kaxetis mxare - upload.wikimedia.org · mdidarma da mravalferovanma bunebrivma pirobebma gansazrvra...
TRANSCRIPT
1
kaxeTis mxare
(axmetis, Telavis, gurjaanis, dedofliswyaros, lagodexis, sagarejos, siRnaRisa da yvarlis
administraciul-teritoriuli erTeulebi)
pasporti
2007 weli
2
Sinaarsi:
gverdi
1 mxaris zogadi daxasiaTeba 3
2 xelisufleba 3
3 mosaxleoba da dasaqmeba 4
4 ganaTleba da kultura 8
5 kulturuli memkvidreobis Zeglebi 11
6 kaxeTis mxaris ekonomika 12
6.1 biujeti 13
6.2 mrewveloba 17
6.3 soflis meurneoba 20
6.4 eqsporti 24
6.5 transporti 25
6.6 kavSirgabmuloba 26
6.7 energetika 27
6.8 sastumroebi 28
6.9 safinanso-sabanko momsaxureba 28
6.10 sainformacio servisi 29
7 mineraluri da rekreaciuli resursebi 30
8 saerTaSoriso ekonomikuri TanamSromloba 33
9 ekonomikuri ganviTarebis indikaturi maCveneblebi 34
10 sainvesticio potenciali 36
3
1. mxaris zogadi daxasiaTeba
teritoriis farTobi – 11379 km2
administraciuli centri – Telavi
manZili administraciul centrsa da Tbiliss Soris – 150 km
klimati – hava subtropikuli, haeris saSualo wliuri temperatura 130C. atmosferuli
naleqebis raodenoba 400-800 mm.
wylis ZiriTadi arteriebi: md. alazani, romlis sigrZe mingeCauris wyalsacavamde 351 km-ia.
msxvili Senakadebidan aRsaniSnavia: ilto (43 km), xodaSnisxevi (31 km), stori (38 km), Turdo (28 km),
CelTi (28 km), lopota (33 km), kisisxevi (37 km), duruji (26 km), Wermisxevi (35 km), kabali (48 km).
mdinare iori, romlis sigrZea 320 km, msxvili Senakadebia md. gombori (13 km), labinxevi (10 km),
lakbe (32 km), ole (29 km).
2. xelisufleba
kaxeTis mxareSi aRmasrulebel xelisflebas axorcielebs saqarTvelos prezidentis
saxelmwifo rwmunebuli. misi funqciebia, uzrunvelyos regionSi sazogadoebrivi wesrigis dacvis
koordinacia, resursebis mobilizeba, administraciul-teritoriuli erTeulebis socialur-
4
ekonomikuri ganviTarebis programebis SemuSavebisa da ganxorcielebis organizeba, investiciebis
mozidvisa da reformebis ganxorcielebis xelSewyoba, adamianis uflebebis dacva da sxva.
mxareSi adgilobrivi TviTmmarTveloba xorcieldeba warmomadgenlobiTi (sakrebulo) da
aRmasrulebeli (gamgeoba) organoebis mier Semdegi administraciul-teritoriuli erTeulebis
mixedviT:
_ Telavis municipaliteti;
_ axmetis municipaliteti
_ gurjaanis municipaliteti;
_ yvarlis municipaliteti;
_ dedofliswyaros municipaliteti;
_ lagodexis municipaliteti;
_ sagarejos municipaliteti;
_ siRnaRis municipaliteti.
3. mosaxleoba da dasaqmeba
mosaxleobis ricxovnoba 2006 wlis 1 ianvrisaTvis – 409551 kaci.
aqedan: qalaqis mosaxleoba _ 86210 kaci; soflisa – 323341 kaci.
mosaxleobis simWidrove 2006 wlis 1 ianvrisaTvis – 36 kaci.
5
mosaxleobis mTliani ricxovnobidan:
dasaqmebulia ekonomikaSi _ 204670 kaci;
saxelmwifo seqtorSi _ 26607 kaci;
kerZo seqtorSi _ 178063 kaci.
umuSevaria – 47398 kaci.
mosaxleobis eTnikuri Semadgenloba:
qarTvelebi – 343 590 kaci;
somxebi _ 3441 kaci;
rusebi _ 3299 kaci;
osebi _ 6333 kaci;
azerbaijanelebi _ 40344 kaci;
ukrainelebi _ 126 kaci;
iezidebi _ 426 kaci;
berZnebi _ 244 kaci;
afxazebi _ 108 kaci;
qistebi _ 8242 kaci;
sxvadasxva _ 3398 kaci.
mosaxleobis ricxovnoba msxvil dasaxlebebSi:
q. Telavi _ 20200
6
q. axmeta _ 9400
q. gurjaani _ 10700
q. dedofliswyaro _ 7724
q. lagodexi _ 6590
q. sagarejo _ 12566
q. siRnaRi _ 2700
q. wnori _ 6030
q. yvareli _ 10300
mosaxleobis raodenoba
cxrili 1
mosaxleoba raioni weli
sul qalaqi sofeli
1 2 3 4 5
axmeta 2006 44100 9400 34700
Telavi 2006 68000 20200 47800
gurjaani 2006 73200 10700 62500
d/wyaro 2006 30240 7724 22516
lagodexi 2006 50300 6590 43710
sagarejo 2006 60396 12566 47830
siRnaRi 2006 42652 8730 33922
yvareli 2006 40663 10300 30363
7
sul 2006 409551 86210 323341
dasaqmebis maCveneblebi
kaxeTis mxareSi SromiTi resursi 252068 aTas kacs Seadgens, rac mosaxleobis 61.5%-ia. aqedan
dausaqmebelia daaxloebiT _ 47398 aTasi kaci, anu samuSao Zalis 18.8%. ekonomikis dargSi
dasaqmebulia 204670 kaci, anu saerTo raodenobis 81.2%. saqmianobis seqtoris mixedviT: sasoflo-
sameurneo seqtorSi dasaqmebulia _ 82.1% (168035 kaci), samewarmeo seqtorSi _ 9.5% (19440 kaci),
ganaTleba-jandacvis seqtorSi – 6.3% (12894 kaci), sxvadasxva seqtorebSi _ 2.1% (4300 kaci).
dasaqmebulTa ricxvSi didia TviTdasaqmebulTa xvedriTi wili (80,8%), ZiriTadad es aris
soflebis mosaxleoba, visac aqvs 1 heqtari an meti farTobis miwis nakveTi.
demografiuli mdgomareoba
dinamika (2002-2005 ww.)
2002 w. 2003 2004 2005
# raioni
dabadebulTa
ricxovnoba
gardacvlilTa
ricxovnoba
dabadebulTa
ricxovnoba
gardacvlilTa
ricxovnoba
dabadebulTa
ricxovnoba
gardacvlilTa
ricxovnoba
dabadebulTa
ricxovnoba
gardacvlilTa
ricxovnoba
1 axmeta 356 507 343 420 377 538 279 334
8
2 gurjaani 489 1169 425 1130 604 1260 589 986
3 dedofliswyaro 312 484 309 515 250 433 271 306
4 Telavi 501 501 477 558 610 862 555 603
5 lagodexi 388 561 375 390 542 576 544 372
6 sagarejo 471 650 447 650 698 661 581 480
7 siRnaRi 225 831 202 532 341 651 298 514
8 yvareli 231 129 209 457 233 546 249 410
2973 5150 2787 4652 3655 5527 3366 4005
saSualo xelfasi
saSualo xelfasi saxelmwifo seqtorSi aSS dolarze gaangariSebiT Seadgens 82 dolars,
kerZo seqtorSi _ 98 dolars.
saSualo wliuri Semosavali erT sul mosaxleze gaangariSebiT, eqspertuli gaTvlebis
Tanaxmad, Seadgens daaxloebiT 460 dolars.
