KHUNG KHỔ LÝ THUYẾT VỀ

SINH THÁI CÔNG NGHIỆP VÀ

KHU CÔNG NGHIỆP SINH THÁI

NỘI DUNG CHÍNH

1. Sinh thái công nghiệp và phát

triển bền vững

2. Khái niệm và cách tiếp cận khu

công nghiệp sinh thái

SINH THÁI CÔNGNGHIỆP

KHÁI NIỆM

Commoner (1971): “The Closing Circle”

▪ Mối quan hệ giữa hoạt động công nghiệp và hệ sinh thái

▪ Công nghệ sản xuất cần được theo các yêu cầu về hệ sinh thái

Wantanabe (1994): lần đầu tiên đề cập đến sinh thái côngnghiệp trong chương trình do MITI tài trợ năm 1971

▪ Các mối tương tác giữa công nghiệp và môi trường

▪ Kiểm soát các hành vi của con người nhằm tạo cân bằng sinh thái

Phổ biến sau bài báo của Frosch and Gallopoulos (1989)

▪ Bắt đầu với việc tối ưu hoá từng tiến trình

▪ Đòi hỏi tích hợp và điều phối quy trình sản xuất công nghiệp, giốngsự vận hành hệ thống sinh thái

KHÁI NIỆM

Công nghiệp

Tập trung vào thiết kếsản phẩm và quy trình

sản xuất

Sinh thái

Tập trung vào sự tương

đồng về hệ sinh thái tựnhiên (không chịu tác động

của con người) như một mô

hình cho các hoạt động công

nghiệp

Sinh thái công nghiệp(Industrial Ecology)

White (1994):“Sinh thái công nghiệp là nghiên cứu về chu trình của vật liệu và năng lượng trong các hoạt động công nghiệp và tiêu dùng, về ảnh hưởng của chu trình này đối với môi trường cũng như ảnh hưởng của các yếu tố kinh tế, chính trị, luật pháp, và xã hội đối với các chu trình, cách thức sử dụng và việc chuyển đổi các nguồn lực.”

NGUYÊN LÝ

▪ Tư duy vòng đời (life cycle thinking): là nguyên lý quantrọng của hệ sinh thái công nghiệp, ngụ ý rằng tất cả tácđộng về môi trường của một sản phẩm, một hệ thống, hay một dự án trong suốt vòng đời của nó đều cần được tínhđến. (Vòng đời gồm có: khai thác nguyên liệu thô, chế biếnnguyên vật liệu, sản xuất/chế tạo, sử dụng, bảo trì, thảiloại)

▪ Cách tiếp cận đa ngành: sinh thái học, kinh tế học, xã hộihọc, kỹ thuật, v.v…

▪ Chuyển đổi từ quy trình tuyến tính (mở) sang quy trìnhtuần hoàn (khép kín)

▪ Mô phỏng hệ sinh thái tự nhiên để nâng cao hiệu quả vàtính bền vững

NGUYÊN LÝ

▪ Tạo dựng các hệ sinh thái công nghiệp (industrial ecoystems): xem rác thải như một tài nguyên và trao đổi(mua, bán) các phụ phẩm để sử dụng làm đầu vào cho cácquy trình công nghiệp khác

▪ Cân bằng giữa đầu vào và đầu ra công nghiệp theo tiêuchuẩn tự nhiên: các kiến thức về mối quan hệ tương tác giữa công nghiệp và hệ sinh thái tự nhiên cũng như các hạn chế của mối quan hệ này

▪ Giảm thiểu vật chất (dematerialization) : sử dụng ít năng lượng và nguyên vật liệu hơn

▪ Nâng cao hiệu quả của các quy trình công nghiệp: thiết kế lại các sản phẩm và quy trình sản xuất; tái sử dụng các nguyên vật liệu để bảo tồn tài nguyên

▪ Năng lượng: sử dụng các nguồn năng lượng thay thế, ít tác động đến môi trường

MỤC ĐÍCH

▪ Giảm thiểu việc sử dụng năng lượng và nguyên vật

liệu

▪ Giảm thiểu tác động của con người, duy trì khả năng

chuyển hóa và chịu tải của hệ sinh thái

▪ Đảm bảo chất lượng cuộc sống

▪ Duy trì tính khả thi kinh tế của hệ thống công nghiệp

TIẾP CẬN VÀ CÔNG CỤ

Cấu thành của

hệ sinh thái

Cấu thành của

hệ sinh thái

Cấu thành của

hệ sinh thái

Tài nguyên vô hạn

Chất thải vô hạn Chất thải giới hạn

Năng lượng

và tài nguyên vô hạnNăng lượng

Kiểu I.

