kaleidoscope

12/2013 KIERUN

EK LARN

AKA

| KAYAH

I JEJ IZRAEL | M

ON

TE CARLO

ORIEN

TU | M

AK | M

UZEU

M ZW

IERZ˜T | SZLA

KI WO

NN

OŚCI

ZABIERZ MNIE / TAKE ME HOME

12/2013 egzemplarz bezpłatny / free copy

magazyn pokładowy Polskich Linii Lotniczych LOT

ISSN 0239-9032

Sri Lankawyspa buddyjskich królestw /

An island of Buddhist kingdoms

001_KA_12_Okladka12345_01.indd 1 13-11-18 16:41

www.restauracjarozana.com.pl

ul. Chocimska 7, Warszawa, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90

Wesołych i spokojnych Świąt Bożego Narodzeniaoraz szczęśliwego Nowego Roku.

Merry Christmasand Happy New Year!

XXX_KA_1312_Rozana.indd 1 11/13/13 10:23 AM

3

© T

OM

ASZ

ZA

WA

DZK

I, O

KŁA

DKA

/CO

VER:

MA

RTIN

STO

LWO

RTH

Y/G

ETTY

IMA

GES

/FPM

SDear Passengers,It does not matter whether this is your � rst � ight or not. Many of us feel the same satisfaction whenever we � y. That’s because � ying means ful� lling our dreams. Dreams have encouraged us to “learn” to � y. As the plane rises gently above the clouds, we are taken into a completely di� erent realm. Time passes di� er-ently up in the clouds. Flying gives us a whole new perspective on everything.It is natural to want to go on exotic journeys. LOT charter � ights, launched to combat the winter blues, are becoming enormously popular, and our Dreamliners o� er comfort never before experi-enced on a plane.Time is slipping by almost imperceptibly.We upgraded our � eet with the � rst Boeing 767s over 20 years ago, and last year we replaced our entire long-haul � eet with ultra-modern Boeing 787s. We have closed a chapter in the his-tory of LOT that we can look back on with fondness. After more than a decade of service, the last “Big Ben” (as we a� ectionately called the Boeing 767) is gone. We have farewelled a Friend who made our dreams a reality and are now proudly introducing the next generation to continue this beautiful tradition. After all, Dreamliner is a name to live up to.Sitting in a passenger seat, I would like to wish you on behalf of our crew a wonderful Christmas spent with your friends and family. I hope that LOT will bring you together during this special season. ☐

zanowni Państwo,nieważne, czy jest to pierwszy, czy kolejny rejs, myślę, że wiele osób odczuwa tę samą satysfakcję podczas podróży samolotem. Bo ona jest spełnieniem marzeń. To właśnie marzenia sprawiły, że „nauczyliśmy się” latać. Samolot łagodnie wznosi się nad chmu-ry i przenosi nas w zupełnie inną sferę. W chmurach czas płynie inaczej. Podczas rejsu zawsze patrzymy na sprawy z innej per-spektywy.Nabieramy ochoty na egzotyczne wyprawy. Rejsy czarterowe, które zaproponowaliśmy na zimową chandrę, cieszą się dużym powodzeniem, a nasze Dreamlinery sprawiają, że ta podróż staje się zdecydowanie bardziej komfortowa niż dotychczas.Czas mija niepostrzeżenie.Ponad 20 lat temu w naszej � ocie pojawiły się pierwsze Boeingi 767, a w ciągu minionego roku wymieniliśmy całą � otę maszyn dalekiego zasięgu na najnowocześniejsze maszyny Boeing 787. Skończył się pewien etap w historii LOT-u, który będziemy wspo-minać z łezką w oku. Ostatni „Duży Benek” (Boeing 767), jak go pieszczotliwie nazywaliśmy, po kilkunastu latach w służbie odle-ciał. Pożegnaliśmy Przyjaciela, z którym marzenia stawały się jawą. Z dumą witamy jego młodszego brata, który będzie kontynuował tę piękną tradycję. W końcu nazwa Dreamliner zobowiązuje!Z pasażerskiego fotela chciałbym życzyć Państwu w imieniu całej naszej załogi ciepłych, spędzonych wśród najbliższych Świąt. Li-czę, że LOT zbliża Was również w tym wyjątkowym czasie. ☐

Nabieramy ochoty na egzotyczne wyprawy. Na zimową chandrę

zaproponowaliśmy Państwu rejsy czarterowe.

Many of us would like to go on exotic journeys to combat the winter

blues and LOT is now offering charter fl ights to make it possible.

Prezes PLL LOT / LOT POLISH AIRLINES CEOSebastian Mikosz

E D Y T O R I A L Editorial

003_KA_12_EdytorialLOT12345.indd 3 13-11-18 14:49

NA DOBRY POCZĄTEK / OFF TO A GOOD STARTLIST PREZESA PLL LOT / Note from the LOT CEO 3

OD NACZELNEJ / Note from the Editor 8

FELIETON LECHA WAŁĘSY / Lech Wałęsa’s column 10

WYRUSZ W PODRÓŻ / SEE THE WORLDREZERWACJE / Mark your calendar 14

LARNAKA: 5 NAJ / Larnaca’s Top 5 18

W KRAJU SŁONI I HERBATY / In the land of elephants and tea 22

KAYAH I JEJ TEL AWIW / Kayah’s take on Tel Aviv 32

POLSKIE PRZEBOJE / POLISH HITSMAK – SŁOŃCE NA TALERZU / Poppy seed delicacies 48

WIEDZIEĆ WIĘCEJ / DID YOU KNOW?MAKAU – MONTE CARLO ORIENTU / Macau – the Monte Carlo of the Orient 40

CZY FIRMY POTRZEBUJĄ OPIEKI? / Do companies need looking after? 52

POTĘGA NATURY / The power of nature 56

CZY TO ŚNIEG, CZY MGŁA… / Whether fog or snow… 58

MUZEUM ZWIERZĄT / Collections of rare animal species 60

SZLAKI WONNOŚCI / The fragrant trail 68

W CZTERY OCZY Z ELŻBIETĄ DZIKOWSKĄ / One on one with Elżbieta Dzikowska 76

SZAMPAN – WINO Z KLASĄ / Champagne – the classy wine 82

ROZMAITOŚCI / MISCELLANEAFELIETON MAGDY GESSLER / Magda Gessler’s column 46

KULTURA / Culture 92

TWÓJ STYL / Your style 96

GADŻETY / Gadgets 100

DOBRE MIEJSCE / Good place 104

ROZRYWKA / Puzzle time 130

22 76 6068

SPIS

TRE

˜CI

Con

tent

s

© F

ORU

M (2

), FO

TOC

HA

NN

ELS,

AD

VEN

TURE

PIC

TURE

S, F

REE

INFO 105–128

48

004_KA_12_Spis tresci12345.indd 4 13-11-18 19:12

109z ł

99z ł

269z ł

449z ł

569z ł

wisioreksrebro, cyrkonie

kolczykisrebro, cyrkonie

pierścioneksrebro, cyrkonie

wisiorkisrebro, cyrkonie

bransoletasrebro, cyrkonie

269z ł269z ł

449z ł

pierścionekpierścioneksrebro, cyrkoniesrebro, cyrkonie

wisiorkisrebro, cyrkoniesrebro, cyrkonie

kolczykisrebro, cyrkonie

2190z łnaszyjnik, złoto,czarne i białe diamenty

od 1290z łpierścionki, złoto,czarne i białe diamenty

1490z łkolczyki, złoto,czarne i białe diamenty

799z łwisiorek, złoto,niebieski i biały topaz

999z łkolczyki, złoto,niebieski i biały topaz

999z łpierścionek, złoto,niebieski i biały topaz

kolczyki, złoto,czarne i białe diamenty

od 599z łpierścionki, złoto,niebieski i biały topaz

8

O D N A C Z E L N E J Note from the Editor

© W

OJC

IEC

H F

RAN

US

When I was three or perhaps four years old, I ran away from home. It was a well-planned endeavour – I packed my stu� into a travel bag, waited until I could sneak out unnoticed and walked to the nearby service (gas) station in Połczyńska St, War-saw. This was the place that I saw as the focal point of all sorts of developments and was an excellent point of departure for my journeys. Unfortunately for me (but fortunately for my parents), I was tracked down almost immediately and my great expedition was over before it had even begun. It is believed that we remember little from this pe-riod of our lives, but I can easily recall my feelings – I was extremely disappointed. I already knew that the world was calling me, that I needed to be on the road, and that I would always love service sta-tions, railway stations and airports – the crossroads of human lives. I wouldn’t be what I am today if it wasn’t for Elżbieta Dzikowska. Sometime in the late 1970s or early 1980s, I watched my �rst episode of Pepper and Vanilla on a Russian TV set and heard stories about a world that no one had even dreamt of in Poland. For me and my whole generation, this was not just a genuine “window to the world”, it was the only one we had. Elżbieta and Tony Halik spent their own money to travel to the most dis-tant parts of the globe. They then presented their travels in the most riveting way. Sitting in front of our TVs, we never imagined that we would ever be able to travel so far away. We were wrong. The seeds of anxiety were sown in our minds. I was so overwhelmingly inspired so e�ectively that I now travel to the end of the world and sometimes beyond. And wherever I am, I think of Elżbieta Dzikowska, whom I have the honour of knowing personally. And about how much I owe her. Don’t miss the interview with Poland’s most celebrated traveller on page 80. ☐

Kiedy miałam jakieś trzy, może cztery lata, uciekłam z domu. Była to bardzo prze -myślana akcja – spakowałam rzeczy do torby podróżnej, zaczekałam do chwili, aż nikt nie zauważy mojego zniknięcia, i udałam się pieszo na pobliską stację benzynową przy ulicy Połczyńskiej w Warszawie. To miejsce jawiło mi się jako centrum wydarzeń wszelkich i punkt wypadowy do dalszych podróży. Niestety dla mnie („stety” dla moich Rodziców) zostałam szybko odnaleziona i moja wiel -ka wyprawa zakończyła się, zanim się na dobre zaczęła. Podobno z tego okresu życia niewiele pamiętamy, ale bez trudu mogę przywołać to uczucie – byłam bardzo rozczarowana. I już wtedy wiedziałam, że świat mnie wzywa, że muszę być w drodze, że zawsze już będę uwielbiała stacje benzynowe, dworce i lotni -ska, czyli miejsca, gdzie przecinają się ludzkie losy. Nie byłabym jednak tym, kim jestem, gdyby nie Elżbieta Dzikowska. Jakoś na przełomie lat 70. i 80. w telewizo-rze marki Rubin zobaczyłam pierwszy program Pieprz i wanilia, usłyszałam histo -rię o świecie, o jakim nam się wtedy w Polsce nie śniło. To było dla mnie i dla całego mojego pokolenia prawdziwe, zresztą jedyne wtedy okno na świat. Elż-bieta i Tony Halik z prywatnych pieniędzy �nansowali te wyprawy w najdalsze zakątki globu, potem zajmująco o nich opowiadali, a my przed telewizorami my -śleliśmy tylko o tym, że nigdy nie będzie nam dane tam pojechać. A jednak. Ziarno niepokoju zostało zasiane. Zostałam zainspirowana na tyle skutecznie, że dziś podróżuję na kraniec świata, a czasem i dalej. A gdziekolwiek jestem – my-ślę o Elżbiecie Dzikowskiej, z którą dziś mam zaszczyt znać się osobiście. I o tym, jak wiele Jej zawdzięczam. Polecam wywiad z najbardziej znaną polską podróż -niczką na str. 76.

REDAKTOR NACZELNA / EDITOR IN CHIEFMartyna Wojciechowska

Na kraniec świata To the end of the world

Przekazanie Elżbiecie Dzikowskiej flagi National

Geographic. Więcej osób zasłużonych dla eksploracji

pod adresem: www.125lat.national-geographic.pl

Elżbieta Dzikowska awarded with the National Geographic 125th

anniversary �ag. You can read about other outstanding

personalities who have been given the �ag at: www.125lat.

national-geographic.pl

Nie byłabym dziś tym, kim jestem, gdyby nie Elżbieta Dzikowska.

I wouldn’t be what I am today if it wasn’t for Elżbieta Dzikowska.

008_KA_12_EdytorialMartyna12345.indd 8 13-11-18 18:55

Merry Christmas and a Happy New Year!

Goshico reklama 190x249 Kaleidoscope CHRISTMAS EDITION.indd 1Goshico reklama 190x249 Kaleidoscope CHRISTMAS EDITION.indd 1 15.11.2013 14:0415.11.2013 14:04

10

F E L I E T O N Column

Grudzień to Święta. Święta Bożego Narodzenia, ale kto o tym pa-mięta, patrząc na wielokulturowy, globalny i oderwany od religii obraz kolorowego festynu. Zaczyna się on późną jesienią i wypeł-nia co najmniej kilka tygodni przed Gwiazdką. I w nazwach ode-rwaliśmy to świętowanie od źródeł, co przejawia się w popraw-nych politycznie kartkach, gdzie nie wymieniamy już ani Boga, ani Chrystusa. Cóż począć – znak czasów, komercjalizacja i świeckie zglobalizowanie. Co dobre, to oczywiście nastrój, chęć cieszenia się, chęć, aby było pięknie i kolorowo. Szukamy wspólnych sym-boli, budujemy podniosły nastrój. Na zasypanych śniegiem uli-cach i na ciepłej plaży pod palmami pojawiają się choinka, Mikołaj i prezenty.Ja jednak zawsze odwołuję się do wartości i ich znaczenia. Pod tym względem ze Świętami nie jest aż tak źle. Bo to rodzinne spo-tkanie, podarunki, które mają dawać przyjemność bliskim. W pol-skich domach utrzymuje się ciągle tradycja pustego nakrycia cze-kającego na gościa, który może tra�ć właśnie do nas. Wartości

rodziny, miłości, dobra dla bliźniego są przy okazji tych Świąt pod-kreślane. Przez moje 70 lat przeżyłem już wiele Świąt, i tych ubo-gich, jako wiejski chłopak i robotnik, i tych wystawniejszych, jako prezydent i były prezydent. Urok tych świąt to zawsze ludzie, wza-jemna miłość i dobroć okazywana wśród rodziny i bliskich. Dla mnie ciągle też aspekt religijny, bo jako wierzący katolik przeży-wam święto narodzin Chrystusa.Życzę i Czytelnikom, i sobie, aby te Święta pomogły nam się zbli-żyć znowu do siebie w gronie rodziny. Abyśmy przy wspólnym stole, jakkolwiek jest on zasobny i zastawiony, potra�li cieszyć się wartościami, które płyną z bycia razem. ☐ ©

AG

ENC

JA G

AZE

TA

Świąteczny grudzieńFestive December

Lech Wałęsa

Al. Jerozolimskie 11/19, 00-508 Warszawa, tel. +48 (22) 622 22 20, faks +48 (22) 625 14 14Konto: BPH PBK SA 15 1060 0076 0000 3200 0084 6760e-mail: [email protected] www.walesa.org

December is the festive season. It might be Christmas, but it is hard to keep that in mind when we look around at this multi-cultural, globalised, colourful festival completely divorced from religion. The season begins in late autumn and lasts until a few weeks before Christmas. And we use names that remove this holi-day from its source. This is re�ected by politically correct Christmas cards that no longer mention God or Christ. I suppose it’s a sign of the times – commercialisation and secular globalisation. What is good is the atmosphere, our willingness to be merry, and our determination to keep everything beautiful and colourful. We are searching for common symbols and building a solemn atmos-phere. A Christmas tree, Santa Claus and gifts appear on snow-clad streets and hot beaches lined with palm trees.I always make references to values and everything they stand for. In this respect, we do not do too badly during Christmas. It’s about families getting together and exchanging gifts meant to bring joy. The tradition of keeping an empty seat for a guest who may come to our house is very much alive in Polish households. The focus during the Christmas season is on family values, love and doing good to others. During my seventy years of life, I’ve experienced many Christmas seasons – poor, as a young village lad and a worker, and more lavish ones, as president and former president. But the magic of Christmas has always been created by people – by mutual love and kindness demonstrated to family members and those close to us. For me, Christmas is also a religious holiday, because, as a practising Catholic, I experience the birth of Christ.I hope that Christmas brings our families together. I hope we all get to spend it seated around the family table, no matter how laden and sumptuous it is, and that we take joy in the values a�orded by being together. ☐

Urok tych świąt to wzajemna miłość i dobroć okazywana wśród bliskich.

The magic of Christmas is the love and kindness demonstrated to family.

010_KA_12_FelietonWalesa12345.indd 10 13-11-18 16:41

www.eulerhermes.pl

Euler Hermes

W 2014 roku możesz z nami wyprzedzić konkurencję w pięknym stylu.

Rok 2014 – chiński rok konia

Skorzystaj z pakietu usług, które wzmocnią Twoją firmę:

WindykacjaAnalizy Należności Raporty Kredytowe Ubezpieczenie Należności

Skontaktuj się z nami: (22) 385 47 77

190x249 2014 Euler Hermes_Kaleidoscope.indd 1 13/11/2013 15:36

Święta to czas niezwykły… pełen magii, miłości,

a także pięknych podarunków.

Wspaniały blask złota, diamentów

i innych kamieni szlachetnych z pewnością

zachwyci wszystkie obdarowane osoby.

Złoty pierścionek z brylantami i cytrynamiwzór 176.117

od 4090 zł

Złote kolczyki z brylantami i kwarcamiwzór 176.114

od 5690 zł

Złota zawieszka z brylantami i cytrynamiwzór 176.117

od 1990 zł

Albert Riele Gala 010LQ08-SY33I-SY

od 1340 zł

Albert Riele Premiere 704GQ07-SP33I-LN-K1

od 3490 zł

Apart Kaleidoscope 12 Xmas butik [2013-11] 02.indd 1 11/8/2013 1:06:37 PM

Święta to czas niezwykły… pełen magii, miłości,

a także pięknych podarunków.

Wspaniały blask złota, diamentów

i innych kamieni szlachetnych z pewnością

zachwyci wszystkie obdarowane osoby.

Złote kolczyki z diamentamiwzór 103.527

od 1590 zł

Kolczyki z ceramiki i złota z diamentamiwzór 184.113

od 2590 zł

Złote kolczyki z brylantami i szafiramiwzór 103.381

od 3090 zł

Złota zawieszka z brylantami i szafiramiwzór 103.381

od 1990 zł

Złoty pierścionek z brylantami i szafiramiwzór 103.381

od 2890 zł

Złota zawieszka z diamentamiwzór 103.527

od 1190 zł

Złoty pierścionek z diamentamiwzór 103.527

od 2290 zł

Złote kolczyki z brylantamiwzór 103.409

od 11990 zł

Złoty pierścionek z brylantamiwzór 103.409

od 6590 zł

Złoty pierścionek z brylantami i perłą South Seawzór 109.326

od 3690 zł

Pierścionek z ceramiki i złota z brylantemwzór 179.136

od 1090 złw

ww

.apa

rt.

pl

Apart Kaleidoscope 12 Xmas butik [2013-11] 02.indd 2 11/8/2013 1:07:04 PM

14

R E Z E R W A C J E Mark your Calendar

© G

ETTY

IMA

GES

/FPM

, EPA

/PA

P, S

HU

TTER

STO

CK,

M.P

.

Brrr... vA cool race

Jedni odsypiają przygotowania świąteczne i uroczystą kolację wigilijną, inni stają w londyńskim Hyde Parku na starcie wyścigu pływackiego o ponadwiekowej

tradycji. Puchar wiecznego chłopca zdobyć mogą śmiałkowie, którym niestraszna woda o temperaturze 4 stopni Celsjusza. Hugh Grant obecny? / While some of us are sleeping o� our Christmas Eve dinner, others will be lining up in London’s

Hyde Park to compete in the Peter Pan Cup, a swimming race with a century-long tradition. Competitors will have to brave 4˚C water. Will Hugh Grant be there?

25.12, www.serpentineswimmingclub.com, PUCHAR PIOTRUSIA PANA, Londyn, Wielka Brytania / PETER PAN CUP, London, UK

Powrót Eltona zElton returns

W pierwszej połowie grudnia sir Elton John koncertuje w Europie. Możecie umówić się z nim w Moskwie, Sztokholmie, Oslo lub Pradze. Znakomity angielski wokalista i pianista wykona największe przeboje ze swojej ponad 40-letniej kariery. Czy znajdzie się wśród nich coś świątecznego? / Sir Elton is going on tour in early December. You can see him in Moscow, Stockholm, Oslo and Prague. The celebrated British singer and pianist will be performing the greatest hits from a career spanning over 40 years. Perhaps he’ll sing something to get us in a Christmas mood?

06˜19.12, www.eltonjohn.com/tour, Trasa koncertowa Eltona Johna w Europie / ELTON JOHN’S EUROPEAN TOUR

Kufel w dłoń cHave a pint

Wszystkim, którzy przegapili Oktoberfest, polecamy święto piwa w belgijskim Essen. Organizatorzy zapewniają złociste napoje z pianką, wśród których goście wybiorą najlepsze. Wstęp wolny – już od 13.00. / If you missed Oktoberfest, you might want to visit this beer festival in the Belgian town of Essen. All you have to do is choose the best of the wide range of beers on o� er. There will also be seasonal snacks available. Admission free – from 1 pm.

14˜15.12, °WI˛TECZNY FESTIWAL PIWA , Essen, Belgia / CHRISTMAS BEER FESTIVAL, Essen, Belgium

Zabłyśnij pierwszy xBe the first to shine

Jako jedni z pierwszych Nowy Rok powitają mieszkańcy i goście Sydney. Włodarze miasta zamierzają rozświetlić miasto i okolice tysiącem świateł. Nim wybije północ,

warto przy najsłynniejszym na świecie budynku Opery wziąć udział w paradzie statków udekorowanych lampionami. / The residents and visitors to Sydney will

be the � rst to greet the New Year. The authorities want to illuminate the city and its environs with thousands of lights. Before the clock strikes twelve, stroll down to the

Opera House and admire the sparkling pageant of ships decorated with lights.

31.12, www.whatson.cityofsydney.nsw.gov.au, SYLWESTER, Sydney, Australia / NEW YEAR'S EVE, Sydney, Australia

014_KA_12_Rezerwacje1234.indd 14 13-11-18 20:10

Certina_K_13.11.indd 1 11/13/13 4:46:09 PM

16

R E Z E R W A C J E Mark your Calendar

© S

HU

TTER

STO

CK, B

EW, F

ORU

M, M

.P.

Co na lodzie piszczy cSee how the ice lies

…czyli jak sprawują się najmłodsi hokeiści i czy tym razem Amerykanie zachowają pierwsze miejsce, będzie się można przekonać na dorocznych mistrzostwach świata w tej dyscyplinie. Trenerzy wyłowią też zapewne przyszłe gwiazdy. / ...and how the game’s youngest players are performing, and whether the US will defend its title during the annual World Junior Hockey Championship. And you can bet all the coaches will be out scouting future stars.

26.12˜05.01, www.iihf.com, MISTRZOSTWA HOKEJOWE JUNIORÓW 2014, Malmö, Szwecja / 2014 WORLD JUNIOR HOCKEY CHAMPIONSHIP, Malmö, Sweden

Ciepło, ciepło, gorącoA hot race

Do tego maratonu nie trzeba się rozgrzewać. Stuprocentową pogodę i tropikalne widoki zapewniają organizatorzy najgorętszego maratonu na Ziemi. Kiedy do tych atrakcji dołożymy 10 tys. dol. nagrody i start o 5.15 o świcie, to temperatura tylko wzrasta. / You don’t need to warm up for this marathon. The organisers of the world’s hottest marathon guarantee perfect weather and tropical views. Add to that a prize worth 10,000 dollars and a 5:15 am start and temperatures should be soaring.

07.12 , www.reggaemarathon.com, MARATON REGGAE, Negril, Jamajka / REGGAE MARATHON, Negril, Jamaica

Błękit paryski cParisian blue

Coroczna impreza dla miłośników wszystkiego, co porusza się po wodzie – od desek windsur� ngowych, przez kajaki, aż po łodzie motorowe i jachty. To wszystko, a także wszelkie akcesoria związane ze sportami wodnymi podziwiać i kupić będzie można podczas wystawy i targów w Porte de Versailles. / An annual event for enthusiasts of water-borne vessels – windsur� ng boards, kayaks, motor boats and yachts. And if you need any water sports accessories, this expo and show in Porte de Versailles is the place to go.

07–15.12, www.salonnautiqueparis.com, SALON NAUTYCZNY, Pary°, Francja / NAUTICAL SHOW, Paris, France

Operetka w operze zThe beer mecca

Najnowsza sceniczna wersja operetki Księżniczka czardasza, która zapewniła kompozytorowi Imre

Kálmánowi światową popularność, rusza ze swej ojczyzny na gościnne występy do Izraela.

Węgierska Operetka Narodowa koncertować będzie w izraelskiej Operze Narodowej. Czy

historia nieszczęśliwej miłości sprzed niemal stu lat spodoba się tamtejszym melomanom? /The latest

production of The Csardas Princess which gained its composer, Imre Kálmán, international renown is leaving its homeland to tour Israel. The Hungarian National Operetta will be performing the work at

the National Opera in Israel.

12–21.12, www.israel-opera.co.il, KSI˛˝NICZKA CZARDASZA, Tel Awiw, Izrael / THE CSARDAS PRINCESS,

Tel Aviv, Israel

014_KA_12_Rezerwacje1234.indd 16 13-11-18 20:15

W segmencie C (samochody kompaktowe) konkurentów jest bardzo wielu. W tej klasie nie wystarczy być tylko unikalnym. Być tylko dobrym to też za mało. Wykorzystując mocną pozycję nagradzanego poprzed-nika, projektanci nowej Mazdy 3 założyli, że nie spoczną, nim nie zrobią samochodu, który zapewni niezrównane połączenie osiągów, ekonomiki i funkcjonalności, a przy tym będzie tak samo bezpieczny i praktyczny, a jednocześnie zaskakujący. Pod tym względem idzie on śladami swoich poprzedników: Mazdy CX-5, kompaktowego SUV-a, który prowadzi się równie łatwo jak lekki samochód osobowy, i nowej Mazdy 6, która ostat-nio zawojowała segment pojazdów klasy średniej.Tak jak one, bestseller wszech czasów Mazdy otrzymał pełen zakres tech-nologii SKYACTIV oraz stylizację nadwozia KODO – Dusza Ruchu, inspi-rowaną ruchem dzikich zwierząt. Przy tym jest to pierwsza Mazda – oraz jeden z pierwszych samochodów z tej klasy – która oferuje system MZD Connect – system łączności z urządzeniami przenośnymi, zapewniający dostęp do muzyki online oraz mediów społecznościowych. Mazda 3 dostarcza wrażeń wykraczających poza oczekiwania rozbudzo-ne przez atrakcyjną stylizację nadwozia. Wystarczy wejść do środka, aby przekonać się, jak niespotykanie przestronne jest wnętrze w porównaniu z innymi samochodami tej klasy. Trzeba usiąść wygodnie w siedzeniach i poczuć samemu, jak dużą uwagę poświęcono szczegółom otoczenia kierowcy. Dzięki niepowtarzalnemu wyglądowi, jeszcze wyższej jakości wykończe-nia wnętrza i kunsztowi wykonania Mazda 3 podnosi poprzeczkę w swo-im segmencie i staje się alternatywnym rozwiązaniem dla samochodów z segmentu Premium pod kątem pełnej emocji, sportowej stylistyki i wy-glądu typowego dla klasy wyższej.

There are many contenders in the C segment (compact cars). It is not enough to be unique in the class. Nor is it enough to be good. To capitali-se on the strong position of its award-winning predecessor, the designers of the new Mazda3 were determined to create a car that o�ered unrival-led performance, fuel economy and functionality and was as safe and practical as it was full of surprises. The Mazda3 follows in the footsteps of the company’s other o�erings: the Mazda CX-5, a compact SUV with the driveability of a light passenger car; and the new Mazda6, which recently conquered the medium class segment.As with those models, the all-time Mazda bestseller bene�ts from the full suite of its SKYACTIV technology portfolio and its KODO – Soul of Motion design theme inspired by the movements of animals in the wild. This is also the �rst Mazda and one of the �rst cars in its class to come with the MZD Connect system. This o�ers connectivity with portable devices for easy online access to music and social media. The Mazda3 promises an experience that will surpasses all the expecta-tions the attractive exterior styling engenders. A quick glance inside re-veals an exceptionally spacious interior not seen in any other car in this class. Make yourself comfortable in the driver’s seat and experience the attention to detail for yourself. With its unique styling, even higher quality of interior �nishing and im-peccable workmanship, the Mazda3 raises the bar for its class and esta-blishes itself as a viable alternative to Premium cars with a head-turning sporty design and an appearance that would do justice to higher seg-ment vehicles.PR

OM

OCJ

AMoc w dobrym stylu Performance in style

SAMOCHÓD TO TECHNICZNY PRODUKT, Z KTÓRYM

– JAK Z ŻADNYM INNYM – ŁĄCZY CZŁOWIEKA

NIEZWYKŁY SPLOT SILNYCH EMOCJI. ZWŁASZCZA

JEŚLI W GRĘ WCHODZI NOWA MAZDA 3. / THERE IS NO

OTHER PRODUCT OF TECHNOLOGY THAT STIRS SUCH

STRONG EMOTIONS IN US AS A CAR. ESPECIALLY,

IF IT’S THE NEW MAZDA3.

Mazda do K_1213-kor.indd 1 11/15/13 4:04 PM

18

© S

IME/

FREE

, ALA

MY/

BEW

, HEM

IS/E

AST

NEW

S

Wyznaniowy przekładaniecThe religious mosaic

Cerkiew św. Łazarza – patrona Larnaki – to najważniejszy zabytek tego 50-tysięcznego miasta. W swojej długiej historii (początki sięgają ponoć IX w., ale zręby dzisiejszej postaci datowane są na XVII w.) budowla była już świątynią katolicką, meczetem, aż wreszcie wykupiona została przez Kościół prawosławny. We wnętrzu uwagę przyciąga zwłaszcza rozrzeźbiony ikonostas, m.in. z ikoną Madonny z dzieciątkiem. / The Church of St Lazarus, the patron of Larnaca, is the main historical highlight of this city of 50,000. During its long history (its origins can be traced to the 9th century, but the foundations are dated from the 17th century), the temple was a Catholic church and a mosque before � nally being purchased by the Orthodox Church. The interior reveals a stunning carved iconostasis whose centrepiece features an icon of the Madonna and Child.

2

Śródziemnomorski półmisekMediterranean platter

Nie od dziś wiadomo, że dopieszczanie swoich kubków smakowych jest jedną z najciekawszych form poznawania świata. Tej przyjemności najlepiej oddawać się o zmierzchu w którejś z przybrzeżnych restauracji, kuszących gości widokami na marinę, i kartą dań wypełnioną najróżniejszymi owocami morza. Larnaka i jej okolice mają to wszystko w wielu wydaniach. / We all know that indulging our taste buds is an exciting way to explore the world. Pamper yourself at dusk in a seafront restaurant with a sweeping view of the marina and a menu abounding in seafood. Larnaca and its environs o� er a plethora of vistas and � avours.

1

N A S Z K I E R U N E K Our Destination

5NAJ

TOPLARNAKA LARNACA

LARNAKA NIE JEST ZA DUŻA, NIE JEST ZA MAŁA, LEŻY NAD MORZEM I MA GWARANTOWANĄ POGODĘ. TO CHYBA DOBRY ADRES NA WAKACJE. / LARNACA IS NOT TOO LARGE, NOT TOO SMALL, IS SITUATED AT THE SEA SIDE AND ALWAYS HAS GOOD WEATHER. ALL THIS MAKES IT A PERFECT VACATION TOWN. TEKST/BY: Sławomir Borkowski

Wnętrz Cerkwi Lazarza

018_KA_12_5powodow12345.indd 18 13-11-18 14:54

20

N A S Z K I E R U N E K Our Destination

© IM

AG

EBRO

KER/

EAST

NEW

S, G

ETTY

IMA

GES

/FPM

, TRA

VELP

ICTU

RES/

ON

S

Koronkowa Lefkara Lefkara lace

Pamiątki z podróży to oprócz przeżyć i zapisanych pod powiekami obrazów przedmioty materialne. Z pobytu w Larnace mogą to być oryginalne koronki z Lefkary – wioski położonej ok. 10 km od miasta, gdzie można je nabyć „u źródeł”, bo koronkarska tradycja sięga tu czasów średniowiecza. Lefkara to także niezwykły klimat starej greckiej osady. / Apart from your experiences and the images imprinted on your memory, travel souvenirs comprise material objects. You can buy this special lace unique to Lefkara – a village approx. 10 km from the city – at the “source”, as the local lace-making tradition dates back to the Middle Ages. Lefkara is also a place where you can soak up the ambience of an old Greek settlement.

3

Pocztówka z krainy Orientu A postcard from the Orient

Meczet Hala Sultan Tekke wznosi się bajkowo wśród palm nad ta� ą słonego jeziora, gdzie w miejscu ustępującej latem wody powstaje oślepiająco biała pokrywa soli. Niepoślednie znaczenie świątyni w świecie islamu wynika z faktu, że zbudowano go na grobie krewnej Mahometa. Sam zbiornik przyciąga też uwagę skrzydlatą fauną – można na nim obserwować różowe � amingi i wiele gatunków wędrownych ptaków. / The Hala Sultan Tekke mosque rises picturesquely amid palm trees above a saline lake whose waters give way to a dazzling white salt crust in summer. Considered one of Islam’s most sacred shrines, the mosque was built on a tomb of a female relative of Muhammad. The lake is notable for the birdlife it attracts – pink � amingos and a host of di� erent migratory birds.

54Morze? Oczywiście!

The sea? Naturally!

Pobyt na Cyprze, gdzie według mitologii z morskiej piany wyłoniła się Afrodyta/Wenus, to okazja do morskich i słonecznych kąpieli. Larnaka ma fantastyczną plażę niemal w środku miasta, ale pobliskie wybrzeże oferuje piękne widoki na różne formy zderzenia lądu z morzem. Choćby takie jak widoczny na zdjęciu skalny łuk na nieodległym przylądku Gkreko. / Cyprus is a great place to bathe in the sun and the sea. After all, this is where Aphrodite/Venus was born from sea foam. Larnaca has a fantastic beach almost in the heart of the city, while the nearby coast o� ers breathtaking vistas of land and sea, including this rock arch in nearby Cape Greco.

INFO O LOTACH / FLIGHT INFO

Całkowita cena biletu zakupionego na lot.com, w tary� e First Minute na bezpośredni lot w obie strony, zawiera wszystkie podatki i opłaty i wynosi: 698 zł/RT. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu. Rejs trwa ok. 3h 30 min. / Total price of a direct return ticket purchased at lot.com in the First Minute fare including all fees and taxes: PLN 698/RT. The price may vary depending on the date the ticket is purchased. Flight duration: 1 h.

WAW°LCA 22.30–02.55+1 wt., pt., nd. / Tue., Fri., Su.LCA°WAW 03.35–06.10 pon., śr., sob. / Mo., Wed., Sat.

018_KA_12_5powodow12345.indd 20 13-11-18 18:57

22

S Z E R O K I E H O R Y Z O N T Y Broad Horizons

022_KA_12_Szerokie Horyzonty12345.indd 22 13-11-18 16:21

Lankijskie olśnienie Sri Lankan enlightenment

23

„OLŚNIEWAJĄCY KRAJ” – TAKIE JEST ZNACZENIE SANSKRYCKIEJ NAZWY SRI LANKA. „KREW LWA” – TAK TŁUMACZY SIĘ SŁOWO

CEJLON (WCZEŚNIEJSZA NAZWA). „ WYSPA R OZKOSZY” – TYM MIANEM Z KOLEI OCHRZCILI JĄ ARABOWIE. CÓŻ – JAK WIDAĆ,

WYSPA ZWYCZAJNA NIE JEST. / SRI LANKA MEANS “DAZZLING C OUNTRY” IN SANSKRIT. CEYLON, AS THE

ISLAND WAS FORMERLY KN OWN, TRANSLATES AS “BLOOD OF A LION”. THE ARABS CALLED IT “ISLAND

OF DELIGHT”. SRI LANKA IS CLEARLY NO ORDINARY ISLAND.

TEKST/BY: Sławomir Borkowski

Buddyjska świątynia Kelaniya w pobliżu Kolombo.

The Buddhist Kelaniya temple near Colombo.


24


Mnisi w starożytnym mieście Polonnaruwa.Monks at the ancient city of Polonnaruwa.

Sri Lanka leży bliziutko równika, co oznacza, że długość dnia, nocy i wysokości średnich temperatur wahają się w niewielkich prze -działach i zawsze jest tam stosunkowo przyjemnie, przynajmniej nad oceanem. No ale czyż w raju warunki nie muszą być constans? Dla kogo raj, dla tego raj – ktoś powie. I faktycznie – warunki życia wyspiarzy do najlepszych nie należą i bieda jest powszechna, a płace np. na plantacjach herbaty, gdzie przy zbiorze pracują głównie kobiety, są bardzo niskie. Dodatkowo kraj zmaga się ze skutkami wieloletniej wojny domowej między dominującymi na wyspie Syngalezami (82 proc. z 21-milionowej populacji) a dążący-mi do niepodległości na fragmencie wyspy Tamilami (9 proc.). Mi-litarny kon�ikt wprawdzie dawno już wygasł, ale jego długookre -sowe skutki ekonomiczne i polityczne wciąż dają o sobie znać.

Pejzaż ze słonie MTuryści jednak o raju mogą mówić z całą pewnością. Bo szerokie oceaniczne plaże, palmowe gaje, bo dzikość parków narodowych i niewiarygodna zieloność pól z ambonami, z których rolnicy wypa -trują idących w szkodę słoni. Do tego tubylcy w sarongach, krzy -czący wściekle pomarańczowymi szatami mnisi, tropikalne kwiaty i owoce. No i świątynie – buddyjskie, hinduistyczne, muzułmańskie, chrześcijańskie. Czasem sąsiednie osady są zorganizowane wokół świątyń różnych wyznań, a czasem sąsiadują one w jednej wsi. Jeśli

Sri Lanka is very close to the equator. This means the length of the day and the mean temperature are fairly constant and the local climate is relatively pleasant, at least on coast. After all, conditions in paradise should be constant, shouldn’t they? We might add that one person’s paradise is another person’s hell. Actually, local living standards are not the highest, poverty is rife, and wages, e.g. on tea plantations that mostly employ women, are extremely low. On the top of that, the country is grappling with the after-e�ects of a long civil war between the Singhalese majority (82 per cent of a population of 21 million) and the Tamil minority (9 per cent) who fought to create an independent state on the northern tip of the island. The bitter military con�ict ended a long time ago, but its long-term economic and political consequences are clearly visible.

a landsca Pe with an ele Phan t Tourists may well call the island a paradise – broad ocean beaches, palm groves, the wilderness of national parks, impossibly verdant �elds dotted with raised hides where farmers watch out for elephants damaging their crops. Add to that students in British colonial uniforms, locals clad in sarongs, monks in vibrant orange robes, tropical �owers and fruits. And places of worship – Bud-dhist, Hindu, Muslim, Christian. These sometimes have settlements clustered around them or stand next to each other in the same ©

SU

PERS

TOC

K/BE

W.P

OPR

ZED

NIE

STR

ON

Y/PR

EVIO

US

PAG

ES: D

.EIS

ERM

AN

N/L

AIF

/CZ

ARN

Y KO

T


26


NOW OPEN

located just 1 km from International Warsaw Airport

free shuttle bus services

116 comfortable and well equipped rooms

fitness center, work zone, parking and underground garage

24/7 snack bar

47 sq meeting room

If you’re not satisfied, we don’t expect you to pay. That’s 100% Hampton GuaranteeTM.

17 Stycznia 39F Street, 02-148 Warsaw, Poland+48 22 204 18 00 [email protected]

Hampton by Hilton Warsaw Airport

TM

Hampton_kalei 190x119.5.indd 1 11/13/13 7:00 PM

Na plantacjach herbaty pracują głównie kobiety. Tea picking at plantations is done primarily by women.

Hinduistyczna ceremonia w świątyni Shivm Kovi w Kolombo. Hindu priests carry an idol through Shivm Kovi temple during the festival of Divali in Colombo.


27

ktoś szuka egzotyki, tu się nie rozczaruje. Wróćmy jednak do wspomnianych już słoni. To na wyspie zwierzęta wciąż licz-ne, nie tylko w parkach narodowych. Pasąc się, wchodzą w szkodę rolnikom,a że zjeść muszą do 200 kg – kon� ikty z ludź-mi są nieuniknione. Dlatego w sierocińcu sło-ni Pinnawela można zobaczyć zwierzęta oka-leczone w ich wyniku, ale też przez miny – pozostałość po latach wojny. Przepędzanie przez kornaków stada słoni z zagrody nad rze-kę, gdzie będą zażywać kąpieli, to niezapomnia-ny widok. Zdumiewające, jak te dziesiątki ton mię-śni przemieszczają się bezszelestnie – żadnego tętentu, żadnego drżenia ziemi. Słonie, które mają na sto-pach miękkie poduszki, są jak skrzyżowanie siłacza z baletnicą. Te piękne zwierzęta najlepiej jednak podziwiać na swobodzie, w par-kach narodowych, np. w PN Minneriya, gdzie pasą się, ignorując dżipy z turystami podjeżdżające w ich stronę.

