kamu İktİsadİ teŞebbÜslerİ ve ÖzelleŞtİrme
DESCRIPTION
KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME. R. HAKAN ÖZYILDIZ 2012. TÜRKİYE’DE KAMU KESİMİ. Merkezi hükümet bütçesi Kamu İktisadi Teşebbüsleri Mahalli İdareler Fonlar Sosyal Güvenlik Kuruluşları Döner Sermayeler. Uluslararası tanımlara göre KİT’lerin yeri. Tanıma dikkat. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/1.jpg)
KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİVE
ÖZELLEŞTİRME
R. HAKAN ÖZYILDIZ
2012
1R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 2: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/2.jpg)
TÜRKİYE’DE KAMU KESİMİ• Merkezi hükümet bütçesi• Kamu İktisadi Teşebbüsleri• Mahalli İdareler• Fonlar• Sosyal Güvenlik Kuruluşları• Döner Sermayeler
2R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 3: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/3.jpg)
Uluslararası tanımlara
göre KİT’lerin yeri
R. HAKAN ÖZYILDIZ 3
![Page 4: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/4.jpg)
Tanıma dikkat
R. HAKAN ÖZYILDIZ 4
![Page 5: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/5.jpg)
KİT lerin kuruluş nedenleri• Dört yaklaşım vardır:
– 1- Ampirik yaklaşım: Kendi içinde ikiye ayrılır:• Tarihsel Yaklaşım. KİTlerin kurulduğu dönemdeki tarihsel koşulları
incelemek gerektiği düşünülür. Ekonomik krizler, savaşlar ve savaş sonrası ülke koşulları, sol partilerin uzun süreli iktidarda kalmaları, ulusal savunmada dışa bağımlılığı azaltma arzusu, devlete gelir sağlama vb nedenlerle KİTler kurulur.
• Sektörel Yaklaşım. KİTlerin faaliyette bulunduğu sektörlerin ve endüstrilerin ortak niteliklerinden hareketle kuruluşlarına ilişkin kriterler ortaya çıkarılır.– Ulusal savunma kriteri: Bir sektörün ulusal savunmayla dolaylı doğrudan ilişkisi
bir KİTin kuruluş nedeni olabilir.– Sermaye yoğunluğu kriteri: KİTlerin sermaye yoğunluğu yüksek sektörlerde
kurulmasının nedeni, bu sektörlerde konsantrasyonun kuvvetli olması ve çok sayıda işletmenin faaliyet göstermesinin rasyonel olmamasıdır. (Tüpraş örneği)
5R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 6: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/6.jpg)
KİT lerin kuruluş nedenleri– Kilit sektörler kriteri: Bu sektörler, üretim süreci içinde ya da kredi
dağıtımında önemleri nedeniyle diğer ekonomik faaliyetleri yönlendiren ve bu yüzden ekonomide egemen durumda olan sektörlerdir. Bu nedenle bu sektörde KİT kurulur.
– Monopol Kriteri: Genellikle tekellerin ortaya çıkışı ya doğal nedenlerden (demiryolları) ya da ekonomik nedenlerden (sabit sermaye ihtiyacının çok büyük olması nedeniyle baraj ve elektrik santralı inşaatının yerli özel sektörce yapılamaması - Nükleer Santral) kaynaklanmaktadır.
• Bu yaklaşım bazı KİTlerin kuruluş nedenini açıklamakla beraber, tek başlarına, üretim araçlarının özel mülkiyetine dayanan piyasa ekonomisi içinde bu kuruluşların varlığını açıklamakta yetersiz kalmaktadır.
2. Neo- Klasik Yaklaşım: Pareto analizi üzerine kurulu genel denge ve optimalite modeli, ilke olarak, üretim araçlarının devlet mülkiyetinde olmasını dışlar. Optimumun sağlanması için gerekli koşullardan birisi: işletmelerin ürettikleri malların marjinal maliyetlerini, piyasada oluşan fiyata eşitleyerek satış yapmalarıdır.
6R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 7: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/7.jpg)
KİT lerin kuruluş nedenleriAncak azalan maliyet koşulları altında kaçınılmaz olarak ortaya çıkan doğal tekeller,
Pareto optimumunun gerçekleşmesini engeller.Toplam maliyetler içinde sabit maliyetlerin payının çok önemli olduğu sektörlerde azalan maliyet koşulları geçerli olmaktadır. Bu koşulun sağlanamadığı durumlarda ya tekel olmanın verdiği ayrıcalık nedeniyle fiyatlar arttırılmakta veya zarar oluşması göze alınmaktadır. Özel sektör zarar ortamında çalışamayacağından, enerji, ulaşım vb. sektörlerde KİTlerin kurulması kabul edilebilir.
