KATI ATIKLARDAN ENERJİÜRETİMİ

Artan nüfus, kentlesme ve sanayilesmeye paralelolarak olusan katı atık miktarı da hızla artmaktave kentler için giderek daha büyük bir sorunhaline gelmektedir.

Gelismis ülkelerde 1970’li yıllardan itibarendüzenli depolama ve yakma teknolojileri katıatıkların bertaraf edilmesinde kullanılmayabaslanmıstır. 1990 ve 2000’ li yıllarda isegazlastırma ve anaerobik çürütme teknolojileriatık yönetim sistemlerindeki yerlerini almayabaslamıslardır

Artan nüfus, kentlesme ve sanayilesmeye paralelolarak olusan katı atık miktarı da hızla artmaktave kentler için giderek daha büyük bir sorunhaline gelmektedir.

Gelismis ülkelerde 1970’li yıllardan itibarendüzenli depolama ve yakma teknolojileri katıatıkların bertaraf edilmesinde kullanılmayabaslanmıstır. 1990 ve 2000’ li yıllarda isegazlastırma ve anaerobik çürütme teknolojileriatık yönetim sistemlerindeki yerlerini almayabaslamıslardır

Atıklardan elde edilebilecek ürünler gerikazanılabilir maddeler, kompost ve enerjidir.Enerji geri kazanımı üzerinde en çok çalısılankonulardan biridir.

Düzenli depolama teknolojisinde kentsel katıatıklar mühendislik çalısmaları yapılmıssahalarda biriktirilir, sahada atıkların biyolojikbozunmaları sonucu enerji degeri olan baslıcametan ve karbon dioksitten olusan depo gazı eldeedilir.

Atıklardan elde edilebilecek ürünler gerikazanılabilir maddeler, kompost ve enerjidir.Enerji geri kazanımı üzerinde en çok çalısılankonulardan biridir.

Düzenli depolama teknolojisinde kentsel katıatıklar mühendislik çalısmaları yapılmıssahalarda biriktirilir, sahada atıkların biyolojikbozunmaları sonucu enerji degeri olan baslıcametan ve karbon dioksitten olusan depo gazı eldeedilir.

Yakma teknolojisinde ise atıklar herhangi bir önproses uygulanmadan fırınlarda yakılarak veyakatı atıklar islenerek elde edilen, kalorifik degeridaha yüksek, yakıtın akıskan yataklı sistemlerdeyakılması sonucu bertaraf edilirler ve üretilenenerji elektrik ve ısı üretiminde kullanılır.

Yakma teknolojisinde atıklar kontrollü olarak ısıgeri kazanımı sağlanarak yakılırlar ve buhartürbinleri kullanılarak elektrik üretimigerçekleştirilir.

Yakma teknolojisinde ise atıklar herhangi bir önproses uygulanmadan fırınlarda yakılarak veyakatı atıklar islenerek elde edilen, kalorifik degeridaha yüksek, yakıtın akıskan yataklı sistemlerdeyakılması sonucu bertaraf edilirler ve üretilenenerji elektrik ve ısı üretiminde kullanılır.

Yakma teknolojisinde atıklar kontrollü olarak ısıgeri kazanımı sağlanarak yakılırlar ve buhartürbinleri kullanılarak elektrik üretimigerçekleştirilir.

Gazlaştırma teknolojisi ilk aşamada piroliz içerirdaha sonra bunu yüksek sıcaklıklı reaksiyonlartakip eder ve düşük molekül ağırlıklı gazlarüretilir.Üretilen gaz içten yanmalı motorlar veyaboylerler kullanılarak enerji üretimi içindeğerlendirilir.

Anaerobik çürütme prosesinde atıkların organikkısmı oksijensiz ortamda özel tasarlanmışreaktörlerde çürütülür. Bu bakteriyel aktivitealtında çürümüş atıklar metan ve karbondioksitüretir.

Gazlaştırma teknolojisi ilk aşamada piroliz içerirdaha sonra bunu yüksek sıcaklıklı reaksiyonlartakip eder ve düşük molekül ağırlıklı gazlarüretilir.Üretilen gaz içten yanmalı motorlar veyaboylerler kullanılarak enerji üretimi içindeğerlendirilir.

