ગજkયાતj વ્માકયણ · pdf fileછંદ ક્ષયભ...
TRANSCRIPT
GARVI GUJARAT SITE
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
જોડણી, વભાવ, છદં, રકંાય
BY- H B BAMBHANIYA
અ સુ્તતકાભા ંતધાાત્ભક યીક્ષાઓ ભાટે જરૂયી ગજુયાતી વ્માકયણ વલળે વ્માક વભજ ઈદાશયણો વાથે અલાનો પ્રમાવ કરંુ છુ. અળા યાખુ ંછુ કે તભને અ સુ્તતકા જરૂય ગભળે.
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
1 | P a g e
જો ળબ્દના અંતે “આક” ઈચ્ચાય થતો શોમ તો હ્સતલ-આ મકુલાભા ંઅલે છે. ઈ.દા. વાભાજજક, ધાવભિક, અવથિક, ભાધ્મવભક, પ્રાથવભક, ળૈક્ષણણક
જો ળબ્દના અંતે “આત” ઈચ્ચાય થતો શોમ તો હ્સતલ-આ મકુલાભા ંઅલે છે. ઈ.દા. અંકકત, ણરણખત, વતત
જો ળબ્દભા ંમ અલતો શોમ ત્માયે તેના શરેા આ-હ્સતલ અલે. ઈ.દા. ક્ષવિમ, શોવળમાય, ખાવવમત, પેકયમો.
જો ળબ્દના અંતે “ઇમ” ઈચ્ચાય થતો શોમ તો દીઘા-ઇ મકુલાભા ંઅલે છે. ઈ.દા. ધધંાકીમ, જાતીમ, યાષ્ટ્રીમ, બાાકીમ
જમાયે ફે આ વાથે અલતા શોમ ત્માયે શરેો ઇ-દીઘા ને ફીજો હ્સતલ મકુામ છે. ઈ.દા. પ્રીવત, નીવત, યીવત, ળાયીકયક
ળબ્દના અંતે અલતા આન્દ્ર, આળ લગેયેભા ંદીઘા-ઇ અલે. ઈ.દા.
જગદીળ, ણગયીળ, મોગીન્દ્ર, યલીન્દ્ર, શયીન્દ્ર
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
2 | P a g e
જોડાક્ષય શરેાના ઈ-આ હ્સતલ અલે. ઈ.દા. મકુ્કો, વળષ્ટ્મ, વવક્કો, ષુ્ટ્ક, ભનષુ્ટ્મ
એક ળબ્દના અંતભા ંઅલતા ઇ કે ઉ દીઘા મકુામ છે. ઈ.દા. ફી, જી, ઘી, જૂ, ભ,ૂ લ ૂ
લાદ-જમાયે નતુલાય અલે ત્માયે હ્સતલ મકુલો. જેભકે હુ,ં શુ,ં ત ુ,ં
િણ ક્ષયલાા ળબ્દભા ંશરેો/ફીજો ક્ષય ગરુુ/રઘ ુશોમ તો ફીજો/ક્ષય રઘ/ુગરુુ શોમ છે. ઈ.દા. કકનાયો, સથુાય, ખડુેત, ભજૂય, ણફરાડી
કક ના યો સ ુ થા ય ખે ડુ ત ભ જુ ય
રઘ ુ ગરુુ ર ગ ુ ગ ુ ર ર ગ ુ
લાદ- જમાયે ક્ષય ય ફોરતા બાય અલે ત્માયે દીઘા-ઇ કે ઉ મકુામ છે. જેભકે, દાગીનો, ઝેયીરો
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
3 | P a g e
વભાવ
કભાધાયમ
ફહવુ્રીકશ
ઈદ
તત્રુુ
વ્મમીબાલ
દ્વદં્વ
ભધ્મભદરોી
દ્વદ્વગ ુ
જે ળબ્દભા ંએક વલળેણ ને એક નાભ(વલળેષ્ટ્મ) શોમ તનેે કભાધાયમ વભાવ કશ ેછે.