3.Global Yaklaşım: Keynesyen’lerden etkilenen bu görüşe göre piyasa ekonomisi otomatik olarak, yani kendiliğinde tam istihdamı sağlayamaz. Krizler ve dalgalanmalar devletin ekonomiye müdahalesini gerektirebilir. Bazı yazarlar yedi neden saymaktadırlar:
1. azalan maliyet koşullarının varlığı;2. tekellerin olumsuzluklarının giderilmesi; 3. özel sektörün yetersiz olduğu sektörlerin organize edilmesi; 4. yabancı rekabete karşı mücadele; 5. toplumsal tüketimi karşılayan mal ve hizmetlerin yeterli düzeyde üretimini ve
dağılımını sağlamak;6. toplumsal donanımın uygun düzeyde oluşmasını sağlamak,7. özel girişime bırakılmış faaliyet dallarında eşgüdümü gerçekleştirmek.
7R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 8: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/8.jpg)
KİT lerin kuruluş nedenleri• 4. Kalkınma Yaklaşımı : KİTlerin kuruluş nedenleri azgelişmiş
ülkelerde piyasa mekanizmasının ve özel sektörün yapısal ve işlevsel olarak yetersiz kalmalarının sonucu devletin ekonomiye müdahale etmek zorunda kalmasıdır. Nedenler iki ana gruba ayrılabilir:– A) Piyasa mekanizmasının kalkınma için gerekli tasarruf ve sermaye
birikimini sağlayamaması ve özel sektörün kadro, deneyim, bilgi ve teknoloji yönünden yetersizliği.
– B) Piyasa mekanizmasının kalkınma açısından optimum kaynak dağılımını gerçekleştirememesi. İktisadi kaynakların optimum olarak dağıtılabilmesi için, fiyatların marjinal sosyal maliyetleri yansıtması ve kaynakların çeşitli kullanım alanlarında marjinal sosyal verimliliklerinin eşitlenmesi gerekir. Bunun için de mal ve faktör piyasalarında tam rekabet koşullarının geçerli olması şarttır. Az gelişmiş ekonomilerde piyasa ve fiyat mekanizmalarının işleyişini bozarak kaynakların optimum dağılımını önleyen başlıca nedenler şunlardır:
8R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 9: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/9.jpg)
KİT lerin kuruluş nedenleri1. Gelir dağılımında adaletsizlik. Sadece temel mallara harcama yapılabildiği için
özel sektör çok büyük sermaye isteyen yatırımlardan kaçınır.2. Devlet müdahalelerinden ötürü, fiyatlar sosyal maliyetleri yansıtamaması.
Devletin asgari ücret, gümrük tarifeleri gibi politikaları fiyat mekanizmalarının tam çalışmasını engelleyebilir.
3. Piyasanın darlığı. Sermaye, döviz ve nitelikli işgücü gibi faktörler ekonomide tekelci eğilimlere yol açabilir.
4. Azalan maliyet koşullarının ortaya çıkardığı dışsal yararlar. Azalan maliyetle çalışan işletmeler, ürünlerini kullanan diğer işletmelere dışsal yarar sağlarlar. Bu yararı piyasa mekanizması içinde pazarlamak olanaksız olduğundan, azalan maliyetle çalışan işletmelerin özel karlılığı, sosyal karlılığının altında kalır. Buna karşılık bu işletmelerin ürünlerini kullanan diğer işletmelerin özel karlılığı sosyal karlarının üzerine çıkar. Dolayısıyla, özel girişimciler, azalan maliyetlerle çalışan sektörlere ilgi göstermezler; özel karlılığın yüksek olduğu diğer alanlara yönelirler. Bu alanlarda da KİTler devreye girer.
9R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 10: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/10.jpg)
Genel Yarar Kavramı• KİTlerin nihai amacı genel yarara maksimum katkıda bulunmaktır.• Tatminler / Fedakarlıklar = Tatminler / Mal ve Hizmetler X
Mal ve Hizmetler / Üretim Faktörleri X Üretim faktörleri / FedakarlılarTatminler : Toplumun tüketimden elde ettiği tatminler toplamı,Mal ve Hizmetler: Toplumun yaralanabileceği mal ve hizmetler,Fedakarlıklar: Üretim faktörlerini sağlamak için toplumun katlandığı fedakarlıklar toplamı.Genel yarar, bu oranların her birinin maksimize edildiği durumda gerçekleşir.İlk oran, ekonomik faaliyetin somut sonucunun, tüketici olarak insanlar için etkinliği
belirtir. Bu etkinlik insanların kullanımına sunulan mal ve hizmetlerin yararlarına bağlıdır.
İkinci oran, ekonomik faaliyetin verimliliğini yani miktar olarak etkinliğini gösterir. Bunun gerçekleşmesi için, sermaye ve kıt kaynaklar olarak minimum düzeyde üretim faktörü kullanarak üretilecek mal ve hizmet miktarı maksimum kılınmalıdır.