Dòng nguyên liệu tuyến tínhKiểu II.

Dòng nguyên liệu bán khép kín

Kiểu III.

Dòng nguyên liệu khép kín

▪ Đánh giá vòng đời (LCA): là phương pháp đánh giá toàn diện

tác động của môi trường của một sản phẩm hoặc một hoạt động

thông qua việc phân tích toàn bộ vòng đời của một loại vật liệu,

một chu trình, một công nghệ, một sản phẩm, hay một hoạt động

cụ thể nào đó

▪ Phân tích chu trình vật chất (SFA)/ Phân tích chu trình vật

liệu (MFA): phân tích chu trình của các vật chất cụ thể trong và

ngoài phạm vi của một khu vực địa lý nhất định

▪ Phân tích đầu vào-đầu ra (IOA): phân tích các mối quan hệ

liên ngành trong một nền kinh tế để thấy được sản phẩm đầu ra

của ngành này có thể là đầu vào cho ngành khác như thế nào

TIẾP CẬN VÀ CÔNG CỤ

TIẾP CẬN VÀ CÔNG CỤ

Các giai đoạn trong phân tích vòng đời Dòng chật vật liệu tại Khu CNST Kalundborg,

Denmark

TIẾP CẬN VÀ CÔNG CỤ

Chu trình của đồng ở Đức năm 1994 – Phân tích dòng

chảy vật chất

CỘNG SINH CÔNG NGHIỆP

KHÁI NIỆM

Graedel and Howard-Grenville (2006):

▪ Cộng sinh công nghiệp là một quan hệ mà trong đó ít nhất cóhai bên tham gia trao đổi nguyên vật liệu, năng lượng, hoặcthông tin vì lợi ích đôi bên.

Lombardi và Laybourn (2012):

▪ Cộng sinh công nghiệp là một tập con của sinh thái côngnghiệp.

▪ Thể hiện cách thức các tổ chức khác nhau trong một mạnglưới hoạt động như thế nào để thúc đẩy việc đổi mới vì môitrường sinh thái và thay đổi văn hoá công nghiệp về lâu dài, tạo ra và chia sẻ các giao dịch có lợi nhuận vì lợi ích đôi bên, đồng thời cải thiện các quy trình kỹ thuật và kinh doanh

NGUYÊN LÝ

▪ Thu hút các ngành công nghiệp riêng biệt theo

cách tiếp cận cụm công nghiệp để tạo lợi thế cạnh

tranh dựa trên các trao đổi về nguyên vật liệu,

năng lượng, nước, và/hoặc phụ phẩm.

▪ Các yếu tố quan trọng:

✓ Quan hệ hợp tác

✓ Khả năng hợp nhất dựa trên khoảng cách địa lý

LỢI ÍCH

▪ Giảm các chi phí về nguyên liệu thô và xử lý

rác/chất thải

▪ Nguồn thu mới từ việc bán phế phẩm

▪ Giảm phát thải cacbon

▪ Thúc đẩy đổi mới

▪ Phát triển các quan hệ hợp tác kinh doanh và sản

xuất

ỨNG DỤNG VÀO PHÁTTRIỂN BỀN VỮNG

KHÁI NIỆM

Uỷ ban về Môi trường và Phát triển Thế giới (WCED, 1987):

▪ Phát triển bền vững (sustainable development/ sustainability) là sựphát triển đáp ứng được các nhucầu trong xã hội hiện tại mà vẫnđảm bảo cho khả năng đáp ứngnhu cầu của các thế hệ tương lai.

là nguyên tắc tổ chức nhằm thựchiện các mục tiêu phát triển con người trong khi vẫn đảm bảo khảnăng cung cấp tài nguyên của các hệtự nhiên – yếu tố chi phối các hoạtđộng kinh tế và xã hội của con người.

