1

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت 2

3

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت

رضوری::لیصفت

(ںیم:روینش:)رقاؿ:اپک:یکبلق:اک:رطب:ہبعک:اور:ریمعت:ریمعت : وظع:

ہیلعہللتمحارتخ:اصبح:رضحت:ومالان:اشہ:میکح:دمحم:اعرػ:ابہلل::دجمد:زامہن::: : واظع:

اابملرک:ۃعمجربوز: ء1988؍ربمتس:2:اطمقب14۲9؍:رحمؾ:ارحلاؾ:2۲: اترخی:وظع::

ارشہیف:ہیدجسم:ارشػ::اخاقنہ:ادماد : اقمؾ:::::::::::::::

ہیلعہللتمح اصبحرضحت:دیس:رشعت:لیمج:ریم: : رمبت:::::

ء:ربوز:رعمجات2۲15؍یئم:::21ھ:اطمقب:1436؍ابعشؿ:امظعمل:2 : ااشتع اترخی

رکایچ،2البک::،:اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف،:نشلگ:اابقؽ،رشن:و:ااشتعہبعش: : زری:اامتہؾ::::

92.316.7771051+،:92.21.34972080+راہطب::11182وپٹس:سکب::

khanqah.ashrafia@gmail.comای:لیم:

،رکایچ،:اپاتسکؿ2اخہن:رہظمی،نشلگ:اابقؽ،:::البک:ربمنبتک: : انرش

اقرنیئ:ونیبحم:ےس:زگارش

زری:رگناین:خیش:ارعلب:وامجعل:اعرػ:ابہلل:رضحت:ادقس:ومالان:اشہ:میکح:دمحم:ارتخ::ینپاخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف:رکایچ:ا

اخاقنہ:ادمادہی: یک:امضتن:داتی:ےہ۔::رکدہ:مامؾ:باتںو :یک:اؿ:یک:فرػ:بوسنب:نوےعیاصبح:ونر:اہلل:رمدقہ:یک:اش

رۃمح:اہلل:ہیلع:یک:فرػ: :نوے:وا ی: یس: یھ:رحتری:ےک: دنتس:اور:رضحت:واالعیارشہیف:یک:رحتریی:ااجزت:ےک:ریغب:اش

بوسنب:نوے:یک:ذہم:داری:اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف:یک:ںیہن۔

ہلل:دجمد:زامہن:رضحت:ادقس:ومالان:اشہ:اس:ابت:یک:یتح:اولعس:وکشش:یک:اجیت:ےہ:ہک:خیش:ارعلب:وامجعل:اعرػ:اب

اس:اکؾ:یک:رگناین::! ادمحلہللیک:باتںو :یک:ابطتع:اور:رپوػ:رڈیگن:ایعمری:نو۔:میکح:دمحم:ارتخ:اصبح:ونر:اہلل:رمدقہ

اسھت:اینپ:اور:نگل:ےک::رشن:و:ااشتع:ںیم:فلتخم:املعء:اور:امرہنی:دینی:ذجےباخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف:ےک:ۂبعش:ےک:ےیل

ہ:ااشتع:دنیےک:ابووجد:وکیئ:یطلغ:رظن:اےئ:وت:ازراہ:رکؾ:علطم:رفامںیئ:اتہک:ا:رسااجنؾ:دے:رےہ:ںیہ۔:اس دخامت

اجرہی:نوےکس۔:دصۂقےیلںیم:درتس:نو:رک:اپ:ےک:

دمحم:اامسلیع)ومالان(:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

اوہفیلخہریبن ہیلعہللتمحرضحت:واال:ز:تعمج

اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف،انمظ:ۂبعش:رشن:و:ااشتع

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت 4

ونعاانت

5 ... وہج رکےیک ہن ؿایب اسھت وکاسھت االسلؾ امہیلع اوراامسلیع اربامیہ رضحت ںیم ہفیرش تیا

7 ...................................... وہظر اک اشون یئن یئن یک اعتیل هللا رپ اعرنیف ولقب

س 7 ................................................................................ ریسفت یکیم

ربنا ل اتقب ن 8 ..................... تیدبع اشؿ یک و ربمغیپ دوون ںیم ریسفت یک الخم

9 ........................................ ےہ نوات بیصن ےس هللا الہ تبحص رصػ االخص

1۲ ......................................................... اتیمہ یک العج ےک اسفنہین رذالئ

امظع امس ںیم ہفیرش تیا س عل ع ی ال

12 ............................. راز اک نوے انزؽی

ےیل ےک ےنچب ےس انگہ 16 ................................ ےہ یرضور یدور ےس انگہ اابسب

18 .......................... ےلمج یتمیق نیت ےک االتم میکح رضحت قلعتم ےک یاجمز قشع

ج ریمعت بکعا

21 ............................................................................. بلق ۂ

23 ........................................ ریسفت یک زتہیک اور ےہ رپ زتہیک دمار اک بلق ریمعت

23 ................. رکان اپک ےس هللا ریغ اور ابہلط اقعدئ وک ولقب…ریسفت یلہپ یک زتہیک

25 .................................................. اثمؽ یک ارثات وحنمس ےک یدبرظن

26 ......................... رکان اپک ےس ہلیرذ االخؼ وک وفنس… ریسفت یدورس یک زتہیک

26 ............ رکان اپک ےس اامعؽ ربے اور اجنوتس وک ااسجؾ… ریسفت یرسیت یک زتہیک

حک و ز یمعز 26 ................................................................. ریسفت یک یم

زززز

5

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت

بلق:اک:رطب:ہبعک:اور:ریمعت:ریمعت

(ںیم:روینش:اپک:یک:)رقاؿ

ل د مم

معلوکفال وسلم الذ ه باد طفیمنع

ماص د

ابعم ام

ذ وم فاع نالش ب ال م طن یم ج ارل

یم

ح ارل من حم ال ارل م ب سمیم

ذ فع وا بیر

نال دم قواع

ال

ب رہم ا ت ع ی س وا

ل ؎1 ی

:اعتیل:هللا :و :رفامےت:ںیہ:احبسہن :رضحت::ہیلع:ہک:رضحت:اربامیہ:اراشد :اور االسلؾ

وج::یک:ریمعت:یک:فیوغشمؽ:ےھت۔:ہبعک:رش:ہبعک:ںیم:اپک:ےک:مکح:ےس:ریمعت:هللاالسلؾ:ا:ہیلع:اامسلیع

مہ:ولگ:اہج ::ےہ:ہک:ےسیج:ںیہن:اسیا:،ےہ:نویئ:یک:فرػ:ےس:نیعتم:یک:اعتیل:هللا:ہیہگج:ےہ:

:اہی اک:رھگ::هللاہک:ا:ایاالسلؾ:ے:اشنؿ:اگل:رک:اتب:ہیلع:ہکلب:رضحت:ربجلیئ:ںیہ:انب:ےتیل:دجسم:اچےتہ:ںیہ

:ںیاجےئ:وت:اسوت:رپ:طخ:اچنیھک:ہیزاو:یونے:ڈرگ:ںیم:ھابلکل:دیس:یک:فی۔:ارگ:ہبعک:رشانبان:اچےیہ

روزاہن::،اومعملر:ےہ:ےس:اھت:سج:اک:انؾ:تیب:ہگج:رفوتش :اک:ہبعک:ےہ:وج:ےلہپ:یہ:اامسؿ:رپ:ابلکل:ایس

ہک::اتلم،:ادنازہ:اگلےیئ:اور:رھپ:دوابرہ:اؿ:وک:ومعق:ںیہن:رتس:زہار:رفےتش:اس:اک:وطاػ:رکےت:ںیہ

۔رفےتش:ںیہ:ایدہےنتک:ز

االسلؾ:وک::امہیلع:اور:اامسلیع:رضحت:اربامیہ:ںیم:ہفیرش:تیا

وہج:ہن:رکے:یک:ؿاسھت:اسھت:ایب

:احبسہن:و:اعتیل:هللاوت:ا :اراشد:رفامےت:ںیہ:رقبہ:ںیم:وسرہ

127:ۃالبقر ؎1

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت 6

ذ فع وا بیر

نال دم قواع

ال

ب رہم ا ت ع ی س وا

ل ی

:اامسلیع:دںیاینب:االسلؾ:ہبعک:یک:ہیلع:رضحت:اربامیہ:بج ۔:االسلؾ: یھ:ہیلع:ااھٹ:رےہ:ےھت:اور

:اعتیل:هللا:االسلؾ:ےک:اسھت:اسھت:اکؾ:رکرےہ:ےھت:نکیل:ہیلع:االسلؾ:وت:رضحت:اربامیہ:ہیلع:اامسلیع

:نویتکس: یھ:وی تیا:ہیورہن::ایرفام:ںیہن:ؿاالسلؾ:ےک:اسھت:ایب:ہیلع:ے:اؿ:وک:رضحت:اربامیہ

یھت ذ فع وا یر

ب رہم ع ا س وا

ل بی

منال دم قواع

ال ت ے:اؿ:دوون ::اعتیل:هللا:نکیل:یم

االسلؾ::ہیلع:ہک:رضحت:اربامیہ:اس:ےیل:؟ایک: افہلص:ویک:ہیرھپ::ای،رفام:ؿایب:وک:اسھت:اسھت:ںیہن

ذرک:ے:اؿ:دوون :وک:اسھت::اعتیل:هللاالسلؾ:ےک:وادل:ےھت:ذہلا:ا:ہیلع:ڑبے:ےھت،:رضحت:اامسلیع

:اسیاسموات:ہن:نو:اور:ا:ؿاتہک:دوون :ےک:درایم:ایافہلص:رکد:ؿرکے:ےک:اجبےئ:اؿ:ےک:درایم

: یھ:ہیرضحات::نی۔اور:رسفمایاالسلؾ:اک:ادب:اھکسد:ہیلع:ے:رضحت:اربامیہ:اعتیل:هللارکےک:ا

ونارات:وت:و:ا:تایلجت:ہبعک:رپ:ایلص:،ںیہ:یلاعت:هللاوت:ارگہچ:ا:ہبعک:ےک:امعمر:یقیقح:ہک:ریمعت:ےتھکل:ںیہ

اہھت:ےہ:اس::االسلؾ:اک: یھ:ہیلع:رضحت:اربامیہ:ںیم:ریمعت:ہک:اس:یک :وچ:نکیل:ےک:ںیہ:اعتیل:هللا

؎ رفامےت:ںیہ:ہیلع:هللارۃمح:وک:ومالان:رویم:ارث:ےہ۔:ایس:ہبعک:رپ:اؿ:ےک:االخص:اک: یھ:ےیل

زفود یم یلجت دؾ: رہ: را: ہبعک

ںود اربامیہ االخاصت: ز: ںیک

ہک :ااضہف:نوات:راتہ:ےہ:ویک:ںیم:یلجت:یک:اعتیل:هللارپ:رہ:وتق:ا:فیرش:ہبعک ک ل م یو ف و ہ

ن ؎2شا

ےہ:اور:اؿ::نویت:رپ: یھ:هللا:اشؿ:ۃبعک:یئن:اشؿ:ےہ:اور:اؿ:یک:وت:رہ:وتق:یئن:یک:اعتیل:هللا

ے:اھکل:ےہ:ہک::نیےہ۔:رسفم:نویت:ےک:دووتس :رپ: یھ ک ل م دؿ::ےک:ینعم:ویؾ اہی ںیم یوم

ینعی ےہ:ہکلب:وتق:ےک:ںیہ:ےک:ںیہن

م مف ف و قاة ومم

ال ن م ت

موق

ظک ل لم

ک ل نۃ

م م وف ظاة

حالل لممک ل ۃ حاة ناللمم

م

3؎

:اشؿ:ںیم:یئن:کیرہ:ہحمل،:رہ:اسسن،:رہ:وتق:وہ:ا

:ےہ،:اج:ےک:دنپرہ:سیب:ریتہ:نویت:رہ:اشؿ:رہ:وتق:رپاین:ربسکع:اس:ےک:ہک:ولخمؼ:یک:نوےت:ںیہ

اور:ہنم:ےک::نویئگ:لیابول :ےس:دبت:اشؿ:اچپس:اسؽ:ےک:دعب:دیفس:اسؽ:ےک:اکےل:ابؽ:واےل:یک

29:ارلحمن ؎2

بریوة،دارإحیا:الرتاتمکتبۃ،(29)ارلحمن،27/110:روحالمعاین ؎3

7

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت

ےہ:ہک::یہیاک:احؽ::ےہ،:وت:ادیم:داتن:وٹٹ:ےئگ:وت:ےئن:داتن:ڈولاےئ:ےئگ،:اس:اک:انؾ:یسیتب:سیتب

:یئن:رہوتق:ریغ:یک:اعتیل:هللا:اورےہ::ریہنو::ےس:ایٹھگ:اشؿ:ڑبایھ:رہ:وتق:اس:یک :اشںین:دحمود:

وئشؿ:ہفلتخم:وتمارتہ:اک:رہوتق:وہظر:ےہ۔:،ںیہ:ریتہ:اظرہ:نویت

اشون :اک:وہظر:یئن:یئن:یک:اعتیل:هللارپ:ا:اعرنیف:ولقب

ےس:تبحم:رےتھک::یہ:اعتیل:هللاےس:وہنج :ے:دؽ:اگل:راھک:ےہ،:وج:ولگ:ا:اعتیل:هللاذہلا:ا

:اشںین:یئن:یئن:یک:اعتیل:هللا:وت:اؿ:ےک:دؽ:رپ: یھ:ےس:اپک:رےتھک:ںیہ:هللا:اور:اےنپ:بلق:وک:ریغ:ںیہ

:رہ:وتق:تسم:و:اشدا :و:زغؽ:ںیہ:اظرہ:نویت وخش::،وخا :و:رفاح :رےتہ:ںیہ سج:ےس:وہ

ڑپات:ےہ:اور:اؿ::اوھکن :رپ: یھ:ڑپات:ےہ،:اؿ:یک::اور:اس:اک:ارث:اؿ:ےک: مس:رپ: یھورخؾ:رےتہ:ںیہ

ڑپات:ےہ۔::ے:رپ: یھےک:رہچ

یم ریسفت:یکس

:رفامےت:ںیہ:اشؿ:ںیم:احصہب:یک:اعتیل:هللا

س ہ

ی ف د و ج الس اثر ن

م ہ ہ و ج

؎4و

اؿ:ےک:رہچو ::روینش:اؿ:یک:،وہ:اؿ:ےک:رہچو :ےس:کلھچ:رےہ:ںیہ:ابعدوت :ےک:وج:اونار:ںیہ:یک:اؿ

ہک::ےتھکل:ںیہ:نیےہ۔:رسفم:ےس:اظرہ:نویت س ونر:ےہ::کیا:یم الذ یم

ھر

معلیظ عاب د

مال ابمدان یمن

ابعدت:رکے:واول :ےک: مس:رپ:اظرہ:نوات:ےہ::وج وم د بیبم

نم مم ہ ن لاط ما ر ہ ؎5ظاہ اؿ:

:رضحت:اشہ:دبعاینغل:ےک:ابنط:ےس:اؿ:ےک:اظرہ:رپ:اس:اک:سکع:ااجات:ےہ:سج:وک:امہرے:خیش

ونر:ےس:رھب:اجات:ےہ:وت:وہ:رھب:رک:کلھچ:اجات::ہلرفامےت:ےھت:ہک:بج:دؽ:اک:ایپ:ہیلع:هللا:اصبح:رۃمح

ےہ:اور:رھپ:رہچے:ےس:ےنکلھج:اتگل:ےہ:اور:اوھکن :ےس:ےنکلھچ:اتگل:ےہ۔:

وت:وہ:ونر:اہک :اجےئ:اگ؟:رھپ:وہ:رہچو :ےس:اتکلھج::ونر:ےس:رھب:ایگ:ہل!:بج:دؽ:اک:ایپیئھب

29:الفحت ؎4

5؎ بریوة،یا:الرتاتداراح،(29)الفحت،26/125:روحالمعاین

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت 8

ی۔:رضحت:اھتونایدا:ایاک:رعش::ہیلع:هللا:اتکلھچ:ےہ۔:وخاہج:اصبح:رۃمح:ےہ:اور:اوھکن :ےس

؎ اھت::::ایرک:وخاہج:اصبح:ے:رفام:ھکید:رمع:ںیم:وک:اسھٹ:اسؽ:یک:ہیلع:هللا::رۃمح

اںیھکن ےہ: یتکمچ رہچہ: ےہ: داتکم

اجؿ:اج :نو:راہ:ےہ: یھ:ںیم:ڑباھےپ

وہج:ےس:افقس:ےک::یک:ےک:ونر:اک:سکع:نوات:ےہ:ہکبج:انرفامین:هللا::امجؽ:ںیم:،واول :ےک:نسح:ںیم:هللا

ےگ:ہک:اچےہ:وہ::ںیھکیےہ،:رہ:انرفامؿ:ےک:رہچے:رپ:اپ:د:ریتہ:رہچے:رپ:اکٹھپر:اور:تنعل:ربیتس

التبم::ںیم:امینرکات:ےہ،:انرف: ےہ،:دباعمایش:ابکیب:ارگ:رشایب:نو:نکیل:زیاچےہ:ارگن:،وگرا:اٹچ:نو:انتک:یہ

:اعتیل:هللا۔:ارےہ:یگ:اکٹھپر: یھ:تنعل:یک:یک:هللا:نکیل:کمچ:وت:نویگ:ےہ:وت:اس:ےک:رہچے:رپ:اھکؽ:یک

ہنع:اک:رگن:اکال:اھت:رگم:رہچے:رپ:تہب:ونر::هللا:ریض:رضحت:البؽ:یشبح،اور:ےہ:وت:اشؿ:یہ:ےک:ونر:یک

:دبعاینغل :رضحت:اشہ :اھت:ہکاسیاسونےل:رگن:ےک:ےھت:رگم:ا:ہیلع:هللا:رۃمح:اھت، : هللا!احبسؿ:ا:ونر

:ہک:انب:اربایمیہ :ے:اھکل:ےہ:ہک:وچ:نیےہ:اؿ:ےس:وپھچ:ول۔:وت:رسفم:اھکیوہنج :ے:رضحت:وک:د

:یک:یہ:هللاک:زنوؽ:نو:راہ:ےہ:وہ:ا:ےہ:ارگہچ:ہبعک:رپ:رہ:وتق:سج:یلجت:االسلؾ:یک:ہیلع:رضحت:اربامیہ

ےہ۔::ارث االسلؾ:ےک:االخص:اک: یھ:ہیلع رضحت:اربامیہ:اس:ںیم:ےہ:نکیل:یلجت

ا ن م ل دوون ::ںیم:ریسفت:یک الخربناتقب

تیاشؿ:دبع:یک:و ربمغیپ

ےس:رعض:ایک:اعتیل:هللاےک:دعب:ا:ہبعکے:ریمعت :و اؿ:دوون :ربمغیپ ل تقب ربنا

م تالس ان نک ا ا ن ع م

عل ی ال

6ی

؎

:یے:اسر:هللا:ای،ہک:مہ:ے:ہبعک:انب:ایئ:ںیہن:اڑک:ہی

سج:ےس::هللا۔:اایرفام:زیوجت:وک:اس:اکؾ:ےک:ےیل: وک:رظن:ادناز:رکےک:مہ:ابپ:وٹیب:ااسنتین:ےئداین

ڑگ:ڑگا:رک:رعض::،ایئ:اڑک:ںیہن:ںیم:و اؿ:دوون :ربمغیپ:اقمؾ:ےہ،:نکیل:اانپ:رھگ:ونباےئ:اس:اک:ایک

:لعفت:تقبل۔:اور:اپ:اس:وک:وبقؽ:رفام:ےیجیل:!ہک:اے:امہرے:رب:ایکوج::،:ےس:الامعتؽ:ایکابب

:ےسیج:ےہ:اختیص:فلکت:یک:ہک:ابب:لعفت:ںیم:وہ:اجےتن:ںیہ:وقادع:ےس:وافق:ںیہ:ولگ:رعیب

127:ۃالبقر ؎6

9

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت

تسلضتےگ::بج:اےس:ابب:لعفت:ےس:ںوںیل:نکیل:نوایگ:ضیرم:ںیم:رمضتہک::ںوےتل:ںیہ :

:اس:ےک:ینعم :وج:زیچ:نب:ایگ:ضیرم:نو :زربدیتس:ںیہن:ضیرم:نو :ےگ:ہک:ںیم:وت :نو :وت

اجےئ:واہ :ابب:لعفت:الامعتؽ:نواگ۔:یرک:د:تیانع:ہن:نو:رھپ:ہب:فلکت:اس:رپ:وکیئ:ںیم:تقیقح

:رفامےت:ںیہ:ہیلع:هللارۃمح:العہم:اولیس وف ت ماخ یار ص غۃ ا یم ل فع الت

اف

رت مع

ر وم ق ص

م:اس:ںیم:یک:ےک:وضحر:وج:دروخاتس:شیپ:اعتیل:هللاے:ا:و لعفت:ےس:ربمغیپ:ہغیص ؎7ل ل

اشؿ::ایؿ دحمود:ےک:اش:ریغ:دحمود:اور:اشؿ :تمظع:ریغ:اپ:یک:!ارتعاػ:وصقر:ےہ:ہک:اے:دخا

:ےیجی،ہیاک:رشػ:دے:د:نواکس:ذہلا:اپ:ازراہ:رکؾ:اس:وک:وبقتیل:ہبعک:اک:قح:ادا:ںیہن:ریمعت :ےسمہ:

:ااظتنر:رکےت:ںیہ:۔:اج:ارگ:مہ:رات:وک:اھٹ:رک:دو:رتعک:لفن:ڑپھ:ںیلےہ:دنبیگ :دیہک:اش:وت:وفرا

ےس:ےتہک::ےلحمہک:اسرے::ےیھکید:اؿ:اک:ہلغلغ: یھ:اور:ےلحم:رھب:ںیم:،االسلؾ:ارےہ:ںیہ:ہیلع:ربجلیئ

:اےھچ:وتق:ےس:اھکن:لھک:یئگ:هللاہک:اج:اماشء:ا:ںیہ :،نویئگ: یھ:وتقیف:اور:روے:یک:رات:وک:ذرا

:وت:سب:ھچک:تم:وپوھچ،:اینپ:ے:وج:داع:امیگن:نو،:اج:وت:ںیم:ےتھکید:ںیہن:الؽ:الؽ:اںیھکن:یریم

سج:ے:دو:جح:::احیکیہک:ا:رکراہ:ےہ۔:اسیج:عیابعدت:وک:اض:صخش:اینپ:ہیرک::ابعدت:اک:ہلغلغ:ٹیپ

:الپا:وج:ںیم:ےس:اپین:ےہ:اس:وک:اس:رصایح:ایوج:امہمؿ:ا:اےھت:اےنپ:المزؾ:ےس:اہک:ہک:ریم:ےیک

:یہ:کیہک:اس:ے:ا:ےت:ںیہرفام:ہیلع:هللا:رۃمح:یاالتم:اھتون:نو ۔:میکح:ایدورسے:جح:ےس:ال

ایر:بس:ںیتنحم:ان،رک:امران،:وطاػ:رکان،:یعس:یرکنک:،اسرا:ہسیپ:ےی،رکد:عیےلمج:ےس:دوون :جح:اض

۔:نوںیئگ:عیو:داھکوے:ےس:اض

نوات:ےہ:ےس:بیصن:هللالہ:ا:رصػ:تبحص:االخص

:اتبےت:ںیہ:رضورت:ڑپیت:تبحص:یک:یک:هللالہ:ا:ےیل:ایس :وہ داھکوا::ہی وھکیہک:د:ےہ،

: تبحص:ےس:اہہمض:اتلم:ےہ:واول :یک:هللاےہ:اخاقننو :ےس۔:ا:دوتل:یتلم:ےہ:ذہلا:االخص:یک:ایےہ،:ر

:ڑب :ا:ارتاات۔:اقیض:ںیہن:ابعدت:رک:ےک: یھ:یےس:ڑب:یہک:دنبہ ے::ہیلع:هللارۃمح:یتپ:اپین:هللانثء

: رضحت:رہظم:اےنپ:خیشاک:انؾ::ریسفت:اینپ:ای،اے:د:ںیہن:اانپ:انؾ: یھ:اور:اس:ںیم:یھکل:یرہظم:ریسفت

7؎ بریوة،دارإحیا:الرتات،(127)ۃالبقر،1/384:روحالمعاین

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت 1۲

:یڑب:دماح:ےہ:ہک:اینت:اس:وتاعض:یک:اؿ:یک:۔:اج:داینایرھک:د:یرہظم:رپ:ریسفتاجؿ:اجان :ےک:انؾ:

اور::واول :ےس:هللاےہ:ا:وتاعض:وت:یتلم:یہی۔:ایاے:د:اانپ:انؾ:کت:ںیہن:اور:اس:ںیم:باتب:یھکل

؎ ےتھجمس::::اےنپ:وک:ھچک:ںیہن:ےہ:ہک:ڑبے:نو:رک: یھ:یتیل:فرػ:چنیھک:اسرے:اعمل:وک:اینپ

رانہ: اک:وبجمر:ایب ےہ:رتے:اعقش::ایقتم

دااتس :نوےت:نوےئ:ےب:دااتس :رانہ:رسااپ

ےہ،::امہرے:اپس:ایک:ہک:یئھب:اور:زابؿ:اخومش:ےہ۔:ےتہک:ںیہ:ںیہ:ےیل:ںیم:بس:ھچک:ےنیس:ینعی

ےہ۔::ھچک:ںیہن

:نو:اجےئ،:ہلچ:وتقیف:رےنھک:یک:اڑیھدنواجےئ،::وتقیف:وت:دووتس!:بج:اپ:وک:التوت:یک

داع:ڑپھ:ول::یہینواجےئ:وت::وتقیف:ابعدت:یک: یھ:نواجےئ:رغض: یس:وتقیف:اگلے:یک ل ربناتقب

م تالس ان نک اا ن ع م

عل ی ال

:اربامیہی :اامس:تنس ::لیعاور:تنس اور::تیدبع:اینپ:رکےکادا

وت:رھپ:ھجمس:ول:ہک:رطخہ:ےہ۔::ورہن:ارگ:اڑک:ایئگ:رکاےیجیل:نشیررٹسج:یک:وبقتیل:اہی ےک::هللا:یک:دنبیگ

اتیمہ:ےک:العج:یک:اسفنہین:رذالئ

ےہ::ہی یرضور:ایدہاک:اابنر:عمج:رکے:ےس:ز: وہیگ:ہک رفامےت:ںیہ:ومالان:رویم:ےیل:ایس

؎ ےگ::::ےہ:بس:وچےہ:اھکاجںیئ:وت:اسرا:اابنر:وج:عمج:ایک:رکو:ںیہن:ہک:وچنو :اک:العج: یھ

ؽ نک ومش: رش دعف: اج : اے: او

نک وکش: دنگؾ: ء اابن ںی:از: دعب

وت:ذرک::!اجؿ:یہک:اے:ریم:رفامےت:ںیہ:رویم:نیےس:رماد:وچنو :اک:رش:ےہ۔:الجؽ:ادل:رشومش

اک:وچاہ:دالخ::ایر:ؿہن:نو:ہک:اطیش:اسیا:ینعیےل:اا::ذرا:وچےہ:امر:دوا: یھ:و:ابعدت:وت:تہب:رکراہ:ےہ:نکیل

: ویکین:اسری یاک:وچاہ:دالخ:رک:دے:وج:اہمتر:رکدے،:داھکوے:اک:وچاہ:دالخ:رک:دے،:ربکت:ڑبایئ

ےک:دؿ::تموت:ایق:نویگ:ڑبایئ:ےک:رس:ےک:ربارب: یھ:ےک:ربارب،:یھکم:رایئ:وک:اھکاجےئ۔:ارگ:دؽ:ںیم

مب::مٹیا:واماپؿ:اک:رہش:ریہاج:مب:ےہ،:ےسیج:مٹیا:ریامیب:ربکت:یک:،ےلم:یگ:ںیہن:وخوبش: یھ:اےس:تنج:یک

ےہ۔:اتیالج:ےک:راھک:رک:د:،ےہ:اتیانب:د:وامربکت:ابعدوت :وک:ریہ:یہ:ےسیےس:ابتہ:نوا:اھت:ا

:اس:رمض:اک:العج:رضوراتبےیئ:ہی :ایک:ہک:اخاقننو :یک:وج:ےتہک:ںیہ:؟ںیہن:ایےہ::ی!