Üçüncü oran, çalışmanın güçlüğü ve daha geniş çerçevede ekonomik yaşamın, kıt ve yenilenemeyen kaynaklar olarak üretimin, insan maliyetini belirtir. Bu oranın maksimize edilmesi, çalışmanın ve ekonomik yaşamın insancıllaştırılmasına bağlıdır.
10R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 11: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/11.jpg)
KİT’LERİN TARİHÇESİ (1) KİT’lerin sistemli olarak kurulmaları ve gelişmeleri her ne kadar 1930’lara rastlasa da Cumhuriyet
öncesi dönemde özellikle ordu ve sarayın ihtiyaçlarını karşılamak üzere bazı devlet işletmelerinin kurulduğu görülmektedir.
• Cumhuriyet Öncesi Dönem– 15. yüzyılda Top Asithanesi, MKEK’in temelini oluşturmuştur.– 1835’de Feshane ve Çuha, 1845’de Hereke Dokuma Fabrikası ve 1850’de Bakırköy Pamuklu
Dokuma Fabrikaları, Sümerbank’ın temelini oluşturmuştur.– 1863’te Memleket Sandıkları, 1937’de Ziraat Bankası’na dönüştürülmüştür.
• 1923-1930 Dönemi– Ülke kalkınmasının özel sektör eliyle gerçekleştirilmesine yönelik politikaların uygulanması
yanında Osmanlı döneminden devreden tesislerin, devlet tarafından işletilmesi yoluna gidilmiştir.– Ekonomik kalkınmanın temel unsuru olan özel sektörün sermaye ve gücünün yetersiz kaldığı veya
korunmaya ihtiyaç duyulan ekonomik alanlardaki işleri devletin üstlenmesi ilkesi benimsenmiştir.– 1929 Ekonomik Buhranı’nın ortaya çıkması ekonomide Devletçilik fikrinin ağırlık kazanmasına
neden olmuştur.– 1924 yılında İş Bankası kurulmuştur.
11R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 12: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/12.jpg)
KİT’LERİN TARİHÇESİ (2)• 1931-1950 Dönemi
– 1933 yılında günümüz ekonomisinin şekillenmesine katkısı olan “Karma Ekonomik Model” uygulaması sürecine başlanmıştır.
– Plan uygulamasına geçilmiş ve KİT’ler bu 5 yıllık planlarda önemli yerler almıştır.– Sümerbank, Etibank, Devlet Ziraat İşletmeleri kurulmuştur.– İkinci Dünya Savaşı ekonomiyi olumsuz etkilediği için planlar uygulanamamıştır.
• 1950-1960 Dönemi– Çok partili döneme geçilmiş ve iktidara gelen partiler Devletin ekonomi içindeki payını azaltmayı
hedeflemişlerdir.– Ancak bu dönemde Devletin payı azalmadığı gibi TCDD, PTT, Denizcilik Bankası, DMO, EBK, TDÇİ,
SEKA ve Turizm Bankası kurularak KİT kapsamı genişletilmiştir.
• 1960-1980 Dönemi– DPT’nin kurulduğu bu dönemde KİT’lerin yeniden düzenlenmesi ve etkinliklerinin artırılması
hedeflenmiştir.– TESTAŞ, TEMSAN, TÜMOSAN, TAKSAN, GERKONSAN, TEK, KBİ, DYB, ÇAYKUR ve DESİYAB
kurulmuştur.
12R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 13: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/13.jpg)
KİT’LERİN TARİHÇESİ (3)• 1980 - 1990 Dönemi
– “24 Ocak Kararları” ile KİT politikasında köklü değişiklikler meydana gelmiştir. İthal ikameci sanayileşme stratejisi yerine dışa yönelik sanayileşme stratejisi benimsenmiş, serbest piyasa kurallarının ekonomiye hakim kılınması amaçlanmıştır.
– Devletin ekonomideki ağırlığının hafifletilmesi, sermayenin tabana yayılması, KİT’lerin serbest piyasa koşullarında etkinlik esasına göre çalışmalarının sağlanması dönemin politik hedefleri için gerekli koşullar olmuştur.
– 5.Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda (1985-1989) KİT politikası, KİT’lerin özelleştirilmesi, enerji, madencilik, ulaştırma-haberleşme sektörlerinde yoğunlaşma ve özel sektörün yeterli olduğu alanlarda yeni yatırımlardan kaçınma şeklinde yer almıştır.
– 6.Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda da özelleştirmenin hızlandırılmasına, karlılık ve verimliğin artırılmasına yer verilmiştir.
