„I znów poszedł biedaczysko, po szerokim szukać świecie

tego, co jest bardzo blisko”.120 przygód Koziołka Matołaka

Kornel Makuszyński

Życie i twórczość

Kornel Makuszyński (1884-1953) pisarz, publicysta, krytyk teatralny, jeden z najpopularniejszych pisarzy dla dzieci, urodził się w Stryju, a młodość spędził we Lwowie. Tu kształcił się w gimnazjum i studiował na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza na Wydziale Filozoficznym. Lata I wojny

światowej rzuciły Makuszyńskiego i jego pierwszą żonę, w głąb Rosji. Zwolniony z zesłania powrócił do kraju i Lwowa. Następnie do roku 1918 mieszkał w Kijowie i pracował jako kierownik literacki Teatru Polskiego .

Wraz z odzyskaniem niepodległości w 1918 roku zaczął się nowy, warszawski okres w życiu pisarza.

W Warszawie nastąpił okres intensywnej działalności dziennikarskiej pisarza. W roku 1926 za poemat "Pieśń o Ojczyźnie" (1924)

otrzymał Państwową Nagrodę Literacką, najwyższe wyróżnienie literackie, przyznane mu przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i

Oświecenia Publicznego.

Kornel Makuszyński z żoną JaninąAleja Róż 14, Warszawa

W tak zwanym „okresie

warszawskim” powstały następujące utwory dla dzieci i

młodzieży: Bezgrzeszne lata O dwóch takich, co ukradli

księżyc Przyjaciel wesołego diabła Panna z mokrą głową Wyprawa pod psem Wielka brama Awantura o Basię Szatan z siódmej klasy Szaleństwa panny Ewy

Jacek i Placek z bajki „O dwóch takich co ukradli

księżyc”to łobuzy jakich mało.

Pewnego dnia postanawiają odejść z rodzinnej wioski i poszukać kraju, w którym ludzie nie muszą pracować.

Oczywiście takie miejsce nie istnieje, ale zanim się o tym przekonają, przeżyją wiele

zabawnych przygód.

Czy i Ty miałbyś ochotę, podobnie jak Janek, bohater tej książki,

zaprzyjaźnić się z pewnym sympatycznym młodym diabłem? Czy

chciałbyś odbyć wraz z nim tajemniczą, ale pełną fascynujących

przygód podróż? Jeśli tak, sięgnij po tę niezwykłą opowieść o

wielkiej odwadze, poświęceniu i przyjaźni, która pomaga pokonać

wszelkie przeciwności losu.

Tytułowa „panna z mokrą głową” nie przypomina słodkiej oraz delikatnej

panienki z dworku. Ta szalona dziewczyna

jeździ konno, ma nogi w sińcach, wspina się na

drzewa i płata figle, jak największy urwis.

Ale gdy na rodzinę spadają nieszczęścia: śmierć ojca

i utrata dachu nad głową, właśnie Irenka

potrafi znaleźć „ludzi dobrej woli”, którzy pomogą jej

i najbliższym.

Powieść dla młodzieży, o szkole,

nieustających wybrykach,

awanturach i kłopotach uczniów.

Jednocześnie tajemnica rodzinna,

którą rozwiązuje sympatyczny

„szatan”.

Książka opowiada o perypetiach tytułowej bohaterki.

Jak w życiu, znajdziemy tu smutek obok radości,

rozstania i poszukiwanie osoby bliskiej, odnalezienie

własnego miejsca w nie zawsze przyjaznym

świecie. Jest to historia o dorastaniu,

które zawsze łączy się z odkryciem

własnej wartości.

Szesnastoletnia Ewa Tyszkowska nie może

pogodzić się z opiekunką. Cichaczem ucieka przez

okno. Sympatyczny młody malarz

staje na jej drodze. Czy uda mu się pokrzyżować

dziewczynie plany? Czym skończą się jej

„szaleństwa”?

Kinematografia polska od dawna wykorzystuje powieści

Makuszyńskiego. Dotychczas powstały filmy

według następujących książek: Awantura o Basię (1959,

1995) Szatan z siódmej klasy

(1960, 2006) O dwóch takich co ukradli

księżyc (1962) Panna z mokrą głową

(1994) Szaleństwa panny Ewy

( 1984) Przyjaciel wesołego diabła

(1986)

Powieści Kornela Makuszyńskiego od wielu już lat cieszą się niezmienną popularnością. Jednak największym i nieśmiertelnym

„hitem” literackim okazała się historyjka słowno - obrazkowa, którą Makuszyński opublikował wraz z rysunkami Mariana

Walentynowicza. Jej bohaterem jest gapowaty Koziołek Matołek, który w poszukiwaniu Pacanowa, gdzie „kozy kują”, podejmuje daleką wędrówkę. Matołek, choć na pozór nie posiada zbyt wiele rozumu, okazuje się przesympatycznym spryciarzem. Jest śmieszny,

łatwowierny i wzruszający.

Z historią powstania tej książki wiąże się taka anegdota. Otóż przed wojną w jednej z krakowskich kawiarń siedział sobie smutny,

ubogo odziany mężczyzna. Przy sąsiednich stolikach kilku literatów prowadziło ożywioną rozmowę. Wśród nich był właśnie

Kornel Makuszyński. Po pewnym czasie zwrócili oni uwagę na samotnego pana i zapytali skąd pochodzi. Okazało się, że z Pacanowa,

małej i bardzo biednej osady na Kielecczyźnie. Wtedy Makuszyński rzekł:

- Trzeba jakoś pomóc temu Pacanowowi. Ja coś napiszę.- To ja namaluję – dorzucił Marian Walentynowicz.

I tak narodził się pomysł uciesznej historii Koziołka Matołka.

Na podstawie Przygód Koziołka Matołka nakręcono

wieloodcinkowy film rysunkowy, powstało wiele bajek muzycznych oraz przedstawień kukiełkowych i teatralnych. Opracowano również

wiele programów i gier komputerowych.

Tak jak w Warszawie, również i tutaj

Kornel Makuszyński uczestniczył czynnie

w bujnym życiu artystycznym, towarzyskim i sportowym. Zakopane lata 30-te XX w.

Jego felietony drukowała warszawska i zakopiańska prasa. Pan Kornel od początku lubił Zakopane, a Zakopane odwzajemniło się i w

roku 1931 nadało pisarzowi tytuł Honorowego Obywatela.

Kornel Makuszyński zmarł 31 lipca 1953 roku. Pochowany został na Cmentarzu Zasłużonych. Cmentarz ten zwany jest w góralskiej gwarze od nazwiska fundatora, Jana Pęksy,

Pęksowym Brzyzkiem.

Kornel Makuszyński żył w latach 1884-1953. Był autorem ponad pięćdziesięciu książek dla

dzieci i dorosłych. Jego utwory są wesołe i wzruszające. Pisał realizując hasło „od serca do serca”.Oto wybrane książki autorstwa pisarza: Awantura o Basię O dwóch takich, co ukradli księżyc Panna z mokrą głową 120 przygód Koziołka Matołka Szaleństwa panny Ewy Szatan z siódmej klasy

Opracowała: Elżbieta FitasKatarzyna Kucharska

PBW Filia Końskie