• Kostera, M. (2008) Wprowadzenie, w: Kostera, M. (red.) Nowe kierunki w zarządzaniu. Warszawa: WAiP, s. 17-30.• Kostera, M. (2003/2005) Antropologia organizacji. Warszawa: PWN.

Podsystemy społeczne Podsystemy techniczne

Kultura (Ludzie) Technologia

Strategia (Cele) Struktura

Rys. 1.1. Organizacja jako system społeczno-technicznyOprac. na podstawie Emery i Trist (1960)

Organizacja to system społeczno-techniczny.

System to złożona całość, której elementy są ze sobą wzajemnie powiązane (Russell Ackoff, Ludwig von Bertalanffy, cytowani w: Piotrowski, 2002).

System holistyczny składa się z podsystemów wchodzących ze sobą w ciągłe interakcje.

Organizacje są dynamicznymi systemami złożonymi, zdolnymi do samotworzenia(autopoiesis) i uczenia się ­- Peter Senge(1990/1998), Michael Lissack, i Johan Roos (1999).

Organizowanie – powodowanie, by właściwe osoby znajdowały się we

właściwym miejscu i właściwym czasie, robiąc właściwe rzeczy (Czarniawska,

2000).

organizacje nieformalne

Rys.1.3. Typy organizacji

Źródło: Kostera (2003/2004), @

organizacje oparte na przymusie (totalne)

prywatne (przedsiębiorstwa)

publiczne

pozarządowe

Zarządzanie jest szczególnym przypadkiem organizowania, polegającym na tym, ze jednostki i zasoby łączone są ze sobą w skoordynowany sposób po to, by coś osiągnąć (Sjöstrand, 1998).

Koordynacja może przybierać formy tak zindywidualizowane, jak i zbiorowe.

Punktem wyjścia dla powstania zarządzania jest postrzegana niepewność, ponieważ zarządzanie jest radzeniem sobie z niepewnością.

Istnieją inne sposoby radzenia sobie z niepewnością, niż zarządzanie –przedsiębiorczość polega na czerpaniu z niepewności jako z zasobu tworzenia innowacji.

Istnieją też organizacje niezarządzane, np. w otoczeniach stabilnych lub tymczasowe (efemeryczne).

Otoczenie organizacji – procesy i struktury na zewnątrz organizacji, które mają istotny wpływ na jej funkcjonowanie.

Otoczenie bliższe

Otoczenie dalsze

Etapy rozwoju społeczeństwa przemysłowego (Tom Burns) wczesna epoka przemysłowa: wprowadzenie systemu

fabrycznego (przemysł tekstylny)

rozwinięta industrializacja: początek 1850—1860, przeniknięcie systemu fabrycznego do innych przemysłów (chemiczny, hutnictwo, spożywczy itd.); kontrola, rutyna, specjalizacja

późna industrializacja (epoka postindustrialna?): produkcja dościga spontaniczny popyt na rynku krajowym, zrost wrażliwości na potrzeby klienta, tworzenie potrzeb, innowacje, uczestnictwo w zarządzaniu

Organizacje dostosowują się do otoczenia:

podejście sytuacyjne (contingency approach), organizacje mechanistyczne i organiczne (w zależności od stopnia zmienności otoczenia) Tom Burns & George Stalker

instytucjonalizm, prawomocność społeczna organizacji, Richard Scott, Woody Powell, Paul DiMaggio

Dlaczego tak się dzieje?

Organizacje są systemami otwartymi, czerpią zasoby z otoczenia i oferują otoczeniu swoje produkty (materialne lub symboliczne)

Presje instytucjonalne:

koercyjne (prawo)

normatywne (kultura, np. edukacja)

mimetyczne (społeczne, np. moda)

Oprac. na podst. Smircich (1983).