11

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت

رہ::رضورت:ےہ،:ارگ:ربکت:اک:رمض:رسوس :ےک:داے:ےک:ربارب: یھ:ایک:واول :یک:هللارضورت:ےہ،:ا

:تموسوچ:ہک:ایق:ہیےہ:ہک::ایزبروگ :ے:رفام:دووتس!:اس:ےک:العج:ےک:ےیل:نواگ؟:اس:ےیل:وت:ایک:ایگ

اےنپ:وک:ڑبا:انھجمس:ااقمحہن:روش:ےہ،:بج:کت::ےس:ےلہپ:یہ:نوا:ےہ،:ےلصیف:ںیہن:ا یھ:ہلصیفےک:دؿ:اک:

ر:وس :،اےنپ:ےس:رتہب:انھجمس:اجزئ:ںیہن:اکرف:وک: یھ:ہک: یس:صخش:وک:یتح:نو: یسہن:ولعمؾ: اک:ہلصیف:اعتیل:هللا

ر:مہ:ےس:اور:وس :رپ:ہن:نوا:وت:ےتک:امیؿارگ:اخہمت:ا: :ہکےہ:ویک:رتہب:انھجمس:اجزئ:ںیہن:ےس: یھ:اور:ےتک

وت::ےہ:اور:امہرے:ےیل:ھچک:ںیہن:ہمنہج:دوزخ:وریغ:ہک:اؿ:ےک:ےیل:اس:ےیل: ؟ویک:،الضف:ںیہ

اجزئ::املسمؿ:وک:مک:رت:انھجمس:ےسیک:رپ:اخہمت:ہن:نواجےئ: یس:امیؿوت:بج:کت:ا:،اک:اعمہلم:ےہ دوزخ

ےہ::ےس:رتہب:انھجمس:اجزئ:ںیہن:نواگ؟:اےنپ:وک:ہن:املسمون :ےس،:ہن:اکرفو :ےس،:ہن:اجونرو :ےس: یس

:ؾ:ںیہنولعم: :ہکالخػ:ےہ:ویک:لقع:ےک: یھ:الخػ:ےہ،:لقن:ےس:وت:ےہ:یہ:اور:لقع:ےک: یھ

نواگ؟::وت:ایک:رپ:نوایگ:امیؿاس:اک:اخہمت:ا:ھجمس:رےہ:ںیہ:اھکل:نواےہ:اور:سج:اکرف:وک:مہ:ریقح:اخہمت:اسیک

ےہ۔:ںیہن:اجزئانھجمس::اس:وک:ریقح:اکرف:ےک:رفک:ےس:وت:رفنت:وابج:ےہ:نکیل

:ہی ہن:ںیھجمس: یھ:وابج:ےہ:اور:ریقح:ےگ:ہک:اصبح:رفنت: یھ:اب:اپ:ںیہک

اگر: ہہک:انگ:اتبےت:ںیہ:ہیلع:هللا:رۃمح:یرضحت:اھتون:ہقیےگ:وت:اس:اک:فر نو عمج::دوون :ےسیک

زہشادہ::کیہک:ا:ںیہ:ےتیاثمؽ:د:اگر:ےس:رفنت:ہن:نو:اور:اس:یک ہےک:انگہ:ےس:وت:رفنت:نو:رگم:انگ

اگل:رک:ااجےئ:وت::یہرپ:ایس:ےارگ:وہ:اےنپ:رہچ:فرح:رہچہ:ےہ:نکیل:ےہ،:اچدن:یک:ولیمج:نیسح:تہب

:ای عمج:نوںیئگ:۔:وت:دوون :ابںیتزہشادے:ےس:رفنت:ہن:ےیجیک:ےس:رفنت:ےیجیک:یہاپ:اس:ایس

ےہ۔::زیچ:اعریض:یہایس:ہیدوھ:دے:اگ:وت:رہچہ:رھپ:اچدن:اس:نو:اجےئ:اگ،::یہبج:وہ:ایس:ہکنویک:؟ںیہن

هللا:و ی:اکرف:دؾ:ںیم ےہ،:وس:ربس:اک::یتکساوتہب:وس:ربس:ےک:رفک:وک:اعمػ:رک:کیا:فرح:اگہنگر:یک:ایس

:ےس:وت:رفنت:وابج:ےہ:نکیل::ےہ:ذہلا:رفک:ےس،:انگہ:ےس:وت:رفنت:وابج:ےہ،:اعمینب:اتکس

اس:ےس::ایانھجمس::اگر:وک:ریقح ہانگ:ےس:رفنت:رحاؾ:ےہ،:انگہ:ےس:وت:رفنت:وابج:ےہ:نکیل:اعی

وت::،بلطم:ےہ؟:اھجمسان:اھجبان:اک:ایک:وت:رکے:اور:ریکن:ریکن:ےیلرفنت:رکان:رحاؾ:ےہ۔:اس:ےک:

ے:ربکت::ہیلع:هللارۃمح:یدنو:ؿامیلس:اور:ومالان:دیس:۔رحاؾ:ےہ:ریقحت:اےس:اھجمسےئ:وت:رگم:اس:یک

مب::مٹیا:ہیربکت:اک::اعتیل:هللارےہ:وت:اؿ:اشء:ا:اید رعش: یھ:ہی۔:ارگ:یرک:د:شیپ:رعش:ںیم:کیدوا:ا:یک

؎::: نواتکس:ےہ۔:وہ:رعش::ےہ:ںیہن:یہ:دالخ:اپ:ےک:دؽ:ںیم

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت 12

رےہ ےسیو ہک: ای:: رےہ:ےسیا مہ

رےہ ےسیک ہک: ےہ: انھکید واہ

:یاحظف:نوےئگ،:اقر:،تہب:ڑبے:اعمل،:تہب:ڑبے:زبرگ:ںیہ:،ںیہ:رپ:خیش:اہی وسوچ:ہک:مہ::ہی

اس:وک:وسوچ::نکیل:دار:نوایگ امؽ:وکیئ:،رنشمک:نوایگ:وکیئ:،نوایگ:ارئنیجن:وکیئ:،ڈارٹک:نوایگ:نوےئگ،:وکیئ

اعمہلم:نواگ۔:ےک:دؿ:امہرے:اسھت:ایک:تمہک:ایق

امظع:امس:ںیم:ہفیرش:اتی ع س عل ی

ال

انزؽ:نوے:اک:رازی

نکیل:ےک:اننونے:انؾ:ںیہ:اعتیل:هللا م تالس نکان ع ا

عل ی ال

ے::اعتیل:هللا:ںیمی

ینعیاےنپ:اؿ:دو:انوم : س ع عل اور::یم :ےتید:ہی نیاس:اک:وجاب:رسفم:؟ایک:راایتخ: وک:ویک:یہ:یم

دروخاتس:رکراہ::داع:یک:اک:قلعت:نوات:ےہ،:ااسنؿ:سج:ےس:وبقتیل:و زیچ:دو:یہ:ہک:داع:ںیم:ںیہ

:وہ:اس:اقلب: یھ:ایدروخاتس:رکراہ:ےہ:ا:ےہ:اور:وج:داع:یک:ںیہن:ایےہ:وہ:دروخاتس:ےننس:واال:ےہ:

:ںیہن:ایےہ::کیھٹ:تین:،ںیہن:ایےہ::االخص: یھ:اس:ںیم:ینعیداع:وبقؽ:نو::ہک:اس:یک:ںیہن:ایےہ:ہک:

ذہلا: م تالس ان نک ع ا

عل ی ال

:ںیم:رعیب:وہ:ںیم:ایے:وج:ہلمج:ڑباھ:نیرسفم:ںیم:ریسفت:یک ی

نو ۔:اتیرکد:نو :اور:اس:اک:اردو:رتہمج: یھ:اتیاتبےئ:د

م الس تمان نک ع ا

عل یممال

ینعی یم س

ع وات نایم

مداعا :وک::یاپ:ریمب دع

وعل ےننس:واےل:ںیہ یم ات ناب ن ی8؎

امہرے:االخص::،اپ:ملع:رےتھک:ںیہ:اک: یھ: وتین:یامہر:اور

:ںیم:روح:ااعملین:ے:ریسفت:ہیلع:هللا:رۃمح:العہم:اولیس:ریسفت:ہی۔:ےس:اپ:ابربخ:ںیہ:تین:یاور:امہر

:اس:تین:یامہر::ںیہاور:سج:االخص:ےس:رکرےہ:نس:رےہ:ںیہ:داعںیئ:یےہ:ہک:اپ:امہر:یک

:مہ:ے:وت:اپ:وک:رایض:،یک:داع:ںیہن:وک:داھکے:ےک:ےیل:ہک:مہ:ے:داین:اپ:ابربخ:ںیہ:ےس: یھ

:داین:رایض:هللاور:سج:ےس:ا:،داع:یک:رکے:ےک:ےیل التش::دنمیراض::یک:نواجےئ:رھپ:ارگ:وہ

:ہیانراض:ےہ:اتبا::هللا:ےہ:نکیل:رایض:داین:یصخش:ےس:اسر:کیےہ۔ا:ےب:ووقیف:رکے:وت:اس:یک

راہ:ےہ:اس::ی:ںیم:انرایگض:یک:اعتیل:هللا:اسسن: یھ:کیےہ؟:وج:صخش:ا:اھگےٹ:ںیم:ایےہ::عفن:ںیم

ریوةب،یا:الرتاتداراح،(127)ۃالبقر،1/385:روحالمعاین ؎8

13

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت

ےہ::ںیہن:التیف:وکیئ:ےہ:سج:ےک:اسخرے:یک:اھگےٹ:ںیم:رطخانک:ےہ،:اینت:وہ:اسسن:اینت:یک

اکھٹہن:ہن:راتہ۔:اور:وج::اگرو :اک:ںیہک ہنوات:وت:انگ:ایہن:د:مہے:وتہب:اک:رم:هللاوساےئ:وت:ہب:ےک۔:ارگ:ا

:تمیق:نو :وت:اس:اسسن:یک:اپک:اس:ےس:رایض:هللار:اجےئ،:ازگ:راض:ںیم:یک:اعتیل:هللاسسن:ا

:ہیدوتل،::ہیتخت:وتنطلس:اور:اچدن:اور:اؿ:ےک:اور::السنیط:ہیرکےتکس،::و:اامسؿ:ادا:ںیہن:زنیم

:نو،:سج:یک:رایض :رکےتکس۔:سج:دنبے:ےس:دخا:ےک:دہعے:ادا:ںیہن:اور:وزارت:یمظع:یرنشمک

وہ:اسسن:تفہ:االفک:ےس::رے،:دخا:اس:ےس:وخش:نو،:اس:یکزگ:ںیم:وخیش:یک:هللارہ:اسسن:ا

:مہ:الضف:ےہ۔::ےس:ہکلب:وسرج:اور:اچدن:ےس: یھ:الضف:ےہ،:اسوت :اامسؿ:اور:اسوت :زنیم اج

:یک:ےک:اطمقب:ےنیج:رمیض:مہ:بس:وک:رہ:اسسن:اپ:اینپ:!ہک:اے:دخا:ںیداع:رک:ہیبس:لم:رک:

رے:اپےئ:اور:ہن:زگ:ںیم:انرایگض:اسسن:اپ:یک:وکیئ:یبلطم؟:ہک:امہر:ایک:ےیجی،:رفام:داطع:وتقیف

:وملس:ے:داع:اھکسیئ:ہیلع:هللا:رسور:اعمل:یلص:دمد:ےس:ےہ:ےسیج:یک:اپ:یہ: یھ:ہیواق

م

الل یۃ

کواق ول یۃ مال د 9یم

؎

:افحتظ:رکیت:ام :وھچےٹ:ےچب:یک:افحتظ:رفام:ےسیج:یسیا:یریم:هللا!ا:اے

:اپاخے:ںیم:اسپن:وک:ڑکپ:راہ:ےہ،:یھبک:انھجمس:ہچب:ےہ،:وہ:یھبک:وھچاٹ:دودھ:اتیپ:کیا:وھکیےہ۔:د

رک:اتھجمس:ےہ:ہک::ھکیالؽ:الؽ:ااگنرے:وک:د:رھگ:ںیم:وھچب:وک:ڑکپ:راہ:ےہ،:ںیہک:اہھت:ڈاؽ:راہ:ےہ،:ںیہک

ااگنرو :ےس::ہیہک::ےتھجمس:ںیہ:ہی ےہ،:مہ:ولگ:وت:الؽ:الؽ:رہچے:واول :وک: یھ:زیچ ایھچ:وکیئ:ہی

؎ ےک::::ہیلع:هللا:انسحل:ذجموب:رۃمح:زی۔:وقبؽ:وخاہج:زعںیہ:مک:ںیہن

وخ ::اؿ:اںیشتھکی:دہن: زاہنر وت: وک: ر

ارعذابوق ناربناڑپھ:: الن

ےہ::ہیاس:اک:مکح: ںیہ:یک:ادیپ:اںیھکن:یسج:ے:اہمتر:وھکی،رہچو :وک:رہزگ:تم:د:اگ:ےسیج:اؿ

ےک:مکح:ےک:اسےنم::اعتیل:هللا:۔منہج:ےس:اچب:!:ںیمہهللاوہک:ہک:اے:ا:ہیومعق:اےئ:وت::اسیہک:بج:ا

:،ےک:دارئے:ےس:رخوج:نواجےئ:اگ:تم:الچا:ورہن:دنبیگ:یاور:وخد:اتخمر:وخد:رایئ:رساکھج:دو،:اینپ

دنب:وھا:ول:اور:وج:اؿ:اک::ںیم:رےک:اایتخ:اعتیل:هللاوک:ا:یاتخمر وخد:ہک:اینپ:ںیہ:ہی یہ:دنبے:ےک:ینعم

ےس:اتہک:نو :ہک:سج:فرح:دخا:امہرے:دؽ:وک:اراؾ:ےس:رانھک::نیقی مکح:نو:اس:وک:اجبالا۔:ںیم

ازلوائد ؎9 دارالفکر، بابالدعیۃالمأثورۃعنرسولالصلالعلیہسلم،(17419)10/290،291:جممع

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت 14

ےس:رھک::اؾوج:امہرے:دؽ:وک:ار:ںیہن:اسیا: یھ:وکیئ:اجاتن:ےہ:اور:دقرت:راتھک:ےہ،:اکانئت:ںیم

ےہ۔:ںیہن:: یھےہ:اور:ملع:ںیہن:اؿ:وک:دقرت: یھ: :ہکویک:ںیہن:ےکس،:ام :ابپ: یھ

نو:اجےئ:وت::اور:ربخ: یھ:ںیہن:ےہ،:اب:ام :ابپ:وک:ھچک:ربخ:یہ:فیلکت:امؿ:ول:ہک:مت:وک:وکیئ

الچراہ::ےہ،:اٹیب:یڑپ:یرھتپ:ےک:رگدے:ںیم:ےک:ےٹیب:ےہ۔: یس:دقرت:ںیہن:دور:رکے:یک:فیلکت

اہھت:اگلات:ےہ:اس::ےگ؟:ڑلاک:سج:اجترت:ںیم:رکںیل:ارت:راہ:ےہ:ام :ابپ:ایک:ںیہن:بےہ،:اشیپ

ےگ۔:ںید:ام :ابپ:اہک :کت:ہسیپ:،:اھگاٹ:ااجات:ےہںیم

دقرت:اور:ملع::ےس:رےنھک:یک:ےس:ڑبھ:رک:نیچ:هللاتہک:نو :ہک:امہرے:دؽ:وک:ا:اس:ےیل:

ہگج:ےہ::یسیاھت،:ہبعک:ا:ہچب:مگ:نوایگ:کیا:ںیم:فیواہعق:انس:اکچ:نو :ہک:ہبعک:رش:کی۔:ا:وک:ںیہن: یس

:ؿ،ربام،:دنہواتس:سن،ویت:،ازجلارئ،:رماشک،:اڈنوایشین:،ںیہ:ایت:املسمؿ:امںیئ یک:داین:یہک:اہج :اسر

:اور:پچ:رکاے:یک:ےل:ایل:وعروت :ے:اس:وک:وگد:ںیم:یک:رغض:مامؾ:داین:شیاپاتسکؿ:اور:ہلگنب:د

واہعق:اتبات:نو :ہک:وہ:ہچب:الچ:الچ:رک:رمے:ےک::دیاسےنم:اک:واہعق:ےہ،:مشچ:د:ےریم:ہی ،وکشش:یک

