kiểm toán đại cương - chương 2

LOGO30/03/201330/03/2013

Chương 2: HỆ THỐNG KiỂM SOÁT NỘI BỘ

Mục tiêu

Với chương này, người đọc có thể hiểu được cơ bản về hệ thống kiểm soát nội bộ

(KSNB) gồm các bộ phận cấu thành, lợi ích và hạn chế của nó; nắm được các nội dung,

phương pháp tìm hiểu và đánh giá hệ thống KSNB của một kiểm toán viên.

1 MaMH 202001 Hệ thống kiểm soát nội bộ

LOGO30/03/201330/03/2013

HỆ THỐNG KiỂM SOÁT NỘI BỘ


KHÁI NIỆM HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ2.1

CÁC BỘ PHẬN CỦA HỆ THỐNG KSNB2.2

TRÌNH TỰ NGHIÊN CỨU- ĐÁNH GIÁ KSNB

NHỮNG HẠN CHẾ TIỂM TÀNG CỦA KSNB

CÁC DẠNG SAI PHẠM

CHƯƠNG 32.3

2.4

2.5

LOGO30/03/201330/03/20133 MaMH 202001 Hệ thống kiểm soát nội bộ

Mục tiêu:BCTC đáng tin cậy

Các luật lệ, quy định được tuân thủ

Hoạt động hữu hiệu và hiệu quả

Làm ăn thua lỗ

Vi phạm

pháp luật,

không tuân

thủ quy địnhCần ban hành các chính

sách, thủ tục và tiêu chuẩn để đối phó rủi ro?

LOGO30/03/201330/03/2013

CHƯƠNG 2 – HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ

2.1. Khái quát về hệ thống KSNB

(1) Định nghĩa:

Theo COSO (Committee of Sponsoring Organinzation)

“Là một quá trình do nhà quản lý, HĐQT và các nhân viên của đơn vị chi phối, được thiết lập để cung cấp một sự đảm bảo hợp lý nhằm thực hiện 3 mục tiêu: Báo cáo tài chính đáng tin cậy Các luật lệ, quy định được tuân thủ Hoạt động hữu hiệu và hiệu quả”



Định nghĩa kiểm soát nội bộ(Theo báo cáo của COSO – 1992, 2013)

KSNB được thiết kế và vận hành bởi con người: - Hội đồng quản trị - Ban giám đốc- Các trưởng bộ phận- Nhân viên

KSNB cung cấp một sự đảm bảo hợp lý: - Sai lầm của con người- Chỉ ngăn chặn sai phạm nhưng không đảm bảo không xẩy ra sai phạm- Mối quan hệ giữa chi phí và lợi ích


Định nghĩa kiểm soát nội bộ(Theo báo cáo của COSO – 1992, 2013)

Mục tiêu của KSNB:

Báo cáo tài chính: Đáng tin cậy

Chấp hành luật pháp và các quy định

Các hoạt động : hữu hiệu & hiệu quả

LOGO30/03/201330/03/2013

2.2. Các bộ phận hợp thành Hệ thống KSNB


2. Đánh giá rủi ro

1. Môi trường Kiểm soát

3. Hoạt động kiểmsoat1

4. Thông tin và truyên thông

5.Giám sát


2.1. MÔI TRƯƠNG KIỂM SOÁT

Các nhân tố tạo lập bâu không khí chung vê kiểm soát trong toàn đơn vị, phản ảnh các quan điểm nhận thưc của nhà quản ly.

