kryeredaktor: halil rama ; zv/kryeredaktor: sakip cami ... · ndërkohë një lufta e...

FAQE 1Qershor 2014; Nr. 6(306)

Kryeredaktor: Halil RAMA ; Zv/Kryeredaktor: Sakip Cami Email: [email protected] / website: WWW.VETERANIOBVL.ORG

GAZETË PERIODIKE. NR. 6 (306) Qershor 2014. ÇMIMI: 20 LEKË

ORGANIZATA E BASHKUAR E VETERANËVE TË LUFTËS ANTIFASHISTE NACIONALÇLIRIMTARE TË POPULLIT SHQIPTAR (OBVL)

Pa LUFTËN ANTIFASHISTEShqipëria nuk do të ekzistonte

70- vjetori i krijimit,Brigada e VIII njohu vetëm fitore

Mbi rëndësinëMbi rëndësinëMbi rëndësinëMbi rëndësinëMbi rëndësinëe partneritetevee partneritetevee partneritetevee partneritetevee partneriteteve

të NAtë NAtë NAtë NAtë NATTTTTOOOOO-----sssss

FAQE 4 FAQE 5

VIJON NE FAQEN 6

1. Themelimi i politikës së Part-neritetit për Paqe të NATO-s në vitin1994.

Politika e NATO-s mbi partneritetetu krijua njëzet vjet më parë, në fillimtë vitit 1994 në Mbledhjen e Nivelit tëlartë të NATO-s në Bruksel. Siç e dimëtë gjithë, ideja e partneriteteve lindisi një kundërpërgjigje e zgjuar ndajndryshimeve madhorë që ndodhën pasrënies së rregjimeve komunistë të Eu-ropës Lindore dhe ripërtëritjes së kon-flikteve etnikë të përgjakshëm nëhapësirat tokësore të ish Jugosllavisë.

Revolucionet demokratikë në ven-det e Europës Lindore së bashku medëshirat mbarëpopullore të këtyrevendeve për t'iu bashkuar familjes Eu-roatlantike të vendeve demokratikëtreguan se vlerat që qëndronin nëthemelet e kësaj familjeje e kishinzgjeruar shtrirjen dhe rëndësinë e tyrenëpërmjet mbështetësve të rinj dhevetë Europa ishte duke u bërë përsërie lirë, e plotë dhe në paqe.

Pavarësisht prej këtyre zhvillimeve,ndërkohë një lufta e përgjakëshmekishte filluar në pjesën jugore të Eu-ropës, në ish Jugosllavi, e cila po tre-gonte qartë se paqa ishte prishur dherrjedhojat e saj mund të ishin të pa-përfytyrueshme.

Në të tilla rrethana ndodhej NATOkur e themeloi politikën e Partneritetitpër Paqe. Mençuria e kësaj strategjiepolitike aftagjatë të partneriteteve kaqenë të paktën e dyfishtë. Nga njeraanë, iu hapën dyert e bashkëpunimitdhe të anëtarësimit në Aleancën veri-atlantike shumë vendeve europiano-lindorë që e dëshironin këtë dhe, ngaana tjetër, u rritën mundësitë e NATO-s për t'i shërbyer paqes dhe sigurisëndërkombëtare siç e tregoi ndërhyrjae saj në Bosnje-Hercegovinë në vitin1995.

Dr. Arian Starova *

Presidenti Nishani përshëndet prezantimin e projektit "Rritjae Efiçencës së Drejtësisë në Shqipëri"

"Reforma në drejtësi,gjithëpërfshirja, kyçe"

Presidenti i Republikës, BujarNishani mbështet reformën esistemit të drejtësisë duke e parëatë si një çështje të pandalshmeqë shkon paralel me zhvillimin evendit. Por kreu i shtetit apelonpër pavarësi të drejtësisë dhekëshillon që "fjala kyçe e kësajreforme të jetë gjithëpërfshirja".

Basha: "Nuk do të lejojmë tradhtimin eidealeve të demokracisë, lirisë dhe dinjitetit"

Veteranët e OBVL, homazhe në nderim të heronjve të kombit

Veteranët e OBVL kanë zhvilluar më5 Maj homazhe tek varrezat e dësh-morëve, në nderim të të rënëve për liri.Në homazhet e zhvilluara në varrezat"Dëshmorët e Kombit" kanë marrë pjesëdhe Kryetari i Bashkisë së Tiranës,njëherësh kryetar i Partisë Demokratike,Lulzim Basha, ish-kryeministri Sali Ber-isha, deputetë të Kuvendit të Shqipërisë,anëtarë të Këshillit Bashkiak...