4. ganaTleba da kultura
mxareSi funqcionirebs Semdegi umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebebi:
_ iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis siRnaRis filiali;
9
_ Telavis i. gogebaSvilis saxelobis saxelmwifo universiteti.
dasaqmebulTa Soris umaRlesi ganaTleba aqvs 44120 kacs, profesiuli _ 55260 kacs, xolo
sruli zogadi ganaTleba _ 101190 kacs.
saswavlo-aRmzrdelobiT dawesebulebaTa raodenoba da profili
cxrili 2
# raioni skolamdeli dawyebiTi sabazo 9-wliani sruli zogadi
1 axmeta 33 1 8 19
2 Telavi 20 3 2 30
3 gurjaani 41 1 26
4 dedofliswyaro 19 _ 15
5 lagodexi 28 6 21
6 sagarejo 29 1 29
7 siRnaRi 23 2 2 21
8 yvareli 23 12 15
sul 216 6 32 176
kulturuli RirsSesaniSnaobebi:
Teatrebi:
_ Telavis vaJa-fSavelas saxelobis saxelmwifo dramatuli Teatri;
10
_ gurjaanis Tojinebis saxelmwifo Teatri;
_ gurjaanis raionis sof. veliscixis saxalxo Teatri;
_ sagarejos kulturis saxlTan arsebuli saxalxo Teatri;
_ sagarejos kulturis saxlTan arsebuli Tojinebis Teatri.
muzeumebi:
_ Telavis g. CubinaSvilis saxelobis muzeumi;
_ winandlis al. WavWavaZis saxl-muzeumi;
_ erekle II-is samefo rezidencia;
_ gurjaanis mxareTmcodneobis muzeumi;
_ nato vaCnaZis saxl-muzeumi;
_ didebis sabrZolo muzeumi (gurjaani);
_ ioseb noneSvilis saxl-muzeumi (kardenaxi);
_ iv. beritaSvilis saxl-muzeumi;
_ rafiel erisTavis saxl-muzeumi (axmeta, sof. qistauri);
_ mxareTmcodneobis muzeumi (axmeta, sof. qv. alvani);
_ mxareTmcodneobis muzeumi (TuSeTi, omalo);
_ gogla leoniZis saxelobis memorialuri muzeumi (sagarejo, sof. patarZeuli);
_ sagarejos mxareTmcodneobis muzeumi;
_ ilia WavWavaZis mxareTmcodneobis muzeumi;
_ kote marjaniSvilis saxl-muzeumi (yvareli);
11
_ niko firosmanis saxl-muzeumi (d/wyaro, sof. mirzaani);
_ vano sarajiSvilis saxl-muzeumi (siRnaRi);
_ vaso goZiaSvilis saxl-muzuemi (siRnaRi, sof. vaqiri);
_ irodion evdoSvilis saxl-muzeumi (siRnaRi, sof. bodbisxevi);
_ sandro mirianaSvilis saxl-muzeumi (q. siRnaRi);
_ sandro SanSiaSvilis saxl-muzeumi (siRnaRi, sof. jugaani).
5. kulturuli memkvidreobis Zeglebi
kaxeTis mxare mdidaria istoriuli ZeglebiT. aq ganTavsebulia saqarTveloSi arsebuli
xuroTmoZRvruli Zeglebis 2/3, maT Sorisaa: Zveli SuamTis (V-VII ss.) da axali SuamTis (XVI s.)
monastrebi, iyalTos samonastro kompleqsi (XI-XII ss.), baxtrionis cixe-galavani (XII s.), alaverdis
ansambli (XI s.), matnis cxrakaris monasteri (V s.), gremis mTavarangelozis taZari (1565 w.), nekresis
samonastro ansambli (IV-IX ss.), daviT garejis samonastro gamoqvabulTa kompleqsi (VI s.), ujarmis
cixe-qalaqi (VI s), bodbis gamoqvabulTa kompleqsi (XI-XIII ss.), wm. ninos samonastro kompleqsi,
xirsis monasteri, Tamaris cixe (Sua saukuneebi), siRnaRis cixe (Sua saukuneebi), xornabujis cixe
(adreuli Sua saukuneebi) da sxv.
12
6. kaxeTis mxaris ekonomika
kaxeTi ekonomikuri potencialiT aris saqarTvelos erT-erT umniSvnelovanesi regioni.
mdidarma da mravalferovanma bunebrivma pirobebma gansazRvra kaxeTis sameurneo profili da
adgili Sromis Sidasaxelmwifoebriv danawilebaSi, rac gamoixata, upirveles yovlisa, am kuTxis
specializaciaSi sasoflo-sameurneo, gansakuTrebiT mevenaxeoba-meRvineobis mimarTulebiT.
mniSvnelovania aseve marcvleuli kulturebis warmoeba da mecxoveleoba.
mxaris ekonomikaSi soflis meurneobis ganmsazRvreli adgilis gamo ganviTarebulia kvebis
mrewveloba, romelSic ZiriTadi wili Rvinis mrewvelobaze modis. garda amisa, aRsaniSnavia
navTobisa da gazis mopoveba sagarejosa da d/wyaros raionebSi. dedofliswyaro cnobilia aseve
kirqvis mopoveba-gadamuSavebiT. fiqal-marmarilos mopoveba-gadamuSaveba warmoebs Telavis raionSi.
axmetis raioni odiTganve cnobilia xe-tyis damuSavebiT da xis nawarmis warmoebiT.
ekonomikaSi mniSvnelovan rols asrulebs vaWroba, romlis moculoba 46 mln lars Seadgens
da momsaxurebis sfero, romlis moculoba 20 mln lariT ganisazRvreba. bolo periodSi SesamCnevia
aseve mSeneblobis masStabebis zrda.
regionaluri produqti ganisazRvreba 1 100 mln-mde lariT da erT sul mosaxleze Seadgens
2500 lars.
13
6.1. biujeti
Semosulobebi (aTasi lari)
# raioni wlebi sagadasaxado
Semosavali
arasagadasaxado
Semosavali
kapit.
