1

KÜRESEL REKABET EDEBİLİRLİK

RAPORU 2013-2014

A Publication of the World Economic Forum

T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI

RYKGM - EKONOMİK ANALİZ VE DEĞERLENDİRME DAİRESİ

11.02.2014

ANKARA

YAYIN NO: 389

2

İçindekiler

1. KÜRESEL REKABET EDEBİLİRLİK RAPORU 2013-2014 ................................................................ 3

1.1. GİRİŞ ................................................................................................................................... 3

1.2. REKABETÇİLİĞİN ON İKİ ALT ENDEKSİ .......................................................................... 5

1.3. GELİŞMİŞLİK DÜZEYİ ........................................................................................................ 9

1.4. REKABET EDEBİLİRLİK ENDEKSİ .................................................................................. 13

2. BAŞARILI ÜLKE ÖRNEKLERİ VE BÖLGELERE İLİŞKİN BİLGİLER ............................................... 14

2.1. İLK ON ÜLKE .................................................................................................................................................. 14

2.1.1. İSVİÇRE ............................................................................................................................... 14

2.1.2. SİNGAPUR ........................................................................................................................... 15

2.1.3. FİNLANDİYA ....................................................................................................................... 15

2.1.4. ALMANYA ........................................................................................................................... 16

2.1.5. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ .................................................................................... 16

2.1.6. İSVEÇ ................................................................................................................................... 17

2.1.7. HONG KONG ....................................................................................................................... 17

2.1.8. HOLLANDA ......................................................................................................................... 18

2.1.9 JAPONYA .............................................................................................................................. 18

2.1.10. BİRLEŞİK KRALLIK .......................................................................................................... 19

2.2. BÖLGELERE İLİŞKİN BİLGİLER ............................................................................................................. 19

2.2.1. AVRUPA VE KUZEY AMERİKA .................................................................................... 19

2.2.2 ASYA ve PASİFİK ................................................................................................................. 20

2.2.3 LATİN AMERİKA VE KARAYİPLER .................................................................................... 20

2.2.4. ORTA DOĞU VE KUZEY AFRİKA ....................................................................................... 21

2.2.5. SAHRAALTI AFRİKA .......................................................................................................... 21

3. TÜRKİYE’NİN ÜLKE PROFİLİ VE KARŞILAŞTIRMA .................................................................. 23

3.1. TÜRKİYE ÜLKE PROFİLİ ........................................................................................................................... 23

3.2. TEMEL GEREKSİNİMLER ................................................................................................................................ 26

3.3. ETKİNLİĞİ ARTIRICILAR ................................................................................................................................ 31

3.4 YENİLİKÇİLİK VE GELİŞMİŞLİK FAKTÖRLERİ ................................................................................ 37

3

1. KÜRESEL REKABET EDEBİLİRLİK RAPORU 2013-2014

1.1. GİRİŞ

Rekabet edebilirlik, bir ekonominin serbest ticaret ve piyasa koşullarında, yerel ve

uluslararası piyasaların taleplerini karşılayan mal ve hizmetleri üretebilme gücüne ne

derece sahip olduğunu anlatan bir kavramdır. Bu tanımla eş zamanlı olarak rekabet

edebilirlik, ülkelerin üretimi ve reel geliri artırmayı ve bu artışı sürdürmeyi ne derece

sağlayabildiğiyle ilgilidir. Bir ülkenin rekabet edebilme gücü, o ülkede yakalanan yaşam

standardının seviyesini de göstermektir. Ülkelerin yaşam standartları büyük ölçüde

verimliliklerine dayalı olduğundan rekabet edebilirliğin de temel olarak dayandığı nokta

verimliliktir.

Rekabet edebilirlik ülkeler seviyesinde ekonomik bütünleşme ve küreselleşme sürecinin

yoğunlaştığı bu dönemde, ekonomilerin bu sürece ne derece uyum sağlayabildikleri,

vatandaşlarına sürdürülebilir gelir artışı yanında yüksek istihdamı hangi ölçüde

sağlayabildikleriyle ilgilidir. Ekonomilerin rekabet edebilirliği, üretim faktörlerinin etkin

ve verimli kullanılmasıyla belirlenir. Bunun yanında ekonomide ilgili ve destekleyici

sektörler olması, ülke rekabet edebilirliğini olumlu etkilemektedir.

Özetle, rekabet edebilir olmak, ülkedeki firmaların ürettikleri malları kaliteli, uygun

maliyetlerde üretmeleri ve rekabet edebilir fiyatlarla yerel ve uluslararası piyasalarda

satabilmeleri demektir. Bununla birlikte, ekonomideki üretim faktörlerinin etkin ve

doğru alanlarda kullanılmasıyla verimliliğin artması ülke gelirini ve vatandaşların satın

alma gücünü artıracağı gibi, hayat standartlarının da iyileşmesini destekleyecektir.

Rekabet edebilirlik, günümüz ekonomik bütünleşme ve küreselleşme sürecinde

sürdürülebilir bir ekonomik büyümeyi ve nihayetinde vatandaşlara istenilen refahı

sağlamak için üzerinde önemle durulması gereken temel unsurların başında gelmektedir.

Bu kapsamda Dünya Ekonomi Forumu tarafından rekabet edebilirlik; bir ülkenin

üretkenlik seviyesini gösteren kurumların, politikaların ve faktörlerin bir birleşimi olarak

tanımlanmaktadır. Üretkenlik seviyesi ve büyümenin temel etmenlerinden olan verimlilik

refahı simgelemektedir. Başka bir deyişle daha rekabetçi bir ekonomi zaman içerisinde

daha hızlı büyüyen bir ekonomi demektir.

4

Küresel Rekabet Edebilirlik Raporu 2013-2014 yayınlandığı sırada dünya ekonomisi

yavaş büyüme eğilimine devam etmekte ve mevcut sıkıntılar 2. Dünya Savaşı’ndan

sonraki dönemde görülen en büyük sıkıntılar olarak değerlendirilmektedir. Dünya

ekonomisinin mevcut durumu, gelişmekte olan piyasaların küresel ekonomi için ne kadar

önemli olduğunu bir kez daha göstermiştir. Gelişmiş ekonomiler kriz sonrası süreçte

ekonomik gelişmelerini arttırıcı yollar ararken bu süreçte gelişmekte olan ekonomiler

gelişmiş ekonomilere yol göstermiştir. Mevcut durumda, Amerika Birleşik Devletleri,

Kanada, Japonya gibi gelişmiş ekonomilerin mütevazı oranlarda büyümesi beklenirken

Avro Bölgesi için beklentilerin belirsiz olduğu, sıkılaştırıcı kredi uygulamalarının iç talebi

kısıtlayacağı belirtilmektedir.

Olumlu görünen küresel görünümün yanında bazı belirsizliklerin de devam ettiği raporda

belirtilen bir başka husustur. Amerikan Merkez Bankası’nın (FED) 2014 yılıyla beraber

tahvil alım programını azaltmaya başlayacağını duyurmasının etkileri gelişmekte olan

ekonomilerde görülmeye başlamış, oynak sermaye akışlarının Türkiye, Brezilya, Çin gibi

gelişmekte olan ekonomileri yakından etkileyeceği belirtilmiştir. Bunun yanında,

dünyanın hemen her yanında işsizlik uzun dönemli sosyal istikrarın sağlanmasının

önünde en büyük engel olarak yer almaktadır.

Dünya Ekonomik Forumu 30 yıldan fazla süredir dünya çapında ülkelerin üretim

potansiyellerine ilişkin değerlendirmeler yaparak kalkınma ve büyüme süreçlerinde

kolaylaştırıcı bir rol oynamaktadır. Söz konusu rapor ekonomik büyümenin temel

faktörlerini anlamak konusundan katkıda bulunmakta, bazı ülkelerin gelir seviyesini

artırmadaki başarısını açıklamada yardımcı olmakta ve politika uygulayıcılarına, iş

dünyası liderlerine gelişmiş bir ekonomi için gerekli olan enstrümanlar konusunda fikir

vermektedir.

Raporda ekonomik, sosyal ve çevresel açılardan sürdürülebilir rekabet edebilirliğin

büyüme yönünden nasıl anlaşılması ve ölçülmesi gerektiğine ilişkin öncelikli fikirlere yer

verilmiştir. Bu yılın raporu 148 ekonomiyi kapsayarak türünün en kapsamlı

değerlendirmesi olma özelliğine sahiptir. Çalışmada belirtilen söz konusu her bir ekonomi

için ayrıntılı profillere ve 100 kadar küresel gösterge kullanılarak hazırlanmış tablolara

yer verilmiştir.

5

Küresel Rekabet Edebilirlik Endeksi bir ülkenin değişik alanlardaki reformları ile

geliştirilebilecek olan ulusal rekabet gücünün, ülkelerin uzun dönemli üretkenliğini nasıl

etkileyeceğine dair araştırmalar yapmayı hedef edinmiştir. Küresel Rekabet Edebilirlik

Endeksi 2005 yılında yayımlandığından bu yana artan sayıda ülke ve kurum tarafından

ulusal rekabet gücü konusunda kıstas olarak göz önünde bulundurulmaktadır. Endeksin

net yapısı her ülkenin ulusal rekabet gücünü, zayıf ve güçlü yönlerini belirlemesinde

yardımcı olarak politika reformları süreçlerinde yol gösterici olmaktadır.

Ayrıca hükümetlerin, iş dünyasının ve sivil toplumun bir araya gelebileceği bir platform

oluşturmakta ve tüm insanların yaşam standartlarını geliştirmek için gerekli olan

reformların oluşturulmasında bir katalizör görevi görmektedir. Endeks kapsamında, veri

eksikliğinden veya sürdürülebilir rekabet ile değişken arasındaki ilişki tam olarak

kesinleşmediğinden dolayı dikkate alınmamış kavramlar bulunmaktadır. Bu nedenle

verilerin ilk adım olarak göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Forum,

çalışmalarını ve yöntemlerini daha sağlıklı ve kesin veri vermek amacıyla güncellemekte

ve geri bildirimleri toplayarak çalışmaları ileri düzeye taşıma çabası gütmektedir.

1.2. REKABETÇİLİĞİN ON İKİ ALT ENDEKSİ

Üretkenliği ve rekabetçiliği belirleyen birçok faktör bulunmaktadır. Bunlar; yatırım,

altyapı, eğitim, teknolojik ilerleme, makroekonomik istikrar, iyi yönetim, piyasa etkinliği

ve benzeri diğer hususlardır. Tüm bu faktörler rekabetçilik ve büyüme için önemli

olmakla birlikte, bunlardan ikisi veya daha fazlası da aynı anda önemli olabilir. Bu nedenle

küresel rekabet edebilirlik endeksinde birçok farklı unsurun ağırlıklı ortalaması dikkate

alınarak, rekabet edebilirliğin 12 alt endeksi oluşturulmuştur.

