KünyeEditörler

Velican PolatPolina Cengiz

Pelin GülHacer Kara

Kültür - SanatSibel Veldet

Şebnem Yeşiloğlu

Sinema TelevizyonSeyfi Demirci

Halkla İlişkilerİbrahim Gazioğlu

Mali HavuzAykut BeylanMesut Ayhan

OrganizasyonRecep SütçüAbuzer Ordu

Dış İlişkilerİrieda Hamzaj

Grafik TasarımKenan YakupErcan Şahin

Yayın YönetmeniEser Alpkaya

Yazı İşleri Müdürü Muhip Üzümcüoğlu

Akademik DanışmanArş. Gön. Fahriye Keskin

İkinci Adım‘Dergi bir okuldur’ demişti değerli bir büyüğümüz heye-canla ilk adımı dağıtılması için dükkanına götürdüğüm-de. İkinci Adım’da manasını şimdi daha iyi anlıyorum.

Bu sayıda ortak aklı biraz daha ortaya çıkarabildiğimizi görmek bizi yarınlar için umutlandırıyor. Kapak konusundan, içeriğine kadar, tüm sayfalar bu bütün-leşmeyle ortaya çıktı. ‘Çalışma Grubu’ ise ‘Çekirdek Kadro’yla birlikte sadece var olan potansiyeli yönlendir-di.

Burada yazılanları doğru anlamak ve oluşturulan di-yalektiğin aşılması isteniyorsa iki kelime arasındaki boşluğa odaklanılması elzemdir. Anlatılanların özüne orada ulaşacaksınız; hatırlayalım dikkat erdemdir.

Son olarak zamanın ruhsuzluğuna itafen;Kutsal amaçlarını çıktıkları yolda seçtikleri yanlış araçlarla değiştiren, siyasetin ulaşacağı limanın ahlak olduğunu söyleyip; her türlü ahlaksızlığın sancaktar-lığını yapanlara inat, biz yolumuzda adım adım ilerliy-oruz. Eğer sürç-i lisan edersek, şimdiden affalo..

AnkaraOsman ErbasanSerkan Alpkaya

İstanbulTaylanözgür EkinciGülcan YaylaAhmet Duran

YalovaYunus Emre SarıbuğaBoluVolkan Bozkurt

KocaeliEzgi YamanMelek Bilgili

DiyarbakırAli Ağaoğlu

Görkem Gördük

EskişehirOzan Böcekler

ÇankırıBuğra Sarı

AlmanyaAli Erol ÇetinEmre Baytok

Yazı göndermek, temsilcimiz olmak ya da bağışta bulunmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz. E-Posta: bilgi@adimdergisi.org İnternet Sitesi: www.adimdergisi.org Tel: 0506 326 36 57 0534 510 00 40 Merkez: Sakarya Baskı: Star Ajans Bursa

17 AralıkEsentepe Yerleşkesi, SerdivanAdım Dergisi SAKARYA

Temsilciler

İÇİNDEKİLER

İslam ve Ütopya

6Eren Erdem

Ütopik So-syalizmin Kısa

Tarihçesi

5Serkan

Alpkaya

ÜTOPYA4

Kapak Konusu

Rüya’dan Gerçeğe Cum-

huriyet

8Eser

Alpkaya

İdeal Üniversite

12Veli Reçber Müslüman

Ülkelerde Müslüman Olmak

17Fatih Rıfat

Eymir

Yüz Yıllık Kördüğüm: Filistin İsrail

20Ayşegül Öztürk

Biz Ne Kadar Masumuz?

24Hadiye Yolcu

IŞİD = Hariciler

32Taylan Özgür

Ekinci

Kadın Cinayetleri

Üzerine

30 Gülsüm Sav

İle Söyleşi

Uyuyan Ümmet

27 Mehmet Çakar

Nasıl Uyuyoruz ulan!

27 Velican Polat2139

26Fatma Karakuş Bir Tutam

Felsefe

37Iulai Chiciuc

SOMA Bir Çaresizlik mi?

34Gülcan Yayla

Sorunun Din Temellendirmesi

22Mehmet

Rakipoğlu

Küreselleşme ve Milliyetçilik

14Buğra Sarı FİLİSTİN -

İSRAİL Sorunu

18Özel Dosya

KÜLTÜR SANAT FİKİR

36

GÜNDEM ÖZEL

29

Tabii Hukuk Akımı

38Muhip

Üzümcüoğlu

Kış Uykusundan

Altın Palmiye’ye

40Seyfi Demirci

Tanrı Misafiri

50Yavuz Tufan Koçak

Çok Hoş Bir Yazı

46İbrahim Gazioğlu

Haya(t-l)i SobhetlerII:

Aşklar ve Yeminler

48İbrahim Gazioğlu

adımb lgif kiri4

1913 yılında Kalem isimli Osmanlı mizah dergisinde yayınlanan bu karikatür 50 sene sonrasının yani 1963 yılının Türkiye’sinden bir öngörüde bulunmuş. Aslında bu karikatürün Türk ‘modernleşmesinin’ kafa karışıklığını

ütopik bir çizim ile ölümsüzleştirdiği söylenebilir.Detaylara göz attığımızda birçok ilginç nokta dikkat çekmekte. Grand Theatr yazısının hemen üstünde, apartmanın çatı katında bulunan durakta bekleyen fesli bir bey ve uçan bir aracın içinde çarşaflı bir kadın. Arka planda ise bir zeplin ve uçak bulunmakta. Cadde boyunca tüm tabelalar ise Fransızca. Yine ayrıca trafiğin bir hayli karışık olduğu ve binaların üst katların-daki ağaçlar göze çarpmakta. Türklerde ve İslam toplumunda batı tarzı ya da benzeri ütopyalar var mı? Cumhuriyet’in Ütopyası neydi? Ütopik sosyalizm neden başarılı olamadı bu ve benzeri gibi sorulara cevap aradığımız bu bölümle şimdi sizi başbaşa bırakıyoruz.

Kapak Konusu:“Ütopya”

adımb lgif kiri 5

Ütopya

19. yüzyılın ortalarına değin işçiler, ya burjuva fikirlerin ya da ütopik sosyalizmin etkisi altınday-dılar. Ütopik sosyalizm, kapitalizmin ve işçi sınıfının doğuşu ile birlikte ortaya çıkmıştır. Her şeyden önce, işçi sınıfının baskıya ve sömürüye karşı protestosunu ve yeni, adil bir rejin kuruluşunu görmek dileğini ifade edi-yordu. Sosyalizmin ve ütopik komünizmin ilk temsilcil-eri, Thomas Morus (1478-1535), Tommaso Campanella (1565-1639), François Emile Babeuf (1760-1798) gibi isimlerdir. Bu isimler, sömürü düzeninin ciddi eleştirisini yaptılar ve yeni adil bir toplumun nasıl kurulması gerek-tiği hakkında bir sürü fikir ileri sürdüler.

Onlara göre, bu yeni toplum, herkesin iktisadi, siyasal, manevi; her alanda eşitliğini sağlamalıydı. Ama üto-pyacılar; temel soruna, bu yeni toplumun nasıl düzen-leneceği konusuna yanıt veremiyorlardı. Genel olarak betimledikleri toplum, gerçek olmayan bir evrene yer-leştirilmişti. Morus, toplumunu, uzakta bulunanÜtopi Adası’na yerleştiriyordu ve o zamandan beri de bu sözcük; düşsel olan, gerçekleşemez olan her şeyin an-lamına gelmeye başladı.

19. yüzyılda, ütopik sosyalizm, Saint-Simon (1760-1825), Charles Fourier (1772-1837) ve Robert Owen ( 1771-1858) tarafından geliştirildi. Bu isimler, kapitalist toplumun çelişkilerini görüyor ve haklı olarak, burjuva devrimi bayrağına yazılmış olan özgürlük, eşitlik ve kardeşlik isteklerinin burjuva devriminden sonra işçil-ere ne özgürlük, ne eşitlik, ne de kardeşlik getirdiği kanısındaydılar. Ütopik sosyalistler; kapitalizmi şiddetle yeriyorlar, kapitalizmin yaralarını ve kusurlarını deşip

ortaya koyuyorlar, sömürüden ve toplumsal uzlaşmaz karşıtlıklardan arınmış yeni bir toplumsal düzen ülküsüyle, kapitalizme karşı çıkıyorlardı. 19. yüzyılın ütopik sosyalistleri; üretimin gelişmesini, emeğe göre paylaşmayı ve insanların temel gereksinmelerinin karşılanmasını, sosyalist ilkenin gerçekleşmesinin önem-li bir etkeni sayıyorlardı. Hatta kapitalist toplumdan sosyalist topluma geçiş yolunu da önermeye çalıştılar. Örneğin, Fourier, düşman birliklerini bütünden ayırarak onları tek tek dövüş düzenini ordusunda uygulayan Eski Yunan’ın askeri lideri Makedonyalı Filip’in fikrinden esinlenerek falanjlar kurmayı tasarlıyordu. Buna göre, yeni toplum, sosyalist ilkeleri uygulayacak olan 300-400 ailelik falanjlar halinde örgütlendirilmeliydi. Bun-lar, öteki insanları da yeni bir toplum kurmak gereğine inandıracak örnekler olacaktı.

Fourier ve Saint-Simon, bu yeni toplumu anlatabilmek ve yaşatabilmek için bir hayli çaba gösterdiler. Ancak, Fourier düşüncesinin neden desteklenmediğini anlama-dan öldü; Saint-Simon ise, parasını bu yeni ilkelere göre örgütlenmiş bir derneğe yatırdı ama kısa bir zamandan sonra bu örgüt sıradan bir kapitalist girişime dönüştü.

Neden ütopik sosyalistler yenilgiye uğradılar? Çünkü toplumun, doğru bir bilimini henüz kuramamışlardı. Onların teorileri; büyük kısmıyla insanın niteliğinin değişmezliği, toplumsal yasaların çağlar boyunca değiş-mezliği gibi burjuva yasalarına dayanıyordu. Toplumsal yasaların, fizik yasalarına benzer olduğunu sanıyorlar ve insanların iyiler ve kötüler diye ayrıldıklarını kabul eder-ek, kapitalist ve işçi arasında ayrım yapmıyorlardı. On-lara göre, nasıl ki doğada, aynı işaretli yükler birbirler-ini iterler, karşıt işaretli yükler birbirlerini çekerlerse, toplumda da benzer zevkleri olan insanlar uyuşamazlar fakat ayrı zevkleri olanlar iyi anlaşılırlar. Bu fizik yas-alarının toplumun incelenmesine yanlış bir biçimde aktarılışı, yalnızca burjuva fikirlerinin etkisinden değil, toplumsal bilimlerinin olduğu kadar doğa bilimlerinin de o çağlarda düşük bir düzeyde bulunmasından, kap-italizmin ve işçi hareketlerinin az gelişmiş olmasından kaynaklıdır.

Serkan Alpkaya

Ütopik Sosyalizmin Kısa Tarihçesi ve Başarısızlığının Sebebi

Kapak Konusu:“Ütopya”

adımb lgif kiri6

Eren Erdem

El-Medinet’ül Fâzıla

Aslında olmayanın, olması gerektiğine inanılan ama dönemin koşul ve konjonktürü içinde gerçekleşmesi

“imkansız” addedilen gelecek tasarımlarına ütopya deriz. Ütopyalar, iyinin resmi iken, kötü geleceğin resmediliş şeklinde “distopya” adı verilir. İdeolojilerin müspet bir biçimde “ütopyaya” dayanması, bir gelecek tasarımı olduğunu gösterir. Tarihi incelediğimizde, Platon’dan Farabi’ye, Rönesans aklının örgütleyicisi Bacon’dan, 16.yy’da Thomas Moore gibi isimlere kadar, insanlık “mevcut olanın” kaotik durumuna itirazla, olması arzula-nanı resmetmiş ve biçimlendirmiştir.

Bazen fantazinin hudutlarında gezinen “ütopyalar,” bir gerçekliğe dayandığı ölçüde “ideal toplum” aklını örgütleyebilir. Nitekim tarih ve toplum göstermektedir ki, “ideal toplum ya da kemalat arayışları, insanlığın en kadim arayışlarının başında gelir.”

Habil(avcı, toplayıcı toplum) ile Kabil(tarım ve özel mülkiyet dönemi) arasındaki çatışma akabinde, “Adem’in yasak ağacı, Kur’an’ın deyimiyle mülkiyeti, üretim araçlarının bir zümreye ait olabileceği fikrini benimseme-sine mütevellit,” sınıflı toplumun yani cehennemin koşul ve gerçekliğini yaşayan insanlık, bu durumdan çıkışın yöntemleri ile birlikte, çıkışın yaratacağı “ideal durumu” resmetme arayışını da gerçekleştirdi.

İşte İslam’ın ütopyası, “Medinet’ül Fazıla’dır.” Farabi’nin ilk olarak ifade ettiği, İbni Haldun’un Mukaddime’sinde resmettiği bu toplumsal durum, esasen “gerçekçi bir muhtevaya sahiptir.”

İslam ve Ütopya

Eren Erdem Kimdir? İstanbul, Fatih doğumlu, yazar .

Eren Erdem, ilk ve orta öğrenimini İstanbul’da yaptı. Küçük yaşlarda çeşitli kurumlarda Kur’an üzerine dersler aldı. Üniversite eğitimini, dönemin politik koşulları içinde yarıda bırakmak zo-runda kaldı ve Kur’an odaklı İslam düşüncesi üzerine çalışmalar yapmaya başladı.

Türkiye’de geleneksel İslam anlayışına itiraz temelinde şekillenen “hanif müslümanlık” hareketinin öncülerin-den Eren Erdem, 2000’li yılların hemen başında kuru-lan “haniflik” düşüncesini esas alan platformlarda öncü görevler aldı. 28 Şubat’ta oluşan konjonktürde baskılanan fikirlerin, internetin gelişimiyle yeniden tartışılmaya başladığı ilk süreçlerde etkin çalışmalar yaptı.

2011 Yılında kamuoyunda “Devrimci Müslümanlar” olarak bilinen hareketin ortaya çıktığı, ve “Devrimci Sahabe Ebuzer Gıffari’nin sürgün yerinden ismini alan” Rebeze Kültür Evi’ni kurdu. Burada “Kur’an sohbetleri yaptı ve çok sayıda etkinlik düzenledi.

Şimdiye kadar, “Gayya Karanlığından Kur’an Aydın-lığına(2009), Abdestli Kapitalizm (2010), Nurjuvazi (2011), Şeytan Evliyaları(2011), Selman-ı Pak(2012), İslam ve Kapitalizm(2012), Riya Tabirleri(2012), Devrim Ayetleri(2013) adlı 8 kitap yazdı.” Bir çok kitabı büyük ilgi gördü.

Halen Ezber Bozanlar adında bir televizyon programı yapmakta olan yazar, bağımsız yazarlığını sürdürmekte-dir.

Ütopya

adımb lgif kiri 7

Medinet’ül Fazıla, “erdemliler şehri” manasına gelir. Farabi

ilgili eserinde, insanlığın “kozmik birliği idrakini esas alan bir okumaya gark olmasıyla birlikte, ezen-ezilen çelişkisinin bertaraf edileceğini, kainatın nizam ve de-vinimine adaptasyonun mutlak prensip olarak görülmesi halinde, ideal toplumun ortaya çıkabileceğini ifade eder.” Esasen Farabi’ye ek olarak İbni Haldun, tabiatın “Al-lah’ın şeriatının

uygulandığı yer” olduğu gerçeğine binaen, insanlığın iş ve oluşlarda “tabiata öykünerek” kendisini gerçekleştirmesi gerektiğini vurgular. Bu anlamda, Kur’an’ın temel “cen-net tasvirlerinin” ölüm ötesi bir durumda ziyade, ölüm öncesine ait bir durum olduğu, sınıfsız ve sınırsız bir dünyanın Kur’an’da zikredilen cennet kavramına karşılık

geldiği fikri, Dr.Ali Şeriati’nin de yoğun biçim-de vurguladığı, dinin temel prensipleriyle çeliş-mez bir gerçektir.

Bu yaklaşım üzerinden, Medine pratiğiyle değerlendirme yapacak olursak, “inanan ve inanmayanların tek bir ümmet oluşturduğu” ifadesinin yer aldığı Medine vesikası, inanç öznesinin geri planda olduğu, insan öznesinin belirleyici kılındığı toplumcu bir anayasa olarak çıkar karşımıza. Ve İslam’ın ilk anayasasının hiç bir yerinde “ameli ve itikadi” bir ifadenin olmaması, ilahiyatçıları düşündürse de, kavrana-mamış bir durumdur. Bu duruma göre, “inanç,” ideal olana götüren bir araçtır. İdeal olan, “in-ançlardan arınmış olan durumdur.” Harita “yolu bulmak için gerekir.” Yol bulunduğunda “harita-ya ihtiyaç kalmaz.”

Meselenin ontolojisini tartışmak yerine, pratiği üzerinden konuşursak; “Medine, özel mülki-yetin gelişmediği, ortaklaşmacı ve paylaşımcı üretimin belirleyici olduğu ve ilişkilerin de bu altyapı üzerinden şekillendiği bir süreçtir.” İşte İslam’ın ütopyası olan Medinet’ül Fazıla an-layışı, bu pratiğin “gelişmiş ve daha kapsamlı olarak kendisini gerçekleştirmiş halidir.” Eşitlik ve özgürlük fikrinin benimsendiği bu “ideal toplum okuması,” doğru anlaşıldığı taktirde, din

adına kan dökme fiilinin ne kadar gerçekdışı olduğu da anlaşılacaktır.

Ütopyalar, insanlığın ideale doğru yolculuğunun harital-arıdır. Ve ütopyasız yol sürmenin imkansızlığı “gerçeğin ta kendisidir...”

adımb lgif kiri8

Eser AlpkayaÜtopya

Türk edebiyatında ütopya olup olmadığı uzun süre tartışıla gelmiştir. Yapılan incelemeler ile özellikle tanzimat, meşrutiyet dönemleri ve cumhuriyetin kuru-lum safhaları gibi kritik dönemeçlerde batıdaki ütopya tarzında kaleme alınan eserlerin bulunduğu sonucuna varılmıştır. Bunlardan öne çıkanlar siyasi rüyalar olarak yazılan eserlerdir. Bu eserlerin neden rüya tarzında yazıldığının cevabı ise dönemin sosyopolitik özel-liklerinde aramak gerekir. Konuşulması tabu olan ütopik uç konulara değinilen ve dönemin yöneticilerinin hoşu-na gitmeyeceği muhtemel olan bu eserler bir muhalefet etme yöntemi olarak kullanılmıştır. Özellikle Ziya Paşa ve Namık Kemal gibi birinci meşrutiyete giden yolda önemli izler bırakan hem döneminde, hem de sonrasında birçok kişiyi etkileyen kişilerin ‘rüyaları’ bunların arasın-da en önemlerindendir.

Ziya Paşa Londra’da bir parkta gördüğü rüyasında padişah Abdulaziz’e meclis yönetimine geçmesinin fay-dalarını uzun uzun anlatırken, Osmanlı’nın genel duru-munun vahameti hakkındaki görüşlerini aktarır ve başta bu durumun baş sorumlu olarak gördüğü Sadrazam Ali Paşa’nın görevden alınması olmak üzere çözüm öner-

ilerini çekinmeden sıralar. Namık Kemal ise rüyasında hürriyet perisi olarak adlandırdığı hayali varlık üzerin-den esaret altında yaşadığını düşündüğü halka seslenir, onlara hürriyetin önemini anlatmaya çalışır ve onun için mücadele etmeye çağırır. Ecdat ile övünmenin bir fayda getirmeyeceğini, yapılması gerekenin örnek nesiller ye-tiştirip ülkeyi ileri bir safhaya taşımak olduğunu belirtir. Rüyanın sonuna doğru hürriyet perisi kendini Namık Ke-mal’in idealize ettiği vatan’a bırakır. Gelişmiş bir vatanın özelliklerini anlatır ve bunun özgürlük, millet iradesi, hükümet ve bilinçli çalışkan vatandaşların oluşturduğu adaletli bir toplum yapısıyla ulaşılabileceğini söyler.

Genç Osmanlıların önemli iki fikir adamı tarafından kaleme alınan bu eserlerde vurgulanan bu idealler son-raki dönemlerde de devam edecek ve gerçekleştirilm-eye çalışılacaktır. Rüya şeklinde kaleme alınan eserler haricinde İsmail Gaspırala’nın Darürahat Müslüman-ları ve Kadınların Ülkesi gibi eserleri bize özgü ütopik eserler olarak tanımlabilir. Gezi notları olarak kurgula-nan ‘Darürrahat Yahut Acaip Diyar’ı İslam’ 1887 yılında Tercüman gazetesinde yayınlanır. Molla Abbas isimli karekterin Endülüsü ziyareti sırasında yine yarı uykulu ,yarı uyanık bir haldeyken kendini bir anda kimsenin

Rüya’dan Gerçeğe: Cumhuriyet

İnsanlar var oldukları çevreyi kurdukları hayaller ile dönüştürmeye çalışır. Hayalsiz insan yoktur ve yine hayali olmayan toplumda yoktur. Toplumsal anlamda ideali arayışın en özel ifadesidir Ütopya. Ütopya; var olmayan, hayali yer. Kimi ütopyalar zaman içerisinde gerçekleşir, kimisi gerçekleşmeyi bekler, kimisi ise asla gerçekleşmeyecektir. Bazıları ise tar-ihin tekerrürü içerisinde sürekli kendini yeniler. Milattan önce 500lerde Atina’da kurulan demokrasiler 1700’lü yılların monarşilerle yönetilen Avrupası için gerçekleştirilmesi gereken birer hayaldir mesela. Bu hayal Fransız devrimi ile gerçekleşecektir.

Osmanlı’nın parçalanma sürecinde de hastayı iyileştirmek için farklı reçeteler aranacak ve bu ızdırabın içinde ütopyalar türetilmeye çalışılacaktır. Cumhuriyetin ütopyası neydi bunun incelemesine geçmeden önce 19. yüzyılda ve 20. Yüzyılın başlarında kendisi bir ütopya olan cumhuriyete kadar olan döneme göz atalım.

adımb lgif kiri 9

bilmediği Darürahat Ülkesinde bulur. Bilimde ve teknikte son derece gelişmiş olan bu müslüman ülke onu kendine hayran bırakır ve Molla Abbas’ın kendi toplumunu sorgu-lamasına neden olur.

Gaspıralı’nın yapıtlarında kadınların toplum içinde-ki yerine de geniş yer verilmektedir. Mesela Darürahat Ülkesinde kadınlar medeni ve sosyal haklar bakımından erkeklerle eşittirler. Kadınların memur olması ya da si-yasetin içinde olması toplumsal bir gelenek kabul edilir. Gaspırala’nın bu konuya biraz da mizahi bir açıdan yak-laşan, yine Molla Abbas’ın gezi notları olarak kurgulanmış diğer önemli eseri ise 1890 yılında Tercüman Gazetesinde yayınlanan Kadınlar Ülkesi’dir. Bu ütopik eserde kadınlar ve erkekler toplumsal yapıda rol değiştirmiştir. Ülke kadın-lar tarafından yönetilmekte ve sosyal yaşamda kadınlar ön planda olup erkeklerin baskı altında olduğu, kendilerini kadınlardan korumak için örtünmek zorunda kaldığı ironik bir toplum yapısı tasvir edilmektedir.

İlerleyen yıllarda Hüseyin Cahit Yalçın’ın ortakçı bir yaşam hayal ettiği Hayat-ı Muhayyel gibi eşitlikçi üto-pyalarda kaleme alınacaktır. Yine Eşitlikçi ütopyalara, nazım şeklinde kaleme alınmış ve bir alevi ütopyası olarak ifade edilen ‘Rıza Şehri’ örnek gösterilebilir. Yazarı ve tarihi kesin olarak bilinmeyen bu dörtlüklerden ufak bir kesit: ‘

Daldım hayalimin derin bahrınaVardım erenlerin Rıza Şehri’neBir demi mekanmış insan ehlineBenlik yok dediler rızamız birdir

Götürdüler beni mihman ettilerBin bir taam ile sofra kurdularNe bir hile ne de fesat güttülerÇünkü emeğimiz hazımız birdir

Paydos eylemişiz pula parayaNe lüzum var padişaha sarayaBiz bir hak düzeni kurduk burayaNefsi benlik yoktur özümüz birdir...’