Anaerobik çürütme prosesinde atıkların organikkısmı oksijensiz ortamda özel tasarlanmışreaktörlerde çürütülür. Bu bakteriyel aktivitealtında çürümüş atıklar metan ve karbondioksitüretir.

Düzenli depolama teknolojisinde kentsel katıatıklar mühendislik çalışmaları yapılmışsahalarda biriktirilir, sahada atıkların biyolojikbozunmaları sonucu enerji değeri olan başlıcametan ve karbon dioksitten oluşan depo gazı eldeedilir. Depo gazının enerji potansiyeli yaygınolarak direkt ısıtma sistemlerinde, içten yanmalımotor veya gaz türbinli kojenerasyon tesislerindedeğerlendirilmektedir.

Düzenli depolama teknolojisinde kentsel katıatıklar mühendislik çalışmaları yapılmışsahalarda biriktirilir, sahada atıkların biyolojikbozunmaları sonucu enerji değeri olan başlıcametan ve karbon dioksitten oluşan depo gazı eldeedilir. Depo gazının enerji potansiyeli yaygınolarak direkt ısıtma sistemlerinde, içten yanmalımotor veya gaz türbinli kojenerasyon tesislerindedeğerlendirilmektedir.

KATI ATIĞIN TANIMI Katı atıklar (çöpler) evsel, endüstriyel ve her

türlü insan faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan,sahibi tarafından istenmeyen, üreticisitarafından herhangi bir amaçlakullanılamayacak olan katı maddelerdir.

14 Mart 1991 tarihinde Resmi Gazete’deyayınlanan “Katı Atıkların KontrolüYönetmeliği’nde ise katı atığın tanımı “üreticisitarafından atılmak istenen ve toplumun huzuruve özellikle çevrenin korunması bakımındandüzenli bir şekilde bertaraf edilmesi gereken katımaddeler” şeklinde yapılmıştır.

Katı atıklar (çöpler) evsel, endüstriyel ve hertürlü insan faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan,sahibi tarafından istenmeyen, üreticisitarafından herhangi bir amaçlakullanılamayacak olan katı maddelerdir.

14 Mart 1991 tarihinde Resmi Gazete’deyayınlanan “Katı Atıkların KontrolüYönetmeliği’nde ise katı atığın tanımı “üreticisitarafından atılmak istenen ve toplumun huzuruve özellikle çevrenin korunması bakımındandüzenli bir şekilde bertaraf edilmesi gereken katımaddeler” şeklinde yapılmıştır.

KATI ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASI

Katı atıkların kaynaklarına göre daha detaylı birsınıflandırma ise şu şekildedir:

1) Evsel katı atıklar2) İri ve hurda katı atıklar3) Bahçe atıkları4) Cadde, sokak süprüntüleri5) Sanayi atıkları6) Mezbaha ve ahır atıkları7) Enkaz ve toprak8) Tehlikeli ve zararlı atıklar9) Zehirli atıklar

Katı atıkların kaynaklarına göre daha detaylı birsınıflandırma ise şu şekildedir:

1) Evsel katı atıklar2) İri ve hurda katı atıklar3) Bahçe atıkları4) Cadde, sokak süprüntüleri5) Sanayi atıkları6) Mezbaha ve ahır atıkları7) Enkaz ve toprak8) Tehlikeli ve zararlı atıklar9) Zehirli atıklar

AYRICA KATI ATIKLAR ORGANIK VEINORGANIK OLARAK DA GRUPLANDIRILIR. - Gıda atıkları - Bahçe atıkları - Kağıt, karton - Plastik, kauçuk - Tekstil - Tahta - Metal - Cam - Kül, cüruf, toprak

- Gıda atıkları - Bahçe atıkları - Kağıt, karton - Plastik, kauçuk - Tekstil - Tahta - Metal - Cam - Kül, cüruf, toprak

KATI ATIKLARIN YÖNETIM ŞEMASI

Katı atık yönetim sisteminde uygulanandeğerlendirme ve bertaraf teknolojileri şu şekildesıralanabilir:

- Geri kazanma- Düzenli depolama- Termal dönüşüm teknolojileri- Yakma- Gazlaştırma- Piroliz- Biyolojik dönüşüm teknolojileri- Aerobik kompostlaştırma- Anaerobik kompostlaştırma

Katı atık yönetim sisteminde uygulanandeğerlendirme ve bertaraf teknolojileri şu şekildesıralanabilir:

- Geri kazanma- Düzenli depolama- Termal dönüşüm teknolojileri- Yakma- Gazlaştırma- Piroliz- Biyolojik dönüşüm teknolojileri- Aerobik kompostlaştırma- Anaerobik kompostlaştırma

DEPO GAZI OLUŞUMU Depolama sahasında gerçeklesen kentsel katı

atıkların bozunması karmasık bir prosestir. Bozunma fiziksel, kimyasal ve biyolojik

proseslerin bir kombinasyonudur. Fiziksel bozunma atıgın fiziksel özelliklerinde

degisikliklerin meydana gelmesi seklindedüsünülebilir.

Kimyasal bozunma materyallerin sızıntı suyundaçözünmesidir.

Biyolojik dönüsümler aerobik ve anaerobikbozunma olarak ikiye ayrılır.

Depolama sahasında gerçeklesen kentsel katıatıkların bozunması karmasık bir prosestir.

Bozunma fiziksel, kimyasal ve biyolojikproseslerin bir kombinasyonudur.

Fiziksel bozunma atıgın fiziksel özelliklerindedegisikliklerin meydana gelmesi seklindedüsünülebilir.

Kimyasal bozunma materyallerin sızıntı suyundaçözünmesidir.

Biyolojik dönüsümler aerobik ve anaerobikbozunma olarak ikiye ayrılır.

Elde ettiğimiz depo gazını depolama sahasındanveya etraftaki topraktan bir vakum pompasıyardımıyla uzaklastırırız.

Her iki durumda da gaz geri kazanım kuyuları vevakum pompaları kullanılır.

Kuyuların ve blover ekipmanının baglantısınısaglayan bir boru agı insa edilir.

Elde ettiğimiz depo gazını depolama sahasındanveya etraftaki topraktan bir vakum pompasıyardımıyla uzaklastırırız.

Her iki durumda da gaz geri kazanım kuyuları vevakum pompaları kullanılır.

Kuyuların ve blover ekipmanının baglantısınısaglayan bir boru agı insa edilir.

Gaz çıkarma kuyuları: Bunlar depo gazınıntoplanması için dikey veya yatay sekildedepolama gövdesine yerlestirilir.

Gaz toplama noktası: Toplanan tüm gaz burayagetirilip birlestirilir. Toplama noktası bir tankveya bir boru olabilir. Gaz kuyularında birikendamıtma suyunun çökebilmesi için, gaz toplamanoktasının kotu tercihen daha asagıda olmalıdır.Gaz toplama noktası, ölçüm ve ayarlamaekipmanlarıyla donatılmalıdır.

Gaz çıkarma kuyuları: Bunlar depo gazınıntoplanması için dikey veya yatay sekildedepolama gövdesine yerlestirilir.

Gaz toplama noktası: Toplanan tüm gaz burayagetirilip birlestirilir. Toplama noktası bir tankveya bir boru olabilir. Gaz kuyularında birikendamıtma suyunun çökebilmesi için, gaz toplamanoktasının kotu tercihen daha asagıda olmalıdır.Gaz toplama noktası, ölçüm ve ayarlamaekipmanlarıyla donatılmalıdır.

Direkt yakma depo gazının kullanımında enbasit ve en ucuz yöntemdir. Depo gazı genelliklebüyük endüstriyel kazanlarda veya tuglafırınlarında, kireç veya çimento fırınlarındayakılır.

Direkt yakmanın mümkün olmadıgı durumlardaen ekonomik çözüm depo gazından elektriküretimidir. Elektrik üretimi gaz motorları, gaztürbinleri, buhar türbinleri ve yakıt pillerikullanılarak gerçeklestirilebilir.