– 7.Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda, özelleştirmenin yanında, yönetim özerkliği ve piyasa şartlarına uygun olarak çalışmayı sağlamak üzere, 233 Sayılı KHK’de, merkezi yönetim ile KİT'lerin ilişkisinin sadece finansal ve ekonomik verimlilik ve etkinlik denetimi ile sınırlı tutulmasına, mevcut atama sisteminin değiştirilmesine, etkin bir performans değerleme sisteminin geliştirilmesine ve karar alma özerkliğinin sağlanmasına yönelik düzenlemeler” yapılması öngörülmüştür.
13R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 14: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/14.jpg)
KİT’LERİN TARİHÇESİ (4)
• 1990 ve Sonrası– 8.Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda,
• Devletin ekonomiye müdahalesinin özelleştirme politikaları çerçevesinde olabildiğince daraltılacağı, kamu hizmeti niteliğindeki görevlerin yürütülmesinde etkinlik ve verimlilik esaslarına uyulacağı,
• Özelleştirme kapsamı dışındaki işletmelerin faaliyetlerini özerk bir şekilde yürütebilmelerini teminen yeniden yapılandırılmalarının sağlanacağı,
• Özelleştirme stratejisinin geniş kamuoyu desteğine, uzlaşmaya ve özelleştirme sürecinin şeffaflığına dayanacağı belirtilmiştir.
– Kurullar– Yeniden yapılanma çalışmaları
14R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 15: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/15.jpg)
YASAL ÇERÇEVE• 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (8/6/1984)
– İDT, KİK, Müessese, Bağlı Ortaklık, İştirak, İşletme tanımları– KİT’lerin hukuki yapıları ve ana statüleri – Verimlilik, karlılık içinde çalışması ve görevleri – KİT’lerin denetimi
• Yatırım ve Finansman Kararnamesi– Yıllık faaliyet programlaması ve işletme bütçelerinin hazırlanması
• 72 sayılı Kanun Hükmünde Kararname– KİT denetiminin Yüksek Denetleme Kurulu tarafından yapılması
• 3346 sayılı KİT’ler ile Fonların TBMM’ce denetlenmesi hk. Kanun– KİT’ler ve fonların TBMM’ce denetlenmesi
• 4046 sayılı Özelleştirme Kanunu (24/11/1994)– Kamu kuruluşlarının ve kamu paylarının özelleştirilmesi
• 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (22/1/1990)– KİT’lere personel alınması, personelin görev ve yetkileri
15R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 16: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/16.jpg)
TEŞEBBÜS - KAMU TEŞEBBÜSÜ
• TeşebbüsKar veya diğer şekilde fayda sağlamak amacıyla kurulan hukuki ve mali kişiliğesahip, devamlı nitelikte bir örgüttür.
• Kamu TeşebbüsüEkonomik bir faaliyetin yerine getirilmesi amacına tahsis edilmiş kamu mülkiyetiolup, devletin tamamen veya kısmen girişimci görevini yerine getirdiği teşebbüslerdir.– Yasa ile kurulur.– Ayrı tüzel kişiliği vardır, kendi organları tarafından yönetilir.– Mali bakımdan özerktir, kendi mal varlıkları vardır.– Devlet bütçesi dışında yönetilir, bütçeden yardım alabilir.– YDK ve TBMM tarafından denetlenir.– Tek amaç kar değildir, kamu hizmeti ve sosyal amaç da gözönünde tutulur. – Devlet muhasebesi dışındadır.
16R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 17: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/17.jpg)
TEMEL TANIMLAR• İktisadi Devlet Teşekkülü (BOTAŞ, TMO, TTK,…)
– Sermayenin tamamı devletin, iktisadi alanda ticari esaslara göre faaliyet gösterir• Kamu İktisadi Kuruluşu (TCDD, POSTA İŞL.,DHMİ, KIYEM)
– Sermayenin tamamı devletin, kamu hizmeti ağırlıklı, tekel niteliği taşır• Müessese (TTK-Kozlu Müessesesi, TMO-Alkoloid Müessesesi,...)
