konferencja dla nauczycieli języka polskiego podstawa...
TRANSCRIPT
Konferencja dla nauczycieli języka polskiego
Podstawa programowa kształcenia ogólnego
z komentarzem
Szkoła podstawowa
19 kwietnia 2017
1
Kształcenie w szkole podstawowej
Osiem lat – dwa etapy edukacyjne:
• I etap:
Klasa 1-3: etap wczesnoszkolny
• II etap:
Klasa 4–8: kl. 4–6 i 7–8
Kształcenie ogólne w SP – wybrane cele:
1. Wprowadzanie ucznia w świat wartości.
2. Wzmacnianie poczucia tożsamości indywidualnej, kulturowej,
narodowej, etnicznej.
3. Formowanie poczucia godności własnej osoby i szacunku do
godności innych osób.
4. Rozwijanie kreatywności, innowacyjności, przedsiębiorczości.
5. Rozbudzanie ciekawości poznawczej.
6. Ukazywanie wartości wiedzy.
7. Kształtowanie postawy otwartej wobec świata i innych ludzi.
3
Najważniejsze umiejętności w ramach
kształcenia ogólnego:
• Sprawne komunikowanie się w języku polskim.
• Poszukiwanie, porządkowanie, krytyczna analiza oraz
wykorzystanie informacji z różnych źródeł.
• Rozwiazywanie problemów z wykorzystaniem technik
mediacyjnych.
• Praca w zespole i społeczna aktywność.
• Aktywny udział w życiu kulturalnym szkoły,
środowiska lokalnego oraz kraju.
Czytelnictwo
• Wyposażenie w kompetencje czytelnicze potrzebne do
krytycznego odbioru utworów literackich i innych
tekstów kultury.
• Zamiłowanie do czytania oraz podejmowania
indywidualnych prób twórczych.
• Rola biblioteki.
• Ważne, by zainteresować ucznia czytelnictwem
właśnie na poziomie szkoły podstawowej.
Niepełnosprawność
Uczniom z niepełnosprawnością, w tym
z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu
lekkim, nauczanie dostosowuje się do ich
możliwości psychologicznych oraz tempa uczenia
się.
Wybór form indywidualizacji nauczania powinien
wynikać z rozpoznania potencjału każdego
ucznia.
Zadania szkoły – kształcenie
i wychowywanie uczniów
• Edukacja zdrowotna (postawy prozdrowotne,
zachowania higieniczne, bezpieczne dla
zdrowia własnego i innych uczniów,
profilaktyka, prawidłowego odżywianie się,
aktywność fizyczna).
• Rozwijanie postaw obywatelskich,
patriotycznych i społecznych uczniów.
• Zajęcia z doradztwa zawodowego.
Metoda projektu
• Indywidualne lub zespołowe.
• Z pomocą nauczyciela.
• Nauczyciel indywidualizuje technikę pracy i różnicuje
wymagania.
• Obejmuje jeden lub więcej przedmiotów.
• Współdziałania szkoły ze środowiskiem lokalnym oraz
rodzicami.
• Wskazane korzystanie z technologii informacyjno-
-komunikacyjnej.
Opis wiadomości i umiejętności zdobytych
przez ucznia SP
Język efektów uczenia się, zgodnie z Polską
Ramą Kwalifikacji: ustawa z dnia 22 grudnia
2015 roku o Zintegrowanym Systemie
Kwalifikacji (Dziennik Ustaw z 2016 roku,
pozycja 64 z późniejszymi zmianami).
Lektury z języka polskiego
• Pozycje obowiązkowe i uzupełniające
(do wyboru przez nauczyciela).
• Trzon to wybrane dzieła klasyki polskiej
i światowej oraz literatura dla dzieci
i młodzieży.
• Mają pomóc we wzbogacaniu słownictwa oraz
przestrzeganiu normy poprawnościowej.
Wybrane lektury kl. 4–6
• Obowiązkowe: Akademia pana Kleksa, Mikołajek…,
Opowieści z Narnii. Lew, czarownica…, Pan Tadeusz (fragm.),
Katarynka, Hobbit, W pustyni i w puszczy, Wybrane mity,
legendy i baśnie, fragm. Biblii, wiersze: Herbert, Kamieńska,
Miłosz, Mickiewicz, Gałczyński, Różewicz, Twardowski.
• Uzupełniające (dwie w roku szkolnym): Tajemniczy ogród,
Alicja…, Księga dżungli, Król Maciuś…, Janko Muzykant,
Ania z Zielonego Wzgórza, Sposób na Alcybiadesa.
11
Wybrane lektury kl. 7–8
• Obowiązkowe: Zemsta, fraszki, pieśni, treny,
Kamienie na szaniec, Balladyna, Latarnik, Syzyfowe
prace, Quo vadis, Mały książę, wiersze: Baczyński,
Barańczak, Norwid, Leśmian, Szymborska,
Wierzyński.
• Uzupełniające: Pamiętnik z powstania warszawskiego,
Krzyżacy, Przekroczyć próg nadziei, Stary człowiek i
morze, Oskar i pani Róża.
Wybrane treści nauczania kl. 4–6
• Kształcenie literackie i kulturowe: świat przedstawiony,
komiks, spektakl, adaptacja, przekazy audiowizualne, fikcja,
gatunki, środki, fabuła, narracja, własne sądy.
• Kształcenie językowe: części mowy/zdania, rola i formy
czasownika, związki wyrazowe, typy wypowiedzeń, mówiony
i pisany, sytuacja komunikacyjna, etykieta.
• Tworzenie wypowiedzi: elementy retoryki, redakcja notatek,
selekcjonowanie informacji.
• Samokształcenie: głośne i ciche czytanie, korzystanie ze
słowników i zasobów bibliotecznych, udział w życiu
kulturalnym regionu.
