Kırım – Kongo Kanamalı Kırım – Kongo Kanamalı Ateş Hastalığı Ateş Hastalığı

Bilgilendirme SunumuBilgilendirme Sunumu

Haziran 2006Haziran 2006

Viral Hemorrajik FeverViral Hemorrajik Fever

İnsanlarda farklı virüsler tarafından oluşturulanİnsanlarda farklı virüsler tarafından oluşturulan,, ateş ateş

ve kanama ile karakterli ve kanama ile karakterli bir klinik sendromdur.

Virüsler ve neden oldukları bazı hastalıklar şunlardır :Virüsler ve neden oldukları bazı hastalıklar şunlardır :

FiloviridaeFiloviridae :: Marburg HA, Ebola HAMarburg HA, Ebola HA

ArenaviridaeArenaviridae :: LassaLassa ateşi, Arjantin HA, Bolivya HA, Venezuela HA, ateşi, Arjantin HA, Bolivya HA, Venezuela HA,

Brezilya HABrezilya HA

FFlaviviridaelaviviridae : : Sarı humma, Dang HA, OMSK HA, Kyasanur Ormanı Sarı humma, Dang HA, OMSK HA, Kyasanur Ormanı

hastalığıhastalığı

BunyaviridaeBunyaviridae :: Kırım - Kongo Hemorajik AteşiKırım - Kongo Hemorajik Ateşi

TarihçeTarihçe

• HHastalıastalıkk ilk kez II. Dünya Savaşı yıllarında, 1944 ilk kez II. Dünya Savaşı yıllarında, 1944

ve 1945 yılı yaz aylarında Batı Kırım steplerinde ve 1945 yılı yaz aylarında Batı Kırım steplerinde

çoğunlukla ürün toplamaya yardım eden Sovyet çoğunlukla ürün toplamaya yardım eden Sovyet

askerleri arasında görülmüş ve “Kırım Hemorrajik askerleri arasında görülmüş ve “Kırım Hemorrajik

Fever” adı verilmişFever” adı verilmiş

• 1956’da Kongo’da da “Kongo Hastalığı” olarak 1956’da Kongo’da da “Kongo Hastalığı” olarak

tanımlanmış.tanımlanmış.

• 1969’ da iki etkenin aynı olduğu bulunmuş : 1969’ da iki etkenin aynı olduğu bulunmuş : Kırım Kırım

Kongo Hemorojik ( kanamalı ) AteşiKongo Hemorojik ( kanamalı ) Ateşi

Kırım Kongo Hemorajik Ateş Kırım Kongo Hemorajik Ateş VirüsüVirüsü

• RNA virüsüdürRNA virüsüdür

• Bunyaviridae ailesi içinde Bunyaviridae ailesi içinde

yer alır.yer alır.

• Nairovirusların keneyle Nairovirusların keneyle

taşınan bir üyesidir.taşınan bir üyesidir.

Nispeten dayanıksızdır, konakçı dışında yaşayamaz.Nispeten dayanıksızdır, konakçı dışında yaşayamaz. Ultraviyole ile hızla ölür.Ultraviyole ile hızla ölür. 56°C’de 30 dakikada etkisiz hale gelir ( net değil ? )56°C’de 30 dakikada etkisiz hale gelir ( net değil ? ) Kanda 40°C’de 10 gün yaşayabilir.Kanda 40°C’de 10 gün yaşayabilir. %1 hipoklorit ve %2 glutaraldehite duyarlıdır.%1 hipoklorit ve %2 glutaraldehite duyarlıdır. Laboratuvarda üretilebilir ancak yüksek konsantrasyonda Laboratuvarda üretilebilir ancak yüksek konsantrasyonda olmaz ve bu nedenle biyoterörizm ajanları arasında ilk olmaz ve bu nedenle biyoterörizm ajanları arasında ilk sıralarda yer almaz.sıralarda yer almaz.

BulaşmaBulaşma

• CCHFV, insanlara başlıca vektör olan belli CCHFV, insanlara başlıca vektör olan belli

cins keneler ile bulaşcins keneler ile bulaşır.ır.

• Günümüzde yGünümüzde yaklaşık 850 tür kene aklaşık 850 tür kene var, var,

bunların 30 kadarı CCHF bulaşmasında rol bunların 30 kadarı CCHF bulaşmasında rol

oynar.oynar.

• Virüs, bu 30 tip kenede olduğu gibi Virüs, bu 30 tip kenede olduğu gibi sığır, sığır,

koyun, keçi, yabani tavşan, tilkikoyun, keçi, yabani tavşan, tilki gibi gibi

hayvanlardan da izole edilhayvanlardan da izole edildi.di.

