kijk eens wat eronder zit! - mediation educatie centrum · mediator kent de drijfveren en weet...
TRANSCRIPT
15-03-18
1
Kijkeenswateronderzit!
Jullietrainers
Martin de Groot
Jan-Paul Duijndam
15-03-18
2
Watismediation?
� Definitieis:
� ‘Eenvormvanbemiddelinginconflictenwaarbijeenneutrale
bemiddelingsdeskundige,mediatordecommunicatieenonderhandelingen
tussencliëntenbegeleidt,omvanuithunwerkelijkebelangentoteen
gezamenlijkgedragenenvooriedervanhenoptimalebesluitvormingte
komen.’
22
Andersgezegdismediation
• begeleidingnaarvoorbeidecliëntenbevredigendetoekomstige
oplossingen– Of….Vanruzienaarvrede
– Vanconflictnaargesprek
– Vanafgunstnaarrespect
– Vanpakkennaardelen
– Vanprocederennaarmediëren
– Vanscorennaaraanhoren
– Vangisterennaarmorgen
15-03-18
3
Watbereikjemetmediation?
• Herstelvanvertrouwen
• Respectvoorelkaarsbuitenwereld
• Menselijkegevoelenskomenbovenwater
• Voorkomenvanuitzichtlozedureprocedures
• Ruimtevoorelkaarsstandpunten
• Oplossingendiedoorcliëntenzelfzijngevonden
• Duurzaamheidvandegekozenoplossingen
• Wellichtherstelvandeonderlingerelatie
Grondslagenvoormediation
• Procedurelerechtvaardigheid
• Hetmensbeeldachtermediation
• Coöperatieversuscompetitie(samenwerking)
• Complexiteitvandesamenleving
• Contractmodel
15-03-18
4
Vormenvanconflictinterventie
• Rechtelijkeprocedureàbovenpartijen
• Bindendadviesàbovenpartijen
• Arbitrageàbovenpartijen
• Med-arbàtussen/bovenpartijen
• Mediationàtussenpartijen
• Factfindingàtussenpartijen
• Evaluatieàtussenpartijen
• Minitrageàtussenpartijen
• PendeldiplomatieàtussenpartijenPag4tab1
Juridischeensociaalpsychologischecontext
• Juridisch:– Med-Arb,arbitrage,rechtelijkeprocedureenbindendadvies
• Sociaalwetenschappelijkerelatie:– Mediation,therapie,coachingenteambuilding
15-03-18
5
Mediationkenmerken
• Zelfbeschikking
• Vrijwilligheid
• Vertrouwelijkheid/beslotenheid
• Hetmediationproces
• Vrijblijvendheidversuscommitment
• Ongebondenheid
• Mandaat
• Communicatie
Slagingskansvanmediation
• Motivatievandedeelnemers(onderhandelingsbereidheid)
• Onderhandelingsruimte(Kunnenzijelkaarietsbieden)
• Escalatiegraad(Samenwerkenofvechten)
• Competentievandedeelnemers(vrijwillig,willensenwetens)
• Machtsverdelingtussendedeelnemers(baas,werknemer)
• Pro-encontraindicaties(zieookpag473,474HBenpag57Tab1)
15-03-18
6
Toepassingsgebieden
• Overheid
– Belastingen– verzekeringen– Gemeentenoververgunningenenregels
– Zorgenwelzijn,etc,…
• Leefomgeving
– Buurtbemiddeling
– Herstelbemiddelingslachtoffer/dader
– Familiesfeer(nalatenschap/echtscheiding)
Toepassingsgebieden
• Zakelijkeconflicten
– Belastingen– Werk-enfinanciëleconflictentussenondernemers
– Arbeidsconflicten– Samenwerkingsverbanden
– Huur/verhuur– Overeenkomstenmetleveranciersenafnemers
– Eigendomsrechten
15-03-18
7
Hetmediationproces• Fase1:Voorbereidingsfase
• Fase2:Plenairemediationfase
1. Openingsfase2. Exploratiefase3. Draai-encategorisatiefase4. Onderhandelingsfase5. Besluitvormingsfase