WYSPA BUDDYJSKICH KRÓLESTWW przeważającej części buddyjska Sri Lanka była jednym z pierw-szych królestw, gdzie religia ta zyskała status wyznania państwo-

village. If you are after exotic sights, you won’t be disappointed. But back to

elephants. These animals are numerous on the island. These grazing animals damage

crops and are big eaters – they devour up to 200 kg per day, which makes con� icts with humans unavoidable. This is why e.g. the Pinnawela Elephant Orphanage has elephants scarred by humans or mines – victims of the civil war.

The sight of elephants being driven to the river by mahouts, so they can bathe is an unforgettable sight. That tons of muscle and

animal power can move about noiselessly is simply amazing. Elephants have soft cushion

pads on their feet resemble a quirky combination of strongman and ballerina. These beautiful animals are best admired when they are at large, in national parks, e.g. in Minneriya, where they graze completely ignoring the jeeps packed with tour-ists heading towards them.

AN ISLAND OF BUDDHIST KINGDOMS Sri Lanka is a predominantly Buddhist country and was one of the � rst kingdoms to proclaim Buddhism its o� cial religion. Buddhists

REKLAMA

NOW OPEN

located just 1 km from International Warsaw Airport

free shuttle bus services

116 comfortable and well equipped rooms

fitness center, work zone, parking and underground garage

24/7 snack bar

47 sq meeting room

If you’re not satisfied, we don’t expect you to pay. That’s 100% Hampton GuaranteeTM.

17 Stycznia 39F Street, 02-148 Warsaw, Poland+48 22 204 18 00 [email protected]

Hampton by Hilton Warsaw Airport

TM

Hampton_kalei 190x119.5.indd 1 11/13/13 7:00 PM

© R

EUTE

RS/F

ORU

M, G

ETTY

IMA

GES

/FPM

ktoś szuka egzotyki, tu się nie rozczaruje. Wróćmy jednak do wspomnianych już

Pasąc się, wchodzą w szkodę rolnikom,a że zjeść muszą do 200 kg – kon� ikty z ludź-mi są nieuniknione. Dlatego w sierocińcu sło-ni Pinnawela można zobaczyć zwierzęta oka-leczone w ich wyniku, ale też przez miny – pozostałość po latach wojny. Przepędzanie przez kornaków stada słoni z zagrody nad rze-kę, gdzie będą zażywać kąpieli, to niezapomnia-ny widok. Zdumiewające, jak te dziesiątki ton mię-śni przemieszczają się bezszelestnie – żadnego tętentu, żadnego drżenia ziemi. Słonie, które mają na sto-

village. If you are after exotic sights, you won’t be disappointed. But back to

elephants. These animals are numerous on the island. These grazing animals damage

crops and are big eaters – they devour up to 200 kg per day, which makes con� icts with humans unavoidable. This is why e.g. the Pinnawela Elephant Orphanage has elephants scarred by humans or mines – victims of the civil war.

The sight of elephants being driven to the river by mahouts, so they can bathe is an unforgettable sight. That tons of muscle and

animal power can move about noiselessly is simply amazing. Elephants have soft cushion

pads on their feet resemble a quirky combination of

O C E A N I N DY

JS

KI

Cieśnina Palk

INDIE

Trincomalee

PinnawelaElephant Orphanage

C e j l o n

Pottuvil

P.N. Minneriya

Matara

PolonnaruwaSigirija

KOLOMBOKandy

MoratuwaDehiwala SRI DŹAJAWARDANAPURA KOTTE

Anuradhapura

Dżafna

45 km the island. These grazing animals damage crops and are big eaters – they devour up to 200 C e j l o nC e j l o n

45 km

Sri LankaOCEAN

INDYJSKI

A Z J A


28


© M

AG

NU

M P

HO

TOS/

FORU

M

wego. Buddystom na wyspie od 2300 lat towarzyszy święte drze-wo Bo, ponoć najstarsze na świecie drzewo o udokumentowanej historii. Jest szczepem pozyskanym z � gowca, pod którym Budda doznał Oświecenia. Ten dendrologiczny matuzalem jest niewielki, tyle że otoczony świątynią, z której zdaje się wyrastać, a jego ko-nary spoczywają na złotych podporach. Warto poświęcić trochę czasu na przyglądanie się wiernym, którzy przybywają tu się mo-dlić, matkom z dziećmi pielgrzymującym po błogosławieństwo, posągom Buddy tonącym w kwiatach, małpom, które już to piel-grzymów ignorują, już to próbują coś od nich wymusić.Anuradhapura, przy której wspomniane drzewo się znajduje, to stolica królestwa, które rozkwitało w pierwszym tysiącleciu naszej ery, a gdy w XI w. upadło, porosła je dżungla. Odkryte po wiekach przez Brytyjczyków pozostałości pozwalają sobie wyobrazić jego wspaniałość. Szacuje się, że w szczytowym okresie w gigantycz-nym zespole pałacowo-świątynnym żyło prawie 2 mln ludzi, a sa-mych mnichów było kilkadziesiąt tysięcy. Taki społeczny orga-nizm mógł istnieć tylko dzięki przemyślnym systemom hydrotechnicznym – zbiornikom, basenom, kana-łom połączonym w systemy, które pozwalały za-gospodarować wodę ob� cie spadającą w porze monsunu, a potem wydzielaną ziemi przez niebo bardzo skąpo. Znakiem rozpoznawczym kom-pleksu jest Ruwanweli, śnieżnobiała 90-metrowa dagoba (stupa) z relikwią – obojczykiem Buddy –

on the island have been coming to a sacred tree, allegedly the oldest in the world with a documented history, for 2,300 years. The tree was grown from a cutting from a � g tree under which Buddha experienced Enlightenment. Don’t expect this dendro-logical Methuselah to impress you with its size. It is actually rather small but surrounded by a special temple from which it seems to grow, while its branches rest on gold supports. Spend some time watching the worshippers who come here to pray, the mothers who bring their children on a pilgrimage to receive a blessing, the statues of Buddha drowning in � owers, and the monkeys that either ignore the pilgrims or try to wangle food out of them.The tree is in Anuradhapura, the capital of a kingdom which � ourished from the � rst millennium BC until its collapse in the 11th

century, after which it was overgrown by jungle before being discovered by the British many centuries later. The ruins speak eloquently of its size and splendour. It has been estimated that the palace and temple complex was home to almost 2 m people in its heyday, including tens of thousands of monks. A social structure

Siedziba banku NORD/LB to nowa spektakularna budowlaw centrum Hanoweru.

LOT realizuje czartery w sezonie zimowym między innymi na Sri Lankę. / In the winter season LOT is o� ering charter � ights to numerous destinations including Sri Lanka.

INFO O LOTACH | FLIGHT INFO

Tradycyjny sposób łowienia ryb – rybacy

„poluj°” na nie na palach.

Traditional � shing method – � shermen hunt � sh from poles.


29

© M

AG

NU

M P

HO

TOS/

FORU

M

© M

ARO

KO

URI

/EA

ST N

EWS,

HEM

IS/E

AST

NEW

S

REKLAMA

wyrastająca z platformy dźwiganej przez naturalnych rozmiarów kamien-ne słonie.Wspomnijmy jeszcze inną architekto-niczną osobliwość – Sigiriję, też będą-cą stolicą królestwa, też z pierwszego tysiąclecia naszej ery i też otoczoną niezwykłym hydrotechnicznym kom-pleksem, którego wiele urządzeń działa do dzisiaj. Wyrastający na 180 m w górę ogromny skalny ostaniec był kiedyś naturalnym tułowiem twierdzy w kształcie lwa, mającej dobudowane z cegły łapy i potężną paszczę, przez którą wiodło główne wejście. Na grzbiecie zwierz dźwigał królewski pałac i basen. Żeby dziś postawić na nim stopę, trzeba wspinać się po przytwierdzonych do skały – czasem można odnieść wrażenie, że na słowo honoru – stromych metalo-wych schodkach i mostkach. Jest to spacerek mocno szarpiący nerwy, ale warto go odbyć, zwłaszcza że ze szczytu roztacza się fantastyczny widok na ciągnące się po horyzont morze zieleni.

of this size could only have been made possible by an intricate hydrotechnical design – water reservoirs, ponds and canals all connected to create a system that could store heavy monsoon rainfall during the months when water was scarce. The star attraction of the complex is Ruwanwal-isaya, a 90-metre snow-white dagoba (stupa) housing a relic – Buddha’s collarbone– built on a platform supported by life-size stone elephants.Another architectural marvel is worth

mentioning here, viz. Sigiriya. This was also the capital of a great kingdom from the �rst millennium AD and was also encircled by a special hydrotechnical complex that featured many devices still operational today. The 180 m monadnock was once the natural

KOMFORT DALEKICH PODRÓŻY / THE COMFORT OF LONG-HAUL TRAVEL– 8 maja 2013 roku Rainbow Tours jako pierwszy touroperator na rynku podpisał z PLL LOT umowę na obsługę rejsów czarterowych z Warszawy do Meksyku, Tajlandii, na Sri Lankę oraz na Kubę. Dzięki temu pasażerowie w sposób szybszy i znacznie wygodniejszy dotrą do tych odległych zakątków świata. Dodatkowym atutem jest samolot, którym polecą podróżni – Boeing 787 Dreamliner. / On 8 May 2013, Rainbow Tours as the first operator on the market to sign a contract with LOT Polish Airlines for charter flights from Warsaw to Mexico, Thailand, Sri Lanka and Cuba. Pasengers can now fly to their exotic holiday destinations quickly and in greater comfort. All flights are operated by the Boeing 787 Dreamliner.


30


Ząb jak Z baśniNa koniec przywołajmy wspomnienia z Kandy i tamtejszej świąty -ni Zęba Buddy. Samego zęba zwykły śmiertelnik zobaczyć nie może, za to świątynię – jak najbardziej. Przebywając tam, miałem wrażenie, że niespodziewanie tra�łem do rzeczywistości jak z ba -śni. O atmosferę niezwykłości w czasie spaceru o zmierzchu dłu -gim przyświątynnym dziedzińcem postarała się chmara ciemne -go ptactwa opadająca akurat na konary okolicznych drzew. A wewnątrz – feeria. Barwnie odziani pielgrzymi z wielu zakątków Azji, migocące światła, powietrze przeszywane hipnotyzującymi rytmami bębnów, zaskakujące formą detale wystroju wnętrz, roz-maite wota, słoniowe ciosy przed posągami Buddy, egzotyczne zapachy. Dobre kilka kwadransów pozwalałem się tam unosić ludzkim strumieniom, chłonąc atmosferę. Bo któż nie chciałby zo -stać w baśni na dłużej? ☐

Jeśli szukamy egzotyki, Sri Lanka na pewno nas nie rozczaruje.

If you are after exotic sights, you won’t be disappointed.

Słynny festiwal Esala Perahera w mieście kandy

z udziałem malowniczo ozdobionych słoni.

The famous Esala Perahera festival in Kandy where richly

decorated elephants take part in the procession.

base of a lion-shaped fortress �anked by brick paws and a giant maw serving as the main entrance. The royal palace and a swimming pool were erected on top of the animal’s back. To reach the fortress today, you have to climb rickety steel metal stairs and bridges drilled into the rock. This is strictly for those with nerves of steel, but the risk is worth it – the summit o�ers a fantastic vista of lush greenery stretching to the horizon.

Fairytal E tooth And �nally, it’s time to visit Kandy and the local Temple of the Tooth Relic. Mere mortals cannot cast their eyes on the tooth, but they are free to visit the temple. It made me feel as if I had abandoned reality to live a fairytale. Swarms of black birds descending on the branches of nearby trees created a very special atmosphere as I ambled down the long courtyard at dusk. And inside – an extravaganza of colours. There were brightly dressed pilgrims from all over Asia, the lights were �ickering, the air was heavy with the hypnotic rhythm of drums, the interior decoration featured some amazing shapes, and there was a plethora of votive o�erings, elephant tusks beneath statues of the Buddha and exotic aromas. I let the crowd carry me further in to soak up the local ambience for almost an hour. Wouldn’t it be nice to stay in a fairytale? ☐ ©

MA

STER

FILE

/EA

ST N

EWS


* D

o ka

żdeg

o ko

mpl

etu

środ

ek d

o pi

elęg

nacj

i bie

lizny

GRA

TIS

POLSKA MARKA W KLASIE PREMIUM

www.iq-sport.pl

IQ_kaleidoscope_190_249mm.indd 1 2013-11-12 23:53:36

M O J E M I E J S C A My Favourite Haunts

© W

OJC

IEC

H F

RAN

US,

CO

RBIS

, BEW

, M.P

.,FO

RUM

32

Słońce i wolność Sun and freedom TYLKO TRZY I PÓŁ GODZINY TRWA LOT DO MIASTA, W KTÓRYM ZAWSZE ŚWIECI SŁOŃCE, LUDZIE SĄ PRZYJAŹNI I WSZĘDZIE GRA MUZYKA. OTO OSOBISTY PRZEWODNIK KAYAH PO TEL AWIWIE. / IT TAKES ONLY THREE AND A HALF HOURS TO FLY TO A CITY WHERE THE SUN IS ALWAYS SHINING, THE PEOPLE ARE FRIENDLY AND THERE IS MUSIC ALL AROUND. INTRODUCING KAYAH’S PERSONAL GUIDE TO TEL AVIV. TEKST/BY: Aleksandra Boćkowska


030_KA_12_Moje miejsca12345.indd 32 13-11-18 17:50

© W

OJC

IEC

H F

RAN

US,

CO

RBIS

, BEW

, M.P

.,FO

RUM

33

Tel Awiw i sąsiednie

Ramat Gan. Tel Aviv and Ramat Gan.

Kayah often goes to Tel Aviv, but always feels unsatis�ed. And she plans to go there whenever she starts longing for sunshine and freedom. She �ies with friends or by herself, because she knows that she won’t be lonely when she gets there. And the only risk she is likely to face are a few extra kilos – the local cuisine is irresist-ible. It all began with a spiritual journey.

The ve Ry fi Rs T Time It all happened in October 2005. Kayah had gone to Israel to de-velop herself spiritually. She visited tzadik graves all over Israel, and

Artystka bywa tam często, ale zawsze odczuwa niedosyt. Dlatego gdy tylko zaczyna tęsknić za słońcem i wolnością, planuje podróż. Leci ze znajomymi albo sama, bo wie, że na miejscu nie grozi jej samotność. Jeśli w ogóle coś grozi, to parę dodatkowych kilogra -mów, bo tamtejszej kuchni nie sposób się oprzeć. A wszystko za -częło się od podróży duchowej.

Ten pie Rwszy RAzTo było osiem lat temu, w październiku 2005 r. Kayah pojechała roz-wijać się duchowo. Zwiedzała wtedy groby cadyków rozsiane po całym Izraelu, była w Betlejem i w Hebronie, również nad Jeziorem


34


Tyberiadzkim i Morzem Martwym. – W Tel Awiwie-Ja� e byłam wte-dy bardzo krótko, ale wystarczająco, by zobaczyć, że to niebywale barwne miasto – wspomina. Wtedy urzekło ją to, co widać przy pierwszym kontakcie: to, że życie toczy się poza domem – ludzie do późna siedzą w barach i restauracjach, które zaczynają pustoszeć dopiero około drugiej w nocy, że to miasto bardzo artystyczne – pełne gra� ti i muzyki, no i że ma niebywale piękne plaże z miałkim czystym piaskiem. – Wiedziałam, że prędko tu wrócę – mówi. Wróciła wiele razy. Kolejne wizyty potwierdziły pierwsze wraże-nia. – To miasto bardzo przyjazne i tolerancyjne, w którym szybko poczułam się jak w domu – opowiada.

PI˜KNI LUDZIEGdy dwa lata temu robiłam z Kayah wywiad, roz-promieniła się, mówiąc o przystojnych mężczy-znach z Tel Awiwu. – Są piękni – śmieje się dziś. – Rośli i ładnie zbudowani, widać, że dbają o swoje ciała. Mam wrażenie, że nie tyle z powodu wszechobec-nego kultu młodości, co z chęci by-cia sprawnym. Wszyscy, mężczyźni i kobiety, jeżdżą na rowerach, biega-ją, pływają w morzu, słowem – są superaktywni.Piękni są zresztą nie tylko faceci, atrakcyjne są też kobiety. – Mieszan-

went to Bethlehem, Hebron and the Dead Sea. “I spent very little time in Tel Aviv, but enough to see that it was an incredibly colour-ful city”, she recalls. Her � rst impression was striking. She saw the streets thrumming with life, people partying the nights away in bars and restaurants, and the streets only becoming deserted at around two o’clock in the morning. She saw that the city had lots of artistic � air – it is full of gra� ti and music and has beautiful beaches with clean � ne powder sand. “I knew I’d be coming back soon”, she adds. ayah has since returned many times. Subsequent visits have vindicated her initial impressions. “It’s a very friendly and tolerant city and I soon felt at home there”, she recalls.

BEAUTIFUL PEOPLEWhen I interviewed Kayah two years ago, she beamed whenever she mentioned the head-turning men of Tel Aviv. “They are beautiful”, she laughs. “Tall and well-built.

They obviously keep in shape. My impression is that they don’t do so because they’re in thrall to the cult of youth, but because they simply want to keep � t. Everyone - men and women – cycle, jog and swim in the sea. In other words, they’re superactive.” It is not just the men who are beautiful; the women are equally attractive. “Israelis are impossibly beautiful. A beguiling mix of Yemen, Iran, Russia and Ethiopia makes them extremely pretty. The women are independent and aware of their looks. They can

© H

EMIS

/EA

ST N

EWS,

PO

PRZ

EDN

IE S

TRO

NY/

PREV

IOU

S PA

GES

: LA

IF/C

ZA

RNY

KOT,

AG

E FO

TOST

OC

K/BE

W

KAYAH – wokalistka, kompozytorka, autorka tekstów, współwłaścicielka � rmy fonogra� cznej Kayax, w której wydaje płyty i promuje utalentowanych polskich artystów. Laureatka najważniejszych nagród muzycznych, w tym dla najlepszej wokalistki i kompozytorki. W listopadzie ukazał się jej kolejny album Kayah & Transoriental Orchestra z jej własnymi interpretacjami utworów żydowskich. / Vocalist, composer, lyricist, and co-owner of the Kayax record label. Kayah has won all the most prestigious music awards, including those for the best singer and composer. Her latest album Kayah & Transoriental Orchestra, which features her own interpretations of Jewish songs, was released this November.

Gruzi°ska restauracja Nanuchka w Tel Awiwie.

The Georgian Nanuchka restaurant in Tel Aviv.


SWISS ARMY KNIVES CUTLERY TIMEPIECES TRAVEL GEAR FASHION FRAGRANCES I WWW.VICTORINOX.COM

Ponieważ często nurkuję u wybrzeży chorwackiej wyspy Vis, regularnie wyławiam

z dna morza przeróżne przedmioty: nie tylko jeżowce, kraby i kałamarnice, lecz rów-

nież rzeczy osobiste. Pewnego dnia zobaczyłem na dnie coś świecącego. Podpłyną-

łem bliżej i ujrzałem zegarek Victorinox Swiss Army, który wciąż chodził! Z tyłu ko-

perty wygrawerowany był napis „Félicitations Docteur F. Millet”. Postanowiłem

zwrócić panu Milletowi jego własność. Znalazłem go przez Internet – okazało się, że

to francuski nurek-amator, który spędzał wakacje na wyspie dwa miesiące wcze-

śniej. Trudno opisać jego radość i wdzięczność po odzyskaniu ukochanego zegarka.

Drago Radic, lipiec 2009

Produkty Victorinox to przyjaciele na całe życie.

A jakie są Twoje doświadczenia?

Podziel się swoją historią na stronie Victorinox.com

SKARBVIS (CHORWACJA), 2009

Ponieważ często nurkuję u wybrzeży chorwackiej wyspy Vis, regularnie wyławiam

z dna morza przeróżne przedmioty: nie tylko jeżowce, kraby i kałamarnice, lecz rów-

nież rzeczy osobiste. Pewnego dnia zobaczyłem na dnie coś świecącego. Podpłyną-

łem bliżej i ujrzałem zegarek Victorinox Swiss Army, który wciąż chodził! Z tyłu ko-

perty wygrawerowany był napis „Félicitations Docteur F. Millet”. Postanowiłem

zwrócić panu Milletowi jego własność. Znalazłem go przez Internet – okazało się, że

to francuski nurek-amator, który spędzał wakacje na wyspie dwa miesiące wcze-

śniej. Trudno opisać jego radość i wdzięczność po odzyskaniu ukochanego zegarka.

36

Prom

enad

a

Retsi

f Herb

ert S

amue

lHa

-Yarko

n

Al lenby Allenby

Ha-Karmel

Dizengo� Ibn Gabirol

Sheinkin

Frishmann

Tchernich

owski

Balik

Derekh Yafo

Menachem Begin

Shderot Sha’ul ha-Melekh

Yehuda

Gordon

Ayalon

South

Ayalon Nort

h

Bulwar Roth schild

a

Arlozorov

Shabazi

Ibn Ga

birol

Pinkas

Dize

ngof

f

Derekh Namir

Eli’Ez

er-Pe

ri Ha

-Jarko

n

H

a-Ta’arukha

Shderot Rokakh

Arlozorov

Derekh Kibutz Galuyot

Yefet

De rekh Ben Tsvi

Shde

rot Ha

r Tsiy

on

Shderot Nordau

Weizm

ann

PlacKikar

YitzhakRabin

PlacKikar

ha-Medina

PlażaGordonaPlaża

Frishmanna

Bazar Ha-KarmelAllenby Street

DworzecTahana

Park Jarkon

ZOO i ogrodbotaniczny

FLORENTINEFLORENTINEFLORENTINEFLORENTINEFLORENTINEFLORENTINEFLORENTINEFLORENTINEFLORENTINEFLORENTINEFLORENTINEFLORENTINEFLORENTINEFLORENTINENAVENAVENAVENAVENAVENAVE

SHA’ANANSHA’ANANSHA’ANANSHA’ANANSHA’ANANSHA’ANANSHA’ANANSHA’ANANSHA’ANANSHA’ANANSHA’ANANSHA’ANANSHA’ANANSHA’ANANSHA’ANANSHA’ANAN

STARASTARASTARASTARASTARASTARASTARAJAFAJAFAJAFAJAFAJAFAJAFAJAFAJAFA

NEVENEVENEVENEVENEVENEVENEVENEVENEVETZEDEKTZEDEKTZEDEKTZEDEKTZEDEKTZEDEKTZEDEKTZEDEKTZEDEKTZEDEK

HA-KIRYAHA-KIRYAHA-KIRYAHA-KIRYAHA-KIRYAHA-KIRYAHA-KIRYA

Mo

rz

e Ś

ró

dz

i em

ne

acchhhheem BBBBeegggiin

AAA

Bazar Ha-KarmelBazar Ha-Karmel

DworzecTahanaTahanaTahana

Tel Awiw-Jafa

IZRAEL

Dworzec

Allenby StreetAllenby StreetAllenby StreetBazar Ha-KarmelBazar Ha-Karmel

500 m

give you a complex”, she says. But they don’t because they are exceptionally friendly. They smile, pay compliments, are extremely sociable, help you when required and listen to you whenever they can. “The only thing that can make an impression is your life story and what you have to say”, she adds. At � rst, Kayah she was surprised how quickly people were willing to share their stories. “Sometimes truly amazing ones. I come from Poland and many people, when they hear that, delve into their family histories, which often have a Polish connection. These are often sad stories, but their innate ability to keep things in perspec-tive and their sense of humour prevent them from getting too sentimental.” This is especially the case when the conversation continues into the night, to the ever present strains of music and the taste of superb food.

PLACES AND FLAVOURS When Kayah arrives to Tel Aviv, she � rst rents a city bike

and cycles along the waterfront boulevard. She soaks up the seaside ambience of African drummers, street theatre, portrait painters, break dancers and musicians – often outstand-ing ones – from symphonic orchestras. “It’s a delightfully carefree time”, she says dreamily. Later, she visits her favourite haunts to cel-

ebrate her freedom and anonymity. She always pops into Ja� a, with its oriental Arabic climate.

She goes there for the kebabs and to listen to the

ka Jemenu, Iranu, Rosji czy Etiopii sprawia, że to po prostu bardzo ładni ludzie. Kobiety, niezależne i świadome swej urody, mogą wpędzić w kompleksy – mówi Kayah. Ale nie wpędzają, bo są nadzwyczaj przyjazne. Uśmiechają się, prawią komplementy, ła-two nawiązują kontakty, gdy trzeba, pomagają, gdy można – wy-słuchują. – Jedyne, czym można zaimponować, to historia życia i to, co ma się do powiedzenia – zauważa artystka. Początkowo była zdziwiona, jak szybko ludzie opowiadają swoje historie. – Jestem z Polski, więc wiele osób, dowiadując się o tym, odgrzebuje rodzinne wspomnienia, które często prowadzą do na-szego kraju. Często też są to smutne opowieści, ale wrodzony dy-stans i poczucie humoru Izraelczyków nie pozwalają im na senty-mentalne tony – mówi. Zwłaszcza gdy rozmowa toczy się w nocy, w zgiełku dochodzącej zewsząd muzyki, przy wspaniałym jedzeniu.

MIEJSCA I SMAKIGdy Kayah melduje się w Tel Awiwie, pierwsze co robi, to wynajmuje rower miejski i wybie-ra się na przejażdżkę promenadą wzdłuż plaży. Z rozkoszą chłonie nadmorski kli-mat, który tworzą grający na bębnach muzycy z Afryki, aktorzy teatrów ulicz-


© L

AIF

/CZ

ARN

Y KO

T, L

E FI

GA

RO/E

AST

NEW

S

Stary port w Jaÿ e.The old port in Ja� a.

Jedyne, czym można zaimponować Izraelczykom, to historia życia i to, co ma się do powiedzenia.The only thing that can make an impression is your life story and what you have to say.

Mi°, czyli teddy bear, z pocz˛tku miał niet˙g˛ min˙.The teddy bear initially had a distressed look on its face.

Tel Awiw ˆyje do póˇna w nocy.

The streets of Tel Aviv are teeming with life until the

wee hours.


38


© S

Z-PH

OTO

music. She also likes to visit the bustling port. Other locations on her list include Tahana, a disused railway station that now hosts bars, restaurants and art galleries. Her favourite shopping destina-tion is the Carmel Market, which o� ers a plethora of spices, fruit and vegetables that most Europeans have never even heard of. Before she leaves, Kayah always takes a walk down Allenby Street. This is Tel Aviv’s main street and runs from the waterfront to the heart of the city. It’s the best shopping destination.

FROM HOLIDAYS TO THE STAGE Kayah’s visits to Israel have had an impact on her artistic projects. “I don’t really know which came � rst. Was it Tel Aviv that inspired me with its music or was it my love of oriental music, in all its varieties, that drove me to Israel?” she wonders. One way or an-other, her knowledge of Tel Aviv, its traditions, language and men-tality have had a major impact on her latest album Transoriental Orchestra. This was evident during the Singer’s Warsaw Festival and becomes even clearer when you listen to the album. Kayah admits that she would like to perform those songs live in Israel. ☐

INFO O LOTACH / FLIGHT INFO

Całkowita cena biletu zakupionego na lot.com w promocji na bezpośredni lot w obie strony, zawiera wszystkie podatki i opłaty i wynosi: 699 zł. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu. Rejs trwa 3 godz. 55 min. / Total price of a direct return ticket purchased at lot.com including all fees and taxes: PLN 699. The price may vary depending on the date the ticket is purchased. Flight duration: 3 h 55.

WAW°TLV 10.30–15.25 wt., czw. / Tue., Thu. 22.50–03.45+1 czw.–nd. / Thu.–SuTLV°WAW 16.20–19.15 wt., czw . / Tue., Thu. 06.00–09.05 pon., pt.–nd. / Mo., Fri.–Su.

nych, malarze portreciści, tancerze breakdance, instrumentaliści – często wybitni – z orkiestr symfonicznych. – To czas cudownej beztroski – rozmarza się. Potem, by nasycić się wolnością i anoni-mowością, odwiedza dobrze już znane ulubione miejsca. Zawsze zagląda do Jafy, gdzie panuje orientalna, arabska atmosfera. Cho-dzi tam na pyszne kebaby i słucha arabeski. Odwiedza też pełen życia port. Na liście must see jest nieczynna stacja kolejowa Taha-na, gdzie dziś są bary, restauracje i sklepy rodzimych artystów. Obowiązkowy punkt zakupowy to Kamel Market, który czaruje mnogością przypraw, owoców i warzyw, o których istnieniu Euro-pejczycy nie mają pojęcia. Przed wyjazdem wybiera się na spacer Allenby Street – główną ulicą Tel Awiwu prowadzącą znad morza w głąb miasta. – Mam tam ulubione sklepy z tekstyliami i pasman-terią, która ratuje moje sceniczne kreacje – przyznaje artystka. Żartuje, że jedynym problemem po tym spacerze jest nadbagaż.

Z WAKACJI NA SCEN˜Jeśli chodzi o sceniczne kreacje, to wizyty w Izraelu mają wpływ na projekty artystyczne Kayah. – Choć właściwie nie wiem, jaka jest chronologia. Czy Tel Awiw zainspirował mnie do muzyki, czy uwielbienie muzyki orientalnej ze wszystkimi smakami tej kultury powiodło mnie do Izraela – zastanawia się. Tak czy inaczej w jej pracy nad najnowszym albumem Transoriental Orchestra znajomość Tel Awiwu – jego tradycji, języka, men-talności – miała niebagatelne znaczenie. Było to słychać na festiwalu Warszawa Singera i jeszcze wyraźniej słychać na płycie. Nie kryje, że chciałaby z tym materiałem wystąpić na scenach w Izraelu.Czekamy! ☐

Pla°a w Tel Awiwie.A Tel Aviv beach.


NA OBLIGACJACH BANKÓW I FIRM

ZARABIAJ

WIĘCEJObligacje korporacyjne łączą w sobie najlepsze cechy lokat i akcji – wynik inwestycji jest z góry znany, zaś jego wysokość zależna jest od podjętego ryzyka. Odsetki naliczane są każdego dnia, zatem sprzedaż obligacji przed dniem wykupu nie oznacza utraty zysków. Zatrzymując obligacje inwestorzy mogą liczyć na płatności odsetkowe wypłacane co kwartał lub co sześć miesięcy.

Odwiedź serwis www.obligacje.pl i znajdź więcej informacji – codziennie aktualizowany newsroom, wywiady, analizy, komentarze, przydatne narzędzia i bazy informacji. A dla początkujących przystępnie napisany cykl edukacyjny.

Ostatnie wybrane emisje obligacji*EMITENT WARTOŚĆ EMISJI (W PLN) OPROCENTOWANIE

PKN Orlen S.A. 200 000 000 WIBOR6M + 1,4 pkt proc.

Getin Noble Bank S.A. 50 000 000 WIBOR6M + 3,0 pkt proc.

Kruk S.A. 40 000 000 WIBOR3M + 4,5 pkt proc.

Grupa P.R.E.S.C.O. S.A. 35 000 000 WIBOR6M + 4,4 pkt proc.

* dane aktualne na 14 listopada 2013 r. | Źródło: Obligacje.pl

© W

OJC

IEC

H F

RAN

US,

CO

RBIS

, BEW

, M.P

.,FO

RUM Monte Carlo

OrientuThe Monte Carlo of the Orient

P O D R Ó Ż E I N W E S T Y C Y J N E Investment trips

40

040_KA_12_Podroze inwestMakau12345.indd 40 13-11-18 16:49

41

© W

OJC

IEC

H F

RAN

US,

CO

RBIS

, BEW

, M.P

.,FO

RUM

41

Na stronie obok: kasyna nad zatoką Nam Wan, na półwyspie Makau. On the opposite page:

Casinos on the bank of the Nam Van lake on the Macau

peninsula.


42


@ G

ALL

ERY

STO

CK.

PO

PRZE

DN

IE S

TRO

NY/

PREV

IOU

S PA

GES

: MA

DS

NIS

SEN

/PA

NO

S/C

ZARN

Y KO

T, S

HU

TTER

STO

CK

If you visit Hong Kong, one of the world’s biggest � nancial hubs, you simply have to see the local tourist attractions. Not everyone realises that approx. 60 km away (ferries from Hong Kong run round the clock and will take you there in less than an hour) lies the world’s gambling capital.Macau is often dubbed the Monte Carlo of the Orient. This special administrative region of the People’s Republic of China has a population of over 583,000 on 28.2 sq. km. This gives Macau the world’s highest population density, with over 20,000 people per sq. km. This minuscule territory is home to a casino centre whose gambling revenue managed to outstrip Las Vegas in 2006.The beginnings of the gambling industry in Macau date back to 1850 when the Portuguese government legalised betting (Macau was administered by Portugal from 1557 and it was “handed over” to China as the last European colony in Asia in 1999). Being the only enclave in China where gambling is legal, it attracts wealthy Asians (it has been estimated that approx. 2.5 million tourists descend on Macau every month).Macau is the gambling capital of the world. Its 2012 betting revenue came in at 38 billion dollars (up 13.5% on 2011) – six times that of Las Vegas. Gambling revenue accounts for almost � fty percent of Macau’s GDP. And the ongoing global economic slowdown has done nothing to dampen this – gambling revenue for August was up 17.6% on the same period last year.The opportunities thrown up by the rapid growth of the local market

Podróżując do Hongkongu, jednego z największych centrów � -nansowych świata, warto zapoznać się z lokalnymi atrakcjami tu-rystycznymi. Jednak nie wszyscy zdają sobie sprawę, że w odle-głości ok. 60 km od tego miasta (trasę tę można pokonać w niecałą godzinę promem, który kursuje z Hongkongu 24 godzi-ny na dobę) znajduje się stolica światowego hazardu.Makau, bo o nim mowa, często określa się jako Monte Carlo Orien-tu. Ten specjalny region administracyjny Chińskiej Republiki Ludo-wej rozciąga się na obszarze zaledwie 28,2 km 2, a liczbę jego miesz-kańców szacuje się na ponad 583 tys. osób. To sprawia, że na terenie jednego km2 mieszka ponad 20 tys. osób, czyniąc Makau najgęściej zaludnionym państwem świata. Na tak małym obszarze udało się zbudować centrum gier hazardowych, które już w 2006 r. pod względem uzyskiwanych przychodów przegoniło Las Vegas.Początki rozwoju branży hazardowej w Makau sięgają 1850 r., kie-

CZY WIESZ, ŻE... DID YOU KNOW...

MAKAUMAKAUCHINYCHINY

A Z J A

OCEANSPOKOJNY

OCEANINDYJSKI

NAJWIĘKSZE FIRMY HAZARDOWE ŚWIATA, KTÓRE DO NIEDAWNA WIĄZAŁY SWOJĄ PRZYSZŁOŚĆ Z LAS VEGAS, TERAZ CORAZ CZĘŚCIEJ NA SWOJĄ SIEDZIBĘ WYBIERAJĄ MAKAU. / THE WORLD’S LEADING GAMBLING COMPANIES, WHICH UNTIL RECENTLY HAD CAST THEIR LOT WITH LAS VEGAS, ARE NOW OFTEN MOVING THEIR HEADQUARTERS TO MACAU.TEKST/BY: Aleksander Jawień

Posiłek w przerwie mi°dzy ruletk˛ i blackjackiem?How about a meal between a roulette game and black jack?


43

@ G

ALL

ERY

STO

CK.

PO

PRZE

DN

IE S

TRO

NY/

PREV

IOU

S PA

GES

: MA

DS

NIS

SEN

/PA

NO

S/C

ZARN

Y KO

T, S

HU

TTER

STO

CK

REKLAMA

dy to portugalski rząd zalegalizował tego typu działalność (pań-stwo to było od 1557 r. we władaniu Portugalii i dopiero w 1999 r. zostało „oddane” Chinom jako ostatnia europejska kolonia w Azji). Obecnie jest to jedyny obszar w Chinach, w którym dozwolony jest hazard, więc stanowi miejsce częstych wycieczek bogatych Azjatów (szacuje się, że co miesiąc odwie-dza to miasto ok. 2,5 mln turystów).Makau jest stolicą światowego hazardu.W 2012 r. przychody z tej działalności wynio-sły 38 mld dol. (wzrost o 13,5% w stosunku do 2011 r.) i były sześć razy większe od przy-chodów uzyskanych przez Las Vegas. Środki te stanowiły prawie połowę PKB tego kraju. Co więcej, mimo trwającego na świecie spo-wolnienia gospodarczego wynik ten nie ule-ga pogorszeniu – tylko w sierpniu bieżące-go roku przychody z hazardu były o 17,6% większe niż w analogicznym miesiącu 2012 r.Dynamiczny rozwój rynku wykorzystują największe � rmy hazar-dowe świata, które do niedawna wiązały swoją przyszłość z Las Vegas, a teraz coraz częściej wybierają na siedzibę Makau. O ro-snącym znaczeniu tego regionu świadczy też fakt, że największe kasyno na świecie znajduje się właśnie w tym mieście, a nie na

have been seized by the world’s leading gambling companies, which had cast their lot with Las Vegas until recently, but are now moving their headquarters to Macau. The increasing importance of the region is also evidenced by the fact that the world’s biggest casino is located here and not in Las Vegas.

The Venetian Macao is the sixth largest building in the world in terms of � oor area (110 000 sq. m) with 3,400 slot machines and over 800 gaming tables.The gaming industry has an impact on the economy of the region. Macau has one of the largest budget surpluses in the world (26.5% of GDP in 2012) and a very low unemployment rate (1.9%). The region was also the world’s fastest growing economy (9.9%) last year, even outpacing China asa whole (7.8%). The global recession has obviously taken its toll on Macau and

brought its growth rate down from the dizzy heights of 22% of GDP growth in 2011.The massive gambling revenue has bene� tted the region and its citizens. The local authorities share their handsome budget surplus with the local people. The people of Macau received

?CZY WIESZ, ŻE... DID YOU KNOW...

W Makau, w przeliczeniu na 1000 osób, jest 4 razy więcej stołów do hazardu niż łóżek w szpitalach. / In Macau there are four times as many gaming tables per 1,000 residents than there are hospital beds?


44

© H

EMIS

/EA

ST N

EWS,

GET

TYIM

AG

ES/F

PM


zachodnim wybrzeżu USA. Mam na myśli Venetian Ma-cao, budynek o powierzch-ni 110 tys. m2, w którym znajduje się 3400 automa-tów do gier i ponad 800 sto-łów hazardowych.Branża hazardowa ma prze-łożenie również na sytuację ekonomiczną tego kraju. Makau to jedno z państw o największej nadwyżce bu-dżetowej na świecie (26,5% PKB w 2012 r.) oraz bardzo niskiej stopie bezrobocia (1,9%). Dodat-kowo w ubiegłym roku była to najszybciej rozwijająca się gospo-darka świata (9,9%), która dynamiką wzrostu przegoniła same Chi-ny (7,8%). Oczywiście globalne spowolnienie nie pozostało bez wpływu na Makau i tempo rozwoju spadło – z trudnych do wy-obrażenia 22% wzrostu PKB w 2011 r.Nie tylko państwo czerpie ogromne korzyści z hazardu. Mając tak dużą nadwyżkę budżetową, rządzący postanowili podzielić się nią z obywatelami. W 2012 r. ludność Makau otrzymała 11,4 mld MOP (pataka, o� cjalna waluta Makau) zwrotu z podatków, czyli ok. 4,59 mld zł. Każdy z obywateli otrzymał od państwa przelew w wysokości 8000 patak (3200 zł), bon na usługi medyczne na kwotę 600 patak (240 zł), a osoby starsze dodatkową pomoc wy-noszącą 6600 patak (2600 zł).Z racji małego obszaru ceny nieruchomości i pokoi hotelowych są tu stosunkowo wysokie. Jednak wycieczka po Makau może być bardzo ciekawa, nawet jeżeli stronimy od gier hazardowych. Mia-sto to ma do zaoferowania również wiele innych atrakcji – jego odnowione XVI-wieczne centrum zostało w 2005 r. wpisane na li-stę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Omijając z da-leka kasyna, można więc zwiedzić ruiny wybudowanego w XVII w.

a tax refund of MOP 11.4 billion (i.e. pataca, the o� cial currency of Macau), or approx. PLN 4.59 billion, in 2012. The state transferred MOP 8,000 (PLN 3,200) and MOP 600 (PLN 240) in medical vouchers to every citizen, while elderly residents were granted additional subsidies pegged at MOP 6,600 (PLN 2,600).Unfortunately, Macau’s small area drives up real estate and hotel prices. But a trip to Macau can be extremely interesting, even if you are not into

gambling. Apart form its many casinos, Macau has much to o� er – its restored 16th century historic centre was listed as a UNESCO World Heritage Site in 2005 (25 sites altogether). Away from the casinos are the ruins of the 8,000 sq. m. Monte Forte. The fortress was built in 1617-1626 and withstood a Dutch assault in 1622. Another interesting sight are the ruins of St Paul’s college – the � rst “Western” university in Asia. Walking along the remains of the walls encircling the city, built from oyster shells, and you will � nally get to the A-Ma temple, which is dedicated to the goddess of seafarers and � shermen. The temple was erected in 1488 and is the oldest building in Macau. Indeed the region is thought to have taken its name from it. If you visit Macau at the right time, you can take part in numerous cultural events. November brings the famous Grand Prix Macau, the world’s exclusive race, which sees motorcycles and cars competing on a street circuit, while there is an international � reworks competi-tion in September.Macau has a lot to anyone out to try their luck at the casino as well as those looking for a culture with strong Eastern and Western in� uences. So, next time you’re in Hong Kong, take some time out to visit the Monte Carlo of the Orient. ☐

MAKAU W LICZBACHMACAU IN FIGURES

– Wzrost PKB -10,20% r/r, II kwartał 2013 / GDP growth – 10.20% y/y Q2 2013 – Podstawowa stopa procentowa 0,50%, 09.2013 / Base interest rate 0.50%

09.2013 – Inflacja (CPI) 5,38%, 07.2013 / Inflation (CPI) 5.38% 07.2013– Stopa bezrobocia 1,90%, 07.2013 / Unemployment rate 1.90% 07.2013– Waluta pataka (1 MOP = 0,40 PLN) 09.2013 / Currency Pataca (1 MOP = PLN

0.40) 09.2013– Populacja 0,58 miliona, 12.2012 / Population 0.58 million 12.2012– Wartość rezerw (ze złotem) 16,6 mld USD, 12.2012 / Reserve value (inc. gold)

USD 16.6 billion 12.2012– Mediana wieku 35,8, szacunki 2013 / Median age 35.8 Estimates for 2013– PKB na mieszkańca (PPP): Makau – 87 765 USD, Polska – 21 000 USD, 2012 /

GDP per capita (PPP) Macau – USD 87 765 Poland – USD 21 000 2012

W świątyni A-Ma, najstarszej w Makau. Inside the A-Ma, the oldest temple in Macau.