70-vjet pas Kongresit tëPërmetit, Heroi i Popullit dheNderi i kombit, Rrahman Parllakui konsideron të drejta vendimete karakterit ushtarak që ai mori,si për krijimin e strukturaveushtarake në shkallë taktiko-operative, krijimin e divizionevee korparmatave, të afta për tëndërmarrë luftime dheoperacione mësymëse embrojtëse të një lufte frontale.Ndërkohë, kreu i OBVL, Parllakudënon provokimin e shqiptarëvenga grupe ekstremiste me fotodhe thirrje për diktatorin Hoxhasi krim ndaj historisë dhe tëardhmes së vendit.

75 vite më parë - Si refuzuamne studentët nga Shqipëriabetimin fashist në Romë

FAQE 8

ORGANIZATA E BASHKUAR E VETERANËVE TËLUFTËS ANTIFASHISTE TË POPULLIT SHQIPTAR

(OBVL) VLERËSON LART KONTRIBUTIN ESHQUAR TË POPULLIT SHQIPTAR NË LUFTËN E

DYTË BOTËRORE. AJO DENON KRIMET EKOMUNIZMIT DHE PUNON PËR TË RIVENDOSUR

NDERIN DHE PRESTIGJIN E MOHUAR TË ISHLUFTËTARËVE TË LANÇ, TË DËNUAR NGA

DIKTATURA KOMUNISTE

Nga Skënder MALINDI

Presidenti Nishani vlerësonatdhetarin e shquar (pas vdekjes) me“Dekoratën e Flamurit Kombëtar”

Hasan Prishtina , një simbolkombëtar i dashurisë për liri

FAQE 9

Nga ÇOBO SKËNDERI

JETA NË KOHËN JASHTË KOHE !!

FAQE 13

Emro Tefik Shehu lindi në fshatinKolonjë të Gjirokastrës më 1900, nëfamilje fisnike e të shquar për traditapatriotike. Atje prej prindërve të vetë,që në fëmini të hershme u edukua e urrit me virtytet...

70-v je tor i - V70-v je tor i - V70-v je tor i - V70-v je tor i - V70-v je tor i - Vend imet ush tarake të Kend imet ush tarake të Kend imet ush tarake të Kend imet ush tarake të Kend imet ush tarake të Kongres i t të Përmet i t s ipas op t ikës së Pongres i t të Përmet i t s ipas op t ikës së Pongres i t të Përmet i t s ipas op t ikës së Pongres i t të Përmet i t s ipas op t ikës së Pongres i t të Përmet i t s ipas op t ikës së Par l laku tar l laku tar l laku tar l laku tar l laku t

FAQE 2 Qershor 2014; Nr. 6(306)

DOSSIER

Nga mesi i majit '44, Rrah-man Parllaku u thirr në Përmetku e priti Liri Gega dhe Ra-madan Çitaku, që në atë kohëishte anëtar i Shtabit tëPërgjithshëm. Ata e urdhëruantë nisej menjëherë për në Te-qenë e Sukës, në Dëshnicë, kudo të priste partizanët që do tëvinin nga Vlora, nga Mallakas-tra e nga Kurveleshi për të kr-ijuar, me vendim të Shtabit tëPërgjithshëm, Brigadën e XII.

Ishte i ngarkuar me kr-ijimin dhe organizimin e kësajbrigade dhe do t'i duhej të nisejmenjëherë, pasi brigada duhettë përurohej dy ditë para hapjessë punimeve të Kongresit. Fatie ndihmoi që ta mbaronte nëkohë këtë detyrë, pasi pjesa mëe madhe e kuadrove të brigadëse të batalioneve ishin të njo-hurit e tij.

Komandanti i Brigadës, Re-fat Bajrami, komisari QemalKlosi dhe Zv.Komandanti iBrigadës, Lufter Bakua, vininnga Qarku i Vlorës. Bashkëpun-imi i Parllakut me ta dhe mekuadrot e tjerë të batalionevebënë që brigada të ishte gati për22 majin, ditën e përurimit. Poatë ditë u përball me të pa-priturën se, me urdhër të Sh-tabit të Përgjithshëm, emëro-hej komisar i asaj brigade.