Ziya Gökalp’in ‘Turan’ ve Kızılelma şiirlerinde de ütopik izlere rastlamak mümkündür. Turan’da ‘Vatan ne Türki-ye’dir Türklere, ne Türkistan;/ Vatan büyük ve müebbet bir ülkedir: Turan’ demiş ve dünyadaki bütün Türkleri bir arada toplayacak hayali ülke Turan’ı işaret etmiştir. Yine Ziya Gökalp’in 1913 tarihli ‘Kızıl Elma’ şiirinde hayali bir ülke tasvir edilecektir:

“Kızılelma yok mu? Şüphesiz vardır; Fakat onun semti başka diyardır... Zemini mefkûre, seması hayâl... Bir gün gerçek, fakat şimdilik masal... Türk medeniyeti taklitsiz, sâfî Doğmadıkça bu yurt kalacak hafî”

Türk miteolojisinde önemli bir yere sahip olan Kızıl Elma ülküsünü bu şekilde Gökalp yeniden canlandırmaya çalışa-caktır. Kızıl Elma ile ilgili iki önemli eser daha saymak mümkündür: Ömer Seyfettin Kızıl Elma Neresidir? İsimli hikayesinde, Kanuni Sultan Süleyman Kızıl Elma’nın neresi olduğunu merak eder ve bunu yanındaki danışman-lardan ve askerlerden öğrenmeye çalışır. Bu hikayede Kızıl Elma’nın halkta var olan bir örf olduğu ve özellikle or-duyu motive etmek için kullanılan ve padişahın belirlediği ulaşılması gereken bir yer olarak kavramlaştırılır. Bir diğer eser de Ragip Şevki Yeşim’in 1971 tarihinde yazılmış Kızıl Elma isimli romanıdır. Roman Fatih Sultan Meh-met’in İstanbul’u feth ettikten sonra yeni kızıl elma olarak Roma’yı belirlemesini ve bu amaç için İtalya’ya yerleştird-iği casusların başından geçenleri anlatır.

Cumhuriyet dönemini etkiliyen önemli eserlerden biri olarak kabul edilen ve dönemin radikal batıcı ve pozitiv-ist aydını olarak tanımlanan Abdullah Cevdet’in İctihad dergisinde yayınlanan Pek Uyanık Uyku adlı eseri de değinilmesi gereken metinler arasında. Kitabında fesin kaldırılmasından, latin alfabesine geçilmesine, kadının so-syal yaşamdaki öneminden, hukuki reformlara ve tekke ve zaviyelerin kapatılmasına kadar daha sonra hayata geçiri-lecek birçok hususa değinilmiş.

Cumhuriyete giden yolda bu ve bunun gibi metinler-in önemli bir referans noktası teşkil ettiğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu çerçevede Mustafa Kemal’de Cumhuri-yet idealini gerçekleştirme konusunda şüphesiz ki bu arka plandan yoğun bir şekilde etkilenmiştir.

Bir ütopya olarak muasır medeniyetlerÖzellikle Tanzimattan bu yana aydınlar arasında farklı türlerde de olsa bir ülkü haline getirilmiş Cumhuriyet’in ,Mustafa Kemal ve arkadaşlarının başarıyla yönettikleri Milli Mücadele sonucunda adım adım hayata geçirilmesi aslında bir anlamda bir ütopyayanın gerçekleşmesiydi.

Bu andan itibaren aynı Ziya Gökalp’in Kızıl Elması’nda olduğu gibi, ki Mustafa Kemal’in Gökalp’ten çok et-kilendiği hep dillendirilir, yeni ‘kızıl elma’ olarak ilk başta ‘muasır medeniyetler seviyesini ulaşma’, daha sonrasında ise hiç ulaşılamayacak ama hep peşinden gidilecek bir ülkü

adımb lgif kiri10

olarak ‘muasır medeniyetlerin üstünü çıkma’ ideali benim-senecektir.

Peki neydi muasır medeniyetler seviyesine hatta onun da üstüne çıkma ideali?Bunu doğru kavrayabilmek için 1920’li yılların başında Anadolu coğrafısını zihnimizde doğru canlandırmamız gerekiyor. Savaşlardan bitkin düşmüş, koca imparatorluğun yükünü hem savaşta hem barışta yıllarca sırtında taşımış, çoğunluğu köylü Türk nüfusundan meydana gelen, oku-ma-yazma seviyesi alt seviyelerde olan bir halk. Kadınları toplum hayatından soyutlanmış, niteliksiz din adamları tarafından verilen din eğitimi ile zihinleri hurafelerle doldu-rulmuş insanlar.

Bu insanlar ki aslında hem yaşadıkları coğrafya ile, hem mensubu oldukları dinin aydınlık döneminde, hem de inşaa ettikleri devletleriyle büyük bir medeniyetin mirasçıları. Şu anda ise bilimde, teknikte batı tüm ihtişamıyla medeniyet bayrağını devralmış.

Her ne kadar bu vecize ile burada o dönemde batı medeni-yeti kast ediliyorsa da , somut bir tanım yapılmamasının nedenlerinden biri medeniyetlerin insanlığın ortak malı olarak görülmesinden kaynaklanmaktadır. Bu manada gün gelir medeniyetin adı değişir ama cumhuriyetin amacı sürekli kendini yenileyerek onu takip etmek olacaktır. Cumhuriyetin yeni ‘kızıl elması’ budur.

Burada Atatürk döneminin toplumu reforme etme anlamın-da kendine referans noktası olarak aldığı ve yetiştirmek istediği cumhuriyet insanına örnek gösterdiği kitaplara göz attıldığında Atatürk’ün askeri liselerde okultulmasını istediği Beyaz Zambaklar Ülkesi kitabının özel bir yeri olduğunu vurgulamak gerekir. 1923 yılında Grigoriy Petrov’un kaleme aldığı bu kitap 1800’lü yılların Finlandi-yasında yaşanan büyük dönüşümü anlatıyor. Kitapta; Asker, din adamı, profösör, öğretmen, doktor, iş adamları dahil olmak üzere toplumun tüm unsurları büyük bir dayanışma içerisinde Finlandiya’yı nasıl geri kalmışlıktan kurtardıkları ve ülkenin aciz, batalıklar ülkesinden bir avuç idealist insan-lar öncülüğünde nasıl beyaz zambaklar ülkesi haline geldiği akıcı bir dille anlatılmış. Bu hareketin baş kahramanı Snel-man’ın güzel aydın tarifi hala günümüz içinde geçerli:

“ Aydın olmak, modaya uygun elbiseler giymek ya da kolalı yakalık ve modern şapka takmak değildir. Halk size, iyi bir maaş almanız ve akşamları sözde okuma salonların-da kağıt ve domino oynamanız için okutup eğitmedi. Bu durumda siz, aydından daha çok, çürümüs aydın oluyor-sunuz. Siz halkı aklını, halkın iradesini ve gücünü halkın vicdanını harekete geçirmek mecburiyetindesiniz. Halkın

fikrini uyandırmalısınız. Köylüyü, işçiyi, ve toplumun alt tabakalarını nasıl iyi yaşanır, nasıl iyi yaşam koşulları yaratılır diye eğitmek zorundasınız.“Erken Cumhuriyet dönemi toplum idealini anlamak için bir diğer önemli eser ise 1931 yılında Atatürk’ün manevi kıza Afet İnan’a yazdırdığı ve liselerde ders kitabı olarak okutul-masını istediği Vatandaş için Medeni Bilgiler kitabıdır. Bu kitapta Türk tarihinin kökenlerine değinilmiş olmasıyla bir-likte, bilinçli olarak ortak geçmiş ve bir arada yaşama duy-gusu temelinde, kültürel bir vatandaşlık tanımı yapılmıştır. Laiklik vurgusu etrafından İslam diniyle Türklerin, Farsların ve Arapların bir millet olamadığı, İslamiyetten önce de Türklerin büyük bir millet olduğunu ve İslamiyetle bir-likte Türklerin milli his ve duygularını gevşettiğini ifade edilmiştir. Türkiye’de sınıfsal çelişkilerinin olmadığı ve kooparatist bir toplum yapısının mevcut olduğuna değinilm-iştir . Türkler’in tarih boyunca demokrasi anlayışı içerisinde bir yönetim biçimi ile yönetildiklerini ancak bu noktada saltanatla yönetilen son tarihi devletlerin padişahlarının despotça iktidarlarını devam ettirmişleri dile getirilmekte-dir. ‘Demokrasiye Muhalif Asri Cereyanlar’ başlığı altın-da Bolşevik nazariyesi, ihtilalci sendikalizm nazariyesi, menfaatlerin temsili nazariyesi’ olarak üç tehlikeye işaret edilmiş ve hürriyetin önemi şu şekilde vurgulanmıştır:Türk, istibdat ve esaret zincirlerini parçalayabilmek için dahilî ve haricî düş manlar karşısında hayatını ortaya attı; sayısız fed-akârlıklara katlandı; muvaf fak oldu; ancak onsan sora hürri-yetine sahip oldu. Bu sebeble hürriyet Türkün hayatıdır.

Bu noktada Atatürk üzerinden farklı siyasi kanatlardan yapılan spekülasyonları engelemek için Medeni bilgiler kitabının, onun düşüncülerini anlamak bakımından önemli olduğunu düşünüyorum. Tarihi bir şahsiyet olarak onun olumlu ya da olumsuz anlamda siyasi bir malzeme haline dönüştürülmesine ancak bu şekilde; güvenilir kaynaklardan bilgi edinerek engel olunabilir kanısındayım.

Erken cumhuriyet döneminde ‘ütopik’, geleceğe yönelik bir kurgu metin ve yazıldığı 1930 yılında yaşanan gelişm-elere bir eleştiri olarak kaleme alınan Ahmet Ağaoğlu’nun Serbest İnsanlar Ülkesi değineceğimiz son eserdir. Döne-min önde gelen isimlerinden, daha sonra Fethi Okyar ile Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın Atatürk’ün yönlendirme-siyle çekirdek kadrosunda bulunan Ali Ağaoğlu’nun bu kitabı yine kurulacak olan partiye de esin kaynağı olacaktır. Liberal görüşleri benimseyen Ağaoğlu bu kitabında bireyin özgürlüğünü merkeze alan bakış açısıyla o dönem yapılan devrimleri eleştirir. Kitabını esaretten kurtulmuş kahra-manının Serbest İnsanlar Ülkesi’ne seyahati üzerine kur-gulayan Ağaoğlu, dolaylı yoldan kendi hayat hikayesini de kurguya aktarır. Kitabında Ağaoğlu toplum yapısının teme-

adımb lgif kiri 11

lini demokrasi,bireycilik, özgürlük,kişisel feragat, serbest rekabet ve toplumsal dayanışma fikirleri üzerine kurmuştur. Kendisi de özünde Cumhuriyet değerlerine bağlı bir aydın olmasına rağmen, 20’li yıllarda desteklediği hareketin daha sonra git gide otoriterleştiğini ve liderinin putlaştırıldığını savunur. Bu fikirleri nedeniyle Ağaoğlu’nun içinde bulun-duğu gazete, dergi, parti vb. gibi oluşumlar hep bir engele takılmıştır.

İnönü ile arasında geçen şu diyalog onun duruşunu bize aktarmaktadır.

İsmet İnönü: Meclis’te serbestsizlikten bahsettiniz. Siz ne zaman söz istediniz de verilmedi? Veyahut söylemekten men edildiniz?Ağaoğlu: Resmen cevap isterseniz hiçbir zaman, fakat hakikati isterseniz daima! Çünkü serbesti öyle bir şeydir ki sizi kuşatan havadır. O hava kurutulursa elbette kikimsede ne söz istemek, ne söz söylemek isteği kalır”

Kitapların dışında cumhuriyet ve ütopya başlığı altında şüphesiz ki bize has bir eğitim modeli olarak Köy En-stitüleri’nin adınını anmamak olmaz. Teorik, sadece kitaba dayalı öğretim yerine ‘iş için iş içinde işle eğitim’ ilkesi temelinde pratikle bütünleşmiş bir modeli yeni cumhuriyet insanını yetiştirme ideali çerçevesinde geliştirilmiş, ancak uzun soluklu olamıştı.

Yine şehir tasarımı anlamında bir kasabadan başkente dönüşüm sürecinde bozkırın ortasındaki Ankara’nın önemi-ni bu konuda vurgulamak gerekir. Ankara bu topraklara

olancın simgesidir bir nevi. Atatürk ve arkadaşları için ütopya olarak algılanan şehrin çağdaş bir yerleşim yerine dönüştürebilmek için çok masraf edilmiştir. Ancak şehrin sağlıklı büyümesi için imara açılmak üzere satılan arsaların yönetici elit kesim tarafından da bir ranta dönüştürülmesi Ankara’nın handikapı olmuştur. Fatih Rıfkı Atay Anka-ra’nanın imarında yaşannan sorunları şu şekilde dile ge-tirmiştir:

“Ankara’da milyonlar çalınmıştır.İstanbul’da milyonlar vurulmaktadır.Sabit olmuştur ki, Mustafa Kemal, şapka ve Latin harfleridevrimlerini başarabilecek kadar kuvvetli bir idare kurmuş, fakat bir şehir planını tatbik edebilecek kadar kuvvette bir idare kuramamıştı.”

Buna rağmen ufak bir bozkır kasabasından tüm Anadolu’ya umut saçması için bir metropol meydana getirilmesi sağlan-mıştır. Ancak bu durum nicelden nitele dönüşümü sağlaya-mamıştır.

Yazıyı burada sonladıralım. Elbette ütopya ile cumhuriyeti eşleştirdiğimizde daha birçok örnek çıkarmak mümkün. Girişte değindiğimiz gibi cumhuriyet’in kendisinin tan-zimattan bu yana bir ütopya, bir rüya olarak öne çıkması onu hayata geçirenlere de daha ulaşılamaz ütopyalar için güç kaynağı olacaktır. Bu kapsamda tüm ütopyalar gibi cumhuriyet’in ütopyası’da totalitaryan öğeler içerir. Kendi tasarımını, kendi doğrusunu hayata geçirmek için baskı oluşturmaktan çekinmemiştir. İdeal olanı, görünmeyeni, görünür kılabilmek için bunu bir ihtiyaç olarak görmüştür.

Peki ya sizin 10 yıl, 50 yıl ya da 100 yıl sonrası için

bir gelecek tasarımınız/hayaliniz/ütopyanız var

mı? Bize yazın, yayınlayalım.

adımb lgif kiri12

Humboldt’a göre üniversitenin amacı ve rolü öğrenciye bilgi aktarmak değil, öğrenci ile birlikte öğretim üyelerinin önderliğinde bilgi arayışına çıkmak öğretim üyesi ve öğrenci ile birlikte bilime hizmet etmektir. Dolayısı ile burada bilgi arayışı ve bilime hizmet olarak öğretim üyeleri ve öğrencile-rin bilgi arayışı yolculuğu üç temel yolda gerçekleşir :

1) İnsanın kendisinde2) İnsanın içinde yaşadığı dünya3) Galaksi Sistemi ( Uzay )

İdeal üniversite, bilim felsefesinin temel ilkeleri üzerine kurulmuş, bilimsel metodolojik kuralları kendine ilke edi-nerek bu ilkeler üzerinde farklı bilim disiplinlerine eleştirel düşünce, sorgulama, yorumlama, tartışma, felsefi yaklaşım, sosyolojik yorum, teknik analiz, ampirik karşılaştırma, teknolojik rasyonalite...anlayışını benimsemiş üniversite olarak tanımlayabiliriz. İdeal bir üniversite tanımı arayışımızda üniversitelerin yapılarının önemini göz ardı edemeyiz. Çünkü ideal bir üniversiteye ulaşma çabamızın olmazsa olmaz üç temel yapısı vardır. bu üç temel yapı olmadan ideal bir üniversiteye ulaşmak mümkün değildir. Bunlar,1) Mali Özerklik2) Yönetim Ve İdari Özerklik3) Bilimsel Özerklik

Türkiye’de üniversitelerTürkiye’de dünya da örneğine rastlanılmayan bir gerçek daha doğrusu niteliksiz, bilimden uzak, aklın eleştirisinden ve yo-rumdan uzak, teknolojik rasyonaliteden yoksun, toplumdan kopuk, üretmek, tartışmak, araştırmak geliştirmek felsefesini yok sayan evrensel değerlerden bihaber her şehirde hızla

artan üniversite kurma politikası ile karşı karşıyayız. Her ilimizde üniversiteler kurulmakta ve bilimsel akıldan uzak programlarla akademisyenler yetiştirilmektedir. Peki bu politikaların ya da üniversiteleşme adına her şehirde üniversite kurmanın mantığı nedir? Aslında bu sorumuzun iki temel cevabı bulunmaktadır.1) Ekonomik olarak şehri kalkındırmak...2) Bu gün Dünya da sosyo ekonomik bir sorun olarak özel-likle genç işsizlik yüzde oranlarının yüksek olduğu bir sosyo ekonomik durum karşısında gençliği oyalamak...amaçtan ve bilimden uzaklaşıp, niteliğin önemsizleştiği bir üniversiteleşme modelini yarattığı sonuçlara baktığımızda plazalar ve dershanelerden bozma binaların üniversiteye dönüştüğünü görürüz. her ilde üniversite kurarak , bir ülkenin milli gelirini adaletli dağıtmak ve gelir dağıtımı arasındaki uçurumda adaletsizliği azaltmak için üniversite kurarak o şehri kalkındırmak gibi anlamsız bir iktisadi yak-laşımın içi boş kurumlar ve kolay akademisyen yetiştiriciliği sonuçları doğurduğu gerçeği ile karşı karşıya kalırız . Diğer bir amaç ise dünyada e ülkemizde büyük bir sorun olan genç işsizlik ve istihdam sorununun da böylece kontrol altına alınma ve gençleri bu boş kurumlarda niteliksiz öğretim üyeleri ile oyalama politikası güdülmesi anlayışıdır. Üniver-siteler piyasanın pençesinde özelleşmektedir. Milyonlarca aileye ve gençlere üniversite okuma (bu okuma süresi 4 yıl ya da 2 yıl) bir üniversite diploması ile daha iyi bir iş, daha nitelikli eleman statüsünde olma umudu satılmaktadır. İşte bu durumda başka bir tartışma konusu ortaya çıkmak-tadır. Üniversitelerin niteliği ve niceliği; bu konuyu da öne-minden dolayı bir başlık altında incelemekte fayda vardır. Üniversitelerin Nitelik ve Nicellik YönüÜniversitelerin ve kadroların niteliği, niceliği konusunun

İdeal Üniversite

Ütopya Veli Reçber

Günümüzde üniversite her ne kadar iş dünyasına ya da kapitalist sisteme nitelikli eleman yetiştiren bir kurum gibi görünse de 19. yüzyılın başlarında Almanya’da Berlin Üniversitesi’ni kuran Wilhelm Von Humboldt üniversitenin hedefini temel bilimlerin incelenmesi, araştırma ve öğretimin birlik-te yapılması, öğretim üyelerinin kilise veya devlet baskısı altında olmadan çalışabilecekleri ortamın sağlanması ve topluma katkı yapması olarak tanımlamıştır. Humboldt’un tanımdan yola çıkarak ideal bir üniversite modelinin tartışıldığı düşünce ortamlarında ideal üniversite modelini tartışma-larında doğru modele ulaşma da Humboldt’ın bu tespitlerinin önemi çok büyüktür.. Bu yaklaşımının temelini Humboldt ideal üniversiteyi tanımlarken eleştirel yaklaşım, eleştirel düşünce ve eleştirel yorum ile doldurmaya çalışmaktadır. Yani üniversiteler özne ve nesnelere, var olan ve var olduğuna inanılan her türlü özne ve nesneye eleştirel yaklaşım, eleştirel, düşünce ve eleştirel yorum kazanmış bireyler yetiştirmek olduğunun altını çizer.

adımb lgif kiri 13

ne kadar önemli olduğunu anlamak için amaç ve araç ya da elimizdeki özne ve nesnel tartışmalar konusunda iki farklı bakış açısının arasındaki farkı çok iyi anlamamız gerekir. Bunlardan birincisi; kolej ekolü ile üniversite ekolü arasında-ki fark; diğeri de üniversiteden mezun olmak ile üniversiteli olmak arasındaki farktır.Kolejler; bilgi üretmez, var olan bilgiyi öğretir amacı iş dünyası için nitelikli bireyler yetiştirmek...Üniversiteler; bilgi üretir, tartışma alanı yaratır, sorgular, deney yapar, felsefi yaklaşım ve yorum yapar, sosyolojik yorumlar üretir, geçmişi araştırır bu günü anlar geleceği öngörür... Bir toplumun en önemli kurumlarıdır...bilim insanları bir toplumun en önemli insanlarıdır..( medyadır, siyasettir, sosyolojidir, fendir, sosyal bilimlerdir...)Üniversite Mezunu ; Her insan üniversite okuyabilir ve üniversiteden mezun olabilir. Bir diploma sahibi olabilir. Ama her insan üniversiteli olamaz...Üniversiteli Olmak; araştıran, geliştiren, düşünen, diyalek-tin yorum gücünü kazanmış, sorgulayan, üreten, konuşan, duyarlı, felsefe okuyan, analitik düşünen kişiler üniversiteli olur.

Üniversitelerin SosyolojisiÜniversite sosyolojisi dediğimiz olgu belki de bir toplum için nitelikli kurumsal yapılar ve kadrolar için en önemli olgu ve tartışma alanıdır. Bir toplumda yaşayan halklar, diller, kültürler, inançlar, o toplumun tarihi, sanayisi, tarımı, örf ve adetleri, coğrafyası, mekanları, köyleri, kentleri göz önüne alınarak kurumsal olarak ve kadrolar açısından üniversiteler-in yapıları belirlenir... Anadolu ve Mezopotomya farklı halk-ların, dillerin, kültürlerin, inançların bir arada yaşadığı bir toplum coğrafyasıdır.Bu coğrafya medeniyetlere, kültürlere ev sahipliği yapmıştır. Bunları göz ardı ederek üniversite kurmak, nitelikli kurumlar oluşturma çabası içinde ol-manızın bir anlamı olmaz...Başlangıçta belirttiğimiz üç te-mel özerklik çerçevesinde üniversitelerin toplum sosyolojisi ve yapısı paralelinde oluşturulması gerekliliği kendiliğinden ortaya çıkmaktadır.

Türk Eğitim SistemiTürk eğitim sistemi, cinsiyetçi, ırkçı, biatçı, dogmatik, ezber-ci, dayatmacı, dinci ( sünnidir ) ve kapitalisttir ( sisteme işçi yetiştirir ). Bu eğitim sisteminde sorgulamak yok, eleştirel düşünmek yok, üretmek yok, araştırmak yok, tartışmak yok ve özgür birey yetiştirmek yoktur. Türk eğitim sistemi ulusal-cıdır, ve düşünmeyen, sorgulamayan, sistemin merkezinde olan gençler ve kuşaklar yetiştirme yolundadır. Bu eğitim sistemi ile önce Atatürk gençliği yetiştirmeye çalıştılar..Sonra sistem içindeki eğitim sorunları ile dershanecilik ve yurt an-layışı ile sol ve sosyalist birikimlere karşı devlet destekli dini cemaatler ile altın nesil yetiştirmeye çalışıldı... Günümüzde de kürsel sermaye ile işbirliği içinde olan hükümet eğitim sistemi ( 4+4+4 ) ile ise dindar ve tamamen biatçı bir nesil yetiştirmeye çalışmaktadır. Eğitim ve öğretim kavramlarının taşıdığı anlamdan yola çıkarak iki kavram arasındaki farkın

ve bu farklılığın bilinciyle eğitim sisteminin önemini ortaya koyduğumuzda kimler üniversite okumalıdır kimler üniver-siteli olmalıdır sorusu ile karşı karşıya kalmaktayız.

Öğretim, felsefenin, sosyolojinin, fen bilimlerinin, sosyal bilimlerin, sanat, müzik, edebiyat, teknoloji, tıp, kültürün programlar dahilinde çocuklara ve gençlere eleştirel düşünce mekanizması içinde yorumlama yeteneği kazandırmak için programlanmasıdır.

Eğitim ise bir toplum hedefidir. Yani öğretim program-larının projelendirilerek bilimsel arayış ve bilime hizmet mekanizması içinde bilgi ve hizmet üretmektir. Dolayısı ile öğretim programında özgür ve özerk düşünen birey-ler, eleştiren, sorgulayan, yorumlayan, tartışan, araştıran, geliştiren, üreten, soran, konuşan, analiz eden kişiler üniver-siteli olmalı ...

ÇÖZÜMBilim düşünmek, düşündüğünü yorumlamak, yorumlanarak ortaya çıkan düşüncenin de bir eyleme dönüşmesiyle var ol-maktadır. Bu nedenle bilim felsefesi ve bir disiplin olarak var olan her bilim dalının konu olduğu felsefi bilimin üniver-sitelerde giriş dersi olarak okutulması ile başlar gerçeğinin önemini bilmek gerekir. Sosyal bilimler ve fen bilimleri açısında düşünceler tarihi, ve bilimsel felsefe derleri okutul-malıdır.