• Fase3:Afsluitingsfase
OpeningsfaseStandpuntenAenBRapport/de-escalatie
Probleemdefinitie/mediationovk
Informatie-&exploratiefaseOnnuttignaarnuttig/issue/onderwerpen
Communicabel/relatie/angelGemeenschappelijkeprobleemdefinitie
Draai-&categorisatiefaseJijverhalen–ikverhaal
Verwijt–wensVerleden–toekomst
MediatorkentdedrijfverenenweetwaaromeenmediationnodigisVeranderingsfeer
Belangen
Immaterieel,concreet,positief,nastreefbaardoelBehoeften/wensen/drijfverenRandvoorwaardenvooroplossing
Opties
Creativiteit/brainstormenTaartvergroten/discussie
OnderhandelenObjectivecriteria
Vaststellings-Overeenkomst
Afronding
Mediationvlieger
15-03-18
8
Fase1:Voorbereiding
• Contactmetcliëntenleggen
• Informatieovermediationgeven
• Intakegesprekken(liefstmetallepartijentegelijk)
• Mediationovereenkomstbesprekenentoesturen
• Datumenlocatieafspreken
• Valkuilen:
– Jekentcliënt(en),onvoldoendecommitment,onvoldoende/geenmandaat,
kostenverdeling,cliëntwiladviseurofadvocaatmeenemen8
Fase2:Plenairemediationfase
2.1Openingsfase
– Hoesprekenweelkaaraan
– Vragenovertoegestuurdemediationovereenkomstbeantwoorden
– Verifiërenvancommitment
– Wijzenopvertrouwelijkheidengeheimhouding
– Vrijwilligenvrijblijvend
– Verifiërenvanmandaat
– Verdelingvandekosten
– Succestoewensen
15-03-18
9
Fase2:Plenairemediationfase
2.2Exploratiefase
– Vertrouwenopbouwenbijcliënten(rapportmaken)
– Mediatorisonbevangenenstaatopenvooralles
– Somszelfs‘lui’maarluistertactief
– Luistereneningaanopemoties
– Steltveel(open)vragenaancliëntenengaatoveralopinomboventafelte
krijgenwaterspeelt(onderkantvandeijsberg)
– Mediatormaaktzakengemeenschappelijk
– Maaktgebruikvaninterventiesdiewelaterbehandelen
Fase2:Plenairemediationfase
2.3Draai-encategorisatiefase
– Hoofdzakenvanbijzakenscheiden
– Categoriseren
– Parafraseren
– Her-etiketteren
– Wederkerigmaken
– Vanvechtennaarbeslechten
– Vanverwijtnaarverzoek
– Alternatieveroutes
15-03-18
10
Fase2:Plenairemediationfase2.4Onderhandelingsfase
– Vanstandpuntnaarbelangen
– Werkenmet‘Packagedeals’
– Creativiteitstimuleren
– Brainstormen
– Harvardmodel(komtlater)
– OostIndischluisteren
– Zwijgenenstilteslatenvallen
– Theatraaloptreden
– Inbewegingblijven
Fase2:Plenairemediationfase
2.5Besluitvormingsfase
– Allesnogeenssamenvatten
– Onderhandelingsresultaatbenoemenenopschrijven(opflipover)
– Toetsenophaalbaarheid
– Nemenvandefinitievebesluiten
– Vastleggenvanafsprakenin(vaststellings)overeenkomst
3
15-03-18
11
Fase3:Afsluiten
• Ondertekeningvande(vaststellings)overeenkomst
• Vrolijkenootaanbrengen
• Afscheidsritueel(glaschampagne,uitwisselentrouwringen,schudden
vandehanden)
• Wanneerdemediationismisluktbespreektdemediatoralternatieven
enbevestigtdezeonderwerpenschriftelijk
Betrokkenen
• Deelnemersenniet-deelnemers
• Partijen/vertegenwoordiger
• Mediator/Co-mediator
• Derden
• Mediationmetgroepen
15-03-18
12
Deelnemersennietdeelnemers• Deelnemers:(Diegenendiebijeenmediationaanwezigzijn)