Alt Endeks 1: Kurumlar

Kurumsal ortam; bireyler, firmalar ve devletin etkileşim içinde bulunduğu yasal ve idare

çerçeve tarafından belirlenmektedir. Sağlam ve adil bir kurumsal ortamın önemi

ekonomik kriz boyunca daha da belirgin hale gelmiştir.

Kurumların kalitesi yatırım kararlarını ve üretim organizasyonunu etkilediğinden

rekabetçilik ve büyüme üzerinde kuvvetli bir etkisi vardır. Piyasalara ve özgürlüklere

yönelik devletin tutumu ve devletin işlemlerinin etkinliği de çok önemlidir. Aşırı

bürokrasi ve kırtasiyecilik, hukuki düzenlemelerin fazlalığı, yolsuzluk, şeffaflığın

6

bulunmaması gibi hususların önemli ekonomik maliyetleri vardır ve ekonomik gelişme

sürecini yavaşlatırlar.

Ayrıca ekonomi literatürü kamusal ve özel kuruluşların refahı artırma sürecindeki

konumlarına özellikle önem vermektedir. Son küresel finansal krizde ortaya çıkan sayısız

skandallar da denetim ve raporlamanın, yolsuzluğun önlenebilmesi için şeffaflığın, iyi

yönetimin, sürdürülebilir yatırımcı ve tüketici güveninin öneminin altını çizmiştir.

Alt Endeks 2: Altyapı

Gelişen ve etkin bir altyapı, ekonomik faaliyetin seviyesini belirleyen önemli bir faktör

olması nedeniyle ekonominin verimli işlemesi için kritik öneme sahiptir. İyi altyapı,

bölgeler arasındaki mesafenin etkisini azaltır. Ulusal pazarı düşük maliyet ile birbirine

bağlar ve diğer ülke ve bölgelerle ticareti kolaylaştırır. Ayrıca, altyapı ağlarının kalitesi

ekonomik gelişmeyi önemli biçimde etkiler ve birçok açıdan gelir eşitsizliğini ve fakirliği

azaltır.

Verimli taşıma türleri, girişimcilerin, mallarını ve hizmetlerini güvenli ve zamanında

almalarını sağlar, ayrıca çalışanların en uygun işlere yönelik hareketlerini kolaylaştırır.

Geniş iletişim ağları bilgi akışının hızlı ve serbestçe gerçekleşmesini sağlar.

Ekonomilerin iş dünyasının engelsiz şekilde çalışmasını sağlayacak olan kesintiden ve

kıtlıktan uzak elektrik arzını temin etmesi de hayati önem taşımaktadır. Son olarak

bütünleşik ve yaygın telekomünikasyon ağı iş dünyasına hızlı ve ucuz bilgi akışını

sağlayarak sahip olunabilecek tüm bilginin elde edilmesini mümkün kılarak ekonomik

etkinliği artıracaktır.

Alt Endeks 3: Makroekonomik Çevre

Makroekonomik istikrar iş dünyası için önemli olduğu gibi, ülkenin rekabetçiliği

açısından da önemlidir. Hükümet, geçmişte aldığı borçlar nedeniyle yüksek faiz ödemeleri

yapmak zorundaysa hizmetlerini verimli bir biçimde yerine getiremez. Enflasyon oranları

yüksekse, firmalar verimli bir biçimde çalışamaz. Kısacası, makroekonomi istikrarlı

değilse ekonomi sürdürülebilir bir biçimde büyüyemez. Makroekonomik yapı son

zamanlarda bazı Avrupa ülkelerinin IMF yardımlarına başvurması ve bazı Avro Bölgesi

ülkelerinin de borçlarını ödeyememesi sonucu oldukça dikkat çekmiştir.

7

Bu alt endeks sadece ülkelerin borçlarını nasıl çevireceğini değil aynı zamanda

makroekonomik istikrar için gereken ve birbirleri ile ilişki içinde olan bir dizi göstergeyi

de içermektedir.

Alt Endeks 4: Sağlık ve Temel Eğitim

Sağlıklı bir işgücü bir ülkenin rekabetçiliği ve üretkenliği için hayati derece de önemlidir.

Hasta olan çalışanlar potansiyellerine göre verimsiz çalışırlar. Sağlık durumunun zayıf

olması işletmeler için maliyet unsurudur.

Sağlığa ilave olarak, bu alt endekste ülke insanına sağlanan temel eğitimin niceliği ve

niteliği de dikkate alınmıştır. Temel eğitim, her bir bireyin verimliliğini yükseltir. Temel

eğitim eksikliği çeken kişiler ancak basit işlemleri yerine getirmekte ve ileri teknolojiye

adapte olmakta sorun yaşamaktadır. Bu da ülkenin yenilikçilik alt endeksini de olumsuz

etkilemektedir. Uzun dönemde bu kritik alanlara ayrılan kaynaklarda ve bu kaynakların

kullanımında ortaya çıkan zorlukların bertaraf edilmesi önemlidir.

Alt Endeks 5: Yüksek Eğitim ve Öğretim

Bugünün küreselleşen dünyası, değişen şartlara ve üretim sisteminin artan ihtiyaçlarına

hızlı bir biçimde uyum sağlayan çalışanları gerekli kılmaktadır. Bu alt endekste, orta ve

yükseköğretime kayıt oranları ile verilen eğitimin iş dünyası tarafından

değerlendirilmesine yer verilmiştir.

Birçok ülkede ihmal edilen sürdürülebilir mesleki eğitim de çalışanların niteliklerini

artırma yönünden ayrıca bu alt endekste de göz önünde bulundurulmuştur.

Alt Endeks 6: Mal Piyasası Etkinliği

Sağlıklı bir piyasa rekabeti, piyasa etkinliğini ilerletme açısından önemlidir. Malların

değişimi için en iyi ortamın sağlanabilmesi için, piyasaya yönelik devlet müdahalesin

minimum düzeyde olması gerekir. İç ve dış piyasalarda sağlıklı bir rekabet, pazar

etkinliğinin sağlanması ve verimli, piyasanın talepleri ile uyumlu bir yapının

oluşturulması açısından önemli bir yere sahiptir. Son dönemde dünyanın karşı karşıya

kaldığı ekonomik kriz ekonomilerin dünya çapında birbirlerine olan bağımlılıklarının ve

büyümenin dünya ticaretinin serbestliği ile yakın ilişkisinin altını çizmiştir. Müdahaleci

8

uygulamaların ekonomik aktivitelerin toplulaştırılıp kümelenmesinde yıpratıcı bir etkiye

neden olduğu gözler önüne serilmiştir.

Piyasa etkinliği ayrıca tüketici bilinci gibi başka etmenlerle de ilişkilidir. Örneğin kültürel

veya tarihi nedenler bazı ülkelerdeki tüketicilerin talep yapısını etkileyebilmektedir. Bu

gibi hususlar firmaları daha yenilikçi ve müşteri odaklı olmaya yönlendirerek rekabetçilik

açısından avantaj sağlamaktadır.

Alt Endeks 7: Emek Piyasası Etkinliği

Emek piyasasının etkinliği ve esnekliği, işçileri en verimli oldukları alanlara sevk etmek

açısından önemlidir. Emek piyasalarında işçilerin bir ekonomik faaliyetten diğerine daha

hızlı ve düşük maliyetle kaydırılabilmesini sağlayacak esnekliğe sahip olmalıdır. Arap

ülkelerinde son dönemde yaşanan genç işsizliğindeki artık tüm bölgeyi etkilemiş ve sosyal

sonuçlara neden olmuştur.

Başarılı bir işgücü piyasasında; işçi ve işveren ilişkisinin sağlıklı olması, kişilerin

yeteneklerine uygun alanlarda çalıştırılması, iş ortamında kadın erkek eşitliğinin

sağlanması gibi faktörler de önem kazanmaktadır.

Alt Endeks 8: Finansal Piyasa Gelişimi

Mevcut ekonomik kriz, ekonomik faaliyetler için sağlam ve iyi işleyen bir finans

sektörünün merkezi rolünü öne çıkarmıştır. Etkili bir finans sektörü, ülke vatandaşlarınca

tasarruf edilen kaynakların en üretken biçimde kullanımını ve dışarıdan sağlanan

kaynakların en verimli alanlara yönlendirilmesini sağlar.

Finansal piyasaların sağlıklı işlemesi kaynakların politik olarak ilişkili olduğu noktalara

değil girişimciliğe ve yatırımlara en uygun alanlara yönlendirilmesini sağlayarak en

yüksek beklenen getirinin elde edilmesini sağlar. Uygun bir risk değerlendirmesi finansal

piyasaların gücü açısından önemli bir bileşendir.

Alt Endeks 9: Teknolojik Hazırlık

Bugünün küreselleşen dünyasında firmalar için rekabet etmek ve zenginleşmek

bakımından teknoloji artan biçimde öneme sahiptir. Teknolojik gelişmişlik üretkenliğini

artırmak amacıyla hangi ekonomilerin yeni teknolojilere geçiş yaptığını ortaya koyar.

9

Alt Endeks 10: Piyasa Büyüklüğü

Büyük piyasalar firmaların ölçek ekonomisinden istifade etmesine izin verdiği için,

piyasanın büyüklüğü üretkenliği etkiler. Küreselleşme çağında uluslararası piyasalar,

özellikle de küçük ülkeler için, yerel piyasaların ikamesi haline gelmiştir.

Piyasa büyüklüğünün ölçümünde hem iç hem de dış talebe yer verilmiş olup, böylece

ihracat çekişli ülkelerin ve coğrafi bölgelerin (Avrupa Birliği gibi) de hakkı teslim

edilmiştir.

Alt Endeks 11: İş Gelişmişliği

Şüphe yok ki, gelişmiş işletme uygulamaları mal ve hizmet üretiminde daha yüksek bir

etkinliğin oluşmasına olanak sağlamaktadır. İş dünyası gelişmişliği birbiri ile ilişkili olan

iki kavram ile ilgilenir: (a) ülkenin tüm iş ağlarının kalitesi, (b) tek tek firmaların

faaliyetleri ve stratejileri. Bu faktörler, ileri düzeyde gelişmiş ülkelerde özellikle

önemlidir.

Alt Endeks 12: Yenilikçilik

Rekabet edebilirliğin son alt endeksi yenilikçiliktir. Kurumların iyileştirilmesi, altyapının

yapılması, makroekonomik istikrarsızlığın azaltılması ya da beşeri sermayenin

iyileştirilmesi sayesinde ciddi kazanımlar elde edilebilir, ancak tüm bu faktörler

nihayetinde azalan bir verim sağlayacaktır. Uzun vadede yaşam kalitesi sadece teknolojik

inovasyon sayesinde artırılabilir.