BIELIZNA KOMPRESYJNAANTYSTATYCZNA Ι ANTYBAKTERYJNA

24/7365

Dla Wymagających i Aktywnych20% WIĘCEJ MOCY !

BASE LAYER POWER PLUS 20 dla szuka-jących maksymalnego wsparcia i najlepszej regeneracji przed i powysiłkowej. Zapewnia optymalną ilość tlenu i składników odżyw-czych w mięśniach, dzięki czemu wpływa na poprawę wytrzymałości i końcowy wynik. Pro-gresywny system kompresji zwiększa krążenie krwi przez co redukuje ilość kwasu mlekowego w mięśniach i sprzyja szybszej regeneracji. Za-pewnia komfort termiczny podczas wszelkiej aktywności ruchowej odprowadzając wilgoć z dala od skóry.

IQ_kaleidoscope_190_119,5 mm.indd 1 2013-11-13 00:15:05040_KA_12_Podroze inwestMakau12345.indd 44 13-11-18 19:05

45

REKLAMA

© H

EMIS

/EA

ST N

EWS,

GET

TYIM

AG

ES/F

PM

45

*ALEKSANDER JAWIEŃ – jest prezesem i głównym akcjonariuszem grupy inwestycyjnej IFM (Investment Fund Managers SA oraz dom maklerski IFM Global Asset Management Sp. z o.o.), www.ifmpl.com, opiekującej się majątkiem osób prywatnych przy założeniu globalnego podejścia. Powyższy materiał powstał w wyniku podróży inwestycyjnej do Azji we wrześniu br. / is the CEO and main shareholder of IFM (Investment Fund Managers S.A. and IFM Global Asset Management Sp. z o.o. brokerage house), www.ifmpl.com, investment group which takes a global approach to managing the assets of its private clients. This article was written after an investment trip to Asia in September 2013.

Fortu Monte zajmującego 8000 m2 lub zobaczyć ruiny kolegium św. Pawła – pierwszego „zachodniego” uniwersytetu utworzone-go w Azji. Kontynuując wędrówkę wokół resztek murów otaczają-cych miasto, za budulec których posłużyły m.in. ostrygi, dociera się do świątyni bogini A-Ma, opiekunki rybaków i żeglarzy. Zbudo-wana w 1488 r. świątynia to najstarszy budynek w Makau, od któ-rego prawdopodobnie pochodzi nazwa miasta. Jeśli odwiedziny w Makau przypadną na właściwą porę, można uczestniczyć w wie-lu atrakcjach kulturalnych. W listopadzie odbywa się słynne Macau Grand Prix, jedyny na świecie wyścig po ulicach miasta, podczas którego ścigają się motocykle i samochody, a we wrześniu rozgry-wa się międzynarodowy konkurs fajerwerków. Oferta Makau jest bardzo bogata, zarówno dla osób chcących rzucić wyzwanie for-tunie i wygrać z kasynem, jak i dla podróżników zainteresowanych kulturą, w której przenikały się wpływy Wschodu i Zachodu. ☐

BIELIZNA KOMPRESYJNAANTYSTATYCZNA Ι ANTYBAKTERYJNA

24/7365

Dla Wymagających i Aktywnych20% WIĘCEJ MOCY !

BASE LAYER POWER PLUS 20 dla szuka-jących maksymalnego wsparcia i najlepszej regeneracji przed i powysiłkowej. Zapewnia optymalną ilość tlenu i składników odżyw-czych w mięśniach, dzięki czemu wpływa na poprawę wytrzymałości i końcowy wynik. Pro-gresywny system kompresji zwiększa krążenie krwi przez co redukuje ilość kwasu mlekowego w mięśniach i sprzyja szybszej regeneracji. Za-pewnia komfort termiczny podczas wszelkiej aktywności ruchowej odprowadzając wilgoć z dala od skóry.

IQ_kaleidoscope_190_119,5 mm.indd 1 2013-11-13 00:15:05040_KA_12_Podroze inwestMakau12345.indd 45 13-11-18 16:49

46

K U C H N I A Cuisine

© M

.P.

Polish Christmas Eve is a triumph of old Polish tradition. The whole world is fasci-nated with our simple Christmas Eve table covered with a crisp white tablecloth, a real Christmas tree and Polish Christmas dishes. The magic ambience of this evening is created by subdued lighting and excep-tional Christmas aromas. These irresistible scents come wafting through the house from early morning. Fragrant mushrooms and dried fruit, roast �sh and poppy seeds aromatise the air. The impossibly beauti-ful smell of the live green Christmas tree blends in with the delicate aroma of the hay tucked under the starched tablecloth. The Christmas table should be simple and modest, and the Christmas tree should be happy and colourful. The current fad for monochromatic Christmas trees which are totally devoid of emotions gets me down a little. The main thing is tradition and this should not be abandoned in the name of some incomprehensible drive for modernity. There is nothing modern about Christmas in Poland. Plastic and global junk have no place here. This is a day of friendly get-togethers, a time when we look to the future and take joy in the developments of the coming year. There is no other country that celebrates Christmas Eve in such �ne style. The empty seat for the weary wanderer, the sharing of the Christmas wafer, and the honest words full of love and forgiveness have made it the most magical evening of the year for centuries. Christmas is not just about ful�ll-ing wishes, it’s also a time of relishing the �avours we have been looking forward to all year. The world’s best herrings, carp, deli-cious red borsch, mushroom soup, cabbage with porcini mushrooms, pasta with poppy seeds and �nally, Christmas gingerbread. The �avour of homemade Christmas dishes stays with us for a lifetime. That’s why we get so emotional about a simple dried fruit compote that we wouldn’t touch on any other day of the year. ☐

Polska wigiliaPolish Christmas Eve

MAGDA GESSLER – restauratorka, autorka książek kucharskich, malarka. Prowadzi programy kulinarne w telewizji TVN. / Restaurateur, cook book writer, painter. She hosts culinary shows on TVN television station.

Polska wigilia to triumf staropolskiej tradycji. Prosty wigilijny stół nakryty śnieżnobiałym obrusem, żywa choinka i polskie wigilijne potrawy zachwycają cały świat. Magii tego wieczoru dodają stonowane światła i wyjątkowe, tylko dla wigilii, aroma-ty. Dom pachnie od samego rana. Pachną grzyby i suszone owoce, pieczone ryby i mak. Zapach żywej zielonej choinki miesza się z delikatną wonią sianka ułożonego pod wykroch-malonym obrusem. O ile wigilijny stół powinien być prosty i skromny, o tyle polska choinka musi być kolorowa i radosna. Z pewnym przygnębie-niem obserwuję modę na choinki jednokolorowe, w których emocji jest jak na lekarstwo. Ważne jest też, żeby właśnie w tym dniu szczególnie pamiętać o tradycji. Polska wigilia nie jest no-woczesna, nie ma w niej miejsca na plastik i globalistyczną tan-detę. Jest dniem pełnym ciepłych spotkań, czasem myślenia o przeszłości i cieszenia się tym, co nadejdzie w nowym roku. Wydaje mi się, że nie ma w Europie kraju, który wigilię przeżywa tak głęboko jak Polacy. Puste miejsce dla strudzonego wędrow-ca, dzielenie się opłatkiem i szczere słowa pełne miłości i prze-

baczenia od wieków stanowią o wyjątkowej sile tego najma-giczniejszego w roku wieczoru. Wigilia to jednak również czas wyczekiwanych przez cały rok smaków. Najlepsze na świecie śledzie, jedyny w roku taki karp, obłędny barszcz, zupa grzybo-wa, kapusta z prawdziwkami, kluski z makiem, wreszcie wigilij-ny piernik. Smak wigilijnych potraw rodzinnego domu niesie-my w sercach przez całe życie, stąd tyle wzruszenia przy najprostszym kompocie z suszonych owoców, który w żadnym innym dniu wcale by nam nie smakował. ☐

Smak wigilijnych potraw rodzinnego domu niesiemy w sercach przez całe życie.

The flavour of homemade Christmas Eve dishes stays

with us for a lifetime.

046_KA_12_FelietonGessler12345.indd 46 13-11-18 14:51

www.cosmopolitan.waw.pl

RSVP+48 535 10 10 10

The philosophy of life. The lifestyle. The address.COSMOPOLITAN twarda 2/444 floors, each at the highest level.Apartments now available to view.

cosmopolitaine, ET VOUS?

Elle est

3-18-2013 Reklama prasowa KALEIDOSCOPE 14.10.2013.indd 13-18-2013 Reklama prasowa KALEIDOSCOPE 14.10.2013.indd 1 14.10.2013 13:4714.10.2013 13:47


© W

OJC

IEC

H F

RAN

US,

CO

RBIS

, BEW

, M.P

.,FO

RUM


Siała baba mak The seeds of delight

48

048_KA_12_Kuchnia12345.indd 48 13-11-18 16:52

49

© W

OJC

IEC

H F

RAN

US,

CO

RBIS

, BEW

, M.P

.,FO

RUM

To pokarm na specjalne okazje. W Polsce i innych krajach słowiań-skich potrawy z makiem należą do najważniejszych dań wigilij-nych, które symbolizują dostatek, płodność, urodzaj i szczęście. Pełna łacińska nazwa maku lekarskiego to Papaver somniferum – jej drugi człon tworzą słowa somnus – „sen”, i fero – „niosę”, oznacza więc „niosący sen, usypiający”. Bezlik drobniutkich nasion wypeł-niających makówki kojarzył się z urodzajem i płodnością, dlatego wiele jest świątecznych potraw z makiem – kutia, kluski, pieróg, strucla. Według tradycji „dziewczyny tarły mak na wigilię, aby ry-chło wyjść za mąż”. Ucierały go drewnianą pałką w makutrze – ce-ramicznej misie z rowkami przeznaczonej specjalnie do tego celu.Makowiec to drugie po pierniku najważniejsze ciasto polskie. Świąteczne ciasto różni się tym od codziennego, że w wigilijnym jego warstwy są cieniutkie, a nadzienia grube. Kutia to zaś przy-smak wschodni, a jej zachodnią granicę stanowiła niegdyś Wisła. Według wierzeń ludzi z Polesia, Matka Boska w dniu narodzenia Pana Jezusa jadła na kolację „kutję” i dlatego w żadnym kresowym domu nie mogło jej zabraknąć w czasie wigilijnej wieczerzy.U pogańskich Słowian wspólne spożywanie kaszy z pęczaku z makiem i miodem było wyrazem zgody. Do sporządzenia kutii używano tylko jęczmienia, który był ziarnem boskim, dodawano do niego miód – wyraz słodyczy, i mak – sprawcę spokoju i spo-czynku. Nazwę wywodzono od kucia, czyli obijania jęczmienia w stępie, aby otrzymać pęczak. Prócz wigilijnych makowców i kutii z okazji przeróżnych świąt jada się potrawy z maku. Niektóre z nich nawet wpisano do rejestru produktów regionalnych i tradycyjnych Unii Europejskiej. Są to m.in. nadziewane białym makiem rogale świętomarcińskie z Po-znania. Rogalami symbolizującymi podkowę, którą miał zgubić koń św. Marcina, w dzień 11 listopada obdarowywano tam ubo-gich. Wśród produktów tradycyjnych są także: chleb z makiem ze Stolna w woj. kujawsko-pomorskim, marchwiaki z makiem pieczo-ne na dzień Wszystkich Świętych i wigilijne racuchy z makiem z Lu-belskiego, śliszki z Opolskiego i makowiec sędziszowski.Mak pozyskuje się z makówek – dekoracyjnych główek z czapecz-ką na długiej łodydze. Makówki skrywają niebieskie, szare lub białe ©

STO

CKF

OO

D/F

REE

This is food for special occasions. In Poland and other Slavic coun-tries poppy seed dishes are the highlight of Christmas Eve supper, which symbolises wealth, fertility, good harvests and happiness. The full version of the Latin name of the opium poppy is Papaver somniferum. The second word contains the elements somnus (dream) and fero (I bring), i.e. it means “inducing sleep.” The innu-merable tiny seeds sitting inside the poppy head were once asso-ciated with harvests and fertility. This explains why we have so many Christmas dishes featuring poppy seeds – kutia, noodles, dumplings and strudel. According to tradition, “maidens ground poppy seeds before Christmas Eve, hoping they would soon be married.” They ground them with a wooden masher in a makutra, a ceramic bowl with ribbed walls, made especially for this pur-pose. Poppy seed cake (makowiec) is the second most important Polish cake after gingerbread. The Christmas variety di� ers from the standard in that the pastry is � ne and the layers of � lling are thick. Kutia is an Eastern European delicacy that was once popular east of the Vistula. People from the Polesie region believed that the Virgin Mary had kutia for supper on the day Jesus was born and the dish was an obligatory item on the Christmas Eve menu of every household.The pagan Slavs used to sit down together to eat pearl barley groats with poppy seeds and honey as a symbol of concord. Kutia was made exclusively from barley, which was believed to be a divine grain, mixed with honey – a symbol of sweetness, and poppy seeds – the epitome of peace and rest. The name of the dish derives from kucie or hulling the barley in a big mortar to make pearl barley groats. There are plenty of other poppy seed dishes prepared to celebrate all sorts of holidays and festivals. Some have made it onto the EU’s list of regional and traditional products, including the crescent-shaped St Martin’s bun, which is � lled with white poppy seeds. The buns symbolise a horseshoe allegedly lost by St Martin and used to be distributed to paupers on 11 November. Other tradi-tional products include poppy seed bread from Stolno in the north-west of the country, marchwiak, a carrot and poppy seed pastry baked on All Saints Day, Christmas poppy seed drop scones from the Lublin region, śliszka from Opole region and poppy seed cake from Sędziszowice.Poppy seeds contain approx. 60 per cent of precious oil. Poppy seed oil was pressed for the Polish Royal Court in the times of Władysław Jagiełło (15th century). This cold-pressed oil is a rich source of the EFAs Omega-3 and Omega-6 – essential fatty acids the human body does not produce. It adds a special � avour to salads and makes a great addition to all sorts of cakes and bakes. It was once also used by painters. White paint with an admixture of poppy seed oil does not turn yellow. This made it a frequent addition to white paint in the 19th century.Poppy seeds are harvested from poppy heads – decorative long-stemmed pods with a cap holding blue, grey or white seeds that

DROBNE ZIARENKA MAKU PRZYPOMINAJĄ KROPKI WANILII. W POLSCE MAKIEM POSYPUJE SIĘ BUŁKI – DLA OZDOBYI SMAKU. MAK KOJARZY SIĘ POLAKOM SŁODKO. / FINE POPPY SEEDS RESEMBLE MINUTE VANILLA GRAINS. POLISH BUNS ARE SPRINKLED WITH POPPY SEEDS – FOR PRESENTATION AND TASTE. POPPY SEEDS EVOKE SWEET MEMORIES IN POLAND.TEKST/BY: Monika Kucia, www.monikakucia.pl

048_KA_12_Kuchnia12345.indd 49 13-11-18 19:40

50

©BE

W, C

ORB

IS/F

PM, S

HU

TTER

STO

CK


Makówki skrywaj˜ niebieskie, szare lub białe nasiona. Poppy heads contain blueish, grey or white seeds.

make a delicious base for kutia, and sweet or savoury pastries, once they have been processed. These seed pods have been the cause of war and bloodshed, have held out the prospect of illegal gains and have led to stringent conditions being imposed on their cultivation. Take a look at Polish meadows and corn� elds in the summer and you will often see the strikingly colourful, broad-leaved � owers of the opium poppy (also known as the common garden poppy). Poppy � elds, however, are a rare sight. Cultivating the plant is not easy and requires an in-depth knowledge of the

Act of 29 July 2005 on Countering Drug Addiction. This might be common knowledge, but it is not always obvious. The reason is

opium or the dried latex from the poppy pod which contains alkaloids – chemical compounds with addictive properties.

Opium contains phenanthrene and isoquinoline deriva-tives (the main psychoactive substance is morphine,

which was isolated in its pure form in the early 19th century).Poppy crops have to be adequately protected against being used for purposes other than those speci� ed by the act [low-morphine poppies – food and seeds, others – to be used exclusively in the pharmaceutical industry and seed production]. So it might be an idea to brush up on the law before you start sowing. ☐

nasiona, które po przetworzeniu stanowią pyszną podsta-wę kutii, słodkich i słonych wypieków. Same jednak toreb-ki rośliny doprowadzały do wojen, przelewu krwi, dużych, często nielegalnie zdobytych pieniędzy i… narzucenia rygorystycznych warunków uprawy Papaver somniferum L. Organizacja uprawy tej rośliny wymaga zgłębienia zapi-sów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu nar-komanii. Wszystko przez opium, czyli stężały sok mleczny torebki maku zawierający alkaloidy – związki chemiczne mające właściwości uzależniające. Zbiory z upraw muszą być zabezpieczone przed wykorzystaniem do celów in-nych niż określone w ustawie. Najlepiej więc przed zasie-wem przestudiować prawo, którego nieznajomość w tym przy-padku przekłada się na więcej niż � gę z makiem.W naszym języku mak bardzo się zadomowił. Wielość drobniut-kich makowych ziarenek pozwalała w metaforyczny sposób do-skonale opisać przeróżne sytuacje. Można więc pisać drobnym maczkiem, mieć czegoś jak maku, dobrać się jak w korcu maku albo też mieć główkę jak makówkę. Czasem też bywa, że ludzi jak maku, a roboty ani znaku, a w ogóle to nie trzeba maku drobić. Poza tym, kiedy kwitnie w czerwcu bób, to największy wtedy głód, a kiedy mak, to już nie tak. Wszak kwitnie mak na znak, że lato. Mak w końcu sprowadza sen, można więc sypać komuś na oczy mak, a potem to już cisza jak makiem zasiał… ☐ W Polsce olej z maku na potrzeby dworu

tłoczono już za czasów Władysława Jagiełły. Poppy seed oil was pressed for the Polish Royal

Court in the times of Władysław Jagiełło.

048_KA_12_Kuchnia12345.indd 50 13-11-18 16:52

R O Z M O W Y O B I Z N E S I E Business Talk

052_KA_12_Rozmowy o biznesie12345.indd 52 13-11-18 16:50

Czy firmy potrzebują opieki? Do companies need looking after?

53

How did a company associated with baby care come to offer services to organisations?The concept was inspired by the problems encountered by the clients of the organisations in our capital group. Companies were struggling with sick absenteeism. Employees are not just absent when they are ill – the bulk of sick leave is taken to look after children, and elderly and dependent family members.Is this really such a big issue for management?Statistics con�rm that it’s a major problem – in some months, the amount of sick leave taken to care for sick family members is higher than that taken because the employee is sick. How can you help enterprises reduce the amount of sick leave taken to provide care?We o�er a wide range of medical services in addition to comprehensive care for healthy children. We are a Public Healthcare Institution with medical personnel who specialise in caring for children, including babies, as well as the elderly. This has enabled us to launch our Programme to Reduce Sick Absenteeism to optimise the payroll expenses of our clients. Our services are available throughout Poland, which is an important consideration for organisations that have a number of branch o�ces.What benefits can a company that joins the programme expect?Absenteeism due to caring generates major losses for every organisation as well as additional costs in hiring replacements or downtime in implementing projects. Our Programme can completely eliminate the problem of this type of absenteeism and its consequences. We are a private healthcare institution and our services are classi�ed as medical services. As such, they are not subject to value-added tax. The Programme can additionally be funded from the social fund. This means that it can be an employee bene�t o�ered as part of a fringe bene�ts package. In our discussions with HR managers, we often receive spontane-ous, positive feedback, because we are the only company on the market that o�ers anything like this. It helps organisations eliminate a problem that is especially severe in winter. Employ-ees are also enthusiastic about the Programme to Reduce Sick

Skąd pomysł, aby marka kojarzona z opieką nad dziećmi wystartowała z ofertą dla firm?Pomysł narodził się z problemów klientów spółek, z którymi jeste -śmy w jednej grupie kapitałowej. Firmy borykały się często z pro -blemem absencji chorobowej własnego personelu. Pracownicy opuszczali dni i godziny w pracy nie tylko z powodu własnych chorób i problemów zdrowotnych. Duża część zwolnień L4 po -wodowana była potrzebą opieki nad dziećmi, osobami starszymi czy niesamodzielnymi członkami rodzin.Czy to rzeczywiście taki istotny problem dla zarządów?Statystyki mówią, że bardzo istotny – w niektórych miesiącach odsetek zwolnień związanych z chorobą członka rodziny znacz -nie przewyższa procent absencji chorobowych samych pracow -ników. Co państwo mogą zaproponować przedsiębiorstwom, aby zmniejszyć liczbę zwolnień L4 „na opiekę”?Nasza �rma, oprócz kompleksowej opieki nad dziećmi zdrowymi, prowadzi liczne usługi medyczne. Funkcjonujemy jako Niepu -bliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, nasi pracownicy to personel medyczny wyspecjalizowany w opiece nad dziećmi, łącznie z no -worodkami, a także nad osobami starszymi. Dzięki temu urucho -miliśmy Program Redukcji Absencji Chorobowej, co pozwala optymalizować u klienta koszty personalne. Sieć naszych usług

BABY&CARE MOŻE POPRAWIĆ FUNKCJONOWANIE SPÓŁEK, A CO NAJCIEKAWSZE, POPRAWĘ TĘ SFINANSOWAĆ Z FUNDUSZU ŚWIADCZEŃ SOCJALNYCH FIRM – MÓWI PREZES EWA MISIAK. / “BABY&CARE CAN IMPROVE THE OPERATIONS OF ORGANISATIONS, AND INTERESTINGLY ENOUGH, THIS IMPROVEMENT CAN BE FUNDED FROM THEIR SOCIAL FUND”, SAYS CEO EWA MISIAK.ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Piotr Gozdowski


54

© M

.P.

R O Z M O W Y O B I Z N E S I E Business Talk

obejmuje cały kraj, a to ważne zwłaszcza dla �rm posiadających kilka oddziałów.Co może zyskać firma, jeśli przystąpi do programu?Absencja pracowników, związana z opieką nad członkami rodziny, generuje w każdej organizacji duże straty, do czego dochodzą wynikające z tego dalsze koszty, związane z zastępstwami bądź przestojami projektowymi. Przystąpienie do naszego programu może całkowicie wyeliminować zarówno problem tego typu zwolnień, jak i ich konsekwencje. Jesteśmy NZOZ-em, a z racji tego, że nasze usługi klasy�kowane są jako medyczne, nie obej -muje ich podatek VAT. Dodatkowo program może być �nansowa-ny z funduszu świadczeń socjalnych, co dla pracowników może być tzw. bene�tem, czyli należeć do pakietu świadczeń dodat -kowych, oferowanych przez pracodawcę. Podczas naszych roz -mów z szefami kadr często spotykamy się z żywiołową, pozytyw -ną reakcją, ponieważ jesteśmy jedyną �rmą na rynku oferującą takie rozwiązanie. Jest to dla przedsiębiorstw eliminacja proble -mu, który nasila się zwłaszcza w okre -sie zimowym. Także sami pracownicy entuzjastycznie podchodzą do roz -wiązań podsuwanych przez Program Redukcji Absencji Chorobowych, wy -bierając z bene�tów tę opcję jako atrakcyjne rozwiązanie rzeczywiście ważnych problemów.Jeśli jestem pracownikiem firmy objętej programem, jak odbywa się korzystanie z usługi?To jest bardzo proste. Każdy zatrud-niony otrzymuje indywidualną kartę członkowską. Jeśli podejrzewamy, że nasze dziecko jest chore, dzwonimy pod podany na karcie numer telefo -nu. Po identy�kacji potrzeb wysy -łamy na miejsce przeszkolonego pracownika posiadającego upraw-nienia medyczne. Na przykład pielę -gniarki wysyłane do opieki nad cho -rym dzieckiem mają długoletnie doświadczenie w opiece medycznej nad dziećmi, a także potra�ą im zor-ganizować czas, jednocześnie kon -trolując stan zdrowia pociechy. A my możemy spokojnie iść do pracy.A jeśli zarząd firmy chciałby zapewnić pracownikom możli -wość opieki nad dziećmi zdrowymi, choćby w sytuacjach nadgodzin czy delegacji?Jeśli dzień pracy się przeciągnął, wypadło wieczorne spotkanie bądź jest potrzebna opieka na weekend – jak najbardziej takie usługi dla �rm świadczymy. Opieką możemy objąć zarówno dzie-

Absenteeism and choose this option from the many bene�ts on o�er as an attractive solution to a major problem.How can an employee benefit from this service?It’s very simple. All employees receive individual member cards. If your child is sick, you simply dial the number printed on the card. As soon as we identify your needs, we dispatch a trained employee with a medical licence. For instance, nurses delegated to provide care to sick children have a wealth of experience in providing medical care to children and can keep them occupied while monitoring their health. And you can go to work with peace of mind.And what if the board wants to provide care to healthy children in case of overtime or a business trip?If a working day is extended due to an evening meeting or if there is a need for weekend child, we can provide these services. Children and the elderly can be cared for as long as required. Our sta� members are educated, trained in safe care-giving and able

to react to stress situations. They can engage the people they look after, have conversations, and speak foreign languages. We want to break away from the stereotype of an undereducated nanny, often employed illegally. Exactly. You have launched the campaign “Professional Nanny – a Safe Child.” What are its objectives?Estimates indicate that no more than 10 per cent of child–minders are employed legally. The Programme “Professional Nanny – a Safe Child” makes sure our nannies are legally employed. We o�er “nanny legalisation” services, that is, we handle all the formalities related to employing a nanny. We submit all the necessary documents to the State Insurance Institutions and taxation authorities, produce tax declarations and train nannies in �rst aid and safe childcare. Few parents

realise that illegal employment is a crime, and while it might seem to be a minor crime, it can lead to people losing their positions on management and supervisory boards and disqualify them from performing public duties.As a child grows, he or she prefers to spend time with other children. What happens when the child no longer wants to spend time with caregivers, nannies and nurses?We are ready for this scenario too with our “Kids Club” service.


55

© M

.P.

This is a sort of a small nursery or day-care centre that can be organised in any place indicated by the person requesting the service. The children are looked after by our minders while they play, learn English or French, learn to read, do their homework, and take extra lessons. The number of hours depends on the parents’ needs.Many companies expand outside Poland and often delegate executives to oversee new branches. Do you plan to expand into foreign markets?We want to expand outside Poland because we have acquired the essential experience. We already have a presence abroad as trans-border labour – our employees follow families relocated abroad. As you say, Polish companies have what it takes to make inroads into foreign markets, and Polish workers are often promoted in multinational organisations, and this is often related to relocation. We are able to delegate our employees both to clients we have worked with in Poland and new ones. Some-times people who have been looking after the children of a given family in Poland come and work for us when the family moves abroad. We also delegate Baby&Care employees to accompany families during the holidays or short assignments outside Poland. This is a very popular option, especially with board members.I wish Baby&Care a great deal of interest and rapid growth. ☐

The article was written in collaboration with Work Service.

ci, jak i seniorów, i to w takim wymiarze godzinowym, jaki jest po -trzebny. Nasz personel to osoby wykształcone, przeszkolone z zakresu bezpieczeństwa opieki i potra�ące reagować w sytu -acjach stresowych. Są w stanie podopiecznego czymś zaintereso -wać, prowadzić konwersację, znają języki obce. Chcemy zerwać z typowym wizerunkiem niani, zawodowo niedokształconej, czę -sto z przypadku, zatrudnianej „na czarno”. Właśnie. Są państwo organizatorami akcji „Zawodowa Nia-nia – Bezpieczne Dziecko”. Na czym ona polega?Wedle szacunków nie więcej niż 10 proc. osób zajmujących się opieką nad dziećmi robi to legalnie. Program „Zawodowa Niania – Bezpieczne Dziecko” pozwala zalegalizować pracę osób opie -kujących się dziećmi. Świadczymy usługę „legalizacji niań”, co oznacza załatwienie wszystkich formalności związanych z zatrud -nieniem opiekunki. Prowadzimy wszelkie kontakty z ZUS-em i urzędami skarbowymi, wystawiamy PIT-y, a także szkolimy nianie pod kątem zasad udzielania pierwszej pomocy i bezpiecznej opieki nad dzieckiem. Niewielu rodziców o tym myśli, ale zatrud -nianie nań „na czarno” to przestępstwo, a wcale nie tak rzadkie są przypadki, gdy rodzic z powodu – tak wydawałoby się błahego – złamania prawa traci możliwość zasiadania w zarządzie spółki, ra -dzie nadzorczej oraz pełnienia funkcji publicznychA kiedy dziecko dorasta, coraz więcej czasu spędza z innymi dziećmi. Co, jeśli nie chce przebywać z opiekunkami, niania-mi i pielęgniarkami?Na taką ewentualność jesteśmy przygotowani – mamy w ofercie „Klub Malucha”. Jest to coś na kształt małego przedszkola albo świetlicy, które jesteśmy w stanie zorganizować w każdym miej -scu wskazanym przez zamawiającego usługę. Dzieci spędzają tam czas pod opieką naszego personelu opiekuńczego, mogą przez zabawę uczyć się języka angielskiego czy francuskiego, uczyć się czytania, odrabiać lekcje czy pobierać korepetycje. Liczba godzin jest dopasowana do potrzeb rodziców.Coraz więcej firm dokonuje ekspansji poza granice Polski, często oddelegowując pracowników wyższego szczebla do kierowania nowymi oddziałami. Czy państwo planują roz -szerzyć działalność Baby&Care na zagraniczne rynki?Mamy zamiar rozwijać działalność poza Polską, zwłaszcza że nabra -liśmy już niezbędnych doświadczeń. Ale jesteśmy już obecni w for -mie tzw. pracy transgranicznej, gdzie nasi pracownicy podążają za rodzinami, które mieszkają za granicą. Tak jak pan wspomniał, pol -skie �rmy coraz ambitniej działają poza granicami kraju, a polscy pracownicy są często doceniani także w strukturach �rm między -narodowych, co czasami wiąże się z wyjazdami zagranicznymi. W ramach naszych usług jesteśmy w stanie wysłać nasz personel, zarówno jeśli współpracowaliśmy już w Polsce, jak i rozpoczynając opiekę. Zdarza się, że osoby wcześniej opiekujące się w rodzinie dziećmi stają się naszymi pracownikami w momencie wyjazdu za granicę. Także w ramach podróży wakacyjnych czy krótszego od -delegowania pracowników poza Polskę istnieje możliwość wysła -

Nasz personel to osoby wykształcone, przeszkolone z zakresu bezpieczeństwa opieki i potrafiące reagować w sytuacjach stresowych.Our staff members are educated, trained in safe care-giving and able to react accordingly to stress situations.

nia pracowników Baby&Care razem z rodziną. Jest to bardzo popu -larne, zwłaszcza wśród członków zarządu spółek.Pozostaje mi życzyć Baby&Care jak największego zaintere-sowania i szybkiego rozwoju! ☐

Tekst powstał przy współpracy z �rmą Work Service.


56

P O L S K A M A R K A Polish Brand

JAK NAJWIĘCEJ KORZYŚCI DLA SKÓRY, JAK NAJMNIEJ WPŁYWU NA ŚRODOWISKO – TO MISJA MARKI PHENOMÉ. / MAXIMUM BENEFITS FOR THE SKIN, MINIMUM ENVIRONMENTAL IMPACT – THIS IS THE MISSION OF THE PHENOMÉ BRAND.

ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Dorota Bielska

Phenomé to więcej niż marka kosmetyków. Jej �lozo�a to nie tyl-ko zdrowie, piękno i dobre samopoczucie osób, które używają jej produktów, ale również piękno i dobra kondycja świa ta, w którym żyjemy. Współcześni klienci oczekują efektów, dlatego szukają produktów skutecznych, ale posiadają również coraz wyższą świadomość ekologiczną. Dlatego ekokosmetyki Phenomé pro-dukowane są z poszanowaniem środowiska naturalnego i spo-łecznego.Stosowane przez tę markę starannie wyselekcjonowane surowce roślinne pochodzą w większości z certy�kowanych upraw orga-nicznych, a społeczno ści, które te uprawy prowadzą, otrzymują godziwe wynagrodzenie. W uprawie roślin nie stosuje się sztucz-nych nawozów ani pestycydów. Żadne z surowców nie pochodzą z roślin mody�kowanych genetycznie. W kosmetykach nie ma parabenów, konserwantów, sztucznych barwników i substancji zapachowych. Na każdym opakowaniu zamieszczona jest lista with out z informacją, czego w tych produktach nie znajdziemy.

Phenomé is much more than a brand of cosmetics. The Phenomé philosophy transcends health, beauty and well-being to embrace the beauty and care for the condition of the world in which we live. Contemporary clients expect results and that is why they look for e�ective products, at the same time being increasingly environmentally conscious. That is why organic Phenomé cosmetics respect the natural environment and the community.Most of the hand-selected plant ingredients that go into Phenomé products are farmed organically and the communities that grow them receive fair remuneration for their crops. Our cultures are free of arti�cial fertilisers, fungicides, herbicides and pesticides. Not a single ingredient comes from a genetically modi�ed plant. Our cosmetics contain no parabens, preservatives, arti�cial colorants or aromatic substances. Each and every package comes with a list of ingredients not found in our cosmetics.Phenomé’s inspiration is nature in its purest form and 98 per cent of our cosmetic ingredients are fully natural. Our skin care

Potęga naturyThe power of nature

056_KA_12_Polskamarkanew1234.indd 56 13-11-18 17:13

© M

.P.,

SHU

TTER

STO

CK

(3)

products contain an exceptionally e� ective combination of pure botanical extracts blended with life-giving plant water. Oils, extracts, waters and particles of petals, leaves, stalks, bark, � esh, kernels and shells shydrate, lift and � rm the skin. They contain everything that is best for the skin: natural antioxidants, hyaluronic acid, proteins, vitamins, amino acids. And they are irresistibly fragrant, because their aroma comes exclusively from essential oils.For Phenomé, a strong belief in nature does not translate into a return to traditional, simple methods of manufacturing cosmetics. The company is taking advantage of the latest scienti� c knowl-edge pertaining to the needs of the skin, innovative and green plant extraction technologies and state-of-the-art production technologies meeting pharmaceutical standards. Phenomé cosmetics are manufactured in Poland in a pharmaceutical factory in line with the so-called clean manufacturing process.Phenomé cosmetics packaging has been designed to make it recyclable and reusable. They are � tted with labels featuring a unique set of codes which instantly show what the packaging contains and who it is addressed to.

With their velvety texture, Phenomé cosmetics are adapted to various needs and types of skin: there are specialist products that hydrate, replenish, cleanse, rejuvenate, soothe, warm up or demonstrate potent antioxidant properties as well as hair and scalp care cosmetics and a special range for men. There is also a special range of safe cosmetics for children, mothers and expectant mothers. You can easily test all our cosmetics – even shower gels and shampoos – at testing bars in Phenomé stores. This is a great opportunity to experience the di� erence between standard and organic care. Phenomé products are available from our � agship stores (Złote Tarasy, Galeria Mokotów, Silesia City Center, Malta) and our online store at www.phenome.pl. ☐

The article was written in collaboration with Phenomé.

Inspiracją dla Phenomé jest natura w najczystszej postaci, z której pochodzi 98 proc. składników kosmetyków. Produkty pielęgna-cyjne to mieszanka czystych wyciągów botanicznych połączo-nych z życiodajnymi wodami roślinnymi. Olejki, ekstrakty, wody, drobinki z płatków kwiatów, łodyg, liści, owoców, z kory, miąższu, pestek i łupin niezwykle skutecznie nawilżają, ujędrniają i wygła-dzają. Jest w nich wszystko, co najlepsze dla skóry: naturalne an-tyoksydanty, kwas hialuronowy, proteiny, witaminy, aminokwa-sy… Źródłem ich zapachów są wyłącznie olejki eteryczne.Dla Phenomé wiara w naturę nie oznacza jednak powrotu do tra-dycyjnych, prostych metod wytwarzania kosmetyków. Firma ko-rzysta z najnowszej wiedzy naukowej dotyczącej potrzeb skóry, innowacyjnych i czystych technologii pozyskiwania ekstraktów roślin nych i najnowocześniejszych metod produkcji, spełniają-cych standardy farmaceutyczne. Kosmetyki Phenomé wytwarza-ne są w Polsce, w fabryce leków, w ramach tzw. czystego procesu produkcyjnego. Opakowania zaprojektowane są z myślą o możliwości ich powtór-nego wykorzystania. Naklejono na nie etykiety z unikalnym syste-mem kodów, dzięki temu już po kilku sekundach wiemy, co znajdu-je się w buteleczce kremu i dla kogo jest przeznaczony. Kosmetyki Phenomé o aksamitnej konsystencji są dostosowane do różnych potrzeb i typów skóry: to specjalistyczne produkty o działa-niu nawilżającym, regenerującym, oczyszczającym, odmładzającym, kojącym, rozgrzewającym, antyok-sydacyjnym, kosmetyki do pielę-gnacji włosów i skóry głowy oraz specjalne linie preparatów dla mężczyzn. Powstała również seria bezpiecznych kosmetyków dla dzieci, mam oraz kobiet w ciąży. Dzięki testing-barom w sklepach Phenomé wszystkie kosmetyki można do woli testować na miej-scu – nawet żele pod prysznic i szampony. A przy okazji dowie-dzieć się, na czym polega różnica pomiędzy pielęgnacją konwen-cjonalną a organiczną.Produkty marki Phenomé są dostępne w � rmowych sklepach (Zło-te Tarasy, Galeria Mokotów, Silesia City Center, Malta) oraz w sklepie online, poprzez serwis internetowy www.phenome.pl. ☐

Tekst powstał przy współpracy

z � rmą Phenomé.