Direkt yakma depo gazının kullanımında enbasit ve en ucuz yöntemdir. Depo gazı genelliklebüyük endüstriyel kazanlarda veya tuglafırınlarında, kireç veya çimento fırınlarındayakılır.

Direkt yakmanın mümkün olmadıgı durumlardaen ekonomik çözüm depo gazından elektriküretimidir. Elektrik üretimi gaz motorları, gaztürbinleri, buhar türbinleri ve yakıt pillerikullanılarak gerçeklestirilebilir.

YAKMA

Yakma teknolojisinin en büyük avantajı agırlıkça%75, hacimce %90 azalma saglamasıdır.

Dezavantajı ise yakma sonucu olusan baca gazıemisyonlarının hava kirliligine neden olmasıdır.

Bu yöntem özellikle, düzenli depolama alanıkurmak için uygun alanı bulunmayan ülkelerdetercih edilmektedir.

Yakma teknolojisinin en büyük avantajı agırlıkça%75, hacimce %90 azalma saglamasıdır.

Dezavantajı ise yakma sonucu olusan baca gazıemisyonlarının hava kirliligine neden olmasıdır.

Bu yöntem özellikle, düzenli depolama alanıkurmak için uygun alanı bulunmayan ülkelerdetercih edilmektedir.

YAKMA VE ENERJI KAZANMA TESISININTEKNIK ÖZELLIKLERI

Izgara sisteminin üstünde bir su borusu kazanıbulunmaktadır. Baca gazı oradan yatay bir ısıdeğiştiricisinden geçer.

Isı değiştiricisinin altında, baca gazındaki uçucuküllerin kısmen tutulması için kül tutucularbulunmaktadır. Bunların ısı yalıtımı bacagazındaki sıvı fazın damıtılmasını önler.Izgarada oluşan cüruf, doğrudan cüruf işlemebirimine gider. Kazanlarda oluşan uçucu kül,homojenize edilip ara depolamaya gider.

Izgara sisteminin üstünde bir su borusu kazanıbulunmaktadır. Baca gazı oradan yatay bir ısıdeğiştiricisinden geçer.

Isı değiştiricisinin altında, baca gazındaki uçucuküllerin kısmen tutulması için kül tutucularbulunmaktadır. Bunların ısı yalıtımı bacagazındaki sıvı fazın damıtılmasını önler.Izgarada oluşan cüruf, doğrudan cüruf işlemebirimine gider. Kazanlarda oluşan uçucu kül,homojenize edilip ara depolamaya gider.

Kazanlarda üretilen buhar, bir buhar türbinindeelektrik üretimi için kullanılır. Türbinde, yükseksıcaklık ve yüksek basınçla gelen buharın,sıcaklık ve basıncı düşürülür. Düşük basınçlıbuhar, bir kondensörde soğutulur. Damıtılan su,kondensör pompalarıyla kullanma suyu tankınaaktarılır.

Buhar türbininden alınan buhar ile, kullanmasuyundaki damıtma suyu ısıtılır ve proses için ısıenerjisi temin edilir. Türbin, elektrik üretenjeneratörü çalıştırır.

Kazanlarda üretilen buhar, bir buhar türbinindeelektrik üretimi için kullanılır. Türbinde, yükseksıcaklık ve yüksek basınçla gelen buharın,sıcaklık ve basıncı düşürülür. Düşük basınçlıbuhar, bir kondensörde soğutulur. Damıtılan su,kondensör pompalarıyla kullanma suyu tankınaaktarılır.

Buhar türbininden alınan buhar ile, kullanmasuyundaki damıtma suyu ısıtılır ve proses için ısıenerjisi temin edilir. Türbin, elektrik üretenjeneratörü çalıştırır.

Depolama haznesinden atık kıskaçlı vinçle fırınabeslenir, vinç atıgın karısmasını da saglar.

Kapasitesi genelde 1-4 m3 arasında degisir.

Yanma prosesinin kalbi yanmanın meydanageldigi odadır.