1.3. GELİŞMİŞLİK DÜZEYİ

Belirtilen bu alt endeksler tüm ülkeler açısından geçerli olmasına rağmen, her ülkeyi farklı

yollarda etkilemektedirler. Örneğin Vietnam’ın rekabetçiliğini artırmak için izlemesi

gerek yol ile Kanada’nınki aynı değildir.

Düzey 1: İlk aşamada ekonomi faktör-çekişlidir (factor-driven) ve ülkeler faktör

kaynaklarına (temel olarak vasıfsız işgücü ve doğal kaynaklar) bağlı olarak rekabet

etmektedir. Şirketler düşük ücretlerin yansıması olan zayıf üretkenlik sayesinde basit

ürünleri satarlar ve fiyat temelinde rekabet ederler. Yukarıda belirtilen alt endekslerden

ilk 4’ü bu aşama açısından önemlidir.

10

Düzey 2: Gelişmişliğin artması ile üretkenlik artar ve ücretler yükselir. Daha sonra ülkeler

gelişmişliğin etkinlik-çekişli (efficiency-driven) aşamasına girer. Bu noktada rekabetçilik

artan bir biçimde yüksek eğitim ve öğretim, etkin mal piyasaları, iyi işleyen emek

piyasaları, gelişmiş finans piyasaları, teknoloji ile geniş iç ve dış piyasa ile ilerletilir.

Düzey 3: En sonunda ülkeler yenilikçilik-çekişli (inovation-driven) aşamaya geçerler. Bu

aşamada şirketler en gelişmiş üretim süreçlerinin kullanarak yeni ve farklı ürünler

üreterek rekabet etmek zorundadır.

Türkiye, gelişmişlik düzeyi açısından yapılan ve 5 kademeden oluşan sınıflandırmada

düzey 2’den düzey 3’e geçiş aşamasındadır. Bu aşamadaki ülkelerden bazıları Arjantin,

Brezilya, Rusya Federasyonu, Malezya, Polonya, Macaristan, Kazakistan ve Meksika’dır.

Şekil 1: Rekabet Edebilirliğin 12 Alt Endeksi

TEMEL GEREKSİNİMLER

Kurumlar

Altyapı Faktör-çekişli ekonomiler

Makroekonomik çevre

Sağlık ve temel eğitim

ETKİNLİĞİ ARTIRICILAR

Yüksek eğitim ve öğretim

Mal piyasası etkinliği

Emek piyasası etkinliği Etkinlik-çekişli ekonomiler

Finansal piyasa gelişimi

Teknolojik hazırlık

Piyasa büyüklüğü

YENİLİKÇİLİK VE GELİŞMİŞLİK

FAKTÖRLERİ İnovasyon-çekişli ekonomiler

İş gelişmişliği

Yenilikçilik

11

Tablo 1: Ülkelerin Kalkınma Aşamalarında Ana Başlıkların Ağırlığı ve Gelir Düzeyi Eşiği

KALKINMA AŞAMALARI

İlk

Aşama

Faktör

Çekişli

İlk

Aşamadan

İkinci

Aşamaya

Geçiş

İkinci

Aşama

Etkinlik

Çekişli

İkinci

Aşamadan

Üçüncü

Aşamaya

Geçiş

Üçüncü

Aşama

Yenilikçilik

Çekişli

Kişi Başına GSYH

(ABD Doları) <2.000 2.000-2.999

3.000-

8.999

9.000-

17.000 >17.000

Temel

Gereksinimlerin

Ağırlığı

%60 %40-60 %40 %20-40 %20

Etkinliği

Artırıcıların

Ağırlığı

%35 %35-50 %50 %50 %50

Yenilikçilik ve

Gelişmişlik

Faktörlerinin

Ağırlığı

%5 %5-10 %10 %10-30 %30

Ülkelerin bulundukları kalkınmışlık düzeylerine ve kişi başına GSYH miktarlarına

bakılarak üç ana başlık olan “temel gereksinimler”, “etkinliği artırıcılar” ile“ yenilikçilik ve

gelişmişlik faktörleri” başlıklarına farklı ağırlıklandırmalar yapılmaktadır. Örneğin ikinci

aşamadan üçüncü aşamaya geçiş evresinde olan ülkemiz için puanlama yapılırken temel

gereksinimler ana başlığı %36,2, etkinliği artırıcılar ana başlığı %50 ve yenilikçilik ve

gelişmişlik faktörleri ana başlığı ise %13,8 ağırlığına sahiptir. Bu sistem ile birbirinden

farklı gelişmişlik düzeylerine ve farklı avantajlara sahip olan ülkeler arasındaki

karşılaştırmanın daha sağlıklı bir yapıda olması sağlanmaktadır.

12

Ülkemiz ikinci aşama olan etkinlik çekişli ülke kategorisinden üçüncü aşama olan

yenilikçilik çekişli ülke kategorisine geçiş evresinde olan ülkeler kapsamındadır.

(Transition 2-3) Kendisi ile aynı aşamada yer alan ülkelerle kıyaslandığında ülkemiz,

genel olarak türdeşi ülkelerle paralel bir seyir izlemekle birlikte Türkiye pazar

büyüklüğünde önemli bir ayrım göstermektedir. Söz konusu ülkelere kıyasla daha büyük

bir iç ve dış pazara sahip olan ülkemizin bunu avantaja çevirmesi önem arz etmektedir.

Diğer tüm alt endekslerde genelde ortalamaya yakın puanlara sahip olan ülkemizin işgücü

piyasası etkinliği ve yüksek eğitim ve öğretim alt endekslerindeki performansı türdeşi

ülkelere göre zayıf kalmaktadır. Rusya, Brezilya ve Polonya gibi 20 ülkenin daha

bulunduğu bu ara aşamada söz konusu ülkelerin ortak özellik olarak en zayıf olduğu alt

endeksin yenilikçilik alt en başarılı oldukları alt endeksin ise yine ortak şekilde sağlık ve

temel eğitim olduğu görülmektedir.

Tablo 2: Ülkelerin Kalkınma Aşamaları

13

1.4. REKABET EDEBİLİRLİK ENDEKSİ

Küresel Rekabet Edebilirlik Endeksinin hesaplanmasında yaklaşık 20.000 veri

kullanılmaktadır. Bunların bir kısmı ulusal istatistik birimlerinden, ajanslardan,

bakanlıklardan, Dünya Ekonomik Forumunun işbirliği içinde çalıştığı enstitülerden,

Economist Intelligence Unit’ten, IMF’den ve bölgesel kalkınma bankaları gibi kurum ve

kuruluşlardan sağlanmaktadır. Örneğin makroekonomik verilerin tamamı IMF’nin Dünya

Ekonomik Görünümü raporundan elde edilmektedir. Böylece uluslararası arenada ortak

bir sistem ile elde edilen veriler kullanılmakta ve karşılaştırma açısından avantaj

sağlamaktadır. Bunun dışında kurum ve kuruluşlardan küresel düzeyde veri elde

edilemediğinde veriler Dünya Ekonomik Forumu tarafından yapılan anket ile

derlenmektedir. Bu anket ile yaklaşık 12.000 veri sağlanmaktadır. Anket ile sağlanan

bilginin dışında kalan kayıp veri genel olarak %0,5’in altında kalmaktadır.

Anketin yapılmasında Dünya Ekonomik Forumunun işbirliği içinde çalıştığı kurum ve

kuruluşların belirlenmesinde söz konusu ortakların iş dünyasına ulaşma başarıları, veri

toplama ve derleme kapasiteleri, ekonomik ortamı kavrama yetenekleri göz önünde

bulundurulmaktadır. Forum Türkiye’de TÜSİAD Sabancı Üniversitesi Rekabetçilik

Forumu ile işbirliği içinde çalışmaktadır. Ayrıca Forum, 2008 yılından bu yana

uluslararası düzeyde tanınan bir anket şirketinden danışmanlık hizmeti alarak

çalışmalarını sürdürmektedir.

Anket kapsamında soru yöneltilen ana başlıklar şu şekildedir;

- Firmanız bilgileri, operasyonları ve stratejisi

- Ülke ekonominiz hakkında genel algı

- Kamu ve özel kuruluşlar

- Altyapı

- Yenilikçilik ve teknoloji

- Finansal Çevre

- Bölgesel rekabet

- Eğitim ve beşeri sermaye

- Yolsuzluk, etik ve sosyal sorumluluklar

- Seyahat ve turizm

- Çevre

14

2. BAŞARILI ÜLKE ÖRNEKLERİ VE BÖLGELERE İLİŞKİN BİLGİLER

2.1. İLK ON ÜLKE

2.1.1. İSVİÇRE

İsviçre süregelen güçlü performansının bir sonucu olarak bu sene de ilk sıradaki yerini

muhafaza etmiştir. Ülkenin göze çarpan en güçlü özellikleri inovasyon, işgücü piyasasının

etkin yapısı ve özel sektörün sofistikasyonu olmuştur. Ülkenin araştırma enstitüleri bilim

ve iş dünyası arasındaki işbirliğini en iyi şekilde yürütmekte ve dünyanın en iyi araştırma

merkezleri arasında bulunmaktadır. Bu merkezlerde Ar-Ge çalışmaları için yüksek

ödenekler ayrılmakta, yapılan araştırmalar pazarlanabilir ürünlere dönüştürülmekte

ayrıca çıktılar katı mülkiyet hakları ile korunmaktadır. Bu güçlü yaratıcı kapasitenin

yüksek patentleme ile birleşmesi İsviçre’yi bu alanda dünyada 2. sıraya taşımaktadır.

Yüksek üretkenlik, işgücü piyasasında işçi ve işveren arasındaki denge ile olduğu kadar iş

dünyası ve hanehalkının proaktif ve son teknolojiye hızlı adapte olma özellikleri ile de

desteklenmektedir.

Bunun ötesinde İsviçre’nin kamu kurumları da dünyanın en etkili ve şeffaf kurumları

sıralamasında 5. sıradadır. Ülkede idari yapı herkes için fırsat eşitliğini sağlamakta, iş

dünyasında güveni arttırmaktadır. Bunun yanı sıra güçlü bir hukuki alt yapı ile yargının

bağımsızlığı sağlanmaktadır. Ayrıca kamu kesiminin hesap verebilirliği de bu sistemi

desteklemektedir. Rekabet gücü bunların yanı sıra; mükemmel bir altyapı (6. sırada) ve

bankacılık sektörünün katkısıyla ileri düzeyde gelişmiş finansal piyasalar (11. sırada) ile

desteklenmektedir.