ઈ.દા. શ્વેતકેળ=(શ્વતે-વલળેણ, કેળ-નાભ)
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
4 | P a g e
જ્ઞાનભાિ=(જ્ઞાન-નાભ, ભાિ-વલળેણ)
નયવવિંશ=(વવિંશ-વલળેણ, નય-નાભ)
અ વભાવનો અખો ળબ્દ કોઇ વ્મસ્તત કે ફાફતને રાગ ુડે છે.
અ વભાવનો વલગ્રશ “જે.......છે......ત”ે “જેવુ.ં........છે..........ત”ે એ યીતે થામ છે.ઈ.દા.
વલધલા=(જેનો વત મતૃ્ય ુામ્મો છે તે સ્ત્રી )
ધખરુી=(જે ડધી ખરુી છે ત ેફાયી)
નકામુ=ં(જેનુ ંકાભ નથી તેવુ)ં
મળુધાય=(મળુ જેની ધાય છે તે)
જે ળબ્દને અંતે કિમાદ સચૂલતો ળબ્દ અલતો શોમ ત્માયે અ વભાવ ફને છે. અ વભાવનો વલગ્રશ કયતા નાય, ધાય, કાય, કાય જેલા ળબ્દો અલે છે.
ઈ.દા.
કંજ=કં(કાદલ)ભા ંજન્દ્ભનાય
સખુદ=(સખુને દેનાય)
ાડતોડ=(ાડને તોડનાય)
ગયખુ=ં(ગનુ ંયક્ષણ કયનાય)
ગશૃતથ=(ગશૃભા ંયશનેાય)
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
5 | P a g e
જમાયે કોઇ વભાવનો વલગ્રશ કયતા તેના ફે ળબ્દો લચ્ચે વલબસ્તતનો પ્રત્મમ અલે
ત્માયે અ વભાવ ફને છે. એ, ને, થી, થકી, લડે, દ્વાયા, ને ભાટે, ને કાજે, ભાથંી, નો, નુ,ં ની, ભા,ં એ ઈય લગેયે ળબ્દો વલબસ્તત છે. ઈ.દા.
લનલાવ=(લનભા ંલાવ) યાજકંુલય=(યાજનો કુલાય)
જે વભાવ વ્મમ થલા કિમા વલળેણ તયીકે લયામો શોમ તે વભાવને વ્મમીબાલ વભાવ કશ ેછે.
ઈ.દા. મથાળસ્તત=જેલી ળસ્તત પ્રભાણ ે
ચોતયપ=ચાયે તયપ
મથાબદુ્વિ=જેલી બદુ્વિ પ્રભાણ ે
મથાથા=મોગ્મ યીત ે
યાતોયાત=યાતે ને યાતે
જમાયે ફે ળબ્દો લચ્ચેનુ ંકડીરૂ ભધ્મભદ લપુ્ત થઇ એ ળબ્દો જોડાઇ ત્માયે ભધ્મભદરોી વભાવ ફને છે.
ઈ.દા. ઘોડાગાડી=(ઘોડા લડે ચારતી ગાડી)
ટારટેી=(ટાર નાખલાની ેટી)
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
6 | P a g e
દીલાદાડંી=(દીલો ફતાલતી દાડંી)
અગગાડી=(અગ લડ ેચારતી ગાડી)
અયાભખયુળી=(અયાભ કયલા ભાટેની ખયુળી)
જમાયે ફે ળબ્દો એકફીજા વાથે “ને/થલા” જેલા ળબ્દો લડ ેજોડાઇ જે વભાવ ફને તેને દ્વદં્વ વભાવ કશ ેછે.
ઈ.દા.
ભાતાવતા(ભાતા ન ેવતા)
નયનાયી(નય ને નાયી)
જે વભાવભા ંવલળેણ તયીકે વખં્મા શોમ તે વભાવને દ્વદ્વગ ુવભાવ કશ ેછે.ઈ.દા. નલયાિી=(નલ-વખં્મા)
ફાયેભાવ=(ફાય-વખં્મા)
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
7 | P a g e
છદં
ક્ષયભે
આન્દ્રલજા
ઈેન્દ્રલજા
ઈજાવત
તોટક
ભજુગંી
વળખકયણી
ભદંાિાન્દ્તા
થૃ્લી
નષુ્ટ્ટુ
ળારૂ્ારવલિીકડત
લવતંવતરકા
સ્ત્રગ્ધયા
ભાણરની
શકયણી
ભનશય
ભાિાભે
શકયગીત
દોશયો
ચોાઇ
વલૈમા
વોયઠો
ઝૂરણા
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
8 | P a g e
છદંને માદ યાખતા શરેા ગણ વલળેની જાણકાયી ભેલલી જરૂયી છે.
