koncepcje wyjaśniające cd

Koncepcje wyjaśniające cd.

Płeć a przestępczość

- przez wiele lat nie była przedmiotem zainteresowania badaczy- początkowo zaczęto tłumaczyć przestępczość kobiet przy użyciu

„tradycyjnych” teorii dotyczących „męskiej” przestępczości- obecnie mówi się o konieczności uwzględniania wpływu płci na aktywność kryminalną i sposób jej traktowania przez wymiar sprawiedliwości

>takie podejście nosi nazwę zorientowanej płciowo teorii przestępczości (gendered theory of crime)

* ang. terminy sex i gender mają różne znaczenia!• pojęcie sex dotyczy różnic biologicznych a gender różnic

społecznych; w jęz. polskim mamy tylko jedno słowo płeć i ono nie różnicuje językowo aspektu biologicznego od społecznego

Przestępczość kobiet > Płeć a przestępczość

Różnice ilościowe w przestępczości „męskiej” i „kobiecej” tłumaczy się m.in. :- selektywnym traktowaniem sprawców ze względu na płeć przez organy WS- różnicami w efektywności państwowego systemu kontroli przestępczości: uważa się, że w przypadku przestępczości kobiecej ciemna liczba jest większa, gdyż chodzi o czyny popełnione wewnątrz rodziny- tendencją do faworyzowania kobiet przez organy sprawujące kontrolę nad przestępczością (głównie mężczyzn): ta hipoteza nie została potwierdzona w badaniach a ponadto w warunkach polskich zawody prawnicze są bardzo sfeminizowane


Zdefiniowanie problemu:-przestępczość kobiet stanowi niewielki odsetek w ogólnej liczbie przestępstw

podejście z lat 70 tych: przestępczość kobieca nie jest mniejsza niż męska, ale tradycyjne role kobiece pomagają ukryć fakt popełnienia czynu


Teorie dotyczące „kobiecej przestępczości”* (uzasadnienia dla faktu niewielkiego udziału kobiet w przestępczości ogólnej): (m.in.)

- predyspozycje biologiczne: kobiety z natury mają być słabsze, ulegle, pasywne-wg C.Lombroso i W.Ferrero kobieta stoi niżej niż mężczyźni

-O. Pollak: przestępczość kobieca ze względu na swój charakter (drobne kradzieże sklepowe, w domu, aborcje, prostytucja) pozostaje w dużej mierze nieujawniona

*termin „przestępczość kobieca” jest nietrafny, lepiej mówić o przestępstwach popełnionych przez kobiety (których sprawcami są kobiety)


Polska: J.R.Kubiak, J.Błachut, Z.MajchrzykJ.Błachut :• Kryminologia feministyczna nie stanowi

alternatywy dla kryminologii tradycyjnej; prawidłowe jest spojrzenie holistyczne, uwzględniające w analizie kryminologicznej płeć jako zmienną mająca istotny wpływ na przestępczość


• Jean Bottcher: Gender as Social Control: A Qualitative Study of Incarcerated Youth and Their Siblings in Greater Sacramento, “Justice Quarterly” 12 (1995), nr 1.

• -badania jakościowe młodzieży objętej resocjalizacją instytucjonalną

• -metoda self-report

J.Bottcher

Ustalenia Bottchera:• -siostry popełniały znacznie mniej przestępstw

niż ich bracia• -choć rodzeństwo pochodziło z tego samego

środowiska rodzinnego to ich „światy” były zupełnie odmienne: dziewczęta na ogół miały jednego chłopaka i kilkoro przyjaciół, chłopcy natomiast mieli kilka dziewczyn i bardziej „rozmyte” wzorce relacji z rówieśnikami

• -wg Bottchera świat dziewcząt wyróżniał się stałością partnerów, bardziej ekskluzywnymi relacjami przyjaźni, częstymi ciążami i opieką nad dziećmi

• Wniosek: wzorce zachowań dotyczące płci są podobne do wzorców z przeszłości (lat 70. XX wieku) a przestępczość „ciągle odpowiada bardziej zachowaniom chłopców niż dziewcząt”

Darrell Steffensmeier i Emilie Allan

Darrell Steffensmeier i Emilie Allan (Gender and Crime: Toward a Gendered Theory of Female

Offending, “Annual Revue of Sociology”, 22 (1996)

• teoria oparta na założeniach tradycyjnych teorii socjologicznych:

• • tradycyjne teorie socjologiczne (anomii, zróżnicowanych

powiązań, zróżnicowanych możliwości) ukazują – tkwiące w uwarunkowaniach społecznych – podstawowe przyczyny warunkujące przestępczość zarówno mężczyzn jak i kobiet

•


• Darrell Steffensmeier i Emilie Allan • -płeć/rodzaj (gender) oddziałuje na sposób, w

jaki te uwarunkowania wywołują występujące u obu płci różnice w typie, częstotliwości i kontekście zachowań przestępczych

• > istnieją wspólne czynniki wyjaśniające przestępczość mężczyzn i kobiet natomiast różnice w nasileniu i jakości (rodzaju) przestępczości pomiędzy płciami należy tłumaczyć przez sposób w jaki mężczyźni dostosowują się lub reagują na te czynniki


• założenia klasycznych teorii socjologicznych tłumaczą bardziej naturę drobnych przestępstw, natomiast wyjaśnienie przyczyn „cięższych” przestępstw wymaga podejścia teoretycznego uwzględniającego odmienność płci, które winno zawierać przynajmniej cztery kluczowe elementy:

• 1/struktura (organizacja) płci (organization of gender)2/ kontekst przestępstwa3/ różnice w dochodzeniu do przestępczości między kobietami a mężczyznami4/różnice biologiczne

Ad.1/struktura (organizacja) płci• odnosi się do rzeczy odmiennych rodzajowo (normy,

tożsamości, instytucje, relacje) >istnieje kilka typów relatywnie stabilnych cech, które zwiększają prawdopodobieństwo zachowań prospołecznych i altruistycznych ze strony kobiet a zachowań dewiacyjnych ze strony mężczyzn

• >pięć obszarów życia, które przyczyniają się do ograniczenia przestępczości kobiet a sprzyjają przestępczości mężczyzn:

• 1.odmienne normy2.rozwój moralny i otwartość na relacje3.kontrola społeczna 4.siła fizyczna i agresja5.seksualność

Ad.1/struktura (organizacja) płci

• Ad.1.odmienne normy: dwie centralne cechy przypisywane kobietom – rola wychowawcza i kobiece piękno/seksualność, z których wynika „zakaz przestępczości” kobiet

• Ad.2.rozwój moralny i otwartość na relacje: socjalizacja kobiet wymaga od nich nie tylko troski o zaspokojenie potrzeb innych, ale tez wytwarza lęk przed utratą osoby kochanej, co powoduje, że kobiety powstrzymują się od zachowań, które mogą ranić innych

Ad.1/struktura (organizacja) płci• Ad.3.kontrola społeczna: większy nadzór i kontrola

redukuje u kobiet podejmowanie ryzyka oraz wzmacnia przywiązanie do rodziców, nauczycieli przyjaciół (co obniża wpływ grupy rówieśniczej)

• Ad.4.siła fizyczna i agresja: w świecie przestępczym wymagana jest siła fizyczna i przemoc >kobiety ograniczają się do drobnych czynów i ich przestępczość występuje w mniejszym nasileniu

• Ad. 5.seksualność: kobiety rozwinęły możliwość zysku finansowego przez prostytucję, co redukuje potrzebę popełniania poważniejszych przestępstw przeciwko mieniu

Ad.2/ kontekst przestępstwapodejście teoretyczne uwzględniające odmienność płci winno

uwzględniać nie tylko różnice w typie i częstotliwości przestępstw, ale też różnice w kontekście popełniania przestępstwa:

• np. czy przestępstwo popełnione w grupie, rola sprawcy w inicjowaniu i dokonaniu czynu, rodzaj ofiary, związek/ relacja sprawcy i ofiary, uzycie broni, rozmiary obrażeń, (wartość skradzionej lub zniszczonej własności), cel przestępstwa

wniosek: nawet jeśli kobiety i mężczyźni uczestniczą w tym samym typie przestępstwa, to postać ich czynów może się różnić a różnice kontekstualne widoczne są najbardziej w przypadku poważniejszych form przestępczości

Ad.3/ różnice w dochodzeniu do przestępczości- między kobietami a mężczyznami dotyczą:1.bardziej rozmytych granic między byciem ofiarą a osobą

wiktymizującą w przypadku kobiet2.wykluczenia kobiet z najbardziej lukratywnych okazji do

przestępstwa3.zdolności kobiet do wykorzystywania seksualności jako

nielegalnego źródła dochodu4.konsekwencji macierzyństwa i opieki nad dzieckiem5.większej troski o relacje i sposób w jaki kobiety są

nakłaniane do przestępstwa przez swych partnerów życiowych

6. wymagania większej ochrony przed wykorzystywaniem ze strony mężczyzn (dla kobiet „żyjących na ulicy”)