Phản ánh sắc thái chung

Chi phối ý thức kiểm soát của mọi thành viên

Nền tảng cho các bộ phận khác


2.1. MÔI TRƯƠNG KIỂM SOÁT

Triêt ly quản ly và phong cách hoạt độngCơ cấu tô chưc

Phương pháp ủy quyên

Khả năng đội ngu nhân viên

Chính sách nguôn nhân lưc

Sư trung thưc và các giá trị đạo đưc

Hội đông quản trị và Ban kiểm soát


2.2. ĐÁNH GIÁ RUI RO

Nhận dạng rủi roXác định mục tiêuThiêt lập cơ chê nhận dạng rủi ro

Đánh giá rủi roThiệt hại Xác suất xảy ra

Các biện pháp đối phó với rủi roTránh ne rủi roChuyển giao rủi roGiảm rủi roChấp nhận rủi ro


RỦI RO TRÊN BÁO CÁO TÀI CHÍNH

Báo cáo tài chính:

Tài sản không có thực trên thực tế

Tài sản không thuộc quyền sở hữu của đơn vị

Đánh giá không đúng giá trị tài sản và công nợ

Doanh thu và chi phí không khai báo đầy đủ

Thông tin trình bày không phù hợp với chuẩn mực kế toán

….


RỦI RO TRÊN BÁO CÁO TÀI CHÍNH

Nguyên nhân rủi ro trên báo cáo tài chính:

Thay đổi trong quy chế tổ chức hoặc môi trường hoạt động

Thay đổi nhân sự

Nghiên cứu mới

Sửa đổi hệ thống thông tin

Sự tăng trưởng nhanh chóng của đơn vị

….


Những chính sách và thủ tục để đảm bảo là các chỉ thị của nhà quản lý được thực hiện

Chính sách tín dụng khách hàng

Thủ tục bán chịu

Thực thi những hành động

Kiểm soát các rủi ro

2.3. CÁC HOAT ĐỘNG KIỂM SOÁT


2.3. CÁC HOAT ĐỘNG KIỂM SOÁT

• Phân chia trách nhiệm

• Kiểm soát quá trinh xư ly thông tin

• Kiểm soát vật chất

• Kiểm tra độc lập việc thưc hiện

• Phân tích rà soát hay soát xet lại việc thưc hiện.


2.3.1. PHÂN CHIA TRACH NHIÊM

° Không để một cá nhân năm tất cả các khâu của một nghiệp vụ:

Nguyên tắc: Phân công phân nhiệm

Xet duyệt,

Thưc hiện, Bảo quản tài sản,

Giữ sô sách kê toán.


2.3.1. PHÂN CHIA TRACH NHIÊM

Không cho phep kiêm nhiệm giữa một số chưc năng:

Phê chuẩn nghiệp vụ & bảo quản tài sản

Nguyên tắc: Bất kiêm nhiệm.

Bảo quản tài sản & kế toán

Thực hiện nghiệp vụ & kế toán


THI DU VÊ KIÊM NHIỆM “NGUY HIỂM”

Công viêc kiêm nhiêm

Thu tiên va theo doi sô sach kê toan vê nơ phai thu

Rủi ro

Co thê lây tiên sau đo che dâu băng cach ghi xoa sô khoan nơ phai thu, hoăc bu đăp băng khoan thu của khach hang khac

Mua nguyên vật liệu và sư dụng cho sản xuất

Không mua hàng nhưng vân thanh toán tiên hàng

Quản lý hàng hóa trong kho (thủ kho) và theo dõi sổ kế toán về tồn kho (kế toán tồn kho)

Chiếm dụng hàng hóa và thay thế bằng hàng hóa không đảm bảo chất lượng hay điều chỉnh sổ sách


3.1.2. KIÊM SOAT QUA TRINH XƯ LY THÔNG TIN VÀ CAC NGHIÊP VỤ

° Uy quyên và xet duyệt° Kiểm soát chưng tư và sô sách° Kiểm tra độc lập


2.1.2.1. Ủy quyền & xét duyệt

Cần đảm bảo tất cả các nghiệp vụ, hoạt động phải được phê chuẩn bởi:

Ủy quyền bằng chính sách: Đưa ra chính sách chung bao gồm các điều kiện cho phép thực hiện nghiệp vụ

Xét duyệt cụ thể: Xét duyệt từng trường hợp cụ thể, khôngcó chính sách chung


Ủy quyền theo chính sách

Thí dụ về bán chịu:

Xét duyệt cụ thể

Phòng kinh doanh được quyền xét duyệt bán chịu theo chính sách với:

Các hóa đơn dưới 100 triệu vàCác đại lý có mức dư nợ dưới 100 triệu đồng

Phó tổng giám đốc xét duyệt từng trường hợp cụ thể:

Các hóa đơn trên 100 triệu;Các đại lý có mức dư nợ vượt 100 triệu đồng


2.1.2.2 Kiểm soát chứng từ & sổ sách

Kiểm soát sổ sách:

1. Thiết kế

2. Ghi chép kịp thời, chính xác,

3. Bảo quản lưu trữ

Kiểm soát chứng từ:

1. Đánh số trước, liên tục

2. Biểu mẫu chứng từ đầy đủ

3. Kiểm soát chứng từ chưa sử dụng

4. Lưu chuyển chứng từ

5.Tham chiếu và dấu vết kiểm toán

6. Bảo quản và lưu trữ


2.1.3 Kiểm tra độc lập

Người kiểm tra không phải là người thưc hiện nghiệp vụ để nâng cao tính khách quan

Tiên kiểmKiểm tra trươc khi nghiệp vụ diên ra

Hậu kiểmKiểm tra sau khi nghiệp vụ xảy ra


2.4 THÔNG TIN VA TRUYÊN THÔNG

BP bán hàng BP mua hàng BP nhân sự BP kế toán


Thông tin là những tin tức cần thiết cho người sử dụng.

Truyền thông đúng đối tượng và kịp thời Hệ thống thông tin kế toán là một phân hệ

quan trọng trong hệ thống thông tin của đơn vị

2.4 THÔNG TIN VA TRUYÊN THÔNG

LOGO30/03/201330/03/2013


2.3. Hạn chế của hệ thống KSNB Áp lực trong cân đối lợi ích – chi phí Mất hiệu lực Sai phạm từ nhân tố con người Rủi ro từ việc sử dụng công nghệ mới Điều kiện hoạt động thay đổi



2.5 . GIÁM SÁT

Thöôøng xuyeân vaø ñònh kyø giaùm saùt vaø kieåm tra caùc hoaït ñoäng ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng cuûa heä thoáng KSNB ñeå coù caùc ñieàu chænh, caûi tieán thích hôïp:

Giám sát thường xuyên

Giám sát định kỳ:

Kiểm toán nội bộ

Kiểm toán độc lập

Giám sát là quá trình mà người quản lý đánh giá chất lượng hệ thống kiểm soát

LOGO30/03/201330/03/2013

HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ

2.4 Cac dạng sai phạm – hạn chê tiêm tang của

HTKSNB

- Yêu cầu của nhà quản lý là những chi phí cho kiểm

tra phải hiệu quả, nghĩa là phải ít hơn tổn thất do

những sai phạm gây ra.

- Hầu hết các biện pháp kiểm tra đều tập trung vào

các sai phạm dự kiến, vì thế thường bỏ qua các sai

phạm đột xuất hay bất thường


LOGO30/03/201330/03/2013


- Sai phạm của nhân viên xảy ra do thiếu thận trọng,

sai lầm trong xét đoán, hoặc hiểu sai hướng dẫn của

cấp trên

- Việc kiểm tra có thể bị vô hiệu hoá do thông đồng

với bên ngoài hoặc giữa các nhân viên trong doanh

nghiệp

- Các thủ tục kiểm soát có thể không còn phù hợp

do điều kiện thực tế đã thay đổi ...