Kosmetyki Phenomé to 98% naturalnych

składnikówi najnowocześniejsze

metody produkcji. Phenomé cosmetics

are made of 98% natural ingredients

using state-of-the-art technologies.

cosmetics – even shower gels and shampoos – at testing bars in Phenomé stores. This is a great opportunity to experience the di� erence between standard and organic care. Phenomé products are available from our � agship stores (Złote Tarasy, Galeria Mokotów, Silesia City Center,

www.phenome.pl. ☐


dzieci, mam oraz kobiet w ciąży. Dzięki testing-barom w sklepach Phenomé wszystkie kosmetyki można do woli testować na miej-scu – nawet żele pod prysznic i szampony. A przy okazji dowie-dzieć się, na czym polega różnica pomiędzy pielęgnacją konwen-

Produkty marki Phenomé są dostępne w � rmowych sklepach (Zło-te Tarasy, Galeria Mokotów, Silesia City Center, Malta) oraz w sklepie


056_KA_12_Polskamarkanew1234.indd 57 13-11-18 17:13

58

W C H M U R A C H Up in the Air

ALA

MY/

BEW

, SH

UTT

ERST

OC

K (2

)Rutynowy rejs z Warszawy do Krakowa. Piloci na godzinę przed nim odbierają z działu operacyjnego plan lotu. Prognoza pogody nie jest najlepsza, widzialność nieco powyżej minimów do lądo-wania w Krakowie, ale pogoda ma się poprawiać. Samolot startuje zgodnie z planem. Niestety gdy dolatuje do lotniska docelowego, okazuje się, że widzialność spadła poniżej minimów do lądowa-nia. Kapitan decyduje o odejściu do strefy oczekiwania i postana-wia poczekać na poprawę warunków.W tym miejscu wkracza do akcji centrum operacyjne. – W takim przypadku mamy kilka możliwości – mówi Dariusz Kaczmarczyk, dyrektor Centrum Operacyjnego PLL LOT. – Samolot może czekać na poprawę warunków do lądowania, może również wylądować

A routine �ight from Warsaw to Kraków. The pilots receive the �ight plan from the operations department an hour before takeo�. The weather forecast is not good. Visibility in Kraków is slightly above the landing minimum, but the weather should improve. The plane takes o� according to plan. Unfortunately, when it reaches its destination, visibility is below the landing minimum. The captain decides to go into the holding area and wait for conditions to improve. This is when the operations centre springs into action. “In these cases, we have several options”, explains Dariusz Kaczmarczyk, Director of LOT Polish Airlines Operations Centre. “The plane can wait for conditions to improve, �y to an alternative airport or return to the home airport.”

JESIENIĄ I ZIMĄ MGŁY, OPADY ŚNIEGU I SILNE WIATRY SPRAWIAJĄ, ŻE PRACOWNICY OPERACYJNI LINII LOTNICZYCH MAJĄ MNÓSTWO PRACY, A PASAŻEROWIE MUSZĄ CZASEM UZBROIĆ SIĘ W ODROBINĘ CIERPLIWOŚCI. / THE OVERRIDING GOAL OF EVERY AIRLINE IS PUNCTUALITY. THIS TASK IS PARTICULARLY CHALLENGING IN AUTUMN AND WINTER – FOG, SNOWFALL AND STRONG WINDS KEEP OPERATING STAFF VERY BUSY AND TEST THE PATIENCE OF PASSENGERS. TEKST/BY: Krzysztof Moczulski

Czy to śnieg, czy mgła…In snow and fog …

058_KA_12_W chmurach12345.indd 58 13-11-18 19:14

59

Each decision is taken individually and is driven by several factors, such as the crew’s working time, alternative airport availability, and � nally, the prospects for other rotations, as it has to be kept in mind that each irregularity creates a domino e� ect and a morning delay can sometimes a� ect the punctuality of � ights for the rest of the day. Our � ight was only an hour late. While we were waiting for the weather to pick up, the Opera-tions Centre was busy looking after transit passengers – those who did not have enough time to make a transfer had their tickets rebooked to reach their airport of destination as soon as possible.Allies of airlines striving to optimise their punctuality include airports which are increasing their investments in infrastructure. For instance, Warsaw airport will soon have an ILS CAT III system so planes will be able to land in almost zero visibility. Once the autumn fogs have cleared, pilots and ground services sta� have winter conditions, including snowfalls, to contend with. These also militate against � ight punctuality. Planes often have to wait in line to be de-iced or for snow to be cleared from runways. A lot depends on airports, because smooth operations and punctuality rely on their facilities and the ability to react to challenging situations.In this context, the operations of Warsaw Airport are extremely e� ective. Every year, we see pictures of Heathrow paralysed by snow, whereas � ights to and from Okęcie usually go without a hitch. Next time you � nd yourself sitting in an aeroplane seat while the snow is falling outside, remember that hundreds of people are doing their best to get you to your destination safely. When planning your trip, especially in autumn and winter, set aside more time for transfers and reaching your � nal destina-tion, as there is no point getting upset over a delay. I’d like to take this opportunity to wish you a Merry Christmas and smooth and punctual � ights in the New Year. Naturally, with LOT Polish Airlines. ☐A

LAM

Y/BE

W, S

HU

TTER

STO

CK

(2)

Sprzymierzeńcem linii lotniczych w walceo regularność operacji są porty lotnicze. Allies of airlines striving to optimise their punctuality include airports.

Waga wózków cateringowych równie˜ ma wpływ na spalanie paliwa. Bardzo wa˜na jest równie˜ współpraca pilotów.

The weight of catering trolleys can also a� ect fuel consumption. The close cooperation of the pilots is also of crucial importance.

na lotnisku zapasowym bądź wrócić na lotnisko macierzyste. Każ-da decyzja podejmowana jest indywidualnie na podstawie co najmniej kilku czynników, takich jak czas pracy załogi, dostępność lotniska zapasowego czy wreszcie możliwość wykonania kolej-nych rotacji, bo każda nieregularność tworzy efekt domina, a po-ranne opóźnienie odbija się czasem na punktualności lotów aż do końca dnia. W przypadku naszego lotu skończyło się na godzin-nym opóźnieniu. W czasie kiedy samolot czekał na poprawę wa-runków atmosferycznych, Centrum Ope-racyjne również zadbało o pasażerów tranzytowych – tym, którzy mieli zbyt mało czasu na przesiadkę, zmieniono re-zerwacje tak, aby jak najszybciej dotarli do portu docelowego.Sprzymierzeńcem linii w walce o jak naj-większą regularność operacji są porty lot-nicze, które coraz więcej inwestują w infrastrukturę. Warszawskie lotnisko na przykład niedługo będzie posiadało system ILS CAT III umożliwiający lądowania w warunkach niemalże zerowej widzial-ności. Kiedy ustępują już jesienne mgły, lotnicy i służby naziemne muszą sobie radzić z warunkami zimowymi, które również, w przy-padku np. opadów śniegu, nie sprzyjają punktualności lotów. Czę-sto samoloty czekają w kolejce do odladzania czy do startu w mo-mencie, gdy akurat trzeba odśnieżyć drogi startowe. Tutaj również jest bardzo duża rola portów lotniczych, bo to od ich wyposażenia i sprawności reagowania na trudne warunki atmosferyczne zależy płynność operacji, a co za tym idzie – punktualność.I w tym miejscu warszawskie lotnisko może się pochwalić sku-tecznością, bo o ile pamiętamy niemal coroczne obrazki ze spara-liżowanego śniegiem lotniska Heathrow, o tyle w przypadku Okę-cia ruch odbywał się w zasadzie bez większych problemów. Siedząc w samolocie, kiedy za oknem pada śnieg, pamiętajmy, że tam na zewnątrz setki osób dbają o to, abyśmy przede wszystkim bezpiecznie dolecieli do miejsca przeznaczenia. Natomiast planu-jąc podróż, szczególnie jesienią i zimą, dajmy sobie więcej czasu na przesiadkę bądź dotarcie do celu, bo żadne opóźnienie nie jest warte naszych straconych nerwów. Korzystając z okazji, życzę Państwu Wesołych Świąt, a w nowym roku samych bezproblemo-wych i punktualnych lotów. Oczywiście na pokładach PLL LOT. ☐

058_KA_12_W chmurach12345.indd 59 13-11-18 19:14

60

CZAR NAJWIĘKSZEJ I NAJSTARSZEJ POLSKIEJ KOLEKCJI ZOOLOGICZNEJ DZIŚ, W DOBIE CYFROWYCH TECHNOLOGII, NABIERA NOWEGO BLASKU. / DIGITAL TECHNOLOGIES

HAVE GIVEN POLAND’S LARGEST AND OLDEST ZOOLOGICAL COLLECTION A NEW LEASE OF LIFE.

TEKST/BY: Wojciech Mikołuszko ZDJĘCIA/PHOTOS Marzena Hmielewicz/Adveture Pictures

N A U K A Science

6milionów przygód Six million adventures

“This is a giant constellation in which every star has a history. When an expert studies a new specimen, he or she realises that another unforgettable adventure has just begun”, says Prof. Dari-usz Iwan, Manager of the Zoological Museum a� liated with the Museum and the Institute of Zoology at the Polish Academy of Sciences. Iwan is fervently discussing the collection he curates. He is gesticulating wildly, jumping from topic to topic and repeating that he wants “to infect me with his passion for the collection.” There is no need for that. All I had to do to experience everything Iwan had just mentioned was to enter a building located a few dozen kilometres outside Warsaw. The building is a depository of the largest and the oldest zoological collection in Poland. Enor-mous cabinets packed with insects, birds and mammals from every continent can be seen in the semidarkness that keeps them from fading. Open any door, pull out any drawer, and you see shimmering hummingbirds from Amazonia, birds of paradise from New Guinea, lurking pumas, thousands of bird eggs, armadillos, eagles... A separate room exhibits specimens immersed in preserv-ing liquids. The dead pupils of frogs, snakes and � sh stare at me from glass jars. All the insects, including dried butter� ies, mantises pinned to trays, and beetles (which are still shimmering despite the passage of time) were relocated to a new building next door a few years ago.

TURBULENT TALES “We estimate that the collection has six million specimens”, says Dominika Mierzwa-Szymkowiak, Manager of the Department for Dissemination, Promotion and Development at the Zoological

060_KA_12_Naukamuzeum zwierzat123.indd 60 13-11-18 19:15

Prace Józefa Wilkonia (obok i na str. 90) od 40 lat wprawiają w Józef Wilkoń’s works (right and page 90) have been captivating children

61

Ara, kolorowa papuga z Ameryki Południowej.

The colourful Ara macaw of South America.


62 Carpe Diem Centrum Medycyny EstetycznejAl. KEN 98 lok U 17, 02-777 Warszawa • Tel. 608 888 888 • www.carpediem-klinika.pl

Wraz z wiekiem skóra odmawia nam posłuszeństwa, obser-wujemy jak traci jedrność, staje się wiotka i mało elastyczna. Dochodzi do przemian w proporcji twarzy, a trójkąt młodo-ści ulega odwróceniu. Zanika linia żuchwy, opadają policzki i kąciki ust. To miejsca najbardziej narażone na zwiotczenia i spadek jędrności. Do niedawna, jedyną przynoszącą skutecz-ne rezultaty, metodą walki z wyraźnymi oznakami zwiotczenia skóry była chirurgia plastyczna. Dziś, dzięki rozwojowi medy-cyny estetycznej powstała całkiem nowa kategoria zabiegów, które bezinwazyjnie i skutecznie zwalczają efekty zwiotczenia skóry. Najlepsze rezultaty osiągamy stosując łączone techniki zabiegowe wykorzystujące wysoką energię oraz preparaty wy-pełniajace. Termoli� ing Za� ro działa w głębokich warstwach skóry właściwej doprowadzając so skrócenia włókien kolage-nowych i jednocześnie pobudzając nasze komórki do produk-cji kolagenu. Dochodzi do wygładzenia skóry i spłycenia drob-nych zmarszczek. Doskonałym uzupełnieniem tej terapii jest użycie wolumetrycznych preparatów kwasu hialuronowego, które możemy podawać za pomocą kaniluki w postaci nici hia-luronowych tworzących stelaż napinający skórę lub miejscowo w celu wymodelowania policzków i owalu twarzy. Wystarczy jeden zabieg, aby przywrócić Twojej twarzy młodzieńczy kon-tur i nadać jej atrakcyjny wygląd. Marzenia wielu kobiet speł-nia Centrum Medycyny Estetycznej Carpe Diem!

With age skin looses its � rmness, elasticity and becomes � abby. As a consequence, the face un-dergo certain changes and ‘ a triangle of youth’ is reversed. Also, the jawline fades away and the areas most likely to decrease � rmness and become � abby - cheeks and corner of lips lo-ose volume. Until recently, the only way to � ght against the skin aging was plastic surgery. Not anymore. � anks to the development of aesthe-tic medicine, a new category of non-invasive and e� ective treatments has been created. Best results can be achieved when combining various treatment techniques using a high energy and � ller preparations. � ermoli� ing Za� -ro works in deep layers of the dermis and shortens colla-gen � laments and at the same time stimulates the cells to produce collagen. It smoothes the skin and takes the depth out of small wrinkles. Aditionally the process of skin aging can be minimazied by the volumetric � llers of hyaluro-nic acid which can be injected by caniula in the foam of hyaluronic threads or to build up the cheek area and li� the skin. One treatment will restore the volume of the skin and revitalize the whole face giving you the young and at-tractive look. Your dreams can come true with Aesthetic Medicine Centre Carpe Diem!

Na hasło Kalejdoskop oferujemy 20% rabat na zabiegi z zakresu medycyny estetycznej. Oferta dotyczy cen regularnych i jest ważna do 31.12.2013 r. Please quote Kaleidoscope to receive the 20% discount on esthetics treatments. O� er applies only to regular prices and it is valid until 31.12.2013 r.

Carpe Diem be beautiful today!Carpe Diem bądźmy piękni dzisiaj!

Na zdjęciu: dr Magdalena Opadczuk i Marcelina Zawadzka.

Twarz młodaYoung face

Twarz starzejąca sięAging face

CarpeDiem_Kaleidoscope_1213.indd 1 11/12/13 9:19 AM

N A U K A Science

– To jest ogromny gwiazdozbiór, w którym każda z gwiazd ma swoją historię. Gdy specjalista rozpoczyna pracę nad kolejnym okazem, wie, że czeka go nowa przygoda – prof. Dariusz Iwan, kierownik Muzeum Zoologicznego przy Muzeum i Instytucie Zoologii PAN w Warszawie, nie kryje emocji, gdy opowiada o zbio-rach znajdujących się pod jego opieką. Gestykuluje, powtarza: „Chcę pana zarazić fascynacją zbiorami”. Choć to właściwie już niepotrzebne. Wystarczyło mi bowiem wejść do położonego kil-kanaście kilometrów za Warszawą budynku, w którym przecho-wywane są największe i najstarsze zbiory zoologiczne w Polsce, by przeżyć to, co prof. Iwan opowiada. W półmroku, jaki chroni wypchane zwierzęta przed blaknięciem, kryją się szafy pełne owadów, ptaków i ssaków ze wszystkich kontynentów. Wystarczy otworzyć dowolne drzwiczki, wysunąć jakąkolwiek szufladę, a przed oczami pojawiają się lśniące kolorami kolibry z Amazonii, ptaki rajskie rodem z Nowej Gwinei, przyczajone pumy, setki pta-sich jaj, pancerniki, orły… W osobnym pomieszczeniu przecho-wywane są okazy zanurzone w płynach konserwujących. Przez szkła słojów wpatrują się tam w nas martwe źrenice żab, węży, ryb. Wszystkie owady zaś – zasuszone motyle, przyszpilone do szuflad modliszki czy błyszczące mimo upływu lat chrząszcze – przeniesiono do nowego, położonego tuż obok budynku.

BURZLIWE HISTORIE– Wielkość zbiorów szacujemy na 6 mln okazów – mówi Dominika Mierzwa-Szymkowiak, kierownik Działu Upowszechniania, Pro-mocji i Rozwoju Muzeum Zoologicznego. Każdy z tych okazów zaopatrzony jest w niewielką karteczkę. Obok naukowej, łacińskiej nazwy zwierzęcia widnieje data i miejsce złowienia oraz nazwisko kolekcjonera, który złapał stworzenie, wypreparował i dostarczył do muzeum. Tylko na nielicznych etykietach czas, historia lub nie-frasobliwość przyrodnika poskąpiły informacji. Tak właśnie się sta-ło z najstarszą kolekcją, prazaczątkiem gigantycznych zbiorów. Museum. Each and every specimen comes with a tiny paper card.

The few words written on it seems a rather dull summary of a long and colourful story. Below the scienti� c Latin name of the animal you will � nd the collection date and location as well as the name of the collector who caught it, prepared it and donated it the

museum. Only a few labels have incomplete information as a result of time, history or the carelessness of a

naturalist. This was the fate of the oldest lot – from which this giant collection was spawned. Originally, it consisted of approx. 20,000 speci-mens from all over the world and was stored at

the manor house of Baron Sylvius von Minckwitz. His heirs sold the collection to the Government

Commission for Religion and Public Education which established the Zoological Cabinet at the

Royal University of Warsaw in 1819. That year is believed to mark the beginning of the collec-

tion, although some specimens are much

Pancerniki, oposyi inne ssaki.

Armadillo, opossum and other animals.

Batalion, Philomachus pugnax, pochodz˜cyz terenów Polski.The ru� , Philomachumachus pugnax, found in Poland.


63

REKLAMA

Carpe Diem Centrum Medycyny EstetycznejAl. KEN 98 lok U 17, 02-777 Warszawa • Tel. 608 888 888 • www.carpediem-klinika.pl

Wraz z wiekiem skóra odmawia nam posłuszeństwa, obser-wujemy jak traci jedrność, staje się wiotka i mało elastyczna. Dochodzi do przemian w proporcji twarzy, a trójkąt młodo-ści ulega odwróceniu. Zanika linia żuchwy, opadają policzki i kąciki ust. To miejsca najbardziej narażone na zwiotczenia i spadek jędrności. Do niedawna, jedyną przynoszącą skutecz-ne rezultaty, metodą walki z wyraźnymi oznakami zwiotczenia skóry była chirurgia plastyczna. Dziś, dzięki rozwojowi medy-cyny estetycznej powstała całkiem nowa kategoria zabiegów, które bezinwazyjnie i skutecznie zwalczają efekty zwiotczenia skóry. Najlepsze rezultaty osiągamy stosując łączone techniki zabiegowe wykorzystujące wysoką energię oraz preparaty wy-pełniajace. Termoli� ing Za� ro działa w głębokich warstwach skóry właściwej doprowadzając so skrócenia włókien kolage-nowych i jednocześnie pobudzając nasze komórki do produk-cji kolagenu. Dochodzi do wygładzenia skóry i spłycenia drob-nych zmarszczek. Doskonałym uzupełnieniem tej terapii jest użycie wolumetrycznych preparatów kwasu hialuronowego, które możemy podawać za pomocą kaniluki w postaci nici hia-luronowych tworzących stelaż napinający skórę lub miejscowo w celu wymodelowania policzków i owalu twarzy. Wystarczy jeden zabieg, aby przywrócić Twojej twarzy młodzieńczy kon-tur i nadać jej atrakcyjny wygląd. Marzenia wielu kobiet speł-nia Centrum Medycyny Estetycznej Carpe Diem!

With age skin looses its � rmness, elasticity and becomes � abby. As a consequence, the face un-dergo certain changes and ‘ a triangle of youth’ is reversed. Also, the jawline fades away and the areas most likely to decrease � rmness and become � abby - cheeks and corner of lips lo-ose volume. Until recently, the only way to � ght against the skin aging was plastic surgery. Not anymore. � anks to the development of aesthe-tic medicine, a new category of non-invasive and e� ective treatments has been created. Best results can be achieved when combining various treatment techniques using a high energy and � ller preparations. � ermoli� ing Za� -ro works in deep layers of the dermis and shortens colla-gen � laments and at the same time stimulates the cells to produce collagen. It smoothes the skin and takes the depth out of small wrinkles. Aditionally the process of skin aging can be minimazied by the volumetric � llers of hyaluro-nic acid which can be injected by caniula in the foam of hyaluronic threads or to build up the cheek area and li� the skin. One treatment will restore the volume of the skin and revitalize the whole face giving you the young and at-tractive look. Your dreams can come true with Aesthetic Medicine Centre Carpe Diem!

Na hasło Kalejdoskop oferujemy 20% rabat na zabiegi z zakresu medycyny estetycznej. Oferta dotyczy cen regularnych i jest ważna do 31.12.2013 r. Please quote Kaleidoscope to receive the 20% discount on esthetics treatments. O� er applies only to regular prices and it is valid until 31.12.2013 r.

Carpe Diem be beautiful today!Carpe Diem bądźmy piękni dzisiaj!

Na zdjęciu: dr Magdalena Opadczuk i Marcelina Zawadzka.

Twarz młodaYoung face

Twarz starzejąca sięAging face

CarpeDiem_Kaleidoscope_1213.indd 1 11/12/13 9:19 AM

Pierwotnie składała się ona z około 20 tys. okazów zwierząt z całe-go świata, które znajdowały się w majątku barona Sylviusa von Minckwitza. Od jego spadkobierców zbiory te zakupiła w 1819 r. Komisja Rządowa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, tworząc tym samym Gabinet Zoologiczny przy Królewskim Uni-wersytecie Warszawskim. Ten rok uznaje się więc za początek zbiorów, choć z całą pewnością okazy liczą sobie znacznie więcej lat. – Można sądzić, że najstarsze okazy mają ponad 200 lat – przy-znaje Dominika Mierzwa-Szymkowiak.Młodsze okazy, nawet ściśle opisane, też przechodziły burzliwe przygody. W końcu przez centrum Warszawy, gdzie zbiory prze-chowywano do lat 70. XX w., przetoczyło się już kilka powstań i dwie wojny światowe. Uniwersytet Warszawski, na terenie które-go znajdowała się główna siedziba Gabinetu Zoologicznego, tworzono, likwidowano, przywracano do życia i przekształcano w uczelnię rosyjską. Zbiory gubiły się, dwukrotnie przeszły ogrom-ny pożar, dużą ich część wywieziono do Rosji. Po każdym takim wydarzeniu polscy przyrodnicy wracali jednak do idei tworzenia zbiorów. Ponownie wysyłali pełnych zapału kolekcjonerów w od-ległe zakątki świata. Ci przedzierali się przez dżungle lub śniegi,

older. “It’s fair to say that the oldest objects would be over 200 years old”, says Mierzwa-Szymkowiak. More recent specimens, even those with more accurate descriptions, have turbulent histo-ries too. Central Warsaw, where the collection was kept until the 1970s, witnessed several uprisings and two world wars. Warsaw University, whose campus was home to the head o� ce of the Zoological Cabinet, was established, liquidated, reestablished and transformed into a Russian school. The collections were lost, twice survived serious � res, and a large part of the repository was taken to Russia. Polish naturalists would reconsider establishing the collection after every such event. Time and again they dispatched

Zagro˜ony wygini°ciem koliber z Gujany Francuskiej.A hummingbird from French Guiana threatened with extinction.


© W

OJC

IEC

H F

RAN

US,

CO

RBIS

, BEW

, M.P

.,FO

RUM

narażali się na choroby, potyczki i ukąszenia jadowitych zwierząt. Niektórzy z nich nie wracali już do Polski. Na podstawie okazów, które przysyłali, opisano tysiące nowych gatunków. Dały one też możliwość powstania pomnikowych dzieł typu Ornithologie du Perou (Ornitologia Peru) czy Faune ornithologique de la Sibérie orientale (Awifauna wschodniej Syberii).

Z TROPIKÓW I SYBERII– Z mojego punktu widzenia te zbiory to nie jedna, lecz wiele ko-lekcji – mówi Dominika Mierzwa-Szymkowiak. – Lubię ich tło hi-storyczne. Lubię ludzi, którzy je tworzyli.Jednym z nich był dr Józef Czaki, lekarz, który przez Azję i Amerykę

kalejdoskop_druk.indd 1 2013-09-10 22:30:08

N A U K A Science

64

zealous naturalists to the most distant parts of the world. Some of them never came back. The specimens they sent back from afar contributed to the description of thousands of species. They also laid the foundations for such monumental works as Ornithologie du Pérou (The Ornithology of Peru) and Faune ornithologique de la Sibérie orientale (The Avifauna of Eastern Siberia).

FROM THE TROPICS AND SIBERIA “I believe that this is not one but many collections”, says Mierzwa-Szymkowiak. “I like their historical background. I like the enormous diversity of animal species from di� erent parts of the world. I like the people who created it.” One of those people was Dr Józef

Okazy z licznej kolekcji płazów. Obok: zbiór tzw.

ptasich skórek. Specimens from the

collection of amphibians. Right: a collection of birds.

Najwi°kszy goł˛b ˝wiata koroniec plamoczuby

Goura victoria z Nowej Gwinei.

The world’s largest pigeon, the Victoria Crowned Pigeon

from New Guinea.


© W

OJC

IEC

H F

RAN

US,

CO

RBIS

, BEW

, M.P

.,FO

RUM

REKLAMA

kalejdoskop_druk.indd 1 2013-09-10 22:30:08

Północną trafił do Ameryki Południowej. Ostatecznie osiadł w Bra-zylii. Tam leczył miejscową ludność, zwalczał epidemię cholery, wydawał broszurki o higienie dzieci i chorobach wenerycznych. Prowadził badania nad surowicami przeciwko ukąszeniom jadowi-tych węży. W przerwach między tymi zajęciami zbierał okazy zwie-rząt, często gadów, które przesyłał do Warszawy.W prof. Dariuszu Iwanie, entomologu, największy sentyment bu-dzi kolekcja owadów Szymona Tenenbauma. Ten przyrodnik, w okresie międzywojennym dyrektor żydowskiego gimnazjum w Warszawie, wyjeżdżał wielokrotnie na Baleary, do Palestyny, Meksyku i Brazylii. Wszędzie zbierał okazy owadów, szczególnie ukochanych przez niego chrząszczy. Nawet gdy w czasie II wojny światowej zmuszono Tenenbauma do przeniesienia się do getta, nie przerwał prac kolekcjonerskich. Prowadził je aż do śmierci w 1941 r. – Opracowując kolekcję Tenenbauma, czułem się jak de-tektyw – opowiada prof. Iwan. – Ponad 90 proc. jego materiałów nie było publikowanych. Materiały przysyłano mu znad Bajkału, Kaukazu, z Alp, USA i Rosji. Ogrom jego działań jest nie do powtó-rzenia, nawet w dobie internetu. Wśród przyrodników dostarczających zbiory do Muzeum Zoolo-gicznego byli i żądni przygód amatorzy, i tuzy polskiej nauki. Jak choćby Władysław Taczanowski, niezwykle pracowity i sumienny, twórca polskiej szkoły ornitologii, który przez wiele lat zarządzał

Czapki. “He’s my favourite collector”, she says. “A Polish physician who travelled to Latin America via Asia and North America. He eventually settled in Brazil. Czapki treated local people, battled cholera epidemics, and published brochures about children’s hygiene and venereal diseases. He even researched snake venom antiserums. In his spare time, he collected specimens of animals, usually reptiles, which he sent to Warsaw. As an entomologist, Iwan is most partial to Szymon Tenenbaum’s insect collection. This naturalist, who served as director of the Jewish grammar school in the interwar period, often travelled to the Balearic Islands, Palestine, Mexico and Brazil. Wherever he went, he would collect insect specimens, and especially beetles, as he was very fond of them. Tenenbaum even pursued his pas-sion during the Second World War when he was forced to move to the ghetto. He continued his studies until his death in 1941. “Stud-ying Tenenbaum’s collection, I felt like a detective”, recalls Iwan. “Over 90 per cent of his papers have never been published. When I browsed through the labels, I discovered that he received speci-mens from the Baikal, the Caucasus, the Alps, the US and Russia. The naturalists who donated their collections to the Zoological Museum include amateurs seeking adventure as well as promi-nent Polish scienti�c �gures. Among the latter we might name Władysław Taczanowski, who established the Polish school of


66

© W

OJC

IEC

H F

RAN

US,

CO

RBIS

, BEW

, M.P

.,FO

RUM

zbiorami. Na licznych etykietach można odnaleźć nazwisko Bene-dykta Dybowskiego, zesłanego karnie przez rząd rosyjski na daleką Syberię. Niestrudzony przyrodnik w odległej krainie prowadził no-watorskie badania, stając się odkrywcą zadziwiającej i bogatej fau-ny Bajkału. Mnóstwo okazów zebrał także Konstanty Jelski wysłany do peruwiańskiej dżungli przez Taczanowskiego. Gdy Jelski zaczął pracować dla miejscowego muzeum, jego obowiązki przejął Jan Sztolcman. Pełen energii młodzik nie cofał się przed żadnym nie-bezpieczeństwem, by wzbogacić muzeum w nowe eksponaty.

KOLEKCJONERSKA EKSTRAKLASA – Teraz zebrane przez nich okazy możemy badać nowymi techni-kami – przekonuje prof. Iwan. – Możemy poznać ich DNA. Może-my, za pomocą mikrotomografu, obejrzeć ich wewnętrzną budo-wę bez uszkadzania okazu. Z etykiet możemy zebrać odciski palców – dodaje, śmiejąc się.– Mamy tu okazy gatunków wymarłych lub tak zagrożonych wy-ginięciem, że nie da się ich już badać w naturze – wtóruje mu Do-minika Mierzwa-Szymkowiak.– To jest jak gdyby fotografia życia sprzed prawie 200 lat, obraz życia w zmianie. To już nie wróci, bo działają człowiek, zmiany kli-matyczne. Możemy więc porównać to, co było kiedyś, z tym, co jest teraz – dodaje prof. Iwan.Takie prace już się rozpoczęły. Część okazów jest też fotografowa-

ornithology and managed the collection for many years. Many of the labels bear the name of Benedykt Dybowski, exiled by the Russian government to faraway Siberia. The indefatigable natural-ist did not give up, but undertook a great deal of research in this distant land and went on to discover the astonishingly abundant fauna of Lake Baikal. A galore of specimens was also collected by Konstanty Jelski, whom Taczanowski had dispatched to the Peru-vian jungle. When Jelski took up a position at a local museum, his responsibilities were assumed by Jan Sztolcman. This energetic

N A U K A Science

Zbiór gadówz całego °wiata.

A collectio of reptiles from all over the world.

Suempol12_K_14.11.indd 1 11/14/13 6:28:15 PM

Przedstawiciele rodziny kotowatych na spacerze po szafach placówki. Przodem idzie pantera, za ni˛ pr˝˙y si˝ puma. Representatives of the feline family on a walk on top of the cabinets. A leopard leads the way, followed by a puma.


67

P O L S K I E P R Z E B O J E Polish Hits

© W

OJC

IEC

H F

RAN

US,

CO

RBIS

, BEW

, M.P

.,FO

RUM

Zbiór ptasich jaj – fragment kolekcji ornitologicznej.The collection of bird eggs which are part of the ornithological collection.

REKLAMA

Suempol12_K_14.11.indd 1 11/14/13 6:28:15 PM

na w trzech wymiarach i wkrótce ma być dostępna w postaci cy -frowej w internecie. Muzeum Zoologiczne zostało także włączo -ne do europejskiej sieci najważniejszych kolekcji zoologicznych. – Było to możliwe dzięki temu, że nasze zbiory są ekstraklasą, światową wizytówką Polski – mówi prof. Iwan. Żeby to zrozumieć, nie trzeba wielkich słów. Wystarczy wejść do zaciemnionych pomieszczeń muzealnych, otworzyć dowolną z szaf i pozwolić porwać się przygodzie. ☐

young man was prepared to take any risk so long as the Polish museum was provided with new exhibits. “We can now use new technologies to study the specimens they collected”, argues Iwan. “We can crunch their DNA, and thanks to microtomography, see their internal anatomy without destroying the specimens”, he adds. “The collection features specimens of extinct and endangered species which cannot be studied in their natural environment”, adds Mierzwa-Szymkowiak. “It like a photo-graph of life taken 200 years ago, an image of life in transition. This process cannot be reversed as a result of man’s activities and climate change. We can only compare what was in the past with what we have now”, concludes Iwan. The study is already under-way. Some specimens have been photographed using 3D tech-nology and their digital renditions will be soon available online. The Zoological Museum has also become part of the European network of key zoological collections. “It’s because we have a world-class collection, the global hallmark of Poland”, says Iwan. No big words are needed. All you have to do is to enter the dark-ened museum, open any cabinet and enjoy the adventure. ☐


© C

ORB

IS/F

OTO

CH

AN

NEL

S

68

L O T W P R Z E S Z Ł O Ś Ć A Look Back in Time

PODCZAS GDY BIEDOTA PRZEZ WIEKI CUCHNĘŁA

CZOSNKIEM I POTEM, WOKÓŁ BOGACZY ROZTACZAŁY SIĘ

ZAMORSKIE AROMATY. PACHNIDŁA KOSZTOWAŁY

KROCIE, BO ZANIM TRAFIAŁY DO RĄK ODBIORCÓW,

MUSIAŁY PRZEBYĆ DŁUGĄ DROGĘ. / FOR CENTURIES,

PAUPERS REEKED OF GARLIC, WHILE THE RICH EXUDED

EXOTIC SCENTS. PERFUME COMMANDED EXORBITANT PRICES BECAUSE IT HAD TO TRAVERSE MANY MILES TO

GET TO THE END CUSTOMER. TEKST/BY: Agnieszka Krzemińska,

Polityka

On the fragrant trail pachnidełWędrówki

068_KA_12_Lot w przeszloscNEW12345.indd 68 13-11-18 19:19

69

© C

ORB

IS/F

OTO

CH

AN

NEL

S

69

pachnideł



70

Kadzidło, zwane te° olibanum, to aromatyczna °ywica pozyskiwanaz drzew kadzidłowca.Frankincense, also called olibanum is an aromatic resin obtained from trees of the genus Boswellia. aromatic resin obtained from trees of the genus Boswellia.

The statues of the deities that adorned Egyptian temples were washed, dressed and anointed with perfume daily. Offer-ings were then made amid a haze of incense and myrrh. The divinity smelled heav-enly, and so did the wealth. Banquet scenes from the tombs of affluent Egyptians depict revellers wearing greasy cones of fragrances on their heads that melted and dripped onto their bodies. Exotic fragrances were thus a status symbol that trans-formed mere mortals into demigods.

EAU DE NILE Egypt is the cradle of perfume. This was not a popular product but a luxury item. Perfume was so lucrative and so important in reinforcing the cult that its produc-tion was long overseen by the pharaoh himself. Egyptian scents were preserved in fat and the extraction methods used to obtain essential oils were a jealously guard-ed secret – obviously not too jealously as a large perfume manufacture was estab-lished in Cyprus early in the second millennium BC. Despite this, the hottest scent in Rome more than ten centuries later was an Egyptian perfume from Mendes – a blend of acorn oil, resin, myrrh, cassia and cinnamon. The Egyptians had plenty of aromatic compounds but they lacked fragrant resins – myrrh (harvested from the

Stojące w świątyniach posągi egip-skich bóstw były codziennie obmy-wane, ubierane i nacierane wonny-mi olejami. Potem w dymie kadzideł i mirry składano im ofiary. Boskość pachniała, ale i bogactwo też. W sce-nach bankietowych z grobów wiel-możów uczestnicy biesiad mają na głowach stożki wonnego tłuszczu, który topiąc się, spływał po ich cia-łach. Egzotyczne zapachy były wy-znacznikiem pozycji i czyniły z ludzi istoty podobne bogom.

PERFUMY ZNAD NILUEgipt jest praojczyzną perfum, lecz nie były one powszechne, tylko stanowiły towar luksusowy. Ich produkcja była tak ważna dla utrzymania kultu i lukratywna, że długo pieczę nad nią trzymał fa-raon. Nad Nilem zapachy utrwalano w tłuszczu, a sposoby pozyskiwania olejków eterycznych utrzymywano w tajemnicy. Kontrola nie była zbyt skuteczna, bo już na początku II tys. p.n.e. po-wstała spora fabryczka perfum poza Egiptem – na Cyprze. Mimo to w Rzymie jeszcze kilkanaście wieków później za najpopularniejsze uchodziły egipskie perfumy z Mendes – mieszanka oleju żo-łędziowego, żywicy, mirry, kasji i cynamonu.Co prawda Egipcjanie dysponowali wieloma po-trzebnymi do wytwarzania pachnideł aromata-mi, brakowało im jednak wonnych żywic – mirry (otrzymywanej z balsamowca mirry) oraz kadzi- ©

CO

RBIS

/FO

TOC

HA

NN

ELS

(3)

˛redniowieczna rycina przedstawiaj˝ca karawan˙ na Jedwabnym Szlaku.A medieval etching depicting a caravan on the Silk Road.


hastens.comlozkahastens.pl

W tym świątecznym okresie chcemy podarować Ci najwspanialsze akcesoria do sypialni, które idealnie dopełnią zakup Twojego łóżka. Ciesz się doskonałym snem w całkowicie naturalnym, oddychającym łóżku, które ogrzeje Cię podczas zimowej nocy, i wybierz akcesoria o wartości 10% wybranego łóżka.

Oferta ważna do 25 grudnia 2013 r.

Doskonały sen w prezencieAkcesoria w zestawie

HÄSTENS STORE WARSZAWA 03-286 Warszawa, ul. Malborska 41 (Domoteka) [email protected], tel.: 22 331 17 07

HÄSTENS STORE GDANSK 80-339 Gdansk, al. Grunwaldzka 569 [email protected], tel.: 58 342 47 35

Hastens12_K_15.11.indd 1 11/15/13 10:36:39 AM

72 72

Teraz jest nowa, bardziej komfortowa me-toda – Palomar SlimLipo 3D. Unikalność metody polega na rozpuszczaniu tłuszczu przy użyciu sondy laserowej, która nakiero -wuje strumień lasera bezpośrednio na tkankę tłuszczową – mówi dr Konrad Januszek, szkole-niowiec metody SlimLipo. Laser jednocześnie rozpuszcza tłuszcz i obkurcza włókna kola-genowe (tzw. termolifting 3D), co zapobiega powstawaniu efektu „obwisłej skóry”. Wymaga jedynie miejscowego znieczulenia. SlimLipo może odchudzić brzuch, uda, ra-miona, ale także podbródek. Stosowany jest również przy problemie chronicznej nadpo-tliwości i zabiegach ginekomastii.

Wyłączny dystrybutor / Exclusive distributor: ITP S.A. ul. Joliot-Curie 26/19, Warszawa, tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl

Elite Laser Therapy Centre is the Training Centre for the SlimLipo method in Poland: ul. Pereca 2, tel. 22 652 34 62; ul. Wąwozowa 8, tel.: 22 894 83 84, www.elite.waw.pl

Exclusive distributor: ITP S.A. ul. Joliot-Curie 26/19, Warszawa, tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl.

Elite Centrum Laseroterapii jest Centrum Szkoleniowym metody SlimLipo w Polsce / Elite Laser Therapy Centre is the Training Centre for the SlimLipo method in Poland: ul. Pereca 2, tel. 22 652 34 62; ul. Wąwozowa 8, tel.: 22 894 83 84, www.elite.waw.pl

“Now a new more comfortable method ex-ists – Palomar SlimLipo 3D. The unique na-ture of the method is that it dissolves fat with a laser probe which directs the laser beam di-rectly to the fat tissue”, says Dr. Konrad Januszek, trainer of the SlimLipo method. The laser dis-solves fat and constricts collagen �bres (3D thermolifting) which prevents the e�ects of “saggy skin”. It requires only local anaesthesia. SlimLipo can help you slim your belly, thighs, arms and even the chin. It is also used with the problem of chronic excessive sweating and gynecomastia treatments.

Ekspresem do super figury! / Fast to a super figure! MARZYSZ O IDEALNEJ FIGURZE, ALE MIMO DIET I ĆWICZEŃ NIE UDAJE CI SIĘ JEJ OSIĄGNĄĆ? POZBĄDŹ SIĘ NIECHCIANEJ TKANKI TŁUSZCZOWEJ W BŁYSKAWICZNYM TEMPIE! / YOU KEEP DREAMING OF AN IDEAL FIGURE BUT DESPITE DIETS AND EXERCISES YOU ARE NOT SUCCESSFUL? GET RID OF THE UNWANTED FAT TISSUE IN NO TIME!

PRO

MO

CJA

Elite do K_1213.indd 1 11/14/13 2:21 PM


gum myrrh) and frankincense (also known as olibanum, an aromatic resin obtained from the olibanum tree). The pharaohs therefore dispatched merchants to the mysterious land of Punt whose exact location is debated even today. Some identify Punt with today’s Somalia and Ethiopia, while others point to Yemen.

SCENT OF THE QUEEN OF SHEBA The biblical kingdom of the Queen of Sheba was located on the Arab Peninsula (today’s Yemen). For thousands of years beginning in the late 3rd millennium BC, the local irrigation system purportedly created fertile grounds for cultivation of myrrh and frankincense, the principal export goods of Arabia Felix (as it was dubbed by the Romans). This made the kingdom rich and famous around the world. Fragrant resins were brought by sea until the domestication of the camel in the 2nd millennium BC made land transport feasible. The famous Incense Route stretched from the ports of the Arabian Sea, through Marib, the capital of the Sa-baean Kingdom, and Degan to Petra, where the route forked into two directions – to Gaza and Damascus. Ancient writers noted that it took 100 sdays for a caravan to cover the distance of 3,400 km. The route was dotted with stopover stations and facilitations were available en route (for instance, a 35-metre passage was carved

© A

LAM

Y/BE

W, G

ETTY

IMA

GES

/FPM

, DA

NIT

A D

ELIM

ON

T/O

NS

dła (zwanego też olibanum, pozyskiwanego z drzew kadzidłowca). To po nie faraonowie wy-syłali kupców do tajemniczej krainy Punt, której lokalizacja do dziś nie jest pewna. Niektórzy mó-wią o Somalii i Etiopii, a inni o Jemenie.