Kështu, atë pasdite zgjodhëndelegatët e Kongresit dhe unisën për në Përmet.

NË PËRMET NË PRAG TËKONGRESIT

Në Përmet ishin mbledhurdelegatë nga të gjitha repartete Ushtrisë Nacionalçlirimtarenë shkallë vendi. Dihet se ngakrahinat e Shqipërisë së Mes-me dhe sidomos ato të Veriutkishte më pak delegatë, pasi

70-vjetori - Vendimet ushtarake të Kongresit të Përmetit sipas optikës së Parllakut

Vendimet e karakteritushtarak ishin të drejtaRrahman Parllaku, Zv.Komisar dhe Komisar në Brigadën e XII Sulmuese

atyre u duhej të udhëtonin nëzona të paçliruara, jashtërrugëve kryesore të cilat ishintë kontrolluara nga armiku,kur udhëtimi bëhej vetëm nëkëmbë.

Por, pavarësisht vështirë-sive e pengesave të shumta,delegatët pjesëmarrës ishinnga të gjitha qarqet e vendit.Qyteti i Përmetit gumëzhintenga gjallëria. Zëra të hareshëmdëgjoje ngado. Shikoje dele-gatët që shëtisnin grupe-grupe,takoheshin me njëri-tjetrin,shkëmbenin mendime, trego-nin për betejat me armikun,për dëshmorët e rënë në luftë,për jetën në ilegalitet në atoqytete e krahina që mbaheshinende nga okupatori, etj. Nëgrupe shpaloseshin këngë evalle të krahinave të ndryshme,por sigurisht mbizotëronte pa-suria folklorike e jugut të Sh-qipërisë, pasi andej vinte dhepjesa më e madhe e delegatëve.

Në ato momente të gjithëpërjetonin një mrekulli gëzimie hareje, që ua sillte fryma elirisë që po afronte. Nuk kishsi ndodhte ndryshe. Ishinpothuajse të gjithë të moshësnga 16 deri 25 vjeç dhe opti-mizmin e kishin në gjak.

Në prag të Kongresit,Përmeti ishte gjithë gjallëri.Përmetarët si mikpritës tëmirë e kishin pastruar qytetine tyre nga mbeturinat e gër-madhave të djegura e të sh-katërruara nga pushtuesi dhejo vetëm në rrugët e sheshetkryesore, por edhe në rrugicatanësore. Kishin zbardhur megëlqere muret e suvatë e sh-tëpive, duke bërë gati gjithçkapër të pritur mysafirë nga egjithë Shqipëria. Mikpritja eveçantë e çdo familjeje të qy-tetit dëshmoi edhe një herë për

fisnikërinë e popullit tëPërmetit.

Një moment të rëndësishëmshënoi mbërritja në Përmet eudhëheqësvë kryesorë tëLuftës Antifashiste Nacionalç-lirimtare.

Të gjithë delegatët e Kon-gresit dhe populli i Përmetit, mepankarta e parrulla, i priti atanë hyrje të urës mbi luminVjosë. Entuziazmi ishte i madh.Ndalesa e tyre u bë në të vet-men kafene që i kishte shpë-tuar djegies së qytetit.

"KRAJLI", HALLVAXHIU NGALUMA

Pas një pushimi të shkurtërfilluan takimet e Enver Hoxhësdhe të udhëheqësve të tjerë medelegatët e Konferencës. I pariu prit grupi i Qarkut tëGjirokastrës dhe pas tyre u pritgrupi i Vlorës. Kur po tako-heshin, Rrahmani u ndaluanga Liri Gega e Hysni Kapo, tëcilët e prezantuan te Enveri:"Ky është "Krajli", hallvaxhiunga Luma".

Enveri u përgjigj: "E kam lex-uar karakteristikën e tij dhegëzohem që po takohemi". "Kra-jli" mbeti i suprizuar nga kjongjarje e veçantë.

Pasdite, Parllaku u ftua nëtakim nga Nako Spiru, të ciline takonte për herë të parë, pore njihnin njëri-tjetrin nëpërm-jet Ramize Gjebresë, të fejua-rës së tij, e cila drejtonte rin-inë e Qarkut të Vlorës dhe ish-te anëtare e Komitetit Qarkortë Rinisë Komuniste.