۔اپایگ:بت:پچ:نوا:اور:نیچ:ایل:اور:اس:ے:وگد:ںیم:ام :ایئ:ایلص:بج:اس:یک:،نوایگ:بیرق

اپ::ےل:رک:اراؾ:اچنہپےئ:نکیل:وگد:ںیم:اکانئت:ںیمہ:یاتہک:نو :ہک:اسر:یہی ںیم

ہن:ےل:ےل:اور::اوغش:ںیم:اینپ:رتمح:ںیمہ:یک:اعتیلهللاےگ:بج:کت:ا:اپںیئ:ںیہن:اور:مہ:نیچ

:ا:ی ےہ:وقت:رتمح:یتلم:یک:هللا :انگنو :ےک:وھچڑے:ےس، :ےک::اید یک:هللاےس، :دخا ےس:اور

:انرایگض:،ےلم:یگ:ےس:ںیہن:انرایگض:رتمح:اس:یک:یک:هللاےس،:ا: وتبحص:یک:هللاعوقش :اور:الہ:ا

۔:ےک:اامعؽ:وک:وھچڑے:ےس:ےلم:یگ

دے:راہ:نو:: یھ:رس:المیئ:ابکب:الھکےئ،:اسھت:ںیم:ہٹنھگ:اشیم:کیوک:ا:صخش: یس:کیا

رات::دؿ:نیت:نیت:الھکےئ:رگم:دعب:ںیم:ںیبس:زیچ:رتبغ:یک:الپےئ،اس:یک:اور:ںولت: یھ

اھکا:ےگ؟:وت::ابکب:ںیہن:اور:اشیم:رس:المیئ:رپ:وجےت:امرے:اور:رھپ:وپےھچ:ہک:اب:وت:یھبک:یوھکڑپ

خ: یھ:ےریت:اب:وت:یھبک:ۃقولحولولےہ،::ہبوہ:ےہک:اگ:ہک:وترکو :اگ،:وت:ے::ںیہن:رھگ:اک:ر

رات:ھجم:وک:دنب:رکےک::دؿ:نیت:نیت:ینعیاور:رتہب:ےٹنھگ::ایابکب:الھک:اور:اشیم:یئہٹنھگ:رس:الم:کیا

وت:اسرا:رس:اجنگ::اولاہ:اگل:نوات:ےہ،:ریم:ےچین:سج:ںیم:یک:رپ:لعن:دار:وجےت:ےس:اٹپیئ:یوھکڑپ:یریم

اسرے:ابؽ:اڑ:ےئگ،:دخا:اچبےئ:مت:ولوگ :ےس۔:،افرغ:اابلؽ:نوایگ:ایگ،نو

15

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت

وت:ااسنؿ::رید:یاسنھپ:رک:وھتڑ:ےک:رکچ:ںیم: رکوارک،:ونیسح:یدبرظن:ؿفرح:اطیش:ایس

:اپین:وکیئ وک:یلھچم:اڑ:اجات:ےہ،:دؿ:رات:ڑتاتپ:راتہ:ےہ:ےسیج:ےہ:رگم:رھپ:اس:ےک:دعب:نیچ:اتیوک:زمہ:د

رقب::ایےئےک:در:هللامہرے:بلق:وک:ا::ؿفرح:اطیش:رپ:ڈاؽ:دے،:ایس:تیےس:اکنؽ:رک:رگؾ:ر

اور:سفن:دوون ::ؿاطیش:رپ:ڈاؽ:رک::ڑتاپان:اچاتہ:ےہ۔:نکیل:تیر:نویئ:یتپت:،نویئ:یتلجےس:اکنؽ:رک:

ےک:دعب:اافغتسر::دو:اچر:ےنیہم:،ںیہ:رک:ےتیل:دوون :وتہب:رکے:ےک:دعب:رھپ:دویتس:،ہیںیہ:تہب:بیجع

اک:العج::یوت:وھکڑپ:،ںیہ:ےتیرھپ:وکسؿ:دے:د:هللاوک:رمح:ااجات:ےہ:اور:ا:اعتیل:هللاو:وتہب:ےس:بج:ا

رے:رھپ:اور:وکسؿ:ےک:ھچک:دؿ:زگ:ؿامشل:رک:ے:ےک:دعب:اہج :اانیمط:یک:اور:لیت:رکاےک

ےس:رےتہ:نوےئ::اور:نیچ:ؿتہب:دؿ:نوےئگ:مت:وک:اانیمط: !اہک:ہک:ارے:ایم:ے:اکؿ:ںیم:ؿاطیش

اات:ہک::وک:اس:رپ:ربص:ںیہن:ؿرکےت:ےھت۔:اطیش:ایاب:ذرا:رھپ:وہ:رپاے:زمے:ےل:ول:وج:مت:اڑا

ارے۔زگ:دنیگز:وا ی:هللاور:ا:ےس:رےہ:ومنم:نیچ

:واول :ےک:دروازو :رپ:ابر:ابر:اجا:اور:ابر:ابر:اینپ:هللاتہک:نو :ہک:ا:ہی !دووتس:اس:ےیل

ااحلتج::ۃ ےس:رو:رو:رک:داع:اموگن،:دو:رتعک:الص:رکو،:دخاےئ:اعتیل:رکف:و:تمہ:وک:اؿ:ےک:اسےنم:شیپ

اےنپ:امہمؿ:وک:ھچک::ابؿزیم:مینو ،:رک:ایاپ:ےک:رھگ:ا:!وہک:ہک:اے:دخا:ہیےس::اعتیل:هللاڑپھ:ےک:ا

ےک::رمیض:اسسن:اپ:یک:وکیئ:یہک:ریم:وک:امےتگن:ںیہ:راتہ،:مہ:اپ:ےس:اپ:یہ:ںیہن:ریغب:ےید

ولہکاان:اچاتہ:نو ۔::انیم:اس:داع:رپ:اپ:ولوگ :ےس: یھ:رے،:ںیمالخػ:ہن:زگ

تمعن::اس:ےس:ڑبھ:رک:وکیئ: یھ:اور:ارخت:ںیم:اکانئت:ںیم:،ںیم:داین:کیارتخ:ےک:زند

:ہی نواجےئ۔:اس:ےیل:مہ:ےس:رایض:اعتیل:هللا:،مہ:ےس:وخش:نواجںیئ:ہک:دخاےئ:اعتیل:ںیہن

:ہک:اے:ا :امہرهللاداع:رکو :دزگ:ںیم:رمیض:رہ:اسسن:اینپ:ی! اطع::وتقیف:اس:یک:ںیمہ:ےیجی،ار

نواجےئ:وت::یطلغ:ارگ:یھبک:نکیل:،ںیارہن:زگ:ںیم:انرایگض:مہ:اپ:یک:اسسن: یھ:کیہک:ا:رفامےیئ

:ےیجیک:بیصن:یسیا:وتہب: یھ:،نواجںیئ:سج:ےس:اپ:رایض:اطع:رفامےیئ:وتقیف:یسیا:وتہب:یک:ںیمہ

وی :وتہب:ضعب:وتق:: :ہکویک:وتہب:وک:وبقؽ:رفامںیل:یسج:رپ:اپ:وک:رمح:ااجےئ:اور:اپ:امہر

رکات،:دؽ:اتہک:ےہ:ہک::دؽ:وتہب:ںیہن:ےہ:نکیل:ےس:وتہب:نویت:ابؿےہ،:ز:نویت:یاڑھک:یاڑھک:یہ

دؽ:وک:زابؿ:ےک:اسھت:رکدو،:اابکشر:اوھکن :ےس:دناتم:ےک:اسھت::۔:اس:ےیلرھپ:انگہ:رکان:ےہ

اجےئ۔:ےس:وتہب:و:اافغتسر:یک:اعتیل:هللا

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت 16

:ےس:ےنچب:ےک:ےیل:انگہ ےہ:یرضور:یانگہ:ےس:دور:اابسب

اےنپ:وچب :وک::انگہ:ےک:اابسب:نوےت:ںیہ:ہلئسم:اور:اتبات:نو :ہک:سج:اموحؽ:ںیم:کیا

ہن:روھک،:: یھ:بیوعروت :وک:ےب:رپدہ:وعروت :ےک:رق:ہن:اجے:دو،:اینپ: یھ:بیاس:اموحؽ:ےک:رق

:وت:اہیھت:نویگ:ایدہز:اہج :ڑچیک: :ہکےہ:ویک:اجزئ:ںیہن:اؿ:ےس:داع:السؾ:رکان:انرحموم :ےک:ےیل

ار:نو ،:اہج :انگہ:ےک::یس:یو::و،ؿ،یلیٹ:،اہج :امنیس:اگ:ذہلا:ربے:اموحؽ:ںیم:اجےئلسھپ:: یھ

۔ےیجیک:ررفار:اایتخ:اابسب:نو :واہ :ےس

:اپک:رفامےت:ںیہ:هللاےہ،:ا:تیا:رقاؿ:اپک:یک

ل اا و

؎10 ال فف

:اڈیپس:فرػ:اسھٹ:یک:یانگہ:نو:وج:اہمتر:اسیا:فرػ:اھبوگ۔:ارگ:وکیئ:یک:هللاےس:ا:هللا:ریغ:،ےس:هللا:اموسا

:نو:اور:مت:ا ھجم:وک::،اتہک:ےہ:ہک:اہک :اجےت:نو:فرػ:اھبگ:رےہ:نو:وت:وہ:انگہ: یھ:یک:هللاےس:اراہ

اگلا،::ےترپ:اےنت:وج:یوھکڑپ:اطتق:اک:الامعتؽ:رکو،:اس:یک:یالامعتؽ:رک:ےک:اجا،:رگم:اس:وتق:وپر

ہن::ادیم:وکیئ:ہ:مت:ےس:انگہ:یکدنینواجےئ:اور:ا:ویسام:ےک:ےیل:اظلغمت:انسا:ہک:وہ:ہشیمہ:اس:وک:اینت

رکان:رفض:ےہ:اور:رفض:اک::وک:رایض:اعتیل:هللا:ہک :رےھک۔:اس:وتق:اظلغمت:انسان:وابج:ےہ:ویک

:اک:دقمہم: یھ:ؾرحا:یہ:ےسیا:؟ںیہن:ایرفض:ےہ::ووض:امنز:ےک:ےیل:رفض:نوات:ےہ:ےسیج:دقمہم: یھ

۔:ایرحاؾ:رکد:وک:یہ:ے:دباگنیہ:تعیرش:ےیل:ببس:زان:ےہ:ایس:دباگنیہ:رحاؾ:نوات:ےہ:ےسیج

ےہ::تیا:!:رقاؿ:اپک:یکوھکید

ک ال ت ل د

و د ہا ح و بر 11 فلتق

؎

:ںیہ:یک:اعتیل:هللا:وج :ویک: یھ:بیاؿ:ےک:رق:دحود :زمکور:ہک ہن:اجان :،ںیہ:ای اہمترے:ادنر

ےتکس:نو:ذہلا:دوون :فرػ:چنھک:فرػ::رث:نو:رک:مت:اس:یکےہ:نسح:ےس:اتم :ےہ،:انقمسیط:ٹنگیم

:ا:۔:ارگ:الہ:نسح: یھاچےیہ:انپہ:نوین:رےس:ایسب :ا:ےہ:اور:الہ:قشع: یھ:امیؿالہ ےہ:وت::امیؿالہ

10؎ 50:تیرالذ

187:ۃالبقر ؎11

17

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت

ورہن:دوون ::ںیاربل:رک:اعتوؿ:یلع:ینعی دورسے:ےس:دور:رںیہ:کیرپ:رفض:ےہ:ہک:وہ:ا:وون د

؎ ےگ::::ڑکپے:اجںیئ

امشر روز: در: وعفمؽ: و::افلع

د : رو:ایسہ

ب

ستہ

رکداگر:شیپ

ےک:اسےنم:دوون :اک::هللا:اور:وعفمؽ: یھ:افلع: یھ:ےگ، ےک:دؿ:دوون :ڑکپے:اجںیئ:ایقتم

رکے۔:رےک:اابسب:ےس:رفار:اایتخ:انرایگض:یک:هللاہک:ا:وک:اچےیہ:کیہنم:اکال:نواگ:ذہلا:رہ:ا

:ومالان::کیا:زامے:ںیم:وج: یس:اصبح:ںیہ:کیا :اب:وہ امجتع:ےس:قلعتم:ےھت،

:ےتلم:ےتلج:ےھت:ذہلا:اؿ:یک:ہک:اؿ:ولوگ :ےس: یھ :وچ:نوےئگ:نکیل:اربار:اقحل:اصبح:ےس:تع

وت::ہک:ںیم:یک:تی۔:لک:اوہن :ے:ھجم:ےس:اکشایداکمھ:ے:اؿ:وک:امرے:ےک:ےیل:اخمفل:اپریٹ

رےہ: دوڑا::ےک:ےیل:وہ:ےھجم:اٹپیئ:رکات:نو :رگم:رھپ: یھ: یھ:هللاهللا: ی،نو ،:وتہب:رک:نب:ایگ:وصیف

:کیا(1) :مسق:ےک:ولگ:ےھت:نیت:وملس:ےک:زامے:ںیم:ہیلع:هللا:اہک:ہک:وضحر:یلص::ے۔:ںیمںیہ

:و:روسؽ:ےک:اخ ص:ابیغ:هللافکر:ےھت:وج:ا:کیا( 2وروسؽ:ےک:ےھت۔:):هللاہب:ےھت:وج:اخ ص:اوتاحص

لم:لج:ےک:رےتہ::ےس:الم:رکےت:ےھت،:احصہب:ےس: یھ: انمقف:ےھت:وج:دوون:کیاور:ا( 3) ۔ےھت

زسا:ےہ:ہک:مت:ے:اؿ:ولوگ ::اس:ابت:یک:یاہمتر:ہیاسز:ابز:رےتھک:ےھت،::ےھت:اور:اکرفو :ےس: یھ

ےہ،:سب::ارے:اک:ارادہ:رکایلزگ:زدنیگ:وا ی:هللارکےکچ:نو،:ا:رےھک:ہکبج:مت:تع: ےس:اقلعتت:ویک

ارو:اور:اؿ:ولوگ :وک:دور:ےس:السؾ:رکول،:اس:اک:انؾ:زگ:زدنیگ:نواجا:اور:اخاقنیہ:اب:وگہش:نیشن

دمارات:اجزئ:ےہ:ہکلب:بحتسم:ےہ::،وماالت:رحاؾ:ےہ:،رحج:ںیہن:وکیئ:دمارات:ےہ،:اس:ںیم

:یھبک:ےس:ےچب:رںیہاتہک:اپ:اس:ےک:رش: :نو:اتکس:ےہ:ہک:وہ :بیےک:رق:نیاپ:ےک:د:اور

وپھچ::اعتیف:تیےگ؟:ذہلا:ریخ:ںیھکیس ےسیک:نیرک:دو:ےگ:وت:وہ:د:ٹاباکیئ:نواجےئ،:ارگ:ابلکل:یہ

ہن:رنو۔::ایدہےک:اؿ:ےک:اسھت:ز

اجےئ:اور:رضموتبحص :ےس:اچب:اجےئ۔:ومالان::یک:رتبحص:اایتخ:یک:هللاہک:الہ:ا:ہیالخہص:

ےہ،:اس:ے:اہک:ہک::گل:ریہ:صخش:وک:رگیم:کیہک:ا:وخب:رفامےت:ںیہ:ار:اقحل:اصبح:ایکاشہ:ارب