– Sermayenin tamamı bir KİT’e ait olan işletme veya işletmeler topluluğu• Bağlı Ortaklık (TEMSAN, ETİ KROM, BOTAŞ INTERNATIONAL,…)
– Sermayenin %50’sinden fazlası bir KİT’e ait, TBMM’de ibrası gerekmez• İştirak (İGSAŞ-Akdeniz Gübre San. A.Ş., TEKEL-Çankırı Tuz Üretim ve Dağ. A.Ş., Bitlis Sigara ve
Tütün San. A.Ş.)– Sermayenin %15-50’si KİT veya Bağlı Ortaklığa ait, yönetim özeldir
• İşletme (TİGEM-Ceylanpınar T.İ.M., ÇAYKUR-Fındıklı Çay Fabrikası)– Müessese ve Bağlı Ortaklıkların mal ve hizmet üreten fabrika ve birimleridir
17R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 18: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/18.jpg)
KİT’LER VE İLGİLİ BAKANLIKLAR• Sanayi bakanlığı:
– MKEK, • Enerji Bakanlığı
– ETİ MADEN İŞL., TTK, TKİ, EÜAŞ, TEİAŞ, TETAŞ, TEMSAN, TPAO, BOTAŞ,
• Tarım Bakanlığı– TMO, ÇAYKUR, TİGEM, EBÜ A.Ş.,
• Maliye Bakanlığı– DMO,
• Ulaştırma Bakanlığı– TCDD, TÜVASAŞ, TÜDEMSAŞ, TÜLOMSAŞ, PTT, DHMİ, KIYEM
R. HAKAN ÖZYILDIZ 18
![Page 19: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/19.jpg)
Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlarII 4046 SAYILI ÖZELLEŞTİRME KANUNU KAPSAMINDAKİ KUR.A ÖZELLEŞTİRME KAPSAM VE PROGRAMINDAKİ KURULUŞLAR
İMALAT1 Sümer Holding A.Ş. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
MADENCİLİK2 Tasfiye Halinde Türkiye Demir Çelik İşletmeleri Genel MüdürlüğüÖzelleştirme İdaresi Başkanlığı3 KBİ- Karadeniz Bakır İşletmeleri A.Ş. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
ENERJİ4 TEDAŞ (Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.) Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
5 Yeniköy Elektrik Üretim A.Ş. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
6 Kemerköy Elektrik Üretim A.Ş. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
PETROL & DOĞALGAZ7 PETKİM Petrokimya Holding A.Ş. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı8 TÜPRAŞ Türkiye Petrol Rafineri A.Ş. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
TARIM9 TEKEL Tütün, Tütün Mam. Tuz ve Alkl.İşl.Gn.Müd. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
ULAŞTIRMA10 T. Denizcilik İşletmeleri A.Ş. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
11 THY Türk Hava Yolları A.O. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
III ÖZEL KANUNU OLAN KAMU SERMAYELİ KURULUŞLARHABERLEŞME
1 TÜRKSAT Ulaştırma Bakanlığı
BANKACILIK2 T.C. Ziraat Bankası AŞ3 T. Halk Bankası AŞ4 T. Eximbank5 T. Kalkınma Bankası
19R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 20: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/20.jpg)
KİT’LERİN DEVLET YAPISI İÇİNDEKİ YERİ
İlgili Bakanlık
Kamu İktisadi Teşebbüsleri - İktisadi Devlet Teşekkülleri - Kamu İktisadi Kuruluşları
İştirakler
Müesseseler
İşletmeler İşletmeler İşletmeler
Bağlı Ortaklıklar
İştirakler
Hazine Müsteşarlığı DPT DPB
KURULLAR
20R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 21: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/21.jpg)
KİT DENETİMİ
Kamu kaynaklarının kullanımı kurallara bağlıdır
1982 Anayasası’nın 165. maddesi gereği çıkartılan 3346 sayılı Kanun çerçevesinde TBMM tarafından denetim
72 sayılı Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu Hakkında KHK uyarınca YDK tarafından denetim
KİT faaliyetlerinin denetimi ve yıl sonu hesaplarının KİT Komisyonu tarafından ibra edilmesi
21R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 22: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/22.jpg)
KİTLERİN EKONOMİ İÇİNDEKİ YERİ - 2003 İstanbul Sanayi Odası tarafından hazırlanan 500 Büyük Sanayi Kuruluşu listesinde
görülmektedir.
Sıra ÜRETİMDEN SATIŞLAR KATMA DEĞER KAR İHRACAT NET AKTİF ÖZ SERMAYE
1 TÜPRAŞ TÜPRAŞ TÜPRAŞ VESTEL EÜAŞ EÜAŞ
2FORD OTOMOTİV TEKEL PETROL OFİSİ OYAK-RENAULT PETROL OFİSİ
EREĞLİ DEMİR ÇELİK
3 TOYOTA PHILSAEREĞLİ DEMİR ÇELİK
FORD OTOMOTİV TÜPRAŞ TÜRKŞEKER
4 EÜAŞ PETROL OFİSİ EÜAŞ TOYOTAEREĞLİ DEMİR ÇELİK TÜPRAŞ
5 ARÇELİK A.Ş. EÜAŞ TÜRKŞEKER TOFAŞ TÜRKŞEKER PETROL OFİSİ
6EREĞLİ DEMİR ÇELİK TÜRKŞEKER ARÇELİK A.Ş. TÜPRAŞ TEKEL TEKEL
7 OYAK-RENOEREĞLİ DEMİR ÇELİK
FORD OTOMOTİV ARÇELİK A.Ş. VESTEL TPAO
8VESTEL JTI TPAO
BEKO ELEKTRONİK ARÇELİK A.Ş. PETKİM
9 TÜRKŞEKER ARÇELİK A.Ş. OYAK-RENAULT BOSCH FORD OTOMOTİV ARÇELİK A.Ş.
10 AYGAZ A.Ş.FORD OTOMOTİV TEKEL HABAŞ TOFAŞ
SANKO
![Page 23: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/23.jpg)
2005 te isimler fazla değişmiyor. Ancak, sahipler artık faklı.
