"SELEKCI)A1 SEMENARSlVO"PLANTBREEDING AND SEED PRODUCrION, VOL VII, No . 3-4 (2000), STR. 141-147, NOVI SAD

KOMBINlRAJUCE SPOSOBNOSTI ZA KOMPONENTE PRINOSASUNCOKRETA

HLADNI NADAl, SKORIC, D.1, KRALjEVIC-BALALIC MARljA2

IZVOD: Za stoaranje novib SC-bibrida suncokreta sa izmenjenim modelom biljke ioisokim genetskim potencijalom za prinos semena i sadrzaj ulja ueoma je uaino ispitatikombinacione sposobnosti inbredlinija. Uciljupracenja nacina naslediuanja i kombtnactonibsposobnostt visine biljke i precnika glaue suncokreta u F/ i F2 generaciji izuriena su dialelnaukritanja, iskljucujuiireciprocna, sa sestgenetskidiuergentnim inbredlinijama suncokreta.

Dobijene su signtfikantne raalike u srednjim orednostima za ispitiuana suojstua.Najzastupljeniji nactn nasledioanja visine biljke u F1 i F2 generaciji bilaje superdominacija, ajaoila se i parcijalna dominacija i dominacija. Precnik glave se naslediuao dominantno isuperdominantno u F1 i 1'"2 generaciji. Dobijene su uisoko znacajne orednosti OKS i PKS zavisinu biljke i precnik glave. Pronadena je linija N5-NDF sa negatiimim urednostima OKS, alidobar opsti kombinator za skracenje oisine biljke i smanjenje precnika glave suncokreta.

K1;ucne reci: suncokret, komponenteprinosa, naiiin naslediuanja, OKS i PKS

UVOD : Seme suncokreta je osnovnasirovina za proizvodnju ulja. Skorie (1997)saopstava da od ukupno praizvedenogjestivog ulja u SR jugoslaviji preko 85% je izsemena suncokreta. Visina biljke i precnikglave su veoma vaina svojstva koja utiiLl naprinos se me n a po biljci kod Fl hibrida(Petakov, 1994).

Optimalna srednja vrsrna hibridasuncokreta iznosi 160-180cm (Shabana, 1974,Skorie, 1975). Stvaran]e hibrtda suncokretaizmenjcne visine biljke 120-150cm dovclo bido vece otpomosti na poleganje i laksegkultiviranja i berbe (Scheneiter, 1988). Semidwarf (SD) hibridi eija je visina 120-150cm sumnogo toleranmi]t na vcci broj biljaka pohektaru u odnosu na standardne (SH) kakonavode Scheneiter, 1988., Stanojevic, 1986.,Suzer and Atakisi, 1993 . jedan od novijihpravaca oplemenjivanja suncokreta jepovccanje zetvenog indeksa i povecanjeotpornosti na polegan]c smanjenjem visinebiljke (Marinkovic i Dozet, 1997).

Znacajan direktan uticaj na prlnossemena ima visina biljke, saopstavaju Green(1980) i Marinkovie (1992), kao i preenikglave, konstatovali su Alba et al. (1979),Giraraj et OIl. (1979) i Marinkovic (1987) .Indirektan cfekat visine biljke i preenika glave

sa prinosom semcna ustanovili su Ahmad etal ., 1991.

Pozitivnu i signifikantnu korelacijuizmedu morfoloskih karakteristtka kao sto suvisina blljke i precnlk glave sa prinosomsernena u svojim istraZivanjima ustanovio jevclik braj aurora (Skorie, 1975., Ivanov andStoyonova, 1980., Marinkovic, 1992., Suzerand Atakisi, 1993., Petakov, 1994., Punia andGill , 1995).