ZAPACH KRÓLOWEJ SABY Na Półwyspie Arabskim (dziś Jemen) znajdowała się kraina biblijnej królowej Saby. Ponoć już pod koniec III tys. p.n.e. system irygacyjny umożliwił tam uprawę mirry i kadzidła, które przez tysiące lat stanowiły główny towar eksportowy Arabii Szczęśliwej (jak nazwali ją Rzymianie), przyczyniły się do jej bogactwa i rozsławił na cały świat.Handel wonnymi żywicami odbywał się drogą morską, ale udomowiony w II tys. p.n.e. wielbłąd umożliwił transport lądem. Słynny szlak kadzidla-ny zaczynał się w portach nad Morzem Arabskim, prowadził przez Marib – stolicę sabatejską, i De-gan do Petry, tam się rozgałęział na dwie nitki

Dziewczyna nalewaj˜ca perfumy – rzymski fresk z I w. p.n.e. – i komponowanie zapachów w laboratorium w Anglii w 1957 r. Left: Girl pouring perfume into a vase, Roman wallpainting fresco 1st C BC . Right: inside a perfume laboratory in England in 1957..

Mirra i kadzidło przez tysiące lat stanowiły główny towar eksportowy Królestwa Saby. Myrrh and frankincense were the principal export good of the Sabean Kindom.


73

REKLAMA

Teraz jest nowa, bardziej komfortowa me-toda – Palomar SlimLipo 3D. Unikalność metody polega na rozpuszczaniu tłuszczu przy użyciu sondy laserowej, która nakiero -wuje strumień lasera bezpośrednio na tkankę tłuszczową – mówi dr Konrad Januszek, szkole-niowiec metody SlimLipo. Laser jednocześnie rozpuszcza tłuszcz i obkurcza włókna kola-genowe (tzw. termolifting 3D), co zapobiega powstawaniu efektu „obwisłej skóry”. Wymaga jedynie miejscowego znieczulenia. SlimLipo może odchudzić brzuch, uda, ra-miona, ale także podbródek. Stosowany jest również przy problemie chronicznej nadpo-tliwości i zabiegach ginekomastii.

Wyłączny dystrybutor / Exclusive distributor: ITP S.A. ul. Joliot-Curie 26/19, Warszawa, tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl

Elite Laser Therapy Centre is the Training Centre for the SlimLipo method in Poland: ul. Pereca 2, tel. 22 652 34 62; ul. Wąwozowa 8, tel.: 22 894 83 84, www.elite.waw.pl

Exclusive distributor: ITP S.A. ul. Joliot-Curie 26/19, Warszawa, tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl.

Elite Centrum Laseroterapii jest Centrum Szkoleniowym metody SlimLipo w Polsce / Elite Laser Therapy Centre is the Training Centre for the SlimLipo method in Poland: ul. Pereca 2, tel. 22 652 34 62; ul. Wąwozowa 8, tel.: 22 894 83 84, www.elite.waw.pl

“Now a new more comfortable method ex-ists – Palomar SlimLipo 3D. The unique na-ture of the method is that it dissolves fat with a laser probe which directs the laser beam di-rectly to the fat tissue”, says Dr. Konrad Januszek, trainer of the SlimLipo method. The laser dis-solves fat and constricts collagen �bres (3D thermolifting) which prevents the e�ects of “saggy skin”. It requires only local anaesthesia. SlimLipo can help you slim your belly, thighs, arms and even the chin. It is also used with the problem of chronic excessive sweating and gynecomastia treatments.

Ekspresem do super figury! / Fast to a super figure! MARZYSZ O IDEALNEJ FIGURZE, ALE MIMO DIET I ĆWICZEŃ NIE UDAJE CI SIĘ JEJ OSIĄGNĄĆ? POZBĄDŹ SIĘ NIECHCIANEJ TKANKI TŁUSZCZOWEJ W BŁYSKAWICZNYM TEMPIE! / YOU KEEP DREAMING OF AN IDEAL FIGURE BUT DESPITE DIETS AND EXERCISES YOU ARE NOT SUCCESSFUL? GET RID OF THE UNWANTED FAT TISSUE IN NO TIME!

PRO

MO

CJA

Elite do K_1213.indd 1 11/14/13 2:21 PM

© A

LAM

Y/BE

W, G

ETTY

IMA

GES

/FPM

, DA

NIT

A D

ELIM

ON

T/O

NS

into the Mablaka Pass). Rome spent 100 million sestertii a year on perfumes in the time of Pliny. No wonder th Sabaeans guarded the secret of its production so jealously.

The scen T of The o rien TFrankincense and myrrh from the Arabian Peninsula were also exported to the Far East. They were transported via the Silk Road, the world’s longest land route, which stretched approx. 6,000 km. This road, which connected Europe and China, was mentioned by Herodotus in the 5th century BC, but its golden age was in the sec-ond half of the first millennium BC. The Silk Road was used to export fragrant resins, attar of roses as well as gold, silver, ivory and precious stones from Europe in ex-change for paper, furs, objects made of nephrite jade, lacquer, brass and silk from China. China was too fragile to be carried on camelback, so it was shipped by sea. The people of the Arab Peninsula were well-versed in seafaring and often braved coral reefs and violent monsoons to sail to India. Persian merchants were the first to reach the Indian subcontinent by sea, but having refined the seafaring technique, the Arabs decided that the sea route was much better than the overland one.

– jedną do Gazy, drugą do Damaszku. Antyczni pisarze wspominali, że karawana potrzebowała 100 dni, by przebyć 3400 km. Na szlaku miała do dyspozycji stacje postojowe i pewne ułatwienia (np. na przełęczy Mablaka na przełomie er wyku -to w skale długi na 35 m wąwóz). Za Pliniusza pachnidła z Arabii i Indii kosztowały Rzym rocz -nie 100 mln sestercji. Nic dziwnego, że Sabejczy-cy wiedzę o ich produkcji trzymali w tajemnicy.

Wonie o rien TuKadzidło i mirra z Półwyspu Arabskiego trafiały też na Daleki Wschód. Przewożono je jedwab-nym szlakiem – najdłuższą drogą lądową świata, wynoszącą ok. 6 tys. km. O szlaku łączącym Euro-pę z Chinami pisał już Herodot w V w. p.n.e., ale jego największy rozkwit miał miejsce w drugiej połowie I tys. n.e. Jedwabnym szlakiem transpor -towano z Europy nie tylko wonne żywice, olejek różany, ale też złoto, srebro, kość słoniową, kamie-nie szlachetne, w zamian za to z Chin przywożo -no papier, futra, wyroby z nefrytu, laki i brązu oraz jedwab.

Znak wskazujący turystom karawanseraj Moa na pustyni n egev, starożytnym szlaku kadzidlanym.A sign showing the way to the Moa caravanserai on the Negev desert, the ancient Incense Route.


74


© C

ORB

IS/F

OTO

CH

AN

NEL

S (2

), G

ETTY

IMA

GES

/FPM

The role of the Silk Road was thus overshadowed by the maritime Incense Route. A journey to China took a long time (up to two years), but cargo holds full of exotic merchandise made it all worthwhile. Arabian imports from India, Java, Sumatra and the Malay Peninsula included fragrant spices and sandalwood. Chinese traders covered bales of silk with leaves of patchouli (a strong-scented plant from the Philippines), a potent insect repellent, in the 17th century. Fabrics were drenched in the scent, which became redolent of oriental luxury for Europeans. Patchouli be-came a staple fragrance component in the 19th century.

Perfume from the anal sac Europeans were also partial to animal scents – musk (a secretion obtained from the musk sacks of the Asian musk deer), civet (a secretion obtained from the odorous sacks of the African civet) and ambergris (a waxy substance produced in the diges-tive system of sick whales). Musk did not become trendy in Europe until the 19th century, but civet and ambergris have been around since the Middle Ages. Arab merchants trading with Africa exchanged civet for horses, fabrics, tools and weap-ons and transported it to the North via Trans-Saharan routes. Civet was highly prized and breeders kept civets in narrow cages and irritated them to produce more of the precious secretion.

Porcelana nie nadawała się do przewożenia na plecach wielbłądów, więc pakowano ją na statki. Mieszkańcy Półwyspu Arabskiego byli doskona-łymi żeglarzami. Po udoskonaleniu techniki że-glugi doszli do wniosku, że droga morska jest lepsza niż lądowa i szlak jedwabny zaczął stop -niowo tracić na znaczeniu na rzecz morskiego szlaku wonności. Podróż do Chin trwała co praw-da bardzo długo (nawet 2 lat), ale rekompensatą były ładownie pełne zamorskich towarów. Ara-bowie z Indii, Jawy, Sumatry i Półwyspu Malaj-skiego przywozili pachnące korzenie i drewno sandałowe. Od XVII w. bele jedwabiu Chińczycy okładali liśćmi paczuli (wonnej rośliny z Filipin), które miały działanie owadobójcze. Tkanina prze-siąkała egzotycznym zapachem, który Europej-czycy kojarzyli z orientalnym luksusem. W X IX w. paczula weszła na stałe do światowego perfu -miarstwa.

Palenie kadzideł w chińskiej świątyni. Burning incense at a temple in China.


75

© C

ORB

IS/F

OTO

CH

AN

NEL

S (2

), G

ETTY

IMA

GES

/FPM

Etykieta na lawendowe perfumy z XIX w. A 19 th century lavender perfume label.

AROMATY SPOD OGONÓW Europa znała też aromaty pochodzenia zwierzęcego – piżmo (wydzielinę gru-czołów okołoodbytniczych azjatyckich piżmowców), cywet (wydzielinę gru-czołów okołoodbytniczych cywety afrykańskiej) oraz ambrę (woskowatą substancję odkładającą się w przewo-dzie pokarmowym chorych kaszalo-tów). Europa w piżmie rozkochała się dopiero w XIX w., ale cywet i ambrę znała już w średniowieczu. Kupcy arab-scy, zajmujący się handlem z Czarną Afryką, wymieniali cywet na konie, tka-niny, narzędzia i broń, i przewozili go na Północ szlakami transsaharyjskimi. Ponieważ za cywet kupcy słono płacili, hodowcy trzymali zwierzęta w ciasnych klatkach i drażnili je, bo wtedy produkowały więcej cennego pachnidła. Długo zastanawiano nad pochodzeniem słodko pachnącej i utrwalającej inne wonie ambry. Mó-wiono, że jest morskim grzybem, rodzajem bitu-mu, śliną smoków. Jedni upierali się, że ambra ma to samo pochodzenie co bursztyn (stąd jej na-zwa), inni widzieli w niej ekskrementy morskich stworzeń. Marco Polo jako pierwszy trafnie opisał ją jako wydzielinę kaszalotów.Ponieważ ambra była tak trudna do zdobycia (kiedyś zbierano ją z plaż, tam gdzie wyrzuciło ją morze, potem zaczęto szukać w brzuchach ka-szalotów), osiągała w Europie zawrotne ceny. W XVI w., w Fezie, funt ambry kosztował 60 duka-tów (niewolnik – 20). Nic dziwnego, że nazwano ją „pływającym złotem”.

SZLAK PARYSKIWiększość aromatów współczesnych perfum po-wstaje w laboratoriach, co jest znacznie tańsze. Ekskluzywne perfumy nadal kosztują sporo, ale dziś płacimy nie tyle za sprowadzenie niezbęd-nych składników, ile za oryginalność kompozycji zapachowej. Dlatego większość „szlaków wonno-ści” prowadzi do Europy, a konkretnie do Francji– światowej potęgi przemysłu perfumiarskiego. Więc nawet jeśli w Kairze ktoś będzie nas prze-konywał, że kupujemy oryginalne perfumy znad Nilu, możemy być prawie pewni, że składniki do nich wyprodukowała któraś z europejskich fa-bryk. Z Kleopatrą wiąże je tylko nazwa, no i miej-sce zakupu. ☐

The source of the sweet-smelling ambergris, which makes other scents last longer, was long debated. It was described as a sea mushroom, a type of bitumen and even dragon spittle. Others held that ambergris came from the same source as amber (hence the name) or that it was the excrement of sea creatures. Marco Polo was the first to identify it as a secretion of sperm whales. Because ambergris is extremely rare it used to fetch exorbitant prices in Europe. A pound of ambergris cost 60 ducats in 16th century Fez (a slave cost 20). This might explain why it was known as “floating gold.”

THE PARISIAN ROUTE Most contemporary scents are concocted in laboratories, which is considerably cheaper. The prices of luxury fragrances are still high, but we no longer pay to import the essential constituents so much as the aromatic composition. Most modern “incense routes” lead to Europe, or, to be precise, France - the centre of the world perfume industry. So even if someone in Cairo is trying to convince you that you are purchasing an original Egyptian perfume, it’s a sure bet that the ingredi-ents were manufactured somewhere in Europe. They only thing it has in common with Cleopatra are the name and the place of purchase. ☐

Większość aromatów perfum powstaje dziśw laboratoriach,więc o cenie decyduje głównie oryginalność kompozycji zapachowej. Most contemporary scents are concocted in laboratories, so the price is infl uenced by the

originality of the aromatic composition.


76

W C Z T E R Y O C Z Y One on One

© A

ND

RZEJ

RYB

CZY

NSK

I/PA

P, P

IOTR

WA

NIO

REK/

FORU

M

Ze ściany patrzą na mnie dwie niezwykłe maski, na ekranie telewizora widzę odcinek Pieprzu i wanilii . Czuję się, jakbym nagle przeniosła się na inny kontynent.Ten odcinek Pieprzu i wanilii właśnie dostałam zgrany na płytę CD. Wszystkie będą zapisane w wersji cyfrowej, bo dziś już nikt nie używa tradycyjnych kaset.To był najdłuższy serial dokumentalny na świecie…Trwał około 20 lat, ponad 300 programów, które w porywach mia -ły ponoć 18 mln widzów! To dziś rekord nie do osiągnięcia, ale wtedy byliśmy w Polsce jedynym oknem na świat. I nasi widzowie wiedzieli, że my naprawdę podróżujemy dla nich – zamiast nich. Zapraszaliśmy ich tutaj, do naszego domu, skąd były te programy nadawane, i jeździliśmy dla nich za własne pieniądze. Tony miał niezłą pensję, potem niezłą emeryturę i to był nasz sposób na ży -cie. I nasza radość.Dziś, kiedy świat jest dla nas otwarty, wszyscy lubią być po -dróżnikami. A co dla pani znaczy słowo „podróżnik”?Podróżnik to jest taki ktoś, kto nie jeździ po świecie i po Polsce dla odpoczynku, ale dla poznania. A zatem nie jeździ tylko dla siebie, ale żeby tym, co zobaczył i co poznał, podzielić się z innymi. Poję-cie „podróżnik” posiada moim zdaniem głębszy sens niż „turysta”. Dla mnie samej podróżowanie jest tylko środkiem do poznania. Gdybym mogła się przenosić wirtualnie, nie tracąc czasu, tobym to robiła. Aczkolwiek doceniam to, że dla niektórych gonienie kró -liczka jest ważniejsze niż jego złapanie. Dla mnie jednak złapanie. Podróżuje pani już ponad 50 lat. Jak to się u pani zaczęło, bo przecież pół wieku temu niełatwo było wyjechać za granicę osobie z pani przeszłością „wroga klasowego”?

Two strange masks stare at me from the wall and there is an episode of Pepper and Vanilla on the TV. I suddenly feel as if I’ve been transported to another continent.I’ve just received this episode of Pepper and Vanilla on CD. All the episodes are being digitised, because no one uses reel-to-reel tape anymore.It was the world’s longest documentary series.It ran for about twenty years, had more than 300 episodes, and sometimes attracted a viewing audience of 18 million. This would not be possible today, but we were Poland’s only window to the world back then. The audience realised that we were actually travelling for them – in their place. We used to invite them here, to our home, from where we broadcast the show, and we’d spend our own money to travel on their behalf. Tony used to make good money and later received a handsome pension, and travelling was our way of life. And our joy.Now that the world is open, everyone wants to be a traveller. What does “traveller” mean to you?A traveller is someone who does not travel Poland or the world to relax, but to explore it. A traveller does not travel for himself, but to share everything he has seen and explored with others. The meaning of the word “traveller” is more profound than that of “tourist.” To me, travelling is merely a means to explore and if I could travel virtually, without wasting any time, I’d certainly do it. But I appreciate that some people �nd chasing the rabbit more important than catching it. I prefer to catch the rabbit. You’ve been travelling for more than 50 years. How did it all begin? It wasn’t easy for a person labelled a class enemy to

Złapać króliczka To catch the rabbit

STAROŚĆ TO JEST STAN UMYSŁU NIEZALEŻNIE OD WIEKU. CIĄGLE MAM

NADZIEJĘ, ŻE TO CO BĘDZIE, BĘDZIE JESZCZE CIEKAWSZE – MÓWI ELŻBIETA DZIKOWSKA. /

“OLD AGE IS A STATE OF MIND THAT HAS NOTHING TO DO WITH HOW OLD YOU ARE.

I’M ALWAYS HOPING THAT THE FUTURE WILL BE EVEN MORE INTERESTING”, SAYS

ELŻBIETA DZIKOWSKA.ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Danuta Śmierzchalska


074_KA_12_W 4 oczy12345.indd 76 13-11-18 16:26

77

© A

ND

RZEJ

RYB

CZ

YNSK

I/PA

P, P

IOTR

WA

NIO

REK/

FORU

M

074_KA_12_W 4 oczy12345.indd 77 13-11-18 16:26

78


© V

ICTO

R G

REG

/FO

RUM

, ARC

HIW

UM

ELŻ

BIET

Y D

ZIKO

WSK

IEJ

go abroad fifty years ago. My �rst trip was to China in 1957, I was a fourth year Chinese studies student. I had previously been selected for a two-year course in China, but was refused a passport. I managed to go abroad after the thaw of 1956. But I really started travelling when I started working for Kontynenty magazine, where I was responsible for the Latin America section. In 1965, I was sent on a sea voyage aboard a ship ‘romantically’ named “Transport Worker”. I sailed to Mexico via Cuba and had USD 180 for a three-month trip. Everyone envied me, because I was privileged – someone who could go to such distant parts of the world.We now travel to the furthermost parts of the world, but overlook things in our own neighbourhood. I notice them and show Polish people a Poland that is beautiful and well worth exploring. I’ve written four volumes of my subjective guide entitled Peas and Cabbage. My TV show was called Pepper and Vanilla and presented everything that was distant, exotic and foreign. I now focus on what is local and ours. My beloved Bieszczady are the world’s most beautiful moun-tains. I also like the Biebrza River, I like �ying over Biebrza in a balloon and taking photographs of it, whatever the season. My latest fascination is the Ponidzie region, because I went to Busko

Zdrój to get my spine �xed. I started �ying a �ex-wing trike and exploring the local mountains. A balloon, a flex-wing trike… You’re definitely not easily scared.I �ew a �ex-wing trike recently because the Dzień Dobry TVN morning show asked me to. I felt perfectly safe because I had the Polish and world champion with me. Flying has a utilitarian role for me because I like taking photographs from the air. I’m not into extreme expeditions. I understand that people get excited about them, but their goals are di�erent from mine. I want to see,

explore and show things. What was it that shaped you and toughened you up? Six months in prison and a life sentence for membership in an anti-communist organisation? I had a tough childhood and everything I achieved later seemed fantastic to me. My father was put before a �ring squad, my grandfather and uncle died during the war... life was hard for us, but then again times were hard for everyone. We ate anything, wore anything. I rented a room with access to the kitchen for eight years my �rst husband Andrzej Dzikowski. We later bought a maisonette with a kitchen corner, then a one-bedroom �at, and �nally a two-bedroom �at and then we separated … But we stayed friends. I met Tony in Mexico and we decided to spend our lives, not just our professional lives, together.Travelling around the world, you’ve also become an explorer. Is there any greater satisfaction for a traveller?

Pierwszy raz wyjechałam w 1957 r. do Chin, po czwartym roku studiów na sinologii. Wcześniej wytypowano mnie na dwuletnie studia w tym kraju, ale nie dostałam paszportu. Udało mi się wy-jechać po odwilży 1956 r. Ale prawdziwe podróże zaczęły się do -piero, kiedy tra�łam do redakcji Kontynentów, gdzie objęłam dział Ameryki Łacińskiej i w 1965 r. zostałam wysłana w podróż stat -kiem o „romantycznej” nazwie „ Transportowiec”. Płynęłam nim do Meksyku przez Kubę i miałam na trzy miesiące 180 dol. Wszyscy mi zazdrościli, bo byłam osobą uprzywilejowaną, która mogła zo -baczyć tak odległy świat.Dziś podróżujemy w jego najdalsze krańce, a nie dostrzegamy tego, co mamy za miedzą. Ja to dostrzegam i pokazuję Polakom Polskę, która jest piękna i war -ta poznania. Stąd już cztery tomy mojego subiektywnego prze -wodnika Groch i kapusta. Dawniej było Pieprz i wanilia, czyli to co dalekie, egzotyczne, obce, a teraz pokazuję to co nasze, tutejsze. Moje ukochane Bieszczady to najpiękniejsze góry na świecie. Ale też Biebrzę bardzo lubię, nad Biebrzą lubię latać balonem i fotogra -fować ją o każdej porze roku. Teraz jestem zafascynowana Poni -dziem, bo jeżdżę do Buska, żeby podreperować kręgosłup, i tam zaczęłam latać na motolotni i poznaję Ponidzie również z góry. Balon, motolotnia… Jest pani nieustraszona.Niedawno latałam także na paramotolotni – zaprosiła mnie na taką podniebną podróż redakcja Dzień Dobry TVN. Czułam się bardzo bezpiecznie, bo moim pilotem był mistrz Polski i świata! Lubię fotografować z góry. Na-tomiast nie przepadam za wyprawami ekstremalnymi. Ja muszę zobaczyć, pokazać, poznać nie tylko siebie. Co panią ukształtowało i zahartowało? Czy pół roku więzienia i wyrok dożywocia za działalność w orga -nizacji antykomunistycznej? Miałam trudne dzieciństwo, więc potem wszystko, co zyskiwałam, było dla mnie fantastyczne. Mój ojciec został rozstrzelany przez Niemców, dziadek i wujek zginęli w czasie wojny, było nam ciężko, ale każdemu było wtedy ciężko. Jedliśmy byle co, chodziłam w byle czym. Z moim pierwszym mężem Andrzejem Dzikow-skim osiem lat wynajmowa-liśmy pokój z używalnością kuchni, potem mieliśmy ka-walerkę z ciemną kuchnią, potem dwa pokoje, a potem jak trzy, to już się rozstali-śmy… Ale pozostaliśmy bar-dzo zaprzyjaźnieni. W Mek-

Nie muszę się sprawdzać na

ekstremalnych wyprawach. Ja chcę zobaczyć,

poznać i pokazać.I’m not into

extreme expeditions.

I want to see, explore and show

things.

074_KA_12_W 4 oczy12345.indd 78 13-11-18 16:26

© V

ICTO

R G

REG

/FO

RUM

, ARC

HIW

UM

ELŻ

BIET

Y D

ZIKO

WSK

IEJ

ELŻBIETA DZIKOWSKA– podróżniczka i dziennikarka. Z wykształcenia jest sinologiemi historykiem sztuki, podczas licznych podróży pracuje także jako filmowiec i fotografik, realizuje programy filmowe i radiowe, jest autorką kilkunastu książek i niezliczonej liczby artykułów zamieszczanych na łamach najpopularniejszych magazynów podróżniczych i artystycznych. Dzięki jej staraniom i darom w 2003 r.powstało Muzeum Podróżników im. Tony’ego Halika, jako oddział Muzeum Okręgowego w Toruniu. Elżbieta Dzikowska jest ambasadorką i darczyńcą muzeum, wciąż wzbogacając jego zbioryo nowe obiekty pozyskane podczas kolejnych podróży po świecie. / Traveller and journalist. A Sinologist and Art Historian by education,a filmmaker and photographer during her journeys, and a creator of television and radio programmes. Dzikowska has written over a dozen books and numerous articles for the most popular travel and art magazines in Poland and abroad. The Tony Halik Travellers Museum,a branch of the District Museum in Toruń, was established in 2003 through her efforts and donations. Elżbieta Dzikowska is the museum’s ambassador and donor. She continues to expand its collection with new items brought from her international voyages.

syku poznałam Tony’ego i zdecydowaliśmy, że będziemy wieść razem życie nie tylko zawodowe.Podczas swoich podró˜y po °wiecie stała si˝ pani równie˜ od-krywc˙. Czy mo˜e byˆ wi˝ksza satysfakcja dla podró˜nika?W roku 1976 brałam z Tonym udział w wyprawie, której przewodził historyk peruwiański prof. Edmundo Guillén. Ona nas doprowadzi-ła do ostatniej stolicy Inków Vilcabamby. Zwycięzcy, czyli Hiszpa-nie, mówili, że Peru zostało podbite w 1532 r., kiedy został uwięzio-ny i zginął Atahualpa, ostatni władca Inków, a zwyciężeni, czyli Inkowie, że 40 lat później, kiedy padła ich ostatnia stolica Vilca-bamba. Szukano jej w różnych miejscach, Hiram Bingham sądził, że

In 1976, Tony and I took part in an expedition to Peru led by Peruvian historian Prof. Edmundo Guillén, who took us to the last Inca capital of Vilcabamba. The Spanish thought they had conquered Peru in 1532 when they imprisoned and murdered Atahualpa, the last Inca king. The Incas, on the other hand, believed they were defeated 40 years later, after the surrender of their last capital of Vilcabamba. No one knew where to look for it. Hiram Bingham believed it was located in Machu Picchu, which he discovered in 1911. In an Indian archive in Seville, Prof. Guillén found a list of Spanish soldiers which also described the route to the city. He organised an expedition tracing it. We found evidence there that Vilcambamba was the last Inca capital. Our expedition was commemorated with a plague in the Museo Inka in Cusco. It has my name on it, too.

074_KA_12_W 4 oczy12345.indd 79 13-11-18 16:26

80


© W

OJC

IEC

H F

RAN

US,

CO

RBIS

, BEW

, M.P

.,FO

RUM

to Machu Picchu, które odkrył w 1911 r. Prof. Guillén znalazł w archiwum indiańskim w Sewilli listy hisz-pańskich żołnierzy, które opisywały tę drogę, i zorga -nizował wyprawę ich tropem. I znaleźliśmy na miej -scu dowody, że to Vilcabamba, ostatnia stolica Inków. Naszą wyprawę uczczono tablicą w Museo Inka w Cuzco. Jest na niej i moje nazwisko.Stworzyła pani w Toruniu Muzeum Podróżników, jedyne w Polsce i chyba również na świecie…W 98 proc. powstało z moich prywatnych darów, co -raz więcej eksponatów przekazują także moi przyja -ciele. Są tam nie tylko moje zdjęcia, ale m.in. ponad 100 czapek z całego świata, bardzo wiele strojów, przywiozłam pięć drewnianych pasów od łowców głów z Nagalandu. Ale przekazałam też przedkolum -bijskie przedmioty, które dawno temu zgromadził Tony. A przede wszystkim jest tam największy w Pol -sce w moim przekonaniu zbiór biżuterii etnicznej, która mnie fascynuje. Ale interesuję się także sztuką współczesną, mam sporo dzieł wybitnych artystów i one też zostały zapisane po moim długim życiu – a jestem z rodziny długowiecznej – Muzeum Okrę -gowemu w Toruniu. Tam urodził się Tony i stąd mój związek z tym miastem. Wkrótce święta. Spędzi je pani w Bieszczadach?Tak, bo tam zawsze są słońce i śnieg. A w świat jadę w styczniu – do Argentyny i Chile, do parków naro -dowych lodowcowych, żeby zobaczyć tę przepiękną przyrodę. I chcę zatańczyć tango w Buenos Aires! ☐

You founded the Travellers Museum in Toruń, probably the only one of its kind in Poland, possibly in the world .Ninety-eight percent of the exhibits are my own personal donations and those of my friends. The collection features my photographs plus over a hundred hats from all over the world and many folk costumes. I brought �ve wooden belts worn by head hunters in Nagaland. I also donated some pre-Columbian that Tony collected. I believe the museum boasts the largest collection of ethnic jewellery in the world, which I �nd fascinating. I’m also interested in contemporary art and have many works by eminent artists which I will endow after my long life – I come from a

long-lived family – to the District Museum in Toruń. Tony was born there and that’s why I feel I have a connection with the city. Christmas is coming. Will you be spending it in the Bieszc -zady Mountains?Yes, because you can always �nd sun and snow there. In January, I’m going to Argentina and Chile, to see the beautiful nature in their glacial national parks. And I want to tango in Buenos Aires. ☐

Pasją Elżbiety Dzikowskiej jest

fotografowanie małych fragmentów natury,

które przeskalowuje do dużych formatów.

Elżbieta Dzikowska is passionate about

photographing small bits of nature which she

rescales to large-format art prints.

Świat poznaje się poprzez ludzi. Mamy w Polsce wiele ciekawych, pełnych pasji osób.I discover the world through people. There are many fascinating people in Poland. ©

PIO

TR W

AN

IORE

K/FO

RUM

, ARC

HIW

UM

ELŻ

BIET

Y D

ZIKO

WSK

IEJ

074_KA_12_W 4 oczy12345.indd 80 13-11-18 16:27

Chris12_K_12.11.indd 1 11/12/13 1:17:06 PM

© C

ORB

IS/F

OTO

CH

AN

NEL

S (3

), EA

ST N

EWS

(2),

BEW

, M.P

.

82

S M A K L U K S U S U Taste of Luxury

082_KA_12_Smak luxusu12345.indd 82 13-11-18 19:41

83

SZAMPAN PRZESTAJE BYĆ WYŁĄCZNIE ATRYBUTEM HUCZNEGO ŚWIĘTOWANIA: ZABAW NOWOROCZNYCH, ŚLUBÓW CZY WYGRANYCH WYŚCIGÓW F1. OSTATNIO CORAZ CZĘŚCIEJ STAJE SIĘ OBIEKTEM BADAŃ DOCIEKLIWYCH NAUKOWCÓW, KTÓRZY DOSZUKUJĄ SIĘ W NIM NIE TYLKO NIEZWYKŁYCH ZJAWISK FIZYCZNYCH. / CHAMPAGNE IS NO LONGER CONFINED TO GRAND CELEBRATIONS, SUCH AS NEW YEAR’S EVE PARTIES, WEDDINGS AND FORMULA 1 VICTORIES. THE BEVERAGE HAS RECENTLY BECOME A RESEARCH TOPIC FOR SCIENTISTS WHO SEE IT AS A SOURCE OF SPECIAL PHYSICAL EFFECTS.TEKST/BY: Mariusz Janik

Wino z klasą Wine with class



©H

UBE

RT R

AG

UET

/LIG

HTM

EDIA

TIO

N. P

OPR

ZED

NIE

STR

ON

Y/PR

EVIO

US

PAG

ES: H

UBE

RT R

AG

UET

/LIG

HTM

EDIA

TIO

N

W laboratorium uniwersytetu w Reims trwają badania nad naturą szampana. Naukowcy dokonali tu już kilku znaczących odkryć.

University of Reims. Laboratory of Oenology and Chemistry. Visualization of the nucleation and of the growth of bubbles of champagne, using a high-speed camera.

Gerard Liger-Belair nie odbija korków z szampana wieczorami w to -warzystwie przyjaciół. Robi to codziennie, w samotności, w odcię -tej od świata przestrzeni jego laboratorium usytuowanego na te -renie uniwersytetu w Reims. 41-letni naukowiec jednak nie narzeka – jego pracownia zastawiona jest od podłogi po su�t butelkami tego wykwintnego trunku, nierzadko tymi z najwyższej półki. Zaś obserwowanie i testowanie bąbelków najbardziej cha -rakterystycznego z win stało się życiową pasją Ligera-Belaira.Na szczęście nie grozi mu również nałóg. – Niestety, jak już kończę eksperyment, płyn jest ciepły i nie do wypicia. Myślę, że wylewam do kanalizacji więcej szampana niż ktokolwiek inny na tej planecie – wzdycha badacz. No cóż, pozostaje satysfakcja zawodowa. Każda butelka szampana to 10 mln bąbelków, a więc niemalże niewyczer-pane źródło naukowych obserwacji i życiowych re�eksji. Brzmi śmiesznie? Francuski ekspert jest śmiertelnie poważny. – Dokonali-śmy odkryć zjawisk, które są wyjątkowe wyłącznie dla szampana – zapewnia. Sprawę należy więc potraktować serio.

Gdy k Rate R Wy Rzuca smużkę pły Nu…Częścią tajemnicy wyjątkowości szampana może być proces po -wstawania tego trunku. Winogrona muszą pochodzić z Szampa-nii – regionu położonego na wschód od Paryża. Wyciśnięty z nich sok, wraz z odrobiną drożdży z cukrem, po pierwszej fermentacji ląduje w butelkach przechylonych dnem do góry. I tu właśnie za-czyna się sztuczka, która sprawia, że płyn staje się szampanem: druga, tzw. pienista fermentacja – wskutek której powstają w bu -telce pęcherzyki dwutlenku węgla.Problem jednak w tym, że w tym procesie powstaje też osad, któ -ry wytwórca musi jakoś usunąć. Po stuleciach eksperymentów winiarze znaleźli na to sposób. Butelka jest codziennie przekręca-na gwałtownym ruchem: niegdyś ręcznie, dziś automatycznie,

Gerard Liger-Belair does not pop champagne corks in the even-ing in the company of friends. He does so during the day, every day, in solitude, in his secluded laboratory at Reims University. But the 41-year old researcher does not complain – his lab is stacked from �oor to ceiling with bottles of champagne, often top-notch brands. Observing and testing the bubbles of this most distinctive of wines has become his lifelong passion. Fortu-nately, he is in no danger of becoming an alcoholic. “Unfortu-nately, once my experiment is �nished, the liquid is warm and undrinkable. I think I must have poured more champagne down the sink than anyone on the planet”, he sighs. Well, at least he has his professional satisfaction. Each champagne bottle con-tains ten million bubbles and proves to be an endless source of scienti�c experiments and re�ections on life. Sound ridiculous? This French experiment is dead serious. “We have made discov-eries that are really exclusive to champagne, things that have not been observed before”, he assures. So the matter has to be taken seriously.

Whe N a c Rate R ejects a th Read of liquidPart of the secret of the unique nature of champagne may lie in the production process. The grapes must come exclusively from Champagne, a region located east of Paris. After the initial fer-

84


85

©H

UBE

RT R

AG

UET

/LIG

HTM

EDIA

TIO

N. P

OPR

ZED

NIE

STR

ON

Y/PR

EVIO

US

PAG

ES: H

UBE

RT R

AG

UET

/LIG

HTM

EDIA

TIO

N

mentation, the juice, along with a tiny admixture of yeast and sugar, is sealed in bottles stored upside down. This is when the trick that transforms the liquid into champagne begins. The second fermentation, also known as the “prise de mousse”, trig-gers the formation of carbon dioxide bubbles in the bottle.The problem is that another by-product of the process is a sedi-ment that has to be removed somehow. After centuries of ex-perimenting, winemakers eventually found a way to do it. The bottle is rotated daily with a brisk move – once manually, now automatically, by a quarter of a turn. Thanks to the “upside down” position of the bottle, the deposit slides into the neck. The bottle is later frozen at -18˚C in a brine solution and opened and the gas accumulated in the bottle ejects the sediment. The loss is made good with a mixture of old wine and sugar. The liquid still contains enough gas to release two million bub-bles per glass. “This is a sequence of photos showing a bubble popping up to the surface of the wine”, says Liger-Belair. “The bubble explodes forming a miniscule crater on the surface. The crater closes up and then ejects a thread of liquid, which breaks up into droplets that can �y up to 10 centimetres.” The more sensitive champagne enthusiasts notice a �ne mist hovering above the glass, while the less observant experience these �ne molecules as a distinctive aroma. The very �rst sip reveals whether you are dealing with the work of an expert or a cheap imitation – champagne with too few (or too many) bub-bles simply tastes bad.Liger-Belair does not limit himself to high-speed photos (5,000 frames per second). He once took a few bottles of champagne to Germany to test it with a high resolution spectrometer. “The e�ervescent e�ect is a result of thousands of active molecules, including hundreds of aromatic ones”, he says. The French scien-tist has also discovered why strings of bubbles are formed in speci�c places, close to the walls of the glass. This e�ect is trig-gered by microscopic �bres left by the kitchen towels used to

o jedną czwartą obrotu. Dzięki położeniu „do góry nogami” od -klejający się osad osiada w szyjce. Pozostaje więc, bagatela, za-mrozić butelkę w roztworze solankowym o temperaturze –18 st. C i otworzyć: zbierający się w środku gaz wypchnie osad z butelki. Ubytek w butelce uzupełnia się wówczas mieszanką starego wina i cukru. W trunku pozostaje jeszcze wystarczająca ilość gazu, żeby na kieliszek przypadało ze dwa miliony bąbelków.– A oto sekwencja zdjęć pokazujących, jak pęcherzyk wyskakuje na powierzchnię wina – ekscytuje się Liger-Belair. – Bańka eksplo -duje, robiąc niewielki krater na powierzchni trunku. Krater zamyka się i wyrzuca smużkę płynu, która rozpada się na kropelki mogące wyskoczyć na 10 cm w górę – podkreśla. Co bardziej wrażliwi mi -łośnicy szampana odczuwają je jako delikatną mgiełkę nad kielisz -kiem, ci mniej wrażliwi odbierają te molekuły jako charaktery -styczny zapach. A już pierwszy łyk trunku jasno pokazuje, czy mamy do czynienia z dziełem wprawnego wytwórcy, czy też ja -kąś nieudaną imitacją: szampan o znacząco mniejszej ilości bąbel -ków (oraz o znacząco większej) jest zwyczajnie niesmaczny.Liger-Belair nie ogranicza się do zdjęć robionych z prędkością 5 tys. klatek na sekundę. Swego czasu opuścił laboratorium, by przyjrzeć się trunkowi za pomocą spektrometru wysokiej roz -dzielczości. – Efekt musujący to zasługa tysięcy aktywnych mole -kuł, z których setki są aromatyczne – konkluduje wyniki badań. Naukowiec odkrył też, dlaczego strumienie pęcherzyków po -wstają akurat w konkretnych miejscach przy ścianach kieliszka. To zasługa mikroskopijnych włókienek pozostawionych przez ręcz -nik, którym wycieramy kieliszki, albo naniesionych na szkło, gdy kieliszek z pozoru bezczynnie stoi w kredensie. Pozwalają one cząsteczkom gazu zbierać się i formować pęcherzyk.

Dołeczek sprzyja bąbelkomDla branży restauratorskiej to przełomowe odkrycie. Bowiem im mniej bąbelków, tym mniej zadowolony klient. Konkluzja: kielisz -ków do szampana nie należy myć w automatycznych zmywar -


86

© S

IME/

FREE

, ALA

MY/

BEW

(2)


kach, te nie zostawiają bowiem wielu włókienek na ściankach. Ostatecznie można też kupić specjalistyczne naczynia na trunek – część wytwórców produkuje bowiem kieliszki z laserowymi na -cięciami w ściankach, dzięki którym tworzą się spektakularne for -my zbudowane z pęcherzyków.Kilka miesięcy temu zespół z Reims ostatecznie rozstrzygnął cią -gnącą się od lat dyskusję o tym, czy szampana należy pić z wyso -kich i wąskich kieliszków, czy z naczyń spłaszczonych i płytkich. Werdykt badaczy nie pozostawia wątpliwości: w tym drugim przy -padku szampan „rozgazowuje się” trzykrotnie szybciej. Liger-Belair nie poprzestał na tym odkryciu. W październiku media doniosły o kolejnych wynikach badań jego zespołu: niewielkie zagłębienia w dnie kieliszka – najlepiej gdzieś od 50 do 80 dołeczków – spra -wiają, że powstaje jeszcze więcej bąbelków, co znowuż poprawia zmysłowy odbiór trunku. Tyle że intensywniejszy efekt musujący oznacza również szybsze ulotnienie się gazu, a więc „perforowa -ne” w ten sposób kieliszki należałoby polecić przede wszystkim konsumentom, którzy opróżniają kieliszek w kilka łyków. ☐

polish the glass or by airborne particles which settle on stemware stored in cupboards. These help gas particles gather and form bubbles.

Flaws breed bubblesThe average consumer might shrug o� this breakthrough discovery, but it marks a quan-tum leap for the catering industry. As we all know, the fewer the bubbles, the less satis�ed the customer. The moral to the story is that champagne glasses should never be washed in

a dishwasher that does not leave lots of �bres on their sides. As a last resort, you can always buy specialist champagne stemware – some manufacturers use lasers to etch a tiny crown of spots on the sides of the glass. This creates �aws so that bubbles form and rise in a pretty ring.This is serious. A few months ago, the Reims team �nally resolved a century-long dispute about how to drink champagne – from long and narrow �utes or shallow and broad-rimmed glasses. The scienti�c verdict leaves no room for doubt – the coupe loses bubbles three times as fast. Drinking out of a plastic cup, i.e. student style, also make the drink go �at. But Liger-Belair did not stop there. The media announced his team’s latest �ndings in October – tiny dimples on the bottom of the glass, preferably 50-80 of them, contribute to the formation of more bubbles. This improves our sensory drinking experience. On the other hand, more e�ervescence means that the gas escapes faster, so glasses “perforated” this way are mainly recommended to those who tend to down their glasses in a few gulps. ☐

Już pierwszy łyk trunku pokazuje, czy to dzieło wprawnego wytwórcy.