ہہک:رےہ:: یھ:ہی رگم:اسھت:ںیم:رےہ:ںیہ:یپ:ںولت:الا،:اب:وخب:ڈنھٹا:رشموب: یھ:خیوخب:

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت 18

اپ::؟ںیہن:ایصخش:اپلگ:ےہ::ہی الا۔:اب:اپ:اتبےیئ: یھ: ہک:اصبح:وکہلئ:الج:رک:اایھٹیگن:ںیہ

ےہ،::گل:ریہ:رگیم:یاتہک:ےہ:ہک:ڑب:رھک:راہ:ےہ:اور:اسھت:ںیم:ےگ:ہک:اگ: یھ:ںیہک:اس:وک:ایک

: یھ:ایھٹیگن:یوکہلئ:ےس:رھب:ےہ:اور:اسھت:یہ:گل:ریہ:اماتگن:ےہ:ہک:رگیم:ںولت: یھ:یڈنھٹ

ابراہ::،ںیہ:اس:اپلگ:ےس:مک:ںیہن:مہ:ولگ: یھ:ےگ،:نکیل:ںیہک:اپلگبلط:رکراہ:ےہ،:بس:اس:وک

بس:ھچک:اجےنن::ہیےہ،::نویت:ادیپ:اور:ےب:ینیچ:اشیینرپ:ےک:دعب:ینتک:یرظنہک:دب:رجتہب:رک:ےکچ:ںیہ

اور::رےہ:ںیہ:یپ:ذرک:اک:ڈنھٹا:رشموب: یھ:نویگ:ادیپ:اشیینرپ:ےس:ہشیمہ:هللا:ےک:ابووجد:ہک:ریغ

:انرفامین ےس،:: ونیسح،ںیہ:نویئ:ریھک: یھ: اایھٹیگن:اگ:یک:یک:هللا:ریغ:راو:اسھت:اسھت

ےہ۔:نویت:نوریہ:یلیگ:ینہک:اس:وتق:ایم :احال:،رکےت:ںیہ:انرحموم :ےس:رکسما:رکسما:رک:ابںیت

:بضغ:اس:وتق:د:هللا :دوھاک:ہیےہ:ہک::اتھکیاک :رک::ھجم:وک :ےہ:ہک:رکسما دے:راہ

اگنہ:: :ہکےہ:ویک:اجاتن:ںیہن:او:راتھجمس:ےہ:ہک:وکیئ:ےہ:رکراہ:ےس:ابںیت: انرحموم :ےس:اور:ونیسح

:یھگ: !اسھت:اسھت:لچ:راہ:ےہ۔:ارے:ایم:اتہک:ولعمؾ:نو:ہک:وصتػ: یھ:نوےئ:ےہ:ےیک:یچین: یھ

وموجد::ہن:نو:ہک:رتسنک:ںیم:وسراخ: یھ:اگل:دو،:وکیئ:نو،:اس:وک:اتال: یھ:ںیم:رتہب:گنکیپ:یہ:اک:رتسنک:ینتک

لھگپ:ےک:رےہ:اگ:ہکلب::رھک:دو،:رتسنک:اک:یھگ:بیذرا:اس:وک:اگ:ےک:رق:ےکس:نکیل:ھکیوک:د: یس:یھگ

رکے:ےس::اگنہ:یچین:ےلھگپ:اگ:وت:رتسنک:ےٹھپ:اگ:ذہلا:اخ ی:اتکس:ےہ،:بج:یھگ:دامھےک:ےس:رتسنک:ٹھپ: یھ

:۔ےہ:اجزئ:ںیہن:فرح: یھ:انرحموم :اک:رقب: یس: ،اؿ:ونیسح:۔اچبان:ےہ:نوات:ےہ،:دؽ:وک: یھ:ایک

وتق:: یھ:ےگ:وت: یس:رںیہ:بیرق:بینوات،:بج:دوون :رق:رکے:ےس:ھچک:ںیہن:یچین:اںیھکن

رنو۔:دامھاک:نواتکس:ےہ:ذہلا:اؿ:ےس:دور:یہ

ےلمج:یتمیق:االتم:ےک:نیت:ےک:قلعتم:رضحت:میکح:یاجمز:قشع

اعؾ:ےہ::ار،:امنیس:یس:یو:ایین،رع:،ہکبج:ےب:رپدیگ:اتہک:نو :ہک:ا:س:زامے:ںیم:ہی ںیم

:ےس: یھ:ےلمج:لقن:رکات:نو ،:ارگ:اؿ:وک:وسے:ےک:اپین:ےک:نیت:یرضحت:اھتون:اس:زامے:ںیم

ےک::هللا:ہک:ریغ:ہک:اؿ:وک:ونٹ:رک:ںیل:نواتکس۔:اپ:ولوگ :وک:اچےیہ:اھکل:اجےئ:وت:اؿ:اک:قح:ادا:ںیہن

اتکس:۔:ضعب::ااسنؿ:چب:ںیہن:رکے:اگ:وت:اس:ےس:وکیئ:ےہ،:ارگ:افحتظ:ںیہن:یقشع:اک:انؾ:قشع:اجمز

نوات،:رگم:اگنن:اتر:سج:اک:اپور:اہاس:ےس:ٹک:ااٹ:ےہ::ارث:ںیہن:اک:وکیئ:ہک:مہ:رپ:وت:نسح:ولگ:ےتہک:ںیہ

19

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت

:وک:وھچ:ایل:رہک:اصبح:مہ:ے:وت:ےگنن:ات:ےہ۔:ضعب:ولگ:ےتہک:ںیہ:ایتکس:یلجب:وتق: یھ: یس:اس:ںیم

لج:اجا:ےگ۔:وت:وںیہ:ااجےئ:یگ:بج:ااچکن:یلجب:نوات:نکیل:ااسحس:ںیہن:وت:وکیئ:ںیمہ

:وہنج :ے:اہک:ہک:اصبح:ھجم:رپ:وت:نسح:اک:ھچک:ارث:ںیہن:ولگ:ےلم:ںیہ:ےسیا:ےسیا

:رکےت:ےھت،:ڑپکے:ےنیس:وییٹوہ:اصبح:رات:وک:ڈ:،واال:نو :ےوت:تہب:وبضمط:وقت:نوات،:ںیم

التبم:نوےئگ۔::ےک:قشع:ںیم:ڑلیک:اتپ:الچ:ہک: یس:دعب:ںیم:واےل:ےھت:نکیل

اک:قشع:سج:اک:انؾ:قشع::هللا:ریغہک:ںیہ:امےترف:ہیلع:هللا:رۃمح:یاالتم:اھتون:وت:میکح

:ایہل:ہیےہ::یاجمزےس:قشع:اگل:رک::هللا:ےہ،:سج:ے:منہج:اک:ذعاب:ہن:اھکچ:نو:وہ:صخش:ریغ:ذعاب

:ہی ربس:ےک:ڈبوھ :وک: یھ:ایس:،ںیہن:دیق:رمع:یک:ڈاؽ:دے۔:اس:ںیم:منہج:ںیم:ںیم:یہ:اےنپ:وک:داین

:اک::ہلمج:میکح:ہی۔:افحتظ:ےہ:یکےہ:او:راس:اک:العج:رصػ:رظن::گل:یتکس:ریامیب

ملتل

االتم:دجمد:ا

:اجمز:ںیہن:اےہ:ریم :ایہل:یےہ:ہک:قشعاصبح::هللاومالان:ادعس:ا:رشح:ںیم:ےہ۔:اس:یک:ذعاب

؎:: ::رفامےت:ںیہ:ہیلع:هللا:رۃمح:یاہسروپنر

راتح رکف : ادعس:رکےت:نو:اتب :ںیم:قشع

وخااگبںیہ:ڈوھڈنےت:نو:تنج:یک:ںیم:دوزخ

:رک:نیچ: ونیسح:اؿ :اگل :ا:التش:رکے:یک:ےس:دؽ :ںیم:ےہ:ےسیج:یسیاثمؽ :دوزخ تنج::وہ

التش:رکراہ:ےہ۔

:رظن:ںیم:دورسے:یک:کیےہ:ہک:اعقش:و:وشعمؼ:دوون :ا:ہیاالتم:اک:دورسا:ہلمج::میکح

دو::ہیےگ۔::ااجںیئ:ایددوون :وک:اےنپ:انگہ::اھکن:ےلم:یگ:بج: یھ:،نواجےت:ںیہ:ذلیل:ےک:ےیل:ہشیمہ

:کی۔:اب:اےک:ںیہ:ہیلع:هللا:رۃمح:یاصبح:اھتون:االتم:ومالان:ارشػ:یلع:ےلمج:وت:دجمد:زامہن:میکح

ارعلب:و:امجعل::اصبح:خیش:۔:احینس:ےیجیل:اک: یھ:ہیلع:هللا:رۃمح:اصبح:اہمرج:یکم:هللادماد:ا:احی:ہلمج

ےہ::نویت:ےیل:وہشت:ےک:ےہ،:وج:تبحم:سفن:یک:نویت:ہک:وج:تبحم:سفن:ےک:ےیل:وہ:رفامےت:ںیہ:ںیہ

:تبحم:یک:یےہ،:ویب:اشلم:ںیہن:اس:ںیم:یہک:ویب:رےیھک:اید اس:اک:ااجنؾ:رفنت:ودعاوت:ےہ،:نکیل

وثاب:ےہ،:اس:اک::وثاب:ےہ،:اس:ےک:وقحؼ:ادا:رکان:نیع:وثاب:ےہ،:اس:اک:دؽ:وخش:رکان:نیع:نیع

:زیدیےک:اپس:اب:یدالخ:ےہ،:ویب:وثاب:ںیم:انسان: یھ:ہفیطل:وکیئ:ایہصق::وخش:رکے:ےک:ےیل:ی

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت 2۲

:رںیت،ہہک:راہ:نو ،:انرحمؾ:وع:ےک:ےیل:هللا:تبحم:ریغ:سفن:یک:ہن:ےنب:رنو،:ںیم:اور:اامؾ:زغا ی:اطسبیم

:ابت:تیچ:یرضور:رنو،:اؿ:ےس:ریغ:اؿ:بس:ےس:دور:یہ:اخہل:زاد:ںینہب:،اچچزاد:ںینہب: ،اسایل

:رطخانک:ےہ۔:وت:تہب:رپدہ:ےہ۔:اور:اھب یھ:رحاؾ:ےہ،:اؿ:ےس:رشیع:انھکیرکان:اور:اؿ:وک:د

ےس::وملس:ےس:وپاھچ:ہک:وشرہ:ےک:اھبیئ:ہیلع:هللا:ے:وضحر:یلص:احصیب:یااصنر:کیا

:ںیم:ثیابت:دح:ہیوت:ومت:ےہ:ومت۔::ہک:وشرہ:اک:اھبیئ:ایوت:اپ:ے:رفام:ںیہن:ایےہ::یرپدہ:رضور

:ایوملس:ے:رفام:ہیلع:هللا:وضحر:یلص،ےہ

صار من

منال

م ل لیافقالرج وم اال رس

ویمتافر ممم

قال ،ال ة موم

مال

و مم

م؎12 ال

اؿ:ےس::ںی۔اانت:اؿ:ےس:ڈر:ںیہ:انتج:ومت:ےس:ڈریت:وعرںیت:ینعیوت:ومت:ےہ::ہک:وشرہ:اک:اھبیئ:

؎ رکو:::: یھ:اپابسین:رکو:اور:دؽ:یک:طاایتح

ا:اجےئ:ریغ:ہن:وکیئ راہ:اپاجےئ::وکیئ:ہن

دؽ:اک:ادمح:اےنپ:رہ:دؾ:اپابس :رانہ:رحمی:

: اجمدہہ:وت:وہ:وت:نواگ،:اپ:وک:ونیسح:اور:رہ:ایگ:۔اک:رعش:ےہ:ہیلع:هللاومالان:اشہ:دمحم:ادمح:اصبح:رۃمح:ہی

؎ ::رفامےت:ںیہ:ہیلع:هللاومالان:اشہ:دمحم:ادمح:اصبح:رۃمح:نکیل:وت:نویگ:فیلکت:ےس:دور:رےنہ:ںیم

اتہک:نو :وگش:دؽ:ےس:وج:ںیم:یابت:ریم:ہی ونس

اہبر:ایئ:ںیم: دؽ نشلگ: بت: رپ:رماٹم: اؿ: ںیم

:رپ:اجؿ:د:ںیہ:دؽ:ےک:ینعم:وگش :ارادہ:رکو:ےگ:ہک:اچےہ:انگہ::ےنیدؽ:ےک:اکؿ۔:بج:دخا اک

:اعتیل:هللاےگ:بت:ا:ںیوکشش:رک:اس:یک:اعتیل:هللالکن:اجےئ:مہ:اؿ:اشء:ا:اجؿ: یھ:وھچڑے:ںیم

:اتیاہبر:د:یسیےہ،:ا:اتیاہبر:د:افینےگ۔:اخقل:نشلگ:اہبر:ریغ:ںیرک:افطل:و:اہبر:دیپ:دؽ:ےک:نشلگ:ںیم

؎::: رفامےت:ںیہ:ومالان:اشہ:دمحم:ادمح:اصبح:اےنپ:رعش:ںیم:سج:وک:زخا :ہن:وھچےکس۔:اس:وک: یھ:ےہ

زخا رہزگ: اےس: یتکس ںیہن اپ

اتسلگ ہی:: اک قشع: ےہ: اتسلگ

ایجایمسعید،یباةالمغالدخولعلیۃبابکراہ،کتابارلضاع،1/220:یالرتمذجامع ؎12

21

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت

؎ :ایت:زخا :ںیہن:تبحم:ےک:ابغ:ںیم:یک:هللا

ںیہن احلص: زمہ: اک: ےنیج وک: اس

: ہن: یہ یھکید ے: سج اعاقش زبؾ

اپےئ:اگ۔::اک:زمہ:ایک:وہ:ےب:اچرہ:ےنیج:یھکید:زبؾ:او:رلفحم:ںیہن:واول :یک:هللاے:ا:سج

سفن:اک::،نویت:ںیہن:ےک:ےیل:هللاہک:وج:تبحم:ا:رفامےت:ںیہ:ہیلع:هللا:اصبح:رۃمح:وت:احی

ےک::هللا:ہک:ںیم:ےلچ:یگ:ںیہن:یاہبے:ابز:اہی ےک::هللاروھک:ہک:ا:ایددصقم:نوات:ےہ:وت::ہیفخ:وکیئ

وکڑھ:نواجےئ::وک:رسنیک:لچ:اجات:ےہ،:بج: یس:تبحم:رکات:نو ،:بج:ااحتمؿ:نوات:ےہ:وت:اتپ:ےیل

انب:راتہ:ےہ::وت:یقتم:ںیم:یاور:ےہ،:وبجمر:ی اک:وقت:یوبجمر:؟ںیہن:ایےہ:ہک:مہ:صلخم:ےھت::اتلچ:بت:اتپ