Cilj istrazivanja u ovom radu jc da seispita nacln nasledivanja i kombinacionesposobnosti za visinu bHjkc i prccnik glave uF. i f 2 generaciji suncokreta,

Materi;al i metod rada

U cHju utvrdivanja nacina naslcdivanja ikombinacionih sposobnosti visine biljke iprecnika glave suncokreta u F. i F2 generacijiuradena su dialclna ukrstan]a, iskljucujuctreciprocna, sa sest genetski divergcntnih in­bred linija suncokrcta (OCMS1, NS·204B ,NS-22B, NS·BD, NS·NDF, NS-K) koje sustvorcne u Naucnorn institutu za ratarstvo ipovrtarstvo Novi Sad, pod rukovodstvomprof. de. Dragana Skoriea. Ogled je postavljenpo slucajnom blok sistemu u tri ponavljanjana lokalitetu Rimski saneevi. U ogled je bilo

•Mr NADA HLADNI, prof. dr DRAGAN SKORIC, Nallcni instiNt 7001 ratarstvio i povrtarstvo, Novi Sad2 Prof. dr MARIJA KRAIJEVIC-BAlAUC, Poljoprivredni fakuftet, Institut70aratarstvo i povrtarstvo, Novisad

141

ukljuceno 6 inbred Iinija, 15 FI i 15 F2 hibrida.Za analizu su se u fazi zrenja iz ogleda uzimalebiljke iz srediSnjih redova bez rubnih biljakaza merenje visine biljke i prccnika glave u em ito roditeljske Iinije Fl generaciju 5 biljaka poponavljanju, a za 1'2 generaciju 30 biljaka poponavljanju,

Za oeenjivanje nacina nasledivanjakvantitativnih svojstava primenjen je testsignifikantnosti srednjh vrednosti 1'1 i F2generaeija u odnosu na roditcljski prosek(Borojevic, 1965).

Radi dobijanja potpunije informacije 0

kompontama genetske varijanse i efektu genaza izucavana svojstava primenjena je analizadialelnih ukrstanja za kombinaeionesposobnosti. Analiza je radena po Griffing(1956) metod 2 model I.

Rezultati I diskusija

Za srvaran]c novih SC hibridasuncokreta sa izmenjenim modelom biljke ivisokim genetskim potencijalom za prinossemena i sadrZaj ulja od velikog je znacajasrvaranje inbred linija koje poseduju visokevrednosti kombinacionih sposobnosti zavisinu biljke i precnik glave da bi se koristile zahibridizaciju u programima oplemenjivanja.

Najniza srednja vrednost za visinu biljkekonstantovana je kod inbred Iinije NS-NDF(54.0em), a najviSa kod inbred Iinije NS-K(127.4em) . Najnizu srednju vrednost u F I

generacin rmao je hibrid NS-BDxNS-NDF(88.4em) , a najvisu hibrid OCMS1xNS-204B(141.6em). U F2 generaciji doslo je dosmanjenja srednjih vrednosti u odnosu na Flgeneraciju. Najnizu visinu biljaka je imalakombinacija NS-22BxNS-NDF (79.6em), anajvisu kombinacija OCMS1xNS-204B(137.7em). tab 1.

U 1'1 generaciji visina biljke se nasle­divala parcijalno dominantno kod dye kom­binaeije (NS-NDl'xNS-K, NS-204BxNS-NDF),dominatno kod dye kombinacije(NS-22BxNS-NDF, NS-BDxNS-!(). dok sepozitlvan heterozis pojavio kod jedanaesthibridnih kombinacija. Kod F2 generacijeispoljila se pareijalna dominaeija roditclja savisom srednjom vrednosti kod cetirikombinacije, a pozitivan heterozis se zadrzaokod sedam kombinacija (Tab. 1).

Analiza dobijenih razultata nasledivanjavisine biljke u 1'1 i 1'2 generaeiji ukazuje da seispoljila dominacija i superdominacija sto je usaglasnosti sa rezultatima Skoric (1975),Marinkovic (1981) i Secerov Fiser (1994), dokse po Vclkov (1970) u Fl generaeiji ispoljilasuperdominacija u nasledivanju visine biljkekod svih kombinacija . Kod ukrstanja kul­rurnih i divljih formi suncokrera zapazena jepareijalna dominaeija i dominaeija divljihformi suneokreta kako saopstavaju Dozer(1990) , Atlagic (1991), Gangappa ct al.(1997).