મભાતા યાજબા નવર ગા માદ યાખો તો ફધંાયણ વશલે ુ ંડળે. જો ગણ મ શોમ તો-મભાતા થામ, ગણ ત શોમ તો તાયાજ થામ અલી જ યીતે ન્દ્મ ગણ ફનાલી ળકામ.
િભ ગણ રઘગુરુુ ફધંાયણ ઈદાશયણ ણચહ્ન રઘ-ુગરુુ કશન્દ્ટ
૧ મ મભાતા મળોદા ર-ગ-ુગ ુ મ
૨ ભ ભાતાયા ભાતાજી ગ-ુગ-ુગ ુ ભા ૩ ત તાયાજ તાયીખ ગ-ુગ-ુર તા ૪ ય યાજબા કાનજી ગ-ુર-ગ ુ યા ૫ જ જબાન કાત ર-ગ-ુર જ
૬ બ બાનવ બાયત ગ-ુર-ર બા ૭ ન નવર કભ ર-ર-ર ન
૮ વ વરગા વકયતા ર-ર-ગ ુ વ
૯ ર ર ર ર
૧૦ ગા ગા ગ ુ ગા
, આ, ઈ, ઊ રઘ ુતલયો છે. અ, ઇ, ઉ, એ, ઐ, ઓ, ઔ ગરુુ તલયો છે. કોઇ ણ ક્ષય ઈય નતુલાય તીવ્ર શોમ ત્માયે તે ગરુુ ક્ષય ગણામ. કંજ, દંડ, ગગંા લગેયેભા ં,ં દં, ગ ંગરુુ ક્ષય છે.
નતુલાય શલો શોમ ત્માયે તે રઘ ુક્ષય ગણામ. જાઉં, ફોરત ુ,ં સલુાળં, કંુલારંુ લગેયેભા ંઉં, ત ુ,ં ળં, કંુ, રંુ રઘ ુક્ષય છે.
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
9 | P a g e
રઘ ુક્ષય છી વયુકંત ક્ષય(જોડાક્ષય) અલતો શોમ તો તે રઘ ુક્ષય ગરુુ ગણામ છે. રુ્ષ્ટ્ટભા ંરુ્-ગરુુ ક્ષય ફની જામ છે. તેલી જ યીતે વનષ્ટ્પ, વળષ્ટ્ટ, કુષ્ટ્ટ લગેયેભા ંવન, વળ, કુ ગરુુ ક્ષય ફને છે.(જમાયે અલા વયુકંત ક્ષયનો ઈચ્ચાય મરુૃ્ થતો શોમ ત્માયે અ વનમભ રાગ ુડતો નથી. જેભકે, ભળ્મા, પયુું, ગળ્યુભંા ંભ, પ, ગ રઘ-ુક્ષય યશ ેછે. )
વલવગાલાા ક્ષયભા ંજો વલવગાનો ઈચ્ચાય થતો શોમ તો તે ક્ષય ગરુુ ફને છે. અંતઃકયણભા ંત-ગરુુ ક્ષય છે.
અ છદંનુ ંફધંાયણ છે- ત ત જ ગાગા ક્ષય-૧૧
મવત ૫ ને ૧૧ ક્ષય છી ઈ.દા.
જેણે દફોચ્મો યણભા ંડગે ના
જેણે દ ફોચ્મો ય ણભા ંડ ગે ના
ત ત જ ગા ગા
અ છદંનુ ંફધંાયણ છે- જ ત જ ગાગા ક્ષય ૧૧
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
10 | P a g e
મતી ૫ ને ૧૧ ક્ષય છી ઈ.દા.
