kako da se hranime vo prolet -...

� sezona PROLET

ISHRANATA I SEMEJSTVOTO �

Kako da se hranime vo proletPrehranbenata proletna ko{nica pret

stavuva zbir na prehranbeni proizvodi vo sezonata prolet potrebni za pravilna ishrana na ~etiri~leno semejstvo.

Prehranbenata ko{nica ima za cel na potro{uva~ite da im ovozmo`i pravilen izbor i asortiman na prehranbeni proizvodi, spored fiziolo{kite potrebi za hrana, edukacija na potro{uva~ite za soodvetno koristewe na sezonski zelen~uci i ovo{je, kako i mo`nost za zamena so drugi proizvodi prisutni na pazarite po najniski ceni.

Osnovna karakteristika na pazarot so prehranbeni proizvodi vo sezonata prolet e namalen asortiman na sve` zelen~uk i ovo{je.

Vakvata sostojba na pazarot ja namaluva mo`nosta na potro{uva~ite da gi obezbedat potrebnite prehranbeni pro

semejstvo

tatko

majka

sin

}erka

prosek

energetska vrednost

(kcal)

3000

2200

2900

2450

2637

belkovini (g)

98110

7580

90106

8090

8596

Potrebni dnevni normi za ishrana


� sezona PROLET

izvodi za pravilna ishrana na ~etiri~leno semejstvo. Poradi ova, vo proletnata prehranbena ko{nica se planirani proizvodi koi redovno i po~esto gi ima na na{ite pazari.

Vo sezonata prolet prehranbenata ko{ nica, po pravilo, e posiroma{na od drugite sezoni so zelen~uk i ovo{je i ishranata e so povisoka cena od drugite sezoni.

Prehranbenata ko{nica e formirana za ~etiri~leno semejstvo koe se sostoi od tatko (45 50 god.), majka (35 45 god.), sin (15 god.) i }erka (10 god.).

Za da se hrani pravilno edno ~etiri~leno semejstvo, neophodno e za sekoj ~len od semejstvoto da se planiraat potrebnite prehranbeni proizvodi koi, sobrani za site ~etiri ~lena, treba da obezbedat pravilna ishrana za eden mesec.

masti(g)

9092

7073

8594

7080

7985

jaglehidrati

(g)

390420

280300

370390

290330

332360

rastitelnivlakna

(g)

3035

2530

2832

2030

2531

na ~etiri~leno semejstvo:

� sezona PROLET


D o b i e n i te prose~ni vrednosti se mnoàt so ~etiri i se dobivaat

vkupnite potrebi za semejstvoto dnevno, {to e osnova za planirawe na prehranbenite proizvodi za mese~nata prehranbena ko{nica.

Navedenite belkovini treba najmalku 1/3 da bidat od animalno (ìvotinsko) poteklo. Slobodnite masti (zejtin, margarin, puter, majonez, svinska mast i dr.), treba da se planiraat so pogolemo u~estvo na rastitelnite masti, a

Energetski normi spored

1g jaglehidrati= 4,1kcal (17KJ)1g masti=9,3 kcal (39KJ)1g belkovini= 4,1kcal (17 KJ)KJ kiloxuli,kcal kilokalorii

Vozrast Energetska -maì vrednost kcal

10 12 god. 1900 2600

12 15 god. 2600 3600

vozrasni so srednofizi~ki 2800 3300 napor

nad 65 god. so prose~na 2100 2500 aktivnost

stari lica 1600 2100

� sezona PROLET

animalnite masti se vnesuvaat najmnogu preku meso, mleko i nivni prerabotki.

Zaradi po{irokata prakti~na primena na normite za ishrana, dadeni se standardi i normi vo energetska vrednost na oddelni populacioni grupi potro{uva~i, so cel da se ovozmo`i univerzalna upotreblivost na pogolem broj kategorii naselenie potro{uva~i.