– Mediatoren/ofco-mediator
– Partijen(partijkanookuitmeerderepersonenbestaan)
– Adviseur,begeleider
• Nietdeelnemers:
– Deachterban
– Betrokkenen
– Begeleidersachterdeschermen
– Potentieeldeelnemendedeelnemers
Geschiktheidpartij
• Eenpartijmoet:
– Vrijwilligkiezen
– Uitgangspuntenmediationaanvaarden
– Commitmenttonen
– Enigemateempathischzijn
– Totopzekerehoogtekunnenomgaanmetemoties
– Zichverbaalkunnenuiten
– Onderhandelingsbereidzijn
– Voldoendeonderhandelingsruimtehebben
– Fysiekenpsychischinstaatzijntoteigenoordeelsvorming(composmentis)
15-03-18
13
Vertegenwoordiging
• Bijvertegenwoordigingmoet,vooraanvang,duidelijkzijn:
– Datersprakeisvanvertegenwoordiging
– Waarisdevertegenwoordigingopgebaseerd
– Bevoegdhedenvertegenwoordiger
– Totwaargaatdevertegenwoordiging(besluitvorming)
– Watisnodigophetgebiedvancommunicatievertegenwoordigerenniet
aanwezigeoverigepersonenvandiepartij
– Checkoprechtsgeldigheidvandeovereenkomsten
• Isvertegenwoordigerjuridischdeugdelijk
Takenvandemediator
• Demediatorzorgtvoorhetkader:
– Setting,locatie,veiligheid,acceptatie
– Waarliggendegrenzenenmogelijkheden
• Demediatorzorgtvoorhetproces:
– Creëertbewegingdoorinterventies
– Bewaaktvertrouwelijkheid,neutraliteitenonafhankelijkheid
– Contactmetderdenalleeninovereenstemmingmetdezeuitgangspunten
– Nietrapporterenaanderden(opdrachtgevers)zonderafstemmingmetpartijen
15-03-18
14
Takenvandemediator
• Demediatorzorgtvoorpartijen:
– Mediatorbewaaktenvergewisthet
willens(composmentis)enwetens(informedconsent)
Derden
Diegenendieandersdanalsdepartijeenrolkunnenspelen:
• Deverwijzer
– Bijv.Rechtbanken,juridischeloketten,hulpverleners
• Derde-opdrachtgevers
– Gaatdeopdrachtovereenkomstmetdemediatoraan
• Adviseur
• Partijbegeleider
• Derdebelanghebbende(heeftbelang)
• Derdebetrokkene(heeftgeenbelang)
15-03-18
15
Mediationmetgroepen
• Kenmerken:
– Meerderepartijendiealsgroepbeschouwdkunnenworden
– Intakegesprekkenominzichttekrijgenwaterspeeltenwiewerkelijkpartijmoet
zijn
– Commitment(Iederlidvandegroepmoetcommitmentuitspreken)
– Vertrouwelijkheid• Ligtandersdannormaal(lijstvanverbodengespreksonderwerpen)
– Coalitievorming
• Meestaldriedeling:positief,negatiefofgeenmening
– Mediationbinnenmediation
– Raadzaamomprocesontwerptemaken
MediationbenaderingenWerkstijlofmodel?
• Faciliterendemediation
• Evaluatievemediation
• Transformatievemediation
• Narratievemediation
15-03-18
16
Faciliterendemediation
• Mediatorlaatcliëntenhuneigenwegzoeken
• Hetprocesisvoordemediatoruitgangspunt
• Deinhoudisbijdecliënten
• Voordeel:Neutraliteitmediatorgewaarborgd
• Nadelen:Uitvoerbaarheidkanproblemengeven
• Informedconsentisbelangrijkvoorresultaat
12
Evaluatievemediation
• Mediatorbemoeitzichinhoudelijkmetonderhandelingenenuitkomst
• Geeftnietbindendoordeeloveruitkomst
• Voordeel:Biedtcliëntenveiligheiddoordeskundigheid,bijvoorbeeldbij
impasse
• Nadeel:RolvanmediatormoetduidelijkzijnNeutraliteitvanmediator
kansnelterdiscussiestaan.
