HASTANE ÖNCESİ ACİL SAĞLIK HİZMETLERİNDE KAPNOMETRİ

veKAPNOGRAFİ KULLANIMI

Prm. Ahmet AKSU

SOLUNUMUN İKİ ÖNEMLİ FAZI

Solunum havasındaki CO2 konsantrasyonunun sayısal olarak ölçülmesi KAPNOMETRİ; konsantrasyonların seyrinin grafik olarak çizilmesi de KAPNOGRAFİ olarak adlandırılmaktadır.

ÇALIŞMA İLKESİ

• Kızılötesi sprektomi yönteminde bir ışık kaynağından belirli bir dalga boyunda ışık salınır ve solunum havasındaki CO2 tarafından absorbe edilen miktar, bir detektör aracılığıyla saptanıp ölçüm değeri olarak verilir.

• Normal atmosferdeki CO2 miktarı %0.4’tür.

Bu nedenle inspiryum havasındaki CO2 miktarı

‘0’ olarak kabul edilir. Başlangıçta, aşağıdaki durumlarda da anlamlıdüzeyde CO2 miktarı ölçülebilir;

_ Ölçüm öncesinde ekspiryum havasının mideye gitmesine yol açan hatalı maske ile solunum,

_ Kola gibi CO2 içeren içeceklerin alınması,

_ CO2 oluşumuna neden olan (antiasit vb.) ilaçların alınmış olması,

Özefagal entübasyonda; yapılan birkaçsoluktan sonra CO2 düzeyi düşük

olarak ölçülüp ETCO2 değeri sıfırlanır.

DEĞERLER

Normal Ventilasyon : PeeCO2 35- 40 mmHg

Hiperventilasyon: PeeCO2 30- 35 mmHg

Hipoventilasyon: PeeCO2 > 45 mmHg

Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetleri’ndeKapnometri ve Kapnografi’nin KullanılmasıNiçin Endikedir?

Entübeli Hastalar;

_ ETT yerleşiminin doğruluğunun yerleşimi,_ ETT pozisyonunun nakil esnasında yerleşiminin

gözlenmesi,_ KPR esnasında; * Kardiyak kompresyonların etkinliği, * SDGD’ ün erken belirtisi, * İntrakraniyal basıncın gözlenmesi,

Entübe Olmayan Hastalar;

_ Triyaj hastalarının hızlı tespiti, * Kritik hastalar * Kimyasal terörizm olayları_ Obstrüktif Akciğer Hastalıkları, * Astım * Amfizem_Hipoventilasyon durumları, * Sedasyon ve analjezi * Alkol ve ilaç intoksikasyonu

ETT

ETT esnasında tüpün trakea içinde içindeolduğunu göstermenin en güvenilir yolusolunumdaki CO2 düzeyini kontrol etmektir.

Hastane öncesi acil sağlık hizmetlerindealışagelmiş teknikler; vokal kordların görülmesi,tüpün vokal kordlardan geçişin görülmesi, tüptebuğulanma olması, göğüs hareketleriningözlenmesi, ventilasyon sonrası solunum seslerininbilateral oskülte edilmesidir.

Orafarenksin kan, kusmuk ve yabancı maddelernedeniyle yeterince görülememesi nedeniyle buişlemler yeterince yapılamaz.

Olay yerinin gürültülü ve panik olmasınedeniyle solunum sesleri yeterinceduyulamayabilir.

Ölçülebilir CO2 miktarı sadece

akciğerlerden kaynaklanabileceği içinbirkaç soluk alışverişten sonra normalolarak bulunan PeeCO2 , tüpün özefagusta

olmadığını %100’ e yakın bir kesinliklekanıtlar.

KPR Etkinliği

Kalp debisi ve akciğer perfüzyonununartması ile PeeCO2 değeri yükselir;

ölüm vakalarında ekspiryum havasındaCO2 saptanmaz. (CO2 taşınması durur,

PeeCO2 sıfıra kadar düşer)

SDGD’ mü Erken Göstermesi

SDGD’ nde kapnografi dalgaları hızlıcayükselir; nabız ve tansiyondan dahaçabuk gözlemlenir. Nabız ölçümü arteryalvazokontriksiyon nedeniyle zorlaşabilir.

Normal Kapnografi DalgalarıA-B: Ekspirasyon başlangıcı, anatomik ölü boşluk

nedeniyle CO2 yok

B-C : Ekspirasyon ortası, CO2 hızlı artışı

C-D : Alveoler plato, düşük artışD-E : İnhalasyon nedeniyle CO2 düzeyinin düşüşü

‘ D ‘ ekspiryumun sonu olup EtCO2 değerini

vermektedir. Noktanın değeri alveoler CO2

konsantrasyonunu en doğru yansıtan rakamdır.

Resim 1- Oridion Capnographi Referans Guide

Resimde görüldüğü gibi solunumun olmadığını en erken kapnografi göstermektedir. (1)

!!! Solunum durduktan birkaçdakika içerisinde pulseoksimetrehalen normal değerler içerisindeölçüm gösterebilir !!!

Normal Kapnografi Dalgası

Bronkospazm

Hiperventilasyon

Hipoventilasyon

Kapnometre maske ile kullanıldığı gibiendotrakeal tüpe takılarak ta kullanılabilir. Kapnometre ve kapnografiler ayrı bir cihaz ya da defimonitöre entegre şekilde bulunabilir.

Kapnometre maske ve ET ile kullanılacaksamutlaka filtre ile kullanılmalıdır. Aksi haldesolunum havasındaki nem tüpte buğulanmaya,ölçümün hatalı olmasına neden olur.

SONPRM. AHMET AKSU