Son olarak İsviçre’nin ekonomisi birçok komşusunun ekonomik karışıklıklar ile

boğuştuğu durumda dahi en istikrarlı ( sırada) ülke ekonomilerinden biri olmuştur. Ancak

İsviçre birçok rekabetçi gücü bünyesinde bulundurmasına rağmen benzer yapıdaki ileri

teknoloji ülkelerinin gerisinde kalan bir üniversiteye kayıt oranına sahiptir. İsviçre

mevcut yüksek rekabetçilik düzeyinde dahi yürüttüğü politikalar ve sahip olduğu yüzde

86’lık kadınların ekonomiye katkısı oranı ile yüksek yenilikçi ülkeler arasında üst

sıralarda yer almaktadır.

15

2.1.2. SİNGAPUR

Singapur, tüm endeks karşısında gösterdiği göze çarpan performansın sonucu olarak üst

üste üçüncü yıldır 2. sıradaki yerini korumuştur. Ülke geçen sene olduğu gibi bu sene de,

on iki kategorinin yedisinde ilk 3’te, ikisinde ise ilk 10’da yer alan tek ülke olmayı

başarmıştır. Mal ve işgücü piyasalarındaki etkinlik açısından Singapur 1.sırada yer alırken

finansal piyasa gelişimi açısından da 2.sırada bulunmaktadır. Ülkenin altyapısı kusursuz

yolları, limanları ve hava ulaşımı ile dünya standartlarındadır (2. sırada). Bunların

yanında, makroekonomik yapı ve mali yönetim kriterlerinde 18. Sırada yer alan

Singapur’da 2012 yılında bütçe fazlası toplam gelirin yüzde 5,7’si oranındadır.

Ülke ekonomisinde, ülkenin rekabet gücü eğitime olan güçlü odaklama ile

desteklenmektedir ki, bu durum da hızla değişen küresel ekonomi için gerekli olan

yeteneklere haiz bireyler yetiştirerek, yüksek eğitim ve öğretim alt endeksinde son

yıllarda düzenli ilerlemeye dönüşüm sağlamıştır.

Singapur’da özel sektör de son yıllarda hızla gelişmiştir ve ülke, 148 ülke arasında 17.

sıraya yükselirken en yenilikçi 9. ülke olmayı başarmıştır.

2.1.3. FİNLANDİYA

Finlandiya geçen sene yükseldiği üçüncü sırayı bu sene de korumuştur. Bölgenin diğer

ülkeleri gibi, Finlandiya da iyi yönetilen ve yüksek şeffaflığa sahip kamu kurumları ile bu

kategoride başı çekmektedir (2. sırada). Özel kuruluşlar da dünyanın en iyi işleyen ve en

etik kurumları arasında yer almakta ve sıralamada 3.sıradadır.

Ülke özellikle son yıllarda eğitime verdiği ehemmiyet ile yüksek eğitim ve öğretim alt

endeksinde olduğu gibi, sağlık ve temel eğitim alt endeksinde de en başlarda yer almakta

bu durum da, değişen çevreye hızla adapte olabilecek nitelikli işgücü sağlamakta ve ileri

teknoloji ile yeniliğe zemin hazırlamaktadır. Ülkenin son teknolojileri yakalama(18.

sırada) kapasitesini artırmak, önemli bir sinerji oluşturabilir ve Finlandiya’nın dünyanın

en yenilikçi ülkelerinden biri olmasını teyit eder. Finlandiya’nın makroekonomisi

yükselen enflasyona (%3’ün üzerinde) bağlı olarak zayıflamakta; ancak diğer Avro

Bölgesi ülkeler ile karşılaştırıldığında iyi durumdadır.

16

2.1.4. ALMANYA

Almanya bu sene bir önceki rapor dönemine göre iki sıra yükselerek 4. sıraya

yükselmiştir. Ülkenin özellikle tüm taşıma türlerinde birinci sınıf kaliteye sahip olması

Almanya’yı altyapı kalitesi kriterinde 3. sıraya taşımıştır. Yoğun yerel rekabetin (10.

sırada) ve büyük firmaların düşük piyasa hâkimiyetinin (2. sırada) şekillendirdiği mal

piyasası oldukça etkindir.

Almanya’nın iş dünyası, özellikle üretim süreçleri, dağıtım kanalları açısından oldukça

karmaşık bir yapıda ve Alman firmaları Ar-Ge çalışmalarına yaptıkları yüksek yatırımlar

(4. sırada) ve yenilik adına yüksek kapasite sergilemeleri (3. sırada) ile dünyanın en

yenilikçi firmaları arasındadır. Bu özellikler, ülkenin firma düzeyinde son teknolojileri

yakalamadaki gelişmiş yeteneği (16. sırada) sayesindedir. Bu vasıflar, Almanya’ya geniş

iç piyasası ile güçlü ihracata dayalı kendi pazar büyüklüğünden (5.sırada) en iyi şekilde

istifade etmesini sağlamaktadır.

Bazı çabalara rağmen, Almanya’nın işgücü piyasası -özellikle de ekonomik yatırımların

yavaşladığı zamanlarda- katılığını korumaktadır (işgücü piyasası esnekliğinde 113.

sırada). Bu durumda, ücret ayarlamalarındaki esneklikten yoksunluk ile işten

çıkarmaların yüksek maliyeti istihdam yaratmaya engel olmaktadır. Ayrıca, eğitim

sisteminin kalitesini (23. sırada) artırmak yeniliğe dayalı sürdürülebilir büyüme için

önemli bir temel olabilir. Euro Bölgesinde devam eden ekonomik sıkıntılar çerçevesinde

baktığımızda, Almanya makroekonomik göstergeleri açısından istikrar arz etmekle

birlikte, bütçe açığında da azalma kaydetmiştir.

2.1.5. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ

Amerika Birleşik Devletleri dört yıldır devam eden gerileme eğilimine bu sene son vermiş;

bir önceki rapor dönemine göre iki sıra yükselerek Hollanda ve İsveç’in önünde, beşinci

sırada yer almıştır. Ülkede bankacılık sisteminin ekonomiye olumlu etkiler göstermeye

devam etmesi ve ülkenin gelişmiş finansal piyasalarının etkinliği ABD’yi finansal piyasalar

kriterinde üç sene önceki yeri olan 31.likten 10.luğa kadar yükselmesini sağlamıştır.

Ülke şirketleri oldukça gelişmiş ve yenilikçi olmalarının yanı sıra Ar-Ge çalışmalarında iş

dünyası ile işbirliği içinde çalışan mükemmel bir üniversite sistemi ile de

desteklenmektedir. Esnek işgücü piyasası ve dünyanın en büyük iç piyasasına sahip

17

olmasının sağladığı avantajlar ABD’yi rekabetçi bir ülke kılan unsurlardandır. Diğer

yandan belli alanlardaki zayıflıklar en son değerlendirmeden bu yana derinleşmiştir.

Ülkede politikacılara karşı güven yüksek değilken (50. sırada) makroekonomide görülen

istikrarsızlığın ABD’nin en zayıf alanı olması hali devam etmektedir (117.sırada).

2.1.6. İSVEÇ

İsveç bir önceki rapor dönemine göre iki sıra gerileyerek ABD’nin ardından altıncı sırada

yer almıştır. İsveç de İsviçre gibi yeniliğe yönelik büyüme koşullarına büyük önem

vermektedir. Kamu kurumları etkinlik, güvenilirlik ve şeffaflık gibi özellikleri ile

mükemmel kaliteye sahiptir. Ayrıca özel kuruluşlar da mükemmel etik davranış gösteren

firmaları ile iyi puan toplamaktadır. Bununla birlikte, ülkenin kurumsal çerçevesinde son

üç yıl içinde cüz’i ama sürekli bir bozulma gözlemlenmektedir. Mal ve finans piyasaları

oldukça etkin olmasına rağmen işgücü piyasasının daha esnek olması gerekmektedir

(Esneklik alt başlığında 57. sırada).

İsveç, yıllardır eğitim odaklı olmasına ve teknolojiye hazır olma noktasındaki yüksek

seviyesine (1.sırada) bağlı olarak, entelektüel birikimi yüksek bir iş kültürü (7.sırada)

oluşturmuş ve dünyanın önde gelen yenilikçi ülkelerinden biri olmuştur (6. sırada). Tüm

bunların bir arada bulunması İsveç’i dünyanın en üretken ve rekabet gücü yüksek

ülkelerinden biri haline getirmektedir.

2.1.7. HONG KONG

Hong Kong Özel İdari Bölgesi, puanını yükselterek 7. sırada yerini almış ve endeksi

oluşturan pek çok alanda iyi bir performans sergilemiştir. Önceki yıllarda olduğu gibi,

ülke, tüm taşıma türleri ile telefon ve elektrik altyapısındaki kalite ile altyapı

göstergesinde başı çekmektedir. Dahası, finansal piyasalar bankacılık sektörünün

etkinliği, dürüstlüğü ve istikrarı ile hepsinden iyi bir durumdadır.

Hong Kong’un mal piyasası ve iş gücü piyasasındaki etkinlik ve dinamizmi, ekonominin

iyi durumuna katkı sağlamaktadır. Rekabetçiliğini korumak ve hatta ilerletmek için iki

önemli alanda ilerlemelere devam edilmesi gerekmektedir: Yükseköğretim (22.sırada)

ve yenilikçilik (23. sırada). Bunların yanında araştırma merkezlerinin kısıtlı olması (31.

Sırada) ve mühendisler ile bilim insanlarının kısıtlı olması (32. Sırada) önem verilmesi

gereken diğer hususlar olarak dikkat çekmektedir.

18

2.1.8. HOLLANDA

Hollanda, 2013-2014 rapor döneminde bir önceki seneye göre üç sıra birden gerileyerek

sıralamada 8. sırada yer almıştır. Bu gerileme, finansal piyasalarındaki zayıflıktan,

özellikle de bankacılık sektöründeki istikrara sorunundan kaynaklanmaktadır.

Hollanda işletmeleri oldukça gelişmiş düzeyde (4. sırada) ve yenilikçi (10. sırada)

olmalarının yanı sıra, üretkenlik artırımı için yeni teknolojileri de ivedilikle devreye

sokmaktadırlar (8. sırada). Kusursuz eğitim sistemi (sağlık ve temel eğitimde 4. sırada,

yükseköğretim ve eğitimde 6.sırada) ve özellikle mal piyasasındaki etkinliği (8. sırada) de

iş faaliyetine büyük destek sağlamaktadır. Ayrıca son yıllarda bütçe açığı (2012 yılında

ülkenin GSYH’sinin %4,15’i) ile karşılaşmasına rağmen Hollanda’nın ekonomisi diğer

gelişmiş ülkelere kıyasla çok daha istikrarlı bir yapı göstermektedir.