The very first sip reveals whether you are dealing

with the work of an expert.

s zampan należy podawać schłodzony do poziomu 6–8 st. C.

Champahne should be served chilled to 6-8˚C.

a by szampan był szampanem,

winogrona muszą pochodzić

z s zampanii.Champagne is true champagne when made from grapes from Champagne.


Je˜li maj°tek spółki nie wystarcza na ogłoszenie upadło˜ci czy wdro˝enie post˙powania naprawczego, je˜li ˜cigaj° Ci˙ wierzy-ciele, je˜li chcesz uchroniˆ swój maj°tek-zadzwoˇ do nas. Zmie-nimy notarialnie zarz°d i siedzib˙, kupimy udziały, przejmiemy zobowi°zania, udzielimy absolutorium poprzedniemu zarz°do-wi. Wytłumaczymy wszystkie obowi°zuj°ce przepisy, na podsta-wie których działamy.

Wykonujemy swoje usługi na terenie całego kraju.Dzi˙ki naszej ÿ rmie jeste˜cie Paˇstwo w stanie wybrn°ˆ z pro-blemu jakim jest zadłu˝ona spółka. Nie straszne nam zadłu˝enia wobec banków, urz˙dów skarbowych, ZUS, ÿ rm leasingowych, kontrahentów, z post˙powaniem komorniczym, etc.

Działamy szybko i skutecznie, dokonujemy zmian w KRS w ci°-gu 24h od podpisania umowy przej˙cia.Kupno zadłu˝onych spółek: Przejmujemy odpowiedzialno˜ˆ prawn° za spółk˙. Jeste˜my go-towi do transferu akcji (odwołaniu zarz°du i powołaniu nowego zarz°du) w przeci°gu 24 godzin od otrzymania dokumentów ÿ nansowych spółki. Zmienimy notarialnie zarz°d i siedzib˙, kupimy udziały, przejmiemy zobowi°zania, udzielimy absolu-torium poprzedniemu zarz°dowi jak równie˝ mo˝emy przej°ˆ spółk˙ na zasadach sukcesji uniwersalnej. A ponadto:

Restrukturyzacja ÿ rm zagro˝onych upadło˜ci°:Pomo˝emy Paˇstwu zrestrukturyzowaˆ ÿ rm˙, aby bez ˝adnych przeszkód i zgodnie z prawem, móc j° od Paˇstwa przej°ˆ, ra-zem ze wszelkimi zadłu˝eniami. Nasi prawnicy i eksperci s° w stanie sprostaˆ nawet najbardziej zawiłym problemom zwi°za-nym ze spółkami okre˜lonymi w Kodeksie Spółek Handlowych.

Prowadzenie post˙powania upadło˜ciowego i naprawczego:Pomo˝emy Paˇstwu w przeprowadzeniu sprawnego post˙po-wania upadło˜ciowego, wdra˝aj°c nowe procedury, pozwalaj°ce na uzyskanie kapitału, niezb˙dnego do zaspokojenia wierzyciel.

Dane kontaktowe: Eaglestone by Rachberg [email protected]: +48 (22) 100 61 76

Eaglestone zajmuje si˜ po°rednictwem i kupnem spółek w trudnej sytuacji ÿ nansowej. Pomagamy znale˙ˆ inwestora, który przejmujˇc Pa˘stwa spółk˜ jest w stanie jˇ postawiˆ na nogi dzi˜ki inwestycjom ÿ nansowym, bˇd˙ sami przejmujemy Pa˘stwa spółk˜.

Eglestone do K_1113.indd 1 10/16/13 11:40 AM

88


Szampański savoir-vivre Champagne savoir-vivre

Kluczowe pytanie brzmi nie tyle „jak pić szampana”, ale raczej „jak go otwo-

rzyć”, bowiem „szampańską” zabawę w powszechnym mniemaniu czyni właśnie huk strzelającego korka i ślad po nim na su-� cie. Nic bardziej mylnego. Na salonach szampana otwiera się dyskretnie, unikając zarówno głośnego strzału, jak i potoku piany, który wydobyłby się ze wstrząśniętej butelki.Szampan należy podawać schłodzony do poziomu 6–8 st. C, starsze roczniki mogą być o kilka stopni cieplejsze. Lewą ręką uj-mujemy korek, prawą – butelkę. Robiąc podejście do usunięcia korka, kręcimy bu-telką – a nie korkiem. Im bardziej korek wystaje, tym wolniej kręcimy butelką, uważając, by trunek nie został zanadto wstrząśnięty. Jeżeli podejrzewamy, że tak się stało, trzymamy korek przez serwetkę, tak by w niej uwiązł po „wyjściu” z butelki.Jak dowiedli naukowcy, kieliszki płaskie i szerokie są już passé. Nie trzymają aroma-tu ani bąbelków. Pozostają więc te wyso-kie i wąskie, o laserowych nacięciach na ich ściankach bądź wgłębieniach w dnie nie wspominając. Ani jednych, ani drugich gołym okiem nie dostrzeżemy, należy się więc skupić na rzeczach, na które mamy wpływ: a więc przede wszystkim zmianie

kieliszków na nowe, w przypadku gdy zmieniamy gatunek pitego szampana.

I na tym, żeby nie okazywać hoj-

The key question is not “how to drink champagne” but rather “how to open it.” There is a common misconception that the prerequisite to “champagne fun” is the sound of the cork popping with a bang and the stain it leaves on the ceiling. You couldn’t be more wrong. In sophisticated circles, champagne is opened discreetly to avoid the loud popping noise and prevent a stream of bubbles gushing out of the shaken bottle. Champagne should be served chilled to 6-8 degrees Celsius, while older vintages may be a bit warmer. You should take the cork in your left hand and hold the bottle

ności, lejąc trunek po sam brzeg. Elegan-cja wymaga nalewania do połowy kielisz-ka, maksymalnie dwóch trzecich.Toasty, sprawa oczywista, wznieść i wypić. Ale inna sprawa, gdy szampan towarzyszy nam przy posiłku. Tu obowiązuje rygory-styczny podział. Szampany surowe (brut) bez rocznika i blanc de blancs pije się jako aperitif oraz dodatek do dania wstępnego, np. sałatki. Bywa, że towarzyszą one też daniom rybnym. Brut biały i różowy, posia-dające rocznik, są z kolei spożywane przy głównych daniach mięsnych oraz przy de-gustacji serów. Młodsze roczniki poprze-dzają wówczas starsze. Do deserów poda-je się szampany wytrawny i półwytrawny (sec i demi-sec). ☐

with your right. Contrary to common belief, the cork is removed by turning the bottle instead of pulling the cork. The more the cork comes out, the slower the bottle has to be turned so as not to shake it too much. If you think it has been shaken, hold the cork with a paper towel to keep it in place after removal. It has been scienti� cally proven that shal-low and broad-bowled coupes cannot hold either the aroma or the bubbles. Champagne should be relished from long-stemmed narrow � utes with laser incisions on the sides and dimples in the bottom. Also your stemware should be replaced whenever you change the type of cham-pagne you drink. And you should never � ll a glass to the brim. Good manners dictate that glasses should be half, or at most two thirds, � lled.Toasts are obvious – you simply raise them and drink them. But having champagne over a meal is another story. This ritual is subject to restrictive rules. Crude (brut) style champagne without a vintage year on the label and Blanc de Blancs are drunk as an aperitif or an accompaniment to start-ers, such as salads. On the other hand, white and rose brut with a speci� ed vin-tage year are served with main meat cours-es and cheese platters. Younger vintage years precede older ones. Desserts are served with dry and semi-dry champagne.

KONESERZY SZAMPANA STWORZYLI WŁASNĄ ETYKIETĘ POSTĘPOWANIA Z TYM TRUNKIEM. DALECE ODBIEGA ONA

OD WYOBRAŻEŃ ZWIĄZANYCH Z SYLWESTROWYMI ZABAWAMI. / CHAMPAGNE CONNOISSEURS HAVE CREATED

THEIR OWN ETIQUETTE FOR HANDLING THIS DRINK. THIS IS A FAR CRY FROM WHAT YOU MIGHT IMAGINE NEW YEAR’S EVE PARTIES TO BE.

TEKST/BY: Mariusz Janik

© S

HU

TTER

STO

CK


Scandia_Glam_1213_1-1.indd 1 11/7/13 11:59 AM

90


©A

LAM

Y/BE

W

Heidsieck 1907 – Ładunek kilkuset butelek liczącego sobie już trzysta lat trunku miał

być prezentem dla carskiej rodziny. Wytworzony we francuskiej winnicy Heidsieck szampan wyruszył w drogę

w 1916 r. i zdążył pokonać większość trasy, gdy jego podróż na stoły Carskiego Sioła przerwała niemiecka

torpeda. Wrak okrętu odnaleźli pod koniec lat 90. nurkowie. Wydobyte dwieście butelek trunku zostało

sprzedane na aukcji w moskiewskim hotelu Ritz-Carlton. Cena 275 tys. dol. za butelkę uczyniła to wyjątkowe cargo

najdroższym szampanem na świecie. / This load of a few hundred bottles � lled with over three hundred years old � zz

was meant to be a gift for the imperial Russian family. Manufactured at a French vineyard, the champagne began

its voyage in 1916 and was about to reach its

destination in Tsarskoye Selo when a German torpedo crossed its path. The wreck of the ship was discovered by

divers in the late 1990s. Two hundred bottles were sold at auction at the Ritz-Carlton in Moscow. The price of

USD 275,000 per bottle makes this unusual cargo the world’s most expensive champagne.

Krug Clos D’Ambonnay – Szampan ten kosztuje

setną część tego co Heidsieck, ale jest absolutnym królem rankingów winiarskich ostatnich lat. Od 1843 r. powstaje

w Ambonnay w Szampanii z winogron pinot noir. Na rynku jest jednak rzadkością: zbiory owoców zdatnych do stworzenia trunku najwyższej jakości odbywają się raz na

dekadę, więc do sprzedaży tra� ło dotąd jedynie około 2,5 tys. butelek. Cena oscyluje w granicach

2,2–2,5 tys. euro. / This champagne is a hundred

Najbardziej wyjątkowe szampany świata

The world's most exceptional champagnes

times cheaper than Heidsieck and has been topping the wine charts for several years. It has been manufactured in

the small commune of Ambonnay since 1843. This is extremely hard beverage to � nd on the market. The Pinot

Noir grapes used to make it are only harvested once a decade and only 2,500-odd bottles have been sold to

date. Prices range from EUR 2,200 to 2,500.

Pernod-Ricard Perrier-Jouët – Prawdziwy rynkowy rarytas. Jak twierdzą wtajemniczeni, wyprodukowano

jedynie 100 zestawów tego szampana, z których każdy zawiera tuzin butelek. Nie jest dystrybuowany poza

Francją, więc żeby na niego natra� ć, trzeba pojechać nad Sekwanę. Gdyby nie Heidsieck, mógłby uchodzić za

najdroższy szampan świata: trzeba na niego wysupłać aż 50 tys. dol. / A true market rarity. Experts say that only 100 cases containing a dozen bottles of this unique champagne were ever produced and it is not distributed outside France.

This is the world’s most expensive champagne after Heidsieck – a bottle will set you back USD 50,000.

Perrier Jouët, 2004 Belle

Epoque Rose – Nieco uboższy krewny wspomnianego wyżej trunku. Ale na swój sposób

równie wyjątkowy: butelka została „ozdobiona” japońskimi ukwiałami, co ma sygnalizować

charakterystyczny, nieco „roślinny” aromat i owocowe nuty w smaku. Szampan ten powstaje z

winogron grand cru chardonnay doprawionych szczyptą pinot noir. Na butelkę należy odłożyć

około 270 dol. / A slightly more economical version of the above, but no less unique. All bottles

are decorated with a Japanese � oral motif, which hint at its special, slightly � oral aromas and fruity

notes. This champagne is made from Grand Cru Chardonnay and a few Pinot Noir grapes. A bottle

costs approx. USD 270.


91

©A

LAM

Y/BE

W

REKLAMA

Champagne Armand de Brignac, Ace

of Spades Rose – Ten powstający z winogron pinot noir trunek zawdzięcza swoją nazwę

łopacie uwiecznionej na etykiecie, ale popularność – a i owszem, muzykowi. Bowiem to Jay-Z błysnął nim

w jednym ze swoich wideoklipów, co wzbudziło zainteresowanie tych lepiej sytuowanych fanów rapera. Z trzech wersji trunku w rozmaitych kolorach to właśnie różowy Armand de Brignac budzi największe pożądanie

koneserów. Można go kupić już za niecałe pół tysiąca dolarów. / The name might sound like the title of

a Motorhead song, but do not let that fool you. This champagne is made from Pinot Noir grapes and takes its

name from the spade featured on the label. It owes its massive popularity to a musician. Jay-Z �aunted the

champagne in one of his videos and instantly made it a hit among his more a�uent fans. There are three versions

available in three di�erent colours, but it is the pink that is most sought-after by connoisseurs. A bottle could be yours

for just under USD 500.

Dom Pérignon 1995 White

Gold Jeroboam – Dom Pérignon, mnich żyjący na przełomie XVII i XVIII w., bywa przez

niektórych uważany za wynalazcę unikalnego procesu podwójnej fermentacji szampana. Inni twierdzą, że jego

zasługą są wyłącznie proporcje używane przy mieszaniu win. To, że Pérignon był mistrzem formy – treść to inna

sprawa – może świadczyć właśnie ta seria trunków z jego winnicy. Cenę, sięgającą 40 tys. dol., podbija fakt, że

3-litrową butelkę wykonano z białego złota. / Dom Perignon, a monk who lived at the turn of the 18th century,

is believed by many to be the mastermind of the special double fermentation process used to make champagne. Others argue that he only had �ne-tuned proportions of

mixed wines. The fact that Perignon was the master of the form – the content is another story – is evidenced by this

series of Dom Perignon champagnes. The asking price of USD 40,000 includes a 3-litre bottle made of white gold.

Taittinger, 2005 Comtes de

Champagne Rose – Gdy na początku XIII w. Teobald I z Nawarry przywiózł do Francji

pierwsze szczepy winogron chardonnay, nie przypuszczał zapewne, że jego podobizna wyląduje na etykietkach

tysięcy butelek z trunkiem. Tymczasem to właśnie tych kilka gałązek winorośli, a nie rycerskie przewagi na polach

bitewnych średniowiecznych krucjat unieśmiertelniły władcę z Nawarry. Teobald wciąż jest wysoko ceniony

przez specjalistów: 200 dol. za butelkę. / When Theobald I of Navarre introduced Chardonnay grapes to France in the early 13th century, he could not have even suspected that his image would one day adorn thousands of champagne

labels. It was these modest vine saplings, and not the courage he demonstrated during the crusades, that

immortalised Theobald. This champagne is highly valued by the cognoscenti – at USD 200 per bottle.

Charles Heidsieck, 1995 Blanc des

Millenaires – Też Heidsieck, ale nie ten.

Awanturnik znany jako Champagne Charlie w XIX w., w czasie wojny domowej w USA, kręcił się – nie

wiadomo, w jakich celach – po kraju, a nawet wylądował przejściowo w areszcie wojsk Unii. Potem osiedlił się

w Kolorado. Został po nim brand znany każdemu koneserowi napojów z bąbelkami. Blanc des Millenaires powstaje z winogron chardonnay, dojrzewa przez 15 lat

i smakuje delikatną cytryną, wanilią i karmelem. Butelka kosztuje, bagatela, 185 dol. / Another Heidsieck, but

a di�erent one. “Champagne Charlie” was a 19th century adventurer who travelled around the country for whatever

reason during the American Civil War and was even imprisoned by Union troops. He later settled in Colorado and founded the champagne house that bears his name.

Blanc des Millenaires is made from Chardonnay grapes, takes 15 years to mature, and has mild lemon, vanilla and

caramel notes. Each bottle comes with a hefty price tag of USD 185.

Moët & Chandon, Dom Pérignon

2003 – Jeszcze jeden produkt kojarzony ze słynnym mnichem, tym razem na – prawie – każdą

kieszeń. Szampan uważany za pierwsze prestiżowe cuvée, czyli mieszankę różnych win, na świecie. Rocznik 2003

wyróżnia się nutą cytrynową i pomarańczową, a kosztuje „zaledwie” 160 dol. / Another product associated with the legendary monk, but one which almost anyone can a�ord.

This champagne is believed to be the world’s �rst prestigious cuvée, or blended wine. The 2003 vintage year

has lemon and orange notes and is a genuine “steal” at USD 160 per bottle.


© M

.P.

TEKSTY/BY: Ola Salwa

KULT

UR

A C

ultu

re

92

Powrót HobbitaReturn of the Hobbit

Drugi odcinek wyprawy Bilbo Bagginsa (Martin Freeman), któremu towarzyszy kompania krasnoludów oraz czarodziej Gandalf (Ian McKellen). Tym razem będzie dużo niebezpieczniej, bo drużynę czeka konfrontacja ze smokiem Smaugiem, pilnie strzegącym ukradzionego złota. Po drodze spotkają też naszych dobrych znajomych: elfy. / This is the second instalment about the journey of Bilbo Baggins (Martin Freeman), who travels in the company of dwarves and the wizard Gandalf (Ian McKellen). This time, things get dangerous as the team confronts the dragon, Smaug, that guards the stolen gold. En route to the dragon’s den, they come across our good friends the elves.

Hobbit: Pustkowie Smauga, re˜. Peter Jackson,premiera 27 grudnia / Hobbit: The Desolation of Smaug, dir. Peter Jackson, opens 27 December

WYDARZENIE / EVENT

Zako-świętaZako-Christmas

Jak najlepiej wprawić się w bożonarodzeniowy nastrój? Słuchając kolęd przepuszczonych przez podhalańską tradycję i rockowy temperament zespołu

Zakopower. Gdy tradycja spotyka się z nowoczesnością, moc się rodzi, nie truchleje! /How best to get into the swing of Christmas? Try these carols from Zakopower – the

band gives Podhale traditions a full-on rock treatment. Silent Night it ain’t.

Zakopower – kol°dowo, koncerty od 17 grudnia w Chorzowie, Krakowie, Wrocławiu / Zakopower – kolędowo, concerts from 17 December in Chorzów, Kraków, Wrocław

Życie to balLife is a party

Piękne kobiety, luksusowe wnętrza i przyjęcia są stałym elementem życia Jepa Gambardelli, bo odkąd odniósł sukces literacki, należy do towarzyskiej elity

Rzymu. Zbliżające się urodziny dziennikarza wytrącają go z tego rytmu. Bo nic nie trwa wiecznie, poza miastem Rzym. / Women, lush interiors and parties are

a stable of Jep Gambardelli’s life. It’s been like this for decades – Jep has been a member of the Roman glitterati ever since he achieved his literary success.

His approaching birthday upsets his daily rhythm. That’s because nothing lasts forever, except perhaps the Eternal City.

KINO / MOVIES

MUZYKA / MUSICCzłowiek wg WajdyMan according to Wajda

W boksie wydanym przez Kino Polska znajdziemy trzy odnowione cyfrowo � lmy: Człowieka z marmuru, Człowieka z żelaza i Bez znieczulenia . To ważne tytuły nie tylko w historii kina, ale także dla zrozumienia współczesnej polskiej mentalności. / This box set from Kino Polska features three digitally remastered movies: Man of Marble, Man of Iron and Without Anaesthesia. These are watersheds, not only in the history of cinema, but also in understanding the Polish mindset.

Andrzej Wajda – Kolekcja, wydawnictwo Kino Polska / Andrzej Wajda – The Collection, Kino Polska

Wielkie pi˜kno, re˜. Paolo Sorrentino, premiera 7 grudnia / The Great Beauty, dir. Paolo Sorrentino, opens 7 December

092_KA_12_KulturaNEW12345.indd 92 13-11-18 19:09

94

© W

OJC

IEC

H F

RAN

US,

CO

RBIS

, BEW

, M.P

.,FO

RUM

TEKSTY/BY: Ola Salwa

Nowa przeszłośćThe new past

Wspaniałe dzieła sztuki średniowiecznej należące do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie czeka przedświąteczna niespodzianka – otrzymają nową, atrakcyjną oprawę. Prawdę mówiąc, jest to prezent dla zwiedzających, dostępny od połowy grudnia. / The magni�cent medieval pieces from the collection of the National Museum in Warsaw are about to receive an unexpected gift before Christmas – they are going to be exhibited in new, more attractive surroundings. To be honest, this is more a gift for visitors to the museum.

Galeria Sztuki Średniowiecznej, Muzeum Narodowe w Warszawie, czynna od 13 grudnia / Medieval Art Gallery, the National Museum in Warsaw, starts on 13 December

Powrót JennyJenny’s making a comeback

Na tę płytę czekaliśmy 15 lat. Edyta Bartosiewicz, jedna z najciekawszych polskich wokalistek, znów uwodzi. Po swojemu, bo na płycie Renovatio nie znajdziemy muzycznych rewolucji, tylko przemyślane spokojne kompozycje, które wspaniale eksponują głos Bartosiewicz. / We’ve been waiting 15 years for this album. Edyta Bartosiewicz, one Poland’s most intriguing singers, is back and she is at her mesmerising and inimitable best. Renovatio eschews experimentation in favour of quiet, �nely honed pieces where Bartosiewicz’s magni�cent voice is used to best e�ect.

Edyta Bartosiewicz Renovatio, Parlophone Music Polska

Nobel z opowiadania

A Nobel Prize in story-telling

Tegoroczna laureatka najważniejszej nagrody literackiej, Alice Munro, celuje w krótkiej formie. 14 opowiadań zebranych w tym tomie łączy tylko miejsce akcji (okolice jeziora Huron w USA) – każdy nanizany tu koralik to inna historia ludzkiego losu. / Alice Munro, this year’s winner of the Nobel Prize for literature, is a master of short forms. The 14 stories in this collection are all set around Lake Huron in the US. Every bead on Munro’s narrative string tells a di�erent story about human life.

Alice Munro Drogie życie, Wydawnictwo Literackie/Alice Munro Dear Life, Vintage

Tata piszeDad is writing

Dziennikarz naukowy Wojciech Mikołuszko (pisze także do Kalejdoskopu!)

odpowiedział już na wszystkie pytania ciekawskich w tomach Tato, a dlaczego?

i Tato, a po co? Teraz opowiada o przygodach dzieci, które zmniejszyły

się do rozmiaru mrówki. / Scienti�c writer Wojciech Mikołuszko (a

contributor to Kaleidoscope) has already answered every possible inquisitive question in his books

Tato, a dlaczego? and Tato, a po co? His latest novel tells the story of

children who have been shrunk to the size of an ant.

Wojciech Mikołuszko Dzieci doktora

Motyla, Multico Śpiewające dziewczynySinging gals

Historia jednego z najpopularniejszych zespołów muzycznych w historii PRL, którego nazwa pochodzi od pisma dla dziewczyn – Filipinka. Książka nie jest zbiorem suchych faktów, lecz fascynującą podróżą w przeszłość, także osobistą – autor jest synem jednej z Filipinek, Iwony Racz. / The story of one of the most popular bands in the history of Communist Poland. Filipinki took their name from a girl magazine. The book is not so much a collection of dry facts as a fascinating journey into the past. There is a personal note here too – the author is the son of band member, Iwona Racz. Marcin Szczygielski Filipinki – to my , Agora

KULT

UR

A C

ultu

re

KSIĄŻKI / BOOKS

SZTUKA / ART

MUZYKA / MUSIC

092_KA_12_KulturaNEW12345.indd 94 13-11-18 19:49

TWÓ

J ST

YL Y

our S

tyle

96

© M

.P.

96

Your

Sty

le

Merry Christmas

1. Bijoux Heart, naszyjnik, ok. 4200 zł / Bijoux Heart, necklace, EUR 1,0002. Vivian Gray, kosmetyki do pielęgnacji ciała, 19,90 do 39,90 zł, w perfumeriach Douglas / Vivian Gray, body care cosmetics, from EUR 5 to EUR 10 at Douglas stores 3. Mason by Michelle Mason, suknia, ok. 4060 zł / Mason by Michelle Mason, gown, EUR 9684. Mario Testino for MATE, pierścionek, ok. 1660 zł / Mario Testino for MATE, ring, EUR 3955. Dolce & Gabbana, torebka, ok. 4800 zł / Dolce & Gabbana, clutch, EUR 9956. Oscar de la Renta, klipsy, ok. 1670 zł / Oscar de la Renta, clip earrings, EUR 3987. Dolce & Gabbana, szpilki, ok. 4180 zł / Dolce & Gabbana, stilettos, EUR 9958. Grace Cole, zestaw kosmetyków do pielęgnacji ciała, w perfumeriach Douglas / Grace Cole, a set of body care products, available at Douglas stores9. Solange Azagury-Partridge, pierścionek, ok. 6000 zł / Solange Azagury-Partridge, ring, EUR 1,433

6

1

3

5

2

4

7 8 9

096_KA_12_Twojstyl12345.indd 96 13-11-18 19:27

PRO

MO

CJA

Ekspress do piękna Beauty express

Ekspert Kliniki La Perla radzi

PA R T N E R Z Y: / PA R T N E R S : MAT E R I A Ł O P R A CO WA N Y W E W S P Ó Ł P R A C Y Z K L I N I K Ą L A P E R L A / A D V E R TO R I A L W R I T T E N I N CO O P E R AT I O N W I T H L A P E R L A C L I N I C

SZYBKI LIFTINGThermolifting Za� ro to doskonała, bezbolesna alternatywa dla skalpela. W czasie zabiegu na skórze odczuwa się jedynie przy-jemne ciepło spowodowane emisją światła podczerwonego. Za� ro działa na głębokie warstwy skóry właściwej, przywra-cając włóknom kolagenowym pierwotną długość i stymulując produkcję nowych. Tuż po zabiegu skóra jest rozświetlona, lepiej napięta, zmarszczki są wypełnione, a kości policzkowe bardziej podkreślone.

QUICK LIFTThermoLifting Za� ro is an excellent painless alternative to surgery. While the treatment lasts, you will only experience pleasant warmth produced by the emission of infrared light. Za� ro targets deep layers of the dermis to restore the original length of collagen � bres and stimulate production of new ones. After the treatment the complexion is lightened, � rmer, lines are � lled and cheekbones enhanced.

PROBLEM (Z) GŁOWYKażda z nas marzy o mocnych, lśniących włosach. Preparat HairCare zawiera składniki ożywiające, odżywiające i stymulujące, które poprawiają strukturę włosów, regulują wydzielanie sebum, stymulują ich wzrost i zapobiegają wypadaniu.

LUSTROUS HAIRWe all dream of thick shiny hair. HairCare formula contains reviving, nourishing, and stimulating agents to improve hair structure, regulate sebum production, stimulate hair growth and prevent hair loss.

KROK KU PERFEKCJIPerfectha to linia wypełniaczy kwasu hialuronowego dostosowanych do różnych potrzeb skóry. Do wyboru mamy: Perfectha Complement do głębokiej mezoterapii, Perfectha Lines niwelujący drobne zmarszczki i nawilżający skórę, Perfectha Derm do korekty konturów twarzy i wypełnienia ust, Perfectha Deep redukujący głębokie zmarszczki i Perfectha SubSkin modelujący kości policzkowe i wypełniający ubytki skórne.

A STEP TOWARDS PERFECTIONPerfectha is a line of hyaluronic acid � llers adapted to various needs of the skin. The range includes Perfectha Complement for deep mesotherapy, Perfectha Lines to era-se � ne lines and hydrate the skin, Perfectha Derm to correct facial contours and create fuller lips, Perfectha Deep to reduce deep wrinkles and Perfectha SubSkin to model cheekbones and compensate for skin de� cits.

KOKTAJL MŁODOŚCIZabiegi rewitalizujące ekspresowo przywracają blask. Koktajl do mezoterapii CytoCare 523 intensywnie nawadnia i odżywia skórę. Jego wyjątkowa skuteczność tkwi w od-powiednio dobranym stężeniu kwasu hialuronowego oraz unikatowej kompozycji 55 aktywnych składników, takich jak: witaminy, sole nieorganiczne i aminokwasy.

YOUTH COCKTAILRevitalising treatments make your skin glow in an instant. Cytocare 523 mesotherapy cocktail deeply hydrates and nourishes the skin. It owes its unique e� cacy to spot-on concentration of hyaluronic acid and a unique blend of 55 active ingredients, inclu-ding vitamins, inorganic minerals and amino acids.

Oferta zabiegów dostępna w sieci Klinik La Perla, www.la-perla.pl, infolinia +48 22 353 55 53 / The range of treatments available from La Perla Clinics, www.la-perla.pl, Hotline +48 22 353 55 53

www.la-perla.pl www.beautymed.plwww.itpesthetique.pl

Urządzenie Za� ro jest certy� kowane i gwarantuje efekty liftingu skóry, zarówno twarzy, jak i ciała. / Za� ro device is certi� ed and guarantees lifting of the facial and body skin.

CytoCare – ekskluzywna gama koktajli CytoCare do rewitalizacji francuskiego laboratorium RevitaCare. / Cyto Care - Exclusive range of CytoCare revitalising cocktails by French laboratory RevitaCare.

PRAGNIESZ POCZUĆ SIĘ GWIAZDĄ KARNAWAŁU? JUŻ TERAZ POMYŚL O ZABIEGACH PRZYWRACAJĄCYCH SKÓRZE MŁODY WYGLĄD. WYSTARCZY KILKUNASTOMINUTOWA WIZYTA W GABINECIE MEDYCYNY ESTETYCZNEJ, BY TWARZ ODZYSKAŁA BLASK. / DO YOU WANT TO FEEL LIKE A STAR DURING THE CARNIVAL? IT’S TIME TO THINK ABOUT TREATMENTS THAT WILL RESTORE YOUTHFUL APPEARANCE. A VISIT TO THE AESTHETIC MEDICINE CLINIC LASTING SLIGHTLY MORE THAN TEN MINUTES IS ENOUGH TO MAKE YOUR COMPLEXION GLOWING AGAIN.

LA PERLA CLINIC:❶ 12 years of experience❷ 6 clinics in Poland❸ A comprehensive range of aesthetic medicine, plastic surgery, cosmetology, aesthetic gynaecology and spa treatments❹ The latest slimming (Body Jet – water liposuction, Liposonix – non-invasive reduction of fatty tissues) and rejuvenating technologies (ulthera – scalpel-free lifting, thermage – facial and body lifting, mesotherapy)❺ NEW – ANTI AGING, (hormonal therapy)www.la-perla.pl, Hotline +48 22 353 55 53

KLINIKA LA PERLA:❶ 12 lat doświadczenia❷ 6 klinik w Polsce❸ Pełna oferta usług medycyny estetycznej, chirurgii plastycznej, kosmetologii, ginekologii

estetycznej oraz spa❹ Najnowsze technologie odchudzające (Body Jet – liposukcja wodna, Liposonix

– nieinwazyjna redukcja komórek tłuszczowych), odmładzające (Ulthera – lifting bez skalpela, Thermage – lifting twarzy i ciała, mezoterapia)

❺ NOWOŚĆ – ANTI-AGING (terapia hormonalna)www.la-perla.pl, infolinia +48 22 353 55 53

PROBLEM (Z) GŁOWYKażda z nas marzy o mocnych, lśniących włosach. Preparat HairCare zawiera składniki

fuller lips, Perfectha Deep to reduce deep wrinkles and Perfectha SubSkin to model cheekbones and compensate for skin de� cits.

Ekskluzywna gama wypełniaczy kwasu hialuronowego francuskiego Laboratorium Obvieline. / An exclusive range of Perfectha hyaluronic acid � llers from the French Laboratoire ObvieLine

KALINA BEN SIRAzałożycielka i prezes Kliniki La Perla /CEO of Klinika La Perla

LaPerla_Kaleidoscope_1213-kor.indd 1 11/15/13 1:53 PM

TWÓ

J ST

YL Y

our S

tyle

98

© M

.P.

98

TWÓ

J ST

YLYo

ur S

tyle

1

2

3

4

6

5

7 98

1. Kenneth Jay Lane, broszka, ok. 1055 zł / Kenneth Jay Lane, brooch, EUR 2522. IQ, kask narciarski ELECTRA, 220 zł / IQ, ELECTRA ski helmet, approx. EUR 523. Rochas, torba, ok. 3800 zł / Rochas, tote bag, EUR 9054. Maison Martin Margiela, długopis, ok. 165 zł / Maison Martin Margiela, acetate pen, EUR 405. Lanvin, zestaw ślubnych kart, ok. 210 zł / Lanvin, Set of 10 Save the Date cards, EUR 506. Kenneth Jay Lane, bransoletka, ok. 1750 zł / Kenneth Jay Lane, bracelet, EUR 4177. Miu Miu, sportowe buty, ok. 1600 zł / Miu Miu, sneakers, EUR 3808. Kimberly McDonald, kolczyki, ok. 38 000 zł / Kimberly McDonald, earrings, EUR 9,0719. Anna Sui, sztuczne futro, ok. 3335 zł / Anna Sui, faux fur coat, EUR 794

Merry Christmas

096_KA_12_Twojstyl12345.indd 98 13-11-18 19:27

100

GA

DŻE

TY G

adge

ts

© M

.P.

1. Bubble shoes, szpilki, 656 zł. / Bubble shoes, stilettos, approx. EUR 164 2. Bombkarnia, bombka, 65 zł. / Bombkarnia, Christmas decoration, approx. EUR 173. Zegarek Certina DS. 2 CHRONO 1/100 SEC, 2490 zł / Certina DS. 2 CHRONO 1/100 SEC watch, approx. EUR 620 4. IQ, pas dla biegaczy Hydration HD08, 180 zł. /IQ, Hydration HD08 running belt, approx. EUR 425. Valkee, słuchawki do światłoterapii, 885 zł. / Valkee, light therapy earphones, approx. EUR 2006. Vivian Gray, kosmetyki do pielęgnacji ciała, 19,90 do 39,90 zł, w perfumeriach Douglas / Vivian Gray, body care products, from EUR 5 to EUR 10 at Douglas stores7. GOSHICO, kuferek, 230 zł. / GOSHICO, handbag, EUR 548. Erickson Beamon, maska, ok. 6447 zł. / Erickson Beamon, mask, EUR 1,535

1

3

4

5

2.2.

6

2

7

8

Merry Christmas

100_KA_12_Gadzety12345.indd 100 13-11-19 10:35

MarinaGolf_K_14.11.indd 1 11/14/13 12:57:40 PM

Adriatica 3601.1213QFZ Stalowa koperta, pozłacana metodą PVD, skórzany pasek, odporne na zarysowania sza� rowe szkło, mechanizm Ronda 706 Swiss Made, wodoszczelność 5ATM. Cena 535 zł. www.alkor-watch.pl

Pierre Ricaud 21054.1113QFZ Stalowa koperta i bransoleta, pozłacana metodą PVD, mineralne szkło, mechanizm Seiko Epson VX3J, wodoszczelność 5ATM. Cena 360 zł. www.alkor-watch.pl

Alkor do K_1213.indd 1 11/15/13 2:05 PM

101_KA_12_Reklama_01.indd 101 13-11-18 16:43

© M

.P.

1. Galeria ART DECOR, szafa Loft Vintage, 1600 zł / ART DECOR Gallery, Loft Vintage wardrobe, approx. EUR 4002. Zegarek Victorinox Swiss Army, Maverick, ok. 1800 zł / Victorinox Swiss Army watch, Maverick, approx. EUR 4503. Villeroy & Boch, księga z bajkami, 1289 zł / Villeroy & Boch, fairy-tale book, approx. EUR 3224. Galeria ART DECOR, manekin Vintage Chic, 315 zł / ART DECTOR Gallery, Vintage Chic mannequin, approx. EUR 805. Gramofon Audiowood Barky, wzór / Audiowood Barky gramophone, sample6. Zegarek Tissot Heritage Navigator 160th Anniversary, 5010 zł / Tissot Heritage Navigator 160th Anniversary watch, approx. EUR 1,2507. Galeria ART DECOR, skrzynka na wino, 260 zł / ART DECOR Gallery, wine case, approx. EUR 658. Shmuel Linski, ekspres do kawy Lavazza z obudową z betonu, wzór / Shmuel Linski, Lavazza coffee maker with a concrete body, sample9. Katie Walker, fotel bujany Ribbon Chair, wzór / Katie Walker, Ribbon rocking chair, sample

GA

DŻE

TY G

adge

ts

1

3

4

5

6

2

7

8 9

Merry Christmas

9

66

100_KA_12_Gadzety12345.indd 102 13-11-19 10:35

Marzenia w kamieniuTworzymy wnętrza w kamieniu

w najróżniejszych zakątkach świataDubaj, Londyn, Warszawa

www.silkandstone.pl

Czytelnikom Kaleidoscope przyznajemy 5% rabatu na usługi kamieniarskie!

Zadzwoń i dowiedz się więcej:+48 22 403 52 04

Prześlij projekt do wyceny:[email protected]

Showroom:ul. Vogla 2

02-963 Warszawagodziny otwarcia:pn-pt 9:00 - 18:00

soboty 10:00 - 17:00

Produkcja:ul. Trakt Brzeski 86A

05-070 Sulejówek

Marmur, Granit, Kwarc - kamień naturalny we wnętrzu to gwarancja pięknego efektu i trwałości na lata.Silk&Stone to doświadczony zespół specjalistow, którzy doradzą, jaki materiał wybrać do wykonania schodów,

a jaki na blat kuchenny lub umywalkę.

Silk&Stone_Kaleidoscope_1213.indd 1 11/14/13 4:34 PM

104

D O B R E M I E J S C E Good place

© M

.P.

W romantycznym klimacieA romantic atmosphereWarszawska restauracja Różana to klasyczna polska kuchnia w wykwintnym stylu. Romantyczny nastrój tworzą tu świeże kwiaty, stoły nakryte haf-towanymi obrusami, delikatne światło i dyskretna muzyka płynąca z pianina. Na święta Bożego Narodzenia restauracja stworzyła specjalną ofertę z okolicznościowymi daniami na wynos. / The “Różana” restaurant in Warsaw o� ers traditional Polish cuisine in sophisticated interiors. Fresh � owers, � nely embroidered table linen, mellow lights and subtle piano music add to the romantic ambience. The restaurant has created a special Christmas menu with Season’s dishes for takeaway.

www.restauracjarozana.com.pl

Kuchnia z pasją Passion for food

Wystrój rodem z londyńskiego Soho, młoda, uśmiechnięta obsługa i otwarta kuchnia. Burger Kitchen to warszawska restauracja serwująca zdrowe jedzenie

z najwyższej jakości produktów. Jej 24-letni właściciel, Tomek Woźniak, gotuje

z pasją i z przyjemnością dzieli się nią również w mediach, pisząc i godzinami

opowiadając o gotowaniu. / Interiors inspired by London’s Soho, young and

cheerful sta� , and an open kitchen. Burger Kitchen is a Warsaw restaurant that serves wholesome food made of premium quality produce. The owner,

24-year old Tomek Woźniak, is passionate about food and shares his enthusiasm in the media. He writes about cooking and

can discuss the topic for hours on end.

www.burgerkitchen.pl

DOBREMIEJS

CE

GOOD

P LACE

Po francusku The best of French cuisine „Nic dodać, nic ująć. Smak pasji. Szczerość kulinarnej formy” – takim hasłem nowo otwartej restauracji Winestone hotel Mercure Warszawa Centrum zachęca gości do skosztowania dań. Znajdą tu zdrowe jedzenie, regionalne specjalności, wino, a także świeżo pieczony chleb na zakwasie z rodzynek. Niektóre dania podawane są na les planches – kamiennych deskach rodem z najmodniejszych francuskich restau-racji. / “Nothing more, nothing less. The taste of passion. Honest cuisine” is the motto of the new “Winestone” restaurant at the Mercure Warszawa Centrum hotel and you are more than welcome to try the menu. The restaurant o� ers delicious healthy dishes, regional specialties, � nes wines

and freshly baked sourdough raisin bread. Some dishes are served on les planches – stone slabs borrowed from the hippest French restaurants.