ટકે શી અળ વલનાજ જેકો ટકે શી અળ વલનાજ જે કો
જ ત જ ગા ગા
જે છદંની કોઇ સં્તત આન્દ્રલજા ને કોઇ સં્તત ઈેન્દ્રલજા શોમ તે છદંને ઈજાવત છદં કશ ેછે.
ઈ.દા.
શલે તભે સસુ્તથત તથાનભા ંછો; (ઈેન્દ્રલજા)
જમાથંી કદી ના ડલા તણો બો. (આન્દ્રલજા)
ક્ષય-૧૨
ફધંાયણ-વ વ વ વ મતી- ૩, ૬, ૯ ને ૧૨ ક્ષય છી
ઈ.દા. વળયભા ંઈયભા ંમખુભા ંકયભા ંવલભલુા વયવો મજુઅં તયભા ં
વળયભા ં ઈયભા ં મખુભા ં કયભા ં
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
11 | P a g e
વ વ વ વ
ક્ષય-૧૨
ફધંાયણ-મ મ મ મ મતી- ૩, ૬, ૯ ને ૧૨ ક્ષય છી
ઈ.દા.
નલી વાર છેૂ જતી વારને કે; કશી ત ુ ંવકે ળા થળે શાર ભાયા?
નલી વા રા છેૂ જતી વા રને કે
મ મ મ મ
ક્ષય-૧૭
ફધંાયણ-મ ભ ન વ બ રગા
મતી- ૬ ક્ષય છી ઈ.દા. ૧. શજી શ્રિા ભાયી કકદક તજુ ાછા ંઝકળ ે
પ્રતાી દોના ભધયુ યલથી નુયૂ, ને
પયી ત્માયે ભારંુ થનગન થત ુ ંમગુ્ધ ઈય અ
યશળેે રેટી એ તજુ ચ યણ કે યી સયુણખભા ં
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
12 | P a g e
શજી શ્ર િા ભાયી ક કદક તજુ ા છા ંઝ ક ળે
મ ભ ન વ બ ર ગા
૨. પ્રબો અંતમાાભી જીલન જીલના કદન ળયણા. ૩. વત્મો ભાશંથેી પ્રભ ુયભ વત્મે ત ુ ંરઇ જા.
ક્ષય-૧૭
ફધંાયણ- ભ બ ન ત ત ગાગા મવત-૪ ને ૧૦ ક્ષય છી
ઈ.દા. ૧. શા તતાલો વલરુ ઝયણુ ંતલગાથી ઉતયુું છે.
હા સ્તા ળો વળ ુ ઝર ણુું સ્ળગગ થી ઊત ર્ુું છે
મ બ ન ત ત ગા ગા
૨. ફેવી ખાટે વમયઘયભા ંજજિંદગી જોઇ વાયી
ક્ષય- ૧૭
ફધંાયણ- જ વ જ વ મ રગા મવત- ૮ ક્ષય છી
ઈ.દા.
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
13 | P a g e
૧. નળૃવં મજુ અત્ભ અ રુવધયભાવંનુ ંભાખુ ં ચડી ગય ુશુ ંવત્મ થી? પ્રણમથી ને તલત્લથી
નૃુંસ મજુ આ ત્મ આ રુ વધરમાું સનુું મા લ ખુું
જ વ જ વ મ ર ગા
૨. બભો બયત ખડંભા ંવક બીભ ખુદંી લો. ૩. છતામં કદરતો ચશ ેતન યલુાનની તાજગી.
ક્ષય-૩૨
૧૬ ક્ષયના ફે ચયણ
૮ ક્ષયના ચાય ચયણ
દયેક ચયણનો ાચંભો ક્ષય રઘ ુ
દયેક ચયણનો છઠ્ઠો ક્ષય ગરુુ
શરેા ને િીજા ચયણનો વાતભો ક્ષય ગરુુ
ફીજા ને ચોથા ચયણનો વાતભો ક્ષય રઘ ુ
ઈ.દા.
છામા તો લડરા જેલી, બાલતો નદના વભ,
દેલોના ધાભના જેવુ,ં શૈડુ ંજાણે કશભારમ.