Semosavlebi
sxva
araklasif.
sul
2004 4034.9 189.6 1181.9 5406.4
2005 4494.1 921.6 _ 1407.3 6823.0
2006 4007.0 473.1 563.6 3616.1 8659.8
1 Telavi
2007 4420.0 475.0 383.0 _ 5278.0
2004 773.6 114.8 _ 2143.3 3031.7
2005 1601.2 450.3 1621.6 3673.1
2006 1514.3 467.9 177.8 176.2 2336.2
2 axmeta
2007 1795.0 910.0 100.0 2805.0
2004 3439.6 133.2 115.2 3688.0
2005 2190.6 1049.8 739.7 3980.1
2006 2203.5 936.8 278.0 325.6 3743.9
3 sagarejo
2007 1910.0 907.0 100.0 2917.0
2004 1864.0 48.5 771.4 2683.9
2005 1613.9 391.0 1482.8 3487.7
2006 1892.2 259.7 303.8 271.8 2727.5
4 dedofliswyaro
2007 2074 530 400.0 388 3392
2004 1101.2 41.8 2672.8 3815.8 5 siRnaRi
2005 1221.7 165.7 2329.2 3716.6
14
2006 1739.6 122.7 476.4 745.6 3084.3
2007 1753.0 1172.7 778.8 3704.5
2004 1967.5 208.0 2650.3 4825.8
2005 1348.2 367.9 2376.2 4092.3
2006 2492.6 794.1 289.5 1603.6 5179.8
6 gurjaani
2007 2204.0 246.7 257.6 283.3 2991.6
2004 750.5 63.7 14.7 2813.6 3642.5
2005 724.7 125.3 2520.3 3370.3
2006 1087.0 195.8 408.8 1452.6 3144.2
7 lagodexi
2007 1201.0 114.0 70.0 341.0 1726.0
2004 988.8 47.2 2163.5 3199.5
2005 1131.1 452.5 1412.2 2995.8
2006 1352.0 342.5 589.8 1105.1 3389.4
8 yvareli
2007 1483.0 861.5 239.0 303.0 2886.5
2004 14920.1 846.8 14.7 14512.0 30293.6
2005 14325.5 3924.1 13889.3 32138.9
2006 16288.2 3592.6 3087.7 9296.6 32265.1
sul regioni
2007 16840.0 5216.5 2328.4 1315.3 25700.6
15
gadasaxdelebi (aTasi lari)
#
raioni
wlebi
saerTo daniSnulebis sax.
momsaxureba
Tavdacva
sazogadoebrivi wesrigi
ganaTleba
janmrTelobis dacva
soc.dazRveva da
socuzrunvelyofa
sabinao-komunaluri
meurneoba
kultura, sporti
saTbob-energet.kompleqsi
soflis meurneoba
saTbob-momp. mrew.
sasargeblo wiaRis.
gadamam. mrew.
garemos dacva
transporti da
kavSirgabmuloba
ek. saqmianobasTan dak.
sxva momsaxureba
sxva momsaxureba
xarjebis jami
2004 560.2 14.6 54.1 2335.3 320.3 234.0 290.0 1207.9 27.0 363.0 5406.4
2005 931.1 7.9 85.1 2591.8 288.4 281.8 848.5 1214.9 5.4 468.1 6723.0
2006 949.6 20.8 145.9 578.7 109.6 347.9 4922.1 1342.1 9.5 233.6 8659.8
1
Telavi
2007 1146.4 23.1 160.0 688.0 20.0 151.5 1954.5 936.7 250.0 102.9 5433.1
2004 270.7 8.9 82.9 2127.1 134.1 39.3 58.6 198.8 23.6 34.1 2978.2
2005 503.3 18.9 117.0 1688.2 249.4 120.0 453.8 309.2 37.1 64.5 65.9 3627.3
2006 1069.3 36.3 92.8 338.4 65.4 90.2 197.5 279.5 59.8 46.6 2275.8
2
axmeta
2007 637.9 36.0 167.7 608.2 50.0 80.0 602.0 528.2 40.0 30.0 25.0 2805
2004 444.6 12.3 106.0 1648.9 295.9 474.8 326.6 124.7 8.2 26.1 16.7 75.3 3560.1
2005 584.7 35.8 56.1 1949.1 94.0 534.1 379.4 280.1 17.0 49.8 3980.1
2006 893.7 49.2 306.2 344.3 93.8 339.1 858.4 404.2 6.1 60.0 3355.0
3
sagarejo
2007 858.5 48.8 155.7 454.2 91.0 363.1 403.3 405.5 125.0 11.9 2917.0
4 d e 2004 559.3 10.2 77.9 1355.0 85.8 71.0 103.9 199.8 48.6 59.1 2569.6
16
2005 1185.0 24.7 61.2 1525.2 60.8 122.0 55.4 294.2 33.8 70.1 3432.4
2006 1251.6 25.4 121.4 209.3 45.1 97.7 94.7 246.4 329.2 2420.8
2007 632.2 52.6 115.1 250.3 67.1 146.0 1292.1 290.0 8.6 300.0 238.0 3392.0
2004 652.8 20.7 57.8 2046.1 263.5 130.1 98.4 407.3 _ 85.6 3762.3
2005 801.0 26.3 38.4 1626.9 112.7 141.9 266.0 421.4 29.7 142.3 3606.6
2006 1208.0 29.0 100.9 139.9 76.9 114.9 665.5 448.7 65.5 2849.3
5
siRnaRi
2007 1024.9 43.6 157.0 346.2 75.0 178.0 1581.2 497.3 60.4 101.0 4064.6
2004 420.7 16.3 142.2 2645.8 234.7 224.4 420.1 521.0 17.9 27.1 155.7 4825.9
2005 675.1 20.8 39.2 1903.7 200.9 222.1 426.9 358.8 6.3 189.3 4043.1
2006 1348.9 47.3 109.9 257.6 156.6 186.9 1634.5 395.5 816.1 4953.3
6
gurjaani
2007 929.8 41.1 422.6 266.5 94.0 164.5 577.0 320.0 62.0 114.1 2991.6
2004 345.9 16.0 73.3 2470.8 191.3 108.4 41.9 151.1 15.1 140.6 3554.4
2005 672.4 16.6 105.5 1892.4 125.8 131.2 77.6 218.6 35.0 82.4 3357.5
2006 815.3 29.4 89.4 455.0 77.2 88.6 433.4 373.6 2.0 386.7 51.8 2802.4
7
lagodexi
2007 562.8 28.0 82.4 221.2 41.0 70.0 177.8 258.4 22.0 238.3 24.1 1726.0
2004 299.5 15.4 53.5 2171.1 108.7 62.0 108.3 264.8 15.1 101.3 3199.7
2005 618.3 39.8 76.0 1361.8 102.0 92.7 118.0 390.5 30.0 63.7 2892.8
2006 701.7 38.5 82.1 236.7 57.6 114.8 1135.8 670.4 8.8 7.0 3053.4
8
yvareli
2007 671.5 52.2 75.6 411.7 31.8 100.0 978.9 339.5 49.5 175.8 2886.5
2004 3553.7 114.4 647.7 16800.1 1634.3 1344.0 1447.8 3075.5 8.2 158.3 58.9 1014.7 29856.6
2005 5970.9 190.8 578.5 14539.1 1234.0 1645.8 2625.6 3487.7 194.3 64.5 _ 1131.6 31662.8
2006 8238.1 275.9 1048.6 2559.9 682.2 1380.1 9941.9 4160.4 2.0 401.6 59.8 9.5 1609.8 30369.8
sul
2007 6464.0 325.4 1336.1 3246.3 469.9 1253.1 7566.8 3575.6 430.5 858.2 589.9 26215.8
17
6.2. mrewveloba
kaxeTSi mrewvelobis wamyvani qvedargia kvebis mrewveloba (75%). kvebis mrewvelobis wamyvani
dargia Rvinis mrewveloba, romlis wili 75-78%-s Seadgens, igi warmodgenilia yurZnis
gadammuSavebeli 50 moqmedi sawarmoTi, romlebic ganlagebulia mevenaxoebis ZiriTad raionebSi:
gurjaanSi, Telavsa da yvarelSi. kaxeTi amave dros aris koniakis mrewvlobis mTavari sanedleulo
baza.