Sekoja prehranbena ko{nica se sostoi od 7 osnovni grupi prehranbeni proizvodi, so dopolnitelna grupa napitoci i za~ini.

Planiranite proizvodi vo prehranbenata ko{nica se orientacioni kako spored vidot na proizvodi taka i spored

kategorii potro{uva~i:

izvor: FAO , WHO - svetska zdravstvena organizacija

Vozrast Energetska -`eni vrednost kcal

9 11 god. 1900 2500

11 13 god. 3000 3300

vozrasni so srednofizi~ki 2500 3200 napor

nad 65 god. so zgolemena 1900 2300 aktivnost

stari lica 1600 2100


Grupata mleko i mle~ni proizvodi vo sezonata prolet, osven so kravjoto se pretstavuva i so ov~oto i kozjoto sveò mleko, a vo prerabotkite i so matenicata kako mo`na zamena na jogurtot.

- mleko - kravjo, ov~o, kozjo .........30 l

- jogurt, kiselo mleko, matenica .12 l

- sirewe (kravjo, kozjo, ov~o) ..... 1,5 kg

- ka{kaval (kravji, me{an, ov~i, kozji) .. 0,6 kg

- urda ............................................... 1,5 kg

- pavlaka (200 g).......................... 10 broj

Grupata meso i mesni proizvodi vo prolet se dopolnuva so jagne{ko i jare{ko meso, kako zamena za del od svinskoto meso, i toa:

- svinsko meso .............................. 2,0 kg

- june{ko meso ............................... 2,8 kg

- jagne{ko (jare{ko) meso ........... 1,5 kg

- pile{ko meso ............................. 1,8 kg

- mesni proizvodi ........................ 1,6 kg

- riba (osli}, krap i sl.) ............ 1,5 kg

- jajca ............................................ 60 broj

koli~estvoto koe zavisi od vozrasta, polot, teìnata na rabotata i sl. Site planirani proizvodi moàt da se najdat na na{ite pazari za vreme na proletniot period. Vakvata konstatacija e utvrdena vrz baza na istraùvawe vo 8 grada na Republika Makedonija vo 2000 i 2001 godina.

� sezona PROLET

Vidlivite masti kako grupa se prika`ani vo vid na zejtin, margarin i puter, a kako zamena mo`e da se koristat svinska mast, loj, majonez i sl.

- zejtin ..............................................3,8 l

- margarin ...................................... 0,6 kg

- puter, majonez i sl. .................... 0,5 kg

Zelen~ukot kako sve` vo sezonata prolet e najdeficitaren i ima visoka cena. Se prepora~uva da se koristat poslednite rezervi od sopstvenata tur{ija vo semejstvata i zelen~uk vo konzervi, suv, dlaboko zamrznat, kako i zelenata salata, mladiot luk i kromid, spana}ot i sl.

- grav, le}a ..................................... 1,6 kg

- kompiri ..................................... 10,0 kg

- kromid ......................................... 2,5 kg

- zelka ............................................. 5,0 kg

- konzerviran zelen~uk ............. 5,0 kg

- morkovi ....................................... 1,5 kg

- spana} ........................................... 5,0 kg

- krastavici .................................. 2,5 kg

- ̀ iva tur{ija ............................... 3,0 kg

- salata - marula ....................... 30 broj

- mlad kromid, luk ....................... 2,0 kg

- mladi kompiri ......................... 10,0 kg

- domati .......................................... 4,0 kg

- piperki ........................................ 1,0 kg

-drug zelen~uk .............................. 2,0 kg


Ovo{jeto kako sveò vo ovaa sezona e svedeno na jabolki i ju`no ovo{je, suvo ovo{je (slivi, jabolka), kompoti, a vo mesec maj se pojavuvaat jagodite i cre{ite.