Wybrane treści nauczania kl. 7–8
• Kształcenie literackie i kulturowe: rodzaje i gatunki literackie, komizm,
ironia, konteksty (biograficzny, filozoficzny, kulturowy), interpretacje dzieł
sztuki (obraz, rzeźba, fotografia), nawiązania w popkulturze do kultury
wysokiej.
• Kształcenie językowe: fonetyka, słowotwórstwo, wyrazy złożone, akcent,
imiesłowy, mowa zależna i niezależna, zróżnicowanie środowiskowe i
regionalne, treść i zakres wyrazu.
• Tworzenie wypowiedzi: środki retoryczne, perswazja i manipulacja.
• Samokształcenie: prezentacja wyników swojej pracy, rozwijanie
krytycznego myślenia, pogłębianie wiedzy, uczestnictwo w projektach.
Komentarz do podstawy programowej
język polski na II etapie edukacyjnym – cz. I
• Wymagania z nowej podstawy = wymagania egzaminacyjne
• Cele kształcenia = wymagania ogólne
• Treści nauczania = wymagania szczegółowe
• Powrót do uporządkowanej wiedzy
• Funkcjonalne podejście do nauki o języku
• Integralne traktowanie języka i komunikacji oraz literatury i kultury
• Po raz pierwszy w sposób systemowy – elementy retoryki
• Teksty literackie puktem wyjścia do refleksji (dobro ucznia i jego
wszechstronny rozwój)
• Konieczność dostosowania programów nauczania do potrzeb i możliwości
zespołu klasowego
Podstawowe założenia nowej podstawy
• Przedmiot język polski to czynnik kulturotwórczy
(poczucie tożsamości narodowej, tradycja a współczesność,
wiedza i umiejętności, podmiotowość ucznia).
• Przedmiot język polski to czynnik aksjologiczny
(dostrzeganie wartości w kulturze, uwrażliwienie na piękno,
odróżnianie dobra od zła).
• Przedmiot język polski to czynnik społeczny
(zaistnienie ucznia na rynku pracy, interpretacja komunikatów,
wyobraźnia, kreatywność, przewidywanie, komunikowanie
w mowie i piśmie, odczytywanie intencji odbiorcy).
Na poziomie treści – wymagań szczegółowych
• stara podstawa programowa (od 2009):
trzy obszary (odbiór wypowiedzi i wykorzystanie
informacji, analiza i interpretacja tekstów kultury,
tworzenie wypowiedzi).
• nowa podstawa programowa (od 2017):
cztery obszary (kształcenie literackie i kulturowe,
kształcenie językowe, tworzenie wypowiedzi,
samokształcenie).
17
Kształcenie literackie i kulturowe
• Czytanie utworów literackich.
• Odbiór tekstów literackich.
Łączenie metodologii, dialog ucznia z tekstem i innymi
tekstami kultury, samopoznanie poprzez interpretację
tekstu (konfrontacja oczekiwań czytającego z tekstem,
odkrywanie tego, co w tekście niejasne,
urzeczywistnianie dzieła w odbiorze). Dany tekst ma
mieć coś do powiedzenia swojemu odbiorcy – młody
człowiek odnajduje tę prawdę i się wobec niej opowiada.
Kształcenie językowe
• Gramatyka języka polskiego.
• Zróżnicowanie języka.
• Komunikacja językowa i kultura języka.
• Ortografia i interpunkcja.
Poprzednio (za szeroko, rozmyte granice – psychologia,
lingwistyka, socjologia, nie zdefiniowano pojęcia świadomości
językowej). Uczeń ma poznać język dla samej wiedzy, ale
w ujęciu praktycznym (funkcjonalna refleksja, praktyczna
kompetencja).
Tworzenie wypowiedzi
• Elementy retoryki.
• Mówienie i pisanie.
• Kształcenie językowe.
Świadomość używanych środków, argumentacja, intonacja,
intencje nadawcy i odbiorcy.
Retoryka: tradycja oratorsko-komunikacyjna (słuchanie, pytania,
argumenty) i retoryczno-kompozycyjna (poprawny gramatycznie i
logiczny styl wypowiedzi).
Samokształcenie
• Samodzielność w organizowaniu warsztatu pracy.
• Posługiwanie się technologią informacyjną oraz zasobami
internetowymi.
• Korzystanie z informacji z różnych źródeł (z poszanowaniem
praw autorskich).
• Korzystanie z zasobów bibliotecznych.
• Korzystanie ze słowników ogólnych języka polskiego oraz
specjalnych (np. terminów literackich), uczestnictwo
w projektach edukacyjnych, życiu kulturalnym regionu,
wykładach, konkursach.
• Rozwijanie umiejętności prezentacji wyników własnej pracy.
Rola nauczyciela w samokształceniu
• Minimalizacja interwencji.
• Ograniczenie rozkazodawstwa.
• Organizowanie zespołowego dochodzenia do rozwiązań.
• Stosowanie metod nauczania kształtujących samodzielność
intelektualną, kreatywność i umiejętność przetwarzania danych.
Samokształcenie uruchamia: samokontrolę, samoocenę
i autokorektę.
Wnioski i rekomendacje dla nauczycieli
• Wybór tekstów prowadzi do zintegrowanego rozwoju
i zakorzenienia w tradycji.
• Integralne traktowanie języka i komunikacji oraz literatury
i kultury.
• Systemowe wprowadzanie elementów retoryki.
• Wyeksponowanie samokształcenia uczniów.
• Powrót do ekspresji plastycznej, dramatycznej, ruchowej –
ćwiczenia twórcze, rozwój umiejętności polonistycznych –
redakcyjnych, językowych.
• Dialog z uczniami (nauczyciel – uczniowie – teksty).