Hollanda’ya dair bir diğer önemli nokta ise ülkenin kaliteli ve dünyada önde gelen bir

altyapı sistemine sahip olması; denizyolu, demiryolu ve havayolu taşımacılığında sırasıyla

1. 4. ve 11. sıralarda bulunmasıdır.

2.1.9 JAPONYA

Japonya geçen seneye göre değişiklik göstermeyerek 9. sıradaki yerini korumuştur. Ülke

iş hayatındaki gelişmişlik ve yenilikçilik alanlarında sırasıyla 1. ve 5. sıradadır. Firmaların

yüksek Ar-Ge harcamaları (2. sırada), bilim adamı ve mühendis sayısının fazlalığı gibi

faktörler yenilikçilik ve gelişmişlik açısından Japonya’ya büyük fayda sağlamaktadır. Bu

kapsamda kişi başına düşen en çok patent alma açısından Japonya dördüncü sıradadır.

Bunun ötesinde firmalar değer zincirinin en üst katmanında bulunarak yüksek katma

değerli mal ve hizmet üretmektedirler. Ülkenin toplamdaki rekabet edebilirlik

performansı yüksek bütçe açıkları gibi bir takım makroekonomik zayıflıklar dolayısıyla

düşüş göstermektedir (127. sırada). Son yıllarda devam eden bu durum Japonya’nın

yüksek kamu borcu (2012 yılında GSYH’nin yaklaşık %240’ı) seviyelerine ulaşmasına

neden olmuştur. Aynı zamanda işgücü piyasası etkinliğinde de bir düşüş

gözlemlenmektedir (20. Sıradan 23. sıraya). Bu durum iş dünyasının, ücret-verimlilik, işe

alma-işten çıkarma arasındaki sıralama algısı ile lehe doğru beyin göçündeki azalmadan

kaynaklanmaktadır.

19

2.1.10. BİRLEŞİK KRALLIK

Birleşik Krallık bu sene, geçen rapor dönemine göre iki sıra gerileyerek Japonya’nın

ardından onuncu sırada yer almıştır. Ülkenin en rekabetçi ilk on ülke içerisinde yer

almasına neden olarak makroekonomik durumu ve finansal piyasalar gösterilmektedir.

Ülke performansını kapsamlı olarak geliştirmiş ve diğer Avrupa ülkelerindeki katılığın

aksine işgücü piyasalarındaki etkinliği sayesinde güç kazanmıştır (5.sırada). Ülke,

verimliliği artırmak için son teknolojilere hızlı şekilde adapte olan sofistike (9. sırada) ve

yenilikçi (12. sırada) işletmelere sahip ve çok büyük bir pazarda faaliyet göstermektedir

(pazar büyüklüğünde 6. sırada). Tüm bu özellikler verimliliğin arttırılmasının teşvik

edilmesi ile yakından ilişkilidir.

Buna karşın, ülkenin makroekonomik durumu İngiltere’nin rekabetçiliğindeki en büyük

engel durumundadır. 2011’de %9’a yaklaşan bir bütçe açığı 2012’de %7’ye gerilemiştir

ancak 2012 yılında ülkenin toplam kamu borcu toplam gelirinin %90,3’ü kadardır (136.

sırada). Ayrıca, düşük seyreden ulusal tasarruf düzeyi de (2012’de GSYH’nin %10,8’i ile

122. sırada) ülke ekonomisine dair dikkat çeken unsurlardan bir diğeri olmuştur.

2.2. BÖLGELERE İLİŞKİN BİLGİLER

2.2.1. AVRUPA VE KUZEY AMERİKA

Avrupa ekonomileri geçtiğimiz birkaç sene içinde birçok zorlukla yüzleşmek zorunda

kalmıştır. Avrupa, bir taraftan küresel ekonomik krizin zorluklarını atlatırken; Yunanistan

ve diğer birkaç ülkedeki devlet borçlarının sürdürülebilirliğine ilişkin yükselen endişeler

avronun kullanımının devam edip etmeyeceği sorularını gündeme getirmektedir. Zira bu

durum bölgedeki birçok ülkede yükselen enflasyonla birlikte derin bir ekonomik

durgunluk yaratmıştır ve diğer dünya ülkeleri de bunun etkilerini yakından takip

etmektedir.

Tüm bu sorunlara rağmen bazı Avrupa ülkeleri hala dünyanın en rekabet edebilir ülkeleri

arasında yerini almaktadır. 6 Avrupa ülkesi ilk 10 ülke içerisinde yer bulurken toplamda

10 tanesi ise ilk 20 ülke içindedir. Bu ülkeler: İsviçre (1.), Finlandiya (3.), Almanya (4.),

İsveç (6.), Hollanda (8.), Birleşik Krallık (10.), Norveç (11.), Danimarka (15.), Avusturya

20

(16.) ve Belçika (17.) şeklinde sıralanmaktadır. Türkiye ise geçtiğimiz rapor dönemine

göre bir sıra gerileyerek 44. sırada yer almıştır.

Bu yüksek başarının yanında bölgede rekabet edebilirlik konusunda bir dengesizlik de

söz konusudur. Bölgedeki Buna İspanya(35.), İtalya (49.), Portekiz (51.) ve Yunanistan

(91.) gibi ülkelerin sıralamalarda çok aşağı sıralarda yer aldığı görülmektedir.

Kuzey Amerika’ya bakıldığında ise, önceki yıllarda olduğu gibi bu bölgede yer alan

ülkelerin (ABD 5. sırada ve Kanada 14. sırada) dünyanın önde gelen rekabetçi ekonomileri

arasında yer aldığı görülmektedir.

2.2.2 ASYA ve PASİFİK

Önceden olduğu gibi Asya ve Pasifik Bölgesi dünyanın en hızlı büyüyen bölgesi

konumundadır ve bölgedeki birçok ülke son yıllarda Küresel Rekabet Edebilirlik

Endeksi’nde önemli ilerlemeler kaydetmişlerdir. Özellikle Singapur, Hong Kong, Japonya,

Tayvan, Çin, Kore ve Avustralya yüksek performans sergileyerek ilk 20’de yer almıştır.

Ancak bu bölgede de var olan dengesizliğe örnek olarak Pakistan (133. sırada), Moğolistan

(107. sırada) ve Myanmar (139. Sırada) gösterilebilir.

2.2.3 LATİN AMERİKA VE KARAYİPLER

2012 yılında Latin Amerika ve Karayipler Bölgesi ortalama yüzde 3’lük bir oranda gelişim

göstermiştir. Yerli ürünlere Çin ve diğer yükselen Asya piyasalarından gelen kayda değer

talep, bu ekonomileri istikrarlı büyüme yoluna koymaktadır. Bölgede 2013 yılında yüzde

3, 2014 yılında ise yüzde 3,4’lük bir büyüme beklenmektedir.

Ancak ABD’deki geç toparlanma, Çin ve diğer Asya ekonomilerindeki durgunluk ve Güney

Avrupa’daki borç krizi bu büyümeyi olumsuz etkileyebilir. Bu bölgede gelişmeyi olumsuz

etkileyen diğer faktörler ise güvenlik eksikliği, kaynakların dengesiz dağılımı, Ar-Ge

faaliyetlerinin zayıflığı ve altyapı eksikliği olarak sıralanabilmektedir.

Bölge ekonomilerinden Şili 34. sırada, Barbados 47. sırada, Kosta Rika 54. sırada ve

Meksika 55. sırada yer almaktadır.

21

2.2.4. ORTA DOĞU VE KUZEY AFRİKA

Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkeleri ulusal rekabet edebilirliklerini etkileyebilecek ve hatta

Körfez ülkeleri ile aralarında bulunan farkın daha da açılmasına neden olabilecek siyasal

anlamda büyük bir türbülans yaşamaya devam etmektedirler. Ürdün ve Fas gibi kısmi

reformlar gerçekleştiren ülkeler rekabet edebilirlik sıralamasında üstlere tırmanırken,

diğer ülkeler alt sıralara gerilemişlerdir. İşsizlik oranının yüksekliği, bölgenin en önemli

yapısal sorunu olmaya devam etmektedir.

Katar 13. Sırada yer alarak bölgedeki en rekabetçi ülke olma özelliğini korurken, bölge

ekonomilerinden Birleşik Arap Emirlikleri 19. Sırada, Suudi Arabistan 20. Sırada ve İsrail

27. Sırada yer almaktadır.

2.2.5. SAHRAALTI AFRİKA

Sahraaltı Afrika bölgesi ekonomik kriz sürecinden iyileşme sürecini iyi yöneterek son iki

yılda yüzde 5’in üzerinde seyreden büyüme oranları ile küresel ortalamayı aşmıştır. Bu

yılki endekste bazı Afrika ülkeleri daha önceki yıllara kıyasla önemli yükselişler

kaydetmişlerdir. Ancak diğer bir yandan bölgenin daha önce aştığı bazı belirli sorunların

tekrar ortaya çıktığı gözlemlenmektedir.

Bölgenin geneli küresel krizden olumsuz yönde etkilenmiş görünmekle birlikte, petrol

ihraç eden ve düşük gelirli ülkeler bu durumdan pek etkilenmişlerdir. Bunlara Güney

Afrika ve Moritanya örnek olarak gösterilebilir. Genel olarak Sahraaltı Afrika rekabet

edebilirlik kapsamında dünyanın geri kalanına kıyasla zayıf bir profil çizmektedir.

Bölge ekonomilerinden Mauritius 45. sırada, Güney Afrika 53. sırada yer alırken Botsvana

74. Sırada, Seyşeller ise 80. sırada yer almaktadır.

22

Tablo 3: Ülkelerin Küresel Rekabetçilik Endeksi 2013-2014 Raporu’ndaki Sıralamaları

23

3. TÜRKİYE’NİN ÜLKE PROFİLİ VE KARŞILAŞTIRMA

3.1. TÜRKİYE ÜLKE PROFİLİ

Ülkemiz 2012 yılı sonu itibariyle 73,6 milyon nüfusa sahiptir ve kişi başına düşen

gelirimiz 10.609 dolar olarak belirtilmiştir.