- jabolka ......................................... 3,0 kg

- portokali .................................... 3,0 kg

- suvi slivi ................................... 0,8 kg

- limoni ......................................... 1,0 kg

- jagodi ............................................ 2,0 kg

- cre{i ............................................ 3,0 kg

[e}erite i {e}ernite koncentrati nemaat promena vo ovaa sezona vo odnos na ostanatite sezoni, a vo ko{nicata se planirani vo vid na:

- {e}er ............................................ 3,7 kg

- xem, marmalad ............................ 1,0 kg

- med, alva ..................................... 0,8 kg

- ~okolada i sl ............................. 0,6 kg

Grupata ̀ itarici i nivnite proizvodi vo ko{nicata se planirani kako polubel, so mo`nost da se koristat i drugi vidovi leb (crn, integralen i sl.). Kako bra{no se koristat site vidovi ìtarici (p~eni~no, p~enkarno, 'rèno, ovesno bra{no i sl.), kako i ̀ itarici vo zrno (p~enica, p~enka, oriz i sl.).

� sezona PROLET

Vo ko{nicata kako prepora~livi koli~ini i asortiman se planirani:

- leb - polubel (75 br. po 600 g)*1 .... 45,0 kg

- bra{no tip 500 ........................... 1,5 kg

- bra{no p~enkarno ..................... 0,5 kg

- testenini

( fide, makaroni, juvki, tarana ) 2,5 kg

- oriz - neglaziran ....................... 1,5 kg

- ̀ ito ( p~enica, p~enka ) ............ 0,7 kg

- keksi, biskviti i sl. ................ 0,6 kg

*1Te`inata na vekna leb e razli~na (500-600 i 700g), a so toa i brojot na veknite za 45 kg }e bide razli~en.

Vo grupata napitoci i za~ini se planirani: ~aj, kafe, sokovi, gazirani i negazirani napitoci, rakija, vino, a od za~inite: sol, ocet, biber, magdonos i sl. Kako orientacioni koli~ini vo ko{nicata se prepora~uvaat:

- ~aj .................................................. 0,1 kg

- kafe .............................................. 0,4 kg

- negazirani napitoci

(prirodni sokovi i sl.) ...............2,0 l

- gazirani napitoci .......................5,0 l

- rakija, vino ...................................2,0 l

- za~ini (sol, ocet, biber i sl.) .0,8 - 1,2 kg

ISHRANATA I SEMEJSTVOTO 10

Kom

bina

cii

na d

nevn

i ob

roci

za

sezo

na p

rOlE

t za

edn

a ne

dela

:pojadok

ponedelnik

vtornik

sreda

~etvrtok

petok

sabota

nedela

Koli~inata na lebot vo obrocite e vo zavisnost od potrebite na potro{uva~ite i moè da se dviì od 100 do 200g na obrok.

margarin, sirewe,

domati, ~aj

eurokrem, mleko

puter, xem, mleko so

kakao

salama, sirewe, sok od domati

jajce vareno (prèno),

ka{kaval, mlad kromid

ili luk

mekici, jogurt

pa{teta, maslinki,

~aj

~orba od jagne{ki sitne`

{kembe ~orba

drob ~orba

supa so knedli so

griz

~orba od riba

supa od koski so

testenini

~orba od zelen~uk

supi - ~orbi

11 sezona PROLET

ru~ek Uìna Ve~era

Koli~inata na lebot vo obrocite e vo zavisnost od potrebite na potro{uva~ite i moè da se dviì od 100 do 200g na obrok.