mrewvelobaSi mniSvnelovani adgili daikava safqvel-burRuleulis warmoebam (marcvleulis
gadamuSaveba), rac ss `kaxeTi-fortes” saeqsploataciod gadacemam ganapiroba. q. gurjaanSi
saeqsploataciod gadaeca naturaluri koncentratebis qarxana Sps `qarTuli produqti”, ramac
mniSvnelovnad gazarda ualkoholo sasmelebis warmoebis moculoba.
garda amisa, kaxeTis mrewveloba warmodgenilia iseTi dargebiTac, rogoricaa xe-tyis
gadamuSaveba da xis nawarmis warmoeba, qimiuri mrewveloba (saRebavebi, plastmasis nakeTobebi),
tyavis gadammuSavebeli mrewveloba da sxv.
bunebriv-klimaturi pirobebidan gamomdinare seriozuli mimarTulebaa energetikis, saSen
masalaTa da xe-tyis warmoebis ganviTareba.
18
samrewvelo produqciis warmoebis moculoba 2004-2006 wlebSi
lari
# samrewvelo produqcia 2004 2005 2006 SeniSvna
1. samTo-mopovebiTi mrewvloba da karierebis
damuSaveba 11927600 12238960 21840780
2. el.energiis, airis, wylis warmoeba da
ganawileba 7861580 9720718 13053712
3. damamuSavebeli mrewveloba, aqedan: 92499100 93489516 88074181
a) sakvebi produqtebis (sasmelebis CaTvliT)
warmoeba 88522300 90411616 84753901
aqedan: Rvinisa da sxva alkoholuri
sasmelebis warmoeba 70272000 79591486 62525573
b) tyavis, tyavis nawarmis warmoeba 297000 92000 184030
g) xe-tyis damuSaveba da xis nawarmis warmoeba 2350400 2274900 2455950
d) qimiuri mrewveloba (saRebavebis warmoeba,
plastmasis nakeTobaTa warmoeba) 380000 542900 558450
e) liTonis mza nawarmis warmoeba 231400 259500 260500
v) sxva danarCeni 718000 1083164 513199
sul 112288280 116623758 123620522
19
samrewvelo sawarmoTa ZiriTadi maCveneblebi
cxrili 3
mcire sawarmoebi
(20 kacamde)
saSualo
sawarmoebi
(20-100 kaci)
msxvili
sawarmoebi
(100-ze meti kaci)
sul moqmedi sawarmoebi
warmoebuli
produqcia
(aT.lari)
dasaqme-
bulTa
raodenoba
dasaxeleba
sawarmoTa rao- ba
dasaqmebulTa rao-ba
warmoebuli
produqcia (aT.l
ari)
sawarmoTa rao-ba
dasaqmebulTa rao-ba
warmoebuli
produqcia (aT.l
ari)
sawarmoTa rao-ba
dasaqmebulTa rao-ba
warmoebuli
produqcia (aT.l
ari)
sawarmoTa rao-ba
2006 weli
2006 weli
1 samTomompovebeli mrewveloba
da karierebis damuSaveba 5 265 2647.5 1 280 19193.3 6 21840.8 545
2 eleqtroenergiis, airis, wylis
warmoeba da ganawileba 24 409 13053.7 24 13053.7 409
3 Rvinisa da sxva alkoholuri
sasmelebis warmoeba 50 2250 62525.6 50 62525.6 2250
4 ludis warmoeba 1 19 45.1 1 45.1 19
5 Tambaqos nawarmis warmoeba 1 8 1200.0 1 1200.0 8
6 ualkoholo sasmelebis
warmoeba 48 211 202.0 1 25 1500.0 49 1702.0 137
7 nayinis warmoeba 1 37 660.7 1 100 1022.9 2 1682.9 137
8 safqvel-burRuleulis
warmoeba 8 52 771.2 1 170 7078.3 9 7849.5 222
20
9 purisa da funTuSeulis
warmoeba 72 324 1679.8 72 1679.8 324
10 xorcis, xorcis produqtebisa
da rZis warmoeba 16 195 7042.2 16 7042.2 195
11 tyavis warmoeba 1 20 184.0 1 184.0 20
12 xe-tyis damuSaveba da xis
nawarmis warmoeba 12 152 2455.9 12 2455.9 152
13 saRebavebis, plastmasis
nakeTobaTa warmoeba 1 12 52.4 1 21 506.1 2 558.5 33
14 liTonis mza nawarmis
warmoeba 3 16 260.5 3 260.5 16
15 sxva dargebi 17 62 1400.7 17 1400.7 62
sul regionSi 194 1480 28347.5 58 2598 67839.9 3 550 27294.5 265 123481.2 4628
6.3. soflis meurneoba
soflis meurneoba aris kaxeTis ekonomikis wamyvani dargi, mosaxleobis Semosavlis mTavari
wyaro da mxaris mrewvelobis sanedleulo baza. aq gamorCeulia ori mTavari fizikur-geografiuli
raioni:
1. Sida kaxeTi – md. alaznis velze mevenaxeobis, marcvleuli kulturebis, mebostneobis zona,
mecxoveleobis mniSvnelovani roliT (bolo periodSi mniSvnelovnad ganviTarda mexileobac).
21
2. gare kaxeTi – md. ivris zeganze mecxoveleobis, mevenaxeoba-mexileobis zona, mzesumziris,
marcvleuli meurneobis, mebostneobis mniSvnelovani ganviTarebiT.
kaxeTis wilad modis saqarTvelos venaxebis saerTo farTobis da yurZnis mosavlis TiTqmis
50%. aq yovelwliurad ikrifeba 120-150 aTasi tona yurZeni. gavrcelebulia iseTi unikaluri jiSebi,
rogoricaa: rqawiTeli, mwvane, xixvi, qisi, saferavi da sxva.
marcvleuli kulturebidan mniSvnelovania saSemodgomo xorbali da qeri. mniSvnelovan
kulturas warmoadgens aseve simindi. maTi saSualo wliuri mosavlianoba 140-180 aTas tonas
Seadgens.
mzesumziris naTesebis didi nawili modis dedofliswyaros raionze, Semdeg - siRnaRis,
sagarejos, gurjaanisa da Telavis raionebze.
kaxeTisaTvis tradiciulad mniSvnelovani dargia mecxoveleoba, rasac xels uwyobs, rogorc
sazafxulo, ise sazamTro saZovrebis didi farTobebi. msxvilfexa rqiani pirutyvis suladoba
Seadgens 140 aTass, wvrilfexa pirutyvisa (cxvari, Txa) - 315 aTass, Rorisa - 70 aTass.
