kaynak hatalari olasi sebeplerİ ve...
TRANSCRIPT
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
TAHRİBATSIZ
MUAYENE (NON DESTRUCTIVE TEST)
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
TAHRİBATSIZ MUAYENE
YÖNTEMLERİ 1) Görsel Kontrol ( VT)
2) Sıvı Penetrant ( PT)
3) Magnetik Parçacık( MT)
4) Radyografik-Radyoskopik
Kontrol( RT)
5) Girdap Akımları( ET)
6) Ultrasonik Kontrol ( UT)
7) Kaçak Testi( LT)
8) Sonik Kontrol
Bu test metodlarının yanında
son yıllarda Akustik Emisyon ve
İnfrared Termografi
teknikleri de gelişme
göstermektedirler.
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
GÖRSEL KONTROL
(VISUAL INSPECTION-VT)
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
GÖRSEL KONTROLÜN TEMELLERİ
► Görsel kontrol veya görsel muayene, bir nesnenin direkt veya indirekt olarak belirlenen kriterlere göre, bir insan tarafından, hata olup olmadığının kontrol edilmesi ve nesne ile ilgili kabul/red/tamir gibi kararların verilmesidir.
► Görsel kontrol doğru uygulandığında çok etkili bir kalite kontrol aracıdır. Görsel kontrol, yüzey hatalarını tespit etmenin yanı sıra, kaynak hatalarının tespitinde mükemmel bir kalite kontrol yöntemi olabilir.
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
GÖRSEL KONTROL
► Görsel Kontrol Hızlı Uygulanabilir
► Ekonomik bir kontrol yöntemidir
► Hata tespitinde çok başarılı bir yöntemdir
DİĞER YANDAN
► Sadece görünür hatalar tespit edebilir….
► İç Yapı hakkında fikir veremez….
► Tecrübe ve bilgi çok önemlidir….
► Personelin dalgınlığı ve dikkatsizliği çok etkilidir….
► Göz yanılmaları olabilir….
► Aydınlatma düzeyi yeterli olmalıdır….
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
GÖRSEL KONTROLÜN TEMELLERİ
► Birçok insan görsel kontrolün üretim tamamlandıktan sonra gerçekleştirileceğini düşünür. Fakat kaynak öncesi ve kaynak sırasında yapılan kontroller, kaynak bittikten sonra oluşacak hataları ortadan kaldıracak ve üretim sonu kontrol işlemini kolaylaştıracaktır. Kaynak sonrası yapılacak kontroller temelde şunlardır;
1. Kaynak görüntüsü
2. Bitmiş kaynak ölçüleri
3. Kaynak hataları
Bitmiş kaynakta yapılan kontrollerin temel amacı kaliteden emin olmaktır. Bu sebeple bu aşamada görsel kontrol gereklidir.
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
KAYNAK HATALARI
OLASI SEBEPLERİ
ÇÖZÜMLER
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
TEMEL KAYNAK BİRLEŞİM TÜRLERİ
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
ŞEKİL VE ÖLÇÜ HATALARI
1.RADYAL KAÇIKLIK
TS EN 10217-1 ≤12,5 mm > 12,5 mm
1,6 mm (max) 0,125t veya max 3,2 mm hangisi küçükse
AWWA C200 ≤9,5 mm > 9,5 mm
0,1875 t veya1,6 mm (max) hangisi
büyükse
0,1875 t veya 3,2 mm (max) hangisi
küçükse
Aynı kalınlıkta uç uca kaynağı yapılan iki parça aynı hizada olmalıdır. Aynı
hizada olmaması durumunda dinamik yüklere dayanıklı olmayacaktır. Offset
veya High-low veya radyal kaçıklık olarak tabir edilen bu hizadan sapma;
API 5L ≤12,7 mm > 12,7 mm
1,6 mm (max) 0,125t veya max 3,2 mm hangisi küçükse
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
Kaynak yüksekliğinin fazla olması malzemenin statik yüklerdeki mukavemetini
etkilemez, fakat dinamik yüklerde sakıncalıdır. Dinamik yüklerde kaynak dikiş
yüksekliğinin fazla olması, keskin köşelerde, çentik etkisi oluşmasına sebep
olur.