"Të bisedoje me Ramizenëishte kënaqësi, - tregon Parl-laku. - Jo vetëm mësoja ngamençuria e saj, por edhe infor-mohesha për të rejat që mësillte nga Tirana, pasi dihej rolii Nakos në luftë, se de factoluftën e udhëhiqte ai.

Nakoja më tha: "Mirë moreRrahman, ta zëmë se Ramize-ja u dashurua me Zahon, dukeqenë e fejuar me mua, po pseduhej vrarë. Këto janë ek-stremizma, që jo vetëm vrasinnjerëz me vlera, por edhe nadëmtojnë luftën".

Mua më kishte ardhurshumë keq për Ramizenë dhenuk isha dakord me vrasjen esaj, por të them të drejtën, nënndikimin krahinor, nuk e di nëdo të kisha mbajtur qëndrimimkulturor të Nakos, po të kishaqenë në vend të tij", pohonRrahmani.

NË KONGRESIN EPËRMETIT

Kongresi u hap në mënyrësolemne. Fjalën e hapjes embajti Dr.Omer Nishani, kursefjalën për arritjet në Luftën Na-cionalçlirimtare dhe për fitorete ushtrisë partizane në këtëluftë e referoi Enver Hoxha, Ko-misar i Shtabit të Përgjiths-hëm. Më pas, fjalën e morëndisa nga udhëheqësit e luftëssi: Koçi Xoxe, Nako Spiru, Ymer

Dishnica, Sejfulla Malëshova etë tjerë.

Pas tyre filluan diskutimete delegatëve. Delegatët ushtar-akë u përqëndruan kryesishtte fitoret e arritura me shumësakrifica dhe në kushte tepërtë vështira lufte, por dukedemonstruar krenarinë për fi-toret, duke prurë përvojën etyre dhe duke shkëmbyer men-dime për të ardhmen.

Delegatët që vinin nga ter-reni folën për luftën në kushtee rrethana tejet të vështira tëilegalitetit, sidomos në qytete,për raprezaljet e terrorin qëkishte ushtruar okupatori meburgime, vrasje e internime.Ata folën për punën e madheqë bënin organizatat e frontitnë krahinat e okupuara, përrritjen e rezistencës dhe nxjer-jen e vullnetarëve drejt rep-arteve partizane, kurse përpunën në zonat e çliruara, aty-re iu dilte si detyrë të organi-zonin në ndihmë të ushtrisëvullnetarë të rinj, që do të sig-uronin armatime dhe do të bë-nin furnizimin me ushqime eme veshmbathje. Gjithashtu,do të merreshin masa përforcimin e pushtetit të zonavetë çliruara drejt një qeverisje-je sa më të mirë.

Diskutimet dhe analizat ish-in tepër optimiste, të mbësh-tetura në fitoret e arritura dhembi këtë bazë parashikoheshinfitoret e reja drejt çlirimit tëshpejtë të vendit. Diskutimetentuziaste të delegatëve, tëcilët ishin pothuajse të gjithëtë rinj, kishin bazë të fortë nërealitetet e kaluara dhe në atoqë po jetonin ato ditë. Të gjithëishin ndeshur e po ndesheshinme armiq shumë herë nëraporte më superiore si nënjerëz, armatime e në tekni-kë luftarake, me ushtri të or-ganizuar, të përgatitur mjaft

mirë e të drejtuar nga oficerëakademistë.

U bë bilanci i luftimeve tëzhvilluara para Kongresit tëPërmetit, për operacionin eegër të ushtrisë naziste, qëpërfshiu të gjithë vendin tonë,nga Tropoja deri në Konispol, nëmes të një dimri të acartë, meqëllim asgjësimin e UshtrisëNacionalçlirimtare dhe shuar-jen e lëvizjes antifashiste nëShqipëri, por kishte ndodhurmrekullia.

Partizanët e Ushtrisë Nacio-nalçlirimtare, edhe pse memungesa të mëdha në ush-qime e veshmbathje, me arma-tim trofe rrëmbyer ushtrivearmike, duke ndenjur ditë pangrënë, vetëm me çka u jeptepopulli, të cilëve iu ishin dje-gur shtëpitë e iu ishte shkatër-ruar ekonomia, duke ecurzbathur në borë e akull mekëmbët e mbledhura me lecka,që u kullonin gjak, por mekuadro komanduese që urritën në luftë, e përballuan meguxim Operacionin e Dimritdhe dolën fitimtarë. Njëri prejtyre ishte edhe "Krajli".