Tüm batılı kaynaklar Türkçe, Kürtçe ve Zazacaya çevrilmeli...Üniversite kampüsleri toplumların sosyal yapılarına göre tasarlanmalı, kampüslerde tarım, hayvancılık, kümes hay-vancılığı, arıcılık, sanayi ve hizmet-bilgi sektörü yapılanması olmalı... ( mini toplum yapısı kurulmalı )Üniversite yönetimi akademisyenler ve öğrencilere bırakıl-malı...Maddi yapıları özerk olmalıBilimsel özerkliği olmalı ( Kültür üniversiteleri, sosyalizm üniversiteleri, liberal üniversiteler, sosyal demokrat üniversi-teler, ... )Her üniversitenin televizyonu, gazetesi, radyosu ve dergisi olmalıSeçme ve seçilme yaşı 18 yaşına düşürülmeli aktif politikaya katılım sağlanmalıdır...Kampüslerde köy enstitüleri, sanayi enstitüleri, bilgi ve hizmet enstitüsü olmalı...Her üniversitede araştırma ve geliştirme merkezleri kurul-malı...

adımb lgif kiri14

Osmanlı Devleti’nin yıkılışına doğru çözüm arayışı olarak

İslamcılık, Batıcılık gibi akımlarla ortaya çıkan; Genç Kalemler, Türk Yurdu gibi dergilerle Tanzimat sonrası Türkçecilikten, Türkçülüğe devşirilen Türk milliyetçiliği; M. Emin Yurdakul, Yusuf Akçura, Ziya Gökalp, Z. Velidi Togan, Nihal Atsız gibi düşünürlerle entelektüel boyuta ulaşmıştır. Türk Oc-akları’nın kapatılması ve sonrasında İnönü rejiminin tezahürü olarak 3 Mayıs 1944 Turancılar davasıyla birlikte devletin milliyetçileri öteki olarak algılamaya başla-ması sistemle Türk milliyetçile-rini karşı karşıya getirmiştir.

Zor şartlarda yürütülen Türk milliyetçiliği küreselleşen dünyada ayaklar altına alınabilmektedir. Yani küreselleşme Türk milliyetçiliğini tehdit etmektedir. Yazımda tarih-sel çerçevede küreselleşme ve Türk milliyetçiliğini açıklayarak, küre-selleşmenin Türk milliyetçiliğine etkis-ini ve bu durumda yapılması gereken-leri anlatmaya çalıştım. KÜRESELLEŞMENİN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİNE ETKİSİ

Küreselleşme, son yirmi yıl içerisinde çok kullanılır hale gelmiştir. Bir çok tanımı olan küreselleşmenin, tanımını oluşturmak oldukça zordur. Ancak en basit tanımıyla, dünya üzerindeki ülkeler arasındaki politik, ekonomik,

sosyal, siyasi ve ticari ilişkilerin, coğrafik sınırlara bağlı olmaksızın entegre edilerek belirlenmesi, yeni dünya düzeni kurulmasıdır. Türk Dışişleri Bakanlığı’nın tanımına göre küreselleşme; “Yerkürenin farklı bölgelerinde yaşayan insan, toplum ve

devletler arasın-daki iletişim

ve et-

kileşim derecesi-

nin ‘karşılıklı bağımlılık’ kavramı çerçevesinde giderek artmasıdır.” Küreselleşme tartışmalı bir kavramdır. Bir görüşe göre; küreselleşme vardır, olmalıdır, kaçınılmazdır.

Dünyanın geldiği noktada ancak küreselleşme ile dengelerin sağlıklı bir şekilde kurulması mümkündür. Sonuç olarak küreselleşme, ülkelerin daha çok gelişmesinin ve zenginleş-mesinin önünü açmaktadır. Bir diğer görüş ise; küreselleşme dünya üzerindeki büyük ve güçlü devletlerin dayatmasıdır. Ge-rekli olmamasının yanında zararlıdır. Zira küreselleşmenin amacı, büyük ve

gelişmiş ülkelerin, az gelişmiş ülkel-erin kaynaklarını suistimal etmesidir. Sonuç olarak küreselleşme zengin ülkelerin daha zengin, fakir ülkelerin ise daha fakir olmasının önünü açmak-tadır.

Küreselleşmenin kısaca tarihine bak-acak olursak; üç evreden geçerek günümüzdeki halini aldığını söyleye-biliriz. Bu evreler:

a) 19. yüzyılın sonlarından 1914’e kadar olan dönem: Bu dönemde küre-selleşmenin, özellikle iktisadi anlam-da, oldukça ileri bir seviyede olduğu görülmektedir. Uluslararası ticare-tin önündeki engel ve tarifeler yok denecek seviyelere gerilemiş, küresel piyasaların entegrasyonu derinleşmiş, ulaşım maliyetleri ve uluslararası alan-da kişilerin serbest dolaşımı önündeki kısıtlamalar en düşük seviyelere in-miştir.

b) 1914’lerden 1945’lere kadar olan dönem: Bu dönemi incelediğimizde görmekteyiz ki; küreselleşmenin temel faktörleri, siyasi anlamda aşırı-milli-yetçilik, iktisadi anlamda korumacılık ve kendi kendine yeterliliktir. I. Dünya Savaşı ile başlayan, Büyük Bunalım ile devam eden ve II. Dünya Savaşı’nın bitmesi ile sona eren bu dönem, küre-selleşme dinamiklerinin ve global ente-grasyon akımlarının ciddi bir biçimde sekteye uğradığı bir dönemdir.

Küreselleşme veTürk Milliyetçiliği

ÜtopyaBuğra Sarı

adımb lgif kiri 15

c) 1945 ve sonrası dönem: Bu dönemde küreselleşme, özellikle soğuk savaşın bitmesiyle birlikte büyük bir ivme kazanarak, benzeri görülmemiş bir se-viyeye ulaşmıştır. Ekonomik anlamda, uluslararası ticaret hacmi ve uluslar-arası sermaye akımlarının hızı daha önceden eşi görülmemiş seviyelere erişmiş, küresel üretim süreçleri büyük bir dönüşüm yaşamıştır. Öte yandan, özellikle II. Dünya Savaşı sonrası dönemde böyle büyük bir savaşın bir kez daha yaşanmaması temennisiyle, siyasi küreselleşme ivme kazanmıştır. Ayrıca, teknolojik anlamda, bu dönem-de, yerkürenin hemen her kesimini etkisi altına alan bir iletişim devrimi yaşanmıştır. Son olarak ve bilhassa 1980 sonrasında, küreselleşmenin çevresel, demografik ve kültürel boyut-ları da dünya gündeminin ilk sıraların-da yer almaya başlamıştır.

Türk milliyetçiliğini, tarihi süreç içerisindeki tecrübeden doğan Türk kültürü ve tarihi beslemektedir. Türk kültürünün insanlık mirasına armağan ettiği bütün eserler ve tarihi birikim, insaniyetçi ve kapsayıcı bir muhtevaya sahip olan milliyetçiliğimizin kodlarını oluşturur. Türk milliyetçiliği bunalım-lı bir tarihi süreçte ortaya çıkmıştır. Milletin varlığı farklıdır, milliyetçiliğin ortaya çıkması farklıdır. Bazı Avrupalı milletlerin ortaya çıkışları milli-yetçilikle beraberdir. Bazı milletler ise tarihin derinliklerinde oluşmaya başlamıştır. Türklerde bunlar arasın-dadır. Milliyetçilikle beraber ortaya çıkmamış, tarihin derinliklerinde oluş-maya başlamış bir millet olarak ortaya çıkmıştır. Orta Asya’da bıraktığımız izler, Anadolu’ya yolculuğumuz ve yeni toprakların Türkleştirilmesi, İslam dini ile tanışmamız ve Müslüman olmamız, Selçuklu ve Osmanlı impara-torluğunun kuruluşu, yıkılışı ve Cum-huriyete ulaşmamız gibi Türk milli-yetçiliğinin tarihi serüvenini kısaca özetleyebiliriz.

Türk milliyetçiliğinin fikri şekillen-mesinde Ziya Gökalp’in kendine özgü bir yeri vardır. Gökalp, Türk milli-yetçiliğini bir düşünce sistemi haline getiren ilk ve en önemli çabaların birisi sayılmaktadır. Gökalp, kendisinden önce gelen Türk milliyetçilerinin tarih, toplum, millet, kültür, uygarlık, batı ve İslam gibi sorunsallar hakkındaki dağınık düşüncelerini bir araya getire-rek sistemli bir fikir hareketine çevir-erek Türk milliyetçiliğinin bir ideoloji haline gelmesine de büyük katkıda bulunmuştur.

Türk milliyetçiliğini, Türk kültürü ile bağdaşlaştıran Erol Güngör ise milli-yetçilik kavramına ilmi bir çerçeve kazandırarak, millet ve milliyetçilik kavramlarını duygusal, ideolojik ve yer yer kökü dışarıda olan tanımlardan kurtarıp sosyal realiteye oturtmuştur. Erol Güngör’den önce de Türk milli-yetçiliğinin bir kültür hareketi old-uğu, ilmi metodlarla Türk milletinin gelişmesini ve refahını sağlamayı hede-flediği bilinmekteydi. Erol Güngör’ün en büyük katkısı bunun nasıl yapılabi-leceğini somut misalleriyle ortaya koyması olmuştur.

Türk milliyetçiliği günümüzde amacın-dan saptırılarak insanlarda bir alerji olarak önümüze serilmektedir. Bu durumun sebebi olarak, Türk milli-yetçiliğinin ‘ırkçılık’ olarak algılan-ması gösterilebilir. Cezmi Bayram bu durumu şu şekilde özetlemiştir: ‘’Cehaletten düşmanlık yapanlar, Türk milletinin tarihini kendi kaynak-larından değil, yabancı kaynaklardan öğrenenler veya milliyetçilik teorisi hakkında dışarıda ve tamamen Avru-pa milletlerinin tecrübesini esas alan şablon değerlendirmelere itibar etme-kten dolayı bu hataya düşmektedirler. Avrupa II. Dünya Savaşı ile büyük acılar yaşamıştır. Taraflardan biri ırkçılığı esas alan bir zihniyet sahibi-ydi. Dolayısıyla milliyetçilik ırkçılık ile eş anlamda kullanılırsa, o takdirde

yakın dönemde yaşanan büyük acılar hatırlanmaktadır. Böylece ırkçılığın sebep olduğu felaket, hiçbir ırkçı unsur taşımayan Türk milliyetçilini de suçla-maya vesile sayılmaktadır.’’ Bir kere Türk milliyetçileri ırkçılık yapamazlar. Çünkü ırkçılık Türklerin dini İslam’da yasaktır. Milliyetçi Hareket Partisi’nin ilk Genel Başkan’ı Alparslan Türkeş Türk milliyetçiliğinin tanımını şu şekil-de yapmıştır: “Türk milletinden olmak, Türk milletini sevmek ve Türk dev-letine sadakatle hizmet aşkı taşımak, vatana bağlılık duygusu içinde bulun-mak ve Türk milletinin yükselmesi için elinden gelen her fedakarlığı yapmak ve çalışmak duygusu ve şuurudur. Bu duygu ve şuuru taşıyan herkes Türk’tür. Kalbinde yabancı başka bir milletin özlemini, özentisini taşımayan, kendisini Türk hisseden, Türklüğü benimseyen ve Türk Milletine, Türk devletine hizmet aşkı taşıyan herkes Türk’tür.”

1980 öncesi kendisini komünizm tehdi-di karşısında bir pozisyonda bulan, 80 sonrası terör ve Ermeni sorunu, Yunan-istan ile yaşanan meselelerle milletin ve devletin bekasını koruma temelli hareket eden Türk milliyetçiliği; 1991 sonrası soğuk savaşın bitmesi ve 11 Eylül 2001 sonrası dünyada ve Tür-kiye’de ortaya çıkan yapı karşısında kendine manevra alanı yaratama-mıştır. Soğuk savaşın bitmesi, 11 Eylül 2001 ve 2003 ABD-Irak savaşı sonrası Türkiye ve dünya çok büyük bir değişime uğramıştır. Türk milli-yetçileri Türkiye’deki ve dünyadaki mevcut statükonun neresinde duracak-ları konusunda net bir tavır sergileye-memiş ve mesaj verememiştir. Türk milliyetçiliğinin Türk siyasal yaşamın-daki temsilcisi olarak gözüken Milli-yetçi Hareket Partisi’nin son on yıldır sürdürdüğü politika ve söylem bunun birer kanıtı niteliğindedir. 1991 sonrası Sovyetler Birliği’nin yıkılmasıyla Türk cumhuriyetlerinin bağımsızlıklarını kazanması Türk milliyetçilerini tari-

adımb lgif kiri16

hte haklı çıkarmışsa da milliyetçilerin Türkistan coğrafyasına yaklaşımı duy-gusal temayülün dışına pek fazla çıka-mamış, kardeş ülkelere karşı sistemli bir politika izlenememiştir. Sovyetler Birliği’nin ağabeyliğinden yıllarca çek-en Türk Devletleri için yeni bir ağabey rolünde yaklaşılması bu devletleri ürkütmüş ve Sovyetler Birliği bakiyesi olarak kurulan Rusya için bir tehdit olarak algılanmıştır.

21. yüzyılda küreselleşmeyle birlik-te milliyetçiliklerin hızla etkisinin azaltıldığı ve milli devletin sorgu-landığı değişen dünya düzeninde Türk milliyetçiliği fikri yeniden en-telektüel boyutta analiz edilmelidir. Milliyetçilik her ne kadar duygusal reflekslerden beslense de sadece gönülleri değil, düşünceyi de besleyen bir milliyetçilik fikri inşa edilmelidir. Maalesef ülkemizde liberaller evrensel değerleri yerelleştiremediği ölçüde, Türk milliyetçileri de yerel değerleri evrenselleştirememiştir.Küreselleşme sürecine milliyetçi du-yarlılıklar açısından bakacak olursak; bu süreçte milli kültürler yıpratılmak-ta, milli kimlikler zayıflatılarak alt kültür ve kimlikler öne çıkartılmaya çalışılmaktadır. Yani milli yapılar ve kimlikler parçalanma tehdidi altındadır. Küreselleşen dünyada milliyetçilik yok edilmeye yüz tutmuştur. Ancak yukarıda da değindiğimiz üzere Türk milliyetçiliği gücünü tarihinden al-maktadır. Türk hükümeti halkların kardeşliği mesajını vererek, her türlü milliyetçiliği ayaklar altına almıştır. Ancak bu yazımda Türk milliyetçiliği-nin bir faşizm olmadığını anlatmaya çalıştım. Türk milliyetçiliği bir kültür hareketidir. Türkiye’de yaşayan bir vatandaş etnik kökene bakmaksızın vatanına hizmet etmeye çabalıyorsa, milliyetçilik duygularına sahiptir.

Ancak unutulmaktadır ki, küre-selleşmeyle birlikte iletişim ve bilişim çağı yaşanmaktadır. Zaman ve me-

kan unsurları ortadan kalkarak yerel kültürler, evrenselleşme imkanı bul-muştur. Türk milliyetçilerinin kızıl elması olan Turan Ülküsü, küresel çağda kolaylaşmış, önü açılmıştır. Küreselleşmenin nimetlerinden fayda-lanarak bu kızıl elmaya ulaşmak için çaba sarf edilmelidir. Ancak yukarıda da bahsedildiği üzere sadece Turan Ülküsü üzerine politikalar üretilme-melidir.

Bu politikalar da Nevzat Kösoğlu’na göre, doksan yıl önceki programa göre dizayn edilerek uygulanmalıdır. Bu programı şu şekilde özetleyecek olur-sak; Büyük Türk Birliğinin kurulması fikri, Türk tarih ve kültürünün ayrıntılı bir biçimde incelenmeli ve değerler-imiz ortaya konulmalı, Türk dilinin sadeleştirilmesi, Muasırlaşmak, milli iktisat ve milli edebiyattır. Aslına bakıldığında küreselleşme gelişmeleri, esas itibarıyla Türk kültürü için yeni bir olay değildir. Ancak mahiyeti aynı olsa da oluşumların hızı artmıştır. İki yüz yıldan beri, yabancı kültürlerden, mecburi değişmelerle empoze edilen, işlev ve anlamlarını yitirmiş kültür unsurları ve kurumların varlığı Türk milliyetçilerinin itiraz ettikleri noktalardan biridir. Alınan kültürle Türk toplumu ve kültürü arasındaki coğrafi ve toplumsal ve kültürel uzaklık, empoze edilmeye çalışılan unsurun işlev ve anlamını daha çok kaybetmesine yol açmaktadır.

SONUÇ

Küreselleşen dünyada değişmeler meydana gelmektedir. Bu değişmeleri yeniden yorumlamalıyız. Bunu yap-arken milliyetçiliğimizi yeniden sor-gulamalıyız. Ama bilmeliyiz ki milli-yetçiliğimizin temel duruşu, kıblesi ve temel değerleri kalıcıdır. Hatta bun-lara bağlı tekliflerimiz bile çok uzun sürelidir. Öyleyse, asıl değerlendirilme-si gereken şey bu temel değer ve bakış açılarına dayanarak dünyadaki yeni

gelişmeleri değerlendirmektir. Bunu yapmaya çalıştığımızda milliyetçi düşünce geleneğinden kopmadığımız taktirde ne kadar sağlam ve kalıcı ölçü ve bakış açılarına sahip olduğumuz görülmelidir.

Bu yazımda küreselleşmenin Türk milliyetçiliğini ne şekilde etkilediği-ni anlatmaya çalıştım. Sonuç olarak, Türk milliyetçiliği kaynağını Türk kültüründen almaktadır. Yapılması gereken, küreselleşmenin tehdit ettiği Türk kültürünün, yaşatılması ve yayıl-ması için gerekli politikaların uygulan-masıdır.

adımb lgif kiri 17

Müslüman Ülkelerde Müslüman Olmak

“Eğer hırsız bir lamba ile geliyorsa, Bil ki o, daha değerli mallar çalacaktır.” İranlı şair Senâî

Napolyon’un Mısır’ı işgali, 19. yüzyıl Müslüman aydınının bazı şeylerin yanlış gittiğini fark ettirmiştir.

Bu, 2. Dünya Savaşı’na kadar Batı’yı taklid etmelerine yol açmıştır (geleneksel Müslüman aydınları hariç). Şüphesiz bu anlayış çatışmalara ve kavgaya dönüşecekti.

İnsan telakkisi bütünüyle farklı olan Batı’da; tama-men dünyevî, kâinatın hakimidir. Hiçbir üst varlığa karşı sorumlu değildir. İslamî insan kavramıyla bağdaşmayan bir anlayıştır. Tamamiyle Allah merkezli bir medeniyet, sanat ve felsefe; düşünme ve nesneleri algılama tarzı oluşmuştur İslam’da. Bir Müslümana, geç Rönasans “dinî” sanatının ya da Titancı örneklerden daha tuhaf gelebilecek bir şey yoktur. Allah karşısında “hiç”e ulaşmaya çalışmaktır bir Müslümanın amacı. O yüzden toplu savaş ve bu düşüncenin uygulanması olan sivil insanların katli bu medeniyetin ürünü değildir. Allah, kendisine karşı işlenen kusurlar için tövbe kapısını açık bıraktığı halde, insanın yaratılmışlara karşı işlediği suçlar için bağışlayıcı olmayacaktır. Bu yüzden ‘savaş ve kavgalar’ “fundamentalist” akımların uygulamalarıdır.

Türkiye’de insanların Müslüman anlayışı üstünde birkaç oluşumu vardır: 1-Günlük namazlarını aksatmadan; Şerîat’e uymaya çalışarak İslam’la bağlarını canlı tuttuklarını düşünenler,

2-Şerîat hükümlerine uymadıkları, hatta düzenli namaz bile kılmadıkları hâlde “ben Müslümanım” diyenler,

3-İslâmiliği muğlak bir çeşit “hümanist” ahlâk anlayışı sürdürmek dışında belli bir İslamî ameli bulunmayanlar,

4-İslamî ibâdetleri sık sıkıya uyguladıkları, “ben dindarım” dediği hâlde, Şerîat’le çelişen (mesela ticarette hilecilik) pek çok fiili işlemekten kaçınmayan,

5-Bir tarîkate bağlı olduğunu düşünerek mânen yaşadığını sanan insanlar mevcuttur. Bunlar, Atatürk ve ülkenin dışa dönük sekülerleşmesi döneminden kalanlardır. Sudan, Ni-jerya ve Sovyet işgalinden önceki ve sonraki Afganistan gibi Müslüman ülkelerde de rastlamak mümkün.

İslâm âleminin bugün içinde bulunduğu çıkmaz, yukarıda da birkaç örnek verdim, pek çok Müslüman düşünürünü eğitim meselesi üzerinde düşünmeye itmiştir. Ve son yüzyılda çokça ihmal edilen geleneksel İslamî eğitim sistemini araştırmaya yöneltmiştir. Eğer bugün, İbn Sînâ veya el-Bîrûnî’yi yetiştirecek bir eğitim sistemi arzu ediliyorsa en üst ilâhî bilgiye erişilebilecek bütün imkânları sağlanmalıdır ve geliştirilmelidir. Eğitim, insanın hem bu dünyadaki mutluluğuna hem de bu dünyadaki belirsizlikle-rden uzak olan ebedî âhiret yurduna yöneltmek gibi bir üst gaye gütmelidir. Batı’da 1500’den itibaren ortaya çıkan mekanis-tik evren geleneksel insanı kökten değiştirdi. Ve böylece doğaya, insan hükmedebildiğini/değiştirebileceğini gören Batılı insan bunun vehmine kapılmıştır. Geleneksel nitel bilgi giderek nicel bilgiye dönüştü. Fransız Devrimi’yle hat safhaya çıkan bu anlayış, artık yeni bir mühendislik harikasını ortaya çıkarmıştır: manevî mühendislik. “Siya-set yoluyla toplumu dönüştürme amacı, böylece ta temelde ‘eğitim yoluyla insanı dönüştürme amacına bıraktı.’”(İs-lam’da Modernleşme, Bedri Gencer, Ankara, Doğu Batı, 2012, 728.). Bu elbette, Osmanlı Devleti başta olmak üzere, Müslüman ülkeleri etkilemiştir (İkinci kısımda bunu ayrıntılarıyla yazacağım). Ve nesiller boyu devam edecek olan, Müslümanların kalblerinde ve ruhlarında çatışan/çelişen ikili eğitim sistemi çıkmıştır. Batı’nın hızla değişen pedagojik teorilerine kapılmış modern eğitimcilere karşı hâlâ medreselerden öğrenebilecek çok şey vardır(Modern Dünyada Geleneksel İslâm, Seyyid Hüseyin Nasr (Çev. Sara Büyükduru), İstanbul, İnsan Yayınları, 2012, 162-178.).

(Giriş-1)

Ütopya Fatih Rıfat Eymir

adımb lgif kiri18

Ağustos 1897 isviçre’de ilk siyonist kongresi top-landı ve bu kongrede dünya siyonist örgütü kuruldu.

Bu kongrede alınan kararlara göre Filistin’de bir “yurt” edinilmesine çalışılacaktı. Böylece Filistin’de bir yahudi devleti kurma düşüncesi, siyasi bir hare-

ket halini almıştı.

1896-1902 dünya siyonist örgütü başkanı theodor herzl osmanlı padişahı II. Abdulhamite’e filistin’de

yahudilere verilecek yerleşim iznine karşılık osman-lı devletinin dış borçlarını ödemeyi, bununla birlikte başka mali ve ekonomik olanaklar sağlamayı teklif

etmiş ve red cevabı almıştır.

*Kasım 1917 ingiliz dışişleri bakanı balfour siyonist federasyonu başkanı lord rothschild’a gönderdiği mektupla ingiltere’nin filistinde bir yahudi dev-leti kurulmasını kabul ettiğini resmen bildirmiştir. (balfour deklerasyonu)

*1918 balfour deklarasyonu sırasıy-la fransa italya ve abd tarafından da

kabul edildi.1922 filistin’in ingiliz man-

dasına verilmesiyle 1900lerin başından beri süren filistin’e

yahudi göçü hızlandı.

1939 ingiltere yayınladığı bir planda on yıl içerisinde filis-tin’e bağımsızlık vereceğini duyurdu ve buraya yahudi

göçünü sınırlandırdı.

Eylül 1995 israil ve filistin arasında abd “himayesinde”

washington anlaşması imzalandı. Bu anlaşmaya göre Batı Şeria’nın yüzde otuzunda kontrol filistinlilere geçecek; filistin konseyi batı şeria ile

gazze’yi yönetecek; ancak İs-rail geçici bir süre dış güven-likle dış ilişkilerden sorumlu

olacaktı.