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
14 | P a g e
ક્ષય-૧૯
મવત-૧૨ ભા ંક્ષય છી ભ વ જ વ ત ત ગા
ઈ.દા. ૧. ઉગે છે નબ સમુા ગાઢ જગના અંધાયને બેદલા ઊગે છે નભ સ ુ યગ ગાઢ જગના અંધાર ને ભેદ ળા
મ વ જ વ ત ત ગા
૨. ન તાયો યાધ અભ ત્મજલા જેલો રગાયે થમો. ૩. ઉગે છે સયુખી બયી યવલ મરુૃ્, શભેન્દ્તનો લૂાભા.ં
ક્ષય-૧૪
ફધંાયણ- ત બ જ જ ગાગા મવત-સં્તતને અંત ે
ઈ.દા. ભાણી રઉં મજુ લવતં મલુ્મ અજે.
માણી ઉં મજુ ળસુંત અમલુ્ય આ જે
ત બ જ જ ગા ગા
ક્ષય-૨૧
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
15 | P a g e
ફધંાયણ-ભ ય બ ન મ મ મ
મવત- ૭ ને ૧૪ ક્ષય છી ઈ.દા. ધીભે ધીભે છટાથી ચયણયજ રઇ ડોરતો લાય ુલામ. ધીમે ધી મે છટા થી ચર ણરજ ઈ ડો તો ળા ર્ ુળાય
મ ય બ ન મ મ મ
(દયેક સં્તતના અંતે અલતો ક્ષય ગરુુ ગણામ.)
ક્ષય- ૧૫
મવત- ૮ ને ૧૫ ક્ષય છી ફધંાયણ- ન ન ભ મ મ
ઈ.દા.
ભધયુ વભમ તેલે ખતેયે ળેયડીના મધરુ સમય તેળે ખે તરે ે રડીના
ન ન ભ મ મ
ક્ષય-૧૭
મવત-૬ ને ૧૦ ક્ષય છી ફધંાયણ-ન વ ભ ય વ રગા
ઈ.દા.
નલ ઝડે ાણી ડોલ્મા નદી ભરકી ડી
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
16 | P a g e
નળ ઝડે ાણી ડો લ્યા નદી મકી ડી
ન વ ભ ય વ ર ગા
ક્ષય-૩૧
મવત- ૮, ૧૬ ને ૨૪ ક્ષય છી ફધંાયણ- કોઇ ફધંાયણ નથી
ઈ.દા.
ઊંટ કશ ેઅ વબાભા ંલાકંા અંગલાા ભ ૂડંા ભતૂભા ંશઓુ ને ક્ષીઓ ાય છે. (૩૧ ક્ષય)
ચયણ-ચાય
દયેક ચયણભા ં૨૮ ભાિા દયેક ચયણનો છેલ્રો ક્ષય ગરુુ
મવત વોભી ભાિા છી
ઈ.દા. અ પ્રેભ ાયાલાયભા ંનાતા ભયણ ણ વભષ્ટ્ઠ છે. શકયગીત ચદેં ચાય ચયણે ભાતયા ઠમાલીળી.
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
17 | P a g e
(૧૧૨૧ ૨૨ ૨૧ ૧૧૨ ૨૧૨ ૧૧૨૨૨)=૨૮
ચયણ- ચાય
શરેા ને િીજા ચયણભા ંતેય તેય ભાિા ફીજા ને ચોથા ચયણભા ંણગમાય ણગમાય ભાિા મવત-તેયભી ભાિા છી
ઈ.દા. ઓ આશ્વય બજીમે તન,ે ભોટંુ છે તજુ નાભ
(૨ ૨૧૧ ૧૨૨ ૧૨ ૨૨ ૨ ૧૧ ૨૧)
૧૩ ૧૧
ગણુ તાયા વનત ગઇએ, થામ ભાયા ંકાભ. (૧૧ ૨૨ ૧૧ ૧૨૨ ૨૧ ૧૨૨ ૨૧)
૧૩ ૧૧
ચયણ-ચાય
દયેક ચયણભા ં૧૫ ભાિા ચયણનો છેલ્રો ક્ષય ગરુુ રઘ ુ
મવત- ૧૫ભી ભાિા છી ઈ.દા. રાફંા જોડે ટૂંકો જામ, (૨૨ ૨૨ ૨૨ ૨૧)=૧૫
ભયે નશી તો ભાદંો થામ
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
18 | P a g e
(૧૨ ૧૨ ૨ ૨૨ ૨૧)=૧૫
દયેક ચયણભા ંભાિા-૩૧ કે ૩૨
ચયણને અંતે ગરુુ રઘ ુ
મવત-દંયભી ભાિા છી ઈ.દા. ઝેય ગમા ને લેય ગમા નય કાો કેય ગમા કયનાય
(૨૧ ૧૨ ૨ ૨૧ ૧૨ ૧૧ ૨૨ ૨૧ ૧૨ ૧૧૨૧)=૩૧
શરેા ને િીજા ચયણભા ંણગમાય ણગમાય ભાિા ફીજા ચોથા ચયણભા ંતેય તેય ભાિા મવત-ણગમાયભી ભાિા છી
ઈ.દા.