23R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 24: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/24.jpg)
R. HAKAN ÖZYILDIZ 24
![Page 25: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/25.jpg)
Borçlanma gereği, karlı KİT’ler sistemden çıkınca bozuluyor
KİT Borçlanma Gereği / GSYİH
-5.0%-4.0%-3.0%-2.0%-1.0%0.0%1.0%2.0%3.0%4.0%
Bütçe transferleri dahil Bütçe transferleri hariç
25R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 26: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/26.jpg)
Özelleştirme KİT’lerin ekonomiye yaptığı katkıyı azaltıyor
R. HAKAN ÖZYILDIZ 26
![Page 27: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/27.jpg)
R. HAKAN ÖZYILDIZ 27
![Page 28: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/28.jpg)
Yıllar itibariyle yaratılan katma değer
R. HAKAN ÖZYILDIZ 28
![Page 29: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/29.jpg)
Kit sistemi üretiminin GSMH içindeki payı da azalıyorKİT Satış Hasılatı ve GSMH
5
10
15
20
25
30
Hası
lat /
GSM
H
10.000
20.000
30.000
40.000
50.000
60.000
70.000
Hası
lat (
Dol
ar)
Hasılat /GSMH Hasılat (Milyon $)
29R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 30: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/30.jpg)
Çalışanların sayısı
R. HAKAN ÖZYILDIZ 30
![Page 31: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/31.jpg)
R. HAKAN ÖZYILDIZ 31
![Page 32: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/32.jpg)
KİT’LERDE ÇALIŞANLARIN SAYISI AZALIYOR
R. HAKAN ÖZYILDIZ 32
![Page 33: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/33.jpg)
KİT istihdamının önemi gittikçe azalıyor.KİT istihdamı / Toplam istihdam (%)
2,22,1 2,1
2,0
1,81,7 1,7
1,3
1,1 1,11,0
1,2
1,4
1,6
1,8
2,0
2,2
2,4
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
33R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 34: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/34.jpg)
Sayı azalırken istihdam maliyeti artmaya başlamış
İstihdam maliyeti
-20.0
0.0
20.0
40.0
60.0
80.0
100.0
120.0
140.0
1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Mal
iyet
30.0
35.0
40.0
45.0
50.0
55.0
60.0
KİT
Say
ısı
Maliyet KİT Sayısı
34R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 35: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/35.jpg)
İstihdam sayısı azalırken, harcamalar azalmıyor
KİT'lerde Personel sayısı ve harcaması
200.000
250.000
300.000
350.000
400.000
450.000
500.000
Sayı
300
1.300
2.300
3.300
4.300
5.300
6.300
7.300
8.300
9.300
Harc
ama
Personel sayısı (Kişi) Harcama (Milyon YTL)
35R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 36: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/36.jpg)
Belirli yıllarda ücret artışları enflasyon artışının üzerinde gerçekleşmiştir: 1990-1992, 1997-2000, 2006 ve 2007 dönemleri
İstihdam harcamaları değişimi ve ÜFE
-30%
-10%
10%
30%
50%
70%
90%
110%
130%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
120%
Kişi Başı Har. Yıllık Değ.(%) Yıllık Ortalama ÜFE
36R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 37: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/37.jpg)
KİT sektöründe istihdam sayı olarak yıllar itibariyle azalma trendi göstermekle beraber sektörün zarar ettiği 1989-1995 yılları arasında uygulanan yüksek ücret artışı politikasının KİT mali yapısına olumsuz etkileri
olmuştur.
İstihdam harcamaları
200.000250.000300.000350.000400.000450.000
500.000550.000600.000650.000700.000
Kişi
1.000
6.000
11.000
16.000
21.000
26.000
31.000
Dola
r
Kişi Sayısı Kişi Başı İstihdam Harcaması
37R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 38: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/38.jpg)
R. HAKAN ÖZYILDIZ 38
![Page 39: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/39.jpg)
Reel olarak meydana gelen zararın en yüksek olduğu dönemde ücret artışları da en yüksek seviyelerdedir.
İstihdam hacamaları ve kar/zarar ilişkisi
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
3.500
4.000
İstih
dam
-2.000-1.500
-1.000-5000
5001.000
1.5002.000
Kar/Z
arar
İstihdam Harcaması Dönem Kar/Zarar
39R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 40: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/40.jpg)
Karlı, personel harcamalarını kendi gelirlerinden yapabilen KİT’ler sistemden çıktıkça, TCDD gibi sorunluların yükü merkezi bütçeye kalıyor.