Mart 1996; Şubat 1996’da filis-tinde yapılan başkanlık seçimi-nin ardından filistin.2de barış

karşıtlarının eylemlerinin sürmesi üzerine mısır’da ‘ortadoğu barış süreci’ nin korunması için geniş

katılımlı bir terörle mücadele zirvesi yapıldı ve yeni önlemler

alındı.

1978-1979 israil- abd- mısır görüşmeleri ve mısır-israil

arasında ikili barış ant. Bu ant. İle israilin varlığı ilk defa bir arap devleti tarafından tanın-

mıştır.

*1987- 1993 israil’in işgali altındaki batı

şeria’da ve gazze’deki filistinlilerin başlattıkları ilk intifada(ayaklanma)

* Kasım 1988 cezayir’de toplanan filistin ulusal

konseyi ilan ettiği bildiri ile “bağımsız filistin dev-leti” ile geçici bir filistin

hükümetinin kurulduğunu açıklamıştır.

1945 mısır, ürdün, suriye, lübnan, ırak, suudi arabistan ve yemen arap birliğini kurdular.

1973 Arap-İsrail

Savaşı

1947 bm’nin filistin’in arap ve yahudiler arasında bölünmesi

ve kudüs’e tarafsız bir statünün verilmesi kararı

*Ekim 1991-1993 ABD’nin girişimi ile İsrail,Filistin ku-ruluş örgütü , Suriye,Lübnan,

Ürdün arasında Ortadoğu barış görüşmeleri başlamıştır.

*Eylül 1993 Oslo Ant. Filistin kuruluş örgütü İsraili’i tanıdığı-na ilişkin anlaşmayı, İsrail de

Filistin Kuruluş Örgütü’nü Filistin halkının yasal temsilcisi olarak tanıdığına ilişkin belgeyi imzaladı. Gazze şeridi ile batı şeria’nın eria kentinde yaşayan filistinlilere özerklik tanındı.

5-10 haziran 1967 altı gün savaşı israil’in mısır, suriye, ürdün’e karşı

ani saldırısı ve batı şeria, gazze, golon tepeleri ile süveyş kanalına kadar sina yarımadasını işgali. İs-

railin kudüsün doğusu ile batısında da kontrolü ele geçirmiştir.

*Mayıs 1948 ingiltere’nin filistin’deki manda yönetimini tek taraflı kaldırması ve

bm kararıyla israil devleti kurulması.*1948,1956 arap-israil savaşları ve

bm’nin savaşı önleme çalışmaları*1956 süveyş kanal krizi(bu krizin sonu-

cunda ingiltere ve fransa’nın mısır ve süveyş kanalı üzerindeki varlıkları sona erdi.)

1897

1902

1917

1918

1922

1939

1945

1947

1948

1956

1973

1978

1987

1979

1988

1993

1995

1996

1997

1991

1967

*1997 İsrail, El Halil kentinin denetiminin

bazzı koşullarla filistin Yönetimine geçmesini kabul etti ve bm barış gücü bu kentte göreve

başladı.

Editör: Polina Cengiz

adımb lgif kiri 19

* Haziran 2014’de filistin’de 3 israilli gencin kaçırılması üzer-ine Temmuz’da israil savunma

kuvvetleri gazze şeridine yönelik koruyucu hat isimli kara, hava ve deniz operasyonlarını başlat-tı. Hamas ve İsrail arasında 12 saatlik ateşkes imzalanan 26 Temmuz 2014 tarihine kadar geçen 19 günlük sürede Gaz-

ze’deki acının bilançosu: 1.032 ölü, 5.900 yaralı.

İsrail saldırılarının başlamasın-dan bu yana;BİLANÇO:

Ölen Filistinli: 2139Çocuk kayıp: 490

Ölen İsrail askeri: 64İsrailli sivil kayıp: 6Ölen İsrailli çocuk: 1

Yaralı Filistinli: 11 BİNYaralı Filistinli çocuk: 3 BİNEvinden olan Gazzeliler: 500

BİNGazze’de yıkılan ev: 20 BİN

*2013 İsrail saldırıları ile 36 Filis-tinli yaşamını yitirdi.

*Kasım 1999 ABD başkanı, İsrail başbakanı

ve Filistin liderinin katılımıyla “üçlü Oslo

Zirvesi” yapıldı.

* Mart 2000 İsrail Batı Şeria’nın bir bölümünden çekilerek burayı Filistin yönetimine geri verdi.

*11 Temmuz 2000’ de gerçekleştirilen “2. Camp David Zirvesi”nde uzlaşma sağlanamadı.

*Filistin Lideri Yaser Arafat, 26 temmuz 2000’de yapılacak görüşmelerden bir sonuç çıkmazsa “13 eylül’de bağımsızlığımızı ilan edeceğiz. Kudüs de, Filistin’in başkentidir” şeklinde bir açıklama yapmış ve hemen arkasından ABD’nin sert tepki

ve tehditleri ile karşılaşılmış, bu karar Filistin Konseyi tarafından ‘en az 2 ay erteleme kararı

almıştır.*Ekim 2000 mısır’da toplanan“Kader Zirvesi”nde

alınan ateşkes kararına rağmen İsrail-Filistin arasında devam eden çatışmalar üzerine İsrail 20

Ekim’de barış sürecini askıya aldığını açıkladı.*2000-2005 El Aksa İntifadası olarak adlandırılan

ikinci Filistin ayaklanmasıdır. Bu süre boyunca ABD ve Arap devletlerinin ortadoğu’da barışı

sağlamak için süren çalışmaları da başarısızlıkla sonuçlandı.

*1998 Filistin İsrail arasında zaman zaman çatışmalar çık-

maya devam etti.*Haziran 1998 İsrail’in

bölgede yeni yahudi merkezleri kurma çalışması ve Kudus’ün

genişleyerek ‘süper beledi-ye’ olmasını öngören “büyük

Kudüs Projesi”ni kabul etmesi ile Filistin-İsrail ilişkileri ve

görüşmeleri olumsuz etkilendi.* Temmuz 1998 Filistin’e BM’de oy hakkı hariç üye

ülkelerin haklarına sahip ol-ması kararı BM genel kurulun-da kabul edildi. BM Güvenlik

Konseyi İsrail’den “Büyük Kudüs Projesini uygulamaya

koymamasını istedi.* Ekim 1998’de imzalanan Wye Plantation Barış An-laşması’na göre israil bazı

şartlarla Batı Şeria’nın yüzde 13’lük bölümünden 90 gün

içinde çekilecekti.

1998

1999

2000

2002

2004

2005

2008

2009

2010

2011

2013

2014

????

* Haziran 2002 İsrail Batı Şeria’da oluştur-

duğu ‘yeşil hat’ boyunca beton duvar inşa etm-

eye, dikenli ve elektrikli tel örgü döşemeye

başladı.

Temmuz 2004 Lahey Adalet divanı İsrail’in inşa etmekte duvarın

yasadışı olduğuna dair karar verdi ve İsrail’den bu duvarın yıkılmasını

istedi.

*Şubat 2005 Mısır’da İsrail-Filistin arasın-da imzalanan ateşkes

anlaşması ile dört yıldır süren şiddetli olaylarına son vermek amaçlandı.

*Aralık 2008 İsrail’in Hamas’ın ülkesine füze

atışları yaptığını ileri sürerek, Gazze’ye füze ve topçu ateşi ile saldırmaya başladı, sonra da dökme kurşun operasyonu isimli kara harekatına girişti.

*Mayıs 2010 Gazze’ye insani yardım götürmek için yola çıkan Gazze’ye Özgürlük Filosu’na İsrail donanması uluslararası

sularda saldırdı. Mavi Mar-mara gemisindeki yardım

gönüllüsü 9 kişi öldü, 50’yi aşkın gönüllü de yaralandı. BM İnsan Hakları Konseyi

bu saldırıyı yasadışı ve orantısız olarak niteledi.

*Aralık 2011: İsrail, Hamas ile Ekim 2011’de yaptığı esir değişim an-

laşmasının ikinci aşaması çerçevesinde, kendi seçtiği

550 tutukluyu serbest bıraktı.

*Aralık 2011: Filistinli gru-plar Fetih ve Hamas, uzun süren fikir ayrılıklarının

ardından birleşme yolun-da önemli bir adım attı.

Mısır’ın başkenti Kahire’de yapılan görüşmelerin

ardından Hamas, Filistin Kurtuluş Örgütü bünyesine

katılma kararı aldı.

*Ocak 2009 İsrail’in harekat-ının ardından Hamas ateşkes

ilan etti. İsrail askerleri 3 gün içinde Gazze’den çekildiler.

*Kasım 2009 Goldstone rapo-ru İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarının haksız olduğu ve savaş suçu işlediğine dair bm gazze komisyonu başkanı tarafından hazırlanan belgen-in bm genel kurulunda kabul

edilmesi.

adımb lgif kiri20

İsrail ve Filistin arasındaki an-laşmazlık daha doğru bir ifadey-le, İsrail’in Batı Şeria’daki hak iddiası tarihteki en uzun süreli ve çözümsüzlüğe terk edilmiş meselelerden biridir denilebilir. Bu konunun uluslararası alan-da İsrail lehine bir meşruiyet kazanması da başta İngiltere ol-mak üzere uluslararası aktörler-in meseleye adım adım müdahil olmasıyla gerçekleşmiştir.

1897’de Basel’de toplanan Birinci Siyonist Kongresi’nin sonunda Basel Programı yayımlanmış ve Yahudile-rin uluslararası alanda kabul görmüş ve hukuksal bir dayanağa sahip Yahudi devletini Filistin’de kurmayı öngören fikir kabul edilmiştir.

Dikkat çeken bir diğer adımsa 1917’de İngiltere Siyonist Dernekleri başkanı Lyod Rotschild’e, İngiliz Dışişleri Bakanı Balfour’dan gel-en mektuptur. Mektupta Balfour; “Majestelerinin hükümeti, Filis-tin’de Yahudi halkı için bir milli yurt oluşturulmasını uygun karşılamak-tadır ve bunun gerçekleşmesi için her

türlü çabayı harcayacaktır.” demekte-dir.* Hamlelerini her zaman çıkarları doğrultusunda yapan İngiltere’nin bu kararı alırken elbette ki konjonk-türel olarak gerekçeleri vardı. Yahudi gurupları savaşa ilgili kılmak ve Rusları savaşta tutmak gibi.. Mil-letler Cemiyetinin 1922 oylaması da Filistin’de self determinasyon hak-kının kullanılmayarak İngiliz man-dası haline gelmesine sebep olmuştu. Birleşmiş Milletler’in benzer bir diğer kararı da 29 Kasım 1947 Genel Kurulunda alınmıştı. ABD’nin destek ve baskıları sonucu alınan Taksim Kararı ile, o an Filistin topraklarının %7’sine sahip olan İsrail’e %56’lık bir pay uygun görülmüştü. 1948 Arap-İsrail savaşları sonlarına ge-lindiğinde artık Filistin toraklarının %80’i işgal edilmiş yüz binlerce Filistinli de mülteci durumuna düşürülmüştü. Rusya eski başbakanı Yevgeni Primakov’un bu konudaki öngörüsü: Filistin’li nüfusun yaşadığı toprakların ilhakı gelecekte İsrail’de Yahudiler’in etnik azınlığa dönüşme ihtimalini doğurabileceği yönündedir.Diğer taraftan uzunca bir süre Arap ülkelerinden medet uman Filistinliler, bunun mümkün olmadığını gördüler

ve 1964 yılında Filistin Kurtuluş Örgütü’nün kurulması da bu amaca hizmet içindi. Örgüte katılımın tek şartı da Filistin’in kurtuluşu için yürekten verilecek bir mücadele arzusu olarak belirlendi.

1978 yılına gelindiğinde ABD Dışişleri bakanı Henry Kissinger’in özel çabalarıyla uzlaşma yolunda bir adım atılmış ve Camp David Sözleşmesi imzalanmıştır. Diğer taraftan İsrail’in ilk cumhurbaşkanı Haim Weizmann’ın yeğeni olan Ezer Weizmann bu anlaşmayı Batı Şeria’da ve Ürdün nehrinde İsrail egemenliğini ebedileştirme yöntemi olarak görmekteydi. Ayrıca İsrail bu anlaşmadan Arap Birliği’ni parçala-ma gibi bir kazanç da elde etmiştir. Nitekim İsrail Ortadoğu’da yalnız değildi. 18 Ekim 1993’te dışişleri bakanı G.Shultz ABD Güvenlik Kurulu incelemesinde İsrail’i resmi olarak ’’ABD’nin Ortadoğu’daki baş ortağı’’ ilan etmeyi teklif etti. İsrail sempatisiyle bilinen Reagan’ın onayı ile malum olan, ilan edilmiş oldu. Ancak her ne kadar sempa-ti duyulmuş olsa da ABD için her zaman ülke çıkarları bir adım önde

Ayşegül ÖztürkFilistin - İsrail Sorunu

- İngiliz subayı: İsrail’in nüfuslandırılması, Yahudi ve Araplar arasında paylaşılması birçok zorluk ortaya çıkarabilir.- Haganah subayı: Zorluklar aşılabilir. Birkaç katliam onlar-dan kurtulmamızı sağlayacaktır.İngiliz General John Bagot Glubb anılarından…

Yüzyıllık Kördüğüm: Filistin - İsrail

adımb lgif kiri 21

gitmektedir. 1983’te İsrail’in Lavi avcı uçağının üretimine karşı çık-ması konu İsrail dahi olsa ABD’nin koşulsuz şartsız hiçbir devlet yada grubu desteklemeyeceğinin açık bir delilidir. Zira zaman zaman ABD’li yetkililerin bu doğrultudaki açıklam-aları da dikkati çekmektedir. Filis-tinliler’in İsrail’e karşı ilk intifadası sonrası başbakan Şamir’e bu tut-kusunu azaltması gerektiği uyarısında bulunulmuştur.

Birinci intifada olarak bilinen ilk halk ayaklanması 1987’de başlamış ve 1993’ kadar çeşitli protestolarla devam etmiş ve her iki taraftan da binlerce insan ölümüyle sonuçlan-mıştır. Ardından 2000 yılında Şaron’un Mescidi Aksa’nın bulun-duğu kompleksi ziyaretinden sonra El Aksa İntifadası olarak bilinen

ikinci ayaklanma gerçekleşmiştir.

İsrail-Filistin meselesi günümüze böyle taşınmış ve hala geçici ateşkesler ve tekrar saldırılarla varlığını sürdürmeye devam etme-ktedir. Meselenin acısız ve kolay bir şekilde çözümlenmesi elbette beklenemez ancak Filistin’in yalnız ve güçsüz durumu İsrail’i saldırgan-laştırmakta ve arkasına aldığı güçler-le de uluslararası alanda kendini haklı gösterebilmektedir. Görünen o ki herhangi caydırıcı bir etken mümkün kılınmadıkça yüz yıldır süregelen bu mesele bir yüz yılı daha insanlığın utanç kaynağı olarak yerini koruyacaktır.

Kaynaklar* (Documents and Readings in the History of Europe Since 1918, Walter C. Langsam) * (Rusların Gözüyle Ortadoğu, 2009, Yevgeni Primakov)

adımb lgif kiri22

İsrail - Filistin sorununda din

temellendirmesi

İsrail- Filistin sorunu son yıllarda dünya çapında yankı uyandıran olayların başında gelmektedir. İki

devletin egemenlik, topraksallık, etnik ve dini kimlikler, kaynakların kontrolü ve bölgesel güç mücadelesinin iç içe geçtiği ve dini sembolik boyutlar gibi sebepleri de eklediğimizde sorun, sadece başladığı bölge olan Orta Doğu için değil tüm dünyayı etkileyen büyük bir prob-lem haline gelmektedir. Özellikle uluslar arası hukuka aykırı hareket eden İsrail’e karşı dünyanın çeşitli ülkel-erinden kınama ve ekonomik boykotlar gerçekleşmek-tedir. Hatta bazı Yahudiler de İsrail’i şiddetle kınamak-tadırlar. İsrail ve Filistin ülkelerinde yaygın olan dinler sırasıyla Yahudilik ve İslamiyet dinleridir. İsrail’deki Yahudi güçleri, Filistin’de ise Müslüman kuvvetler bulunmaktadır. Ayrıca İsrail, içinde bulunduğu şartların getirdiği olağanüstü politikayı her an devreye sokma ye-teneğine sahip olan ve tam da bu yüzden küresel toplu-mun bütün normlarından kendini “muaf” tutabilen bir ülkedir. Sorunun dini temellendirmesi hususunda farklı boyutlardan bakacak olursak, Yahudilerin çoğunluğunun inandığı ve değiştirilmiş olduğu kesinleşmiş olan kutsal kitaplardan biri olan Tevrat’ın bazı bölümlerinde öldür-menin ibadet olarak algılanabileceği kısımlar bulunabilir. Örneğin; İşaya 47/14, 26/11, Hezekiel 9/5-6. Yahudiler kendi inançlarına göre bir nevi ibadet yapıyorlar. Ve buna karşı Filistin’de Hamas direnişinin silahlı kolu olan El- Kassam tugayları bulunmakta ki bu askerler zulmün her şekline karşı kendi ürettikleri silahlarla, kendilerine ait vatanlarını korumaktadırlar. Öte yandan İsrail’in dün-ya politik sistemine ve devletlere ‘güvenlikçi’ yaklaşımı ve Siyonizm etkisi Filistin üzerinde büyük bir baskıya dönüşmüştür. İki devlet arasındaki sorunun temel noktası ve en çok etkiye sahip kısım dini unsurlardır.

Kudüs, Siyonizm ve İslamiyet çıkmazlarıDünya üzerinde yaygın olan 3 semavi dinin ortaya

çıktığı Filistin bölgesi ve Hıristiyanlık, Yahudilik ve İslamiyet dinleri için çok önemli bir şehir olan Kudüs için tarihte çeşitli ‘din’ kökenli savaşlar olmuştur. İsrail açısından bakarsak Yahudi inancına göre bu bölge Tanrı tarafından ‘sadece kendilerine’ vaat edilmiş topraklardır. Dolayısıyla bu toprakları almaları da ‘dinsel temel-lendirme’ çerçevesinde gerçekleşmektedir. İnançları çerçevesinde gerçekleşen şiddet dolu olaylara müda-hale için uluslar arası toplumun bir numaralı ismi olan Birleşmiş Milletler 1947’de Filistin bölgesi için özel bir statü hazırlamıştı. Bu statü tasarısı çerçevesinde İsrail’in Filistin’in BM’ce belirlenmiş ve koruma altına alınmış topraklara karışma hakkı yoktu. Fakat İsrail’in ‘istisnai’ durumu hiçbir kısıtlamayı kabul etmediği için, sivilleri, çocukları, hastaneleri bombalama işlemleri devam etti. Kudüs’ün önemi İsrail- Filistin sorununda dini argüman-ların önemini gösteren bir delil olarak görülebilmekte-dir.

İkinci olarak Siyonizm düşüncesi; (aşırı İsrail milli-yetçiliği de diyebiliriz) İsrail’in hedeflerinin çizildiği tablodur. İsrail, Theodor Herzl önderliğinde Filistin ve çevresinde politik Siyonizm çerçevesinde kurulan bir devlettir. Siyonist düşüncenin koyduğu sınırların dışına çıkmadan gerçekleştirilen her eylem, ‘ Yahudiler için Filistin’de kamu hukukuyla güvence altına alınmış bir vatan yaratmak’ sloganı altında gerçekleşmektedir. Bu düşünce akımı ekonomik olarak Mason locaları tarafın-dan desteklenmekte ve dünyanın en büyük kar amaçlı şirketleri ve Amerika’da bulunan İsrail lobileri İsrail’in askeri mühimmat sağlamalarına yardım etmektedirler.

Mehmet RakipoğluFilistin - İsrail Sorunu

adımb lgif kiri 23

Ayrıca bununla yetinmeyen İsrail, Siyonizmin getirdiği ırkçı düşüncelerle dünya üzerinde özellikle Orta Doğu’da çeşitli planlar gerçekleştirmektedir. Bunların en bilindikleri: Büyük Orta Doğu Projesi, Dinler Arası Diyalog gibi geniş kapsamlı projelerdir. Bu projelerin İsrail’e getirisi birlik içerisine hareket edemeyen Müslüman ve Hıristiyanlar üzerinden prim sağlamaktır.

Ve İsrail- Filistin sorunun-da üçüncü payı İslamiyet’e yöneltilmiştir. İbrahimi dinler diye tabir edilen 3 dinin sonun-cusu olan İslamiyet, içeriği anlaşılmadan uygulama alanı-na koyulduğu anda insanlarda korku ve dehşet uyandırabi-lecek bir dindir. Barış ve sevgi temelli olan İslamiyet’e yönlendirilen yanlış yorumlar sonucu İslamiyet terörizm ile eş değer sayılmıştır. Özünde bütün dinlerin mesajı aynıdır: Allah, tektir ve O’nun peygamberleri vardır, hesaba çekileceğimiz bir gün ve uymamız gereken kurallar vardır. Fakat insanlar gönderilen peygamberlere çeşitli işkenceler yapmış, kitapları tahrif etmişlerdir. Ve en son gönderilen kitap Kur’an-ı Kerim ise değiştirilememiştir ve bu Hicr suresi 9.ayetinde Allah tarafından söylenmekte-dir. İsrail’in Filistinlileri vatanlarından çıkarmaya çalışması, masumları öldürmesine karşı Filistinlilerin ‘kendilerini korumak için savaşmaları’ gerek mantıksal gerekse dinsel çerçevede gayet doğaldır. Ve bu anlayışı aşırıya kaçırmadan yapılan hemen hemen her şey İslamiyet’teki cihat anlayışı ile uyuşmaktadır. Bu çerçevede kendilerini savunan Filis-tinliler bir nevi dinlerinin emrettiği bir uygulamayı yapmış bulunmaktadırlar. Yani Müslüman olmayanlara karşı kendil-erini korumaları bir çeşit ibadet gibidir.

Sonuç ve Çözümİsrail- Filistin sorunundan çözüm için öncelikle her iki tarafında ortak paydada buluşması gerekmektedir. Ortak noktada buluşamayacakları bir nokta varsa o da Mescid-i Aksa’dır. Yahudiler merkez olarak kabul ettikleri bu mescidi ne pahasına olursa olsun kazanmak isteyeceklerdir. Aynı şekilde Müslümanlarda bu merkezi ellerinden kaybetmemek için ellerinden geleni yapacaklardır. Sorunu anlamak için iki tarafından kutsal kitaplarına bakılmalı ve objektif bir şekilde savaşın başından sonuna kadar geçen süreçte kaybe-dilenlerin telafisi edilmelidir. Olaya yalnız Filistin tarafın-dan değil, İsrail açısından da bakmak kalıcı bir barış için faydalı olacaktır. Arabulucu olarak 1974 yılında BM tarafın-dan sağlam bir slogan bulunmuştu: ‘İki halk için iki devlet.’ Fakat bütün girişimlere, diplomatik çabalara rağmen özel-

likle 1990’lı yıllar sonrası Şimon Peres’in başbakanlığı ile daha kanlı bir hale dönüşen bu sorun temelinde din ve din-den kaynaklanan topraklar ve kutsallar üzerine inşa edilm-iştir. Tabii bu problemi daha iyi anlamak için devletlerin ilişkilerindeki tarihi perspektifi de unutmamak gerekmek-tedir. Başbakan Davutoğlu ‘Filistin: Çıkmazdan Çözüme’ adlı kitapta belirttiği gibi, problemin tarihi açısından tutup

sosyolojik olaylarına kadar derin incelenmesi-ni sorunun anlama ve çözme açısından çok

önemlidir.

Kaynakça:

1 İsrail- Filistin Sorunu Ve Barış Sürecinin Geleceği konulu rapor. ORSAM tarafın-

dan hazırlanmıştır.