Tab. 1. Srednje urednosti (em) ina in nasle iuanja uisine biljlte suncokreta (em)Tab. 1. Mean ualues and inheritance ofplant heigh in sunflower (em)

Roditelji OCMS1 NS-204B NS-22B NS-BD NS-NDF NS-KParents

OCMSI 87.6 141.6h 133.8h 110.2h 101.6h 131.4h

NS-204B 137.7h 114.0 131.8h 129.4h 112.8pd+ 138.8h

NS-22B 114 .6h 120.4h 99.8 115.2h 102.4d+ 135.8h

NS-BD 107.1h 111.2d+ 94.6d+ 84.4 88.4h 129.9d+

NS-NDF 96.9h 91.5pd+ 79.6pd+ 88.1h 54.0 120.0pd+

NS-K 120.6<1+ 133.3h 126 .6d+ 127.9d+ 1l0.9pd+ 127.4

°lznad dijagonale su srcdnjc vrednosti F gencruclje, a ispod dijagonalc SlI srcdnje vrednosti Fl gcneracijc°F1 means are above the diagonal and 1'2 means below the diagonal

Izmedu srednjih vrednosti Iinija ihibrida postojale su znacajne razlike uprecniku glave suncokreta. Najmanji precnikglave imala je Iinija NS-NDF (16.3em), anajveci Iinija OCMS1 (21.2em) . Najniiasrednja vrednost utvrdcna je u F I i 1'2generaciji kod kombinacije NS-22BxNS-NDF(19.4 em, 18 .2em), a najvisa kod ukrstanjaOems1xNS-BD (24.1em, 23.8em), tab .Z.

142

U F I gcneracin, precnik glave scnasledivao dominacijom roditelja sa vccomsrednjom vrednoscu kod celiri kombinacije,dok se kod jedanacst kombinacija ispoljiopozitivan heterozis . Kod F2 generacije ujedanaest ukrstanja ispoljila se dominacijaroditelja vece srednje vrednosti, a pozitivniheterozis se zadrzao kod sledecih ukrstanjaOCMS1xNS-204B, NS-22BxNS-K. NS-NDFxNS-K

(Tab.2). Prccnik glave se nasledivaodominant no i supcrdominantno u F J i Fl

generaciji u ovom radu to je su u saglasnosti

sa rezultatima Morozov (1947), Schuster(1964), Kovacik i skaloud (1971), Stojanova etal. (1971) i Marinkovic (1984).

Tab. 2. Srednje urednosti (em) i nacin naslediuanja pre nika glaue suncokreta (em)Tab. 2. Mean values (em) and inheritance ofhead diameter in sunflower (em)

Roditelji OCMS1 NS-204B NS-22B NS·BO NS·NOF NS·KParents

OCMS1 21.1 24.1h 22.9h 24.1h 22.3h 22.2d+

NS-204B 23.3h 19.5 2I.9h 22.3h 20.1d+ 21.2h

NS-22B 21.9d+ 20.4d+ 18.2 21.1d+ 19.4d+ 21.2h

NS-BO 23.8h 20.Hd+ 20.5d+ 20.7 22.3h 22.5h

NS-NDF 21.5d+ 20.0d+ 1H.2d+ 21.4d+ 16.3 20.8h

NS-K 21.5d+ 20.7d+ 20.0h 21.7<1+ 20.2h 17.4

'Iznad dijagonale su srednje vrednosti Ft generacl]e, a ispod dilagonale su srednje vrednosti 1'2 generacije'1' t means are above the diagonal and 1'2 means below the diagonal

Dobijene vrednosti u analizi varijansekombinacionih sposobnosti su visokosignifikantne u obe generacije (F J i F2) , stoznaCi da je visina biljaka uslovljcna genima sa

aditivnirn i neaditivnim efektom. OdnosOKS/PKS u obe generacije pokazuje da je veciudeo aditivne od neaditivne komponentegcnetske varijanse (Tab.S) .