Birçok birimde atık yanma odasında hareketeden ızgaralarla ilerler ve bu ızgaraların dizaynıve isletmesi tüm prosesin basarı veyabasarısızlıgını belirler.

Depolama haznesinden atık kıskaçlı vinçle fırınabeslenir, vinç atıgın karısmasını da saglar.

Kapasitesi genelde 1-4 m3 arasında degisir.

Yanma prosesinin kalbi yanmanın meydanageldigi odadır.

Birçok birimde atık yanma odasında hareketeden ızgaralarla ilerler ve bu ızgaraların dizaynıve isletmesi tüm prosesin basarı veyabasarısızlıgını belirler.

Izgaranın hareketi atıgın karısmasını ve homojenbir yanma meydana gelmesini saglar. Bunugerçeklestirmek için farklı ızgara sistemleritasarlanmıstır.

Yanma odasındaki sıcaklık basarılı bir isletmeiçin kritik degiskendir.

Eger çok düsük olursa, 770 derecenin altında,plastiklerin büyük kısmı yanmaz. 1090 dereceninüzerindeyse fırındaki refraktörler ısıyı tutamaz.

Yanma hızı dönme hızındaki degisimle kontroledilebilir.

Izgaranın hareketi atıgın karısmasını ve homojenbir yanma meydana gelmesini saglar. Bunugerçeklestirmek için farklı ızgara sistemleritasarlanmıstır.

Yanma odasındaki sıcaklık basarılı bir isletmeiçin kritik degiskendir.

Eger çok düsük olursa, 770 derecenin altında,plastiklerin büyük kısmı yanmaz. 1090 dereceninüzerindeyse fırındaki refraktörler ısıyı tutamaz.

Yanma hızı dönme hızındaki degisimle kontroledilebilir.

ISTANBULDAKI ÇÖPTEN ENERJı ELDE EDENSANTRALLER

İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin bir iştirakiolan İSTAÇ AŞ. tarafından işletilen Odayeri veKömürcüoda sahalarına 1995'den beri çöpdepolanmaktadır. Odayeri depo sahası 52 hektaralanı kaplamakta olup halen 32 milyon ton,Kömürcüoda depo sahası 44 hektar alanıkaplamakta olup, halen 15 milyon ton çöp ihtivaetmektedir.

Projeler, 2005 yılında çıkarılan ve Mayıs 2007tarihinde tâdil edilen Yenilenebilir EnerjiKaynakları Mevzuatı kapsamında olduğu içindevletin, Ekim 2008 itibari ile 0.055Euro(0,122TL)/kW-saat sabit fiyatlı elektrikenerjisi satın alma garantisi altındadır.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin bir iştirakiolan İSTAÇ AŞ. tarafından işletilen Odayeri veKömürcüoda sahalarına 1995'den beri çöpdepolanmaktadır. Odayeri depo sahası 52 hektaralanı kaplamakta olup halen 32 milyon ton,Kömürcüoda depo sahası 44 hektar alanıkaplamakta olup, halen 15 milyon ton çöp ihtivaetmektedir.

Projeler, 2005 yılında çıkarılan ve Mayıs 2007tarihinde tâdil edilen Yenilenebilir EnerjiKaynakları Mevzuatı kapsamında olduğu içindevletin, Ekim 2008 itibari ile 0.055Euro(0,122TL)/kW-saat sabit fiyatlı elektrikenerjisi satın alma garantisi altındadır.

er iki saha için toplam güç kapasitesi azami 35MW tahmin edilmektedir. Bunun üçte ikisiOdayeri, üçte biri de Kömürcüoda sahasındanbeklenmektedir.

Üretilen enerji, millî elektrik şebekesine 34.5 kvenerji nakil hatları ile iletilmektedir.

er iki saha için toplam güç kapasitesi azami 35MW tahmin edilmektedir. Bunun üçte ikisiOdayeri, üçte biri de Kömürcüoda sahasındanbeklenmektedir.

Üretilen enerji, millî elektrik şebekesine 34.5 kvenerji nakil hatları ile iletilmektedir.

ODAYERI

SON

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ….

MEYLİS GARLIYEV1316070092

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ….

MEYLİS GARLIYEV1316070092