2 Sabah Gazetesi,Web sitesi: http://www.sabah.com.tr/Dunya/2014/08/24/yahudile-

rden-israile-boykot-cagrisi (erişim tarihi 30.08.2014)

3 Murat Yeşiltaş, Gazze ve Uluslar arası Toplumun Sefaleti, web adresi: http://

setav.org/tr/gazze-ve-uluslararasi-toplumun-sefaleti/yorum/16198 (erişim tarihi

30.08.2014)

4 Nursultan Abdülhamid İkinci, Değiştirilmiş Tevrat’ın Yahudiler’e Emrettiği İbadet,

Web adresi: http://onceinsan.blogcu.com/degistirilmis-tevrat-in-yahudiler-e-emretti-

gi-ibadet/477524 (erişim tarihi 30.08.2014)

5 Sedat Kızıloğlu, İsrail Devleti’nin Kuruluşuna Kadar Geçen Süreçte Yahudiler

ve Siyonizm’in Gelişimi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 2 Sayı 1: Ocak 2012, sayfa

35-36

6 3 Semavi Din Açısından Kudüs’ün Önemi, Web adresi: http://kenandabirkuyu.

blogspot.com.tr/2014/02/3-semavi-din-acisindan-kudusun-onemi.html (erişim tarihi

30.08.2014)

7 Siyonizm ve Irkçılık, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları:

Ankara: 1982, No:511, sayfa 23

8 Siyonizm Düşünden İşgal Gerçeğine FİLİSTİN, Fatma Tunç Yaşar, Sevinç Alkan

Özcan ve Zahide Tuba Kor, sayfa 35

9 Halit Durucan, Siyonizm ve Siyonizm’in Evrensel Hedefleri, Web adresi: http://

www.makalemarketi.com/toplum-ve-haberler/politika/2106-siyonizmin-evrensel-hede-

fleri.html (erişim tarihi 30.08.2014)

10 Ahmet Akgül, İslam Davası ve Cihat Kavramı, Togan Yayınevi: İstanbul, 2013,

sayfa 53-56

adımb lgif kiri24

Hadiye YolcuFilistin - İsrail Sorunu

Filistin’deki zulüm bugün başlamadı, altmış yıldır süren zulmü seyretmeye devam ediyoruz. Zalim

cüretkar. Zalim programını yapmış, geleceğe dair projesi-ni yürütürken biz bugün atılan bombayla kaç kişi ölmüş onun hesabını yapmaktan, gündelik sloganlarımızı savur-maktan, üzüntümüzü sanal ortamda ifade etmekten başka ne yapıyoruz? Bunları yapmakla üzerimize düşeni yerine getirmiş mi oluyoruz? Yaşadığımız ülkeyi yönetenlerin, Filistin’e bu zulmü yaşatanlara destek verdiğini bilmek utançtan ölmeye yetmez mi? Burnumuzun dibine yer-leştirilen radar üssünden İsrail’e destek veren bir ülkenin vatandaşı olarak Filistin’e ağlamaya utanmayacak mıyız?

İsrail zalim, İsrail suçlu, İsrail haksız evet, peki ya biz? Biz ne kadar masumuz? Kendi ülkemizden İsrail’e destek verilmesine engel olamıyorsak Filistin’e ağla-mayı bırakıp kendi halimize ağlamalıyız. Amerika gelip ülkemize kendi eliyle radar üssü kurabiliyorsa, bağımsız olmadığımızı anlamalı, bağımsız olamayışımıza ağlamalıyız. Reyhanlı’da öldürülen vatandaşlarımızın bile hala hesabını soramamışsak, Gezi Direnişi’nde alınan canlarımızın kanları hala yerde duruyorsa bizler Filistin’i ağzımıza almaya utanmalıyız.

Yüreğin yanıyor insanım, vicdanın sızlıyor biliyo-rum, Filistin’e, Rojava’ya, Şam’a, Kerkük’e, Musul’a,

Türkistan’a, Arakan’a, Myanmar’a… Sayarken bitap düşüyor dilimiz. Her yer acı her yer zulüm. Savaş değil bu, silahsız insanların kurban edildiği bir trajedi. Sena-ryoyu yazanlar fildişi kulelerinde yeni planlar yaparken biz ağlayıp, slogan atmakla mı yetineceğiz? Dünyanın patronları işkembelerini doldurmak için, kendileri daha güzel yaşamak için halkların kaderini belirlerken biz hiçbir sorumluluğumuz yokmuş gibi dua etmekle mi yetineceğiz? En son Soma’da rant uğruna yitip giden canlarımız için ne yapabildik? Bir hanım teyze ellerini havaya kaldırmış dua ediyor: “Allah’ım Soma’da ölen kardeşlerimizin ailelerine yardım et!” Fakat o ailel-ere gidecek olan yardım havaya kaldırdığı elinde altın bilezik olarak bekliyor. Bu samimiyetsizlikten ne zaman kurtulacağız? Kendimizi mi kandırıyoruz, Allah’ı mı kandırıyoruz, kimi kandırıyoruz? Cumhurbaşkanlığı seçim kampanyaları için yaptığı bağışı kime yaptı bu halk? Derdimiz ne bizim, amacımız ne? Ne yaptığımızın farkında mıyız? Sistemin bize dayattıklarını seçenek olarak kabul edecek kadar ne zaman acizleştik?

Firavun “Ben ne dersem o!” mottosuyla ülke yönetirken, ulema iktidar destekçiliği için dini alaşağı ederken, medya Firavun’un sihirbazlığını üstlenmiş haber alma hakkımızı gasp etmişken, hukuk iktidarın tekelinde egemenlerin hakkının savunucusu haline gelmişken, ordu

Vakt-i zulümde buluştuk yine insanım. Ağlamak düştü payımıza, hayıflanmak, dövünmek, hidde-tlenmek biraz da küfür etmek. Sanal alemde acımızı paylaştık, zalime öfkemizi kustuk, rahatladık. Slogan atarken eylemde birkaç video çektik, boş durmadığımızı gösterdik. Haykırdık öfkemizi. “Kahrolsun zalimler! Yaşasın halkların kardeşliği!” dedik, birilerini suçladık. Evet suçluydu birileri, suç işlemişlerdi fakat bir an durup “Bu zulümde benim payım nedir?” diye hiç sormadık kendimize. Kendimizden hiç şüphe etmedik. Ötekini suçlamak en kolayıydı, öyle yaptık. Sorumluluklarımızdan kaçmak için topu ötekine atmayı tercih ettik. Her bir toprakta zulüm var. Her gün başka bir yerden vahşet haberleri alıyoruz. Sosyal medyadan slogan atmaya ancak yetişebiliyoruz. Gündelik haber-lere verdiğimiz tepkilerimiz de gündelik oluyor.

Biz Ne Kadar Masumuz?

adımb lgif kiri 25

NATO’nun emrindeyken, emniyet birimleri iktidarın muhafızlığını yaparken, baraj saçmalığı yüzünden halkın birçok kesiminin vekiline geçit vermeyen meclis bizi temsil etmezken, eğitim sistemi ‘sürü nesil’ projesi için birilerinin arka bahçesi olmuşken, dünümüz unutturulma-ya, bugünümüz baskı altına alınmaya, yarınımız çalınma-ya çalışılırken Filistin’den önce kendimiz için bir şeyler yapmamız gerekmiyor mu?

Bu söylediklerimden herkes kendini düşünsün manası çıkarılmaz umarım. Demek istediğim herkes ÖNCE kendini düşünmeli. İlkyardımda bile birinci kuraldır; önce kendi güvenliğini sağlamalısın. Kendi güvenliğini sağlamadan başkasına yardım etmen imkansızdır. Biz önce içinde bulunduğumuz sivil işgalden kendimizi kurtarmalıyız. Zira bu baskı çemberi içinde bir şeyler yapamadığımızı İsrail Konsolosluğu önünde deneyim-ledik. Karşımızda kendi devletimizin muhafız alaylarını bulduk. Devletimiz, hukukumuz, medyamız, diyanetimiz, ordumuz, polisimiz hepsi karşımızdayken yaşadığımız topraklarda bir hükmümüz var mı? İrademizi sıfırlayan bir güçle karşı karşıyayız. Kendi irademizle karar verip uygulayamadığımız ülkemizin yetimleriyiz. Bu durum için çözüm üretememişsek hiç de masum değiliz.

Zulme sessiz kalmak istemeyen, kimliği ne olursa olsun mazlumun yanında olmak isteyen, haksızlığa geçit vermeyecek olan benim vicdan ehli insanım, sorgulama-ya kendimizden başlamalı, elimizden geleni değil, işin gereğini yapmak için çalışmalıyız. En yakınlarımızdan başlayarak kendi bağımsızlığımızı elde etmeden kims-eye elimizin yetişmeyeceği bilincini kazandırmak için emek vermeliyiz. Bu mücadelede umut bizimle, hakikat bizimle, Allah bizimledir. “Hiç kuşkusuz bir toplumun bireyleri kendilerini değiştirmedikçe Allah da o toplumun gidişatını değiştirmez.” (Rad:11)

adımb lgif kiri26

Fatma KarakuşFilistin-İsrail Sorunu

21392139…

Bu rakamlar neyi ifade ediyor? Para birimi, şans oyunları, bir numara yada

önemsiz rakamlar topluluğu… Çok fazla şey geldi aklınıza ilk gördüğünüzde emi-nim. Benimde aklıma bir çok şey geldi, ama asıl olan gelmedi! 2139… insan sayısıdır. Evet bu binleri ifade eden sayı, insan sayısıdır. Ölen insanların sayısı, okul kazanan, tatile çıkan, kitap okuyan, iş bulan, bulamayan… in-sanların sayısı değil. Şuanda hayatta olmayan ve tüm dünyanın sessizce izlediği ölen insanların sayısı! Son sayımlara göre Gazze’de ölen insanların sayısı 2139 olarak belirlendi. Tabi bu enkaz altından çıkartılabilen insanların sayısı birde bunun görülmeyen yüzü var. Enkaz demişken bu bir deprem enkazı değil, koca bir insanlığın enkazı. Gazze’de ölenler bombalar-dan, kurşunlardan ölmüyor. Sakın bunu böyle anla-mayın! Onları bizler öldürüyoruz; vicdanlarımızla, sevgisizliğimizle, hırsımızla ve en önemlisi kay-bettiğimiz insanlık onurumuzla öldürüyoruz. Birde öldürdüğümüz insanlar için ağlıyoruz, ne kadar ironik öyle değil mi? Eminim “ Ben kimseyi öldürmüyorum, ben ne yapabilirim ki?...” gibi karşı çıkma, kendimizi savunmaya geçme cümlel-eri kafamızda bir oraya bir buraya çarpıp duruyordur… Aslında haklısınız hiçbir şey yapmadık, yapamadık. Çünkü kendimizle o kadar meşguldük ki bir başkasını acısı bizim acımız olmazdı. Bir başkasının ölümü veya bir çocuğun bağırışları bizim canımızı acıtamaz. Nedeni ise; biz unuttuk. Tanrının bize verdiği o büyük kalbe kainatı bile sığdırabilecekken biz kendimizden başkasını koymayı unuttuk…

Gazze’de ölenler için protestolar, boykotlar, basın açıklamaları yapıldı birkaç gün ve bunu tüm kanallar gösterdi. Ağladık, lanetler yağdırdık. Peki daha sonra…

Sonra herkes aynı sessizliğine geri döndü. Tıp-kı masallarda gökten üç elma düştü misali kimse

sonrasını umursamadı. Hatta bazılarımız merak bile etmedi. Çünkü bencilliğimiz buna izin vermiyordu. Bencilliğimiz ne mi? Durun size biraz ondan bahsedeyim; günün her anı

yanımızda olan, güzel giyimli, burnu havada hoş bir kadındır. Onun özgüveni ve kendini beğenmişliği hemen dikkatinizi çeker. Önce bu nasıl kadın ya bir insan devamlı hep bana hep bana der mi dersiniz. Sonra bir bakmışsızın bu durum sizi rahatsız etmiyor. Hatta hoşunuza

bile gidiyor ve hep onunla olmaya başlarsınız. Bencillik Hanım fısıldar sana; aman canım sana ne? Sen kendi işine bak, herkes kendine bu zamanda diye. Gerçekten herkes kendine mi? Böyle mi öğrendik? Böylemi öğretildi bize? Bana sorarsanız böyle öğretilmedi. Hangi zamanda olursak olalım. Geçmiş, gelecek yada şimdiki zamanda fark etmez bu böyle değildi ve olmamalıda.

“Yalnız vermeyi amaçla ki alasın”

sözü ne güzeldir. Günümüz insanının her anında hatırlaması gereken bir söz. Bu Bencillik Hanımın ise yasaklı cümlesidir. Öyle olmalıyız ki; tek derdimiz diğer in-sanların, hayvanların hatta bitkilerin bile mutluluğu olmalı. Hissetmeliyiz her ne yapıyorsak her ne düşünüyorsak bizi bu kadar seven yüce gücü. Tanrı bize bu ka-dar çok şey vermişken biz nasıl başkaları-na vermeyiz. Sevgimizi, merhametimizi,

malımızı sırf Bencillik Hanım istedi diye kendimiz için mi saklayacağız? Yoksa Bencillik Hanıma “dostluğumuz burada bitti” diyerek Tanrının bize verdiği sevgiyi bizde başkalarına vermeye mi yöneleceğiz? Eğer sevip sevilm-eye yönelirsek; 2139 sayısı gelecekte bizlere ölüm, savaş, çocuk mezarları olarak değil, aydınlık gelecekte gülüşen, eğlenen, öğrenmeye hiç durmadan devam eden çocukların sayısı olarak dönecektir.

adımb lgif kiri 27

Velican PolatNasıl uyuyoruz ulan.. Küfrün mermisi vurmuşken mabedimizi Bugün Filistin için uyanık kalmalıyız Tıpkı tıpkı Doğu Türkistan’da nöbetleşe namaz kılan Uygurlu uygar çocuklar gibiBir gün biz rüyalara ara vereceğiz Çarpışacağız geniş göğsümüzü gere gere Sapanlarla Sereceğiz böyle düşmanı yere Sızlayacak çöl soğuğunda yüreğimiz

Nasıl uyuyoruz be Mermiler düştükçe şehre Ya da bir misket bombası... Sizce atan kadar Yutan bizler Uyuyan bizler Dinleyen sizler de suçlu değil misiniz? Bir bebeğin kan sızan yüzü Bir annenin yürek döven yumrukları Bir babanın omzunda çaresiz başı Hiçbir şey çağrıştırmıyorsa Bir şey hissettirmiyorsa; Sığının küfrün kollarına Sarılın tarihin arka sokaklarına Bizi satana mı yardım edeceğiz ayaklarına. Çünkü rahatlık kafamızda Şeytan damarlarımızdaHücre yataklarımızda.

Mehmet ÇakarUyuyan Ümmet

Güneş kızıl rengini almış yavaş yavaş, Akşam yaklaşmakta biraz biraz.

Ufukta bir sessizlik gözükmekte. Belki de Gazze iftarı beklemekte

Ve birden sessizliği yaran bir top sesi boom diye!İftardan önce şahadete ulaştı Gazze tekbirlerle.

İsrail öldürdüğünü sanmakta;Bilmemekte ki, Müslüman ölünce doğmakta.

Yakıyor Gazze’yi kafirin ateşi. Yanıyor ümmetin günahsız sabisi.

Ümmet sessiz, ümmet tepkisiz. Ümmet uyumakta sıcak yatağında.

Arada da kalkıp televizyon, internet cihadı yapmakta. Sorarsanız beklemekte ebabilleri…

Ebabil gelse, nasıl tanıyacak ki kendilerini?Hayatın her alanına koymuş kafirin malını.

İcraatta kafirin dostu, Sözde ümmetin ta kendisi.

Uyumakta ümmet sesiz sessiz, Uyanmayı beklemekte çaresiz.

Ve birden güneş doğacak habersiz. İşte o zaman sönecek İsrail, batacak kafir.

Yakındır günler, yakındır gelecek. Ümmet her zaman böyle kalmaz!

Yarın bugün uyanır elbet. Kuran’da müjdelenmişti ayet,

Yarın bugün sonun hazırdır İsrail elbet.

XBatı Şeria

srai

l srail

X Gazze

adımb lgif kiri28

Bireysel, Üniversite Topluluğu

ya da Dernek/Sivil Toplum Kuruluşu olarak

bizimle beraber çalışmak ister misiniz?

adımb lgif kiri 29

adımb lgif kiri30

Görmezden geliyorlarPlatformun takip ettiği davanın olduğu bölgeye göre birlikte çalıştığımız gruplar değişiyor. Amacımız toplum-sal bir konu olan ‘kadın cinayetleri’ için toplumun bütün kesimlerini harekete geçirmek ve birlikte çalışmaktır. Sadece kendine benzeyen kadınların yaşadığı sorunları kabullenmeyi doğru bulmuyoruz. Platform olarak bu şekilde olan kurumlar ile kopuş yaşadık. Türkiye’de kadın toplumunun yaşadığı bütün sorunları ile ilgileniy-oruz. Biz sadece protesto yapan değil çözüm üreten bir platformuz. Kadınların sırf kadın oldukları için öldürüle-bilir görülmesi ya da şiddet kullanılabilir görülmesi politik bir meseledir. Bu konuyu görmezden gelen, bunun üstünü örten bir siyasal ele alışta son derece politiktir.

Fatma Şahin daha iyiydiEski ‘Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Ön-lenmesine Dair Kanuna İlişkin Uygulama Yönetmeliği’ çok yetersizdi. Mağdur, tehdit eden ile resmi evli değilse devlet onu korumuyordu. Bu kanunun değiştirilmesi için platform olarak çok çaba sarfettik ve Fatma Şahin’in döneminde bu kanun değiştirildi. Fatma Şahin kendisin-den bir önceki ve sonraki bakanlardan daha duyarlıydı.

Gerçek sayıları açıklamıyorlarGerçek verileri öğrenip tabloyu anlamaya ihtiyacımız oluyor kayıtları öğrenebilmek için Bilgi Edinme Hak-kı Kanununa dayanarak defalarca yetkili kurumlara başvuruda bulunduk. Her 8 Mart’ta sormamıza rağmen gerçek verilere ulaşamıyoruz. Aşağı yukarı bir tab-lo oluşturabilmek için tarafımıza ulaşan ailelerden ve iletişim araçlarından verileri toplamaya başladık. Geçen sene 8 Mart’da Aile Bakanlığı bir veri açıklamak zorunda kaldı. Ama açıkladığı veri bizim topladığımız verilerden çok daha azdı. Çünkü Aile Bakanlığı hükümetin yeni çıkardığı Koruma Kanununa bile uymadan sadece aile içi resmi öldürülenleri hesap etmiş.

Toplum ilerledikçe kadınlara yeni haklar doğuyorModernleşme, kentleşme, kadınların iş hayatında önünün açılması, kamusal alanda başörtülü kadınların önünün açılması gibi ilerlemeler kadınlara da yeni haklar doğuruyor. Toplum ilerledikçe kadınlar önceki dönem-lere göre haklarını daha fazla arar hale geliyorlar bunun sembol hakkı da ‘boşanma hakkı’dır. Çünkü kadınların şiddete maruz kalmaları ya da öldürülmeleri en çok bu evrede başlarına geliyor. Kadınlar eskisine göre daha çok

Pelin GülSöyleşi

Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu, 2010 yılında Münevver Karabulut cinayetinden sonra Emekçi Hareket Partili kadınların önerisi ile bir çok parti ve kurumun da desteğini alarak kuruldu. Kuruluşunda da yer alan CHP çalışmalara en düzgün katılan partilerden biri. Platform, meclis’te grubu bulunan bütün partilerle beraber çalışıyor. Sadece eylem yapmıyorlar, yasa öner-ileri hazırlayıp takipçisi oluyorlar. Bazen MHP’nin destek verdiği kampanyaları bile oluyor.

Kadın cinayetleri politiktir!

Her gün 4 kadının cinayete kurban gittiği Türkiye’de platform çok önemli bir görev üstleniyor. Yıllardır “namus cinayeti”, “aşk cinayeti” olarak gazetelerin 3. sayfalarında çıkan haberlerin dili bile platformun mücadelesi sayesinde değişti. Haberlerde “kadın cinayeti” tanımlamasının kullanılmasını sağlayan platform şimdi de bu tabirin ceza yasalarında da yerini alması için mücadele ediyor. Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu Genel Temsilcisi Gülsüm Kav, dergimize verdikleri mücadeleyi ve taleplerini anlattı:

adımb lgif kiri 31

haklarını arıyorlar ama bu hak arayışına direnen bir erkek egemenliği var.

Kadınları erkekler öldürüyorKadınları soyut olan siyaset değil, somut olarak erkekler öldürüyor. Erkekler kadınların çalışma, boşanma, eğitim alma gibi modern hayatla ilgili hak arayışlarına ayak diri-yorlar, kadınları şiddetle bastırmaya çalışıyorlar. Ülkeyi, kadınların sadece çocuk yapan ve evde oturan yönlerin-den bahseden, şiddet uygulayan erkeğe cesaret kazan-dıran bir siyaset yönettiği için bu korkunç tablo ile karşı karşıya kalıyoruz. Böyle kriz anlarında yöneten siyaset kadınların lehine tutum alarak erkeklerin bu direncini kıracak olsa -ki imza atmış olduğu uluslararası sözleşm-elerde bunu gerektiriyor- bu kadar kadın cinayeti yaşan-maz. Belki o zaman Türkiye gerçekten bölgenin yıldızı olabilir. Topluma kadınların hakları olduğunu, bu hakları kullanmaları gerektiğini, bu hakların önüne erkeklerin engel olarak çıkmamaları gerektiğini erkeklere de ses-lenerek anlatılması hem basının hemde siyasetçilerin işi ama asıl bu hakları garanti altına alan yasaları yapan sorumluların işidir.

AKP’ye kadınlar daha çok oy veriyorAKP’nin kadın hakları konusunda politikaları ve söylem-lerine rağmen erkeklerden çok kadınlar AKP’ye oy veriy-or. Bunun kökeninde ise yine kadınların en uzun baskı sistemiyle eziliyor olmaları var. Her türlü istikrarsızlık kadınlar için erkeklerin yaşadığından çok daha büyük felaketler getiriyor. Bir şey değişince çok şey kaybedece-klerini düşünen kadınlar bu yüzden statükoculuğu daha

kolay seçiyorlar. Kendilerini koruma içgüdüsüyle kısa vadeli çıkarlarını uzun vadeli çıkarlarına tercih edebiliyorlar.

‘Bir grup marjinal’ diyor-lardı...Toplumda kadın haklarının farkına varma hali giderek büyüyor. Hasret Kara’yı kendi mahalle halkının koru-ması bunların somut örneklerindendir. Eskiden mahalle halkı olaylara aile içi mesele gözüyle bakarken şimdi kadın katillerine, kadına saldıranlara tepki veriyor. Platform olarak mü-cadelemizde hak kaybina uğrayan kişi ile baş başa kalırdık. Yıllardan sonra ilk defa toplum da sesimizi duydu. Songül Karlı’ya ve Seda Sayan’a oluşan kamuoyu tepkileri toplum olarak gelişme kaydettiğimizi gösterdi. Son

Kadınların mücadelesi toplumsallaştıkça karşı tarafta -TV programları ve söylemleri ile-eli yükseltiyor.

Gezi’den sonra erkeklerin desteği arttıPlatformumuzda 1000’e yakın kadın var. Yürüyüşler-imizin öznesi kadınlar olduğu için eylemlerimizde ve karar alma sürecimizde sadece kadınlar var. Erkeklerden çevrelerindeki kadınları seferber etmelerini ve lojistik destek sağlamalarını bekliyoruz.

Çok yönlü bir mücadele yürütüyoruz bu sebeple her-kesin bulunduğu noktadan taşıyabileceği suyu var. Platform’a destek olmak isteyenler eylemlerimize katılabilir, duyurularımızı yapabilir, kokart satın alabil-ir ya da kokart satışında bulunabilirler. Her yıl satışını gerçekleştirdiğimiz bir takvimimiz var gelirleri ile dava ve yol masraflarını sağlayabiliyoruz ama mekanımızın kirasını çıkaramıyoruz.

www.kadıncinayetlerinidurduracağızplatformu.net den Platform ile ilgili daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz.

Türkiye’nin 2014 Yılı ilk altı ayının Kadın Cinayetleri verileri açıklandı: 139 Kadın katli!