15-03-18
17
Transformatievemediation
• Keuzevrijheidenzelfontplooiingzijnprioriteit
• Positiefmensbeeld
• Positievebenaderingvanhetconflict
• Trotszijnopwatisbereikt
• Mediatorlaatcliënteneigenkeuzesmaken
• Creërenvanvertrouweninonderlingerelatie
• Nadeel:Dezevormvanmediationkostveeltijdmaarlevertveel
rendementopinderelationelesfeer
Narratievemediation
• Botsingvan2constructiesvandewerkelijkheid
• Creatievangezamenlijkewerkelijkheid,hetalternatieveverhaal
• Dooro.a.hypothetischevraagstellingontstaateenanderewerkelijkheid
• Mediatorismeertherapeutischbezig
• Nadeel:Omdatdezevormveelopdenarratievetherapielijktishet
‘mediationproces’nietgeheelduidelijk
15-03-18
18
Procesversusinhoud(1)
LewickienSheppard(1985)
• Classificatievaninterventiestrategieën:
– Procescontrol(zeggenschaphoebeslissingentotstandkomen)
• Faciliterendeenevaluatievemediation
– Outcomecontrol(zeggenschapoverwatbeslistwordt)
• Evaluatievemediation
– Detransformatievemediatorvermijdtbeideenlaatzeggenschap
bijdeelnemers
Procesversusinhoud(2)
Elangovan(1995)
• Classificatievaninterventiestrategieën:
– Means-controlstrategie
• Derdepartijbeïnvloeduitsluitendhetprocesdoorinteractietussendeelnemers
mogelijktemakenendecommunicatietebevorderen
– Ends-controlstrategie• Derdepartijbepaaltdeuitkomstvanhetconflict
15-03-18
19
Procesversusinhoud(3)
SilbyenMerry(1986)typerentweebenaderingen:
• Therapeuticapproach– Mediatormoedigtuitenvangevoelensaanenbevordertcommunicatie
• Bargainingapproach– DeMediatorclaimtautoriteit.Hetdoelvandemediationishetbereikenvaneen
oplossing.Mediatorwerktveelmetcaucus.
Wanneeringrijpen?
• VijftalomstandighedenvolgensMoore(2003):
– Alsgekozenoplossingextreemonrechtvaardiguitvaltvooréénvande
deelnemers
– Oplossingisnietstabiel
– Oplossingdreigtnieuweconflictenopteroepen
– Oplossingisnietuitvoerbaar
– Alsersprakeisvangeweld
15-03-18
20
Zelfbeschikking!
• Zelfbeschikkingenneutraliteitversuspaternalisme
– Paternalismeiseenbelangrijkebedreiging
voordeautonomievandedeelnemers
Professioneelverwijzen
• Menkiestnietvanzelfsprekendvoormediationinconflictsituaties
• Verwijzerswieenwaarom:
– Professioneleenonafhankelijkegeschilbeslechters(rechterlijkeinstanties,
klachtencommisies)
– Verwijzersinpubliekeenprivateinstellingen(bedrijven,onderwijsinstellingen)
– Professionele(juridischeenmedisch)adviseursenhulpverleners(artsen,
accountants,maatschappelijkwerkers)
– Mediationproviders(ookMediators).Kennenvaakéénpartij
– Individuelemediators(promotenzelfomaanklantentekomen)
15-03-18
21
Zelfbeschikking!
• Zelfbeschikkingenneutraliteitversuspaternalisme
– Paternalismeiseenbelangrijkebedreigingvoordeautonomievande
deelnemers
• Erzijnviertalgroepenmediationbenaderingen:
– Oplossingsgerichteofresultaatgerichtebenaderingen(evaluatieve)– Probleemoplossendeofprocedurelebenaderingen(faciliterende)
– Communicatiegerichtebenaderingen(tranformatieve)
– Therapeutischebenadering(narratieve)
Vragen
15-03-18
22
GevenvanFeedback
• Negatievefeedbackbestaatniet,alleenpositieveaanwijzingen
• Maakaantekeningenopbasisvanbeoordelingsaspecten
• Zoekietspositiefs,hoeslechthetookwas
• Hoezoudedeelnemerhetnudoen?
• Complimenteer
• Vertelhoehij/zijoverkomt
• Vraagwelkevragenernogzijn
NemenvanFeedback
• Feedbackisgeenkritiekmaarwaarneming
• Feedbackkomtvanuitdewaarnemingvandegever
• Feedbackhebjetenemenzoalshetgegevenwordt
• Ganietinopdegegevenfeedback
• Neemjeleermomentenuitdegegevenfeedback
• Schrijfdevoorjoubelangrijkepuntenop
• Doealleenietsmetdefeedbackwanneerjijhetbelangrijkvindt.