Ushtria Nacionalçlirimtaredhe Lëvizja Antifashiste jovetëm nuk u asgjësuan, porpërkundrazi u zmadhuan e uforcuan.

Në kulmin e operacionit enë vijimësi u krijuan Brigadae VI, e VII, e VIII, e XII, etj.

Lëvizja Antifashiste Nacio-nalçlirimtare u zgjerua në tëgjithë vendin, duke çliruar kra-hina e qarqe të tëra. Këtë edëshmonte edhe qyteti i çliruari Përmetit, ku po zhvillohej Kon-gresi. Në shkallë vendi, ushtrianaziste gjermane ishte mbyllurbrenda qyteteve të paçliruaradhe ishte vënë në mbrojtje tëdisa rrugëve për të siguruar

(Vijon në faqen 3)


SPECIALE

TIRANË, 24 Maj/ATSH/-"Duhet të jemi krenarë sepsepa Luftën Antifashiste Nacio-nal Çlirimtare, Shqipëria nukdo të ekzistonte dhe do të ishtecopëtuar", u shpreh Kryepar-lamentari Ilir Meta, i pran-ishëmnë ceremoninë përkujti-more të mbajtur në kuadër të70-vjetorit të Kongresit tëPërmetit.

Në këtë aktivitet, Kryetari iKuvendit shoqërohej nga Krye-tari i Bashkisë së Përmetit, z.Gilbert Jaçe, ministra tëqeverisë,deputetë tëmazhorancës si dhe nga dh-jetëra veteranë dhe pasardhëstë dëshmorëve të atdheut.

Fjalën e hapjes e mbajti Kry-etari i Bashkisë së Përmetit, zGilbert Jaçe, i cili falenderoiKryetarin e Kuvendit për pjesë-marrjen në këtë ditë të shënu-ar, ndërsa vlerësoi sakrificëne djemve dhe vajzave që dhanëjetën për çlirimit e vendit.

Në këtë aktivitet, ku merr-nin pjesë ministra tëqeverisë,deputetë tëmazhorancës si dhe dhjetëraveteranë dhe pasardhës tëdëshmorëve të atdheut, Metavlerësoi Kongresin e Përmetitduke theksuar se në këtë Kon-gres u morën vendime të cilatpërshpejtuan arritjen e çlirim-it të atdheut në 29 nëntor.

Kryetari i Kuvendit theksoise Kongresi i Përmetit, dukeecur në gjurmën e Konfer-encës së Pezës, realizoi atë hoptë jashtëzakonshëm sasior dhecilësor të Ushtrisë AntifashisteNacional Çlirimtare e cila nëpak muaj u shumëfishua dheu bë e aftë jo vetëm që të çlirojëtë gjithë qytetet e Shqipërisë,por njëkohësisht, u bë e aftëpër ta ndjekur pushtuesin derinë Bosnjë.

"Ne vijmë sot këtu në Përmet

Pa Luftën Antifashiste NacionalÇlirimtare, Shqipëria nuk do të ekzistonte

dhe përkulemi me respekt tëthellë ndaj atyre që realizuanKongresin e Përmetit, pornjëkohësisht, përkulemi merespekt të thellë ndaj popullit

të Përmetit, këtij populli patri-ot dhe mjaft mikëpritës, këtijpopulli që ka nxjerrë figura tëjashtëzakonshme dhe madhoretë historisë sonë, të Rilindjes

sonë, të atyre burrave tëmençur të cilët i çuan sh-qiptarët drejt 28 nëntorit të vitit1912. Dhe për nderin e tyre nenesër do të jemi në Frashër, përtë kujtuar jo vetëm NaimFrashërin, dhe jo vetëmvëllezërit Frashëri, por njëko-hësisht për të kujtuar të gjithëpatriotët dhe rilindasit që nx-ori kjo trevë e jashtëzakon-shme", tha Meta.

Sipas tij, Kongresi i Përmetitfrymëzoi të gjithë shqiptarët përtë realizuar 29 nëntorin e vitit1944, Ditën e Çlirimit të Atd-heut, ndërsa theksoi se sh-qiptarët duhet të ndihen kre-narë që morën pjesë në LuftënAntifashiste Nacional Çlir-imtare.