Tablo 4: 2012 Yılı Temel Göstergeleri

Nüfus (milyon) 73,6

Gayrisafi Yurtiçi Hâsıla (milyar dolar) 794,5

Kişi Başına Düşen Milli Gelir (dolar) 10.609

Satın Alma Gücü Paritesine göre hesaplanan GSYH’nin dünya

toplamındaki payı (%) 1,35

Şekil 2: Türkiye’nin 1990-2012 Yılları Arasında Kişi Başına Milli Geliri

24

Tablo 5: Küresel Rekabetçilik Endeksi ve Türkiye (GCI)

Sıralama Puan(1-7)

GCI 2013-2014 44 4,5

GCI 2012-2013 43 4,5

GCI 2011-2012 59 4,3

GCI 2010-2011 61 4,2

2013-2014 GCI Ana Kategorileri İtibarıyla Sıralama Puan

A. Temel Gereksinimler (%36,0) 56 4,8

Kurumlar 56 4,1

Altyapı 49 4,5

Makroekonomik çevre 76 4,6

Sağlık ve temel eğitim 59 5,9

B. Etkinliği Artırıcılar (%50) 45 4,4

Yüksek eğitim ve öğretim 65 4,3

Mal piyasası etkinliği 43 4,5

Emek piyasası etkinliği 130 3,7

Finansal piyasa gelişimi 51 4,4

Teknolojik hazırlık 58 4,1

Piyasa büyüklüğü 16 5,3

C. Yenilikçilik ve Gelişmişlik Faktörleri (%14) 47 3,9

İş gelişmişliği 43 4,4

Yenilikçilik 50 3,5

25

Şekil 3: Türkiye’de İş Yapmada Karşılaşılabilecek En Problemli Alanlar (2012-2013

Rapor Dönemi)

Şekil 4: Türkiye’de İş Yapmada Karşılaşılabilecek En Problemli Alanlar (2013-2014

Rapor Dönemi)

15,4

14,0

10,3

9,6

8,7

7,9

7,8

7,7

7,3

4,6

2,5

1,5

1,3

1,2

0,3

0 5 10 15 20

Vergi Oran.

Bürokrasi

Vergi Düzen.

Niteliksiz İşgücü

Döviz Düzenlemeleri

Finans. Erişim

İşgücünü Sınırlayıcı Uyg.

Altyapı Yetersizliği

Siyasi İstikrarsızlık

İşgücü. Etik Eksikliği

Rüşvet

Zayıf Kamu Sağlığı

Hükümet İstikrasz.

Enflasyon

Cinayet ve Hırsızlık

0,3

1,1

1,7

1,8

2

2,4

4,6

5

5,9

7,3

7,8

8,6

11,7

12,4

12,8

14,8

0 5 10 15 20

Cinayet ve Hırsızlık

Zayıf Kamu Sağlığı

Hükümet İstikrarsz.

Siyasi İstikrarsızlık

Enflasyon

Rüşvet

İşgücü Etik Eksikliği

Yetersiz Yenilikçilik Kapasitesi

Döviz Düzenlemeleri

İşgücünü Sınırlayıcı Uyg.

Altyapı Yetersizliği

Vergi Düzenlemeleri

Finansa Erişim

Bürokrasi

Niteliksiz İşgücü

Vergi Oranları

(%)

26

3.2. TEMEL GEREKSİNİMLER

Türkiye 2. aşama olan etkinlik çekişli ülke kategorisinden 3. aşama olan yenilikçilik çekişli

ülke kategorisine geçiş evresinde bulunması nedeniyle; temel gereksinimler ana

başlığında ülkemiz puanlamasındaki etkisi %36’dır. Ülkemiz bu ana başlıkta 56. sırada

yer almakta olup; Küresel Rekabet Edebilirlik Endeksi’ndeki genel sıralamamız olan 44.

sıranın daha gerisinde yer almaktadır.

Temel gereksinimler ana başlığında bulunan “Kurumlar, Altyapı, Makroekonomik Çevre

ile Sağlık ve Temel Eğitim” alt endekslerinde ülkemizin en başarılı olduğu alan, 148 ülke

içinden 49. sırada bulunduğu “Altyapı” alt endeksi olup “Kurumlar” ile “Sağlık ve Temel

Eğitim” alt endekslerinin, temel gereksinimler ana başlığında geri sıralarda yer

almamızda etkisinin büyük olduğu gözlemlenmektedir.

Bu sene Kurumlar alt endeksinde geçen seneye göre 8 sıralık bir iyileşme gözlemlenirken

Altyapı alt endeksinde de bir önceki rapor dönemine göre iki sıralık bir iyileşme

gözlemlenmiştir. Bu alt endekste skorumuzun düşük olmasında en önemli etkenler; fikri

mülkiyet haklarının korunması konusunda ortaya çıkan sorunlar ve zayıflıklar,

terörizmin iş hayatına olan yüksek maliyeti, organize suçlarla mücadeledeki zaaflar ve

kurumsal yönetimlerin etkinliğinin düşük düzeyde kalmasıdır. Aynı alt endekste en güçlü

olduğumuz konular ise; gelişmiş iş performansına kamu hizmetlerinin yaptığı katkılar,

devlet politikalarının şeffaflığı ve devlet harcamalarında israfın azalması olarak öne

çıkmaktadır.

27

Tablo 6: Kurumlar Alt Endeksi

GÖSTERGELER

TÜ

RK

İYE

20

14

TÜ

RK

İYE

20

13

TÜ

RK

İYE

20

12

TÜ

RK

İYE

20

11

TÜ

RK

İYE

20

10

KURUMLAR 56 64 80 88 96

Mülkiyet Hakları 48 57 72 83 89

Fikri Mülkiyet Haklarının Korunması 74 86 108 117 105

Kamu Fonlarının Çevrimi 58 55 68 76 92

Kamuoyunun Politikacılara Duyduğu Güven 37 43 68 81 90

Usulsüz Ödemeler ve Rüşvet 53 59 68 76 -

Yargının Bağımsızlığı 85 83 88 83 74

Devlet Görevlilerinin Seçiminde Ayrımcılık 53 66 86 89 95

Devlet Harcamalarında İsraf 26 33 72 96 101

Hükümet Düzenlemelerinin Zorluğu 72 80 93 81 93

Uyuşmazlıkların Çözümünde Yasal Çerçevenin Etkinliği 59 61 66 73 83

Uygulamaların Zorluğunda Yasal Çerçevenin Etkinliği 46 56 68 74 71

Devlet Politikalarının Şeffaflığı 37 40 44 54 67

Terörizmin İş hayatına Maliyeti 129 130 134 135 126

Suç ve Şiddetin İş hayatına Maliyeti 72 76 80 86 83

Organize Suçlar 94 102 101 104 108

Polis Teşkilatının Güvenilirliği 80 81 103 98 91

Firmaların Etik Davranışları 50 57 65 79 83

Denetim ve Raporlama Standartlarının Etkinliği 50 63 86 87 89

Kurumsal Yönetimlerin Etkinliği 92 96 104 105 -

Azınlık Payına Sahip Hissedarların Korunması 57 73 92 97 98

Yatırımcıları Korumak İçin Alınan Tedbirler 57 52 47 45 -

Kaynak: The Global Competitiveness Report 2013-2014

28

Yargının Bağımsızlığı göstergesi sıralamasında ülkemiz 2010 yılından bu yana sürekli

olarak gerilerken bu sene de geçen seneye göre iki sıra gerileyerek 85. sırada yer almıştır.

Bunun yanı sıra ülkemizin 2008 yılından bu yana süregelen küresel ekonomik krizler

nedeniyle ortaya çıkan sornlara karşı aldığı önlemlerin işlerliğinin bir göstergesi olarak

Devlet Harcamalarında İsruaf göstergesinde 2010 yılında 101 inci sırada olan ülkemiz bu

sene 26. sıraya kadar yükselmiştir. Ülkemiz ile aynı değere sahip ülkeler Seyşeller ve

Kanada’dır. Bu göstergede Katar 6,0 değer ile birinci ülkedir.

Dünya ülkeleri devlet borçlarının sürdürülebilirliği konusunda büyük sorunlar yaşarken

harcamalarında israftan kaçınan ülkemiz yaptığı harcamaları ve uyguladığı politikaları da

en şeffaf ve hesap verebilir şekilde kamuoyu ile paylaşmıştır. Ülkemizin Devlet

Politikalarının Şeffaflığı göstergesindeki sıralaması da bunu onaylar şekilde 2010 yılında

67. sıradan 2011 yılında 54., 2012 yılında 44., 2013 yılında 40. ve bu sene 37. sıraya kadar

yükselmiştir. Singapur bu kategoride 6,1 değer ile birinci sıradadır.

Tablo 7: Altyapı Alt Endeksi (Sıralama)

GÖSTERGELER

TÜ

RK

İYE

20

14

TÜ

RK

İYE

20

13

TÜ

RK

İYE

20

12

TÜ

RK

İYE

20

11

TÜ

RK

İYE

20

10

ALTYAPI 49 51 51 56 62

Genel Olarak Altyapının Kalitesi 41 34 34 40 62

Karayollarının Kalitesi 44 43 42 46 48

Demiryolu Altyapısının Kalitesi 51 53 60 63 63

Liman Altyapısının Kalitesi 63 63 69 72 78

Hava Taşımacılığı Altyapısının Kalitesi 33 36 40 44 54

Havayolu İle Taşınan Yolcu Sayısı (Km/Hafta)(Milyon) 20 19 21 23 24

Elektrik Arzının Kalitesi 77 77 73 73 84

Mobil Telefon Aboneliği (Her 100 Milyon Kişiye) 105 98 94 86 -

Sabit Hat(Her 100 milyon kişiye) 66 63 53 59 55

Kaynak: The Global Competitiveness Report 2013-2014

Genel olarak altyapının kalitesi göstergesinde iyi bir sırada yer alan ülkemiz (41.sıra),

ayrıca havayolu ile taşınan yolcu sayısı göstergesinde de oldukça başarılı bir konumdadır

(20.sıra). Bu göstergede birinci ABD, ikinci Çin Halk Cumhuriyeti’dir.

29

Ülkemiz hava taşımacılığı altyapısının kalitesi göstergesinde Ürdün, Umman, Tayland ve

Porto Riko ile aynı puana (5,5) sahip olup 33. sırada yer almakta iken, Singapur 6,8 puan

ile bu göstergede birinci sıradaki ülkedir. Ülkemiz, diğer kriterlere kıyasla elektrik arzının

kalitesi ve mobil telefon aboneliği göstergelerinde ise geri bir konumda bulunmaktadır.

Tablo 8: Makroekonomik Çevre Alt Endeksi (Sıralama)

GÖSTERGELER

TÜ

RK

İYE

20

14

TÜ

RK

İYE

20

13

TÜ

RK

İYE

20

12

TÜ

RK

İYE

20

11

TÜ

RK

İYE

20

10

MAKROEKONOMİK ÇEVRE 96 55 69 83 64

-Bütçe Dengesi ( %GSYH) 117 32 52 96 73

-Toplam Ulusal Tasarruflar (%GSYH) 79 115 110 102 64

-Enflasyon (Yıllık % Değişim) 99 93 122 101 88

-Devlet Borcu (%GSYH) 72 70 80 81 72

-Ülke Kredi Değerlendirmesi 72 58 57 66 -

Kaynak: The Global Competitiveness Report 2013-2014

Makroekonomik Çevre alt endeksinde bir önceki yıla göre 41 basamak düşüş

gerçekleşmiş olmakla birlikte dikkat çeken husus 2010 yılında 64 üncü sırada olduğumuz

toplam ulusal tasarrufların GSYH’ya oranı göstergesinde ülkemizinbu yıl da istenilen

düzeyde olmayarak 79. sırada yerini almış olmasıdır. Para ve maliye politikalarında

ortaya çıkan gelişmenin sürdürülebilir bir büyüme için makroekonomik verilerle de

desteklenmesi gerekliliği bu alt göstergede ortaya çıkmaktadır.