wamyvani saxeebis sasoflo-sameurneo produqtebis warmoeba 2006 wels
cxrili 4
raioni marcvleuli
(aTasi tona)parkosnebi mzesumzira kartofili yurZeni baRCeuli bostneuli Txili
Telavi 12.0 0.15 0.3 1.2 20.4 0.6 2.3 3.0
axmeta 13.0 0.1 0.5 2.1 5.3 0.6 1.2 0.08
22
sagarejo 5.4 0.1 1.7 0.3 6.8 6.6 0.3
d/wyaro 18.3 0.03 3.6 0.2 5.0 1.1 0.6 _
siRnaRi 35.0 6.0 0.5 25.0 8.0 0.3 _
gurjaani 2.7 0.15 0.7 0.8 17.7 4.4 3.6 0.02
lagodexi 13.0 0.1 0.5 1.0 10.2 7.0 1.5 0.3
yvareli 5.0 0.03 0.2 0.1 18.6 4.7 0.8 0.2
104.4 0.66 13.5 6.2 109.0 33.0 10.6 3.6
sasoflo-sameurneo savargulebis moculoba saxeebis mixedviT
sasoflo-sameurneo savargulebi Seadgens 583981 ha-s,
aqedan: saxnavi – 203349 ha-s;
saZovari – 330698 ha-s;
saTibi – 2587 ha-s;
mravalwliani nargavebi _ 47347 ha-s.
sasoflo-sameurneo miwebis privatizebis mdgomareoba 2007 wlis 1 ianvrisaTvis
privatizebuli
miwis farTobi
01.10.06-is
mdgomareobiT
(ha)
aqedan
pirdapiri
miyidviT
(ha)
spec.auqcioniT
(ha)
Ria auqcioniT
(ha) raioni
saprivatiza-
cio miwis
farTobi
(ha)
sul m.S. 2006
wels sul
2006
wels sul
m.S. 2006
wels sul
m.S. 2006
wels
privatizebis
%
Telavi 9000 3009 2400 2728 2119 181 181 100 100 33,4
23
axmeta 4076,0 1346 1021 1346 1021 _ _ _ _ 33
sagarejo 15162 2010 1990 1811 1791 199 199 13,3
dedofliswyaro 34200 2431 2330 2247 2146 _ _ 184 184 6,6
siRnaRi 16696 3652 3321 3611 3280 41 41 21,9
gurjaani 3947 1002 900 899 797 103 103 25,4
lagodexi 11416 3763 3657 2923 2817 840 840 33
yvareli 7049 3489 3239 3429 3179 6,0 6,0 54 54 48,5
sul 101546 20702 18858 18994 17150 386,0 386,0 1322 1322 20,4
mciremiwiani (1.25 ha-mde farTobi) glexebis ricxovnoba – 102900, aqedan:
TelavSi – 20400 kaci; axmetaSi – 7980 kaci; yvarelSi – 10130 kaci; gurjaanSi – 14920 kaci;
sagarejoSi – 13200 kaci; dedofliswyaroSi – 9500 kaci; lagodexSi – 11710 kaci; siRnaRSi – 15060
kaci.
msxvili fermeruli meurneobebis, fermerTa asociaciebis kooperativebisa da sxva
gaerTianebebis raodenoba – 608.
soflis meurneobis momsaxure agrocentrebis, serviscentrebis raodenoba, maTi masalebiTa da
teqnikiT aRWurvilobis done
kaxeTSi Seqmnilia axali teqnikiT 15 agrosainJinro serviscentri:
kombaini _ 5 erTeuli.
traqtori (belarusi) 105 cx.Z. _ 30 erTeuli damxmare mowyobilobiT:
_ guTani (samfrTiani) _ 20;
24
_ diskebiani farcxi – 8;
_ rotaciuli frezi – 10;
_ lafeti – 8.
traqtori (belarusi) 57 cx.Z. _ 23 erTeuli damxmare mowyobilobiT:
_ guTani 2-frTiani – 23;
_ rotaciuli frezi – 8;
_ diskebiani farcxi – 8;
_ lafeti – 7.
6.4. eqsporti
2004-2006 wlebSi kaxeTis regionidan eqsportirebuli produqciis moculoba (ZiriTadi
saxeobebisa da qveynebis mixedviT)
dasaxeleba ganzomilebis erTeuli 2004 2005 2006 SeniSvna
Rvino mln boTli 22.0 30.0 15.0
xe-tye aTasi lari 400.0 403.0 380.0
tyavi aTasi lari _ 92.0 184.0
25
2004-2005 wlebSi saeqsporto Rvinis moculobis 80%-i gahqondaT ruseTSi. garda amisa eqsporti
xorcieldeboda yazaxeTSi, ukrainaSi, belorusiaSi, poloneTSi sul – 20-mde qveyanaSi.
2006 wels cnobili movlenebis gamo ruseTSi Rvinis eqsporti mkveTrad Semcirda da Seadgina
mTliani moculobis 20% (I kvartalSi embargos SemoRebamde). samagierod, gaizarda sxva qveynebis
areali, romelmac moicva 35 qveyana. maT Soris ukraina da yazaxeTi, sadac ganxorcielda eqsportis
50%.
tyavis eqsporti xorcieldeba italiaSi.
6.5. transporti
kaxeTSi kargadaa ganviTarebuli saavtomobilo transporti. samgzavro gadazidvebs emsaxureba
20-mde satransporto sawarmo. seriozul siZneles qmnis aRuricxavi kerZo taqsebis simravle
(rogorc adgilobrivi, ise saqalaqTaSoriso marSrutebis), ris gamoc Semosavlebi 2004 wels 2000
aTasi laridan 2006 wels 611 aTas laramde Semcirda.
administraciuli centri Telavi dedaqalaqs ukavSirdeba ori gziT – gomboris uReltexilis
gadasasvleliT da gomboris qedis garsSemovliT gziT (Telavi-gurjaani-Tbilisi). gurjaani-
Tbilisis gzis monakveTi dafarulia axali asfaltiT, Telavi-gombori-vazianis gzis monakveTs (97
km) esaWiroeba reabilitacia.
26
saxelmwifo mniSvnelobis gzebis sigrZea 580 km, romelTa mdgomareoba damakmayofilebelia da
pasuxoben saSualo standartebs.
saerTaSoriso mniSvnelobis saavtomobilo magistralis sigrZea _ 125 km.
kaxeTSi Tavis droze kargad iyo ganviTarebuli agreTve sarkinigzo da sahaero transporti.
dReisaTvis regionis Cixuri mdebareobis gamo sarkinigzo gadazidvebis tarifebi sakmaod maRalia
da igi funqcionirebs umniSvnelo datvirTviT.
rkinigzis sigrZea 150 km, romelic savalalo mdgomareobaSia.
aseve savalaloa sahaero transportis mdgomareoba. mxareSi arsebuli aeroportebidan
moqmedia Telavis aeroporti, romelic mxolod SveulmfrenebisaTvis gamoiyeneba. aRsaniSnavia, rom
Telavis aeroportis infrastruqtura mTlianad SenarCunebulia da mcire investiciebiT
SesaZlebelia misi srulad amoqmedeba.
6.6. kavSirgabmuloba
kaxeTis regionis yvela raionis teritoriaze moqmedebs saerTaSoriso saqalaqTaSoriso
satelefono qseli, Telavsa da gurjaanSi danergilia Tanamedrove Cinuri teqnologiebi (cifruli
satelefono qseli).
teritoria mTlianad aris moqceuli `magTikomisa” da `jeoselis” dafarvis zonaSi.