Ad.4/różnice biologiczne

• konieczność zbadania zakresu, w jakim odmienność zachowań przestępczych u obu płci wynika nie tylko ze złożonych czynników społecznych, historycznych, kulturowych, ale także z różnic biologicznych

Deborah H.Denno

Deborah H.Denno: Gender, Crime and the Criminal Law Defences, “The Journal of Criminal Law and Criminology” 85 (1994), nr 1.

Badania karier przestępczych kobiet i mężczyzn

Deborah H.Denno

• Badania karier przestępczych:• -uwzględniają uczestnictwo (porównanie m. osobami

popełniającymi przestępstwa i niepopełniającymi) i częstotliwość (liczba przestępstw popełnionych przez daną osobę), ale podkreślają, że znaczenie przy określaniu momentu rozpoczęcia i kontynuacji kariery przestępczej mają również takie czynniki jak:

• - wiek w chwili rozpoczęcia kariery przestępczej- eskalacja (rozwój działalności)- zaprzestanie zachowań przestępnych- prowadzone oddziaływania (polityka karna)

Deborah D.Denno

• porównanie karier przestępczych mężczyzn i kobiet (analiza literatury):

• >obecność istotnych różnic u obu płci, szczególnie w przypadku przestępstw gwałtownych [z użyciem przemocy - violent crime]

Deborah D.Denno• >obecność istotnych różnic u obu płci, szczególnie w

przypadku przestępstw gwałtownych:• 1/przestępstwa gwałtowne stanowią niewielki odsetek

wszystkich przestępstw, ale uczestnictwo kobiet w tych przestępstwach jest o wiele mniejsze niż mężczyzn (tzw. gender gap)2/kariery przestępcze kobiet zarówno mają swój początek jak też osiągają największe nasilenie wcześniej niż kariery mężczyzn3/kobiety o wiele rzadziej niż mężczyźni dopuszczają się przestępstw gwałtownych (por. pkt 1/)4/kobiety częściej powstrzymują się od popełniania dalszych przestępstw

A.Walsh

• A.Walsh: • Intellectual Imbalance, Love Deprivation and

Violent Delinquency: A Biosocial Perpective, Springfield, Il 1991

• A.Walsh: • Biosociology: An Emerging paradigm,

Westport, CT 1995

A.Walsh

Teoria integrująca wpływ czynników biologicznych i środowiskowych:

m.in.• - różnice w lateralizacji mózgu oraz praktyki

wychowawcze mogą wpływać na rozwój i funkcjonowanie układu nerwowego

• -zaburzenia normalnej reakcji na stres u dzieci zaniedbanych

A.Walsh

Wg.Walsha biologiczne różnice płci redukują przestępczość

gwałtowną u kobiet a zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia u mężczyzn (por.D. Denno)

Podejście wieloczynnikowe

Jego zwolennicy wskazują, że konieczne jest uwzględnienie różnych czynników: natury biologicznej, psychologicznej i socjologicznej

Nie chodzi o podejście deterministyczne, ale o uwzględnienie interakcji występujących między poszczególnymi zmiennymi i wskazanie w jakim stopniu poszczególne czynniki warunkują powstawanie (występowanie) zachowań przestępczych


• „Teorie biologiczne są niezbędną częścią wieloczynnikowego podejścia do badania zachowań przestępczych . Znaczy to, ze obecność pewnych biologicznych czynników może zwiększyć prawdopodobieństwo, ale nie może absolutnie zdecydować, że jednostka zaangażuje się w działalność przestępczą. Te czynniki generują zachowania przestępcze, gdy wchodzą w interakcję z czynnikami psychologicznymi i socjologicznymi”


w/w cytat podsumowujący z pracy:G.B.Vold, T.J.Bernard, J.B.Snipes: Theoretical

Criminology, New York 1998, (za : Krzysztof Biel: Przestępczość dziewcząt.

Rodzaje i uwarunkowania, Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedaogiczna Ignatianum, Wyd.WAM, Kraków 2008, s.190)

koncepcje wyjaśniające cd

Documents