Muïc ñích

Hieåu bieát veà kieåm soaùt noäi boä ñeå

laäp keá hoaïch va chương trình kieåm

toaùn

Xaùc ñònh ruûi ro kieåm soaùt, töø ñoù

xaùc ñònh phaïm vi thöïc hieän caùc

thuû tuïc kieåm toaùn



TRÌNH TỰ XEM XET KIỂM SOÁT NỘI BỘ CỦA KIỂM TOÁN VIÊN

44

1. Tim hiểu KSNB

2. Đánh giá sơ bộ RRKS

3. Thiêt kê thư nghiệm kiểm soát

Thưc hiện thư nghiệm kiểm soát

4. Đánh giá lại RRKS

Điêu chỉnh các thư nghiệm cơ bản

Thưc hiện các thư nghiệm cơ bản

Giai đoạn lập kê

hoạch

kiểm toán

Giai đoạn thưc hiện kiểm toán

RRKS tối đa

LOGO30/03/201330/03/2013


2.5. Trình tự nghiên cứu KSNB

VSA

KTV phải có đủ hiểu biết về hệ thống kế toán và KSNB của khách hàng để: Lập kế hoạch kiểm toán tổng thể và Chương trình kiểm toán thích hợp, có hiệu

quả”


LOGO30/03/201330/03/2013


2.5. Trình tự nghiên cứu KSNBBước 1: Tìm hiểu hệ thống KSNBBước 2: Đánh giá sơ bộ rủi ro kiểm soátBước 3: Thiết kế và thực hiện các thử

nghiệm kiểm soát trong chương trình kiểm toán

Bước 4: Đánh giá lại RRKS và điều chỉnh những thử nghiệm cơ bản đã dự kiến


LOGO30/03/201330/03/2013


Bước 1: Tìm hiểu hệ thống KSNB

(a) Nội dung tìm hiểu - Các bộ phận của kiểm soát nội bộ

- Kiểm soát chung và các chu trình

(b) Phương pháp tìm hiểu

- Dựa vào kinh nghiệm kiểm toán trước đây

- Phỏng vấn

- Kiểm tra các tài liệu sổ sách

- Quan sát thực tế hoạt động (phép thử walk- through)


LOGO30/03/201330/03/2013


Bước 1: Tìm hiểu hệ thống KSNB

(c) Lập hồ sơ kiểm toán

- Bảng tường thuật (tr 119-122)

>>> Các nội dung cơ bản ?

- Bảng câu hỏi (tr 123-125)

>>> Ưu, nhược của bảng này ?

- Lưu đồ (tr 126-127)


LOGO30/03/201330/03/2013


Bước 2: Đánh giá sơ bộ rủi ro kiểm soátVSA: “KTV và DNKT phải đánh giá ban đầu về Rủi ro kiểm

soát (xem trg.86,146) đối với cơ sở dẫn liệu cho từng tài khoản hoặc các loại nghiệp vụ”

VSA500 – Bằng chứng kiểm toánHiện hữuQuyền và nghĩa vụPhát sinhĐầy đủĐánh giá (định giá)Chính xácTrình bày và công bố



Cơ sơ dẫn liệu (Management assertions)

Khăng định của người quản lý (có thể dưới dạng ngầm hiểu) về các khoản mục trên báo cáo tài chính

Hiện hữu

Phát sinh

Quyên và nghĩa vụ

Đây đủ

Đánh giá

Chính xác

Trinh bày và công bố


Hiện hữu: Các tài sản hay khoản phải trả tồn tại vào thời điểm được xem xét.Quyền và nghia vụ: Các tài sản hay khoản phải trả thuộc về đơn vị vào thời điểm được xem xét.Phát sinh: Các nghiệp vụ hay sự kiện đa xảy ra và thuộc về đơn vị trong thời ky được xem xét.Đầy đủ: Toàn bộ tài sản, nợ phải trả và nghiệp vụ đa xảy ra liên quan đến báo cáo tài chính phải được ghi chép.Đánh giá: Các tài sản hay khoản phải trả được ghi chép theo giá trị thích hợp.Chính xác: Các nghiệp vụ hay sự kiện được ghi chép đúng số tiền, doanh thu và chi phí được được phân bổ đúng ky, đúng khoản mục và đúng về toán học.Trinh bày và công bố: Các khoản mục được công bố, phân loại và diên giải phù hợp với chuẩn mực kế toán hiện hành.