PTBV

Xã

hội

Môi

trường

Kinh

tế

Khảthi

Đảm

bảoCân

bằng

ỨNG DỤNG TRONG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

BỀN VỮNG

Sinh thái công

nghiệp

Cấp độ doanh nghiệp:

• Thiết kế vì môi

trường

• Ngăn ngừa ô nhiễm

• Hiệu quả sinh thái

• Kế toán ‘xanh’

Giữa các doanhnghiệp:

Khu• công nghiệp sinh

thái (cộng sinh công

nghiệp)

Vòng• đời sản phẩm

Sáng• kiến ngành

Cấp độ vùng/toàn cầu:

• Ngân sách và chu trình

• Nghiên cứu chu trình

vật liệu và năng lượng

• Giảm thiểu vật liệu và

giảm thiểu phát thải

ỨNG DỤNG TRONG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Điểmmạnh

- Tăng trưởng kinh tế

- Nguồn nhân lực dồi dào

- Nghiên cứu và nhận thức

- Vai trò của chính phủ

Điểm yếu

- Các mô hình và dữ liệu IE riêng có

- Khan hiếm nguồn lực tài chính

- Thiếu rõ ràng về vai trò của các cơ quanchính phủ

- Khan hiếm về công nghệ xanh

- Không đủ năng lực thi hành

Cơ hội

- Định nghĩa lại phát triển bền vững

- Hợp tác quốc tế

- Phát triển mô hình và công cụ mới

- Môi trường chính trị toàn cầu

Nguy cơ

- Tập trung quá nhiều cho tăng trưởng vàcông nghiệp hoá

- Chưa nhận thức đủ về sinh thái côngnghiệp

- Thiếu dữ liệu

- Chú trọng vào các giải pháp chỉnh sửa

- Ngoại ứng của công nghiệp hoá

Phân tích SWOT đối với sinhthái công nghiệp tại các nước

đang phát triển

Mô hình

cộng sinh

giữa nhà

kính và

trung tâm

thông tin

Parthenon

Cộng sinh công nghiệp tại tập đoàn Guitang, TP. Guigang

KẾT LUẬN

• Sinh thái công nghiệp là một cách tiếp cận hệthống đối với phát triển bền vững, tích hợp cáchoạt động sản xuất công nghiệp trong một hệsinh thái

Đây• là cách tiếp cận đa ngành, đòi hỏi có sựtham gia của các nhà khoa học thuộc nhiều lĩnhvực khác nhau

Cách• tiếp cận này có thể được áp dụng ởnhiều mức độ: doanh nghiệp, liên doanhnghiệp, vùng, và toàn cầu

KHÁI NIỆM VÀ CÁCHTIẾP CẬN KHU CÔNG

NGHIỆP SINH THÁI

ĐỊNH NGH ĨA KCN SINH THÁI

Khu công nghiệp sinh thái là một cộng đồng doanh

nghiệp sản xuất và cung cấp dịch vụ nằm ở cùng

một địa điểm.

Các doanh nghiệp thành viên tìm cách nâng cao hiệu

quả kinh tế, môi trường, xã hội thông qua sự cộng

tác về quản lý các vấn đề môi trường và tài nguyên.

Khu công nghiệp sinh thái là gì (Lowe 1997)?

“... Đòi hỏi một cách tiếp cận tích hợp toàn diện các vấn đề về môi trường, xã hội và kinh tế cho các khu công nghiệp mới và hiện

có“

Quy hoạch tổng thể

Quản lý KCNST thông qua hành vi của doanhnghiệp

Cung cấp hạ tầng và dịch vụ quản lý

Hệ thống năng lượng tái tạo

Hệ thống quản lý rác thải tích hợp

Hệ thống quản lý nước và nước thải phù hợp

Hướng tới việc thực hiện bền vững KCNST

ĐỊNH NGH ĨA KCN SINH THÁI

THẾ NÀO LÀ KCNST VÀKHÔNG PHẢI LÀ KCNST

• Khu công nghiệp trồng một vài cây dọc theo đường phố?

• Một số ít công ty đánh giá RECP?

• Một công ty đang thu thập nước mưa để tưới cây?