"Duhet të jemi krenarësepse pa Luftën AntifashisteNacional Çlirimtare, Shqipërianuk do të ekzistonte. Shqipëriado të ishte copëtuar. Shqipëriame gjithë atë kontribut të jas-htëzakonshëm që dha, dhepërsëri u ballafaqua me debatetë jashtëzakonshme në Konfer-encën e Paqes me kërkesat eshumë vendeve të tjera të cilatkërkuan që Shqipëria të traj-tohej si shkaktare e luftës dhesi bashkëpunëtore e push-tuesve.

Mendoni ju sikur të kishtendodhur e kundërta! Prandajjemi shumë krenarë dhe nukdo ta harrojmë asnjëherësakrificën që bënë partizanetdhe partizanët e Shqipërisë,

gjakun e derdhur për liri, sepseajo na e ktheu 28 nëntorin eIsmail Qemalit në 29 nëntor tëvitit 1944", tha Meta.

Kryetari i Kuvendit u shprehse Shqipëria përveç Bashkim-it Sovjetik, ishte i vetmi vendqë jo vetëm u çlirua me forcate saj, por arriti që të kon-tribuojë në luftën kundër oku-patorit edhe jashtë vendit.

Gjatë luftës,shtoi më tej ai,populli shqiptar tregoi se ështënjë popull jashtëzakonisht fis-nik duke ndihmuar hebrejtë."Jemi i vetmi vend në Europëqë sipas të gjitha statistikave,rezultonte se popullsia hebrejepas lufte në Shqipëri të ishteshumë më e madhe se sa paralufte.

Ndërkohë që në vendet etjera ne e dimëse çfarë ndodhi.Dhe kjo falë solidaritetit të jas-htëzakonshëm njerëzor, falëatij dimensioni të jashtëzakon-shëm të fisnikërisë dhe të bu-jarisë së popullit tonë, i cili jovetëm që i mbrojti dhe i ruajtihebrejtë nga genocidi, porpërkundrazi u kthye në njëvatër të ngrohtë për këtë popu-llsi të persekutuar gjatë atyreviteve të errëta. Dhe ne duhettë jemi shumë krenarë përkëtë gjë dhe duhet t'ua themiedhe të tjerëve që ky është pop-ulli ynë", tha Meta, ndërsa sh-toi se populli shqiptar di edhetë falë dhe këtë e tregoi dhegjatë Luftës Antifashiste Nacio-nal Çlirimtare.

lëvizjen dhe mano-vrimin e tru-pave të saj. Kishte ardhur mo-menti që Ushtria Nacionalçlir-imtare të kalonte në mësymjetë përgjithshme për çlirimin etë gjithë vendit. Dhe për këtëvendosi Kongresi.

VENDIMET USHTARAKETË KONGRESIT TË

PËRMETIT SIPAS OPTIKËSSË PARLLAKUT

Kongresi mori një sërë ven-dimesh, të cilat vazhdojnë tëgjykohen nga historia për paso-jat e tyre. Vendimet e karakteritushtarak, Parllaku i ka gjykuargjithmonë të drejta dhe koha eka vërtetuar drejtësinë e tyre.Ishte i drejtë vendimi për kr-ijimin e strukturave ushtarakenë shkallë taktiko-operative, sikrijimi i divizioneve e korpar-matave, të afta për të ndërmar-rë luftime dhe operacionemësymëse e mbrojtëse të njëlufte frontale.

Gjithashtu ishte i drejtë ven-dimi për dhënien e gradave dhevendosjen e hierarkisë ushtar-

Vendimet e karakterit ushtarak ishin të drejta

ake në ushtrinë partizane, etj.Këto masa çuan në thyerjen

me forca të përqëndruara të op-eracionit të madh dhe të fundittë ushtrisë naziste në Sh-qipërinë e Jugut, si edhe nëofensivën e përgjithshme për

çlirimin e të gjithë vendit, që uarrit pa ndërhyrjen direkte tëforcave aleate, siç kishtendodhur në shumë vende tëEuropës.