ઓ યવ તયવા ંફા, યવની યીત ભ ભરૂળો (૨ ૧૧ ૧૧૨ ૨૧ ૧૧૨ ૨૧ ૧ ૨૧૨ )
૧૩
ભાિા-૩૭ કે ૩૮
મવત-દવભી, લીવભી ને િીવભી ભાિા છી ઈ.દા.
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
19 | P a g e
અજ ભશાયાજ ! જ ઈય ઈદમ જોઆન ે
(૨૧ ૧૨૨૧ ૧૧ ૧૧૧ ૧૧૧ ૨૧૨)
ચરંનો શદમભા ંશા જાભે. (૧૧૨ ૧૧૧૨ ૨૧ ૨૨)
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
20 | P a g e
રકંાય
ળબ્દરકંાય
લણાાનપુ્રાવ
ળબ્દાનપુ્રાવ/મભક
પ્રાવાનપુ્રાવ/પ્રાવ વાકંી/આંતયપ્રાવ
અંત્માનપુ્રાવ
થાારકંાય
ઈભા
રૂક
ઈત્પ્રેક્ષા
વ્મવતયેક
શ્રે
વ્માજતતવુત
નન્દ્લમ
વજીલાયોણ
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
21 | P a g e
જે કાવ્મ સં્તતભા ંએકનો એક ક્ષય લાયંલાય અલતો શોમ ત્માયે અ રકંાય ફને છે.
ઈ.દા.
૧. કાવભની કોકકરા કેરી કૂજન કયે. ૨. જનો જલાન જલતી ફને. ૩. મયૂખ ભનના ભોટા યે, જાણ્મે ઈતાયણ અણે.
જમાયે કોઇ સં્તતભા ંએક વયખા તારલાો ળબ્દ લાયંલાય અલતો શોમ ત્માયે અ રકંાય ફને છે.
ઈ.દા. ૧. તયર તયણી વભી વયર તયતી.(એક વયખો તાર અલે છે)
૨. તદનતંય અંતય ણફયાજે. ૩. કયે ગાન, ાન, તાન િ શાથભા ંરઇન.ે
3. / /
જે લાક્યના ફે ચયણ એકફીજા વાથે જોડાઇ ને સુદંય રઇ ઈત્ન્ન કયે છે ત્માયે અ રકંાય ફને છે.
ઈ.દા.
૧. થૃ્લી યથી ઈઠે કોનો સયુણબત, રુકકત મખુકયત શ્વાવ ?
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
22 | P a g e
૨. ઘેય ધામાા શકયગણુ ગાતા,લાતા તારન ેળખં મદંૃગ. ૩. ભશતેાજી વનળાે અવ્મા, રાવ્મા પ્રવાદને કમો ઓચ્છલ.
4.
જમાયે કોઇ કાવ્મ સં્તતના અંતભા ંવયખા રમ ધયાલતા ળબ્દો અલતા શોમ ત્માયે અ રકંાય ફને છે.
ઈ.દા.
૧. ાને ાને ોઢી યાત ! તાલ જપં્યુ ંકશતેા લાત ! ૨. જો જો યે ભોટાના ફોર
ઉજડ ખેડે ફાજમો ઢોર
1.