Przystań dla podróżników

A safe harbour for travellers Courtyard by Marriott Warsaw

Airport jest jedynym hotelem w War-szawie usytuowanym bezpośrednio przy

Lotnisku Chopina i oddalonym zaledwie kilka kilometrów od najpiękniejszych miejsc stolicy. To czterogwiazdkowa przystań dla turystów odwiedzających miasto, znakomicie skomunikowana z centrum. / The Courtyard by Marriott Warsaw Airport is the only hotel in Warsaw located right at Chopin Airport and just a couple of kilometres from the biggest attractions of the capital city. This is a four-star haven for visitors to Warsaw and has excellent access to the centre.

www.warszawacourtyard.pl

104_KA_12_Dobre miejsce12345.indd 104 13-11-18 15:02

CALL CENTER: 801 703 703 (POLSKI, ANGIELSKI/POLISH, ENGLISH); +48 22 577 99 52 (WSZYSTKIE KRAJE/ALL COUNTRIES)

SPIS TREŚCIContents

MAGAZYN POKŁADOWY POLSKICH LINII LOTNICZYCH LOT LOT POLISH AIRLINES IN˜FLIGHT MAGAZINE

L Tinfo

G R U D Z I E Ń / D E C E M B E R 2 0 1 3

POŁĄCZENIA MIĘDZYNARODOWE 106 INTERNATIONAL FLIGHTS

NASZA FLOTA 108 OUR FLEET

LOT DLA FIRM 109 LOT FOR BUSINESS

MILES & MORE 110 MILES & MORE PROGRAMME

LOT NEWS 112 LOT NEWS

BAGAŻ 119 YOUR LUGGAGE

DEKLARACJE CELNE DO KANADY 120

DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA 122

FILMY I MUZYKA NA POKŁADZIE 126 MUSIC AND MOVIES ON BOARD

105_KA_11_LOTinfo_01-kor.indd 105 13-11-15 14:24

106 LOT Info

P O Ł Ą C Z E N I A M I Ę D Z Y N A R O D O W E International Flights

Simferopol

Rodos

St. Petersburg

WarszawaWrocław

Gdańsk

Poznań

KatowiceKraków Rzeszów

Szczecin

Kiev

MadridBarcelona

Athens

Larnaca

Tel Aviv-Yafo

Tbilisi

Yerevan

Moscow

Tallinn

Riga

Vilnius

Minsk

Prague

Brussels

Paris Frankfurt

Munich

Milan

Geneva

Sofia

Odesa

Istanbul

BucharestBelgrade

Budapest

Vienna

AmsterdamLondon Hamburg

Kopenhagen

Stockholm

Lviv

Luxemburg

Bilbao

Lisbon

Edinburgh

ManchesterDublin

Birmingham

Malta

Basel

SalzburgInnsbruck

Graz

Linz

LjubljanaBologna

KlagenfurtVenice

Lyon

TurinToulouseMarseille

Mombasa

PorlamarVaradero

Cancún

La Romana

Toronto

Chicago

Montreal

Minneapolis

OttawaSeattle

Edmonton

Calgary

Winnipeg

Detroit

AtlantaOrlando

Portland

San FranciscoLas Vegas

Houston Tampa

Charlotte

WashingtonCincinnati

Pittsburgh

Phoenix

Los AngelesDenver

Vancouver

San Diego

New York


107 LOT Info

St Petersburg – POŁĄCZENIA ROZKŁADOWE PLL LOT/SCHEDULED LOT FLIGHTSBoston – POŁĄCZENIA CODE SHARE/CODE SHARE FLIGHTSCancun – POŁĄCZENIA CZARTEROWE/CHARTER FLIGHTS

Simferopol

Rodos

St. Petersburg

WarszawaWrocław

Gdańsk

Poznań

KatowiceKraków Rzeszów

Szczecin

Kiev

MadridBarcelona

Athens

Larnaca

Tel Aviv-Yafo

Tbilisi

Yerevan

Moscow

Tallinn

Riga

Vilnius

Minsk

Prague

Brussels

Paris Frankfurt

Munich

Milan

Geneva

Sofia

Odesa

Istanbul

BucharestBelgrade

Budapest

Vienna

AmsterdamLondon Hamburg

Kopenhagen

Stockholm

Lviv

Luxemburg

Bilbao

Lisbon

Edinburgh

ManchesterDublin

Birmingham

Malta

Basel

SalzburgInnsbruck

Graz

Linz

LjubljanaBologna

KlagenfurtVenice

Lyon

TurinToulouseMarseille

Bangkok

Colombo

Beijing

Singapore

Mombasa

St Petersburg – POŁĄCZENIA ROZKŁADOWE PLL LOT/Boston – POŁĄCZENIA CODE SHARE/Cancun – POŁĄCZENIA CZARTEROWE/

PorlamarVaradero

Cancún

La Romana

Toronto

Chicago

Montreal

Minneapolis

OttawaSeattle

Edmonton

Calgary

Winnipeg

Detroit

AtlantaOrlando

Portland

San FranciscoLas Vegas

Houston Tampa

Charlotte

WashingtonCincinnati

Pittsburgh

Phoenix

Los AngelesDenver

Vancouver

San Diego

New York


LOT Info108

N A S Z A F L O T A Our Fleet

RYS.

MIC

HA

Ł PE

TRYK

OW

SKI

* dla kompletu pasażerów / * with a full passenger load

** samoloty Eurolotu wykonujące rejsy krajowe i regionalne dla PLL LOT / ** Eurolot aircraft operating domestic and regional � ights for LOT Polish Airlines.

EMBRAER 175

liczba sztuk|number 12 długość|length 31,68 m rozpiętość|wing span 26 m pr. przelotowa|cruising speed 870 km/h zasięg|range 3 300 km* liczba miejsc|capacity 82

SAMOLOTY ˜REDNIO° I KRÓTKODYSTANSOWEMEDIUM° AND SHORT°DISTANCE AIRCRAFT

EMBRAER 195

liczba sztuk|number 6 długość|length 38,65 m rozpiętość|wing span 28,72 m pr. przelotowa|cruising speed 870 km/h zasięg|range 3 990 km* liczba miejsc|capacity 112

BOEING 787dreamliner

liczba sztuk|number 5 długość|length 56,72 m rozpiętość|wing span 60,13 m pr. przelotowa|cruising speed 875 km/h zasięg|range 14 700 km* liczba miejsc BC/PEC/EC|capacity 18/21/213

BOEING 737-400

liczba sztuk|number 3 długość|length 36,40 m rozpiętość|wing span 28,90 m pr. przelotowa|cruising speed 795 km/h zasięg|range 3 500 km* liczba miejsc|capacity 147 lub 162

liczba sztuk|number 10 długość|length 29,90 m rozpiętość|wing span 26 m pr. przelotowa|cruising speed 870 km/h zasięg|range 3 700 km* liczba miejsc|capacity 70

BOMBARDIER DHC-8Q400Next Gen. Max.**

liczba sztuk|number 7 długość|length 32,83 m rozpiętość|wing span 28,42 m pr. przelotowa|cruising speed 666 km/h zasięg|range 2 500 km* liczba miejsc|capacity 78

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWELONG°DISTANCE AIRCRAFT

EMBRAER 170

LOT Dla FirmIdealne rozwiązanie dla Twojej firmy

LOT For BusinessThe perfect solutionfor your business

WYKORZYSTYWANIE NADARZAJĄCYCH SIĘ OKAZJI, TRAFNE WYBORY, PRZEMYŚLANE DECYZJE – TO CECHY IDEALNEGO PRZEDSIĘBIORCY ORAZ PROGRAMU LOT DLA FIRM. SKORZYSTAJ Z NASZEJ OFERTY, ZYSKAJ 2000 PUNKTÓW NA DOBRY START, A DODATKOWO:

• znacząco obniż koszty podróży

• zbieraj punkty i wymieniaj je na: – bilety-nagrody – podwyższenie klasy podróży – pakiety turystyczne

• korzystaj z wielu promocji i leć już za 14 700 punktów

• zbieraj punkty wszystkich pracowników na jedno konto, a mile na prywatne konta Miles & More dla każdego osobno

TAKING ADVANTAGE OF ARISING OPPORTUNITIES,APT CHOICES, THOUGHT-THROUGH DECISIONS…THESE ARE THE CHARACTERISTICS OF APERFECT BUSINESSMAN AND LOT FOR BUSINESSPROGRAMME. BENEFIT FROM OUR OFFER TO:

• significantly reduce travel costs

• earn points and redeem them for: – award-tickets – travel class upgrades – travel packages

• benefit from many promotions and fly for just 14 700 points

• accrue points for each employee on one account, and earn miles on everyone’s personal Miles & More account separately

Zapisz się do programu i korzystajz idealnych rozwiązań już od dziś!Szczegóły znajdziesz na www.lotdlafirm.com

Join the programme and benefitfrom perfect solutions starting today!More details on www.lotdlafirm.com

319431_Ogl-LDF-Kalejdo-190x249-listopad.indd 1 13-10-01 11:22105_KA_11_LOTinfo_01-kor.indd 108 13-11-15 14:26

109 LOT Info

LOT Dla FirmIdealne rozwiązanie dla Twojej firmy

LOT For BusinessThe perfect solutionfor your business

WYKORZYSTYWANIE NADARZAJĄCYCH SIĘ OKAZJI, TRAFNE WYBORY, PRZEMYŚLANE DECYZJE – TO CECHY IDEALNEGO PRZEDSIĘBIORCY ORAZ PROGRAMU LOT DLA FIRM. SKORZYSTAJ Z NASZEJ OFERTY, ZYSKAJ 2000 PUNKTÓW NA DOBRY START, A DODATKOWO:

• znacząco obniż koszty podróży

• zbieraj punkty i wymieniaj je na: – bilety-nagrody – podwyższenie klasy podróży – pakiety turystyczne

• korzystaj z wielu promocji i leć już za 14 700 punktów

• zbieraj punkty wszystkich pracowników na jedno konto, a mile na prywatne konta Miles & More dla każdego osobno

TAKING ADVANTAGE OF ARISING OPPORTUNITIES,APT CHOICES, THOUGHT-THROUGH DECISIONS…THESE ARE THE CHARACTERISTICS OF APERFECT BUSINESSMAN AND LOT FOR BUSINESSPROGRAMME. BENEFIT FROM OUR OFFER TO:

• significantly reduce travel costs

• earn points and redeem them for: – award-tickets – travel class upgrades – travel packages

• benefit from many promotions and fly for just 14 700 points

• accrue points for each employee on one account, and earn miles on everyone’s personal Miles & More account separately

Zapisz się do programu i korzystajz idealnych rozwiązań już od dziś!Szczegóły znajdziesz na www.lotdlafirm.com

Join the programme and benefitfrom perfect solutions starting today!More details on www.lotdlafirm.com

319431_Ogl-LDF-Kalejdo-190x249-listopad.indd 1 13-10-01 11:22105_KA_11_LOTinfo_01-kor.indd 109 13-11-15 14:27

LOT Info110

Do you know… Miles & More is Europe’s biggest programme for frequent flyers. There are currently more than 25 million members over the world, including approximately 600 000 in Poland. By participating in the programme, you can earn and redeem miles on all airline partners flights and Star Alliance and take advantage of numerous offers provided by our non-airline partners.

Czy wiesz, że… Miles & More jest największym programem lojalnościowym w Europie skierowanym do często podróżujących pasażerów. Obecnie liczy 25 milionów uczestników na całym świecie, w tym około 600 000 w Polsce. Program umożliwia gromadzenie i wykorzystywanie mil na wszystkich połączeniach linii zrzeszonych w programie i w Star Alliance oraz korzystanie z bogatej oferty partnerów nielotniczych.

What you get As a member of Miles & More programme, you can earn award miles both while travelling and on everyday purchases– taking advantage of the services of over 30 airlines and more than 300 non-airline partners. Accrued miles can be redeemed for numerous rewards, including flight awards, upgrade awards or car rental.

Privileges related to statusWhen travelling with Miles & More partner airlines and Star Alliance, you also earn status miles which allow you to obtain a card with a higher status – Frequent Traveller, Senator or HON Circle. These cards grant you numerous privileges – access to Business Lounges, the option to take an additional piece of luggage or earning 25% more miles.For more information, please visit miles-and-more.pl

How do I join Miles & More programme?Miles & More is a programme that offers a wide range of privileges. Join today by filling out the form that is available on board and can also be found at a LOT office, at the airport or on miles-and-more.pl.

Twoje korzyści Jako uczestnik programu Miles & More możesz gromadzić mile premiowe zarówno podczas podróży, jak i na co dzień – korzystając z ponad 30 linii lotniczych oraz ponad 300 partnerów nielotniczych. Zgromadzone mile możesz przeznaczyć na liczne nagrody, m.in. przeloty, podwyższenie klasy podróży czy wynajem samochodu.

Przywileje wynikające ze statusuPodróżując liniami lotniczymi należącymi do programu Miles & More i sojuszu Star Alliance, gromadzisz również mile statusowe, dzięki którym możesz otrzymać kartę o wyższym statusie – Frequent Traveller, Senator lub HON Circle. Karty zapewniają Ci liczne przywileje – wstęp do Saloników Biznes, możliwość zabrania bezpłatnie dodatkowej sztuki bagażu czy otrzymania 25% więcej mil.Więcej informacji na miles-and-more.pl

Jak przystąpić do programu Miles & More Miles & More pozwoli Ci korzystać z wielu przywilejów, dlatego dołącz do programu jeszcze dziś. Jak to zrobić? Wystarczy, że wypełnisz formularz, który znajdziesz w samolocie, w biurze LOT-u, na lotnisku lub na stronie miles-and-more.pl.

Earn double milesTake advantage of our promotional offer and earn double miles on selected flights! This month you can earn double miles on LOT flights to and from Milan, Vienna, Paris, Munich, Frankfurt and Amsterdam. Moreover, promotion also applies to Premium Club tickets on flights to Beijing, Chicago, New York and Toronto.

Redeem your miles for flight awards Now you can enjoy cheaper flights award all over the world! To take advantage of our promotional offer, redeem 10 000 miles accrued on your account for a chosen European flight or 30 000 miles for a flight to the USA. Promotional flights available this month: Barcelona, London, Zurich, Minsk, Odessa, Lvov, Rzeszow, Katowice and Chicago.

Contact informationWant to know more? Please contact the Miles & More Customer Service Centre (Phone: +48 22 5 777 222). Here you can for example: make your reservation, check your account status, obtain information in Polish and English.Address for correspondence: PLL LOT, Miles & More Programme, P.O. Box 78, 00-972 Warsaw 119

?

Gromadź podwójne mile Weź udział w promocji i gromadź podwójne mile na wybranych trasach! W tym miesiącu podwójne mile otrzymasz za przeloty do i z Mediolanu, Wiednia, Paryża, Monachium, Frankfurtu i Amsterdamu. Ponadto promocja obejmuje bilety w klasie Premium Club do Pekinu, Chicago, Nowego Jorku i Toronto.

Wymień mile na przeloty Teraz możesz latać taniej po całym świecie! Aby skorzystać z promocji, zamień 10 000 mil zgromadzonych na swoim koncie na bilet do wybranego europejskiego miasta albo 30 000 mil na lot do Stanów Zjednoczonych! Poleć w tym miesiącu do Barcelony, Londynu, Zurychu, Mińska, Odessy, Lwowa, Rzeszowa, Katowic lub Chicago.

Dane kontaktoweMasz pytania? Skontaktuj się z Polskim Centrum Obsługi Programu Miles & More pod nr. +48 22 5 777 222. Tutaj m.in. zrobisz rezerwację, sprawdzisz stan konta, uzyskasz informację w języku polskim i angielskim. Adres do korespondencji: PLL LOT, Program Miles & More, skrytka pocztowa 78, 00-972 Warszawa 119.

?

2x

2xKarta podstawowa Jest wysyłana pasażerowi po nalicze-niu pierwszej mili na koncie. Karta pozwala gromadzić i wykorzystywać mile w programie Miles & More.

Karta srebrna / Frequent Traveller Uczestnik programu otrzymuje kartę po zgromadzeniu 35 000 mil statuso-wych w ciągu roku kalendarzowego. Uprawnia ona m.in. do odprawy przy stanowisku biznes, dodatkowej sztuki bagażu, a także gwarantuje wysoki priorytet na liście oczekujących.

Karta złota / Senator Pasażer otrzymuje kartę po zgroma-dzeniu 100 000 mil statusowych w roku kalendarzowym. Jej posiada-cze mogą korzystać m.in. z gwarancji rezerwacji w klasie biznes do 48 godz. przed wylotem, kredytu milowego, a także z 50% zniżki na bilet-nagrodę dla osoby towarzyszącej czy vouche-rów umożliwiających podwyższenie klasy podróży.

Karta HON Circle Przysługuje pasażerowi, który w ciągu dwóch lat zgromadzi 600 000 mil HON Circle za przeloty w klasie biznes i premium. Wśród przywilejów dla posiadaczy karty są m.in. gwarancja rezerwacji do 24 godz. przed wylotem, większa dostępność biletów-nagród, najwyższy priorytet na liście oczekujących i karta Senator dla małżonka lub partnera.

Basic card The card is issued once, when a pas-senger earns the first air mile. The card can be used to earn miles and redeem them in Miles & More programme.

Silver card / Frequent Traveller The card is issued to a member after earning 35,000 status miles in one calendar year. This card entitles its holder to privileges such as Business Class check-in and additional luggage allowance, as well as guarantees high priority status on the waiting list.

Gold card / SenatorThe Gold card is issued to a member who earns 100,000 status miles in a calendar year. Gold card members benefit from guaranteed Business Class reservation up to 48h prior to departure, a mileage credit, 50% discount on award tickets for an accompanying passenger, and upgrade vouchers.

HON Circle cardThe card is offered to members who earn 600,000 HON Circle miles on Business Class and First Class flights in a period of two years. The card offers privileges such as guaranteed reservation up to 24h prior to departure, increased availability of award tickets, top priority on waiting list, and a Senator card for the spouse or partner.

319088-M&M-Kalejdoscope-Pazdziernik-2x190x249.indd All Pages 13-09-06 11:10105_KA_11_LOTinfo_01-kor.indd 110 13-11-15 14:27

111 LOT Info

Do you know… Miles & More is Europe’s biggest programme for frequent flyers. There are currently more than 25 million members over the world, including approximately 600 000 in Poland. By participating in the programme, you can earn and redeem miles on all airline partners flights and Star Alliance and take advantage of numerous offers provided by our non-airline partners.

Czy wiesz, że… Miles & More jest największym programem lojalnościowym w Europie skierowanym do często podróżujących pasażerów. Obecnie liczy 25 milionów uczestników na całym świecie, w tym około 600 000 w Polsce. Program umożliwia gromadzenie i wykorzystywanie mil na wszystkich połączeniach linii zrzeszonych w programie i w Star Alliance oraz korzystanie z bogatej oferty partnerów nielotniczych.

What you get As a member of Miles & More programme, you can earn award miles both while travelling and on everyday purchases– taking advantage of the services of over 30 airlines and more than 300 non-airline partners. Accrued miles can be redeemed for numerous rewards, including flight awards, upgrade awards or car rental.

Privileges related to statusWhen travelling with Miles & More partner airlines and Star Alliance, you also earn status miles which allow you to obtain a card with a higher status – Frequent Traveller, Senator or HON Circle. These cards grant you numerous privileges – access to Business Lounges, the option to take an additional piece of luggage or earning 25% more miles.For more information, please visit miles-and-more.pl

How do I join Miles & More programme?Miles & More is a programme that offers a wide range of privileges. Join today by filling out the form that is available on board and can also be found at a LOT office, at the airport or on miles-and-more.pl.

Twoje korzyści Jako uczestnik programu Miles & More możesz gromadzić mile premiowe zarówno podczas podróży, jak i na co dzień – korzystając z ponad 30 linii lotniczych oraz ponad 300 partnerów nielotniczych. Zgromadzone mile możesz przeznaczyć na liczne nagrody, m.in. przeloty, podwyższenie klasy podróży czy wynajem samochodu.

Przywileje wynikające ze statusuPodróżując liniami lotniczymi należącymi do programu Miles & More i sojuszu Star Alliance, gromadzisz również mile statusowe, dzięki którym możesz otrzymać kartę o wyższym statusie – Frequent Traveller, Senator lub HON Circle. Karty zapewniają Ci liczne przywileje – wstęp do Saloników Biznes, możliwość zabrania bezpłatnie dodatkowej sztuki bagażu czy otrzymania 25% więcej mil.Więcej informacji na miles-and-more.pl

Jak przystąpić do programu Miles & More Miles & More pozwoli Ci korzystać z wielu przywilejów, dlatego dołącz do programu jeszcze dziś. Jak to zrobić? Wystarczy, że wypełnisz formularz, który znajdziesz w samolocie, w biurze LOT-u, na lotnisku lub na stronie miles-and-more.pl.

Earn double milesTake advantage of our promotional offer and earn double miles on selected flights! This month you can earn double miles on LOT flights to and from Milan, Vienna, Paris, Munich, Frankfurt and Amsterdam. Moreover, promotion also applies to Premium Club tickets on flights to Beijing, Chicago, New York and Toronto.

Redeem your miles for flight awards Now you can enjoy cheaper flights award all over the world! To take advantage of our promotional offer, redeem 10 000 miles accrued on your account for a chosen European flight or 30 000 miles for a flight to the USA. Promotional flights available this month: Barcelona, London, Zurich, Minsk, Odessa, Lvov, Rzeszow, Katowice and Chicago.

Contact informationWant to know more? Please contact the Miles & More Customer Service Centre (Phone: +48 22 5 777 222). Here you can for example: make your reservation, check your account status, obtain information in Polish and English.Address for correspondence: PLL LOT, Miles & More Programme, P.O. Box 78, 00-972 Warsaw 119

?

Gromadź podwójne mile Weź udział w promocji i gromadź podwójne mile na wybranych trasach! W tym miesiącu podwójne mile otrzymasz za przeloty do i z Mediolanu, Wiednia, Paryża, Monachium, Frankfurtu i Amsterdamu. Ponadto promocja obejmuje bilety w klasie Premium Club do Pekinu, Chicago, Nowego Jorku i Toronto.

Wymień mile na przeloty Teraz możesz latać taniej po całym świecie! Aby skorzystać z promocji, zamień 10 000 mil zgromadzonych na swoim koncie na bilet do wybranego europejskiego miasta albo 30 000 mil na lot do Stanów Zjednoczonych! Poleć w tym miesiącu do Barcelony, Londynu, Zurychu, Mińska, Odessy, Lwowa, Rzeszowa, Katowic lub Chicago.

Dane kontaktoweMasz pytania? Skontaktuj się z Polskim Centrum Obsługi Programu Miles & More pod nr. +48 22 5 777 222. Tutaj m.in. zrobisz rezerwację, sprawdzisz stan konta, uzyskasz informację w języku polskim i angielskim. Adres do korespondencji: PLL LOT, Program Miles & More, skrytka pocztowa 78, 00-972 Warszawa 119.

?

2x

2xKarta podstawowa Jest wysyłana pasażerowi po nalicze-niu pierwszej mili na koncie. Karta pozwala gromadzić i wykorzystywać mile w programie Miles & More.

Karta srebrna / Frequent Traveller Uczestnik programu otrzymuje kartę po zgromadzeniu 35 000 mil statuso-wych w ciągu roku kalendarzowego. Uprawnia ona m.in. do odprawy przy stanowisku biznes, dodatkowej sztuki bagażu, a także gwarantuje wysoki priorytet na liście oczekujących.

Karta złota / Senator Pasażer otrzymuje kartę po zgroma-dzeniu 100 000 mil statusowych w roku kalendarzowym. Jej posiada-cze mogą korzystać m.in. z gwarancji rezerwacji w klasie biznes do 48 godz. przed wylotem, kredytu milowego, a także z 50% zniżki na bilet-nagrodę dla osoby towarzyszącej czy vouche-rów umożliwiających podwyższenie klasy podróży.

Karta HON Circle Przysługuje pasażerowi, który w ciągu dwóch lat zgromadzi 600 000 mil HON Circle za przeloty w klasie biznes i premium. Wśród przywilejów dla posiadaczy karty są m.in. gwarancja rezerwacji do 24 godz. przed wylotem, większa dostępność biletów-nagród, najwyższy priorytet na liście oczekujących i karta Senator dla małżonka lub partnera.

Basic card The card is issued once, when a pas-senger earns the first air mile. The card can be used to earn miles and redeem them in Miles & More programme.

Silver card / Frequent Traveller The card is issued to a member after earning 35,000 status miles in one calendar year. This card entitles its holder to privileges such as Business Class check-in and additional luggage allowance, as well as guarantees high priority status on the waiting list.

Gold card / SenatorThe Gold card is issued to a member who earns 100,000 status miles in a calendar year. Gold card members benefit from guaranteed Business Class reservation up to 48h prior to departure, a mileage credit, 50% discount on award tickets for an accompanying passenger, and upgrade vouchers.

HON Circle cardThe card is offered to members who earn 600,000 HON Circle miles on Business Class and First Class flights in a period of two years. The card offers privileges such as guaranteed reservation up to 24h prior to departure, increased availability of award tickets, top priority on waiting list, and a Senator card for the spouse or partner.

319088-M&M-Kalejdoscope-Pazdziernik-2x190x249.indd All Pages 13-09-06 11:10105_KA_11_LOTinfo_01-kor.indd 111 13-11-15 14:28

LOT Info112

zmiany.lot.com

SEE HOW WE ARE CHANGING. FOR YOUWe are constantly introducing new services. Some of them are already available, others will be coming soon. Visit zmiany.lot.com and see for yourself how we are changing. For you.

KAROLINA GOŚCINIAKKOORDYNUJĘ OFERTĘ ROZRYWKI POKŁADOWEJ. DLA CIEBIE

I COORDINATE THE IN-FLIGHT ENTERTAINMENT OFFER. FOR YOU

319933-Ogl-Gosciniak Kalejdo-Grudzien-190x249.indd 1 13-11-13 13:43

L O T N E W S Lot News

© M

P

LOT luksusową marką rokuLOT named a luxury Brand of the Year

LOT OTRZYMAŁ TYTUŁ LUKSUSOWEJ MARKI ROKU 2013. ZOSTALIŚMY DOCENIENI ZA NAJWYŻSZĄ JAKOŚĆ PRODUKTU W KLASIE ELITE CLUB NA POKŁADZIE DREAMLINERA.Elite Club LOT-u to profesjonalna i wykwali� kowana załoga zapewnia-jąca najwyższą jakość obsługi na pokładzie naszych Dreamlinerów. To także dedykowane menu przygotowane przez najlepszych szefów kuchni specjalnie dla pasażerów tego najnowocześniejszego samolo-tu latającego w barwach LOT-u. Do tego nowoczesny system rozryw-ki pokładowej, w tym wysokiej jakości słuchawki oraz indywidualne monitory 15-calowe. Dodatkowo na pasażerów klasy biznes rejsów atlantyckich i do Pekinu czekają fotele, które całkowicie rozkładają się do pozycji leżącej. LOT oferuje ten komfort jako jedyna linia lotnicza. Ponadto pasażerowie klasy Elite Club mają wstęp do saloników busi-ness lounge oraz oddzielne stanowiska odpraw i kontroli bezpieczeń-stwa na lotniskach. Jesteśmy pierwszą europejską linią lotniczą, która wprowadziła do swojej � oty samoloty Boeing 787 Dreamliner. W swo-ich Dreamlinerach oferujemy wygodną podróż w trzech klasach: kla-sa ekonomiczna z 213 fotelami, Premium Club, mieszcząca 21 foteli, oraz Elite Club z 18 miejscami, za którą to właśnie Polskie Linie Lotni-cze LOT otrzymały to prestiżowe wyróżnienie.Dodatkowo cały samolot wyposażony jest w nowoczesny, indywidu-alny dla każdego pasażera system rozrywki pokładowej. Podróżni mogą polegać na specjalnie przeszkolonym personelu LOT-u, gwa-rantującym całkowicie nowy standard podróży na trasach dalekiego zasięgu: do Nowego Jorku, Chicago, Toronto i Pekinu. ☐

LOT GARNERS THE 2013 LUXURY BRAND OF THE YEAR AWARD. WE HAVE BEEN RECOGNISED FOR THE HIGHEST PRODUCT QUALITY IN THE ELITE CLUB CLASS ABOARD OUR DREAMLINER AIRCRAFT.LOT’s Elite Club is a highly qualified expert crew that provides top quality services aboard our Dreamliner aircraft. It is also a dedicated menu specially created by first class chefs for passen-gers aboard the most technologically advanced aeroplane fly-ing in the LOT livery plus a state-of-the-art in-flight entertain-ment system, including high quality headsets and individual 15” screens. In addition, business class passengers benefit from fully lie-flat seats on trans-Atlantic routes and flights to Beijing. LOT Polish Airlines is the only airline to offer such unrivalled travel comfort. Elite Club passengers have access to business lounges and separate security control desks at international airports.We are the first European airline to upgrade its fleet with Boeing 787 Dreamliners. Our Dreamliners offer a comfortable journey in three classes: Economy class with 213 seats, Premium Club with 21 seats and Elite Club with 18 seats. The latter is the one that won LOT Polish Airlines the prestigious award.In addition, all the seats on the plane are fitted with a state-of-art, personal in-flight entertainment system. Travellers are as-sisted by specially trained LOT’s crew for a whole new travel ex-perience on long-haul routes to New York, Chicago, Toronto and Beijing. ☐

Reprezentanci LOT-u Patrycja Strycharska, stewardesa, i Marcin Tobiasz, marketing manager, podczas gali rozdania statuetek dla luksusowych marek 2013 roku.Representatives of LOT Polish Arilines Patrycja Strycharska, � ight attendant and Marcin Tobiasz, Marketing Manager during the 2013 Luxury Brand of the Year gala awards ceremony.


113 LOT Info

zmiany.lot.com

ZOBACZ, JAK SIĘ ZMIENIAMY. DLA CIEBIE

SEE HOW WE ARE CHANGING. FOR YOU

Stale wprowadzamy nowe usługi. Część już zrealizowaliśmy, a kolejne dopiero zaprezentujemy. Wejdź na zmiany.lot.comi sam zobacz, jak się zmieniamy. Dla Ciebie.

We are constantly introducing new services. Some of them are already available, others will be coming soon. Visit zmiany.lot.com and see for yourself how we are changing. For you.

KAROLINA GOŚCINIAKKOORDYNUJĘ OFERTĘ ROZRYWKI POKŁADOWEJ. DLA CIEBIE

I COORDINATE THE IN-FLIGHT ENTERTAINMENT OFFER. FOR YOU

319933-Ogl-Gosciniak Kalejdo-Grudzien-190x249.indd 1 13-11-13 13:43105_KA_11_LOTinfo_01-kor.indd 113 13-11-15 14:28

LOT Info114

Rewolucyjna do codziennych zakupówRewolucyjna, gdy potrzebujesz szybkiej gotówki

Karta 2 w 1

Płać kartą Miles & More mBanku, zbieraj milei wymieniaj je na bilety lotnicze!

Promocja dotyczy kart: Visa Miles & More, MasterCard Miles & More oraz MasterCard Standard i Visa Classic.

Przyznanie karty kredytowej uzależnione jest od pozytywnej oceny zdolności kredytowej potencjalnego kredytobiorcy przez mBank S.A. Niniejszy materiał nie stanowi oferty w rozumieniu art. 66 Kodeksu cywilnego i ma charakter wyłącznie informacyjny. Promocja „Szybka gotówka z limitu karty” obowiązuje od 3.10.2013 do 31.12.2013. Uczestnikiem promocji może być osoba fizyczna, która w jej okresie nie korzystała z karty kredytowej w mBanku i złożyła wniosek o jedną z kart wskazanych w Regulaminie promocji, wyraziła chęć przelania części przyznanego limitu karty (min. 300 zł) na swój rachunek i rozłożenia go na raty w ramach usługi „Spłaty na raty” oraz wyraziła chęć przystąpienia do ubezpieczenia „Twoje OC i Twoja Podróż”. Regulamin promocji dostępny na www.mBank.pl/karta2w1

mBank.pl | 801 300 800

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

mbank_lot_fullpage.pdf 1 08.11.2013 17:11

Wst¹p do salonu INGLOT w dowolnym punkcie œwiata i poczujesz siê jak dziecko w sklepie z zabawkami. Ró¿norodnoœæ produk-tów oraz bezprecedensowa gama kolorystyczna wprost osza³amiaj¹. Ale po chwili odkryjesz coœ jeszcze. Coœ absolutnie unikalnego, dostêpnego tylko w tej firmie.

Freedom System umo¿liwia ³¹czenie kosmetyków w spersonal-izowanych paletkach do makija¿u. Magnetyczne paletki, które mieszcz¹ od jednego do nawet 40 produktów, mo¿na z kolei ³¹czyæ w porêczne pakiety. Liczba mo¿liwych kombinacji jest praktycznie nieograniczona, ka¿da klientka jest w stanie stworzyæ swój niepowtarzalny zestaw kosmetyków do twarzy, do oczu i do ust. Jeszcze jedno: kasetki Freedom, jako opakowania wielokrotnego u¿ytku, s¹ przyjazne dla portfela i dla œrodowiska. Mo¿emy latami wymieniaæ ich zawartoœæ i uzupe³niaæ je regular-nie wprowadzanymi nowoœciami. Ostatnie to b³yszczyki do ust, ró¿ z rozœwietlaczem i najnowsze kolory cieni do powiek.

INGLOT to per³a w koronie polskich marek konsumenckich. Jeden z czo³owych, a zarazem najbardziej innowacyjnych wytwórców kosmetyków kolorowych na œwiecie, dysponuje dziœ ponad 440 punktami sprzeda¿y na piêciu kontynentach. Global-na sieæ firmy stale siê rozrasta. Lwia czêœæ produktów INGLOT powstaje we w³asnych laboratoriach i ultranowoczesnej fabryce, które sta³y siê ju¿ legend¹ bran¿y.

Dziœ INGLOT obecny jest na œwiatowym rynku na wiele sposobów. Charakterystyczne logo firmy napotkacie w najbardziej presti¿owych centrach handlowych oraz na kluczowych targach miêdzynarodowych, w tym The Makeup Show oraz IMATS (Inter-national Make-Up Artist Trade Show). Ale nie tylko: INGLOT to równie¿ musicale na Broadway'u, to produkcje telewizyjne, to Fashion Week w œwiatowych stolicach mody...

Enter any of INGLOT’s stores around the globe and you’ll feel likea child in a candy store: the variety of products and the unprecedent-ed colour range are simply stunning. After some exploring, however, store visitors come upon something else that no other brand can offer. The Freedom System is what makes INGLOT truly special.

INGLOT's famous Freedom System gives the freedom to assemble custom designed makeup palettes. Magnetic palettes come in various sizes – the biggest ones can accommodate up to 40 prod-ucts. All of them may be joined into handy, space-saving stacks, while the number of possible colour and product combinations is beyond imagination. Every customer can thus create unique sets of face, eye and lip products. Moreover, the Freedom System palettes are reusable, thus wallet and environment-friendly. The palettes may be used continuously and refilled with the new prod-ucts that constantly come out to the market. The latest ones were Lip Glosses, Fusion Blush and Illuminator, and new hues of Eye Shadow.

INGLOT makes its mark in the global beauty market in several ways. Its characteristic logo can be seen in the world’s most presti-gious shopping malls and during key trade events, such as the Makeup Show and the IMATS (International Make-Up Artist Trade Show). INGLOT also has been working with Broadway musicals and TV productions. The company regularly participates in the Fashion Weeks in fashion capitals of the world.

www.inglotcosmetics.com

INGLOT is a true jewel in the crown of Polish consumer brands. Today, as one of the world’s leading and most innovative cosmetics manu-facturers, the company serves its customers in over 440 outlets on five continents. Its sales network has been growing at a fast clip. Most of the INGLOT products are designed in its labs and manufac-tured in its own state-of-the-art factory, already a legend of the cosmetics trade.

Revolutionary Freedom Systemby INGLOT

Photo by Marek Rygielski


115 LOT Info

Rewolucyjna do codziennych zakupówRewolucyjna, gdy potrzebujesz szybkiej gotówki

Karta 2 w 1

Płać kartą Miles & More mBanku, zbieraj milei wymieniaj je na bilety lotnicze!

Promocja dotyczy kart: Visa Miles & More, MasterCard Miles & More oraz MasterCard Standard i Visa Classic.

Przyznanie karty kredytowej uzależnione jest od pozytywnej oceny zdolności kredytowej potencjalnego kredytobiorcy przez mBank S.A. Niniejszy materiał nie stanowi oferty w rozumieniu art. 66 Kodeksu cywilnego i ma charakter wyłącznie informacyjny. Promocja „Szybka gotówka z limitu karty” obowiązuje od 3.10.2013 do 31.12.2013. Uczestnikiem promocji może być osoba fizyczna, która w jej okresie nie korzystała z karty kredytowej w mBanku i złożyła wniosek o jedną z kart wskazanych w Regulaminie promocji, wyraziła chęć przelania części przyznanego limitu karty (min. 300 zł) na swój rachunek i rozłożenia go na raty w ramach usługi „Spłaty na raty” oraz wyraziła chęć przystąpienia do ubezpieczenia „Twoje OC i Twoja Podróż”. Regulamin promocji dostępny na www.mBank.pl/karta2w1

mBank.pl | 801 300 800

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

mbank_lot_fullpage.pdf 1 08.11.2013 17:11

Wst¹p do salonu INGLOT w dowolnym punkcie œwiata i poczujesz siê jak dziecko w sklepie z zabawkami. Ró¿norodnoœæ produk-tów oraz bezprecedensowa gama kolorystyczna wprost osza³amiaj¹. Ale po chwili odkryjesz coœ jeszcze. Coœ absolutnie unikalnego, dostêpnego tylko w tej firmie.

Freedom System umo¿liwia ³¹czenie kosmetyków w spersonal-izowanych paletkach do makija¿u. Magnetyczne paletki, które mieszcz¹ od jednego do nawet 40 produktów, mo¿na z kolei ³¹czyæ w porêczne pakiety. Liczba mo¿liwych kombinacji jest praktycznie nieograniczona, ka¿da klientka jest w stanie stworzyæ swój niepowtarzalny zestaw kosmetyków do twarzy, do oczu i do ust. Jeszcze jedno: kasetki Freedom, jako opakowania wielokrotnego u¿ytku, s¹ przyjazne dla portfela i dla œrodowiska. Mo¿emy latami wymieniaæ ich zawartoœæ i uzupe³niaæ je regular-nie wprowadzanymi nowoœciami. Ostatnie to b³yszczyki do ust, ró¿ z rozœwietlaczem i najnowsze kolory cieni do powiek.

INGLOT to per³a w koronie polskich marek konsumenckich. Jeden z czo³owych, a zarazem najbardziej innowacyjnych wytwórców kosmetyków kolorowych na œwiecie, dysponuje dziœ ponad 440 punktami sprzeda¿y na piêciu kontynentach. Global-na sieæ firmy stale siê rozrasta. Lwia czêœæ produktów INGLOT powstaje we w³asnych laboratoriach i ultranowoczesnej fabryce, które sta³y siê ju¿ legend¹ bran¿y.

Dziœ INGLOT obecny jest na œwiatowym rynku na wiele sposobów. Charakterystyczne logo firmy napotkacie w najbardziej presti¿owych centrach handlowych oraz na kluczowych targach miêdzynarodowych, w tym The Makeup Show oraz IMATS (Inter-national Make-Up Artist Trade Show). Ale nie tylko: INGLOT to równie¿ musicale na Broadway'u, to produkcje telewizyjne, to Fashion Week w œwiatowych stolicach mody...

Enter any of INGLOT’s stores around the globe and you’ll feel likea child in a candy store: the variety of products and the unprecedent-ed colour range are simply stunning. After some exploring, however, store visitors come upon something else that no other brand can offer. The Freedom System is what makes INGLOT truly special.

INGLOT's famous Freedom System gives the freedom to assemble custom designed makeup palettes. Magnetic palettes come in various sizes – the biggest ones can accommodate up to 40 prod-ucts. All of them may be joined into handy, space-saving stacks, while the number of possible colour and product combinations is beyond imagination. Every customer can thus create unique sets of face, eye and lip products. Moreover, the Freedom System palettes are reusable, thus wallet and environment-friendly. The palettes may be used continuously and refilled with the new prod-ucts that constantly come out to the market. The latest ones were Lip Glosses, Fusion Blush and Illuminator, and new hues of Eye Shadow.

INGLOT makes its mark in the global beauty market in several ways. Its characteristic logo can be seen in the world’s most presti-gious shopping malls and during key trade events, such as the Makeup Show and the IMATS (International Make-Up Artist Trade Show). INGLOT also has been working with Broadway musicals and TV productions. The company regularly participates in the Fashion Weeks in fashion capitals of the world.

www.inglotcosmetics.com

INGLOT is a true jewel in the crown of Polish consumer brands. Today, as one of the world’s leading and most innovative cosmetics manu-facturers, the company serves its customers in over 440 outlets on five continents. Its sales network has been growing at a fast clip. Most of the INGLOT products are designed in its labs and manufac-tured in its own state-of-the-art factory, already a legend of the cosmetics trade.

Revolutionary Freedom Systemby INGLOT


UPGRADE YOUR MEAL!Our new Meal Upgrade service is already on offer! Now you can order a Premium Club meal even in Economy Class*.

So that you feel like you were dining in a restaurant in the sky!

More details available in LOT offices and in our Call Center: +48 22 577 95 72.

ANNA NOWAKWPROWADZIŁAM USŁUGĘ MEAL UPGRADE. DLA CIEBIE

I HAVE INTRODUCED THE MEAL UPGRADE. FOR YOU

* usługa dostępna na wszystkich dalekodystansowych rejsach rozkładowych obsługiwanych samolotami Boeing 787 Dreamliner Service is available on all long- haul scheduled flights operated by Boeing 787 Dreamliner.

lot.com

Pobierz aplikację mobilną!Download mobile app!