Tab. 3. Anova za kombinacione sposobnosti oisine biljke i pre nika glaue suncokretaTab. 3. Anova for combining abilities for plant height and head diameter in sunflower

Sredina kvadrata MSIzvori variaeije Generaeija Stepeni slobodc

visina biljke prccnik glaveSources of variation Generation OFplant height head diameter

OKS5 1261.90** 7.80**

(GCA)

PKS 1', 15 237.94** 3.02**l<:rA\

E 40 0.01 0.01

OKS/PKS 5.30 2.35

OKS5 1306.45** 7.45**

(GCA)

PKSF2 130.63** 1.79"15

(SeA)

E 40 0.01 0.02

OKS/PKS 10.00 4.16

•••• Signifikantno na nivo od 0.05 i 0.01' ," Significant at 0.05 and 0.01 probablity level, respecively

Prema rezultatima ovog rada nasle­divanje visine biljke suncokreta kontrollseaditivno delovanje gena sto je u saglasnostl sarezultatima Rao i Singh (1977), a usuprotnosti sa rezultatirna Putt (1965), Vc1kov(1970), Marinkovic (1981) i Petakov (1994).Kovacik i Skaloud (1990) i Gangappa et al.(1997) ukazuju da na ovu osobinu delujuaditivni i neaditivni geni.

143

Analizom vrednosti opstih kornbi­nacionih sposobnosti, za inbred linije koje suucesrvovale u ukrstanjirna, zapaza se da supozitivnu znacajnu vrednost pokazale dyelinije NS-204B i NS·K. a negativnu znacajnuvrednost ispoljila je linija NS·NDF u obegeneracije (F J i F2) . Pozitivnu znacajnuvredriost u F) generaciji ispoljila je linijaNS-22B. a u Fl generacji NS-204I3 (Tab.4).

Tab. 4. Procena OKS uisine blljlte i pre nika gtave suncokretaTab. 4. Gca values fur plant beigbt and head diameter In sunflower

Rodirel]Visina biljke Plant height Pre nik glave Head diameter

Parent 1'1rang

1'2rang

1'1rang

1'2 rangrank rank rank rank

ocmsl -0.36 4 1.47** 3 1.33** 1 1.43** 1

NS·204B 10.74** 2 11.93** 2 0 .23* 3 0 .14 3

NS·22B 2.74** 3 -0.21 4 -5.57 4 -0.70 5

NS-BD -6.92 5 -5.83 5 0 .76** 2 0 .78** 2

NS-NDF -20.40** 6 ·21.16** 6 -1.16** 6 -1.11 ** 6

NS·K 14.20** 1 13.80** 1 -0.59 5 -0.53 4

SE (gi) 0 .02 0.02 0 .06 0 .05

LSD 5% 0.06 0.07 0 .18 0.15

1% 0 .10 0.10 0 .25 0.20

*,** Signifikanrno na nivo ad 0.05 i 0.01*.** Sign ificant at 0 .05 and 0 .0 I probahlity level , rcspe<:ivcly

Tab. 5. Procena PKS uisine bi/jlte i preenilta glaue suncokretaTab. 5. SeA values for plant height and bead diameter in sunflower