LOGO30/03/201330/03/2013


Bước 2: Đánh giá sơ bộ rủi ro kiểm soát

(a) Nghiên cứu thông tin

(b) Xác định sai phạm tiềm tàng và những thủ tục kiểm soát chủ yếu (xem trg 108)

(c) Đánh giá sơ bộ rủi ro kiểm soát

- Định lượng (x%)

- Định tính (thấp, cao, trung bình)


LOGO30/03/201330/03/2013


Bước 3: Thiết kế và thực hiện các thử nghiệm kiểm soát trong chương trình kiểm toán

Theo VSA 330: Thử nghiệm KS (Thử nghiệm tuân thủ): “Thu thập bằng chứng kiểm toán về sự hữu hiệu trong thiết kế và vận hành của hệ thống KSNB”

- Phỏng vấn

- Kiểm tra tài liệu, sổ sách

- Quan sát việc áp dụng các thủ tục kiểm soát

- Thực hiện lại các thủ tục kiểm soát (trg 108)39 MaMH 202001 Hệ thống kiểm

soát nội bộ


Thí dụ: Thiết kế thử nghiệm kiểm soát

54

Đây đủ

Sai phạm tiêm tàng

Hàng đã

nhận nhưng không được ghi

chep

Cơ sở dân liệu

Điều tra phiếu nhập không có hóa đơn: cuối tháng, B. Xuân đối chiếu PN nhận từ kho với HĐ nhận từ nhà cung cấp, lập tờ kê các PN không có HĐ và HĐ không có PN, tìm hiểu, giải thích chênh lệch

Thủ tụcKiểm soát

Thư nghiệmKiểm soát

-Kiểm tra tờ kê-Thực hiện lại tờ kê


Thí dụ: Thực hiện thử nghiệm kiểm soát

Sai phạm tiêm tàng Các thủ tục kiểm soát chủ yêu

Các thư nghiệm kiểm soát

1. Nghiệp vụ bán chịu không được phê chuẩn hoặc phê chuẩn không đúng thẩm quyên

-Phải có chính sách bán hàng cụ thể-Chỉ có người có thẩm quyên mơi được quyên phê chuẩn tín dụng-Phải tách biệt giữa người bán hàng và người phê chuẩn tín dụng

-Kiểm tra chính sách bán hàng-Kiểm tra chữ ky trên lệnh bán hàng-Quan sát và/ hoặc phỏng vấn việc phân chia công việc

2. Lệnh bán hàng sai vê số lượng, chủng loại

- Lập lệnh bán hàng phải dưa vào đơn đặt hàng

- Quan sát người lập lệnh bán hàng có căn cư vào đơn đặt hàng hay không?

55

LOGO30/03/201330/03/2013



>>> Thủ tục kiểm soát hữu hiệu hay không ?


MỨC ĐỘ TIN CẬY DỰ KiẾN DỰA VAO THU TUC KS

MỨC ĐỘ SAI LỆCH CÓ THỂ BỎ QUA

CAO 2-7%

TRUNG BÌNH 6-12%

THẤP 11-20%

KHÔNG TIN CẬY KHÔNG THỂ KIỂM TRA

LOGO30/03/201330/03/2013



>>> Thủ tục kiểm soát hữu hiệu hay không ?

- Nếu RRKS cao hơn dự kiến

>>> tăng các thử nghiệm cơ bản

>>> mở rộng phạm vi thực hiện

Lưu ý:

Phải thông báo sớm nhất cho DN về hạn chế của hệ thống KSNB bằng VB hay lời nói + lưu bằng giấy trong HSKT


LOGO30/03/201330/03/2013

Yêu cầuSinh viên vẽ sơ đồ tư duy về hệ thống

kiểm soát nội bộTóm lượt COSO 2013 ( 2 – 3 trang)


kiểm toán đại cương - chương 2

Documents