જે સં્તતભા ંઈભમે ને ઈભાનની ફયાફયી કયી શોમ તે સં્તતભા ંઅ રકંાય ફને છે.
અ વયખાભણી જેવુ,ં જેલી, જેલો, જેલા, ળી, વયીખુ,ં વયીખી, જેભ જેલા વયખાભણી સચુક ળબ્દોથી કયલાભા ંઅલે છે.
ઈ.દા.
૧. યેળભાનુ ંમખુ ચન્દ્ર જેવુ ંરાગે છે. ૨. ળળીમખુ વયીખુ ંસખુ ાવે ! ૩. દભમતંીનુ ંમખુ ચરં જેવુ ંછે.
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
23 | P a g e
જમાયે ઈભમે ને ઈભાન એક ફીજાભા ંબી જામ ત્માયે અ રકંાય ફને છે.
ઈ.દા. ૧. તે સ્ત્રીનો મખુચરં ળોબતો શતો. ૨. દભમતંીનુ ંમખુ તો ચરં છે. ૩. અ વવંાય વાગય તયલો વશરેો નથી.
જમાયે ઈભેમ એ ઈભાન શોલાની ળક્યતા દળાાલી શોમ ત્માયે અ રકંાય ફને છે.
અ રકંાયભા ંવયખાભણી સચૂક ળબ્દ તયીકે “જાણ”ે શોમ છે. ઈ.દા.
૧. તે સ્ત્રીનુ ંમખુ જાણ ેચરં જેવુ ંછે ! ૨. દભમતંીનુ ંમખુ જાણે ચરં ન શોમ !
જમાયે ઈભમે ઈભાન કયતા ચડીમાત ુ ંશોમ ત્માયે અ રકંાય ફને છે. ઈ.દા. ૧. ગગંાના નીય તો લધે ઘટે યે રોર,
વયખો એ પ્રેભનો પ્રલાશ યે,
જનનીની જોડ વખી નકશ જડે યે રોર. (શી જનની એટરે કે ઈભેમને ગગંાના નીય એટરે કે ઈભાન કયતા ચકડમાતી દળાાલેર છે.)
૨. દભમતંીના મખુ ાવે તો ચરં ણ વનતતજે રાગે.
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
24 | P a g e
૩. સદુાભાના લૈબલ અગ કુફેય તે કોણ ભાિ.
જમાયે કોઇ ળબ્દના ફે થા નીકતા શોમ ત્માયે અ રકંાય ફને છે. ઈ.દા.
૧. જલાની તો જલાની છે.(જલાની=યલુાની/ચારી જલાની)
૨. દીલા નથી દયફાયભા,ં છે અંધારંુ ઘોય !(દીલા=દીકો, દીલાનથી=મખુ્મ પ્રધાનથી)
જમાયે કોઇ લાક્યભા ંવનિંદા રૂે પ્રળવંા થલા પ્રળવંા રૂે વનિંદા થતી શોમ ત્માયે અ રકંાય ફને છે.
ઈ.દા. ૧. મનુો તો ાડતોડ શરેલાન છે. ૨. શભીયને છેલ્રી ાટરી ય ફેવલાનો ળોખ છે. ૩. શુ ંતભાયી ફશારુ્યી, ઉંદય જોઇને નાઠા !
જમાયે ઈભમેને તનેી ોતાની વાથે વયખાલલાભા ંઅલે ત્માયે અ રકંાય
ફને છે. ઈ.દા.
૧. કશભારમ એટરે કશભારમ. ૨. ભા ંતે ભા.ં
ગજુયાતી વ્માકયણ www.garvigujaratsite.wordpress.com
25 | P a g e
જમાયે કોઇ વનજીલ લતતનુે વજીલ શોમ એ યીતે દળાાલલાભા ંઅલે ત્માયે અ રકંાય ફને છે.
ઈ.દા.
૧. યાત એક વળકાયી કુતરંુ છે. ૨. યાિે વડક ણ ડખુ ંલાીને સઇુ ગઇ.
૩. ફૂર શવતા શતા.