Halil RamaSakip Cami

(Vijon nga faqja 2)


REFORMA

Presidenti i Republikës, Bu-jar Nishani mbështet reformëne sistemit të drejtësisë duke eparë atë si një çështje të pan-dalshme që shkon paralel mezhvillimin e vendit. Por kreu ishtetit apelon për pavarësi tëdrejtësisë dhe këshillon që "fja-la kyçe e kësaj reforme të jetëgjithëpërfshirja". Gjatë fjalës sëtij në aktivitetin e organizuar merastin e prezantimit të projektittë përbashkët BE-KiE "Mbësh-tetje për efikasitetin e drejtë-sisë", Presidenti theksoi se kaardhur koha që kryefjalë e siste-mit të drejtësisë "të jetë bash-këpunimi ndërinstitucional dhebesimi i ndërsjelltë". Ai inkura-joi profesionistët që të vijojnëpërmbushjen e detyrave duke iunënshtruar ligjit, në mënyrë qëtë bëhen model orientues dhe tëizolojnë modelet e korrupsionitdhe mungesës së profesional-izmit.

Për kreun e shtetit fillimi iProjektit të Efiçencës së Drejtë-sisë në Shqipëri, përkon me njëmoment kyç të zhvillimeve poli-tike, institucionale, ekonomikedhe shoqërore në vendin tonë.Kjo për faktin se këto zhvillimekanë ndezur debate të gjera nëpublik, në media, madje edhebrenda komunitetit të profesion-istëve të zbatimit të ligjit, dukepërfshirë edhe gjyqtarët dhe per-sonelin e gjykatave.

"Këto zhvillime dhe debatejanë duke rritur në mënyrë pro-gresive pritshmëritë e publikutpër përmirësimin e sistemit tëdrejtësisë në të gjithë kompo-nentët themelorë: pavarësi,përgjegjshmëri, integritet,transparencë dhe efiçencë.

Në këtë situatë, sistemi idrejtësisë duhet të përqendrohetdhe të përfitojë nga masa kon-struktive e kritikës, dukekërkuar të ofrojë çdo ditë mëshumë përpjekje për rritjen ecilësisë dhe të efiçencës sësistemit të drejtësisë",-tha Pres-identi Nishani. Kreu i shtetitshprehu bindjen se në këtëklimë zhvillimesh dhe debatesh,detyra parësore për përmirë-simin e sistemit të drejtësisërëndon mbi vetë profesionistët ezbatimit të ligjit, mbi gjyqtarët,mbi prokurorët, mbi mbrojtësit,mbi personelin administrativ tëtyre.

Në Shtetet e Bashkuara 26Maj është Dita Përkujtimore etë Rënëve, kur nderohen tëgjithë ata që humbën jetën nëluftra. Në mbarë vendin zhvil-lohen parada dhe festime tëtjera. Presidenti Obama moripjesë në ceremoninë e përvit-shme, gjatë së cilës vendosi njëkurorë tek Varrezat Kombëtaretë Arlingtonit, pranë Ëashing-tonit, ku mbajti edhe fjalën erastit. Dje Presidenti bëri njëvizitë-surprizë në Afganistan,ku foli para trupave amerikaneatje. Ai tha se fitoret e ushtrisëarrihen me një çmim të lartë.

Sot në mëngjes, mijëra mo-toçikleta kishin dalë nëpërrrugët e Ëashingtonit për tëdemonstruar në paradën e për-vitshme të njohur si "Rolling

Një pllakë përkujtimore është ngritur ne Prizrennë kujtim të dy pilotëve amerikanë që humbën jetëngjatë luftës së vitit 1999

Në Prizren, në Kosovën jugore, është zbuluar njëpllakë përkujtimore kushtuar pilotëve amerikanë,David Gibbs dhe Kevin Reichert, që humbën jetëngjatë luftës së Kosovës në vitin 1999. Në kuadër tëditës së përkujtimeve që mbahet në SHBA, kryemi-nistri në detyrë Hashim Thaçi, ambasadorja ameri-kane në Kosovë, Tracey Jacobson, dhe ministra tëtjerë të kabinetetit qeveritarë në detyrë, përuruan sotmemotialin e dy pilotëve amerikan, David Gibbs 38-vjeç dhe Kevin Reichert 28-vjeç.