API 5L t ≤12,7 mm t > 12,7 mm
3,2 mm 4,8 mm
TS EN 10217-
1
t≤12,5 mm t>12,5 mm
3,5 mm 4,8 mm
ŞEKİL VE ÖLÇÜ HATALARI 2.DİKİŞ YÜKSEKLİĞİ
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
Kaynak Dikiş Yüksekliğinin fazla olmasının ana sebepleri ve önlemler şunlardır;
ŞEKİL VE ÖLÇÜ HATALARI 2.DİKİŞ YÜKSEKLİĞİ
•Kaynak Voltajı Düşük Boru Makinası Ayar Formuna göre kontrol et
•Kaynak Amperi Yüksek Boru Makinası Ayar Formuna göre kontrol et
Kaynak Meme Yüksekliği Fazla Serbest tel uzunluğunu 22-30 mm’ye ayarla
(Serbest Tel Uzunluğu Fazla) Bant genişliğini kontrol et, azaldıysa frezeyi
ayarla
•Kaynak Ağzı Profili değişti.
Kaynak Dikiş Yüksekliğinin az olmasının ana sebepleri ve önlemler şunlardır;
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
KAYNAK KALİTE HATALARI
1. NÜFUZİYETSİZLİK
ÜÇ ŞEKİLDE ORTAYA ÇIKAR;
1. TEK TARAFLI KAYNAKLARDA KAYNAK DOLGUSU,
MALZEMEYİ TAMAMEN KAPATAMAZ.
2. ÇİFT TARAFLI KAYNAKLARDA İKİ TARAFLI KAYNAK
ARASI BOŞLUK
3. T KAYNAĞINDA KAYNAK KÖPRÜ OLUŞTURUR,
UÇLARA ULAŞMAZ.
Kaynak
Merkezinde
kesikli veya
sürekli
siyah çizgi
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
1.NÜFUZİYETSİZLİK NÜFUZİYETSİZLİKTE KAYNAK AKIMININ ÖNEMİ BÜYÜKTÜR.
NUFUZİYETSİZLİK TEMELDE AKIMIN ÇOK DÜŞÜK OLMASINDAN
KAYNAKLANIR VE AMPERİ ARTTIRARAK KOLAYLIKLA DÜZELTİLEBİLİR.
DİĞER SEBEPLER;
TORÇ AÇISININ UYGUN OLMAYIŞI,
HIZ DÜŞÜK OLABİLİR.
HER İKİ DURUMDA DA KAYNAK MALZEMESİNİN ARKIN ÖNÜNDE TOPLANIR
VE PENETRASYONA ENGEL OLUR. ARK, KAYNAK HAVUZUNUN
ÖNÜNDE TUTULMALIDIR.
DİĞER BİR ETKEN İSE TEL ÇAPININ KAYNATILACAK METAL KALINLIĞINA
GÖRE SEÇİLMEMİŞ OLMASIDIR.
Nüfuziyetsizlik
Eksik Dolgu
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
2.ERGİME NOKSANLIĞI (YAPIŞTIRMA NOKSANLIĞI)
Ergime noksanlığında, kaynak metali ana metali eritmeden yan duvarlarına yapışır. En önemli sebebi ise kaynak tekniğinin yanlış olmasıdır.
► Ya kaynak havuzu çok geniş (ilerleme hızı çok yavaş)
► Makina Hızı Yüksek, Kaynak Ağzı Genişlikleri fazla, tel çapı düşük
► yada kaynak metali arkın önünde toplanmıştır.
Ark kaynak havuzunun önünde ilerlemelidir. Böylece kaynak havuzu çok fazla yayılmaz ve arkın önünü kapatmaz.
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
3.EKSİK DOLGU (DÜŞÜK KAYNAK)
En önemli sebebi ise kaynak tekniğinin yanlış olmasıdır.
► Ya kaynak havuzu çok geniş (ilerleme hızı çok yavaş)
► Makina Hızı Yüksek, Kaynak Ağzı Genişlikleri fazla, tel çapı düşük
► yada kaynak metali arkın önünde toplanmıştır.
Ark kaynak havuzunun önünde ilerlemelidir. Böylece kaynak havuzu çok fazla yayılmaz ve arkın önünü kapatmaz.
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
4.UNDERCUT (yanma oluğu)
► Yanma oluğu kaynak dikişinin hemen yanında (alt veya üst) oluklardır.
► Yanma olukları dinamik yükler altında kaynak dikişinde çentik etkisi yaratarak kırılmalara neden olur.