KİT'lere yapılan bütçe transferleri / Personel harcamaları (%)
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
40R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 41: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/41.jpg)
İSTİHDAM VE FAİZ GİDERLERİ ARTTIKÇA, DOĞAL OLARAK KAR-ZARAR AZALIYOR
İstihdam giderleri ve Faiz ödemelerinin Kar/Zarara etkisi (% GSMH)
-2,50
-1,50
-0,50
0,50
1,50
2,50
3,50
4,50
1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Kar/Zarar İstihdam giderleri Faiz giderleri
41R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 42: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/42.jpg)
Çünkü ücretler genel olarak yüksek. [2008 tahmini, hedef enflasyona (%4) göre hazırlanmış.]
Personel Harcamaları / Satış Hasılatı (%)
89
101112131415161718
42R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 43: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/43.jpg)
Karlı KİT’ler sistemden çıktıkça, yüklerin merkezi bütçeye transferi olasılığı artıyor
KİT Kar-Zararı/GSMH (%)
-3,00
-2,00
-1,00
0,00
1,00
2,00
3,00
1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
43R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 44: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/44.jpg)
KİT’LERDE YATIRIM : KİT’ler, ekonomideki paylarının azaltılması, yaşanan finansal dar boğazlar ve özelleştirme kapsamına alınan kuruluşların yatırım stratejileri gibi nedenlere bağlı olarak her geçen yıl daha az yatırım yapmaktadır. Azalan yatırım harcamaları KİT’lerin çağdaş teknolojinin
gerisinde kalması ve rekabet şansının azalması anlamına gelmektedir.
KİT Yatırımları ve Kamu Yatırımları
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
0%
1%
2%
3%
4%
5%
6%
GSM
H 'y
a oa
ranı
KAMU YAT.İÇİ PAYI TOPLAM YAT.İÇİ PAYI GSMH'YA ORANI
44R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 45: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/45.jpg)
GEÇİCİ İYİLEŞTİRMELERE DİKKAT ETMEKTE YARAR VAR
KİT sisteminden karlı olanlar çıktıkça ya borçları ya da bütçeye yükleri artıyor.Bu konuda KİT bazında önlem almak gerek. Rekabete dayanıklı olmayanların yeniden yapılandırılması gerek. Ancak politik çözümü zor bir konu.
R. HAKAN ÖZYILDIZ 45
![Page 46: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/46.jpg)
GELİRİ İYİ OLAN KİT’LERİN GELİRLERİNİN BİR KISMI BÜTÇEYE GELİR OLARAK AKTARILIYOR
R. HAKAN ÖZYILDIZ 46
![Page 47: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/47.jpg)
Faiz Dışı fazla hedefi nedeniyle KİTler içeride birbirlerine, bankalara ve resmi daireler ile özel şahıslara
borçlanıyorlar. Dış borçlarını ödüyorlar.
47R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 48: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/48.jpg)
48R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 49: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/49.jpg)
R. HAKAN ÖZYILDIZ 49
![Page 50: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/50.jpg)
Görev zararı uygulaması avans sistemine bağlanınca siyasetçinin iştahı azaldı
50R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 51: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/51.jpg)
KİT’LERİN 2001 EKONOMİK PROGRAMI İÇERİSİNDEKİ YERİ
• EKONOMİK PROGRAMIN EN ÖNEMLİ BİLEŞENLERİNDEN BİRİSİ YAPISAL REFORMLARDIR.
• ENERJİ, TARIM, TELEKOMÜNİKASYON, SOSYAL GÜVENLİK ALANLARINDA DEVAM ETMEKTE OLAN REFORMLAR KİT’LERİ DOĞRUDAN İLGİLENDİRMEKTEDİR.
• 2002 YILI % 3,9’LUK KAMU KESİMİ FAİZ DIŞI FAZLASININ % 1,1’İ KİT SİSTEMİNDEN SAĞLANMIŞTIR. 2003 YILINDA BU RAKAMLARIN SIRASIYLA % 6,5 VE % 1,19 OLMASI PLANLANMIŞTIR.
• BU HEDEFE ULAŞMAYA YÖNELİK OLARAK HARCAMA AZALTICI VE GELİR ARTIRICI ÇEŞİTLİ TEDBİRLER UYGULAMAYA KONULMUŞTUR VE 2003 YILINDA DA SÖZ KONUSU TEDBİRLER UYGULANMAYA DEVAM ETMEKTEDİR.
51R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 52: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/52.jpg)
ÖZELLEŞTİRMEDE SORUMLU / İLGİLİ KURULUŞLAR
• Özelleştirme İdaresi Başkanlığı – ÖİB• Hazine Müsteşarlığı• Devlet Planlama Teşkilatı• İlgili Bakanlıklar• TBMM – KİT Komisyonu
• Yeni bir yasal ve idari yapıya ne kadar gerek var?