319933-Ogl-Meal Kalejdo-Grudzien-190x249.indd 1 13-11-12 15:10

LOT Info116


Przełom w lotach czarterowych Dreamlinerem na wakacje!A breakthrough in charter fl ights – Dreamliners will take you to your holiday destination

OD LISTOPADA URUCHOMILIŚMY BEZPOŚREDNIE POŁĄCZENIA CZARTEROWE DREAMLINEREM DO EGZOTYCZNYCH ZAKĄTKÓW ŚWIATA.

Jest to możliwe dzięki współpracy polskiego przewoźnika z dwo-ma wiodącymi Biurami Podróży – Itaka i Rainbow Tours. To nie tyl-ko jakość i komfort niedostępne do tej pory dla pasażerów latają-cych na wakacje czarterami, ale przede wszystkim bezpośrednie i zdecydowanie krótsze połączenia. LOT realizuje już rejsy czarterowe najnowocześniejszym i najbar-dziej komfortowym samolotem w swojej � ocie bezpośrednio z Warszawy do siedmiu wyjątkowo atrakcyjnych turystycznie za-kątków świata. Osoby, które wykupiły pakiety wakacyjne u dwóch największych touroperatorów, będą mogły wygodnie, zdecydo-wanie krócej i bez międzylądowań polecieć na pokładzie Boeinga 787 do Bangkoku, Colombo na Sri Lance, meksykańskiego Can-cun, kubańskiego Varadero (Rainbow Tours) oraz Mombasy w Ke-nii, La Romana na Dominikanie czy Porlamar w Wenezueli (Itaka).Dla LOT-u to znakomity sposób na lepsze wykorzystanie samolo-tów długodystansowych w czasie mniej intensywnego sezonu zi-mowego. Dzięki temu przechodzący trudną restrukturyzację pol-ski przewoźnik wygeneruje kilkadziesiąt milionów dodatkowych przychodów. ➭

DIRECT DREAMLINER CHARTER FLIGHTS TO MANY EXOTIC DESTINATIONS WERE LAUNCHED IN NOVEMBER.

This was made possible by LOT’s collaboration with two of Poland’s leading tour operators – Itaka and Rainbow Tours. These new charter flights offer quality and comfort never before expe-rienced on charter flights plus direct and definitely shorter connections.LOT is operating charter flights with the most technologically advanced and comfortable aeroplanes in its fleet. The Dreamlin-ers are flown directly from Warsaw to seven exceptionally attrac-tive tourist destinations around the world. For travellers who have purchased holiday packages from the two leading tour op-erators, the Boeing 787 offers much more comfortable, radically shorter stopover-free flights to Bangkok, Colombo in Sri Lanka, Cancun in Mexico, Varadero in Cuba (Rainbow Tours), Mombasa in Kenya, La Romana in the Dominican Republic and Porlamar in Venezuela (Itaka).For LOT, this is an excellent way to make the most of its long-haul fleet during the off-season in winter. This will enable the restruc-tured Polish flag carrier to generate millions in additional revenue. ➭ ©

MP


117 LOT Info

USŁUGA MEAL UPGRADE

UPGRADE YOUR MEAL!

Już w sprzedaży nowa usługa Meal Upgrade! Teraz w klasie ekonomicznej możesz zamówić posiłek z klasy Premium Club*.

Wszystko po to, by poczuć się jak w podniebnej restauracji!

Więcej szczegółów w biurach sprzedaży LOT oraz Call Center:+48 22 577 95 72.

Our new Meal Upgrade service is already on offer! Now you can order a Premium Club meal even in Economy Class*.

So that you feel like you were dining in a restaurant in the sky!

More details available in LOT offices and in our Call Center: +48 22 577 95 72.

ANNA NOWAKWPROWADZIŁAM USŁUGĘ MEAL UPGRADE. DLA CIEBIE

I HAVE INTRODUCED THE MEAL UPGRADE. FOR YOU

* usługa dostępna na wszystkich dalekodystansowych rejsach rozkładowych obsługiwanych samolotami Boeing 787 Dreamliner Service is available on all long- haul scheduled flights operated by Boeing 787 Dreamliner.

lot.com


319933-Ogl-Meal Kalejdo-Grudzien-190x249.indd 1 13-11-12 15:10105_KA_11_LOTinfo_01-kor.indd 117 13-11-15 14:31

LOT Info118

© S

HU

TTER

STO

CK

BEZPIECZEństwoNIE PALIMY Uprzejmie przypominamy, że w czasie trwania wszystkich rejsów PLL LOT obo-wiązuje bezwzględny zakaz palenia (dotyczy też papierosów elektronicznych) oraz picia alko-holu wniesionego na pokład lub kupionego w sklepie pokładowym Duty Free.NIE tELEfo Nuj EMY Podczas całego lotu obowiązuje bezwzględny zakaz używania wszelkich przenoś- nych urządzeń elektronicznych emitujących sygnały radiowe. Mogą one zakłócać pracę komputerów po-kładowych. Ich zasilanie – jeśli znajdują się w zasięgu pasażera lub w jego bagażu rejestrowanym i podręcznym – musi być bezwzględnie wyłączone przez cały czas przebywania na pokładzie. Pasażerowie mogą natomiast korzystać z urządzeń elektronicznych nieemitujących sygnałów radiowych, a więc: prze-nośnych komputerów, gier elektronicznych, odtwarzaczy i kamer wideo, ale tylko wtedy, gdy wyłączony jest napis „Zapiąć pasy”. Na pokładach samolotów można korzystać z telefonów komórkowych wyłącznie przed startem, do chwili zamknięcia drzwi samolotu, i w przypadkach dłuższego oczekiwania na start po każdorazowej decyzji kapitana ogłoszonej pasażerom. Po wylądowaniu wolno używać komórek dopiero po wyłączeniu silników. Natomiast w przypadku wydłużonego kołowania samolotu na stanowisko posto-jowe można telefonować wyłącznie po decyzji kapitana ogłoszonej każdorazowo pasażerom.

safEtyNo SMoKING We kindly remind you that smoking is strictly forbidden (including e-ciga-rettes) on all flights of the PolishAirlines LOT. You are also requested to refrain from drinking alcohol on our planes, either brought along on board or purchased in the duty free shop.No CALLING During the whole flight it is strictly forbidden to use any portable elec-tronic devices emitting radio signals as they might interfere with the onboard computers. If those electronic devices are within the reach of a passenger or in his registered and hand lug-gage – their power supply must be absolutely turned off during the whole flight. Passengers may use the electronic devices which do not emit radio signals, such as personal computers, electron-ic games, CD players and video cameras, but only when “fasten seatbelts” the signal is switched off. Passengers may use their mobile phones onboard only before take-off, until the plane door is closed, and in cases of prolonged waiting for take-off, each time the captain has announced his decision to passengers. After landing mobile phones may be used only after the engines have been switched off. In case of a prolonged journey to the parking lot, the using of mobile phones is permitted only after the captain has announced his decision to the passengers.

LIQUIDs IN yoUR HaND LUGGaGESince 6 November 2006 in the European Union countries regulations have been in force regard-ing the check-in of passengers travelling in any direction from EU airports as well as from Norway, Iceland and Switzerland. In connection with the risk of liquid explosives, they limit the amount of liquid which can be taken on board of the aircraft. At set points, each pas-senger and his or her hand luggage, undergo control. It must be checked whether the traveler does not take prohibited fluids on board of the aircraft. Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

PŁyNy w BaGaŻU PoDRĘCZNyMOd 6 listopada 2006 r. w krajach Unii Europejskiej obowiązują przepisy dotyczące odprawy pasażerów podróżujących w dowolnym kierunku z lotnisk UE oraz Norwegii, Islandii i Szwajcarii. W związku z zagrożeniem płynnymi materiałami wybuchowymi ograniczają one ilości płynów, jakie podróżni mogą wnosić na pokład samolotu. W wyznaczonych punk-tach każdy pasażer i jego bagaż podręczny zostają poddani kontroli. Chodzi o sprawdzenie, czy podróżny nie wnosi na pokład samolotu niedozwolonych cieczy. Szczegółowe informa-cje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com.


LOT jest pierwszą europejską linią lotniczą, która wprowadziła do swojej �oty samoloty Boeing 787 Dreamliner. To nie tylko najno-wocześniejsza konstrukcja, rozwiązania zaawansowane technolo-gicznie, obniżony poziom hałasu czy mniejsze spalanie, ale rów-nież bardziej przyjazne i komfortowe warunki dla pasażerów. To także Elite Fleet, czyli profesjonalna i wykwali�kowana załoga za-pewniająca najwyższą jakość obsługi i całkowicie nowy standard podróży na trasach dalekiego zasięgu.Wszystkie rozkładowe połączenia długodystansowe LOT-u (Nowy Jork, Chicago, Toronto, Pekin) od sierpnia są realizowane wyłącznie Dreamlinerami. W tej chwili PLL LOT ma pięć takich maszyn. ☐

LOT is the �rst European airline to upgrade its �eet with Boeing 787 Dreamliner aircraft and take advantage of state-of-art design, technologically-advanced solutions, reduced noise levels, better fuel economy and greater passenger comfort. LOT Dreamliners also o�er Elite Fleet – a professional and highly quali�ed crew to guarantee the utmost quality of service and a whole new travel experience on long-haul routes.All of LOT’s scheduled long-haul flights ( New York, Chicago, Toronto, Beijing) have been operated exclusively by Dreamliner aircraft since August. The LOT fleet now features five Dreamliners. ☐

Bangkok w nocy.Bangkok at night .

105_KA_11_LOTinfo_01-kor3.indd 118 13-11-18 19:28

119 LOT Info

Dla biletów wystawionych przed 1 maja 2012 r. obowiązuje system wagowy, tzw. Weight Concept, który dotyczy rejsów operowanych przez PLL LOT na trasach europejskich oraz na Bliski Wschód:• klasa biznes – 30 kg bagażu, • klasa ekonomiczna – 20 kg bagażu.Bagaże przekraczające powyższe limity podlegają dodatkowej opłacie. Aktualne opłaty za nadbagaż dostępne są na stronie internetowej lot.com Na trasach transatlantyckich obowiązuje system sztukowy, zgodnie z którym pasażerowie mogą przewieźć bezpłatnie w:• klasie biznes – 2 sztuki bagażu o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm,• w klasie ekonomicznej – 1 sztukę bagażu o wadze 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm.Druga sztuka bagażu o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm podlega zryczałtowanej opłacie (stawki na stronie internetowej lot.com).Dla biletów wystawionych po 1 maja 2012 r. obowiązuje system sztukowy, tzw. Piece Concept, który dotyczy wszystkich rejsów operowanych przez PLL LOT:• Elite Club/klasa biznes na trasach długodystansowych (USA, Kanada, Chiny) – 3 sztuki o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm,• klasa biznes na trasach krótkiego zasięgu (Polska, Europa, Bliski Wschód) – 2 sztuki, każda do 32 kg o wymiarze do 158 cm, • klasa ekonomiczna – 1 sztuka o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm.Dodatkowo na trasach dalekodystansowych wprowadzona została klasa Premium Club, w której dopuszczalne są 2 sztuki bagażu rejestrowanego, każda do 23 kg o wymiarze 158 cm.

Tickets issued before 1 May 2012 are subject to the Weight Concept applicable to �ights operated by LOT Polish Airlines on European routes and �ights to the Middle East:• Business class – 30 kg of luggage, • Economy class – 20 kg of luggage.Luggage exceeding the above allowances is subject to an extra fee. The current fees for excess luggage are available at the lot.com website. The Piece Concept applies to transatlantic �ights, i.e. passengers are entitled to take free of charge:• in Business class – 2 pieces of luggage each weighing up to 32 kg and having a maximum size of up to 158 cm, • in Economy class – 1 piece of luggage weighting up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm. A second piece of luggage weighing up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm is subject to an extra fee (see rates at lot.com).Tickets issued after 1 May 2012 are subject to the Piece Concept applicable to all �ights operated by LOT Polish Airlines:• Elite Club/Business class on long-haul �ights (US, Canada, China) – 3 pieces of luggage each weighing up to 32 kg each and having a maximum size of up to 158 cm.• Business class on short �ights (Poland, Europe, Middle East) – 2 pieces of luggage each weighing up to 32 kg and having a maximum size of up to 158 cm. • Economy class – 1 piece of luggage weighting up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm.In Premium Club class introduced on long-haul �ights: 2 pieces of checked luggage each weighing up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

Niezależnie od limitu bagażu rejestrowanego i terminu zakupu biletu pasażer jest uprawniony do bezpłatnego przewozu bagażu podręcznego:• Elite Club/klasa biznes – 2 sztuki o łącznej wadze do 18 kg (maksymalna waga jednej sztuki 9 kg),• klasa ekonomiczna – 1 szuka do 8 kg,• klasa Premium Club – 2 sztuki o łącznej wadze do 12 kg (maksymalna waga jednej sztuki 8 kg).Suma wymiarów każdej sztuki bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm (55x40x23)*Dodatkowo, w ramach bagażu podręcznego mogą być przewożone: • mała torebka damska lub • laptop lub • mały aparat fotograficzny lub • mała kamera lub • para kul ortopedycznych lub • dla podróżujących z dziećmi – pokarm i składany wózek lub spacerówka dla dziecka.

Apart from the above limits regarding checked-in luggage and regardless of the date on which the ticket was purchased, passengers are entitled to take on board free of charge:• Elite Club/Business class – 2 pieces of luggage weighing up to 18 kg (maximum weight of one piece of luggage is 9 kg)• Economy class – 1 piece of luggage weighing up to 8 kg,• Premium Club – 2 pieces of luggage weighing up to 12 kg (maximum weight of one piece of luggage is 8 kg)The dimensions (total length, width and height) of each piece of carry-on luggage may not exceed 118 cm (55 + 40 + 23)*Passengers may additionally carry the following items as hand luggage: • a small woman’s handbag or • a laptop or • a small camera or • or small video camera or • a pair of crutches or • for passengers travelling with children • baby food and/or a fold up collapsible pusher (stroller)

Dzieci do lat 2 niezajmujące oddzielnego miejsca w kabinie mają prawo do bezpłatnego przewozu:1 sztuki bagażu do 23 kg o maksymalnym wymiarze do 158 cm oraz składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym**

Children up to 2 years of age not occupying a separate seat are entitled to take on board free of charge:1 piece of luggage weighting up to 23 kg with a maximum size of up to 158 cm, and a fold up collapsible pusher (stroller), or a baby basket or a car seat carried in the hold. **

Bagaż rejestrowany przewożony w luku Bagażowym CHeCkeD luggage allowan Ces

Bagaż poDr ĘCzny przewożony na pok Ła Dz Ie samolotuCarry- on luggage allowan Ces

* Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com / * The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial o�er within the meaning of the Civil Code. In order to con�rm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales o�ces, contact the Call Centre or visit the website: lot.com.** Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. / ** Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain �ights operated by small aircraft. *** Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. / *** A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available. **** Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. / **** An extra charge applies to outbound �ights from Poland.

Bagaż Dla Dz IeCI Do lat Dw ÓCHluggage alowan CesFor CHIl Dren up t 0 2 years o F age

B A G A Ż Your Luggage


LOT Info

W czasie rejsu do Kanady otrzymają Państwo od stewardesy Deklarację celną. Prosimy o jej czytelne (drukowanym pismem), dokładne i zgodne z prawdą wypełnienie. Zgodność podanych informacji należy poświadczyć podpisem.

POUCZENIE DEKLARACJI Wszyscy podróżni muszą podać swo-je dane w Deklaracji Agencji Kanadyj-skiej Służby Granicznej (CBSA). Na jed-nej karcie można umieścić dane najwyżej czterech osób mieszkają-cych pod tym samym adresem. Każdy podróżujący ponosi odpowiedzial-ność za swoją deklarację. Zgodnie z przepisami prawa niewskazanie w deklaracji towarów, waluty i/lub środków pieniężnych wwożonych na teren Kanady może spowodować ich kon� skatę, nałożenie kar pieniężnych i/lub podlegać ściganiu karnemu.Informacje podane w deklaracji będą sprawdzane przez CBSA i mogą być udostępniane innym departamentom rządowym w celu egzekwowania pra-wa kanadyjskiego. Więcej informacji w bazie danych Info Source (nr ref.

TABELA ZWOLNIEŃ OD CŁA DOTYCZĄCA ALKOHOLU I TYTONIU

1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytu-sowych, lub 24 puszki albo butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l). (Przy-sługuje tylko osobom, które są pełnoletnie w prowincji, do której towar jest wwożo-ny). 200 papierosów, 200 skrętek tytonio-wych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 g tytoniu przetworzonego (może obowią-zywać specjalne cło).

CBSA PPU 018) w bibliotece publicznej lub na stronie infosource.gc.ca.

CZĘŚĆ B– OSOBY ODWIEDZAJĄCE KANADĘKażda osoba odwiedzająca Kanadę może wwieźć bez opłat celnych: prezenty (z wyjątkiem alkoholu i tyto-niu) o wartości nie większej niż 60 dol. kanad. każdy; 1,5 l wina lub 1,14 l wyro-bów spirytusowych, lub 24 puszki/ butelki piwa o pojemności 355 ml (ra-zem 8,5 l); 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 g tytoniu przetworzonego.

CZĘŚĆ C – REZYDENCI KANADYJSCYKażdemu rezydentowi kanadyjskiemu powracającemu do Kanady przysłu-guje jedno z następujących zwolnień od cła, w zależności od długości czasu pobytu poza Kanadą (co obejmuje wszystkie towary i/lub prezenty zaku-pione lub otrzymane za granicą):

24 godziny: 50 dol. kanad. Zwolnieniu nie podlega towar, którego wartość przekracza 50 dol. Alkohol i tytoń podlegają ocleniu.

48 godzin: 400 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok)

7 dni: 750 dol. kanad. Obejmuje alko-hol i tytoń. (patrz tabela obok)

Deklaracje celnedo Kanady

L O T D O K A N A D Y Flights to Canada

120


121 LOT Info


LOT Info

Deklaracje celne i wizowe do USA

WAŻNA ZMIANAW związku z wdrożeniami nowego progra-mu elektronicznego na lotniskach docelo-wych PLL LOT w USA pasażerowie nie są już zobowiązani do wypełniania obecnie uży-wanego papierowego formularza I-94. To rozwiązanie ułatwi pasażerom przejście przez punkt kontroli celnej i imigracyjnej w USA.Otrzymaną od stewardes deklarację celną prosimy wypełnić czytelnie (pismem druko-wanym) długopisem lub wiecznym piórem. Zgodność podanych informacji z prawdą należy poświadczyć podpisem. Przed przy-stąpieniem do wypełnienia deklaracji prosi-my o dokładne zapoznanie się z instrukcją zamieszczoną poniżej. Wszelkich informacji i pomocy udzieli Państwu personel pokła-dowy. Deklarację po wypełnieniu należy wraz z paszportem przedstawić w trakcie kontroli paszportowej i celnej.

WYJAŚNIENIA DODATKOWE Wszystkie osoby mogą być poddane prze-słuchaniu i rewizji (także ich mienie). Niele-galny przywóz substancji zastrzeżonych (narkotyków, chemikaliów, leków dostęp-nych tylko na receptę, a bez dołączonej re-cepty itd.), bez względu na liczbę, stanowi pogwałcenie prawa Stanów Zjednoczonych.

PRODUKTY ROLNE I ZWIERZĘCEChcąc zapobiec przenikaniu niebezpiecz-nych szkodników i zakazanych zwierząt, ogranicza się przywóz następujących artyku-łów: owoców, warzyw, roślin, produktów ro-ślinnych, gleby, mięsa, przetworów mię-snych, ptaków, ślimaków oraz innych żywych zwierząt lub produktów zwierzęcych. Po-dróżny, który nie zgłosi wszystkich tego ro-dzaju artykułów celnikowi lub inspektorowi rolniczemu, podlega karze, a artykuły mogą ulec kon� skacie.

WALUTA I ŚRODKI PIENIĘŻNE Przewóz waluty lub środków pieniężnych jest legalny bez względu na sumę. Jednakże po-dróżny, który wywozi ze Stanów Zjednoczo-nych lub wwozi tam więcej niż 10 tys. dol. (w walucie USA albo jej równowartość w walucie obcej, lub łącznie) w postaci monet, bankno-tów, czeków podróżnych lub papierów wartościowych na okaziciela, takich jak prze-kazy pieniężne, czeki osobiste lub bankowe, akcje lub obligacje, jest prawnie zobowiązany do zgłoszenia tej sumy na kwestionariuszu Służby Celnej USA nr 4790. Podróżny musi wy-pełnić taki kwestionariusz nawet wtedy, gdy walutę lub środki pieniężne przewozi dla nie-go inna osoba. Niewypełnienie wymaganego kwestionariusza lub podanie niepełnej sumy przewożonych środków pieniężnych może spowodować kon� skatę całej waluty i wszyst-kich papierów wartościowych oraz kary admi-nistracyjne i/lub dochodzenie kryminalne.

L O T D O U S A Flights to the USA

122

© S

HU

TTER

STO

CK P e r s o n a l i n v i t a t i o n f r o m

TTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTT hhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhh eeeeeeeeeeeeeeeTTTTTTTTTTTT hhhhhhhhhhhhhhhhh eeeeeee r e sss ttt a u r a n t i n W a reeeeeeee sssssssssssss tttttt aaaaaaaaaaaa uuuuu rrr aaaaa nnnnnnn ttttt i nn WWWWWWWWWWWWWWW aaaaa rrrreeeeee oo lllllllllllllllll ddddddddd e s t reeee oooooo lllll ddddd eeeeee sss tttttt rrrrrr s a wsss aaaaa wwwwwwwss

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08 www.ufukiera.pl

Ta s t e

t h e b e s t

P o l i s h

c u i s i n e


123 LOT Info

P e r s o n a l i n v i t a t i o n f r o m

TTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTT hhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhh eeeeeeeeeeeeeeeTTTTTTTTTTTT hhhhhhhhhhhhhhhhh eeeeeee r e sss ttt a u r a n t i n W a reeeeeeee sssssssssssss tttttt aaaaaaaaaaaa uuuuu rrr aaaaa nnnnnnn ttttt i nn WWWWWWWWWWWWWWW aaaaa rrrreeeeee oo lllllllllllllllll ddddddddd e s t reeee oooooo lllll ddddd eeeeee sss tttttt rrrrrr s a wsss aaaaa wwwwwwwss

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08 www.ufukiera.pl

Ta s t e

t h e b e s t

P o l i s h

c u i s i n e


LOT Info

Otrzymaną od stewardesy Deklarację celną prosimy wypełnić czytelnie (pismem drukowanym) długopisem lub wiecznym piórem. Zgodność podanych informacji z prawdą należy poświadczyćwłasnoręcznym podpisem.

TOWARYPodróżni niebędący stałymi mieszkańcami USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów przezna-czonych dla innych osób oraz wszystkich towarów przeznaczonych na sprzedaż lub pozostawienie w Stanach Zjednoczonych. Przedmioty te obejmują wszystkie prezen-ty, towary handlowe lub próbki (wyjątek: przedmioty użytku osobistego, takie jak ubranie, biżuteria osobista, sprzęt fotogra-� czny, bagaż itp. nie podlegają ocleniu). Stali mieszkańcy USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów nabytych za granicą, włącz-nie z towarami handlowymi i próbkami (niezależnie od tego, czy są to towary nowe, czy używane, obłożone cłem lub nie, nabyte w drodze kupna, otrzymane w prezencie lub nabyte w inny sposób). Dotyczy to również przedmiotów kupio-nych w sklepach wolnocłowych w USA i za granicą, które znajdują się w posiadaniu pasażera w momencie wjazdu do Stanów Zjednoczonych. Przedmioty nabyte w trakcie tej podróży w drodze wysyłki z innych krajów (z wyjąt-kiem przedmiotów nabytych na teryto-rium posiadłości zamorskich Stanów Zjed-noczonych i w krajach basenu Morza Karaibskiego) podlegają ocleniu w mo-mencie ich wwozu do USA. Wysokość opłaty celnej zostanie ustalona przez pra-cownika Służby Celnej. Stali mieszkańcy Stanów Zjednoczonych mają zwykle pra-wo przywieźć bez cła towary o łącznej war-tości 800 dol., o ile wwożą je ze sobą. Oso-bom niebędącym stałymi mieszkańcami USA przysługuje zwykle prawo wwozu bez cła towarów o łącznej wartości 100 dol. Opłata celna wynosi zwykle 10 proc. od pierwszego tysiąca dolarów powyżej wy-mienionych limitów. Jeśli wartość wszyst-kich przedmiotów zgłoszonych w punkcie 15. przekracza 1,4 tys. dol. na osobę, to na-leży wymienić je w tabeli na drugiej stronie Deklaracji celnej, podając ich ceny w dola-rach USA (przy prezentach – ich prawdziwą wartość równą cenie detalicznej).

L O T D O U S A Flights to the USA

124

1. Nazwisko, imię, drugie imię 2. Data urodzenia: dzień/miesiąc/rok 3. Liczba członków rodziny podróżujących z Tobą 4. (A) Adres w USA (nazwa hotelu, miejsce

docelowe podróży), (B) Miejscowość, (C) Stan 5. Paszport wydany przez (kraj) 6. Numer paszportu 7. Kraj stałego zamieszkania 8. Kraje odwiedzane w tej podróży bezpośrednio

przed przybyciem do USA 9. Linie lotnicze/nr lotu lub nazwa statku10. Zasadniczym celem tej podróży są interesy:

Tak/Nie11. Przywożę (przywozimy) (A) owoce, rośli-

ny, żywność, owady: Tak/Nie, (B) produkty mięsne, zwierzęta, produkty pochodzenia zwierzęcego/dziczyznę: Tak/Nie, (C) czynniki chorobotwórcze, hodowle komórek, ślimaki: Tak/Nie, (D) próbki gruntu; (lub) Przebywa-łem (przebywaliśmy) w gospodarstwie rol-nym/na pastwisku: Tak/Nie

12. Byłem (byliśmy) w bliskim kontakcie (do-tykanie, obrządzanie) ze zwierzętami hodow-lanymi: Tak/Nie

13. Przywożę (przywozimy) walutę lub środki walutowe o wartości 10 tys. dol. lub ekwi-walent w walucie obcej (de� nicja środków walutowych znajduje się na odwrocie): Tak/Nie

14. Posiadam (posiadamy) artykuły handlowe (artykuły na sprzedaż, próbki artykułów w celu uzyskania zamówień lub artykuły nie-uważane za osobiste): Tak/Nie

15. Stali mieszkańcy USA – całkowita wartość wszystkich artykułów, w tym artykułów handlowych nabytych za granicą (w tym prezenty dla innych osób, lecz nie artykuły przesłane pocztą do USA) i przywiezionych do USA wynosi: kwota w dolarach. Osoby przyjezdne – całkowita wartość wszystkich artykułów, które pozostaną docelowo w USA, w tym artykułów handlowych, wynosi: kwo-ta w dolarach. Proszę przeczytać instrukcję na odwrocie formularza. Przewidziano tam miejsce na wyszczególnienie wszystkich artykułów, które należy zadeklarować. Stwierdzam niniejszym, że przeczytałem infor-macje na odwrocie tego formularza i że moja deklaracja jest zgodna z prawdą.

INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA DEKLARACJI CELNEJ (RUBRYKI)

NEW PRODUCT LIMO SERVICE

* usługa dostępna, gdy autobus dowozi pasażerów do samolotu

* Service available only when the transport is carried from the gate to the plane by bus.

Air travel is not just about flying. A new LOT offers you for example Limo Service- thanks to that you will have a comfortable ride from the gate to our plane*. Service is already available on airkiosk.lot.com

MAGALI OLIVE ROZSZERZAM PAKIET USŁUG DODATKOWYCH. DLA CIEBIE

EXTENDING OUR RANGE OF SERVICES. FOR YOU

lot.com


319933-Ogl-Limousine Kalejdo-Grudzien-190x249.indd 1 13-11-13 11:00105_KA_11_LOTinfo_01-kor.indd 124 13-11-15 14:35

125 LOT Info

NOWA USŁUGA LIMO SERVICE

NEW PRODUCT LIMO SERVICE

Podróż samolotem to nie tylko sam przelot!Dlatego w nowym Locie oferujemy nowe usługi, między innymi

Limo Service. Teraz drogę z gate`u do samolotu możesz odbyć w luksusowej limuzynie naszego partnera*.

Usługa jest już dostępna na airkiosk.lot.com.

* usługa dostępna, gdy autobus dowozi pasażerów do samolotu

* Service available only when the transport is carried from the gate to the plane by bus.

Air travel is not just about flying. A new LOT offers you for example Limo Service- thanks to that you will have a comfortable ride from the gate to our plane*. Service is already available on airkiosk.lot.com

MAGALI OLIVE ROZSZERZAM PAKIET USŁUG DODATKOWYCH. DLA CIEBIE

EXTENDING OUR RANGE OF SERVICES. FOR YOU

lot.com


319933-Ogl-Limousine Kalejdo-Grudzien-190x249.indd 1 13-11-13 11:00105_KA_11_LOTinfo_01-kor.indd 125 13-11-15 14:37

126 LOT Info

FILMY Movies

© M

.P.

POLSKIE FILMY / POLISH MOVIES

WOLVERINE / THE WOLVERINE

Wolverine wyrusza do Japonii, gdzie zmierzy się ze starym wrogiem, który wpłynie na jego przyszłość. / When Wolverine is summoned to Japan by an old acquaintance, he is embroiled in a con� ict that forces him to confront his own demons. Obsada / Cast: Hugh Jackman, Will Yun Lee, Tao OkamotoReżyser / Director: James Mangold

PAN POPPER I JEGO PINGWINY / MR. POPPER’S PENGUINS

Biznesmen otrzymuje w spadku sześć uroczych pingwinów, które całkowicie zmienią jego życie. / The life of a businessman begins to change after he inherits six penguins, and as he transforms his apartment into a winter wonderland, his professional side starts to unravel.

Obsada / Cast: Jim Carrey, Carla Gugino, Angela LansburyReżyser / Director: Mark Waters

GOR˜CY TOWAR / THE HEAT

Agentka FBI współpracuje z panią o� cer bostońskiej policji, aby zlikwidować rosyjskiego gangstera. / An uptight FBI Special Agent is paired with a foul-mouthed Boston cop to take down a ruthless drug lord.

Obsada / Cast: Sandra Bullock, Michael McDonald, Melissa McCarthyReżyser / Director: Paul Feig

MISTYFIKACJA / MISTIFICATION

Jest rok 1968. Wydalony z uczelni tuż przed obroną pracy magisterskiej Łazowski wpada na sensacyjny trop, który może zmienić oblicze historii. Z jego dochodzenia wynika, że Witkacy nie popełnił samobójstwa w 1939 r. / Year 1968. Łazowski, excluded from the university just before he manages to graduate, follows a surprising lead that can change the face of history as we know it. His sources seem to prove that Witkacy didn’t commit suicide in 1939.

Obsada / Cast: Jerzy Stuhr, Maciej Stuhr, Ewa BłaszczykReżyser / Director: Jacek Koprowicz

PODEJRZANI ZAKOCHANI / SUSPECTS IN LOVE

Albert i Barbara szukają miłości w sieci. Gdy na siebie tra� ają, oboje posta-nawiają udawać kogoś innego. Na pierwsze spotkanie w realu wysyłają swoich zastępców. / Albert and Barbara are looking for love online. When they � nd each other, they both try to pretend they’re someone else. They send their own replacements to meet each other instead of them.

Obsada / Cast: Rafał Królikowski, Weronika Książkiewicz, Sonia BohosiewiczReżyser / Director: Sławomir Kryński


127 LOT Info

SERIALE TV Shows

THE MIDDLE TWO AND A HALF MEN ARRESTED DEVELOPMENT 2 BROKE GIRLS

FUTURAMA LOUIE GLEE BONES

THE MENTALIST PERSON OF INTEREST SUPERNATURAL HART OF DIXIE

SCOOBY DOO

MYSTERY INCORPORATED

BATMAN: THE BRAVE & THE BOLD THUNDERCATS

DLA DZIECI / FOR KIDS


LOT info128

KINGA I JAK JĄ ROZGRYŹĆ MELANIA KAPELUSZLektor / Reader: Anna Apostolakis

KŁOPOTY KOMENDANTA ROKAKAZIMIERZ SZYMECZKOLektor / Reader: Aleksander Mikołajczak

KUBA I BUBAGRZEGORZ KASDEPKELektor / Reader: Jacek Kiss

BIZARRE CRIMES: SIMPLY BIZARREROBIN ODELLLektor / Reader: David Shaw-Parker

AEPYORNIS ISLANDH.G. WELLSLektor / Reader: Michael Wade

Autorskie programy muzyczne, specjalnie na pokłady naszych samolotów, przygotowała � rmaInternet Media Services SA , lider i ekspert w branży nowych mediów w miejscu sprzedaży w Polsce i Europie, obejmujących audiomarketing, Digital Signage i aromamarketing.On-board customised music programmes prepared specially by Internet Media Services SA , a leaderand expert in new media at the point of sale in Poland and Europe, which include audiomarketing,Digital Signage and aromamarketing.www.ims.fm, 02-844 Warszawa ul. Puławska 465

MUZYKA Audio

AUDIOBUKI / AUDIOBOOKS

ALBUMY / RECORDS

POP:

KIDS: ROCK:

ROCK: R&B/SOUL: CLASSICAL:

ALIVE JESSIE J

VENA AMORISANITA LIPNICKA

FIRE WITHINBIRDY

MOIZMTOMASZ MAKOWIECKI

40 POLSKICH PIOSENEKVARIOUS ARTISTS

O TADKU-NIEJADKUVARIOUS ARTISTS

DZIADEK DO ORZECHÓWVARIOUS ARTISTS

PAN TWARDOWSKIVARIOUS ARTISTS

HESITATION MARKSNINE INCH NAILS

AMARCTIC MONKEYS

PANNY WYKLĘTEVARIOUS ARTIST

LOVE IN THE FUTUREJOHN LEGEND

SING CHOPINNOVI SINGERS

DUET FORTEPIANOWYMAREK I WACEK

CHOPIN – BEST FROM POLANDVARIOUS ARTISTS

© M

.P.


SZTUKA DEKORACJI STOŁU

ZAPRASZAMYDO SPECJALISTYCZNYCHSALONÓW OFERUJĄCYCH

www.witeks.pl

Nasze salony �rmoweBrwinów, Chełm, Gdańsk, Jarosław, Katowice, Kielce, Łomianki, Łódź, Nowy Sącz, Nowy Targ-Sza�ary, Ostrów Wielkopolski, Poznań-Komorniki,

Rzeszów, Szczecin, Warszawa, Włocławek, Wrocław, Zabrze, Modlniczka k/Krakowa (centrala), tel. 12 623 39 38, 12 623 39 22.

SZKŁO, PORCELANĘSZTUĆCE, OBRUSY

ART. DEKORACYJNE I...

129_KA_12_Reklama_01.indd 129 13-11-18 19:18

130

R O Z R Y W K A Puzzle Time

Obok diagramu podano 19 par wyrazów będących względem siebie anagramami. Do diagramu należy wpisać po jednym (wybranym) wyrazie z każdej pary. Miejsce wpisywania wyrazów – do odgadnięcia.Po prawidłowym wypełnieniu diagramu litery z pól ponumerowanych od 1 do 14 należy przenieść do kratownicy – utworzą one jeszcze jedną polsko-angielską parę wyrazów anagramów.

Nineteen pairs of Polish–English anagrams are given on the right. Enter one (selected) word from each pair into the diagram below. You have to guess where the word should be entered. Once the diagram is �lled with words, copy the letters from the numbered boxes (1 to 14) into the rectangle on the right – they will spell out another pair of Polish–English anagrams.

TEL. 22 360 39 60, e-mail: [email protected]

REDAKTOR NACZELNA Martyna Wojciecho Wska

Z–CA R EDAKTOR NACZELNEJ a gnieszka Franus

REDAKTOR PROWADZĄCA Danuta Ś Mierzchalska

KOREKTA to Masz chola Ś

PRODUKCJA:

DYREKTOR Marek s zpunar

Mariusz teler

TŁUMACZENIA:

a gnieszka c hro Ścicka

Mag Dalena s z WeDo Wska

RED. WERSJI ANGIELSKIEJ stephen canty

DZIAŁ GRAFICZNY:

PROJEKT, GRAFIK PROWADZĄCA eWa Boro Wska

FOTOEDYTORKA Mag Dalena ru Dzka

KARTOGRAF j oanna kopka

DTP k rzyszto F s typułko Wski

KOORDYNATOR LOT: k arolina g o Ściniak, t o Masz z a Wa Dzki

WYDAWNICTWO: G+J GRUNER+JAHR POLSKA

SP. Z O.O. & CO. SPÓŁKA KOMANDYTOWA

UL. MARYNARSKA 15, 02-674 WARSZAWA,

TEL. 22 360 38 00

www.guj.pl

PREZES/CEO Mag Dalena Malicka

DYREKTOR PIONU FINANSOWO-OPERACYJNEGO / CEO

t o Masz kostecki

WYDAWCA/PUBLISHER a gata Materko Wska

DYREKTOR WYDAWNICZY I PROMOCJI / PUBLISHI NG &

PROMOTING DIRECTOR eDyta pu Dło Wska

DYREKTOR BIURA SPRZEDAŻY / SALES DIRECTOR Bar Bara t opol

DYREKTOR DZIAŁU NEW BUSINESS & CORPORATE

MEDIA / NEW BUSINESS & CORPORATE MEDIA DIRECTOR

j oanna c hle Bna 605 102 006

DYREKTOR CO-BRANDING & CORPORATE MEDIA

a neta n o Wako Wska 601 298 629

BRAND MANAGER a nna piszcza Do Wska

DYREKTOR DYSTRYBUCJI I OBSŁUGI KLIENTA / DIR ECTOR OF

DISTRIBUTION AND SUBSCRIPTIONS j erzy j anczak

INTERNATIONAL ADVERTISING SALES

BURDA COMMUNITY NETWORK

GERMANY: Vanessa n oetzel

T. +49 (89) 9250 3532, [email protected]

Michael n eu Wirth

T. +49 89 9250 3629, [email protected]

AUSTRIA & SWITZERLAND: g oran Vukota

T. +41 44 81 02 146, [email protected]

FRANCE & LUXEMBOURG: Marion BaDolle-Feick

T. +33 1 72 71 25 24, [email protected]

ITALY: Mariolina s iclari

T. +39 02. 91 32 34 66, [email protected]

UK & IRELAND: j eannine s oel Dner

T. +44 20 3440 5832, [email protected]

USA, CANADA & MEXICO: s al Vatore z a MMuto

T. +1 212 884 48 24, [email protected]

REKLAMA:

G+J GRUNER+JAHR POLSKA

SP. Z O.O. & CO. SPÓŁKA KOMANDYTOWA

SEKRETARIAT BIURA REKLAMY / ADVERTISING SECRETARIAT

022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: [email protected]

DYREKTOR BIURA REKLAMY CORPORATE MEDIA / HEAD OF

ADVERTISING TEAM OF CORPORATE MEDIA j olanta kurek

HANDLOWCY / RETAILERS a nna De MBska, eWa porycka,

Mag Dalena Wioska

© Legal note, that sale of the current & archive issues of the magazine

below the copy price is restricted by law

AU

TOR/

AU

THO

R: J

ERZ

Y BU

CZE

K

Litery z pól z kropką, czytane rzędami, utworzą rozwiązanie. The letters from the boxes marked with dots, picked out from left to right.

KRZYŻÓWKA / CROSSWORD

ROZWIĄZANIA / ANSWERS

130_KA_11_KrzyzufkapionOK12345.indd 130 13-11-18 19:20

NAJLEPSZA OFERTA DLA FIRM Rozmawiaj swobodnie i rozwijaj swój biznes dzięki nowej taryfie proFirma Premium. Przekonaj się, jak wiele możesz zyskać:

nielimitowane rozmowy w kraju, za granicę oraz roaming w Unii Europejskiej 10 GB transferu danych oraz dodatkowe 50 MB w Unii Europejskiej smartfon Samsung Galaxy S4 z funkcją bezprzewodowego ładowania

Sprawdź inne warianty oferty: proFirma frii XL, proFirma frii L, proFirma frii M, proFirma Standard.

Wybierz również usługę proDysk, dzięki której zabezpieczysz swoje firmowe dane na wirtualnym dysku w chmurze.

Szczegóły na www.t-mobile.pl/biznes

Do ładowania bezprzewodowego konieczny jest zakup dodatkowych akcesoriów.

LEPIEJ MIEĆ

WIĘCEJ

proFirma Premium ROZMAWIAJ BEZ LIMITU W POLSCEI UNII EUROPEJSKIEJ

13019254 kalejdoskop 190x249 samsung.indd 213019254 kalejdoskop 190x249 samsung.indd 2 06.11.2013 11:4106.11.2013 11:41

kaleidoscope

Documents