Sorunun Çözümü için Platformdan öneriler:1) Cumhurbaşkanı, Başbakan, Meclis’teki tüm parti liderlerinin kadına yönelik şiddeti kınaması. 2) Koruma kanununun etkin uygulanması. 3) Ceza Kanunu’nda caydırıcı ceza. 4) Kadın bakanlığının kurulması.5) Cinsiyet ve cinsel yönelim eşitliğini esas alan yeni anayasa. Bunların hepsinin uygulanması için çabalıyoruz.

adımb lgif kiri32

DİNİN VE KUTSAL KİTAPLARIN SAVAŞLARAKATLİAMLARA ÇIKAR İLİŞKİLERİNE ALET EDİLMESİ

Yıl M.S 312 birinci Kostantin rakibi Maxentius’u yenerse tek başına iktidar olacaktır,fakat ortada bir sorun vardır.Bizanslı hristiyanlar savaşa karşı oldukları için askerlik yapmak istemiyorlardı. Birinci Kostantin bunun üzerine din adamlarından oluşan bir din ordusu kurulmasını istedi. Ve böylece tarihte ilk defa tek tanrılı bir din ordusu kurul-muş oldu. Fakat yine de Kostantin’in istediği asker sayısına ulaşılamadı ve bu sayı ile savaş başladı. Savaşın ilerleyen safhalarında Kostantin savaşı kaybedeceğini anlayınca mızrakların ucuna İncil’in takılması emrini verdi ve nihai olarak bu taktik sayesinde savaş Kostantin lehine kazanılmış oldu. Bu olayın neredeyse bire bir aynısı 4. halife Hz. Ali ile Muaviye arasında cereyan eden Sıffin savaşında yaşanmıştır. M.S 657 yılında yani Kostantin’in İncil’i mızrakların ucuna takmasından neredeyse 345 yıl sonra Hz. Ali’nin halifeliğini tanımayan Ebu Sufyan’ın oğlu Muaviye (Yezid’in babası) şu anki Suriye’nin Rakka bölgesi olan yerde gerçekleşen savaş-ta yenilmek üzereyken askerlerine danışmanı Amr bin as’ın önerisiyle Kuranı Kerim’i, askerlerine emir vererek mızrak-ların ucuna takılması emrini vermiştir. Hz. Ali’nin ordusu karşısında darmadağın olan Muaviye’nin ordusu mızrakların ucuna Kuran’ı takarak, la Hukme illa lillah (hüküm yalnız Allah’ındır) sloganı’nı atarak Hz.Ali’nin ordusunun karşısı-

na çıkmışlardır bu onların son şanslarıdır ya, bu tuzak tutar düşman duraksar, çekilir ya da, tarihin sayfalarına gömülürl-er. Evet işler o kadar iyi gider ki bu şeytani tuzak tutar ve Hz.Ali’nin ordusu duraksar, tereddüt eder, Hz.Ali’nin askerleri olduğu yerde kalır ve ne bir adım ileri gidebilirl-er ne de geri şoka uğrayan ordu kala kalmıştır. Hz. Ali’nin ordu komutanı malik ejder askerlerine talimat verir bu bir oyundur, bu bir tuzaktır, o mızrakların ucundaki mürekkep ve kağıt parçasıdır Allah resulünün konuşan Kuran (Kuran-ı natık) dediği Hz.Ali bizimle beraberdir bu tezgaha gelmeyin bu oyuna kanmayın diyerek ordunun içinde etkili konuşma-lar yapsada orduyu ikna edemez ve kesin olan bir zafer usta ve şeytani bir planla engellenmiş olur.

Hem de bu usta ve şeytani plan çok uzun yıllar hatta yüzyıl-lar sonra gösterecektir ki bu plan nedeniyle tarihin akışını değiştirecektir, belki de bu planın fikir babası Amr bin as (Arabın dört dahisinden biri olarak kabul edilir) bile bu planın taşları bu kadar yerinden oynatacağını düşünmem-iştir. Bu plan Muaviye ve askerlerinin canını kurtardığı gibi Hz.Ali’nin ordusunu karıştırmaya yetmiştir. Hz.Ali’nin ordusunda homurdanmalar başlamıştır keza Hz.Ali’nin or-dusundan bir kısmı ordudan ayrılmış bir kısmı Muaviye’nin tarafına geçmiş diğer bir kısmıda kendisine ait yönetim tarzı olan ve Allah’ın kitabı Kuranı Kerimi merkeze alan ve Kuran’dan başka hiçbir kaynağı hiçbir kıstası kabul etmey-en HARİCİLER adlı örgütü diğer bir değişle islamda ilk

Gündem Özel Taylanözgür Ekinci

IŞİD = Hariciler

adımb lgif kiri 33

mezhebi kurar ve bu mezhebin sloganıda HÜKÜM YALNIZ ALLAHINDIR (la hukme illa lillah) sloganı olur. Kendil-erine koydukları isimde enteresandır Aliye karşı çıkanlar( haraca ala)

HARİCİLERHariciler, ibadete, zühd ve takvaya çok düşkün insanlar olarak bilinmektedir. Kaynaklarda alınları ve dizleri namaz kılmaktan nasır bağlamış haricilerden söz edilmektedir. Şekilcilik, hariciliğin en belirgin özelliği olmuştur bu insan-lar kendileri gibi düşünmeyen kimseleri sorgusuz sualsiz öldürmekten çekinmemişlerdir. Öyleki kadınları ,çocukları, bebekleri, bile öldürmekte tereddüt etmemişlerdir, hatta yolda karşılaştıkları abdullah b. habbab b. eret ve hamile hanımını hunharca katletmişlerdir. Hamile olan kadının karnındaki bebeği mızrağa takarak, La İlahe İllallah ve Allahu Ekber diyebilmişlerdir. Evet Haricileri tek kelimeyle anlatmak gerekirse Hariciler eşittir IŞİD diyebiliriz.

DİNDAR BAĞNAZLARHZ. Ali kendisine Hariciler’den bahsedildiğinde, slogan-larınında Allah’tan başka hüküm verecek yoktur olduğunu duyunca şöyle dedi. Evet bu söz çok doğru bir sözdür ama gece gündüz allaha iman eden Allah’ı anan ona sığınan

insanlar nasıl olurda masum insanları öldürebilir bu akıl dışı birşey . Hz.Ali gece başını yastığa koyduğunda bu insanlarla uzlaşamayacağını biliyordu bunu bilmesine rağmen onlara aracılar gönderiyor bu yaptıkları katliamlara son verme-sini istiyordu ama bu dindar bağnazlar bir türlü kendisine gönderilen mesajları kaale almıyorlardı. Hz. Ali son bir kez amcası İbni Abbas’ı onlara gönderdi ve Abbas’a şöyle tem-bih etti: sakın onlar ile Kuran üzerinden amel etme Kuran anlamı geniş derindir sen bir ayet söylersin onlarda bir ayet söyler onlarla sünnet üzere görüş sünnet uygulama ister on-lar söylerler ama yapamazlar. Tüm bu görüşmeler sonuçsuz kalmıştır, Hz.Ali savaştan kaçtıkça tüm savaşlar onu buluy-ordu, adeta Ali’nin çocukluğunu saymazsak savaşsız geçen bir günü yoktu 62 yıllık bir yaşam 23 üç yıl peygamberle omuz omuza savaş ve mücadele 25 yıl peygambersiz savaş toplam 48 yıllık bir savaş hayatı aman Allah’ım sadece 14 yıl süren bir çocukluk oda fakirlikle ve yoklukla geçen bir süre. Ünlü yazar George Cordak’ın dediği gibi Ali’nin çektiği sıkıntılar onun yüceliklerinin bedeliydi. Ve Ali Har-iciler ile savaşmak için ordusunu Nehrevan’a doğru hareket ettirmek zorunda kalmıştı. Artık Ali Hariciler’le yani IŞİD ile anladığı dilden konuşacaktı.

NEHREVAN SAVAŞI, ALİ NEHREVAN’DAHZ.Ali Nehrevan’da Hariciler’e hitaben şöyle seslendi:size haber gönderdim bana habercimin kellesini gönder-diniz, köylerimizi yaktınız, masum insanları öldürdünüz, kadınlara tecevüz ettiniz, erkeklerin kafasını kesip çukur-lara attınız, anne karnındaki bebeği mızrağa takıp; La İlahe İllallah diye naralar attınız, sizin yaptığınızın ne dinde yeri var ne de Resullullahtan böyle birşey öğrendim Ali’nin bu konuşmalarına bile Hariciler ok yağmuru ile karşılık veri-yordu. M.S 658 yılında gerçekleşen savaşta Ali, Hariciler’i darmadağın etti; artık halk huzurluydu Hariciler diye bir sorun kalmamıştı insanlar çarşılarda pazarlarda korkusuzca dolaşabiliyor, Çocuklar özgürce oynuyabiliyordu. Haricil-erin fikirleri onların takipçileri tarafından itikadi olarak da olsa devam etti. Günümüzde Irak’da meydana çıkan 21. yüzyılın Haricileri IŞİD aynı uygulamaları Ortadoğu halkı üzerinde malesef uygulamaya devam ediyor IŞİD Haricile-rin adeta ikiz kardeşidir umarım sonları Hariciler gibi olur umudum karşılarına çıkacak bir Ali olmasıdır IŞİD Irak’ta mutlaka bir aliyle karşılaşmalıdır mutlaka….

IŞİD = Hariciler

adımb lgif kiri34

Soma katliamından sonra oradaydım. 4 gün. Gözlerimin önünden oradaki işçiler, kadınlar, babasını kaybettikten

sonra evine giremeyen 3 yaşındaki Mahmut, çaresizliği öğrenmiş babalar geçiyor. Kendi çevremi göremiyorum.Bu yazı duygusal bir yazı olacak. Gerçekleri de yazan, ama duygusal diyeceğiniz türden.

İlk söyleyeceğim şudur ki, üzgün olmaktan çok kızgınlık hissediyorum. Gözleri ateş saçan korkunç bir canavar uy-andı içimde, oradaki toplumu bu hale sürükleyen her şeye ve kendimize karşı. Orada herkes ailesinden, tanıdığı, sevdiği birilerini kaybetmiş bu cinayete ama hala bazıları ‘Allah razı olsun başbakan da enerji bakanı da buradaydı.’ ‘Yapıla-cak bir şey yok, kader.’ diyor. Bazıları gerçekten bunu içinden gelerek söylüyor, ama bazılarının buna inanmadığını dalıp giden gözlerinden anlıyorum. Bakamıyor. Hiçbir şeye. Vücudu o madenlerde çökmüş o işçinin bakışları mı daha çok şey anlatabilirdi bize, yoksa kendinin de korktuğu şeyi söylemek yerine ağzından çıkan o ‘kader’ kelimesi mi? Du-rum bu olunca, yanı başımda açılmış, kollarını saracak ölü vücutlar bekleyen onlarca mezar varken, orada okunan du-

aları duymuyor kulaklarım. Sadece bir cümle yankılanıyor kulaklarımda, yan madenden kurtarma çalışmalarına gelmiş o işçinin söyledikleri: ‘En zoru da, dışarı çıkardığın o vücut-ların yanmış, sıcak olmasıydı. Ölüler soğuk olur normalde, böylesine dayanamadım. Bıraktım çalışmalara katılmayı, içeri giremiyorum. Allah en çok o kurtarma ekibine sabır versin…’

Soma’da insanlar üzgün, kızgın, iyi değil. Dünyanın en iyi insanları belki, Anadolu saflığı içlerinde… Ama her şeyin zamanla normale döneceğinin, kendilerinin gene o madene gireceğinin farkındalar. Birlik olmak, direnmek hissi ve işv-erenlerin onlara muhtaç olduğu bilinci yok. Bizden en çok, oradaki koşulların iyileştirilmesi için çalışmamızı istiyorlar. Onun dışında başbakanlarından yedikleri yumruk içlerinde yer etse de, kendi canlarından kopan canların sayısı yalan yanlış açıklansa da isyan etmeyecekler. Bir kırmızı kalem-den korkuyorlar, isimlerinin üstünü çizecek…

Gözlerim donuyor o kırmızı kalemi elinde tutanları düşününce. Oradaki köylülerin hissettiği çaresizlik hissi içimde yeşeriyor. Kalbimi sarmaktan keyif alıyor. Söküp atmak istiyorum yıllardır halkın tepesine çökmüş o eli, çare bulmak istiyorum çaresizlik hissine.

Soma Bir Çaresizlikmi?

Gündem Özel Gülcan Yayla

adımb lgif kiri 35

mi?

En büyük düşmanımız o, ve bu çaresizliği yüzümüze çar-pan iktidar dışında biz de sorumluyuz bu histen. Bu iktidar yıkılır başkası gelir. Başka iş adamları gelir o tünelde 10 metre yürüyemecek olup işçisini 2 km derine iten ve üstüne bir de parmağı kopan işçiyle 15 gündür uğraştığını söyley-ip hayıflanan. Bunlar hep gelecek, hep olacak. Ama biz bu çaresizlik hissine bir alternatif oluşturmanın yollarına bak-malıyız şimdi. Onla savaşmak değil derdim, girdiğimiz her savaş enerjimizi başka yerlere götürecek.

Savaş değil derdim. Yeni bir şey yaratmak. Görünen o ki, çaresizliği öğrenmiş, yüreği tertemiz olsa da böyle yaşama-ya razı olanlarla yapamayacağız bunu. Bir de, sırf kendimizi rahatlatalım diye bir hafta sonu gidip birkaç oyuncak götüre-rek de yapamayacağız. Zaten gözleri yaşlı ailelerin yanında bir gözyaşı da biz dökerek yapamayız bunu.

Gözleri pırıl pırıl parlayan çocuklar bizi bekliyor yeni bir şey yaratmak için. Bu toplumun güzel günlerini biz görmeye yetişemeyeceğiz, ama onlar yaratmaya hazırlar. 400 kişilik bir köyden bir çocuğu okutalım, sadece parasını vererek değil. O bir çocuk başka ailelere örnek olsun. O köyde akıl danışılan olsun. Ve bir gün, abisinin, babasının kılına zarar gelecek olursa ilk o durdursun kalkan yumruğu.

Bunu yaparken de, o çocuğun ailesine mümkün mertebe dokunalım ki bütünlük olsun yaptıklarımızda.Bunun dışında, işçi ezilmeye devam edecek. Henüz sandığınız gibi bir isyan gelmeyecek, hakkını aramayacak insanlar. ‘Benim oğlumu geri getiremedikten sonra ne işe

yarar’ deyip, her gün bir dua okuyacaklar oğullarının ruhu-na. Bunlar olurken çocukları, köylerindeki gençler büyüye-cek ve onlar adına sesler yükselecek içimizde. Bu toplum ancak böyle kurtulacak çaresizlikten.Ve biz halihazırda o yumruğu görebilenler, biz bunun her-hangi bir kaza olmadığını unutmayacağız, unutmamalıyız. Enerjimizi savaşlara harcamadan, iktidarın ‘şehitlerimize bir Fatiha’ diyen günahkar dudaklarının bizi nefrete çekme-sine izin vermeden kendi yolumuza bakalım. Şimdi açmaya çalıştığımız bu yoldan biz yürüyemeyeceğiz, ama çocukları yürüsün bu ülkenin…

Ve biz halihazırda o yumruğu görebilenler, biz bunun herhangi bir kaza olmadığını unutmayacağız, unutmamalıyız.

adımb lgif kiri36

AA23.ORGGELECEĞİN HABERCİSİ

FARKLI YORUM ve GÖRÜŞLER

adımb lgif kiri 37

Belki de hiçbir konuda mutlak doğru yoktur. Hepimiz her konuda bir yanılgı içindeyizdir? Hayata dair ne varsa hepsi şüpheli ve parça parça. Din, siyaset, felsefe, kültür… bun-ların ne önemi var ki? Sonuçta dünya kimseye kalmıyor. Neden “din” savaşları çıkartılıyor ki? Herkesin dini kendis-ine. “En doğru benim dediğimdir” deme hakkını insanlar nereden buluyor ki? Zaman, nasıl olsa kendiside dahil her şeyi değiştiriyor…

Zulmün kaynağı nedir? İnsan neden zalimdir? Bir şeyi sevmek için başka bir şeyden nefret etmek şart mıdır? Bir güzeli sevmek diğer güzellikleri sevmemek an-lamına mı gelir? Sevginin sınırını, bencilliğin hududumu belirler? İnsan neden azla yetinmez? Toplumsal kurullar aslında azla yetinmeye teşvik etmediği için mi? Yasaklar neden çekicidir? Çiğneyenlerini daha çekici kıldığı için mi? İnsanın her anı neden bir değil? Tutarsız bir varlık olduğu için mi? Sevgililer neden bir birlerinin canlarını acıtırlar? Açılar, tatlığın önemini kavrattığı için mi? Uygarlıklar, çok tanrıları tek tek öldürdüler ve bir tanrı kaldı. Onu da öldürüp hepimizi ateist mi edecekler?

Ölmek için doğduysak, barışmak için mi savaşıyoruz? Dahası ayrılmak için mi bağlanıyoruz? Her şey zıttını içinde barındırıyorsa tartışmaya ne gerek var? Güçlünün gücü, güçsüzün gücü kadarsa; Tanrının kudreti inananlarının kudreti kadar mı? Yalnız doğduk. Yalnız öleceksek nedir bu haşır neşir olduğumuz kalabalık…?

Benim doğrularım korkunçtur diyen Nietzsche’nin önerdiği gibi hayatı daha anlamlı ve mutlu kılmak için; tüm değerlere yeniden değer biçerek, iyinin ve kötünün ötesine geçmeliyiz belki de…

Not:Mantıklı olanı saçma olan belirlediği için; bu yazı eğer saçmaysa, mantıklıya hizmet ediyor demektir, yok eğer mantıklıysa; saçma olanı belirtiyor ve yine mantıklı olana hizmet ediyor demektir.

Bir Tutam Felsefe

Kültür Sanat Fikir Iulai Chiciuc

adımb lgif kiri38

Hukuk felsefesi tarihinde önemli ve asıl değere sahip olan tabii hukuk akımı MÖ V. yüzyıl Yunan düşünc-

esine büyük katkıları olmuş sofistlere kadar dayanır. Bu akım hukukun tabiat, tanrı veya akıl kökenli olduğunu ve insan düşüncesinden bağımsız a priori değerlere dayandığını iddia etmektedir. İnsan hukuku icad eden değil keşfeden konumdadır ve zaten yapması gereken de budur.

İlk çağda sofist aydınların çürük inançlarla ve cehaletle savaşmaları, ulusların eşitliği görüşünü ileri sürmeleri, kanunların uygulanmasında nasafet ilkesinin gözönünde tutulmasını ileri sürmeleri kısacası sosyal ve hukuki sorunlar üzerinde düşünmeleri ve adalet problemine değinmeleri akıma önemli katkılar sağlamıştır. Daha sonra Sokrates, Platon ve Aristoteles gibi büyük filozo-fların adalet, mülkiyet, aile, miras, kölelik vb. kurumları hakkındaki düşünceleri de ciddi gelişmeler sağlamıştır. Roma’da Cicero, Seneca ve Epictetus gibi stoacılar, insan tabiatının gereği olan, evrensel nitelik taşıyan değişmez kapsamlı bir tabii hukuk görüşüne üstünlük tanımışlardır. Özellikle Cicero’nun şu ifadeleri nasıl bir tabii hukuk anlayışına sahip olduğunu göstermektedir: “....Gerçek hukuk akıldan kaynak alır ve insanlara haksız hareketle-rden kaçınmayı, ödevlerini yerine getirmeyi emreder. Bu hukukun yürürlüğü evrensel, kapsamı, değişmez ve ebedidir. Bu hukuku kısmen dahi olsun ilga etmeye veya değiştirmeye çalışmak günah işlemekle birdir. Tabii hukuku tamamen ilga etmek ise imkansızdır. Ne Senato ne de halk, bu hukukun gerçekleşmesine engel olabilir. Tabii hukukun yorumcuya ihtiyacı yoktur. Çünkü insan-lar onu kendi vicdanlarında duyarlar. Atina’da bir tabii hukuk, Roma’da başka bir tabii hukuk olamaz. Bütün uluslar, her zaman bu ebedi ve değişmez hukuka tabidirl-er.” Tabii hukukun Roma’daki etkisi Yunan hukukundaki etkisine oranla çok daha büyük olmuştur. Eski Yunan’da, özel bir hukukçular sınıfının belirmemesi, yöneticilerin hukukçu olmamaları ve halk temsilcilerinden oluşan büyük mahkemelerin adalet dağıtımı görevini yerine getirmeleri bu durumun nedenleridir. Yunan toplumunda tabi hukuk filozoflar tarafından ilgilenilen spekülatif bir konu olmuştur. Oysa Roma’da hem ius gentium, hem de ius civile’nin gelişmesinde ius naturale yani tabii hukukun kuvvetle etki yaptığı düşünülmektedir.

Orta Çağ’da tabii hukuk bir süre Tanrısal hukukla eş an-lamlı sayılmıştır. XII. yüzyıldan itibaren hem Kilise’nin hem devletin egemenlik iddialarına hizmet eder anlamda yorumlanmıştır. Roma Kilisesi, aklın ve tabii hukukun

kendi otoritesini desteklediğini kabul etmekle, farkına varmadan kendi otoritesine hücum edilmesini kabul etmiş oluyordu. Tabii hukukun zaman zaman iki karşıt fonksi-yonda yorumlanması da ilk kez ortaya çıkmış oluyordu. Tabii hukuk ilkeleri çoğu kez status quo’yu destekle-mek için kullanılmıştır. Ancak mevcut kurumlar açıkça toplumsal, ekonomik, sosyal gelişmelere ters düşerse o zaman tabii hukuk mevcut kurumları değiştirmek veya devirmek işlevi görür. Tabii hukuk Reform hareketi sırasında kilisenin otoritesini zayıflatmak için Protestan teologlar tarafından savunulmuştur. Bununla birlikte Thomas Aquinas ayaklanma hakkını savunmuştur. O siyasi iktidarın adalete uymasını şart koşmakta ve ada-lete uyulmadığı zaman halk için devrim yoluna başvur-manın haklı olduğunu söylemektedir. Ortaçağ’da İslam düşüncesi siyaset ve hukuk felsefesindeki fikirleriyle bilinen Farabi’de önemli bir yere sahiptir. Ona göre insan en yüksek mükemmellik ve mutluluğa ulaşmak amacıy-la yaratılmıştır. Bu amaç akıl, insanların birbirleriyle yardımlaşıp dayanışması ve erdeme dayalı bir devlet (medinetül fazıla) sayesinde gerçekleşecektir.

Yeniçağ’da tabii hukukçuların üzerinde durdukları önemli konular olmuştur. XVII. ve XVIII. yüzyıllarda gündeme gelen “sosyal sözleşme teorisi” bunlardan biridir. Bu teori söze bağlılık ilkesinin uygulanması postulatına dayanır. Sosyal sözleşme düşünürler tarafından tarihi bir gerçek-lik değil fakat zorunlu bir varsayım olarak kabul edilm-iştir. J.J. Rousseau’nun Genel İrade’nin yanılmazlığı ilkesi yanlış yorumlanıp aşırılığa sebep olmuştur. Adeta faşizme varan çıkarımlar söz konusu olmuştur. İnsan hak-ları konusu da bu dönemde üzerinde sıkça durulan konu-lardan birisidir. Özellikle Amerikan ve Fransız ihtilalleri sırasında tabii hukuk insan ve vatandaş hakları kavramını özenle işlemiştir. Örneğin Locke devletin savunmakla görevli olduğu, hatta kuruluş nedeni kabul ettiği insanın üç temel hakkından hayat, hürriyet ve mülkiyetten bah-seder. Ayrıca Locke ayaklanma hakkından bahseder. Ayaklanma topluma değil, devlete karşıdır ve yönetenler insanların tabii haklarını ihlal ettikleri zaman ayaklanma yoluna başvurmak sadece hukuki bir hak değil, ahlaki bir ödev olur. Kant ayaklanma hakkını reddettiği için tabii hukuk görüşünden uzaklaşmıştır.

Özellikle XIX. yüzyılda durağan bir dönem yaşayan akım XX. yüzyılın başlarında tekrar kendisini göstermiş ve İkinci Dünya Savaşı sonrası doruk noktasına ulaşmıştır. Son yıllarda ise etkisini yavaş yavaş kaybetmeye başlamıştır.

Tabii Hukuk Akımı

Kültür Sanat Fikir Muhip Üzümcüoğlu

adımb lgif kiri 39

Sözlükte durduğu durmuyor bugün sözcüklerAna şefkatiyle sararken kucağına acılar beni

Ve huzur, bir baba gibi küsünce banaUzatmıyordu elini,

Öpmek için varsam da…

Yağmura kızan insan kadar nankör olmadım hiçbir zamanAma aşkı bile terk edecek kadar hain oldum

Huzur af dilemeli bendenUğramadığı her gün için

Aşk affetmeli beniTerk edip gittiğim için

Acem usulü gözyaşlarım yaralı bir su gibi,Kanıyordu şırıl şırıl

Hiçbir denizden nasibi olmayan denizci gibi,Dökülüyordu dipsiz kuyulara

Ağır ağır…

Mantığım saçmala diyorduO halde; bir bukalemun olsaydım, dövme yaptırırdımYazı olsam, yüklemsiz cümlelere gizli özne olurdum

Hayal olsam, düşsüzlüğün kabuslarında gezerdimKaranlık olsam, aydınlıkta saklanırdım

Kefil olsam, kelebeklerin borcuna olurdumHayat olsam öldürürdüm

Ama ben, ola ola dağ başında bir bağa üzüm oldum

Pişkindi pişmanlığımAyıptan utanıyordu arım

Ben ki tanrının yaltakçı kuluydumİnsanlara yemiş olacağıma

İsyankar üzümler gibi şarap oldum.