LarvaLarva NimfNimf Erkek erişkinErkek erişkinkenekene

Dişi Dişi erişkinerişkinkenekene

Nimf (deriye yapışmış)Nimf (deriye yapışmış)

Erkek erişkinErkek erişkinHyalommaHyalomma

Dişi erişkinDişi erişkinHyalommaHyalomma

Dişi erişkinDişi erişkinHyalomma kan emmişHyalomma kan emmiş

Yumurtalar

Larva yumurtadan çıkar

Larva yeni konak arar

Larva I.konakta beslenir

I. Konak

Beslenen larva toprağa düşer

Larva nimfe dönüşür

II. KonakNimf II.konağa yapışır ve beslenir

Nimf erişkin keneye dönüşür

III. Konak

Dişi erişkin kene III.konağa yapışır ve beslenir

Beslenen dişi erişkin kene toprağa düşer

• Virüs, sığırVirüs, sığır ve ve koyunkoyun gibi büyük gibi büyük

memeli ve tavşan ve kirpimemeli ve tavşan ve kirpi gibi küçük gibi küçük

memelilerde memelilerde belirtisiz enfeksiyonbelirtisiz enfeksiyon ve ve

bir hafta kadar süren geçici viremi bir hafta kadar süren geçici viremi

yaparyapar

• İİnsanlarda nsanlarda CCHF CCHF hastalıhastalığığı oluşturur oluşturur

BulaşmaBulaşma

BulaşmaBulaşma

• Erişkin kErişkin kenelereneler, kan emdiği sırada virüsü , kan emdiği sırada virüsü

enfekte hayvanlardan aldıktan sonra; enfekte hayvanlardan aldıktan sonra;

– Virüs 36 saat içinde çoğalmaya başlarVirüs 36 saat içinde çoğalmaya başlar

– 3 - 5 gün sonunda virüs sayısı maksimum3 - 5 gün sonunda virüs sayısı maksimumaa

ulaşırulaşır

– Virüs sayısı Virüs sayısı azalarak aylarca varlığını korur. azalarak aylarca varlığını korur. Bu Bu

nedenle virüs taşıyan nedenle virüs taşıyan kene aylarca virus kene aylarca virus

bulaştırabilir.bulaştırabilir.

CCHF Risk GruplarıCCHF Risk Grupları

• TTarım çalışanları arım çalışanları

• HHayvancılıkayvancılık yapanlar yapanlar

- Ç- Çiftlik çalışanlarıiftlik çalışanları - Ç- Çobanlar obanlar - K- Kasaplar asaplar

- M- Mezbaha çalışanları ezbaha çalışanları - E- Et ürünleri market işçilerit ürünleri market işçileri

• VVeterinerlereterinerler ve ve hasta hayvan ile teması olanlar hasta hayvan ile teması olanlar

• Sık görülen, salgın olan Sık görülen, salgın olan bölgelerde görev yapan bölgelerde görev yapan sağlık personelisağlık personeli

• AskerlerAskerler

• KKamp yapanlaramp yapanlar

• Deri fabrikası çalışanları Deri fabrikası çalışanları RİSK ALTINDARİSK ALTINDA

CCHF virus izolasyonu

Risk altındaki ülkeler

CCHF CCHF ( Kırım Kongo Hemorajik ( Kırım Kongo Hemorajik Ateşi )Ateşi ) HastalığıHastalığı

• Hastalık başlangıcı Hastalık başlangıcı sırasında sırasında sıklıkla ani başlayansıklıkla ani başlayan ; ; AteşAteş Baş ağrısı,Baş ağrısı, Aşırı halsizlik, yorgunluk,Aşırı halsizlik, yorgunluk, Eklem ve kas ağrısı,Eklem ve kas ağrısı, Karın ağrısı,Karın ağrısı, Bulantı, kusma ve ishal,Bulantı, kusma ve ishal, Boğaz ağrısı,Boğaz ağrısı, Göz iltihabı,Göz iltihabı, Sarılık,Sarılık, Işığa hassasiyet,Işığa hassasiyet, Duygu-durum değişikliği gibi şikayetler olur.Duygu-durum değişikliği gibi şikayetler olur.

CCHF CCHF ( Kırım Kongo Hemorajik ( Kırım Kongo Hemorajik Ateşi )Ateşi ) HastalığıHastalığı

• Başlangıç bulgularını takiben meydana gelen Başlangıç bulgularını takiben meydana gelen

kanamalar kanamalar ( cilt altı, burun, diş eti kanaması ve kan

kusma vb. ) karakteristikkarakteristik, , ancak ancak olması şart olması şart

değildirdeğildir. Sadece ciddi ve ağır seyreden hastalarda . Sadece ciddi ve ağır seyreden hastalarda

oluşur ve oluşur ve hastalığın şiddetinin / vücuttaki hastalığın şiddetinin / vücuttaki

yaygınlığının göstergesidir.yaygınlığının göstergesidir.