Kombinacija Visina biljke plant height Pre nik glave Head diameterukr tanja

1'1 1'2 1'1 1'2Cross combination

oemslxNS·204B 17.41 ** 17.98** 1.55** 1.32**

ocmslxNS-22B 17.61** 7.02** 1.02** 0 .72**

ocms1xNS-BD 3.67** 5.14** 0.92** 1.15**

oems1xNS-NDF 8.47** 10.17** 1.07** 0.74**

oemslxNS-K 3.75** -0.99 0.41 0.15

ns-204BxNS·22B 4.48** 2.36** 1.15** 0.48*

ns-204BxNS-BD 1.76** -1.22 0.26 -0.57

ns-204BxNS-NDF 8.64 u -5.53 0.61** O.62*~

ns-204BxNS-K 0.04 1.22** 0.51 * 0.60**

ns -22BxNS-BD 5.57** -5.69 -0.15 -0.09

ns-22BxNS-NDF 6.25** ·5 .36 0.04 -0.37

ns-22BxNS-K 5.05** 6.68** 1.31 ** 0 .84**

ns·bdxNS-NDF 1.91** 8 .79** 1.65** 1.32*'"

ns-bdxNS-K 8.31** 13.50** 1.28** O.93 ~*

NS-mlfxns·k 12.20** 11.83** 1.49* 1.49**

se (gi) 0 .05 0 .05 0.13 0.12

lscl 5% 0.17 0.18 0 .45 0 .37

1% 0.23 0.24 0.60 0.49

. ,•• Sign ifikantno na nivo od 0.05 i 0.0 I•.•• Significant at 0.05 and O.O! prohablity level. respecively

144

Visoku pozitivnu vrednost posebnihkornbinacionih sposobnosti u F I i 1'2 ge­neraciji za visinu biljaka ispoljilo je devctkornbinacija . Visoko znacajnu vrednost PKSispoljila je kornbinacija ukrstan]aOCMSlxNS-204B. Da Iinije sa dobrirn OKSdaju superiorno potornstvo u 1'1 generacijipotvrdilo se i u ovorn radu kod kornbinacijaNS-204BxNS-22B i NS-22BxNS-K sto je usaglasnosti sa ist razivanjirna j okstmovlc(1992) i Marinkovic (1993) (Tab . 5).

Visoko znacajnu pozitivnu vrednost zavisinu biljke u FI generaciji irna kornbinacijaNS-BDxNS-NDF, a to [e ukrstanje linija sanegativnirn signifikantnim vrcdnosrirna OKS ,sto je u saglasnosti sa Singh et al.(1986) iMarinkovic (1993) koji su saopstili da i inbredIinije sa loslrn OKS daju superiornopotornstvo.

Dobijene vrednosti u analizi varijansedialelnih ukrstanja pokazuju da postojeznacajne razllke u obe ispitivne generacije (I'Ii F2) za OKS i PKS. Geni sa aditivnirn efektornirnaju predorninantnu ulogu u naslcdivanjuprecnika glave sto pokazuje odnos OKS/pKSkoji je vecl od jedinice, sto je u saglasnosti sarezultatirna Putt (1965) , Kovacik i skaloud(1972) , Rao i Singh (1977), Sindagi ct al ,(1979), Dua and Yadova (1985), Cecconi et al.(1987), Tyagi (1988) i Marinkovic i skoric(1990), u suprotnosti sa Kovacik i skaloud(1971), Volf i Durnanccva (1977), Marinkovlc(1984) i seccrov-Flser i sar. (1992) .

Na osnovu analize opstih kornbinacio­nih sposobnosti (OKS) za inbred Iinije koje suucestvovale u 'u krstan jirna zapaza se da supozitivnu znacajnu vrednost OKS u F I i F2generaciji ispoljile dve Iinije OCMS 1 i NS-BD,te se one srnatraju najboljirn kornbinatorimaza precnik glave. Linija NS-NDF ispoljila jeznacajnu negativnu vrednost OKS u obegeneracljc , te se srnatra najlosijim opstirnkornbinatorom 70a precnik glave (Tab.4).

U koliko sc u oplemenjivanju zeli ici naizmenu rnodela hibrida suncokrcra odnosnona smanjcnje visine biljke i precnika glave,favorizovace se Iinije sa signifikantnimnegativnim OKS kao sto je linija NS-NDF, a ukoliko se zeli srnanjiti visina biljke, a zadrzatiprecnik glave koristicc se Iinija NS-BD.