27
6.7. energetika
regioni mTlianada eleqtroficirebulia. rogorc qalaqis, ise soflis mosaxleobas
eleqtroenergia 24-saaTiani grafikiT miewodeba. dRe-RameSi moxmareba Seadgens 18-20 mgvt-s.
kaxeTSi funqcionirebs 4 hidroeleqtrosadguri: axmetis raionSi - `xadrohesi~, romelic
sruli datvirTvis SemTxvevaSi gamoimuSavebs 24 mgvt elenergias, yvarlis raionSi - `inwobahesi~, 1
mgvt simZlavris, lagodexis raionSi - `kabalhesi~, 1.5 mgvt simZlavris da gurjaanis raionSi -
`alazanhesi~, 1.5-2.5 mgvt simZlavris.
qalaqebSi TelavSi, gurjaanSi, sagarejoSi dasrulda da danarCen raionul centrebSi
mimdinareobs individualuri gamricxvelianeba, romelic xels Seuwyobs moxmarebuli
eleqtroenergiis safasuris maqsimalurad amoRebas (dReisaTvis es maCvenebeli 60-70% Seadgens).
yvela raionuli centri (qalaqebi), axmetis garda, uzrunvelyofilia bunebrivi airiT
gazmomaragebis centraluri sistemiT. sistemaSi CarTulia qalaqis mosaxleobis 88%, saidanac
daaxloebiT 60%-s miewodeba bunebrivi airi da soflis mosaxleobis 23%, saidanac gazi miewodeba
35%-s.
mosaxleobis ZiriTadi nawili – 65% iyenebs Txevad sawvavs (Txevad gazs), xolo daaxloebiT
20% - mxolod myar sawvavs (SeSas). sayofacxovrebo daniSnulebisaTvis SeSas moixmars mosaxleobis
98%. am sakiTxSi qalaqis da soflis mosaxleobas Soris TiTqmis aranairi gansxvaveba ar aris.
28
6.8. sastumroebi
kaxeTSi aris 4 sastumro, aqedan: TelavSi _ 2 (62-adgiliT); siRnaRSi _ 1 (18-adgiliT);
gurjaanSi _ 1 (25-adgili). garda amisa, funqcionirebs 28-adgiliani 2 sastumro saxli TelavSi da
640-adgiliani 83 saojaxo sastumro: Telavis raionSi – 21, (157 adgili), siRnaRis raionSi - 27 (152
adgili), gurjaanis raionSi – 6 (106 adgili), axmetis raionSi - 5 (36 adgili), yvarlis raionSi - 13
(77 adgili), lagodexis raionSi - 1 (16 adgili), sagarejos raionSi - 2 (32 adgili),
dedofliswyaros raionSi - 8 (64 adgili).
sul regionSi aris 89 ganTavsebis saSualeba (385 oTaxi, 773 adgili).
6.9. safinanso-sabanko momsaxureoba
kaxeTis teritoriaze moqmedebs komerciuli bankis 9 filiali da 3 sakredito dawesebuleba,
romlebic TavianT momxmarebels sTavazoben srul sabanko momsaxurebas.
# raioni banki sakredito dawesebuleba
1 Telavi `Ti-bi-si”; `prokreditbanki”; `standartbanki”;
`vi-Ti-bi” jorjia; `saqarTvelos banki”;
`bazisbanki”; `saxalxo banki”;
banki `respublika”
`finka saqarTvelo”; `soflis meurneobis
ganviTarebis fondis Telavis filiali”
(mikrosafinanso organizacia)
29
2 axmeta `saxalxo banki”;
3 yvareli `saqarTvelos banki”; `saxalxo banki”;
banki `respublika”; `konstanta”
4 gurjaani `saqarTvelos banki”; `erovnuli bankis
filiali”; `vi-Ti-bi” jorjia” `saxalxo banki” `konstanta”; `finka saqarTvelo”
5 sagarejo `saxalxo banki”
6 siRnaRi `saxalxo banki” `konstanta”
7 dedofliswyaro `tao banki”
8 lagodexi `saxalxo banki” `konstanta”; `finka saqarTvelo”
6.10. sainformacio servisi (interneti)
kaxeTis regionSi internet teqnologiebi naklebadaa ganviTarebuli, Tumca yvela raionSi aris
DIAL-UP sargeblobis saSualeba. yvela raionul gamgeobaSi (lagodexis garda) aris DIAL-UP, xolo
TelavSi aris DIAL-UP, DSL da satelitic (Telenet). regionSi internets dabali siCqare aqvs (60-128 kb),
radgan maRali siCqare did TanxebTanaa dakavSirebuli. regionis ganviTarebis erT-erTi
aucilebeli pirobaa gayvanili iqnes optikuri kabeli, romelic uzrunvelyofs internetis maRal
siCqares.
30
7. mineraluri da rekreaciuli resursebi
sasargeblo wiaRiseuli, romelic Seswavlilia da mzad aris eqspluataciisaTvis
# sabados adgilmdebareoba wiaRiseulis saxeoba eqspluataciaSia Tu ara
1 2 3 4
lopotis marmarilosmagvari kirqva
mosapirkeTebeli da namcecasaTvis
eqspluataciaSia
nafareulis kirqva kirisaTvis eqspluataciaSia
1. Telavis raioni
saagure Tixa eqspluataciaSia
navTobi, gazi eqspluataciaSia
Tixa saagure da sadrenaJo milebisaTvis nawilobriv eqspluataciaSia
2. sagarejos raioni
min. wyali (ujarma) eqspluataciaSia
iltos maramariloseburi kirqva
mosapirkeTebeli da namcecasaTvis
eqspluataciaSia
jaburis marmariloseburi kirqva ar muSavdeba
3. axmetis raioni
diabazi ar muSavdeba
4 yvarlis raioni inwobis sasaxurave fiqalis da
keramzitisaTvis
ar muSavdeba
5. lagodexis raioni hereTiskaris saagure Tixa ar muSavdeba
(XII blokze) navTobi, gazi eqspluataciaSia 6. gurjaanis raioni
axtalis samkurnalo talaxi eqspluataciaSia
navTobi, gazi eqspluataciaSia 7. siRnaRis raioni
samSeneblo gaji ar muSavdeba
31
saagure Tixa nawilobriv eqspluataciaSia
gamarmariloebuli kirqvebi (bodbis) eqspluataciaSia
igive alaznis ar muSavdeba
navTobi, gazi (mirzaani, patara Siraqi,
taribana)
eqspluataciaSia
safluse kirqva eqspluataciaSia
kirqva cementisaTvis eqspluataciaSia
kirqva kirisaTvis eqspluataciaSia.
saagure Tixa eqspluataciaSia.