• Các chất thải hữu cơ của một công ty được sử dụng để sản xuất phân hữu cơ?

• Trong một KCN, cố gắng tăng hiệu quả của nhà máy nhiệt điện lên thêm 10%?

• Ban quản lý lắp đèn LED trong tất cả các khu nhà hành chính?

• Các chất thải thạch cao của một công ty được nhà máy xi măng sử dụng làm

nguyên liệu thô (3%)?

• Bùn trong xử lý nước thải được sử dụng làm nhiên liệu cho nhà máy xi măng?

• Một công ty tặng sách giáo khoa cho các trường học tại cộng đồng?

CÁCH TIẾP CẬN CỦA UNIDO – CÁC CHIỀU CẠNH

Khu CôngnghiệpSinh thái

Quản ký, vận hành, hạ tầng và

dịch vụ KCN

Hiệu quả tài nguyên chung

và trao đổi tài nguyên,

nước và nhiệt thải

RECP ở cấp doanh nghiệp

Chia sẻ dịch vụ môi trường và hạ tầng

(dịch vụ nước sạch và xử lý nước thải…)

Quan hệ và hỗ trợ cộng đồng,

các khía cạnh xã hội, Trách

nhiệm xã hội, sức khỏe và an

toàn lao động

CÁCH TIẾP CẬN CỦA UNIDO – CÁC CHIỀU CẠNH

• Hệ thống quản lý môi trường trong việc vận

hành KCN

• Các dịch vụ đánh giá môi trường

• Sử dụng chung các cơ sở vật chất: như vận tải,

kho bãi

• Hoạt động chung về đào tạo hoặc hội họp

• Chia sẻ/sử dụng chung dịch vụ đưa đón công

nhân

• Tiếp cận cơ sở hạ tầng

Quản lý, vận hành, hạtầng và dịch vụ KCN

CÁCH TIẾP CẬN CỦA UNIDO – CÁC CHIỀU CẠNH

• Thu thập thông tin về đầu vào và đầu ra

• Thu thập thông tin về rác thải trong KCN và cộng

đồng

• Tối ưu hóa hiệu quả tài nguyên và năng lượng trong

KCN

• Hình thành thị trường trao đổi chất thải

• Xây dựng các dự án cộng sinh (bao gồm cả Phương

án tài chính và mô hình kinh doanh)

Hiệu quả tài nguyên chung và trao đổi tài nguyên, nước và nhiệt thải

CÁCH TIẾP CẬN CỦA UNIDO – CÁC CHIỀU CẠNH

• Xác định các yêu cầu/nhu cầu

• Hạ tầng: điện, xăng, nước, nhiên vật liệu và chất

thải

• Tối ưu hóa hiệu quả của các hạ tầng sẵn có

• Tích hợp các nguồn năng lượng tái tạo và thứ cấp

• Thiết kế, xây dựng, vận hành và bảo dưỡng nhà

máy

• Tối ưu hóa hoạt động dựa trên cơ sở vật chất

hiện có với khả năng hoàn vốn tối đa

Chia sẻ dịch vụ môi

trường và hạ tầng

(dịch vụ nước sạch

và xử lý nướcthải…)

CÁCH TIẾP CẬN CỦA UNIDO – CÁC CHIỀU CẠNH

• Đào tạo chuyên gia RECP

• Hỗ trợ đánh giá RECP tại các DN

• Đánh giá công nghệ sạch

• Hỗ trợ việc thực hiện thông qua các công cụtài chính

• Cộng đồng thực hành RECPRECP ở cấp độ DN

CÁCH TIẾP CẬN CỦA UNIDO – CÁC CHIỀU CẠNH

• Đánh giá cơ sở tại cộng đồng

• Đánh giá các dịch vụ của khu CN dành cho

cộng đồng (ví dụ: đào tạo hướng nghiệp, nhà

trẻ, xử lý nước thải )

• Sức khỏe và an toàn lao động

• Thu gom rác thải, quản lý và tìm các cơ hội tái

chế

• Phòng cháy chữa cháy

Quan hệ và hỗ trợcộng đồng, các khíacạnh xã hội, trách

nhiệm xã hội và sứckhỏe an toàn lao

động

XIN CẢM ƠN