Signlflkantno znacajnu pozitivnu vred­nost posebnih kombinacionih (PKS)sposobnosti u F I i F2 generaciji ispoljilo jejedanaest hibridnih kornbinacija. Visokoznacajnu pozitivnu vrcdnost ima kombinacijaNS-BDxNS-NDF, a to je ukrstanje Iinije sadobrim OKS i linije sa losim OKS (1";tb.5). To jeu saglasnosti sa istraZivanjima Kraljevic-Balalic(1975) na psenici, Skoric (1975), Marinkovic

145

(1984) na suncokretu koji su saopstili da suukrstanja sa dobrim PKS ukljucivala jednogroditelja sa visokim vrednostima i jednogroditelja sa niskim vrcdnostlma OKS (Tab. 4 ,5) .

Zakljucak

U 6x6 dialelnorn ukrstanju, iskljucujucireclprocna, ispitivan je nacin naslcdivanjaOKS i I'KS visine biljke i prccnika glavesuncokreta 1'1 i F2 generaciji.

Izmedu ispitivanih gcnotipova dobijenesu znacajnc razlike za sva ispitivana svojsrva.Najnizu srednju vrcdnost visine biljke imala [eIinija NS-NDF (54 .0crn) , a najvisu linija NS-K(127.4cm) . Najmanji precnik glave imala [eIinija NS-NDF (16 .3crn), a najveci linijaOCMS1 (21.2cm) .

Najzastupljeniji nacin nasledivanjavisine biljke u F I i 1'2 generaciji bila je super­dominacija, a javila se kod nekih hibridaparcijalna dominacija i dorninacija. Precnikglave sc nasledlvao dorninantno i superdomi­nantno u F I i F2 generaciji.

Dobijene su visoko znacaine vrednostiOKS i PKS 70a visinu biljke i precnik glave.

Pronadena je Iinija (NS-NDF) sa nc­gativnim vrednostima OKS, ali debar opstikornbinator za skracen]e visine biljke ismanjenje precnika glave suncokreta.

LlTERATURA

Ahmad A., Rana M.A., Sidiaqui S.U.H . (1991) :Sunflower seed yield as influenced by someagronornic and seed characters. Euphytica,56, 137-142.

Alba E., Benvenuti A., Tuberosa R., Vanozzi G.O. ( 1979): A path coefficient analysis ofsome yield components in sunflower.Helia, 2, 25-29.

Atlagic]. (1991) : Inheritance ofsome quantita­tive characters in F1 interspecific sunflowerhybrids. Uljarstvo, 28, 39-45.

Borojevic S. (1965): Nacin naslcdivanja iheritabilnost kvantitativnih svojstava uukrstanjima raznih sorti psenlce. Savreme­na polj ., 7-8, 587-606.

Cecconi 1'.,Pugliesi C., Baroncelli S., Rooca M.(1987) : Genetic analysis for someagronomical characters of a sunflower(Helianthus annuus L.) diallel cross. Helia,10, 21-27.

Dozet B. (1990): Na6n nasledivanja nekihosobina u F1 gencraciji intcrspecijes hi­brida suncokreta. Arhiv za polj . nauke, 5 I ,361-369.

Dua P.R., Yadova P.T. (1985) : Genetics of yieldand its components in sunflower(Helianthus annuus L.). 11th Int. Sunfl .Conf., Argentina, 627-632.

Gangappa E., Channakrishnaiah K.N., HariniM.S., Ramesh S. (1997): Studies ofcombin­ing ability in sunflower (Helianthus annuusL.). I'lelia, 20, 73-84 .

Giraraj K., VidyashankarT S., Venkararam M.N., Seetharam S. (1979) : Path coefficientanalysis ofseed yield in sunflower. The Sun­flower Newsl.3, 10-12.