8. d/wyaros raioni
gaji samSeneblod da miwis gasanoyiereblad ar muSavdeba
rekreaciuli (sakurorto, turizmis, samkurnalo-gamajansaRebeli da sxva) resursebis daxasiaTeba
kaxeTi turistuli potencialiT mdidari mxarea, rac saSualebas iZleva, rom ganviTardes
turizmis Semdegi saxeobebi:
• rekreaciuli turizmi – axmetis, gurjaanis, Telavis, sagarejos, siRnaRis, yvarlis
raionebSi;
• saTavgadasavlo turizmi – axmetis, dedofliswyaros, lagodexis raionebSi;
• ekoturizmi – axmetis, dedofliswyaros, lagodexis raionebSi;
• agroturizmi – yvela raionSi.
kaxeTSi aris 10 moqmedi kurorti:
Telavis raionSi _ `TeTrwylebi~, `TorRvas abano~, `kaxeTi~;
32
yvarlis raionSi _ `yvareli~, `oqros veli~, `oqtomberi~;
gurjaanis raionSi _ `axtala~, `vejini~;
sagarejos raionSi _ `ujarma~;
dedofliswyaros raionSi _ `arxiloskalo~ da
15 sakurorto adgili:
Telavis raionSi – `sviana~;
axmetis raionSi – `omalo~, `xeviWala~;
yvarlis raionSi – `fiqalebi~;
gurjaanis raionSi – `vejini~, `ziari~;
sagarejos raionSi _ `garejis tba~, `TvalTxevi~, `manavis civi~, `Rorebis xevi~;
siRnaRis raionSi _ `bodbe~, `Cotori~;
dedofliswyaros raionSi _ `mlaSe tba~;
lagodexis raionSi _ `kabalgesi~, `lagodexi~.
bolo wlebis manZilze aqtiurad mimdinareobs turistuli infrastruqturis mSenebloba da
modernizacia:
• q. TelavSi aSenda 2 sastumro, TuSeTis erovnul parkSi keTilmoewyo 24 saojaxo sastumro,
izrdeba saojaxo sastumroebis ricxvi;
• mimdinareobs daculi teritoriebis keTilmowyoba turistebis misaRebad;
33
• Rvinis sawarmoebSi iqmneba Rvinis turizmisaTvis saWiro infrastruqtura da umjobesdeba
momsaxurebis xarisxi;
• Seiqmna kaxeTis qalaqebis axali da modernizebul iqna Zveli infrastruqtura, rac ufro
mimzidvels xdis mxares turistebisaTvis.
8. saerTaSoriso ekonomikuri TanamSromloba
moqmedi saerTaSoriso organizaciebi, fondebi, donori qveynebis warmomadgenlobebi
gaeros ganviTarebis programis farglebSi kaxeTis regionaluri ganviTarebis saagentosa da
rwmunebulis aparatTan erTad xorcieldeba kaxeTis ganviTarebis programa, romelic damtkicebuli
da xelmowerilia 2006 wlis 22 seqtembers.
kaxeTSi sxvadasxva proeqtebs axorcieleben:
CHF; arasamTavrobo organizaciebi: `mersi qori”, `merlini”, `jeosifi”, `unarSezRudul bavSvTa
socialuri reabilitaciis kavSiri”; iaponiis saelCo, asociacia `kavkasiis meridiani” `USAID” mcire
da saSualo biznesis mxardaWeris proeqti, gaeros sasursaTo programa, saerTaSoriso organizacia
`world vision”, `msoflio sasursaTo programa”, SvedeTis daxmarebis programa `sida”, arasamTavrobo
organizacia `bemoni”.
34
ganxorcielebulia sazRvargareTis Semdegi pirdapiri investiciebi:
germanuli investicia _ Telavis mefrinveleobis sanaSene reproduqtoris reabilitaciisaTvis;
Cinuri investicia _ `xadoris” hidroeleqtrosadgurisaTvis;
italiuri investicia _ `badagonis” Rvinis qarxnisaTvis;
bulgaruli investicia _ (Sps ari) dedofliswyaros zeTsaxdeli qarxnisaTvis;
rusuli investicia _ `qinZmaraulis Rvinis marnisaTvis”;
israelis investicia _ gurjaanis yurZnis koncentratebis qarxnisaTvis da sxv.
9. ekonomikuri ganviTarebis indikatoruli maCveneblebi 2007-2010 wlebSi
kaxeTSi arsebuli xelsayreli resursebis maqsimaluri gamoyenebiT prioritetuli
mimarTulebebia:
• mevenaxeoba-meRvineoba, romelic ganmsazRvreli da ekonomikurad metad mniSvnelovani dargia.
aq dasaqmebulia mosaxleobis 70%;
• gadamamuSavebeli mrewvelobis aRorZineba.
kaxeTSi arsebobs sakmaod iafi sanedleulo baza sakonservo warmoebis ganviTarebisaTvis
(ZiriTadi kutlurebia yurZeni, atami, marwyvi), miT ufro, rom mxareSi amis gamocdileba arsebobs.
35
seriozuli perspeqtivebi gaaCnia xe-tyis warmoeba-gadamuSavebas. kaxeTis tyeebi mdidaria wifeliT,
mravladaa wabli, muxa da sxva Zvirfasmerqniani jiSebi;
• turizmis ganviTareba.
turizmi Tavis arsiT dakavSirebulia iseT RirebulebebTan, rogoricaa istoriul-kulturuli
memkvidreoba da ekosistema. kaxeTSi es sistemebi mSvenivradaa SenarCunebuli: mosaxleoba
sisxlxorcielad dakavSirebulia RvinosTan; TiTqmis nebismier kaxur ojaxs aqvs saSualeba
dainteresebul mxares SesTavazos naturaluri Rvino; mxareSi funqcionirebs aTobiT qarxana,
romlebsac gaaCniaT farTo asortimentis Rvino da koniaki. amasTan, Rvinis qarxnebi axorcieleben
turistuli infrastruqturis obieqtebis mSeneblobas (sadegustacioebs, sastumroebs, agreTve
momsaxurebis iseT obieqtebs, rodesac turisti survilis SemTxvevaSi adgilze gadaixdis Tanxas da
Rvinis kompania uzrunvelyofs produqciis gagzavnas msoflios Sesabamis qveyanaSi).
yovelive es karg safuZvels qmnis egreT wodebuli Rvinis turizmis ganviTarebisaTvis.
turizmis ganviTareba mxaris mosaxleobis farTo fenebs saSualebas miscems, dakavdnen turistuli
momsaxurebis sferoSi da imavdroulad gaagrZelon saqmianoba soflis meurneobaSi. aq aris
mosaxleobis dasaqmebis didi potenciali.
mxaris bunebrivi pirobebidan gamomdinare, turizmis ganviTarebis erT-erT gzad gvesaxeba
samonadireo meurneobebis Seqmna da sacxenosno turizmis ganviTareba.