رکات:ےہ؟::ہک:ایک:ںیھکیاحلص:نوا:اس:وتق:د:ررگم:بج:وپرا:اایتخ

وہشت:سفن::،ںیہ:ےک:ےیل:هللاریغ:ںیم:داین:ہک:وج:ںیتبحم:اصبح:رفامےت:ںیہ:احی

۔:اس:تبحم:ےک:دو:ااجنؾ:نوےت:ںیہ:ںیہ:ےک:ےیل

ےہ::ےہ:وہ:تبحم:ںیہن:نویت:ہک:وج:تبحم:سفن:ےک:ےیل:!:رفامےت:ںیہذرا:وغر:ےس:ےینس

ےک:دو:ااجنؾ::تبحم:ھکل:دو،:اس:اسفنین: یھ:ایتسدورسے:رپ:انتک:رخچ:رکول،:اچےہ:ر:کیاچےہ:ا

ےہ،::نواجیت:لیےس:دبت:تبحم:ایس:اسفنین:ںیم:اریخ:۔دعاوت:ا::رفنت:اور:دورس:کیا::نوےت:ںیہ

ربتک::ےس:وتہب:رکےل:وت:وتہب:یک:اعتیل:هللاوتہب:رکےل:وت:او:رابت:ےہ۔:وج:صخش:ا:ارگ:وکیئ:!اہ

: تفص:کیا:یک:اعتیل:هللا: :ہکےگ:ویک:ںیرفامد:التیف:اس:ےک:مامؾ:اصقنانت:یک:اعتیل:هللاےس:ا

انبے:واال:یڑگب:ںیہ:سج:ےک:ینعم:جبارےہ: الذ ار ب

مال یم

مب

قعلی مل

مال هم اد رم

13؎

وک:انب:دے۔:یڑگب:وج:اےنپ:دنبو :یک:ینعی

ا:بلق:ریمعت

جۂ بکع

ےک:دنبو :ےک:دؽ:ےک:ہبعک:اک::هللاالسلؾ:ا:ہیلع:اربامیہ:انےک:دعب:دیساب:ہبعک:انبے:

اؿ:رپ::اعتیل:هللاہک:ا::ںیادا:رک:ہیاالسلؾ:اک:مہ:بس:رکش:ہیلع:رضحت:اربامیہ:رکےئگ،:ربمغیپ:ااظتنؾ: یھ

بریوة،دارإحیا:الرتات،سورۃابراہی،1/1981 :التفسریالمظھری ؎13

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت 22

: کت:ےک:اے:واےل:ااسنون :ےک:دؽ:اک:ہبعک:درتس::تموہ:ایق:انزؽ:رفامںیئ:رںیتمحےب:امشر

داع:رک ی:؟ہیےئگ،:ےسیکااظتنؾ:رک: یھ:اکرکے:ف

اب عث و ربنا ہ ی

ہ ن م

ل و

اے:رس

ا ےیجید:روسؽ:جیھب:کیا:اؿ:ولوگ :ںیم:!امہرے:رب ل یت عل

ہ ی کا وج:باتب:اس:یت

وہ::فرػ:ااشرہ:ےہ:ہک:رقاؿ:اپک:یک:التوت:رکے،:اس:ںیم:رپ:انزؽ:نو:اپ:ےک:اس:الکؾ:یک

:ایک:یبن سج:رپ:رقاؿ:انزؽ::ونر:نواگ:اس:ںیم:ونر:یہ:اپ:ےک:الکؾ:وک:زابؿ:وبنت:ےس:انسےئ،

ے:بج::یدنو:ؿزمہ:اےئ:ہکبج:امیلس:نوا،:اس:ےس:ڑبھ:رک:وکؿ:نواگ:سج:ےس:رقاؿ:ےننس:ںیم

؎ ےس:رقاؿ:اپک:انس:وت:رفامےت:ںیہ:ہیلع:هللا:رۃمح:یاالتم:اھتون:میکح

ںیم رقاؿ: زمہ: ایاپ یہ اج

نوا انزؽ: یہ اج: رقا : ےسیج

هللادمحم:روسؽ:ا:ءاالایبن:دیس:ینعیارث:ےہ:اور:سج:رپ:رقاؿ:ارتا:نو::ہیالتوت:اک:وت::یک:هللا:و ی:اکی

اوت:ارث:نواگ۔:زابؿ:ےس:التوت:اک:ایک:وملس،:اؿ:یک:ہیلع:هللا:یلص ل یت عل

ہ ی کا دخا::!اے:یت

:یبن :یک:اپ:اک ::ایتا:ااسنون :رپ:اپ:ےک:الکؾ التوت:رفامےئ:اور و ہ

عل م

تبی ال ک

م ک

۔:ےد: یھ:میلعت:باتب:یک:اور ۃوال

ےس::میلعت:۔:باتب:یک1ربمن::رماد:ںیہ:ےس:دو:ینعم:میلعت:ہک:باتب:یک:ےتھکل:ںیہ:نیرسفم

تہب:ےس:اافلظ::،رک:یتکس:ےہ:اور:ےسج:تغل:لح:ںیہن:کیاس:اک:وہ:وہفمؾ:ےہ:وج:دخا:ےک:زند:رماد

ل ےہ:ےسیج:قلعت:ںیہن:نج:اک:تغل:ےس:وکیئ:ںیہ:ےسیا:رقاؿ:ںیم ی ص م الک

اع م لک

ںیہ:اس:ےک:ینعم:اہی ےہ::االصح:اامعؽ:ںیہن:ےک:ینعم لم یتقب مم :رےاہمت:هللا حسنات ک

ےگ۔:وت::ڑپ:اجںیئ:ںیم:ےگ:وہ:دوھےک:ںیوج:تغل:ےس:رتہمج:رک:اہی اب::،انسحت:وک:وبقؽ:رفامںیئ

:ربمغیپ ::افممیہ:وہ :وک:اھجمسںیئ:هللاباتب:ا:ینعیباتب:وک ::ےک:وہفمؾ واور بی ی ک م ۃلہ ی ف یم

ادائ ہم14؎

ےہ:ہک::تمکح:ایک:یک:اساور::ںیاھکس:د: یھ:تیفیک:اور:رقاؿ:ےک:رہ:ظفل:وک:ادا:رکے:یک

مکح::اس:اک:ایک:ںی،وک:مہ:سک:فرح:الامعتؽ:رک:تیہک:ا:س:ا:ںیاھکس:د:ہقف: یھھجمس:اور::یک:نید

الامعتؽ:رک:ان:اور::ےک:ےیل:هللاملع:وک:سک:فرح:ا:ینعی الامعتؽ:وک:تمکح:ےتہک:ںیہ:ہقی ےہ،:اس:فر

بریوة،داراحیا:الرتات،(129)البقرۃ،1/387:روحالمعاین ؎14

23

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت

اس:اک:انؾ:تمکح:ےہ۔::انیسک:فرح:ےس:دنبو :وک:دوعت:د و ہ زک ی اور:اؿ:ےک:سفن:اک:؎15ی

:اربامیہاک:رھگ:نب:اجےئ:اگ۔:هللانواجےئ:اگ:وت:دؽ:ا:بج:دؽ:اک:زتہیک:ینعیےگ::ںیرک:زتہیک :رضحت :وت

کت:ےک:اے:واےل:ااسنون :ےک:دؽ::تمےک:رھگ:ہبعک:وک:انبے:ےک:دعب:ایق:اعتیل:هللاالسلؾ:ا:ہیلع

:انرضحت:دیس:ہی امگن:ےئگ:۔:ایک:داع: یھ:تبحم:اور:رقب:ےس:اابد:رکے:یک:یک:هللاےک:رھگ:وک:ا

وک:اابد:رکے::امہرے:دؽ:ےک:ہبعک:کت:ےک:ےیل:تمےہ:ہک:ایق:االسلؾ:اک:ااسحؿ:ںیہن ہیلع:اربامیہ

اور:ہملک:ااجےئ،::امیؿا:اک:رھگ:ےہ۔:ارگ:اس:ںیم:هللا:ہیےہ؟::۔ومنم:اک:دؽ:ایکایاک:ااظتنؾ:رکد

؎ ::رفامےت:ںیہ:ہیلع:هللاوخاہج:اصبح:رۃمح:ےیل:نواجات:ےہ۔:ایس:هللا:ااجےئ:وت:ومنم:و ی:ی وقت

:یک: ونیسح:اید اکنول دؽ:ےس:اے:ذجموب

نوات:ںیہن اتب : قشع: ےئپ: رھگ: اک دخا

ےہ،:اےس:وتب :اک:دنمر:تم:انبا۔:ںیہن:وتب :ےک:قشع:ےک:ےیل:ہیدؽ:دخا:اک:رھگ:ےہ،::ہی

ریسفت:یک:رپ:ےہ:اور:زتہیک:بلق:اک:دمار:زتہیک:ریمعت

ےک::متخ:رکات:نو ۔:زتہیک:ؿرک:ےک:ایب:ریسفت:یکیحکو::یزعزاور::یک:زتہیک:اب:ںیم

زابؿ::یک:نیاپ:وک:رسفم:هللا۔:اج:اؿ:اشء:اںیہ:یک:افتریس::نیت:یک:ے:زتہیک:نیرسفم:؟ںیہ:ینعم:ایک

رماد:ےہ۔:ایک:یک:ےس:قح:اعتیل:ہک:زتہیک:ولعمؾ:نواجےئ:یگ:تقیقح:یک:ےس:زتہیک

ےس:اپک:رکان:هللا:ابہلط:اور:ریغ:ولقب:وک:اقعدئ …ریسفت:یلہپ:یک:زتہیک

:ےہ:ریسفت:یلہپ:یک:زتہیک ر طھ

میبہ م ق ل عقائ د

مال عن

ل باط مال ۃ غال ت

م ش

مال وعن

ب غم

ہبعک::ےس:دؽ:وک:اصػ:رکان:الثم:وتب :وک:دخا:انھجمس:ےسیج:و ے:اور:اب ل:دیقرب:ربےال ری

وہ:دہش:اچٹ:: ایھکم:اوروس:اسھٹ:تب:ےھت،:اکرف:اؿ:ےک:رسو :رپ:دہش:اگل:رک:ےلچ:اجےت::نیت:ںیم

:یوھکڑپ:ےس:اینپ: ہک:ویھکم:ےب:سب:ںیہ:ہک:اہمترے:دخا:ےسیک:ایے:رفام:اعتیل:هللاوت:ا:ںیھت:یتیل

: رپ:مت:وج:دہش:لم:ےئگ:ایھکم:یوھکڑپ:اچبہن:ےکس،:مت:اؿ:رھتپو :وک:دخا:انبےت:نو:نج:یک:ےک:دہش: یھ

:اؿ:اک:دہش:ےل:رک:اھبگ:ںیئگ

129:البقرۃ ؎15

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت 24

ن وا

ہ ل ب

شیس باب االذ ئ ی ه لو ق ذ تن یس ہ

ن م

﴿ ب ل مط

وال ب

ال فالط 16﴾۳۷ضع ؎

:اور:زمکور:اور:مت: یھ:ںودے:دخا: یھ:ہیےس:اانپ:دہش:ڑھچا:ہن:ےکس،:ارے::دخا:یھکم:ہیاہمترے::اور

:ںیم:زدنیگ:اج اتبا:ایکزمکور۔:ےہ:وہ: یھ:اجریہ:وپاج:یک:زمکور:اور:سج:یک: یھ:یزمکور،:اجپر

:انےہ:ہک:دیس:ایومضمؿ:ا:ہی بلق:ںیم:ےدہعف:ریم:رکراہ:نو ،اج:یلہپ:ؿومضمؿ:ایب:ہیدہعف::یلہپ

:تماک:رھگ:انبے:ےک:دعب:ایق:هللاو:االسلؾ:ا:ۃاولصل:ہیلع:اامسلیع:انو:االسلؾ:اور:دیس:ۃاولصل:ہیلع:اربامیہ

ےس::هللا:انبے:یک:هللا:اؿ:ےک:دؽ:وک:ۃبعک:ورا:کت:ےک:ااسنون :ےک:دؽ:ےک:رھگ:وک:اپک:رکے:یک

دروخاتس:رکےئگ۔

:الامعتؽ:ےیک:نیت:ہیے::نیرسفم:وھکید ںیہ:اافلظ

م ہ زک یم ای یم

ر طھ

ی م بہ م ق ل موابمدانہ م سہ اور::اؿ:ےک:سفن:وک:اپک:رکےت:ںیہ:،اؿ:ےک:دؽ:وک:اپک:رکےت:ںیہ:یبن ون ف وم

ؽ:ےہ::۔:ریسفتےیھکید:ریسفت:یک: ۔:اب:اؿ:ونیتاؿ:ےک: مس:وک:اپک:رکےت:ںیہ او

ی م بہ م ق ل

ر طھ

ل باط مال عقائ د

مال عن ےس::و ے:اب ل:دیقے:ربرب:اؿ:ےک:ولقب:وک:اپک:رکےت:ںیہ: ۃ

ب غ اور غال ت م ش

مال عن

مری ؎17ال

دؽ:اگلے:ےس::ینعیےک:اسھت:لغتشم:نوے:ےس::هللا:اور:ریغ

: اشؾ:رکے:ےک:ےیل:حتف:اھت:ہک:بج:اشؾ:وک::اسیا:امیؿہچ:احصہب:اک:ا :۔:انچاپک:رکےت:ںیہ:ےس: یھ

امہرے:نسح:وک::ہیاتہک::نوںیئگ:یوخب:جس:رک:ڑھک: ڑلایک:یئاسیع:دالخ:نوےئ:وت:اشؾ:یک:ںیم

وت:اس:وتق::۔تسکش:اھک:اجںیئ:ہیرتمح:اؿ:ےس:ےٹہ:اور::یک:هللا:ںی،اوھکن :ےس:زان:رک:ںیھکی،د

: :اؿ:فیچ:ینعیہپس:اسالر :التوت:یک:تیا:یہیے::امکڈنر ن م ؤ م ل ل ق ل

ای و یغ ض ن م

ہ ؎18اب صار ےس،:انرحموم :: اگننو :وک:ونیسح:ہک:اینپ:ںیواول :ےس:رفام:د:امیؿ!:اپ:ایبن:اے

ااسنؿ::ہیے:اہک:ہک:: ڑلویک:یئاسیع:ر:ےئگ،:اشؾ:یکرکےک:زگ:ےچین:ذہلا:بس:اںیھکن:رک:ںیل:ےس:یچین

وت::ہیارے::ےتھکی،وعروت :وک:رضور:د:ثیبخ:رفےتش،:ااسنؿ:نوےت:وت:مہ:یسیج:رفےتش:ںیہ:ںیہ:ںیہن

ے:ولقب:اک:قلعت:رصػ:دو::نیوت:رسفم۔:اھکید:ںیہن: یھاھکن:ااھٹ:رک::ے:ںیمہ وہنج :رفےتش:ںیہ

73:الج ؎16

بک دوبستان جبلو ،2/166:یالمظھرریالتفس ؎17

30:النور ؎18

25

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت

ےس:دؽ:اگلے::هللا:ریغ:ینعیےس::هللا:اقعدئ:ابہلط:ےس:دورسا:ااغتشؽ:ریغب:کیےہ:ا:ےس:ایک:و زیچ