Green Y.E. (1980) : Coorclation and path coeffi­cient analysis of the components of yield insunflowercultivars (Ilclianthus annuus L.).9th Inter. Sunfl. Conf.,Tooremolinos-Espana, 3., 10-12 .

Griffing B.A. (1956) : A generalishcd treatmentof the use of diallel cross in quantitative in­heritance. Heredity, 10,31-50.

Ivanov P., Stoyanova Y (1980) : Studies on thegenotypic and phenotypic varijabiliti andsome correlations in sunflower (Ilelianthusannuus L.) . 9th Inter. Sunfl. Conf.,Tooremolinos-Espana, 336-342.

joksimovlc ). (1992) : Occna kornbinirajucihsposobnosti kod nekih inbred Iinijasuncokreta. Doktorska disertacija, Unlver­zitet u Novom Sadu, Poljo . fakultet .

Kovacik A., skaloud Y. (1971): Sunflowergenet­ics and its application in sunflower selec­tion. Genetica a slcchrcnl, Praha, 7, 59-66.

Kovacik A., skaloud Y. (1972): Combining abil­ity and prediction ofheterosis in sunflower(Ilelianthus annuus L.). Sci. AgricultureBohernoslovaca, XX, 4 .

Kovacik A., skaloud y. (1990) : Results ofinhcri­ranee evaluation of agronomically impor­tant traits in sunflower. Helia, 13,41-46.

Kraljcvic-Balalic M. (1975) : Nasledivanje Iisncpovrsine kod nekih genotipova vulgarepsenlce. Savremena polj., XXIII , 19-31.

Marinkovic R. (1981): Nasledivan]e velicinelisne povrsine, broja Ilstova i visine biljaka udialc1nim ukrstanjirna inbred linijasuncokreta, Magist. teza, Univ. u NovomSadu, Poljo. fakultct .

Marinkovic R. (1984) : Nacin nasledtvanjaprinosa serncna i nekih komponenti pri­nosa ukrstanjern raznih inbred linija. Ookt.disert. Univer, u Novom Sadu, Poljo .fakultet .

Marinkovic R. (1987) : Analiza komponentiprinosa scrnena suncokrcta (Hclianthusannuus I.) koeficientom putanje L Abstrakt,III Kongres gcneticara }ugoslavije sa

146

medunarodnim uCeScem , Ljubljana,}ugoslavija

Marinkovic R., skoric O. (1990) : Nasledivanjeprecnika glave i broja cvetova po glavi uukrstanjima raznih inbred linija suncokreta(Helianthus annuus L). Uliarsrvo, 27, 1-2,22-27.

Marinkovic R. (1992) : Path-coeflcient analysisof some yield components of sunflower(Helianthus annuus L). Euphytica, 60,201-205 .

Marinkovic R. (1993) : Combining ability ofsome inbred sunflower (llelianthusannuus L) lines. Indian }. Gener., 53 ,299-304.

Marinkovic R., Dozer B. (1997): Gcnctlckaistrazivanja u svetu u funkciji oplerne­njivanja. Zbor. radova Instit . za rat. i povrt.Novi Sad, 29, 569-592.

Morozov y.K. (1947): Sclekcija podsolnecnikav SSSR. (knjiga), Piscepromizdat, Moskva

Perakov O. (1994) : Correlation and heritabilityof some quantitative characters in sun­flower diallel crosses. Symposium onbreeding of oil and protein crops, Albena,Bulgaria, 162-164.

Punnia M.S., Gill II .S. (1995): Correlation andpath coefficient analysis for seed yield traitisin sunflower (Helianthus annuus L). Plant.Breed. Abs., 65 , 915 .

Putt E.O. (1965) : Heterosis, combining abilityand predicted synthetics from a diallc1 crossin sunflower (Ilclianthus annuus L.). Can.}.PI. Sci., 46, 59-67.

Rao N.M. and Singh B. (1977): Inheritance ofsome quantitative charatcrs in sunflower(Helianthus annuus L.) . Pak. J. of Res. 2,144-146.