Ayrıca 2012 yılında 122., 2013 yılında ise 93. sırada yer aldığımız enflasyon oranındaki

yıllık % değişim alt göstergesinde de ülkemiz geçen seneye göre düşüş kaydederek 99.

sıraya gelmiştir. Türkiye’nin yıllık %5,6’lık bir enflasyon değişimine sahip olduğu

görülmektedir. (WEF bu alt göstergenin verilerini IMF’nin Dünya Ekonomik Görünümü

veri tabanından sağlamıştır. Sıralama 2011 yılı verilerine göre yapılmıştır.)

Bir diğer dikkat çeken husus da ülkemizin bütçe dengesi göstergesindegeçen seneye göre

büyük bir düşüş göstererek 32. Sıradan 117.liğe düşmemizdir. IMF verilerine göre bütçe

açığımızın toplam gelirimize oranı bu sene %4,9 düzeyinde gerçekleşmiştir.

30

Tablo 9: Sağlık veTemel Eğitim Alt Endeksi (Sıralama)

GÖSTERGELER

TÜ

RK

İYE

20

14

TÜ

RK

İYE

20

13

TÜ

RK

İYE

20

12

TÜ

RK

İYE

20

11

TÜ

RK

İYE

20

10

SAĞLIK VE TEMEL EĞITIM 59 63 75 72 74

Sıtmanın İş Yapabilirliğe Etkisi 75 73 71 72 69

Sıtma Vakaları (100 Milyon kişide) 74 74 74 75 72

Veremin İş Yapabilirliğe Etkisi 27 33 37 30 38

Verem Vakaları (100 milyon kişide) 53 55 55 56 50

AIDS’in İş Yapabilirliğe Etkisi 12 12 30 23 25

AIDS’in Yaygınlığı(% Yetişkin Nüfus) 11 12 1 1 40

Yeni Doğan ölümleri (Ölüm/1000 Canlı Doğum) 63 64 79 81 82

Beklenen Yaşam Süresi (Yıl) 69 68 85 81 59

Temel Eğitimin Kalitesi 92 95 100 94 92

Temel Eğitime Kayıt Olma (%) 23 34 52 60 78

Kaynak: The Global Competitiveness Report 2013-2014

Sağlık ve Temel Eğitim alt endeksinde 5,9 olan puanımızın (59. sıra) rekabet edebilirlik

açısından ülkemize dezavantaj yaratmasında beklenen yaşam süresinin görece düşük

olması ve özellikle ilköğretim kalitesinde yaşanan sorunlar ön plana çıkmaktadır.

HIV virüsünün yetişkinlerde yaygınlığı oranının % 0,1 olması ülkemiz adına bir avantaj

olmaktadır. Her ne kadar bu göstergede 11. sıraya gerilemiş gözüksek de ilk 10’da yer

alan ülkeler ile aramızda önemsenecek bir fark bulunmamaktadır. Ayrıca temel

eğitimdeki katılım oranında %98,9 ile 23. sırada yer almamız ise dikkat çeken bir başka

unsur olmaktadır.

31

3.3. ETKİNLİĞİ ARTIRICILAR

Etkinliği Artırıcılar ana başlığında ülkemiz 4,4’lük skorla 45. sırada yer almaktadır. Söz

konusu ana başlığın ülkemizin Küresel Rekabet Edebilirlik Endeksindeki sıralama ve

puanına etkisi %50’dir. Bu ana başlık altında “ Yüksek Eğitim ve Öğretim, Mal Piyasası

Etkinliği, Emek Piyasası Etkinliği, Finansal Piyasa Gelişimi, Teknolojik Hazırlık, Piyasa

Büyüklüğü” alt endeksleri mevcuttur.

Özellikle emek piyasası etkinliği alt endeksinde ülkemizin 148 ülke arasında 130. sırada

olması bu alt endeksin göstergelerini önemli kılmaktadır. Ülkemizin bu ana başlık altında

en avantajlı olduğu alt endeks ise piyasa büyüklüğü endeksidir. Bu endekste Türkiye 5,3

puan ile 16. sırada yer almaktadır.

Emek Piyasası Etkinliği alt endeksinde ülkemizin olumsuz bir tablo çizmesinin en önemli

nedenlerinden biri kadınların işgücü piyasasında temsilinin az olmasıdır. Bunun dışında

işsizliğin maliyetinin haftalık ödeme bazında yüksek olması, işçi ve işverenler arasında

işbirliğinin düşük düzeyde olması da skorumuzu olumsuz etkileyen sorunlar arasındadır.

Bu alt endekste en iyi skoru sağladığımız alan ise ücret belirlemelerindeki esnekliktir.

Yüksek eğitim ve öğretim alt endeksinde ülkemiz 7 üzerinden 4,3 puan ile 65. sırada yer

almaktadır. Söz konusu alt endekste geri sıralarda yer almamızda matematik ve fen

bilimleri eğitimlerinin ve yönetim bilimleri okullarının kalitesinde mevcut olan görece

zayıflık etkili olmaktadır.

32

Tablo 10: Yüksek Eğitim ve Öğretim Alt Endeksi (Sıralama)

GÖSTERGELER

TÜ

RK

İYE

20

14

TÜ

RK

İYE

20

13

TÜ

RK

İYE

20

12

TÜ

RK

İYE

20

11

TÜ

RK

İYE

20

10

YÜKSEK EĞİTİM VE ÖĞRETİM 65 74 74 71 73

Orta Öğretime Kayıt (Toplam %) 89 93 85 84 87

Yükseköğretim Kayıt (Toplam %) 46 56 60 60 57

Eğitim Sisteminin Kalitesi 91 82 94 95 79

Matematik ve Fen Bilimleri Eğitiminin Kalitesi 101 100 103 99 74

Yönetim Bilimleri Okullarının Kalitesi 101 97 110 105 81

Okullarda İnternete Erişim 63 68 64 57 54

Araştırma ve Eğitim Servislerinin Elverişliliği 70 77 69 58 75

Personel Eğitiminin Kapsamı 65 65 86 85 84

Kaynak: The Global Competitiveness Report 2013-2014

Yüksek Eğitim ve Öğretim alt endeksinde sıralamada geçen seneye göre 9 sıra yükselerek

65. sırada bulunan ülkemizşz bu alt endeksin göstergelerinde en başarılı olduğumuz

gösterge yükseköğretime kayıt göstergesidir (46. sırada).

Mal piyasası etkinliği alt endeksi kapsamında; yerel rekabetin yoğunluğu, pazar

hâkimiyetinin boyutu, anti tekel politikaların etkinliği, iş kurmak için gereken gün sayısı,

müşteri odağının derecesi göstergelerinde ülkemiz avantajlı konumdadır.

Bu alt endeksi incelediğimizde;

Yerel rekabetin yoğunluğu göstergesinde 5,8‘lik değer ile 15. sırada yer alan

ülkemiz, Avustralya, Çek Cumhuriyeti, Çek Cumhuriyeti ve Katar ile aynı değere

sahiptir.

İş kurmak için yerine getirilmesi gereken prosedürlerin ülkemizde 6 olduğu ve 148

ülke arasında bir önceki seneye göre değişim göstermeyerek 47. sırada olduğumuz

görülmektedir. Söz konusu göstergede ülkemiz 16. sırada yer almaktadır. İş

kurmak için yerine getirilmesi gereken prosedür sayısı ülkemiz ile aynı olan

İtalya’da bu işlem 6 gün, Sırbistan’da 12 gün, Polonya’da ise 32 gün sürmektedir.

33

Tablo 11: Mal Piyasası Etkinliği Alt Endeksi (Sıralama)

GÖSTERGELER

TÜ

RK

İYE

20

14

TÜ

RK

İYE

20

13

TÜ

RK

İYE

20

12

TÜ

RK

İYE

20

11

TÜ

RK

İYE

20

10

MAL PİYASASI ETKİNLİĞİ 43 38 47 59 56

Yerel Rekabetin Yoğunluğu 15 16 13 15 32

Pazar Hâkimiyetinin Boyutu 35 30 41 45 53

Anti-Tekel Politikaların Etkinliği 30 31 33 34 45

Vergilendirmenin Boyutu ve Etkisi 94 117 122 118 121

Toplam Vergi Oranı (%Kar) 86 81 88 81 77

İş Kurmak İçin Gereken Prosedürlerin Sayısı 47 47 34 34 26

İşe Kurmak İçin Gereken Gün Sayısı 16 16 13 13 9

Tarımsal Politikaların Maliyeti 67 53 62 70 73

Ticaret Sınırlamalarının Yaygınlığı 97 98 71 65 59

Ticaret Tarifeleri (% Gümrük Vergisi) 69 69 67 60 46

Yabancı Payının Hâkimiyeti 108 101 98 86 75

Doğrudan Yabancı Yatırım Uygulamalarının İş Yapabilirliğe

Etkisi 50 54 76 58 53

Gümrük Prosedürlerinin Zorluğu 87 96 94 96 98

İthalat/GSYH 116 105 125 - -

Müşteri Odağının Derecesi 24 22 27 33 58

Tüketici Bilinci 82 84 97 114 97

Kaynak: The Global Competitiveness Report 2013-2014

İş kurmak için Brezilya’da 13 prosedür bulunmakta olup, bu süre 119 günü

bulmaktadır. İtalya, Danimarka, Malezya, Slovenya gibi ülkeler de söz konusu

göstergede Türkiye ile birlikte 6 günlük süre ile 16. sırada yer almaktadır. Bu

göstergenin birincisi 1 günlük sure ile Yeni Zelanda’dır.

Ayrıca; ülkemizin ticaret tarifeleri göstergesinde 2010 yılından bu yana 23 sıra

gerileyerek 5,1’lik değerle 6. sırada olduğu görülmektedir. Bu kategoride Çek

34

Cumhuriyeti ve Almanya gibi Avrupa Birliği ülkeleri 0,9’luk değer ile 6. sırada yer

almaktadır. Ülkemizin AB ile gümrük birliğinin sadece sanayi ürünlerini içermesi

ve serbest ticaret anlaşmalarında ortaya çıkan farklılıklar gibi nedenlerden oluşan

bu durum dikkat çekicidir. Hong Kong ve Singapur ise 0 değeri ile birinci sırayı

paylaşmaktadırlar.