اور::رےتھک:ںیہ: یھ:رگناین:اےنپ:دؽ:یک:،رےتھک:ںیہ:رگناین:دؽ:یک:ہشیمہ:وہج:ےہ:ہک:وصایف:یہیےس۔:

؎ اھبنسؽ:رک:رانھک۔:رگج:ے:اہک:اھت::::دؽ:وک:وھکید:ہک:یئھب:ارش:رکےت:ںیہزگ:دورسو :ےس: یھ

یئگ تایح روقن: ایگ دؽ

: :ہکبج:ےب:دؽ:نو:اجا:ےگ:وت:وکسؿ:نھچ:اجےئ:اگ:ویک:۔یئگ:روقن:یلچ:یک:الکن:وت:ھجمس:ول:زدنیگ:دؽ

:اراشد:رفامےت:ںیہ:رقاؿ:اپک:ںیم:اعتیل:هللادؽ:رپ:ےہ۔:ا:وت:ارتات:یہ:ہنیکس

والذ ہ ک ی زلالس

نۃان ی ف ن م

ؤ م ال ب

ق ل

19ی؎

:بج:دؽ:ےنیس:،ااترات:ےہ،:ذہلا:بج:دؽ:لکن:ایگ:واول :ےک:ولقب:رپ:ہنیکس:امیؿوہ:ےہ:وج:ا:هللا:

:ا:،ےس:الچ:ایگ :اب:ہنیکس:اغبئ:نوایگ:رئیوپرٹدؽ:اک :زبرگ:اشرع::وت :اہک :ارتے:اگ؟ :اہجز اک

؎ اک:رعش:ےہ::::ہیلع:هللا:رۃمح اصبح:اعریف:دبعایحلڈارٹک:

ںیہن انوتا : دؽ: اج: اےنپ::ںیم:ولہپ

اہک :ےہ:اہک :ںیہن:بیرغ:اجےین:ایک

وت::یہی ؿاک:اہجز:اہک :ارتے:اگ؟:اطیش:وت:اب:ہنیکس:اغبئ:نوایگ:یہ:رئیوپرٹا:،الچ:ایگ:دؽ:یہ:بج

اغبئ:رکدے:اتہک::رئیوپرٹےس:ا: التبم:رکےک:اؿ:ےک:ونیس:ںیم:وکشش:رکات:ےہ:ہک:دباگنیہ

رکوا:ےکچ:اب::یہن:اپ:ےک:واسپ:نواجےئ،:بج:اوھکن :ےس:وچر:رئیوپرٹاک:اہجز:ارتے:وت:ا:ہنیکس

رےہ:اگ،:ےب:وکسؿ:رےہ:اگ،::ےب:نیچ:ہیواسپ:الچ:اجےئ:اگ:اور::اہک :ارتے:اگ:ذہلا:ہنیکس:ہنیکس

۔:ےکپٹ:یگ:وبخمتیط:ےس: یھ:وبخمط:اوحلاس:رےہ:اگ:اور:اس:ےک:رہچے

اثمؽ:ےک:وحنمس:ارثات:یک:دبرظنی

ےک:اتب::ھکیراتھک:ےہ:وہ:د:تریصب: یھ:رک:ےک:ااجےئ:وت:وج:صخش:ذرا:یس:دباگنیہ:ارگ:وکیئ

رکے:واےل:رپ::یدبرظن: :ہکےہ:ویک:اتیےہ،:رہچہ:اتب:د:رظن:رخاب:یک:دے:اگہک:اج:اس:ے:ںیہک

اع:ایئ:رکے:واےل:رپ:تنعل:یک:یدبرظن:ںیم:ثیےہ۔:دح:تنعل:اظرہ:نواجیت:یک:هللاےہ:اور::دبد

4:الفحت ؎19

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت 26

:اور:سج:یک:ی،رتمح:ےس:دور:ںیہ:ینعمتنعل:ےک: :یک:اںیھکن:سج:اک:رہچہ رتمح:ےس:دور::دخا

اگ:ےس:اسلھج:نوا:ےہ،:سج::ہک:اج:دؽ:وہشت:یک:یگ:ہن:اتبںیئ:اس:اک:رہچہ:اور:اںیھکن:نواجںیئ

واال:ھجمس:اجات:ےہ:ہک:اج::ےنھکی:نواجےئ:وت:دعیہ:اضدرتخ:رپ:اگ:گل:اجےئ:اور:اس:ےک:وتپ :اک:زبس

اپ:اس:درتخ:وک::ےہ،:رہے:رھبے:درتخ:وک:اگ:ےنگل:ےک:دعب:ایک:ے:اگ:الجیئ: یس:اہی

۔ںیہ:لج:ےک:راھک:نو:اجیت: یھ:لج:اجات:ےہ:اور:اںیھکن:رہچہ: یھ:یہ:ےسیےگ؟:وت:ا:ںیل:اچہپؿ:ںیہن

ےس:اپک:رکان:ہلیوفنس:وک:االخؼ:رذ:…ریسفت:یدورس:یک:زتہیک

ز می ہ ےہ::اثین:ریسفت:یک ک یم

ر طھ

یمخ

مال عن م سہ ذ لن ف وم ارل ق ااسنون ::یبن:ہییملۃ

:ںیہ:ہلیاور:االخؼ:رذ:ےس،:وفنس:عمج:ےہ:سفن:یک:ہلیاالخؼ:رذ:اپک:رکےت:ںیہ:ےک:وفنس:وک: یھ

:یھکل:۔:ارتخ:یکںیہ:رای امیب:راےنپ:وک:ڑبا:انھجمس:اور:ےب:امش:،وہشت،:ہصغ،:دسح،:دبینظ:،لخب،:وجنکیس

:ںیم:روینش:زبروگ :ےک:اراشدات:یک:اس:ںیم:‘‘اور:اؿ:اک:العج:رای امیب:روح:یک’’بات:ب:ےہ::نویئ

۔:ایےہملق:ےس:وھکلا::ےے:ریم:اعتیل:هللاے:االخؼ:اک:العج:اے:ربرذالئ:سفن:اور:رب

ے:اامعؽ:ےس:اپک:رکاناور:رب ااسجؾ:وک:اجنوتس :…ریسفت:یرسیت:یک:زتہیک

م ہ زک یم واثثل:ےہ::ریسفت:یک:ی

ر طھ

ی ال م

عم

ال ن م و اس م

نم

ال عن م ابمدانہ

قب مال ۃ

م؎20ی

۔:اھکسےت:ںیہ: یھ:ہقیےس:اپک:نوے:اک:فر:اجنوتس :ےس:اور:اامعؽ:ہحیبق:یاظرہ:یبن

ووض:اس:فرح:رکو،:لسغ:اس::،ہک:ااجنتس:اس:فرح:رکو:ایوملس:ے:اھکس:ہیلع:هللا:رسور:اعمل:یلص:ےسیج

۔یاھکس:د: یھ:اور:اہطرت:ابینط:یاھکس:د: یھ:یاہطرت:اظرہ:!:ںیمہهللافرح:رکو۔:احبسؿ:ا

یمز ریسفت:یک:حک یم وعز

عز اےگ:ےہ::ںیم:تیاس:ا ال ت

ان نک ا

ک ی ز

ال

رضحت:اربامیہ:اہی وت:ی

:یہ:یحکاور::یزعزدو:انؾ::ہیےس::ےک:اننونے:انوم :ںیم:اعتیل:هللاواالسلؾ:ے:ا:ۃاولصل:ہیلع

::اس:یک:؟ےیک:راایتخ: ویک :رب:یک:زتہیک:ہک:بج:یبن :ےہ:ہک:وچ:ہیوہج ے:ابت:رکے:اگ،

ےگ،:اؿ:ےک::اںیئ:واےل:اس:ےک:اقمےلب:ںیم:و اگ:وت:اب ل:دیق:رکےےس:اپک::و دیق

بکدبوستان جبلو،2/166:التفسریالمظھری ؎20

27

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت

اکرف:ولگ:: ےگ:وت:رھپ:وت:ںیدقرت:اکہلم:الامعتؽ:ہن:رک:ارگ:اینپ:اعتیل:هللاذہلا:ا:گنج:نویگ:ؿدرایم

اک:: وتبیصم:واالسلؾ:وخد:فرح:فرح:یک:ۃاولصل:ہیلع:اربامیہ:انہک:دیس وچ:۔ےگ:وک:تہب:اتسںیئ:یبن

داع::ہیاالسلؾ::ہیلع:اربامیہ:اندیس:اجےکچ:ےھت:اس:ےیل:دالخ:ےیک:کت:ںیم:اگاسانم:رکےکچ:ےھت،:

:وج:ولگ:دهللاگن:ےئگ:ہک:اے:اام :دیس:تمایق:ںیدختم:رک:یک:نی! :ےک:وارنیث:ءاالایبن:کت:

وکشش::اور:وج:رچاغ:وبنت:وک:اھجبے:یک:وک:الامعتؽ:رفامںیئ:زیہیوقت:زع:اینپ:ےک:ےیل:اننیبئو

۔ںیدمد:رک:یک:دقرت:وک:الامعتؽ:رکےک:اس:یبن:اینپ:اور ںیرکے:اس:وک:اپ:اھجبد

عل:ںیہ:ےک:دوینعم:یزعز ،ھجمس:ےیجیل: یھ:ینعم:ےکیزعزرپ::اہی اب: ر قاد

مال

شمولرپ:دقرت:راتھک:نو::وج:رہ:زیچ: ک ل

ه ز ج عم

ی : شم ف رت ہم

مق د مال عم ت ؎21اسم

:زیچ:اور:وکیئ

ہک:وج:رہ:ےئش::ولوخب:ھجمس::۔اعزجہن:رکےکس،:راکوٹ:ہن:ڈاؽ:ےکس:دقرت:ےک:الامعتؽ:ںیم:اس:وک:اینپ

راکوٹ:ہن:ڈاؽ:ےکس۔:وکیئ:دقرت:وک:الامعتؽ:رکے:ںیم:اکانئت:اس:وک:اینپ:یرپ:اقدر:نو:اور:اسر

ہک::ایرکد:االعؿ: یھ:رموقؾ:اس:دقرت:اک:رقاؿ:ںیم:ںیم:اربامیہ:ےئے:داع:اعتیل:هللا

ن و د ی ر

ال ی و ـ ف

ط

رای وال ن و ہ واہ

ل ب اف ت

نم و هال کف کر ولو هم ر ن و

22؎

:ا:ںیہک:رچاغ:وبنت:وک:اھجبد:اکرف:ارادہ:رکےت:ںیہ:ہی وت:اس:ونر:وک:اکلم:رک:ےک:رےہ:اگ،::هللاور

رے۔:زگ:انوگار:یہ:ہیاگ:ارگہچ:اؿ:اکرفو :وک::ااجال:ےلیھپ:ہی اسرے:اعمل:ںیم

دووتس!:رقاؿ:اک:رہ:ظفل:اےنپ:ادنر:امس:۔:ذرک:ایک: ویک:ز یمز ع اہی ہک::اب:ولعمؾ:نوایگ

اپک::رقاؿ :!ےیھکی۔:دایہک:الب:تمکح:وج:اچےہ:ذرک:رک:د:یوھتڑ:ہیےک:زہاراہ:دنمسر:راتھک:ےہ،::واعمین

د ےہ::ںیموم ود

مال

ر غف وم

موال :رفامےت:ےھت:ہک:وفغر:ےک:ینعم:ہیلع:هللا:اصبح:رۃمح:اشہ:دبعاینغل:وہ

دے:وفغرےک:دعب:اعتیل:هللا:ےنشخب:واال:نکیل:ایدہتہب:ز:ںیہ وم اور::وکیئ:ای؟اہی انزؽ:رفام: ویک:ود

د ای؟الامعتؽ:رفام:ںیہن: انؾ:ویک وم زابؿ::تہب:تبحم:رکے:واال:وت:رضحت:وپریب:ںیہ:ےک:ینعم:ود

:اتیدلج:شخب:د:ںیہمت:دنبو!:ںیم:ےہک:اے:ریم:اتبان:اچےتہ:ںیہ:ہی ایم:هللارفامےت:ےھت:ہک:ا:ںیم

:زابؿ:ںیم:وپریب:امظع:وپر:یک:ےک۔:یتسب:امرے:ایم: ؟نو :اجےتن:نو:ویک:اتینو ،:دلج:اعمػ:رکد

ایجایمسعید،الذکروالدعا:والتقربالالبابفضل،2/343:لمسلمحیالصح ؎21

8:الصف ؎22

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت 28

د و ںیم: :ہکنو :ویک:اتیاعمػ:رکد:مت:وک:دلج:اس:ےیل:ںیم:ینعیتبحم:وک::ےتہک:ںیہ:ایمنو ،:: یھ:دوم

نو ۔:اتیمت:وک:دلج:اعمػ:رکد:وہج:ےس:ںیم:تبحم:یک:ےھجم:مت:ےس:تہب:تبحم:ےہ،:ایس

ک حاور::یمز ز ع اعتیل:هللا: یھ:اہی وت: ۔:یرکد:حیرشت:امس:یک:کیا:،دو:اامسء:الےئ:ںیہ:یم

ک حاب: ؟ںیہ:ینعم:ےک:ایک:یم الذ یم ایضع م

یا:لمش

وال

ماق

عال

ماف و

م ف م ؎23مال

وج:رہ::ینعی

: ےہ تہب:نویت:تقالامعتؽ:رکے۔:ضعب:وتق:اط:لحم:ںیم:ےئش:وک،:رہ:وقؽ:و:لعف:وک:اےنپ:حیحص

:کیاور:ا:ںیہ:اچر:وت:ڈارٹک:ارئنیجن:،ےک:اپچن:ڑلےک:ںیہ: یس:نوات:ےسیج:ںیہن:اس:اک:الامعتؽ:حیحص:نکیل

اکؾ::رصػ:دامیغ:،ںیہ:احلظ:ےس:زمکور: یھ:اور:امسجین:اچر:وت:ذہمب:اور:وم دب:ںیہ:،ولہپاؿ:نب:ایگ

ےہ:بس:ےس:ڑگتا،:اب:سج::رگم اور:اپوچنا :اجلہ:رہ:ایگ ےس:دور:ںیہ:ایتضر:امسجین:،رکےت:ںیہ

ہک:سک:اطتق:ےس:امر:راہ:نو ،::یھکیہن:د:اور:اطتق: یھ:ایوھگاسن:امر:د:کیےس:انراض:نوا:اس:وک:ا

ےل:راہ:ےہ:رھپ:دورسے:دؿ:: اب:وہ:ےب:اچرہ:واہ :ڑپا:نوا:ایکسس:ای،وک:اکم:امرد:اھبیئ:کیدؿ:ا:کیا

اس:ےک:بس:ڑبجے:وٹٹ:ےئگ:اور:وہ:ڈ:،ایاکم:امر:د:کیوک:ا:اھبیئ:ارئنیجن

ست

ت

بی

اچنہپ:نوا:ےہ::اہی ےک::

نوات:ےہ۔:ووقػالامعتؽ:ہن:رکے:واال:وت:ےب:وت:دقرت:اک:حیحص:یاٹگن:وتڑ:د:یک:دؿ: یس:ےاور:رسیت