pe~eno jagne{ko meso so

pekarski kompiri

musaka (polneti

tikvi~ki), kiselo mleko

rizoto so jagne{ki

vnatre{ni delovi

sarma od lozov list ({taveq),

kiselo mleko

spana} tava so

oriz

gra{ok varivo so jagne{ko

meso

presna zelka so

meso

mlad kromid i

luk

rendano cveklo i morkov so magdonos

mlad kromid ili luk

salata od proletna zelka so morkov i magdonos

tarator

salata od mlad

kromid i magdonos

salata od marula

jagodi

cre{i

ovo{en kola~

jabolka petrovki

ovo{en jogurt

gust sok

kompot

prèn mlad

kromid so jajca, urda,

~aj

brza pita so spana},

jogurt

riba na kromid so

|uve~ i oriz

{umkova salama, vareno

jajce, mlad kromid ili luk

ka~amak so sirewe (urda), jogurt

pile{ko meso vo bel sos,

mlad luk

prèn mlad kromid so jagne{ki

xiger

glavno jadewe salati

ISHRANATA I SEMEJSTVOTO 1�

So ovaa planirana lista na jadewa se obezbeduva reìm od ~etiri obroci dnevno, {to ne zna~i deka brojot na obrocite ne moè da se zgolemi, odnosno namali, a toa }e zavisi od vozrasta, zdravstvenata sostojba, teìnata na rabotata, polot i sl.

So cel da se ovozmoì planirawe pravilna ishrana vo sezona prolet preku

Meso i mesni proizvodigovedsko nemasno mesogovedsko sredno masnotele{ko sredno masno mesosvinsko sredno masno mesojagne{ko mesozaja~ko mesomeso od koko{kajare{ko mesokozjo meso

67,061,068,050,071,056,975,075,071,0

t A B(vrednostite se odnesuvaat na

Voda (ml)

Sostav i energetska vrednost na

1� sezona PROLET

izbor, koli~estvo i asortiman, kako i soodvetno koristewe na zelen~uci i ovo{je i mo`nost za zamena so drugi proizvodi so niski ceni, prika`ana e tabela so sostav i energetski vrednosti na proizvodite, {to ovozmo`uva individualna upotreblivost na podatocite.

19,017,819,114,121,619,315,719,218,7

13,020,012,035,08,69,317,64,59,4

0,4

198256190376166168229117165

prehranbeni proizvodi

Belkovini Masti Jagle Celuloza Kcal (g) (g) hidrati (g) (g)

100 g neto is~isteni proizvodi)

E l A


jazik (govedski, tele{ki) slezina tele{ki drobsuva slaninadoma{ni kolbasi govedski kolbasivir{lipariski kolbasximirinkipa{tetamortadela

rIBIre~ni ribi: bel lososjagulaklenpastrmkasom{aran krap{tuka kostre{

morski ribi: bakalarcrvenoperkaharingaoktopodjagulaligwilososmorunaosli}sardinasipasku{a

76,275,878,98,055,660,255,6

53,941,0

57,260,379,068,572,173,280,0

81,875,464,081,877,579,368,079,181,569,279,568,8

Voda (ml)

Voda (ml)

1� sezona PROLET

17,615,219,09,023,921,712,513,416,018,0

20,114,613,420,115,315,818,8

17,019,016,815,719,117,018,417,617,019,014,018,6

10,12,58,672,845,915,427,671,235,933,2

21,520,22,810,511,38,52,3

0,64,518,50,91,91,112,02,10,410,01,210,6

1,00,6

1,8

2,7

0,7

0,7

0,8

1,0

0,10,40,8

1,2

16788116756524232309756410386

2732437817416214295

73117233749381181887216670169




Voda (ml)

68,276,850,673,787,651,14,1

87,382,382,085,088,078,039,039,039,050,088,064,081,02,0

15,5

Voda (ml)

tunazubatacsardina konzerva jajca od koko{kabelka 15,5 g`ol~ka 29,5 gjajce vo prav

mleko i mle~ni proizvodikravjo mleko ov~o mlekokozjo mlekomatenicajogurtkravjo sirewezdenka sireweov~o sireweka{kaval urdakiselo mlekokajmakpavlaka 12%maslenostmleko vo prav obezmast.