KULTURA JAKO ZMIENNA

NIEZALEŻNA

KULTURA JAKO ZMIENNA

WEWNĘTRZNA

KULTURA JAKO METAFORA RDZENNA

• narodowe style zarządzania

• zarządzanie kulturą przedsiębiorstwa

• wspólne znaczenia i symbole

• podobieństwa i różnice w sposobie zarządzania w różnych krajach

• związek efektywności i kultury organizacyjnej

• organizacja ucząca się

• związek efektywności i kultury narodowej

• badanie organizacji jako formy ludzkiej ekspresji

Badania międzykulturowe w zarządzaniu Kultura jest czynnikiem wyjaśniającym lub szerokim układem

odniesienia, wywierającym wpływ na różne elementy procesu zarządzania, czyli traktowana jest jako zmienna zależna.

Badacze interesują się tym, jakie narodowe cechy i wartości wpływają na styl zarządzania, postawy konsumentów w danym kraju itp.

Celem badań jest głównie sporządzanie „słowniczków postępowania” w danej kulturze, mogących pomóc negocjatorom, marketingowcom, czy menedżerom w sprawniejszym współdziałaniu z ludźmi, czy całymi społecznymi kontekstami.

Przykład: Geert Hofstede (1980). Słabe strony: pozwala zrozumieć jedynie dostosowanie

organizacji do kultury narodowej.

Zarządzanie kulturą

Założenie 1: kulturą można manipulować i zarządzać, celem uzyskania korzystnych finansowo efektów.

Założenie 2: organizacje, rozumiane jako zarząd, „wytwarzają” kultury i „wpływają” na nie, czyli kultura jest w tym rozumieniu czymś w rodzaju zmiennej wewnętrznej.

Przykład: Tom Peters i Robert Waterman.

Słabe strony: badania empiryczne wykazują, że to podejście nie sprawdza się w praktyce, nie da się manipulować kulturą.

Zarządzanie wiedzą; badania kulturowe organizacji. Ludzie nie widzą "świata w ogóle", ale poznają i

widzą "swój świat" poprzez specyficzne kulturowo ramy odniesienia.

Wszystkie ludzkie działania, choć wydawać się mogą konkretne i realne, są stale kreowane poprzez tworzenie i nadawanie sensu.

Symbole są w kulturze jakby najmniejszymi cząstkami, nośnikami sensu w procesie nadawania życiu sensu. Symbole przyciągają uwagę obserwatora i przez nie próbuje on czy ona odczytać rzeczywistość, która sama w sobie jest pozbawiona sensu.

Kultura jest otoczką pokrywającą świat, którą zarówno tworzymy, jak i w której żyjemy. Jej błona okrywa wszystko, na co spojrzymy; jest to [...] środowisko (społecznego) życia (Czarniawska, 1991: 287).

Kultura pozwala ludziom nadawać życiu sens, jest siecią znaczeń (Smircich, 1983/1987).

Przyjmując [...], że człowiek jest zwierzęciem rozpostartym w sieciach znaczeń, które sam uplótł, patrzę na kulturę jako na te sieci , a jej analizie wobec tego służy nie eksperymentalna nauka poszukująca praw, lecz interpretująca, poszukująca znaczeń (Geertz, 1973, s. 5)

Kultura jest czymś nieuchronnym, jednak nie jest zewnętrzna wobec człowieka, nie jest siłą wyższą. To ludzie są twórcami kultury, świadomymi bądź nie; mającymi na nią wpływ mniejszy bądź większy.

Kultura organizacji jest medium życia społecznego, umożliwiającym uczestnikom organizacji komunikację i nadającym sens ich działaniom, doświadczeniom i wyborom.

Wszystkie aspekty organizacji, np. ekonomiczne, finansowe, polityczne mają znaczenie kulturowe i mogą być "odczytane" z kulturowego punktu widzenia.

Tworzenie kultury organizacyjnej jest aktywne, aczkolwiek nie koniecznie intencjonalne.

Kultura organizacyjna porządkuje doświadczenie i działania, daje pewne podzielane znaczenia.

Kultura pozwala ludziom wspólnie działać, przez co rozumiem zarówno robić rzeczy razem, jak i rozmawiać ze sobą.