Scheneiter A., Curadar B., Zaffdroni G., MaidH. (1988) : Agronomic evaluation ofsemidwarf sunflower. 12th Inter. Sunfl,Conf Novi Sad , Yugoslavia, 406-408.

Schuster W. (1964) : Inzucht und Heterosis heider Sonnenblume (Helianthus annuusL.).Willhem Schmitz-Verlag, Gicssen, 1-135 .

Shabana M.H. (1974): Genetic variability of theyield components of oil in different sun­flower variaties and inbred lines. Phd . the­sis, Univer.of Novi Sad , Fac. of Agric .

Sindagi S.S., Kulkarni R.S., Sccthararn A.(1979): Line x tester analysis of the combin­ing ability in sunflower (Hclianthus annuus1..). The Sunfl. Newsl. 3, 11-12 .

Singh k.B., labana k.s ., virk d.s . (1986) :Heterosis in variety x inbred crosses ofsun­tlower. Crop. Inprovement, 11, 35-38.

Stanoievic D (1986): Investigation on effects ofplant density on quantitative properties ofdomestic sunflower hybrids. Fild CropAps ., 2,42, 1173.

Stojanova ]., Ivanov I!, Georgiev j. (1971) :Nasledovanja na njakoj priznaci v Fl prislancogleda. Genetika i selekcija, Sofia, 1,3-14.

Suzer Sc, Atakisi I. (1993): Yield components ofsuntlowerhybridsofdifferent height. Helia,16.,35·40.

Secerov.Fi~er v., Atlagic ] ., Marinkovic R.(1992) : Inheritance of the head diameter inornamental sunflower, 13th Int. Sun£.Conf., Pisa, !laly, 372-378.

Secerov-Fiser V. (1994): Mode of inheritancefor plant height in ornamental sunflowers.Genetika, 26,175-181.

Skoric D. (1975) : Mogucnost korlscenjaheteroztsa na bazi muske stcrilnosti kodsuncokreta. Doktorska disertacija, Univer­zitet u Novom Sadu, I'oljo. fakulrct .

Skoric D. (1997) : Glavne proizvodne osobinenovopriznatih hibrida suncokreta. 38Savctovanje proizvodnja i prcrada uljarica,Budva, 6-15.

Tyagi A.P. (1988) : Combining ability analysisfor yield components and rnaturyti traits insuntlower (H . annuus L.) . 12th Inter. SunfCon£., Novi Sad, Yugoslavia, 489-493.

Velkov N.V. (1970) : Naslcdovane na visocinatana stblato pri slncoglcda. Genetika iselckcija, Sofia, 3 , 393·401.

Volf v, Durnanceva P. (1973) : Pojavlenijegctcrozisa u gibridov pervogo pokolo­nenija podsolnecnika . Getcrozis kulturnihrastenij .Varna, Rez., 40.

COMBINING ABILIlYS FOR YIELD COMPONENTS IN SUNFLOWER

NADA HI.ADNI, SKORlc D., MARIJA KRAL]EVlc-BAlALlC

SUMMARY

In order to develop new single-cross sunflower hybrids with an altered plant model and ahigh genetic potential for seed yield and oil content, it is essential TO study the combining abilitysof the inbred lines. Full diallel crosses with six genetically divergent sunflower inbreds were car­ried out in order to study the mode of inheritance and combining ability for plant height and headdiameter in the F I and Fl generations.

Significant differences in the mean values for the traits concerned were observed .The mostcommon mode of inheritance ofplant height in the Ft and Fl generations was superdorninancc,and there were also instances of partial dominance and dominance. The mode of inheritance ofhead diameter in the F I and Fl generations was dominance and superdominance. IIighly signifi­cant GCA and SCA value, for plant height and head diameter were recorded. We found a line(NS-NDF) with negative GCA valu e that was also agood general combiner for reduced plant heightand head diameter.

Key words: sunflower, yield components, mode of inheritance, GCA and SeA.

147