Gurmeyimdir benZira, en leziz sevapları tattımLakin masumiyetten bıktımÇıldırmış bir delia idimGittim, en kesif günahların dibine battımSol damağımda günahın, sağımda sevabın tadı hala dururİsyan içimde kuduz bir kurt gibi ulur

Mezhepsiz gayrimeşru hayallerden, karabasanlı kabuslar düşledim.Zürriyetsiz namert kelimelerden, galiz küfrüler devşird-im.Paslanmış çilingir sofralarında, isyankar dualar ettim.Aşüftelerin yozlaşmış kasıklarından, arsız günahlar pey-dahladım.Köhnemiş haram memelerinden, kifayetsiz cürümler soğurdum.Eprimiş naçiz dudaklarında, hayırsız buseler aradım.Buldum da…

Gidenin ben olduğumu sanıyordum,Ama yalnız kalınca anladım, Kalanın ben olduğumu.Şimdi, çilingir sofrasındaki mezelerle aynı kaderi pay-laşıyorum.Aşklıktan ölüyorum,Kahrımdan gülüyorum,Mantığımdan saçmalıyorum,Yalnızlığıma tecavüz ediyorum.Bundan daha fazla kaybedemem artık.Davet edin bütün insanları, cinleri, ifritleri, şeytanları,Doldurun şarapları,Çağırın yosmaları,Bugün bütün günahları ben ısmarlıyorum.

Osman Erbasanİsyankar Üzüm

adımb lgif kiri40

90 yıllarında Türk Sineması, artık değişimini tamamlamış ve bu değişim üzerine ilerleyen bir sinematografiye sahip yönetmenlerle şekillenmeye başlamış bir sinemaydı. O dönemde çıkan yönetmenler, Yeşilçam ve 80 sonrası bu

dönemin furyasından yetişmiş usta yönetmenlerin işlerinden farklı daha psikolojik, dram ve sadelik yüklü filmler yapma-ya başlamıştı. Bu dönemde sinema artık Avrupa sinemasında görülen sanat sineması özelliklerini görmeye başlamıştı. İşte bu dönemde sinemaya başlayan Nuri Bilge Ceylan, var olan sanat sineması kodlarını kullanarak, toplumun içinden insan-ları, daha felsefik ve psikolojik yönden yansıtarak kendi dilinde bir sinematografi yapmayı başarmış bir yönetmen.

Bu zamana kadar yaptığı birçok filmle başta Cannes Film Festivali olmak üzere birçok yerli ve yabancı film festivallerin-den ödülle dönen NBC, asıl başarısını bu sene senaryosunu eşiyle birlikte yazdığı ve yönetmenliğini yaptığı film olan ‘’Kış Uykusu’’ ile gerçekleştirdi. Bu seneki 67. Cannes Film Festival’inde en büyük ödül olan Altın Palmiye’yi kucak-layan NBC, bu ödülü Türk Sinemasının efsanevi yönetmenlerinden Yılmaz Güney’in ‘’Yol’’ filminden sonra layık görülen ikinci Türk filmi olarak, Türk Sineması tarihinde yerini alan bir film oldu. Avrupa’da sağladığı bu başarıyla Türk sinemasının en önemli yönetmenlerinden biri olduğunu kanıtlayan Nuri Bilge Ceylanın sinematografisine, kendi dilini, kendi akışını, kendi anlatımını oluşturduğu bu sinema yolculuğuna bir bakalım.

‘Kış Uykusu’ndan ‘Altın Palmiye’ye: NURİ BİLGE CEYLAN

Kültür Sanat Fikir Seyfi Demirci

adımb lgif kiri 41

Mühendislikten, Fotoğrafçılığa ve Sinemaya Uzanan Hayat

Sinemaya başlamadan önce, uzun bir öğrenim hayatı gören NBC, ilk olarak 1976 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Kimya Mühendisliği bölümünü kazanır ve öğrenim hayatına başlar. Ancak dönemine baktığımızda, Türkiye’nin olaylı yıllarıdır. 70’lı yılların en çetrefilli döneminde üniversite hayatı, boykotlar, çatışmalar ve siyasi kutuplaşmalarla geçmek-tedir. Bu nedenle derslerinde bir türlü devam oluşturamayan NBC, bu bölümde iki yıl okuduktan sonra ayrılır ve tekrar-dan sınava girerek 1978 yılında Boğaziçi Üniversitesi’nin Elektrik Mühendisliği bölümünü kazanır. Aslında bu yer onun sinemaya adımını atmasını sağlayan ve yıllardır hevesle tutunduğu merakı fotoğrafçılığının ilerlemesini sağlayan yerdir. O dönemde fotoğrafçılık tutkusunu geliştirmek ile devam eden NBC, seçmeli olarak aldığı sinema dersleriyle de sinema-ya olan tutkusunun da başladığı dönemlerdir.

Bu bölümden mezun olduktan sonra, uzun süren bir doğu ve batı seyahatine başlayan NBC, bu seyahatlerinin bir arayış olduğunu, her söyleşisinde vurgulamıştır. Bu aslında onun hayatının geri kalanın ne yapmak istediğini belirlemek üzerine bir arayıştı. Daha sonrasında geri dönüp askerlik görevini yapan NBC, askerliği sırasında da tutkunu olduğu fotoğrafçılık düşüncesini bırakmamıştır. Aynı zamanda bu askerliği zamanında geçirdiği dönemde artık kararını verir. Sinemanın yol-undan ilerleyecektir. Askerlik sonrası Mimar Sinan Üniversitesi Sinema bölümünde eğitim hayatına başlar. Bu zamanlar-da tanıtım fotoğrafları çekerek hayatını kazana NBC, hem yaşı nedeniyle bölümünün en yaşlı öğrencisi olması düşüncesi ve sinema hayatına erkenden atılma düşüncesi okulda fazla duramamasına neden olur ve iki sene sonra okulu bırakır.

İlk sinema deneyimini kamera karşısında gerçekleştirir ve o dönemlerde arkadaşı olan yönetmen Mehmet Eryılmaz’ın çektiği kısa filmde oyunculuk yapar ve bu arada filmin tüm teknik yapım sürecinin tüm alanlarında da bulunmaktan ken-dini alamaz. Bu şekilde sinema çekim ve yapım süreçleri üzerine bilgisini pekiştirir. O dönemde kendi çabalarıyla ed-indiği bilgiler dahilinde bir kısa film çekmek için kolları sıvar. Eryılmaz’ın kısa filminin çekildiği kamerayı satın alır ve bir kısmını kendisinin getirdiği, bir kısmını TRT’den edindiği son kullanma tarihi geçmiş negatif filmler ile ilk kısa filmi ‘’Koza’’yı çeker. Filmde iki insanın hayat hikayelerini anlatan NBC, ayrı hayat çizgilerinde gelişen iki insanın, evlilikle kesişip tekrardan ayrılan hayatlarını anlatmaktadır. Durağan görüntülerden oluşan film, tamamıyla diyalogsuz olarak çekilmiştir. Görsel olarak gerçek bir tat veren filmde, oyuncu seçiminde aile fertlerini kullanmıştır NBC. Fotoğrafçılık sanatından öğrendiği, görsel beceri ve kamera kullanımını bu filmi ile sinematografisine uyarlamaya başlayan NBC, bu filmi ile o seneki Cannes Film Festival’ine seçilmiştir. Böylelikle hem sinematografisi hem de Cannes macerası böyle-likle başlamıştır.

adımb lgif kiri42

Sinematografisinin Başlangıcı ve Taşra Üçlemesi

1997 yılında ilk uzun metrajlı filmi ‘’Kasaba’’ ile sinematografisine devam NBC, bu filmi ile başta Berlin Film Festi-vali olmak üzere birçok uluslar arası film festivallerinde gösterime sunuluyor. 1970`li yılların tipik bir Anadolu kasa-basında geçen film, üç kuşağı bünyesinde barındıran ve doğayla içiçe yaşayan bir ailenin hayatını çocukların gözünden anlatmaktadır. Üç bölümden oluşan film, yarı-otobiyografik oluşu ve pastoral havası eşliğinde ilerleyen hikâyesi ile dikkat çeken bir film oluyor. Filmin genel olarak anlatım yapısında kullandığı yalın anlatımı ve uzun planlar eşliğinde ağır tempo ilerleyişi, her zaman etkilendiği yönetmen Andrei Tarkovski çarpıcılığına benzer bir şekilde sunarken, oluşturmak için çabaladığı kendi özgün dilini de ortaya koyuyor.

Yönetmen Nuri Bilge Ceylan’ın ‘’Kasaba’’ filmi ile başlayan ve bir çok sinema çevresine göre ‘’Taşra Üçlemesi’’ olarak geçen üçlemenin ikinci filmi ve NBC ikinci uzun metraj filmi 1999 yılında çektiği ‘’Mayıs Sıkıntısı’’ oluyor. Yine birçok festivalden ödülle dönen film, oturmuş bir NBC görselliğinin adımlarının sertleştiği dönemlerdi. Kurgu-ladığı stilize görüntü ve oluşturduğu kamera açılarıyla yine görsel bir şölen eşliğinde filmini beyaz perdeye düşürmeyi başarmıştı. Küçük kasabada, küçük dertleriyle yaşayan ve sürprizlere açık olmayan hayatlarıyla huzurlu şekilde yaşayan insanların, kasabaya film çekmek için gelen Muzaffer ile zedelenmeye başlayan hayatlarını anlatan film, yine yalın anlatımıyla ilerliyor. Bu filmden sonra üçlemenin son filmi ‘’Uzak’’, yönetmen Nuri Bilge Ceylanın hem ulusal hem de uluslar arası alanda geniş kitlelerce bilinmesini sağlayan film olmuştur.

adımb lgif kiri 43

Üçlemenin Sonu ve Cannes Büyük Ödülü: ‘’Uzak’’

Üçlemenin son filmi ve Nuri Bilge Ceylan’ın üçüncü uzun metraj filmi olan ‘’Uzak’’, uluslar arası alanda birçok eleştir-men tarafında övgü almasının yanında, o seneki 56. Cannes Film Festival’inde Altın Palmiye’den sonra festivalin ikinci önemli ödülü olan ‘Büyük Jüri Ödülü’nü (‘Grand Prix’) aldı. Bu filmi ile beraber başarılı ilerleyen Cannes Film Festival’i kariyeri de başlamış oldu. Film, ideallerinden uzaklaşmaya başladıkça yaşamının anlamını yitiren ve uzaklara gitmeyi düşleyen bir adamla, ha-yallerini gerçekleştirmek için İstanbul’a gelen bir gencin hikayesini anlatıyor. Minimalist sinema anlayışını bu filminde yineleyen yönetmen, yine diğer filmlerinde olduğu gibi ağır tempo ilerleyişi ve sade dili kullanmaktadır. NBC’nin en olgun çalışması olarak kabul edilen film’in bir diğer başarısı da, filmde başrolleri oynayan Muzaffer Özdemir ve Mehmet Emin Toprak Cannes Film Festival’inde ‘’En İyi Erkek Oyuncu’’ ödülünü paylaşarak, Türk sineması tarihine geçen bir başarıya imza atarlar. Ancak NBC diğer filmlerinde bulunan ve kuzeni olan Mehmet Emin Toprak bu ödülü aldığını göremez ve film tamamlandıktan sonra geçirdiği bir trafik kazasında hayatını kaybeder. Sinematografisine ‘’İklimler’’ filmi ile devam eden NBC, bu sefer kamera karşısına geçer. Filmde ona eşlik eden ise onun gibi Fotoğrafçılığa âşık, bir çok filminin senaryosunu beraber yazdıkları eşi Ebru Ceylan’dır. Filmde iki farklı şehirde ve iki farklı ruh ikliminde yaşayan İsa ve Bahar’ın ortak ruh ikliminde buluşmak için çabaları ve yaşam hikâyeleri gösterilme-ktedir. Yönetmen Nuri Bilge Ceylan’ın o zamana kadarki en büyük bütçeli filmi olma özelliğini taşıyan ‘’İklimler’’, dijital görüntü teknolojisini kullandığı ilk film.

adımb lgif kiri44

‘’Yalnız ve Güzel Ülkeme…’’ diyerek Adadığı Ödül: ‘’Üç Maymun’’

Sinematografisinin devam filmi olan- Benimde Nuri Bilge Ceylan’ı tanıdığım ve en sevdiğim- ‘’Üç Maymun’’ filmi ile devam eden yönetmen, bu filmi ile farklı bir ilerleyiş geçti. Diğer filmlerinde aile fertlerini oynatan yönetmen, bu filminde daha farklı bir kadro ile çekimlere başladı. Çekimleri iki ay süren filmde, insan hayatındaki küçük zaafların büyük yalan-ların doğurması sonucunda parçalanan bir ailenin, yaşamların tekrardan birleştirmek için gerçeklerin üstlerini örtmek için çabaları anlatılmaktadır. Artık kayda değer bütçeler ile çalışan Nuri Bilge Ceylan, fotoğrafçılıktan gelen ve filmlerinde derinlemesine hissedilen görsel yapı, bu filmi ile daha sofistike bir hal almıştı. Diğer filmlerine göre dramatik yapısı daha güçlü ve çelişkisi sağlam bir hikâye barındıran film, yine alıştığımız NBC tarzı bir ritim ile ilerliyor. Film çoğu eleştirmene göre hikâyesindeki bazı olgular sebebiyle politik bir film olarak nitelendiriliyordu. Ama bana göre böyle bir vurgulamadan daha çok dönem yapısı dışında insanın kendi içyapısından bir sesleniş var filmde. Filmin içerisinde toplum sadece oradaki karakterlerin bulunduğu bir kutu, asıl olay bu karakterlerin kendi iç dünyası ile dışarıya aktardıkları duygu ve dramatik anlatım olarak anlatabiliriz. En iyi yönetmen ödülünü alırken yaptığı konuşmada, ödülü sinemasının doğduğu güzel ülkesine ‘’Yalnız ve Güzel

Ülkeme…’’ adar. Yönetmen Nuri Bilge Ceylan’ın sonraki filmi ise Cannes büyük başarısını adımlarını başlatan ‘’Bir Zamanlar Anado-lu’da’’dır. Senaryosu’nu eşi Ebru Ceylan ve filmde de oynayan oyuncu Ercan Kesal ile yazdıkları filmde, yine NBC taşra’ya geri dönmüştür. Bu sefer taşra kasabasında çoğunluğu karanlık ve ıssızlıklta geçen bir gerilim filmi karşımıza çık-maktadır. Başarılı bir oyuncu kadrosundan oluşan film, bir doktor ve bir savcı önderliğinde ilerleyen bir cinayet soruştur-ması ekseninde süren 12 saatlik bir gerilimli hikâyeden oluşmaktadır. Birçok filminin Cannes kazandığı başarıdan sonra ‘’Bir Zamanlar Anadolu’da’’ ile ‘’Uzak’’ filminden 9 yıl sonra, festivalin ikinci önemli ödülü olan ‘Büyük Jüri Ödülü’nü (‘Grand Prix’) aldı. Bu filmi artık sinemadaki yerini kazıyan, bir olgun yönetmen sıfatıyla Nuri Bilge Ceylan görmekteyiz diyebiliriz. Yönet-men bu filmi ile sinemadaki olgusunu tamamlamış bir şekilde kendini beyazperde de göstermekte. Merak ve gizem unsuru çok fazla olan film, uzun olmasına rağmen bu özellikleriyle seyirci tarafından izlenebilir bir yön kazanıyor. Filmin bir çok yapılan tek eleştirilerinden biride filmin uzun oluşu. Oyunculukların başarılı oluşu, senaryoda diyalog ve akışın derli toplu oluşu ve alıştığımız NBC görselliği birleşince ortaya çok güzel bir film çıkmış diyebiliriz. Bu filmi ile yönetmen Nuri Bilge Ceylan, sinematografisinin son filmi olan ve yurt dışında büyük başarı kazanan ‘’Kış Uykusu’’nun adımlarını da bize duyuruyordu.

adımb lgif kiri 45

Altın Palmiye’ye Uzanan Bir Başyapıt ‘’Kış Uykusu’’

Yazının buradan sonra devam eden bölümünde biraz, Nuri Bilge Ceylan’ın son ve büyük başarı kazandığı filmi üzerine bir eleştiri yazısı olacağını belirtmek isterim. Yönetmenin bu sene beyazperde’de izleme şansı bulduğumuz son filmi ‘’Kış Uykusu’’, daha yeni çıkmış bir film olmasına rağmen bir başyapıt olmaya aday olduğunu kanıtladı diyebiliriz. Film bu seneki Cannes Film Festival’inde ilk gösterimi sonrası o zamanki jüri tarafından çok beğenilmişti ve büyük takdir. Görmüştü. Aslında filmle ilgili Cannes basınından ilk duyduğum eleştiri ise beni bir hayli merak içine sokmuştu. ‘’Bergman’dan bu yana böylesini görmemiştik’’ deniliyordu Nuri Bilge Ceylan için. Bu zamana kadar sinema adına birçok şeyi öğrendiğim bir dahi adına anılması beni merak içine sokmuştu. O zaman kendimce söylediğim, ‘’Kış Uykusu’’da Bergman’ın kendi iç dünyasının karanlığını beyazperdeye yansıtılmışını, NBC kendi dünyasından görmemiz gerektiğini düşündüm. Bence film gerçekten bunu başarmıştı. Yönet-men Nuri Bilge Ceylan bu var olan sinema kodlarını bir şekilde çözebilmişti ve sinematografisinin bana göre en iyi işini biz sinemaseverler sundu. Aslında eleştirmenlerin bir eksiği ise bu filmde Bergman’ın iç benlik ile ruhsal savaşın yanı sıra, birçok filminde kullandığı ve her fırsatta esinlendiği yönetmen Tarkovski’nin sade ve ağır anlatımlı ilerleyene planlarının da bulunmasıydı.

Film eleştirmenlerden tam not aldı ve ilk olarak Cannes’ta FIPRESCI(Uluslar arası Eleştirmenleri Ödülünü) kucakladı. Ama asıl başarısı ise Cannes Film Festival’inin büyük ödülü olan Altın Palmiye’yi kucaklamasıydı. Bu Türk sinemasında yönetmen Yılmaz Güney’’in ‘’Yol’’ filminden sonra bu ödülü kucaklayan ikinci Türk filmi oldu. Yönetmen Nuri Bilge Ceylan uluslar arası alanda da yerini sabitlemiş oldu. Türk sinemasın 90 sonrası sinemasının baş aktörlerinden olan Nuri Bilge Ceylan son filmi ‘’Kış Uykusu’’ ile sağladığı başarı paha biçilemez. Artık kendini uluslar arası alanda da kanıtlamış bir sinematografisiyle yoluna devam eden yönetmen, kendi dili ve anlatımının sadeliğiyle, beyazperdede filmlerini biz sinemaseverlere sunmaya devam ediyor…

adımb lgif kiri46

Aşk çocukluk hastalığı gibi herkesin başından gelip geçen bir evredir. Aşk hormonların

işidir. Ruhu ve bedeni sararak insanları esir eder. Ömrü kısadır. Bu süre zarfında bilinç adeta devre dışı olmuştur. İnsan çocuklaşır, akıllıca hareket etmez olur. Bir nevi sarsıntılı bir hastalıktır. İnsanın tüm benliğinin bir başkası tarafından istila edilmesidir. Bebek ve anne misali. Bebek için tek haz kaynağı annedir. Aşık içinde aşkı. Bir bakıma aşk; bir insan için başka bir in-sanın dünyanın geri kalanından önemli olmasıdır. Yanan mumun bitmesi gibi aşkta bir sebep değil sonuçtur. Açığa vurulmayan şehvet duygusunun bir sonucudur. Bu bakımdan aşk gerçekte çok yoğun bir şehvet duygusundan başka bir şey değildir. Romantik ve şairane ifade ve tariflerle biz aşkı insanüstü yaptık. Aşkın şehvetle aynı şey olduğunu kanıtı, ikisinin de vuslattan sonra sona ermesidir. Aşkın ilk belirtileri geceleri uykusu-zluk ve iştahsızlıktır. Birde bunun yanında canlılık varsa siz aşkın çemberine girmişiniz demektir. Aşk; insanda dikkat, motivasyon, duygu ve hafıza ile ilgili beyin alanlarını aktif hale getirir. Bu yapıların aktifleşmesi, stresin azalmasına neden olur. Bu yüzden aşık olan bir kişi kendini daha mutlu hisseder… Sevilen ne kadar güzel ve çekici olursa aşk o kadar şiddetli ve uzun olur. Aşk olmasaydı kadın erkek ilişkisi bayağı bir çiftleşmeden ibaret olacaktı. Aşk radyo-da çok sevdiğin bir şarkının çalması gibidir. Yani kontrol senin elinde değildir ama en derinden etkilenen sensindir. Aşk bir yerde severek yaşamaktır. Severek yaşamak güzeld-ir. Severek yaşamanın güzelliğinin önemini fark etmekte güzeldir. Dünyada bir şey olabilmenin çok daha ötesinde bir şey var oda insan olmaktır. İnsan olmanın tek koşulu ise yüreğinde sevgi taşıyabilmektir. Yoksa kim olduğumuzun, nereden geldiğimizin, hangi ülkenin vatandaşı olduğu-muzun ne önemi var ki? Bu dünyada sadece insan değil miyiz? Bu açıdan baktığımızda aşk insanı doğanın üzerine koyduğumuz tüm yapaylıktan arındırarak nirvana etkisi

yaşatmaktadır. “Aşkın gözü kördür diyenin yerden göğe kadar hakkı var.” Evliliğin yada sevgililiğin ilk yıllarında olmayan tartışmaların sonradan olmasının sebebi; romantik çekim alanının karşımızdakini ideal kişi olarak gösterip

olduğu gibi göstermemesidir. Sen eskiden böyle değildin diyoruz. Aslında o hep böyley-di ama bunu biz göremiyorduk. Ulaşılmazlık aşkı besler. Günümüzde iletişim ve ulaşım gelişmesi neredeyse ulaşılmaz bir şey bırak-madı. Eski aşkların olmamasının sebeplerin-den biriside budur artık.

“Evvelkiler aşkı aşka kattılar, Dünküler aşkı başka tattılar. Bu günün şehvetine kapılanlar, Aşkı unutup uçurumdan attılar.”

Dizelerinde şair bu günün aşklarının ni-teliksizliğine sitem etmektedir. Günümüzde kapitalizm “ben” merkezli bir insan yarattı. İlişkilerde dahil insanlar bir birlerine kendilerini pazarlamak (Mükemmel göster-mek) istiyorlar. Çiftler bir birlerine değeri bir birlerinden sağladıkları fayda kadar veriyorlar. Ben merkezli hayat anlayışı bunu gerektirir. Her kes bir şey almak istiyor ama vermeden! Bir bakıma sevgi karşılıksız değer verme erdem-inin kalıplarından çıkartıp ticarileştiriyoruz…

Kadınların doğaları gereği çocuk sahibi olma arzuları vardır. Dolayısıyla da güvenebilecekleri bir insana ihtiyaç duyarlar. Bir kadın için çocuk sahibi olabileceği zaman aralığı oldukça sınırlıdır. Erkekler için bu böyle değildir. Kadın çocuk için sınırlı bir zaman diliminin olmasından dolayı sıkışıklık yaşıyor. Bu sebepten dolayı kontrol me-kanizması geliştirerek ne zaman çocuk sahibi olacağını bilmek istiyor. Beraber olduğu kişiyi bu sebep dolayısıyla ister istemez baskı altında tutuyor. Erkeğin bunu anladığı noktada sorun çıkmıyor ama anlamadığı zaman ilişkiler yıpranıyor. Çocuk demişken evlilik aşkı, çocuk ise cinselliği öldürür önermelerinin asılının olup olmadığına değinelim. Eğer

Çok Hoş Bir Yazı

Kültür Sanat Fikir İbrahim Gazioğlu

adımb lgif kiri 47

eşler her sevişmede bir birlerini tekrar tekrar keşfediyor-larsa evlilik aşkı da cinselliği de öldürmez. Aşkın bilimsel temelleri üzerine araştırma yapan Helen Fisher beyin üze-rinde ilginç bir sonuca ulaşıyor; uyuşturucu bağımlıları ile aşık insanın beynini aynı noktaları hareketleniyor. İkisinde de geçici arzunun gizemli ihtiyacı hissediliyor. Tıpkı ateşin yanmak için havaya olan ihtiyacı gibi. Yani evliliğin aşkı falan öldürdüğü yok aslında. Sadece kendi ilişkileri-ni yenileyemeyenler ve aşk boyutundan sevgi boyutuna geçemeyenler böyle söyleyebilir. Aşktan sevgiye geçişte çiftlerin bir birinden bağımsızlaşması, özgürleşmesi ve ayrışması vardır. Artık hormonlar devreden çıkmıştır. Sevgi evresindeki kimse karşısındakini değiştirmeye yada kontrol etmeye çalışmaz. Kendisinin ve ötekinin sınırlarını bilir. Bağlılığı kabullenirler ama gerekli mesafeyi de koyarlar. Çitler eşlerine güvenirler ama onsuz olduğu zamanlarında keyfini çıkartırlar. Tutkulu sevgiden dostça sevgiye geçişin göstergesi; cinsellik içermeyen dokunuşlar ve esprisiz karşılıklı gülüşebilmelerdir… Çocuğun cinselliği öldürdüğü konusu ise tamamen hormonlarla ilgilidir. Orgazm esnasında kadının çiftine yaklaşmasını sağlayan hormonlar (Oxytocin hormonu), anne çocuğunu emzirirken de aynı şekilde akti-fleştiği için anne ve çocuk arasında tıpkı çiftleşme esnasında olduğu gibi bir yakınlaşma meydana gelmektedir. Çocuğu emzirirken zaten yeterince yakınlaşma hormonu salgılamış olan kadında doğal bir cinsel tatmin oluşur ve cinsellikten uzaklaşır. Güzel duygularını aktarmakta zorlananlar hep erkeklerdir. Ama söylemeseler de olur çünkü önemli olan hissedilenle-rdir, düşüncesi bir yere kadar doğru olsa bile bir noktadan sonra güven problemine dönüşmektedir. Yani ilgisini belli etmeyen yada edemeyen kişinin, kendine güven problemi vardır. Kendini sürekli frenlediği için gergin olur ve hazzı yaşayamaz. Kadın ilgi ve sahiplenme ister ve bir kadına karşı ilgisiz kalma ona verilen en büyük cezadır. Ama bu sahiplenme bir meta misali sahiplenme şeklinde olmamalı. Bu aşamada kıskançlık bir aşamaya kadar güzelken bir aşamadan sonra olumsuzdur. Kıskanan kişi kaybetme korku-su içinde hırçın ve suçlayıcı davranır. Ne kıskanan nede kıskanılan mutlu değildir…! Aşırı kıskanç erkekler o kadar detaycı olurlar ki evden çıkarken perdelerin kıvrımlarını öyle bir ayarlar ki geldikleri zaman pencereden dışarıya bakılıp bakılmadığını bilirler. Ama aşırı olmayan kıskançlık ise ilişkileri canlı tutuyor.