masti - vidlivi svinska mastmaslo kravjogovedski loj ov~i lojmargarin

1� sezona PROLET

20,017,023,95,63,82,545,4

3,43,63,83,73,317,026,427,525,619,03,32,03,033,5

0,30,10,50,50,5

9,91,514,45,3

4,932,9

3,63,94,50,73,11,226,928,031,00,83,320,012,01,6

99,597,098,597,284,5

0,1

1,30,30,20,1

4,84,73,83,72,74,01,61,7

1,54,2

3,850,0

0,10,1

0,4

16985237741658494

6770733753983553703909164204135357

925903915906791




puterzejtinmajonez

@itarici i nivni prerabotkiorizovesni jatki griz soino bra{no p~eni~no bra{no'r`eno bra{no puding polubel leb bel leb me{an leb (p~enica i 'r`)me{an leb (p~enka i 'r`)keksidvopekmakaroni, koritestenini so jajca proso

zelen~ukle}a gra{ok (zelen) boranija gravkompiri

15,50,116,0

13,08,15,27,012,012,01,740,040,035,040,05,221,210,49,611,8

10,475,089,110,978,0

Voda (ml)

Voda (ml)

1� sezona PROLET

0,6

1,5

7,514,29,434,012,58,08,87,48,06,77,58,69,912,914,210,5

25,06,72,523,72,0

77,099,578,0

1,67,40,219,06,01,50,40,41,11,80,310,42,60,72,44,3

1,00,40,21,70,2

3,0

75,954,175,934,062,074,071,649,047,155,051,866,775,576,568,768,0

54,916,26,547,320,9

0,71,41,43,30,41,50,61,01,01,60,40,30,10,30,53,2

1,70,21,54,30,4

716925708

357390351455361350345235225263246405374373362362

337983830796



ISHRANATA I SEMEJSTVOTO �0

keleraba celercveklotrupkakromid prazspana}karfiol keq zelkakrastavici tikva piperki zeleni domati crveni luk renmorkovikiseli krastavicipiperki tur{ijadomatno pire konz.morkovi tur{ijakisela zelka gra{ok konzervaboranija konzerva|uve~ konzervakiseli domatimodri patlixanikromid suv

91,393,387,693,788,087,892,191,590,091,895,793,192,893,561,374,688,694,894,774

90,392,190,093,480,092,892,413,5

Voda (ml)

�1 sezona PROLET

2,51,31,31,91,32,82,32,41,41,70,70,61,21,03,90,30,80,71,21,43,81,73,61,01,71,71,19,1

0,20,20,10,90,10,30,30,20,20,20,2

0,20,30,9

0,20,20,20,20,90,20,40,10,2

1,3

5,93,76,88,49,46,51,83,24,04,82,06,54,43,19,11,98,01,54,44,718,83,09,44,35,89,40,258,5

1,10,91,00,70,81,20,71,0

1,00,30,71,40,51,52,41,0

1,2

1,6

1,2

5,65,2

36223443444120252428122925206193810242698205522311825260


ISHRANATA I SEMEJSTVOTO ��

mlad kromidzelena salatatikvi~kipiper suvpraz suvbamjikoprivipe~urki

ovo{jejabolka kru{i duwi grozje bademi kosteni orevi bez lu{pa le{nici limoni kikiritki diwi bananikiviportokalimandarinisuvi slivisuvi smokvijagodicre{i

89,494,893,114,013,590,381,790,0

84,483,283,281,44,752,03,55,890,14,091,671,883,586,787,624,023,096,083,0

Voda (ml)

�� sezona PROLET

1,51,31,28,811,71,77,12,8

0,30,40,50,718,62,711,212,00,926,90,61,11,00,60,83,34,30,71,1

0,20,20,31,61,31,70,60,5

0,4

0,20,454,11,552,556,50,644,2

0,40,20,20,20,91,30,50,5

8,22,85,643,261,13,15,55,8

12,913,510,213,54,324,811,06,05,523,67,822,511,511,110,169,469,18,414,8

1,20,60,79,47,81,61,8

1,01,42,40,52,66,82,13,00,48,10,60,90,71,00,7

5,61,30,3

361531192280355736

585745625971685805993255934985148452682743661



0,535,017,26,80,61,80,84,10,0

87,248,578,079,177,490,0

85,685,6

Voda (ml)