• Bu safhadaki hastaların durumu, günümüzde Bu safhadaki hastaların durumu, günümüzde

kullanılan modern kullanılan modern YYoğun oğun BBakım akım TTekniklerine ekniklerine

rağmen rağmen yüksek oranda ölümle sonuçlanır yüksek oranda ölümle sonuçlanır !!

TedaviTedavi

A ) DESTEK TEDAVİSİ:A ) DESTEK TEDAVİSİ:

• Sıvı elektrolit izlenmesi ve gerekirse eklenmesiSıvı elektrolit izlenmesi ve gerekirse eklenmesi

• Kan değerlerinin izlenmesi ve gerekirse eksik Kan değerlerinin izlenmesi ve gerekirse eksik

olan kan ürünlerinin ( plazma, trombosit ) olan kan ürünlerinin ( plazma, trombosit )

eklenmesi eklenmesi

• Kanama takibi ve gerekirse tam kan nakliKanama takibi ve gerekirse tam kan nakli

• Şok durumunda damar basıncını arttırıcı ilaçlarŞok durumunda damar basıncını arttırıcı ilaçlar

TedaviTedavi

B ) ETKENE YÖNELİK TEDAVİ:B ) ETKENE YÖNELİK TEDAVİ:

• Antiserum kullanılması :Antiserum kullanılması : İyileşen hastalardan elde İyileşen hastalardan elde

edilen bağışık serum bazı durumlarda kullanılmış edilen bağışık serum bazı durumlarda kullanılmış

olmasına rağmen olmasına rağmen yararı gösterilememiştir.yararı gösterilememiştir.

• Ribavirin kullanılması :Ribavirin kullanılması : Hayvan deneylerinde Hayvan deneylerinde

virüsün bulaştığı farelerde virüsün çoğalmasını virüsün bulaştığı farelerde virüsün çoğalmasını

önlemediği ancak organ bozukluklarını engellediği önlemediği ancak organ bozukluklarını engellediği

gösterilmiştir. Literatür sonuçları ilacın hem tedavi gösterilmiştir. Literatür sonuçları ilacın hem tedavi

hem de korunma açısından genelde başarılı hem de korunma açısından genelde başarılı

bulunduğunu belirtmektedir.bulunduğunu belirtmektedir.

KorunmaKorunma

1.1. Farelerden inaktif bir aşı elde edilmiş ve Doğu Farelerden inaktif bir aşı elde edilmiş ve Doğu

Avrupa’da küçük çapta kullanılmış olmasına Avrupa’da küçük çapta kullanılmış olmasına

rağmen rağmen insanlar için etkin ve emniyetli aşı henüz insanlar için etkin ve emniyetli aşı henüz

mevcut değildir.mevcut değildir.

2.2. Kenenin aktif olduğu dönemlerde kenelerin bol Kenenin aktif olduğu dönemlerde kenelerin bol

bulunabileceği alanlardan kaçınılmalıdır.bulunabileceği alanlardan kaçınılmalıdır.

3.3. Kene ısırmasını önlemek için giysilere ve deriye Kene ısırmasını önlemek için giysilere ve deriye

repellent (sinek, böcek savar) uygulamalıdır.repellent (sinek, böcek savar) uygulamalıdır.

4.4. Giysilerin ve cildin düzenli olarak kene açısından Giysilerin ve cildin düzenli olarak kene açısından

kontrolü yapılmalı ve kene varsa çıkarılmalıdır.kontrolü yapılmalı ve kene varsa çıkarılmalıdır.

KorunmaKorunma

5.5. Kimyasal madde kullanımı kenelerin kusmasına Kimyasal madde kullanımı kenelerin kusmasına

neden olacağından, keneler mekanik olarak neden olacağından, keneler mekanik olarak

yavaşça ve tek bir hareketle parçalanmadan yavaşça ve tek bir hareketle parçalanmadan

çıkarılmalıdır. çıkarılmalıdır.

6.6. Uzun çorap, bot, uzun pantolon giyilmeli ve Uzun çorap, bot, uzun pantolon giyilmeli ve

pantolon çorabın ya da botların içine, tişörtün alt pantolon çorabın ya da botların içine, tişörtün alt

kısmı da bele yerleştirilmelidir.kısmı da bele yerleştirilmelidir.

7.7. Akarisidler (akar ilaçları) ile kene kontrolü en Akarisidler (akar ilaçları) ile kene kontrolü en

etkin ve akılcı uygulamadır.etkin ve akılcı uygulamadır.

Herhangi şüpheli durumunda enHerhangi şüpheli durumunda en

yakın sağlık kuruluşunayakın sağlık kuruluşuna

başvurarak alabileceğiniz bilimselbaşvurarak alabileceğiniz bilimsel

yaklaşım ve yönlendirmeler ile heryaklaşım ve yönlendirmeler ile her

koşulda sıkıntılarınız en azakoşulda sıkıntılarınız en aza

inecektir.inecektir.