52R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 53: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/53.jpg)
ÖZELLEŞTİRME-1• Özelleştirmenin hedefleri;
– Ekonomide verimliliği arttırmak ve rekabetçi piyasa mekanizmalarının çalışmasını sağlamak, (İngiltere - Ms. Teacher deneyi - sermayenin özel sektöre transferi, kamu açığını kapatma amacı)
– Devletin rolünü yeniden tanımlamak ve klasik fonksiyonlarına (eğitim, sağlık, adalet, savunma) konsantre olmasını sağlamak (Doğu Bloğu kupon özelleştirmesi deneyimi, kamu hisseleri işçilere dağıtılıyor, yönetim işçilerde)
– Zarar eden ekonomik kamu kuruluşlarının bütçeye yük olmasına son vermek. (Türkiye – 1984’te başlayan süreç. Kamu açıklarını kapatmak için gelir yaratmak temel amaç. Et-Balık örneği.)
– Kamu borcunu azaltmak,– Kamu kaynaklarını diğer yararlı/gerekli (örn. Eğitim) alanlara yönlendirebilmek– Yerel kaynakları kalkınmaya yönlendirebilmek ve finansal piyasaları geliştirmek– Sermayeyi tabana yaymak (Başarılı Alman örneği.)– iyi yönetişimi esas alan OECD yaklaşımı. (istihdam gibi
kavramlar öne çıkarıldı.)
53R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 54: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/54.jpg)
ÖZELLEŞTİRME-2• Özelleştirmeden etkilenen guruplar:
– KİT çalışanları (doğrudan)– Bürokratlar (Bakanlıklar ve diğer
birimlerde KİT lerle bağlantılı iş yapanlar)
– Sendikalar ( Üye kayıplarının artması ve dolayısıyla gelirlerinin azalması)
– Halk ( Üretilen mal ve hizmetin kalitesinde ve/fiyatında meydana gelen olumlu/olumsuz değişmeler)
• Özelleştirme stratejisinin unsurları:– İletişim kampanyaları ile en geniş
kamuoyu desteğini sağlamak– Gerekiyorsa özelleştirilecek KİT’in
bulunduğu sektörü rehabilite ederek, satış fiyatını yükseltmek.
– Özelleştirilecek KİT’e uygun özelleştirme teknikleri seçmek.
– Özelleştirme için hangi KİT’in, nasıl seçileceğine ilişkin prosedürü belirlemek.
– Şeffaflık ve kamuoyuna hesap vermek için gerekli altyapıyı oluşturmak.
54R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 55: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/55.jpg)
ÖZELLEŞTİRME-3– Özelleştirilecek KİT’lere özel sektör yaklaşımlarını yerleştirmek
(kar+verimliliği öne çıkaracak şekilde değişiklikler yapmak)– Özelleştirme sonucunda hissedar olabilecek yabancıların hak ve
yükümlülüklerini detaylı, şeffaf ve kalıcı bir biçimde belirlemek. (Özelleştirmenin sonrasında sektörde ve/veya şirkette rekabeti etkileyecek yeni kural ve/veya şartlar ileri sürmemek.
– Özelleştirme sonrası gelişmeleri izleyerek verilen sözlerin yerine getirilip getirilmediğini denetlemek.
– Başta orta ölçekli firmalar olmak üzere özelleşen şirketlere yeni şartlara uyum için yardım sağlamak.
– Sermayeyi tabana yamak.– İşini kaybedenlere yeni iş ve eğitim olanakları sağlamak.
55R. HAKAN ÖZYILDIZ
![Page 56: KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ VE ÖZELLEŞTİRME](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061604/56815c76550346895dca8b02/html5/thumbnails/56.jpg)
ÖZELLEŞTİRME-4• Özelleştirme aşamaları:
– Önceliklerin ve hedeflerin, kamuoyunda konsensüs sağlayacak bir şekilde belirlenmesi.
– Özelleştirme stratejisinin geliştirilmesi
– Sektörün rekabetçi şartlara hazırlanması.
– Yasal altyapının hazırlanması.– Hedeflere ve önceliklere uygun
özelleştirme metodunun seçilmesi. (Halka arz, blok satış vb.)
– Özelleşecek KİT’e özel hazırlıklar:• Değerleme, (Danışman
tutulması) • İdari ve finansal yeniden
yapılanma, • Personel yeniden yapılanması,• Sektördeki regülasyon
politikalarının gözden geçirilmesi,
• Kamuoyunun bilgilendirilmesi,– Uygulama– Özelleştirme sonrasının
izlenmesi.
56R. HAKAN ÖZYILDIZ