Şair, “… Aşık olmak hoştur amma, Sadık olmak başkadır başka.” derken acaba neyi kastetmiştir? Acaba sadakatte öncelik beden de mi? Yoksa ruhta mı olmalıdır? Bence mümkünse her ikisinde ama mümkün değilse öncelik ruhta olmalıdır. Aksi takdirde, “Sahip olduğun sadece beden-imdir.” sözünün altında eziliriz. Bazı zihniyetteki insanlar

kadının bedenine sahip olduklarında ruhuna da sahip olduk-larını düşündüklerinden, “ Bir kadın çizeceksin… Saklayıp gömeceksin…” şeklinde hayatı algılasalar bile, aslında derin bir aldanış içerisindedirler. X ile yatıp Y yi düşünen nice in-sanlar tanırım… Mesela kadınlar, suçluluğunu daha derin-den yaşayarak sistematik ve uzun bir biçimde aldatırken, erkekler daha anlık ve yüzeysel şekilde aldatmaktadır. Başarılı kadınların kocaları, eşlerini daha kolay kahraman ilan edilerek kendilerini daha erkeksi hissedebildikleri daha az nitelikli kadınlarla aldatırken, kadınlar ise bayağı bir zevkten hariç eşlerinden almak istedikleri kinden dolayı en olmadık insanı mesela kocalarını en yakın arkadaşını seçerek kocasını aldatmaktadırlar. Kadın olsun erkek olsun aldatılan kişi bunu kendisine aitmiş gibi görmemeli. Sada-katsizlik kişiye değil ilişkiye ait bir meseledir…

Acaba aşk içinde nefreti barındırır mı? Anlaşılması zor! Sezen Aksu, “Seni hem sevdim, hem senden nefret ettim…” diyor. Bir başka şair ise dizelerinde, “Seviyorum seni kana kana içer gibi. Düşmanın önünden geçer gibi.” diyor. Yani aslında aşk bu bakımdan iki ayrı uçları da bünyesinde barındırarak ilgilisin yaşatıyor gibi…

Ben aşk acısı çekmem, gidersen git tavrını takınanlar aslında maske takıyorlar, onların gülüşleri de maskelenmiş keder-leridir. Sevilenin kaybedilmesi önemli bir stres faktörüdür… İnsanın ihtiyaçlarından birisidir bağlanmak, ilgi görmek, sevgi görmek… Böyle söyleyen birisi aslında “Gitme sana muhtacım…” demektedir. Aşk bittiği herkese acı verir ama “Herkesin acısı sevgisi kadardır.” Ama iyi yanından bakacak olursak, “Öldürmeyen acı güçlendirir.” Acı ve ölüm yaşaya-na özgüdür. Ölüm başka olasılıkların olmadığı tek durum-dur. Oysa acı yaşamın devam ettiğine dair bir işarettir. Daha da önemlisi hayattaki tüm olasılıkların görülmesinde bize yardımcı olur. Acı bize hayat okyanusunun ortasında küçük bir ada sunar ki denizin ortasında kaldığımızda yüzmekten vazgeçmeyelim. Bu yüzden, “Ayrılık aşka dahildir.”

Üstelik şair, “ Aşk acısı olmasaydı, bu kadar güzel sözü kim söyler kim duyardı?” demiş. O yüzden gülü tikeni, aşkı acısı var diye kesip atamayız! “Her insan ölür fakat her insan yaşamış sayılmaz.” Sözünden hareketle bende hayal ku-rumayan, aşık olmayan insanlara ölümden korkmamaların tavsiye ederim. Çünkü benim nazarımda bu insanlar henüz doğmadıkları için, zaten yaşamıyorlardır, dolayısıyla öle-mezlerde… Eğer henüz aşık olmamışsanız siz açılmamış bir kanatsınız ve “açılmadık kanatların büyüklüğü bilinmez.”

Son söz olarak Konfüçyüs ile kapatalım; “Mutluluk için şuan ki zamandan daha başka bir zaman olduğunu düşünme-kten vazgeçin” mutluluk bir varış değil yolculuktur.”

adımb lgif kiri48

Kültür Sanat FikirOsman Erbasan

Hayati: ‘’Hiç sevdin mi dostum?’’Osman: ‘’Peki sen hiç açıktın mı Hayati?’’Hayati: ’’Yani aşka gerçekten inanıyor musun?’’Osman: ‘’Filmlerden çalıntı romantizmler ve şair uydurması afili laflarlarla yaşanan amiyane aşklarla doldu sokak-lar. Çin malı, lisansız, kasterojen madde içeren, sahte ve ucuz hayatlarla dolu boş yaşamlar. Kimsenin kendinden bir şey kattığı yok. Ucuz işçilik ve beleş taklitçilik çok.’’Hayati: ‘’ Şair burada sevgilisini güle benzetmiş herhalde(!) Bir soru sormaya gelmiyor! İki dakika afili, uzun ve karmaşık cümleler kurmasan ölürsün değil mi? Eee, Yani? Sadede gel!’’Osman: ’’Yanisi dostum: Müzikler fastfood olalı ruhlar obez oldu. Diet aşlar yüzünden kalpler sıfır bedene indi ve sevgi sığamaz oldu. Her şeyin alelade ve yapmacık olduğu, Ferhat’ın Şirin’i Leyla’yla aldattığı bir dünyada, aşk sadece Mecnunlara özgü batıl inançtan öte bir şey değil. Bu dünyada aşık olabilmek için ya Mecnun olacaksın ya da meftun.’’Hayati: ’’Sen hangisisin peki?’’Osman: ‘’Ben bu dünyadan değilim ki…’’Hayati: ‘’Sevdiğin kadın, yani kadın olduğunu umuyorum.’’Osman: ‘’Heteroseksüel olduğumdan şüphen mi var? Beni kızdırma Hayati!’’Ben: ‘’Hemen kızma. Hiç şakadan anlamıyorsun. Hem bu devirde kimin eli cebinde belli değil affet dostum.’’Osman: ‘’Bir yandan şaka diyorsun öbür yandan yine laf atıyorsun. Hadi bu seferlik böyle olsun. Affettim seni.’’ Hayati: ‘’Sağ ol eksik olma. Ama merak ediyorum Osman’’Osman: ‘’Neyi merak ediyorsun Hayati?’’Hayati: ‘’Sevdiğin kadını merak ediyorum.’’Osman: ‘’Benim sevdiğim kadından sana ne Hayati! Sana mı kaldı! Hem niye merak ediyorsun ki! O yar benim kime ne?’’Hayati: ‘’Dur! Hemen celallenme! Sadece senin gibi keçileri bırakmış manyak bir delinin sevdiği birinin nasıl olduğunu merak ettim sadece. Senin gibiler aşık olamaz, sevemez gibi geliyor bana. En fazla dost olunabilir senin-le. Dostluğu küçümsemiyorum ama aşkın da ayrı bir yeri var sonuçta.’’Osman: ‘’Tamam Hayati. Anlatayım dinle ol zaman. Onun nasıl olduğunu bilemem, sadece nasıl olduğumuzu bilebilirim. Çünkü birlikte değilken hiç tanışma fırsatımız olmadı. Tanımadan sevdik birbirimizi. O yüzden ne o beni bilir ne de ben onu bilirim. Biz sadece bizi biliriz.Sevişmeye hevesli kirpiler gibiydik biz. Dokunmak acı vericiydi dokunmamak ızdırap… Acı ile ızdırabın pençesinde bir ileri bir geri gidip geldik. Kör ebe oynayan köstebekler gibiydik biz. Köstebeklerin bildiği tek oyun kör ebedir onda da herkes ebedir. Tek ayak üstünde durma cezası almış kırkayaklar gibiydik biz. Akılsız başımızın cezasını çekiyordu masum bir ayak. Bir türlü insanca sevemedik biz. Ama sonuçta insan, düşünen aptal bir hayvan değil midir? Hayvan olmasa insan olur muydu, aptal olmasa düşünür müydü hiç?’’Hayati: ’’Anlamadım dersem çok mu aptalca olur?’’Osman: ‘’Hayır. Aslında tam olarak ifade edemedim kendimi ama zaten ben kelimelerin gücüne değil güçsü-zlüğüne inanırım. Esas cevabı biliyorum aslında ama kelimelerin cılız omuzları bunu kaldırabilecek kadar güçlü cümleleri taşıyamıyor.’’Hayati: ’’Kelimeleri güçsüz olan bir yazarı ilk defa görüyorum. Peki, sence bir cümle ne kadar kuvvetli olabilir?’’Osman: ‘’ Bir cümle anlamlıyken kelime olmaya ne kadar yakınsa o kadar kuvvetlidir bence.’’Hayati: ‘’Konumuzdan sapmayalım bence. Sonra ne oldu? Siz iki hayvan neden birlikte değilsiniz?’’

Haya(t-l)i Sohbetler II: Aşklar ve Yeminler

adımb lgif kiri 49

Osman: ‘’O bana benimle kal dedi. Ben ona benimle gel dedim. Ne o gelebildi, ne ben kalabildim. Ben gidecek kadar apt-aldım, o kalacak kadar salak...’’Hayati: ‘’Anladım dostum.’’Osman: ‘’Peki, ya sen Hayati?’’Hayati: ‘’Ben aşkı tarihin karşı kıyısındaki derinliklere gömdüm. Gemileri yaktım. Kazdığım çukura kazmamı gömdüm. Geri dönüşüm kutusunu sildim. Bulmayı kaybettim. Hatırlamayı unuttum...’’Osman: ‘’Gemileri yakıp yüzme kursuna yazılan çok adam gördüm ben. İnsan ruh hali değişince kararı değişen bir can-lıdır.’’Hayati: ‘’Ruh halinin değişebilmesi için bir ruhu olmalı insanın.’’Osman: ‘’İnan bana dostum. Ölülerin bile bir ruhu vardır.’’Hayati: ‘’Peki hayallerin’’Osman: ‘’Hayaller olmasaydı hayat da olmazdı ki Hayati. Peki, snedeki bu inançsızlığın sebebi ne dostum?’’Hayati: ‘’Söyleyeceğim ve bu muhabbet burada bitecek tamam mı?’’Osman: ‘’Tamam dostum.’’Hayati: ‘’Bozulmuş bayat yeminler zehirlenmiş insanları. Herkes birbirine pastel cümlelerle kadife sözler verir oldu. Verilen sözlerin koşacak ayakları, uçacak kanatları yok ama nedense çoğu kişi onları bir türlü tutamıyor. Ve maalesef bu hikayedeki çoğu kişinin karşıtı azı kişiler ise sadece erkekler. Bir erkek sözünü ya tutar ya tutmaz. Ama sözünü tutan daha bir tek kadına rastlamadım.’’ Osman: ‘’Ovv bu çok ağır oldu Hayati. Yani sen şim…’’Hayati: ‘’Bitecek dememiş miydik?!’’Osman: ‘’Ama do…’’Hayati: ‘’Osman! Sözünü tut!’’Osman: ‘’Sözümü tuttum ve sustum!’’

Bu güne kadar çay kaşığıyla çayınızı kahvenizi karıştırdınız, yemek tariflerinde ölçü birimi

olarak kullandınız, kimileri burnuna yapıştır-mayı denedi, kimileri bükmeyi... Şimdi sıra

çay kaşığını okumaya geldi. Bu sefer o küçük, zararsız ve masum nesne, hala küçük ama

artık zarasız ve masum değil.

Pulitzer Ödülsüz Yazar Ottoman’nın Çay Kaşığı adlı romanı cumartesiden itibaren

sipariş etmek için bize ulaşın.

adımb lgif kiri50

Hikâyesi bana benziyordu, tekrar yüzleştim geçmişimle onu dinlerken.

Derneğimizde klimalar arızalı, sanırım gazları eksik; ve temmuzun bunaltıcı sıcağından daha az etkilenmek için yine bütün grup arkadaşlarımla beraber Florya’daki güneş plajının oraya inmiştik.Birkaç akşamdır alışkanlık haline gelmişti orada ağaçların altında oturmak, top oynamak, müzik yapmak ve tabii ki çay içmek.

Dedim ya, sıcaklar nedeniyle dernekteki çalışma planımız biraz aksıyordu, sabahları güne daha geç uyanarak başlıyor, geceleri de daha geç yatıyorduk.Genellikle sahilden dönüşümüz gece iki-üçü buluyordu.Aramıza yeni katılan bir iki arkadaş vardı ve onlar ilk ayılma günlerinde sıcaktan etkilenmesinler diye sistemi biraz da olsa değiştirmek zorunda kalmıştık.

O gece de herkes son derece keyifliydi, ben de tabi ki.Arkadaşların ayıkken geçirdikleri her gün çok önemliydi çünkü.Dernek binamız sahilden dört-beş kilometre uzaklıktaydı; yürümeye başlamıştık.O gece biraz daha geç olmuştu saat, sanırım sabaha karşı üç buçuk civarlarıydı.

Derneğin önüne geldiğimizde, bankta aşırı derecede zayıf görünümlü genç bir adamın oturduğunu gördük.Halinden anlamıştık onun da bir bağımlı olduğunu. Eee, damdan düşme meselesi!Genç adam bizi görünce ayağa kalktı ve bize doğru geldi.Ağzından kelimeler zoraki çıkıyordu: “Ben ölmek istemiyorum, yardım edin!”Ayağındaki ayakkabı parçalanmış, üzeri toprakta yattığı belli olacak şekilde pislenmişti. “Sokaklara düştüm, çaresiz kaldım, lütfen yardım edin.” diyordu.

Bu feryat, hemen kendi ayıldığım ilk günlere götürdü beni.Nasıl da çaresizdim. Yalnız kalmıştım, param yoktu ve izmarit toplayacak hale gelmiştim; ve bana yardım edecek kimse de yoktu. İçim sızladı...Bu çaresizliği yaşamak nedir biliyordum ve üstelik o, artık eroinden kurtulmak istiyordu.Buraya kadar gelen bir bağımlıyı geri çeviremezdik, ama dernekte çok kalabalıktık, çocuklar yerlerde şişme yataklarda yatıyordu ve başka yatak da yoktu, aslında olsa da serecek yer yoktu.

Tanrı Misafiri

Kültür Sanat FikirYavuz Tufan Koçak

adımb lgif kiri 51

Allahım dedim nasıl bir ülke burası!‘Önce insan’ demeyi ne zaman öğrenecek bu ülke.Benim şartlarım zaten çok zordu, çoğu çocuğun sigara parasını dahi bulmak zorundayken bir kişiyi daha nasıl kaldıracak-tım.

Bir an bunları düşünürken misyonum geldi aklıma:Evet, ben kendimi bağımlılara yardıma adamıştım ve bir şekilde bu bağımlıya da yardım etmek zorundaydım.“Hoş geldin!” dedik ve yukarı ofise çıktık.

Gün içerisinde maddesini kullanmıştı ve sabah krizi olacaktı.Onunla bütün bunları konuştuktan sonra diğer arkadaşlarla da konuştu ve müthiş bir güven duygusuyla, “Dayanacam ho-cam!” dedi, “Burada gördüklerimden sonra bunu başaracağım.”

Evet, başardı.Krizlerin büyük oranda psikolojik olduğunu anlamıştı, bu onun inancını, gücünü artırmıştı.Şükürler olsun, birinci günü dahil olmak üzere hep dışarı çıktık, top oynadı, denize girdi, banyo yaptı, arkadaşları kendi giysilerini paylaştılar onunla, toplantılarımızda konuşmaya başladı ve iştahı açıldı; belki de en önemlisi, doğal olarak uyu-maya başladı.

Evet, bugün bu genç adamın beşinci günü ve ona 24 saatlik madalyasını verdik, biraz giysi aldık ve gülmeye başladı.İçinde, yıllardır göremediği dokuz yaşındaki kızını tekrar görebilme umudu doğdu.Tekrar yaşam sevincini yakaladı.Hoş geldin aramıza genç adam, hoş geldin...Yolun açık olsun.

2012 yılında AYBUDER (Ayık Yaşamda Buluşalım Derneği)’ni kuran ve halen başkanlığını yürütmekte olan Yavuz Tufan Koçak’ın, uyuşturucunun pençesine düşmüş gençlerin ailelerine bir nevi rehber olacak kitabı

‘‘Başka Bir Dünya Mümkün’’, Ağustos 2014’te çıktı. Bizi kırmayıp bu güzel yazısıyla dergimize katkıda bulunduğu için

teşekkür ediyoruz.

Etkinlik Arşivi 2014 Güz Dönemi

www.bt-tasarim.com

STRATEJİK DÜŞÜNCE TOPLULUĞUTARAKLI-GÖYNÜK GEZİSİ

26 EKİM 2014Taraklı-Göynük gezisi Stratejik Düşünce Topluluğu adı altında yaptığımız ilk organizasyonumuzdur.

Akşemseddin Hazretleri Türbesi1464 yılında Fatih Sultan Mehmed tarafından ho-cası Akşemseddin için yaptırdığı türbedir. Altıgen bir yapıya sahip olan türbenin kubbesi kasnaksız, kefeki taşından yapılmıştır. Girişi doğu yönünde olan kapısının üzerinde sivri kemerli bir alınlık yer alır.Türbenin içi çok sadedir.

Zafer KulesiGöynük’ün simgelerinden biri olan Zafer Kulesi ilçeye hakim bir tepeye 1923 tarihinde Cum-huriyet döneminin ilk Kaymakamı Hurşit Bey tarafından yapılmıştır. Altıgen taş temel üzerine, 3 katlı ahşap yalı baskı mimarisiyle yapılan Zafer Kulesi, Kurtuluş Savaşı’nın başarılarını ebe-dileştirmek için anıtsal eser olarak yapılmıştır.

GÖYNÜK

TARAKLI

Yolculumuza tam bir Osmanlı kasabası özelliklerini taşıyan , Türkiye’nin en sessiz ilçesi olarak bilinen Sakarya’nın Taraklı ilçesinde devam ettik. Hıdırlık Tepesi ve Taraklı Hisarının ya-maçları ile bu iki tepe arasındaki vadide kurulu, Taraklı’ya, Göynük cihetinden ge-len dere de ayrı bir güzellik katmaktadır. Tarihi evlerin bazılarının 3 asrın üze-rindedir. Bu evlerin genel karakteristiğiOsmanlı şehir dokusunu oluşturan üç katlı

ev biçimidir.Kültür EviTaraklı merkezinde, II.Abdulhamit dönemi mimarisine sahip, 1930 -1970 yılları arasında ilk okul olarak açılan bina, 1970 -1988 yılları arasında belediye binası, 1988-1996 yılları arasında hüküm-etkonağı olarak kullanılmıştır.. Ciddi bir restorasyon sonucunda 2001 yılından bu yana yöresel el sanatlarının sergilendiği, kültürel programların icra edildiği bir kültür evi olarak hizmet vermekte, ilç-eye gelen yerli ve yabancı turistler tarafından dabüyük ilgi görmektedir. Çınar Ağacı

İlçenin Yusuf Bey Ma-hallesi’nde 7 asırlık çınar ağacı Osmanlı Kültürünü gelecek nesillere aktarmaktadır. Os-manlı devleti topraklarına kat-tığı her yerleşim yerine çınar ağacı dikme geleneğinin Tarak-lı’da da sürdürmüştür. Asırlık çınar ağacı büyük bir yangın tehlikesi geçirmiş, ancak çok büyük bir zarar görmeden kurtarılmıştır.

Başarıya ulaşma çabası, manevi doyuma ulaşama-manın bir sonucudur. Başarı, somuttur ve egoya sahip-tir. Başarının hissi anlamda tek isteği, takdir edilmektir. Takdir edilmek egoları okşar. Ego, renksiz, tek yönlü bir olgudur. İnsanın his dünyasında, kapı açmaz. Sa-dece ve sadece başarınızı en tepeye çıkarmak için bir destektir. Ego, insanın yalnızlaşmasının en temel sebebidir ve bu büyük bir sorundur. Fakat daha büyük bir sorun vardır ki, bu da insanın bu yalnızlıktan hoşnut olmasıdır.

Kar, beyazın gerçek yüzünü gün gibi ortaya çıkardığı, o masum gibi görünen fakat yoksulluğun bir kez daha suratlara tokat gibi çarpıldığı, kışın baş aktörü. Perde-si olmayan bir pencere; pencere olduğunu da o dört duvarda başka bir oyuk olmamasından anlıyorum. Olsa olsa penceredir diyorum. Küçükken ev çizerken asla atlanmayan dört ana ayrıntı; pencere, kapı, baca ve duvarlar. Yaşamamız için gereken en temel unsurlar bunlar olmasına rağmen, o dört duvarda pencerenin neresi olduğunu uzun uzun düşünüyorum. Pencere olmalı diyorum. İçim, bir insanın bir pencereyi bile hakedememiş olmasını kaldırmıyor, midem bulanıyor, dudaklarımın çatlaklarında gözyaşımın tadını alıyorum, öylece. Bir gün uyandığında, pencerenden süzülen ışık demetleri yüzüne vurmalı. Karnını doyurma telaşından,

kaybettiğin hislerini canlandırmalı aniden. Yaşıyorum ben, dedirtmeli. Her gün yalnızca yaşamaya yetecek kadar olan hislerin, umutların; ışık demetleri yüzünü okşadığında kendin içinde bir şeyler yapmayı anım-satıp, aklını çelmeli. Şayet bir penceren yoksa, ince ince pencere işle duvarına. Rengini sen seç. Herkesin penceresi varken senin yoktu, üzülme! Sen pencereni ruhunun rengine boya. Öyle dikdörtgen falan da yap-ma, elips yap mesela. Pencerenin köşelerinde takılı kal-masın aklın, sert dönüşler yapma hayata, manzaranın tadını çıkar.

Ve sen; umutlarını hırsla tüketme asla. Başarılı olma-ya değil, mutlu olmaya çalış. Başarılı olursan eğer bir gün, pencerenin rengini sen değil, mimarlar seçecek. Onların zevklerini yaşayacaksın her gün. Her gün başkalarının ruhundan bakacaksın pencerenden dışarı. Ama hayal edersen, kendini içinde bulacaksın hayatın. Çünkü hayaller ruhundan gelecek ve ruhun o pence-reden süzülen ışıkla yaşamak isteyecek. Ve sonunda karar verdiysen yaşamaya; egolarını yavaşça indir ve pencerenin camını aç... Sibel Veldet ŞefinSalatasıAralık2014