Tablo 12:Emek Piyasası Etkinliği Alt Endeksi (Sıralama)

GÖSTERGELER

TÜ

RK

İYE

20

14

TÜ

RK

İYE

20

13

TÜ

RK

İYE

20

12

TÜ

RK

İYE

20

11

TÜ

RK

İYE

20

10

EMEK PİYASASI ETKİNLİĞİ 130 124 133 127 120

İşveren-İşçi İlişkisinde İşbirliği 85 104 123 119 115

Ücret Belirlemede Esneklik 32 35 54 55 69

İşe Alma ve İşten Çıkarma Uygulamaları 59 44 63 63 31

İşsizliğin Maliyeti (Haftalık Ödeme) 128 125 124 120 114

Ücret ve Verimlilik 61 49 75 71 75

Profesyonel Yönetimlere Duyulan Güven 66 62 80 81 80

Beyin Göçü 78 75 97 90 70

Kadınların İşgücü Piyasasındaki Yeri (Erkeklere Göre Oranı) 89 131 133 131 125

Kaynak: The Global Competitiveness Report 2013-2014

Ülkemiz emek piyasası etkinliği alt endeksinde geçen seneye göre 6 sıra gerileyerek 130.

sırada yer almıştır. İşveren-İşçi ilişkisinde işbirliği kategorisinde 19 sıra yükselen

Türkiye, ücret belirlemede esneklik kategorisinde üç sıra, kadınların işgücü piyasasındaki

yeri kategorisinde ise 42 sıra birden yükselme başarısını göstermiştir.

Finansal piyasa gelişimi alt endeksi kapsamında; finansal hizmetlerin mevcudiyeti,

finansal hizmetlerin karşılanabilirliği, yerel hisse senedi piyasası aracılığıyla finansman,

bankaların istikrarlılığı, menkul kıymetler borsası düzenlemeleri göstergelerinde ülkemiz

ön sıralarda yer almaktadır. Finansal hizmetlerin mevcudiyeti göstergesinde 28.sırada

yer alan ülkemiz ve Tayland ve Birleşik Arap Emirlikleri ile aynı puanı paylaşmaktadır

(5,4 puan). Finansal hizmetlerin mevcudiyeti göstergesinde birinci ülke 6,4 puan ile

İsviçre’dir.

35

Tablo 13: Finansal Piyasa Gelişimi Alt Endeksi (Sıralama)

GÖSTERGELER

TÜ

RK

İYE

20

14

TÜ

RK

İYE

20

13

TÜ

RK

İYE

20

12

TÜ

RK

İYE

20

11

TÜ

RK

İYE

20

10

FİNANSAL PİYASA GELİŞİMİ 51 44 55 61 80

Finansal Hizmetlerin Mevcudiyeti 28 29 43 52 -

Finansal Hizmetlerin Karşılanabilirliği 28 27 40 40 -

Yerel Hisse Senedi Piyasası Aracılığı İle Finansman 36 32 42 46 65

Fonlara Erişimin Kolaylığı 52 62 73 77 75

Risk Sermayesinin Mevcudiyeti 83 73 82 99 107

Bankaların İstikrarlılığı 20 22 33 36 89

Menkul Kıymetler Borsası Düzenlemeleri 34 25 32 46 71

Yasal Haklar Endeksi (En iyi) 101 99 89 86 83

Kaynak: The Global Competitiveness Report 2013-2014

Finansal hizmetlerin karşılanabilirliği göstergesinde ise Malta ile aynı puana sahip

ülkemiz (5,1) yerel hisse senedi piyasası aracılığıyla finansman göstergesinde ise 32.

ırada bulunmakta ve Almanya ile aynı puana sahip olmaktadır.

22.sırada yer aldığımız bankaların istikrarlılığı göstergesinde birinci ülke 6,7 puan ile

Kanada’dır. Fransa ve Polonya ile aynı puanda (5,2) olduğumuz menkul kıymetler

borsası düzenlemeleri göstergesinde ise Güney Afrika 6,6 puan ile ilk sırada yer

almaktadır.

36

Tablo 14: Teknolojik Hazırlık Alt Endeksi (Sıralama)

GÖSTERGELER

TÜ

RK

İYE

20

14

TÜ

RK

İYE

20

13

TÜ

RK

İYE

20

12

TÜ

RK

İYE

20

11

TÜ

RK

İYE

20

10

TEKNOLOJİK HAZIRLIK 58 53 55 56 54

Son Teknolojinin Mevcudiyeti 44 45 52 48 47

Firmaların Teknolojiye Adaptasyon Seviyesi 37 39 44 51 52

Doğrudan Yabancı Yatırım ve Teknoloji Transferi 47 65 71 64 61

İnternet Kullanıcısı/100 kişi 73 69 64 65 54

Geniş bantlı İnternet Abonelikleri/100 kişi 60 57 53 54 49

İnternet Bant Genişliği (Kb/Kişi) 44 41 58 46 -

Genişbantlı Cep Telefonu Abonelikleri/100 kişi 73 73 - - -

Kaynak: The Global Competitiveness Report 2013-2014

Teknolojik hazırlık endeksinde ülkemiz geçen yıla göre 5 sıra ilerleyerek 58. sırada

bulunmaktadır.

Tablo 15: Piyasa Büyüklüğü Alt Endeksi (Sıralama)

GÖSTERGELER

TÜ

RK

İYE

20

14

TÜ

RK

İYE

20

13

TÜ

RK

İYE

20

12

TÜ

RK

İYE

20

11

TÜ

RK

İYE

20

10

PİYASA BÜYÜKLÜĞÜ 16 15 17 16 15

İç Pazar Büyüklüğü Endeksi (En İyi) 16 15 15 16 15

Dış Pazar Büyüklüğü endeksi (En İyi) 27 28 28 26 25

Kaynak: The Global Competitiveness Report 2013-2014

Ülkemizin etkinliği artırıcılar ana başlığı altında en avantajlı olduğu alt endeks ise piyasa

büyüklüğü endeksidir. Bu endekste Türkiye 5,3 puan ile 16. sırada yer almaktadır. İç Pazar

büyüklüğü endeksi göstergesinde Endonezya ile aynı puanda bulunan ülkemiz dış pazar

büyüklüğü endeksi göstergesinde ise Brezilya ve İran ile aynı puana sahip durumdadır.

37

3.4 YENİLİKÇİLİK VE GELİŞMİŞLİK FAKTÖRLERİ

Yenilikçilik ve Gelişmişlik Faktörleri ana başlığının Küresel Rekabet Edebilirlik

sıralamamıza ve puanımıza etkisi %13,5’tur Bu ana başlık yenilikçilik çekişli 3 üncü

aşama ülkelerinde %30 ile en fazla etkiyi sağlamaktadır. Bu başlık altında İş Gelişmişliği

ve Yenilikçilik alt endeksleri bulunmaktadır. Bu alt endeksler itibariyle ülkemiz orta

seviyede gözükmektedir. Ana başlıkta ülkemiz 3,8 puan ile 50 nci sırada yer almaktadır.

Tablo 16: İş Gelişmişliği Alt Endeksi (Sıralama)

GÖSTERGELER

TÜ

RK

İYE

20

14

TÜ

RK

İYE

20

13

TÜ

RK

İYE

20

12

TÜ

RK

İYE

20

11

TÜ

RK

İYE

20

10

İŞ GELİŞMİŞLİĞİ 43 47 58 57 52

İç Tedarikçi Miktarı 18 35 33 27 29

İç Tedarikçi Kalitesi 56 56 65 59 52

Kümelenme Gelişiminin Durumu 30 43 70 61 52

Rekabet Üstünlüğünün Yapısı 87 86 77 68 76

Değer Zinciri Genişliği 42 35 49 43 41

Uluslararası Dağıtımın Kontrolü 28 24 27 18 36

Üretim Aşamalarının Gelişimi 33 38 38 38 46

Pazarlama Alanının Genişliği 37 35 37 33 44

Yetki Devrinde Gönüllülük 84 97 127 122 95

Kaynak: The Global Competitiveness Report 2013-2014

İş gelişmişliği alt endeksi kapsamında; iç tedarikçi miktarı, değer zinciri genişliği,

uluslararası dağıtımın kontrolü, üretim aşamalarının gelişimi, pazarlama alanının

genişliği göstergelerinde başarılı durumda bulunan ülkemiz iç tedarikçi miktarı

göstergesinde Malezya ve Brezilya gibi ülkelerle aynı puanı paylaşmaktadır. İç tedarikçi

miktarı göstergesinde 1.ülke Japonya’dır.

Ülkemizin Çin ve Senegal gibi ülkelerle aynı puanı (4,1) paylaştığı değer zinciri genişliği

göstergesinde birinci sırada yer alan Almanya’nın puanı ise 6,1’dir.

38

Tablo 17: Yenilikçilik Alt Endeksi (Sıralama)

GÖSTERGELER

TÜ

RK

İYE

20

14

TÜ

RK

İYE

20

13

TÜ

RK

İYE

20

12

TÜ

RK

İYE

20

11

TÜ

RK

İYE

20

10

YENİLİKÇİLİK 50 55 69 67 69

Yaratıcılık Kapasitesi 45 48 71 55 46

Bilimsel Araştırma Enstitülerinin Kalitesi 63 88 89 89 71

Firmaların Ar-Ge Harcamaları 68 56 62 62 76

Ar-Ge’de Üniversite ve Endüstri İşbirliği 52 70 74 82 67

İleri Teknoloji Ürünlerin Devletçe Temini 23 32 56 62 89

Mühendis ve Bilim Adamlarının Mevcudiyeti 53 41 35 44 51

Patent Başvuruları 41 42 69 70 74

Kaynak: The Global Competitiveness Report 2013-2014

Bu alt endeks kapsamında Türkiye; mühendis ve bilim adamlarının mevcudiyeti,

patentler, ileri teknoloji ürünlerinin devletçe temini göstergelerinde avantajlı durumda

bulunmaktadır. Ülkemizin 23. sırada bulunduğu ileri teknoloji ürünlerin devletçe temini

endeksinde birinci sırada 5,6 puan ile Katar bulunmaktadır.

Polonya’nın hemen ardında 41. sırada yer aldığımız patent başvuruları endeksinde ise ilk

sırayı 302,7 puan ile İsveç alırken bu ülkeyi 290,1 puan ile İsviçre ve 283,8 puan ile

Finlandiya izlemektedir.

39

Tablo 18: Ülkelerin 2012-2013 ve 2013-2014 Küresel Rekabetçilik

Endekslerindeki Karşılaştırmalı Sıralamaları