Voda (ml){e}er i koncentrati{e}ermarmalad xemmedovo{ni bomboni~okoladni bomboni~okolada za gotvewe~okolada mle~nakakaoeurokrem

napitociovo{en maten sok ovo{en sirup kompot od vi{ni kompot od praski kompot od slivi koka kola tonik belo vino crno vino pivo rakija


0,5

0,34,06,58,98,07,5

0,10,20,10,1

0,3

0,930,527,334,523,824,2

0,10,10,30,40,3

97,565,881,073,051,361,553,19,438,2

12,451,120,520,121,610,511,05,93,538

1,0

0,71,80,44,3

0,10,10,30,40,3



400274332365576534575293451

481958178834244231443193


Voda (ml)

9,3

12,61,50,293,895,01,071,012,44,1

za~ini i dodatoci~aj indiski biber crven pipermelenvegeta sol za gotvewe ocet jabolkov ocet vinski pra{ok za pe~ivokvasec sve‘~aj od {ipinkikafe


NASKORO!!!Vo podgotovka e bro{urata

ISHRANATA I SEMEJSTVO

sezona LETO!

Site prethodni

izdanija mo`ete

da gi dobiete vo

prostoriite

na OPM


14,18,812,9

0,12,12,212,5

6,59,10,3

0,40,715,4

68,059,0

5,95,018,911,059,028,5

26,2

2,9

5830932124207886259301


U

potro{uva~i!Dokolku ste o{teteni od odredeni proizvodi ili uslugi, obrateteni se! Sekoj raboten den od 815

~asot!]e se obideme da vi pomogneme!

Organizacija na potro{uva~ite na Makedonija Centrala

Ul. "Vodwanska” b.b., 1000 SkopjeP.fah 150, tel./faks: 02 113265, tel: 212440

Sovetodavno biro[tip, ul "Mar{al Tito# bb2000 [tip, tel./fah 032 385592

Sovetodavno biroBitola, ul "Bra}a Mingovi# br 57000 Bitola, tel./fah 047 228246

Sovetodavno biroOhrid, ul "Dimitar Vlahov# br 486000 Ohrid, tel./fah 046 252833

Vo ramkite na aktivnostite na OPM se davaat i specijalisti~ki soveti od oblasta na ishranata

(sekoj ~etvrtok od 1415 ~asot) i oblasta na stanovawe i domuvawe (sekoj vtornik od 14 do 16

~asot). Sovetuvawata se odr‘uvaat so prethodno zaka‘uvawe na tel. 212440 i se odr‘uvaat vo pros

toriite na OPM Skopje.

Laz

ar T

OM

OV

SK

I -

FO

NK

Od

esig

n

Bro{urata "Ishranata i semejstvoto#sezona prolet e izrabotena vo ramkite na proektot "Prehranbena ko{nica za ~etiri~leno semejstvo#. Celta na proektot e sledewe na cenite i asortimanot na proizvodite vo tekot na edna godina i procentualnoto u~estvo na prehranbenata ko{nica vo semejniot buxet na ~etiri~leno semejstvo, kako i definirawe na preporaki za ishrana po sezoni. Predvideno e izdavawe na ~etiri sezonski bro{uri. Proektot i izdavaweto na bro{urite e pomognato od COMMUNITY FU D {to se realizira preku Consumers International.

Podgotvile:Kal~o Mitev i Lidija \or|ievska

(sektor za ishrana RZUD, Skopje)Konsultant:

prof. dr Lidija Petru{evska ToziLektor:

Natalija Glinska RistovaIzdava~:

Organizacija na potro{uva~ite na Makedonija

kako da se hranime vo prolet -...

Documents