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
4.UNDERCUT (yanma oluğu)
Hız çok yüksek
Voltaj çok yüksek
VEYA Amper Yüksek
DIŞTA YANMA OLUĞU İÇTE YANMA OLUĞU
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
5.GÖZENEK VE GAZ BOŞLUĞU Genellikle eriyen metal içerisine giren gaz VEYA diğer yabancı malzemeler
sonucu oluşur.
Sebepleri ;
► Paslı, yağlı, boyalı parçaların temizlenmeden kaynatılması
► Kaynak banyosunun çabuk katılaşması (Gaz Boşluğu)
► Parçaların ıslaklığı, elektrod örtüsünün rutubet almış olması.
Bu husus rutubete karşı çok hassas olan bazik elektrotlarda çok önemlidir. Bu sebeple özellikle bazik elektrotların kullanımdan önce, birkaç saat 250-3000C’de kurutulmaları çok önemlidir.
► Akım şiddetinin zayıf olması durumunda da banyo çabuk soğuyacak, gazlar kaçmaya fırsat bulamayacaktır.
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
5.GÖZENEK VE GAZ BOŞLUĞU
YIĞIN HALİNDE GÖZENEK DAĞINIK HALDE GÖZENEK
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
6. ÇATLAK ► Kaynak üzerinde çatlak kesinlikle kabul edilemez.
Çatlak bölgesi çıkarılmalı ve tamir edilmelidir.
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
OVERLAP (ÜST ÜSTE BİNME, SOĞUK YAPIŞMA)
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
ÖZET
Gözenek Bant üzerinde Yağ, Pas v.b.
Tel Mn ve Si oranı düşük olabilir.
Kaynak tozu yetersizliği
Nüfuziyetsizlik Kaynak bağlantı boşluğu çok dar
Kaynak akımı çok düşük veya çok yüksek
Ergime Yetersizliği Kaynak voltajı ve akımı çok düşük
Hız çok düşük
Undercut Hız çok yüksek
Voltaj çok yüksek
Amper Yüksek
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
ARK DARBELERİ
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
ÖRNEKLER
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
ÖRNEKLER
İYİ
Uygun
Akım,
Voltaj ve
Hız
ÜSTEN GÖRÜNÜŞ YANDAN GÖRÜNÜŞ
KÖTÜ
KÖTÜ
Kaynak
Akımı Çok
Düşük
Kaynak
Akımı Çok
Yüksek
Düzgün kaynak dikişi,
Kaynak dikiş yüksekliği
iyi, undercut yok
Kaynak dikiş
yüksekliği fazla,
nüfuziyetsizlik az
Kaynak dikişi fazla
yayılmış, kenarlarda
oluşan undercut
(yanma oluğu)
bağlantıyı
zayıflatmış, düzensiz
tortu
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
ÖRNEKLER
KÖTÜ
Ark çok
uzun
(Voltaj Çok
yüksek)
KÖTÜ
KÖTÜ
Kaynak
Hızı Çok
Yüksek
Kaynak
Hızı Çok
Düşük
Çok düzensiz kaynak
dikişi ve zayıf nüfuziyet
Kaynak dikişi çok
küçük ve düzensiz.
Bağlantıda yeterince
kaynak metali mevcut
değiş. Kaynak
yeterince güçlü olamaz
Kaynak Metali
Aşırı Yayılmış,
kenarlarda
nüfuziyet
sağlanamamış.
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
ÖRNEKLER Kaynak hızı Düşük Doğru Yüksek
SONUÇ Birim Uzunluk başına çok Uygun Birim Uzunluk başına
fazla tel sarfiyatı, ergime az tel kullanımı, undercut
alanı çok geniş, görüntü hatalı Dipte nüfuziyetsizlik
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
ÖRNEKLER
AKIM Düşük Doğru Yüksek
SONUÇ Yetersiz Nufuziyet Uygun Aşırı nüfuziyet
Dipte overlap,
istenmeyen görüntü,
dip üsten daha geniş
Kırılganlık
yükselir
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
ÖRNEKLER
VOLTAJ Düşük Doğru Yüksek
SONUÇ Aşırı takviye Uygun Kaynak çok geniş,
Alt kaynak armut şeklini almış çok fazla toz birleşmesi
Derinliğine oranla genişliği çok az Nüfuziyet azalır
Merkez soğuma sonu içte çatlak
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
Temizlenmiş plaka Temizlenmemiş Plaka
HAZIRLAYAN: FATMA ÇALIK
TEŞEKKÜRLER