36
10. sainvesticio potenciali
SemuSavebulia mTeli rigi proeqtebi kaxeTis mxaris infrastruqturis, soflis meurneobis,
energetikis ganviTarebisaTvis.
mniSvnelovani investiciebis dabandebaa SesaZlebeli saSen masalaTa, xe-tyis warmoebaSi,
navTobis, gazis mopovebaSi, energetikaSi (mcire hesebis mSenebloba), melioraciaSi.
energetika _ melioracia
umniSvnelovanesia iltos wyalsacavis proeqti. igi iTvaliswinebs wyalsacavis mowyobas md.
iltos (md. alaznis marjvena Senakadi) xeobaSi arsebuli iltos saTave nagebobidan 10 km-iT zeviT.
wyalsacavis daniSnulebaa zemo alaznis, qvemo alaznisa da bakurcixe-milaris sarwyavi sistemebis
deficitis dafarva. aseve mas aqvs energetikuli daniSnuleba. hesis mowyobis da misi irigaciul
reJimSi muSaobis SemTxvevaSi ZiriTadi parametrebi iqneba: dadgmuli simZlavre 13600 kvt,
elenergiis wliuri gamomuSaveba 12.6 mln kvtsT. irigaciul reJimSi hesi imuSavebs weliwadSi 5
Tves, danarCeni 7 Tvis ganmavlobaSi mas SeuZlia imuSaos mdinaris sanitariul xarjze. am
SemTxvevaSi misi simZlavre miaRwevs 300 kvt-s, elenergiis gamomuSaveba ki 1.5 mln kvtsT-s.
proeqtSi SeiZleba gaTvaliswinebuli iqnes aseve sasmeli da sameurneo wyalmoxmarebac.
Sesabamisi RonisZiebebis Catarebis SemTxvevaSi mas SeuZlia daakmayofilos axmetis da Telavis
raionebis moTxovna sasmel wyalze. proeqtis Rirebuleba savaraudod Seadgens 68 mln aSS dolars.
storis hidroeleqtrosadguris proeqti _ iTvaliswinebs md. storze (md. alaznis Senakadi)
Telavis raionis sof. leCuris zeda nawilSi 8 mgvt simZlavris hesis mSeneblobas. proeqti
37
mniSvnelovania imiT, rom sakmaod iafia (misi Rirebuleba Seadgens 5 mln aSS dollars), ris gamoc
sakmaod iafi iqneba gamomuSavebuli eleqtroenergiis TviTRirebulebac. proeqtis ganxorcielebis
SemTvxvevaSi dasaqmdeba 20 kaci.
md. alaznis sarwyavi arxebis drenaJis vertikaluri WaburRilebis proeqti _ sarwyavi arxebis
funqcionirebisas wylis filtraciis Sedegad xdeba mimdinare teritoriebis daWaobeba da
damarileba. droTa ganmavlobaSi es iwvevs didi teritoriebis ganadgurebas da maT sasoflo-
sameurneo miwebidan amoRebas.
gasuli saukunis 60-ian wlebSi qarTvelma mecnierebma gaakeTes teqnikur-ekonomikuri
dasabuTeba, daaproeqtes da ganaxorcieles zemo da qvemo alaznis arxebis paralelurad maTi
sadrenaJo sistema vertikaluri WaburRilebis meSveobiT. sistema Sedgeboda 300-mde mZlavri
WaburRilisagan, romelic mihyveboda sarwyavi arxebis mTel perimeters yovel 500 metrSi.
TiToeuli WaburRilis warmadoba Seadgenda daaxloebiT 250-400 m3 sufTa sasmel wyals dRe-RameSi.
dReisaTvis es meurneoba TiTqmis mTlianad ganadgurebulia.
vertikaluri WaburRilebis moqmedebis areali mocavs TiTqmis mTeli regionis dasaxlebul
punqtebs, romelTa umravlesoba ganicdis sasmeli da teqnikuri wylis mwvave deficits.
WaburRilebis aRdgena saSualebas mogvcems damatebiT miviRoT daaxloebiT 75 mln litri
umaRlesi xarisxis sasmeli wyali dRe-RameSi. proeqtis ganxorcielebis SemTxvevaSi SesaZloa
dasaqmdes 500-mde maRalkvalificiuri specialisti da muSa, aseve damxmare samuSaoebze dasaqmdeba
kidev 300-mde kaci.
38
mrewveloba
seriozul sainvesticio winadadebas warmoadgens Telavis raionis sof. arTanaSi Sabiamnis
qarxnis mSenebloba.
aRniSnul teritoriaze (zeda mTian nawilSi) aris sZilenZis sabado, romelic SesaniSnavi
sanedleulo bazaa Sabiamnis warmoebisaTvis. spilenZis jer-jerobiT Seswavlili maragi warmoebis
simZlavris gaTvaliswinebiT 21 wels Seadgens (qarxnis saproeqto simZlavrea 20000 tona Sabiamani
weliwadSi). masze moTxovnileba saqarTveloSi da gansakuTrebiT kaxeTSi sakmaod maRalia da
mTlianad damokidebulia importze. Semotana xdeba ukrainidan da ruseTidan.
proeqtis ganxorcielebis SemTxvevaSi srulad dakmayofildeba adgilobrivi moTxovnileba da
SesaZlo gaxdeba eqsportis ganxorcielebac amierkavkasiis sxva regionebSi. garda amisa, fasi
arsebul sabazro fasze mniSvnelovnad dabali iqneba (1 kg 4.5 lari), rac gavlenas moaxdens mis
xelmisawvdomobaze, gaizrdeba sasoflo-sameurneo porduqciis moculoba da garkveulwilad
gaumjobesdeba mosaxleobis socialur-ekonomiuri mdgomareoba, sferoSi dasaqmdeba sul cota 300
kaci.
proeqtis Rirebuleba Seadgens 12.3 mln aSS dolars.
infrastruqtura
mniSvnelovania Telavi_gombori_vazianis saavtomobilo gzis mSeneblobis proeqti. masSi
gaTvaliswinebulia gomboris uReltexilze 2 calmxrivi mimarTulebis gvirabis gayvana da xidebis
mSenebloba.
39
proeqtis ganxorcieleba gantvirTavs Telavi_gurjaani_Tbilisis gzis monakveTs, romelic
mWidrod dasaxlebul soflebze gadis. aq sakmaod maRalia qveiTad mosiaruleebTan
avtosatransporto SemTxvevebis albaToba, rac mniSvnelovnad Semcirdeba, aseve daiwevs am
monakveTze haeris dabinZurebis done. 150 km-dan 60 km-mde Semcirdeba manZili Telavidan Tbilisamde,
rac mZRolebs saSualebas miscems dazogon dro, sawvavi, Seamciron satransporto saSualebaTa
cveTa. saboloo jamSi es maT finansur mdgomareobaze aisaxeba.
proeqtis Rirebuleba 42.0 mln aSS dolaria.
saxelmwifo dafinansebiT xorcieldeba iseTi proeqtebi, rogoric aris: Sida gzebisa da
wyalmomargeba-kanalizaciis qselebis reabilitacia, gazmomarageba, gare ganaTebebis mowyoba da
sxva. mniSvnelovania aseve turizmisaTvis saWiro infrastruqturis Seqmna.
soflis meurneobis sferoSi (sakonservo warmoeba, rZis da xorcis gadammuSavebeli
mrewveloba) investiciebis ganxorcieleba mZlavr biZgs miscems dargis ganviTarebas. SesaZlebelia
aseve siRnaRis raionSi Tevzis gadammuSavebeli sawarmos Seqmna. aRsaniSnavia, rom aq yovelwliurad
2000-4000 tona Tevzi iwarmoeba.
ucxour investiciaTa Soris gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba investiciebis mozidvas
regionis mosazRvre azerbaijanidan. realurad arsebobs ormxrivi daintereseba da mimdinareobs
molaparakeba investiciebis dabandebis Sesaxeb Semdeg sferoebSi:
• saSen masalaTa da xe-tyis warmoeba-gadamuSaveba;