وت::اپ:یک:!اے:دخا:ہک:رفامےت:ںیہ:وھکیاشؿ:د:االسلؾ:یک:ہیلع:رضحت:اربامیہ:اس:ےیل

:تمکح:واےل: یھ:زربدتس:یہ:اینت:زربدتس:دقرت:واےل:ںیہ:اشؿ:ےہ،:اپ:ینتج:بیجع

ےہ::اشؿ:ریھک:اپ:ے:ایک:راتفر:ںیم:اپ:اک:رہ:اکؾ:ربانبےئ:تمکح:ےہ،:وسرج:اور:اچدن:یک:،ںیہ

ر ت

س م والش ی د

ا ذل کتق ل

تقر س

ل م

عز ی ر

عل ی ز ال

ال

؎24﴾۷۳﴿ ی

:ینتک:یک:رےایس:ایزربدتس:ےہ:ہک:سک:اتسرے::دقرت:ےک:اسھت:اپ:اک:ملع: یھ:زربدتس

دو::اہی ے::اعتیل:هللا۔:وت:ارکٹا:اجںیئ:ورہن:وسرج،:اچدن:اور:اتسرے:اسپ:ںیم:اچےیہ:راتفر:نوین

ہک::زربدتس:دقرت:اور:زربدتس:ملع:راتھک:نو :ہک:اجمؽ:ںیہن:اینت:ہک:ںیم:ےیانؾ:انزؽ:رکد

ےک:دؿ:امہرا:مکح:نواگ:رھپ::تمبج:ایق:نو،:نکیل:اتیناچنیھک:ایاسمتقب::ںیم:اسپ:ںیہک:اکانئت:ںیم

ےگ۔:ںیہک:سک:فرح:رگ:انھکیاؿ:اک:ماماش:د

بریوة،دارالکتبالعلمیۃ،بابصلۃالیل،3/252:رمقاۃالمفاتحی ؎23

24؎ 38:یس

29

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت

ہک:وہ::ایگ:ایاالسلؾ:اک:ااسحؿ:اتب:ہیلع:اربامیہ:اناور:دیس:نویئگ:ریرپ:رقت:وت:دووتس!:اج:ریسفت

:ربتک:یک داع::ایس:ہیداع:امگن:ےئگ:اور::ےک:ااظتنؾ:یک:امہرے:ولقب:ےک:زتہیک:کت:ےک:ےیل:تمایق

وملس::ہیلع:هللا:وہ:ارخ:وضحر:یلص:اک:اکؾ:رکر:ےہ:ںیہ:نید:اہج : یھ:هللا:ءاوایل:خیوج:اشم:ےہ:ہک:اج: یھ

۔ےک:وطر:رپ:اکؾ:رک:رےہ:ںیہ:تباین:یک:یہ

:یک:نیرسفم:نیرخو:اتم :ارتخ:ے:دقتمنیم:ہک:اے:دخا!:اپ:ےک:الکؾ:یک:اب:داع:ےیجیک

نو :اس::نویئ: وج:وکاتایہ:یک:نسح:ریبعت:ےریم:اس:ںیم:یک:ؿایب:اےل:ےس:وج:ریسفتبتک:ےک:وح

اور:اس:وظع:وک:وبقؽ:رک:ےک:ےننس:واول :وک::رتمح:ےس:وبقؽ:رفام:ےیجیل:وک:اعمػ:رفامےت:نوےئ:اینپ

راہ:رپ::یک:رمیض:رپ:اور:اینپ:ی اور:وقت:اور:انسے:واےل:وک:بس:وک:اانپ:وبقمؽ،:اانپ:وبحمب:رف:ام:ےیجیل

اپ:وک:انراض::!اے:دخا:نکیل ںیاجؿ:وک:اپ:رپ:دفا:وت:رکد:ہک:مہ:اینپ:ےیجیااقتستم:دے:د:یسیا

:بیصن:ی وقت:اسیا:ےیجی،رفام:د:بیصن:نیقی اسیا:امیؿ،ا:اسی۔:مہ:بس:وک:اںیرجات:ہن:رک:رکے:یک

اےنپ:دؽ::،ےیل:اجؿ:وک:وخش:رکے:ےک:ہک:مہ:اینپ:ےیجیرفامد:تبحم:بیصن:یسیا:اور:اینپ:ےیجیرف:ام:د

۔ںیاپ:وک:انراض:ہن:رک:وک:وخش:رک:ے:ےک:ےیل

:ہک:مہ:اینپ:رفامےیئ:تبحم:بیصن:یسیا:اجون :وک،:امہرے:ولقب:وک:اینپ:یاے:دخا!:امہر

:رکد وک:در:ادم:ہن:: رحاؾ:وخویش:اپ:وک:انوخش:رک:ےک:اےنپ:دؽ:ںیم:نکیل:ںیاجؿ:اپ:رپ:دفا

:اے:دخاںیرک ::!۔ :نو :انگہ :نو:بس:ےس:ےنچب:یک:ایوھچاٹ :انگہ :رک:وقت:بیصن:وتقیف:ڑبا رپ::ی رفام

:ںیم: دوون :اہج:،ںیم: ور:اس:اہج:ا ںیم: اور:مہ:بس:وک:اس:اہج::رفامےیئااقتستم:بیصن

ےب::رشحم:ںیم:اؿ رفام:رک،:دیم:رپ:اخہمت:بیصن:امیؿاور:ا:رفامےیئ:بیصن:ےک:اسھت:زدنیگ:اعتیف

:ہی اہی سج:فرح:اپ:ےک:انؾ:رپ::ااھٹک:رفامےیئ:فرح:ایس:اسحب:رفغمت:رفام:رک،:تنج:ںیم

:ںیہن:ای رہتش:دار:وکیئ:اسپ:ںیم:یےہ:اور:وگاہ:ےہ:ہک:امہر:اامتجع:ااھٹک:ےہ۔:اے:دخا!:وت:میلع

رصػ::اہی مہ::،ںیہ:ںیہن:کیامہرے:ونط:ا:،ںیہ:ںیہن:اجترںیت:وکیئ:اسپ:ںیم:یامہر:،ںیہ

اور:اےنپ::رتمح:ےس:وبقؽ:رفام:ےیجیل:عمج:نوے:وک:اینپ:اہی سپ:امہرے::،اپ:ےک:انؾ:رپ:عمج:ںیہ

:مہ:بس:رپرہمابین:ہک:اپ:اک:انؾ:تہب:ڑبا:انؾ:ےہ،:انتج:ڑبا:اپ:اک:انؾ:ےہ:اینت:الج:رھک:ےیجیل:انؾ:یک

زعت:اور:اربو::امہرے:داونم :یک:ےیجی،رفام:د:بیصن:تایح:یک:ی اور:مہ:بس:وک:وقت:ےیجیرفامد

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت 3۲

اےھچ:روتش :اک:ااظتنؾ::اؿ:ےک:ےیل:ںیہ:ےک:رےتش:ںیہن: :ویٹینج:یامہر:!اے:دخا۔رھک:ےیجیل

:نج:یک:ےیجیرفامد :اؿ:رپ:رک:ںیہ:نویکچ:ای اشد:اور :رہمابؿ::قیفش:می،اؿ:ےک:وشرہو :وک اور

ہک:اےنپ:وشرہو :وک::رفام:ںیئ:بیصن:وتقیف:نو :وت:اںیہن:اتس:ریہ: ارگ:ایٹیب:هللا!اور:اے:ا:ےیجیرفامد

:وخش:رںیھک:رایض :ااھٹ:ےیجیلہک:ہیرغض:۔اور :اےنپ:اوایل::اعمل:ےس: مل:وک :مہ:بس:وک :ےئاور

اےنپ:رکؾ:ےس::ںیہ:میےہ،:اپ:رک:متخ:نویت:تیاہج :وال:ےیجیاقمؾ:اطع:رفامد:یاک:وہ:ارخ:نیقیدص

رحموؾ:ہن:رفام،:اےنپ:ذجب:ےس:مہ:بس::وک: یھ:کیا: یس:هللا!ا:ےئجی،ضحم:دبوؿ:ااقحتسؼ:اطع:رفام:د

امہرے:ولقب:وک:اور:وقابل:وک:بس:وک::ےک:ےیل:تیوال:اینپ:،اانپ:انب:ےیجیل:،:ےیجیلفرػ:چنیھک:وک:اینپ

ہک:اے::رعض:رکےت:ںیہ:ہیامگن:ےتکس:سب::ںیہن:ایدہز:مہ:وھتڑے:ےس:وتق:ںیم۔وبقؽ:رفام:ےیجیل

:ںیہ:امیگن:ابمرہک:ںیم:ت اسہل:ایح:سیئت:وملس:ے:اینپ:ہیلع:هللا:رسور:اعمل:یلص: الھبایئ:دخا!:ینتج

اس::اؿ:یک: یھ:ےہ:مہ:بس:ےک:قح:ںیم:ےس:انپہ:امیگن: اویرب:اور:ینتج:ےیجی:رفامداطع: یھ:وہ:ںیمہ

۔ےس:افحتظ:رفام،:انیم: اویرفام:اور:مامؾ:رب:بیصن: مامؾ:الھبایئ:،رفامےیجیل:ؽداع:وک:وبق

م

خالل نم ئل کم

نانسم ا م

ری ہ نم ماسئلکم کنب ی صل

د م م علال ہ یم

وسلم

ہ نم تعاذم مااسم ش نم ذ ب کم

وم واع کنب ی صل د م م علال ہ تیم

موان

وسلم

وعل تعان سم ممکال بلیم

مولال لولغ حوم ۃق و ل ب ا ال

ر خ

وا د

ممم

ال واناان مرل دع عالم

مال ب

می

وصل خعلتعالال ق ہممخل

معلری و د م مع م اجم ہم ب

موص م ل

ا

می

ک مت حمیاب ر م اح ارل

حم ارم

می

زززز

31

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت

اومر:رشعہ:رباےئ:االصح:اعمرشہ

ازیحم:اۃنسل:رضحت:ادقس:ومالان:اشہ:ارباراقحل:اصبح:رۃمح:اہلل:ہیلع

: دورسے:ااکحؾ:یک:اپدنبی::::::ینعی:وہ:دس:اومر:)اکؾ(نج:ےک:ازتلاؾ:ےس:دنی:ےک::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

۔اؿ:اش:اہلل:اعتیل:ےلم:یگ یک:وتقیف

:یک:1 :االخص:اک:اامتہؾ۔وقتی:اک:الخہص:ہی:ےہ:ہک:رفاضئ:وواابجت:وننس:ؤمدکہ :اور :وقتی : ۔

راض:اور:اپدنبی:رکان:اور:ونمماعت:ےس:انچب،االخص:اک:احلص:ہی:ےہ:ہک:رہ:اکؾ:اہلل:اعتیل:یک:

وخونشدی:ےک:ےیل:یہ:رکان۔

۔اظرہی:انگنو :ںیم:ےس:دباگنیہ،دبامگین،تبیغ،وھجٹ:،ےب:رپدیگ:اور:ریغ:رشیع:وعض:2

عطق:رےنھک:ےس:وصخاص:انچب۔

،ربکت،ہنیک:)ربے:االخؼ(۔االخؼ:ذہمیم3 جتج جع

اور:رحص:وعمط:رپ: ںیم:ےس:ےب:اج:ہصغ،دسح،

وصخی:اگنہ:رانھک۔

ا:تہب:اامتہؾ:رانھک۔:اؿ:ےک:ااکحؾ:اور:اداب:۔ارم:ابرعملوػ:اور:یہن:نع:ارکنمل4ا:واامتجب

:اک:ارفناد

وک:ابرابر:ڑپانھ:ابوصخلص:دحثی::7ات:3وک: یھ:ولعمؾ:رکان۔:اضفلئ:غیلبت:ںیم:ےس:دحثی:ربمن:

وک:۔:5ربمن:

۔افصیئ:رھتسایئ:اک:ازتلاؾ:رانھک۔:ابوصخلص:دروازو :ےک:اسےنم:نج:ںیم:اسمدج:و:دمارس:ےک:5

وتہج:ےک:قحتسم:ںیہ:اؿ:ےک:اسےنم:زایدہ:اامتہؾ:افصیئ::اک:رانھک۔:دروازے:وصخاص

۔امنز:یک:ننس:ںیم:ےس:رقاءت:،روکع،دجسہ:اور:دہشت:ںیم:ایلگن:ااھٹے:ےک:فرہقی:وک:انھکیس:زین:6

اذاؿ:وااقتم:یک:ننس:وک:وتہج:ےس:ولعمؾ:رکےک:اؿ:رپ:لمع:یک:قشم:رکان۔

بلق:اک:رطبہبعک:اور:ریمعت:ریمعت 32

:رانھک،الثم:7 : یھ:اخص:ایخؽ اھکے:ےنیپ:،وسے:اجےنگ،ےنلم:ےنلجوریغہ۔:۔ننس:اعدات:اک

ونسمؿ:فرہقی:رپ:لمع:رکان۔

۔مک:ازمک:اکی:روکع:یک:التوت:روزاہن:رکان:اور:اس:ںیم:الکؾ:اپک:ےک:نسح:وامجؽ:یک:زایدہ:ےس:8

:درود: :اور :احلظ:رانھک: :اک :وااہظر،رعموػ:ووہجمؽ:وریغہ :راعتی:رکان۔:ینعی:وقادع:اافخء زایدہ

اکی:حیبست: یس:امنز:ےک:وتق:نیت:وس:رمہبت:ای: رہ:امنز:ےک:دعب:ڑپانھ:رمہبت:11رشفی:مک:ازمک:

روزاہن:ڑپانھ:زایدہ:رتہب:ےہ۔

۔رپاشیؿ:نک:احالت:واعمالمت:ںیم:ہی:وسچ:رک:رکش:رکان:ہک:اس:ےس:ڑبی:تبیصم:ورپاشیین:ںیم:9

واےہ،افجل:،ونج

وا۔:الثم:اخبر:اے:رپ:ہی:وسانچ:ہک:اشیپب:وت:دنب:ںیہن:ہ

ؿ:اور:یبلق:التبم:ںیہن:ہ

وا:نو :،زین:ہی:ااقتعد:رانھک:ہک:امیبری:ےس:انگہ:اعمػ:نورےہ:ںیہ:ای:اس:رپ:

ارماض:ےس:وت:اچب:ہ

ارج:ووثاب:نواگ:۔

۔اےنپ:بش:وروز:ےک:اامعؽ:اک:رشیع:مکح:ولعمؾ:رکان:نج:اک:ملع:ںیہن:ےہ:ہک:اای:وہ:اوارم:ینعی:1۲

:ریغ:ومدکہ،بحتسم:و:ابمح:ںیم

::ومدکہ،س

:ےس:ںیہ:ای:ونایہ:ینعی:رفک:رفض،وابج:،س

ورشک،رحاؾ،:رکموہ:زنت:یہی:ای:رحتیمی:ںیم:ےس:اور:وج:اامعؽ:دخاوخناہتس:رکنمات:ںیم:ےس:

ولعمؾ:نو :اؿ:وک:دلجازدلج:رتک:رکان۔

۹۹۹۹