Pilotët amerikan, ranë në detyrë, në përpjeksjepër të ndalur gjenocidin serb të spastrimit etnik, nëvitin 1999-të. Në përkulemi me respektin më të lartënë nderim të angazhimeve humanitare të SHBA-sëdhe vendeve të tjera të NATO-s, tha kryeministri nëdetyrë Hashim Thaçi. "Ne jemi shteti më i ri në botë, por jemi dhe do të mbetemi shteti më pro ameri-kan", ka vazhduar më tej kryeministri në detyrë.

Si miq të përjetshëm të SHBA- së , edhe Kosova eshënon ditën e përkujtimeve, duke kujtuar ushtarëtamerikanë dhe duke qenë sot me familjeve të tyre ,tha ministri në detyrë Memli Krasniqi.

Memoriali i dy pilotëve amerikan të NATO-s , ësh-të ndërtuar në rrugën Prizren- Gjakovë, përballë qen-

Presidenti Nishani përshëndet prezantimin e projektit "Rritja e Efiçencës së Drejtësisë në Shqipëri"

"Reforma në drejtësi, gjithëpërfshirja, kyçe"

Ky komunitet profesion-istësh shqiptarë, sipas Nishaniti ka të gjitha kapacitetet për tëidentifikuar problematikat dhepër t'u shndërruar në një forcështytëse të ideve reformatore tësistemit të drejtësisë.

"Shqipëria ka një numër tëkonsiderueshëm zyrtarësh tëzbatimit të ligjit që karakterizo-hen nga profesionalizmi i lartë,integriteti dhe përkushtimi nëdetyrë. Ka një numër të lartëprofesionistësh që përmbushindetyrat e tyre duke iu nënshtru-ar vetëm Kushtetutës dhe ligjit,të cilët nuk duhet të stepenaspak nga kritikat masivegjithëpërfshirëse dhe demoti-vuese që i adresohen në tërësisistemit të drejtësisë, duke kri-juar presion të papërshtatshëmpër çdo profesionist",-u shprehPresidenti i Republikës. Nisurnga fakti se kuadri legjislativdhe institucional në Shqipëri ika të gjitha garancitë e duhurapër të mbrojtur pavarësinë dheintegritetin e tyre profesional,kreu i shtetit konkludon se"tashmë ka ardhur dita, që kjopjesë e shëndetshme e sistemittë drejtësisë të veprojë aktivishtdhe të bëhet model orientues dhefrymëzues në veprimtarinë epërditshme të sistemit të drejtë-sisë.

Po ashtu, ka ardhur dita qëfjalë kyçe dhe frymëzuese nëveprimtarinë e përditshme du-het të jenë gjithëpërfshirja, bash-këpunimi ndërinstitucional dhebesimi i ndërsjellë i të gjithastrukturave dhe mekanizmave

ligjorë deri tek shoqatat vullne-tare". Kreu i shtetit theksoi sereforma e sistemit të drejtësisë,në analizë të fundit, është njëçështje e pandalshme sepse sh-kon paralelisht me zhvilliminshoqëror dinamik të Shqipërisë,i cili imponon përmirësimin evijueshëm të standardeve nëdrejtim të efiçencës së drejtë-sisë.

Me këtë rast, Presidenti Nis-hani i referohet Raportit të Pro-gresit të Komisionit Evropian tëvitit 2013, i cili thekson se Sh-qipëria ka nevojë të përditësojëstrategjinë e reformës në drejtë-si dhe të promovojë me tej pa-varësinë, efiçencën dhepërgjegjshmërinë e institucion-eve të saj të drejtësisë.

Në të njëjtën linjë, Komision-eri për të Drejtat e Njeriut iKëshillit të Evropës, në raportine tij të vitit 2014, ndërsa mbannë konsideratë të gjitha masate ndërmarra nga autoritetet meqëllim reformimin e gjyqësorit,është i mendimit se duhen për-pjekje të mëtejshme për ta bërësistemin e drejtësisë në vendplotësisht të pajtueshëm mestandardet e Këshillit të Evropës.

"Ndër problemet që mbeten përt'u trajtuar në mënyrë të efekt-shme janë lufta kundër korrup-sionit; eficienca e gjyqësorit, përf-shirë edhe problemin engarkesës së çështjeve të pra-

pambetura dhe tejzgjatja e pro-ceseve gjyqësore; forcimi i pavar-ësisë dhe paanshmërisë sëgjyqësorit, si dhe krijimi i njësistemi të efektshëm të ndihmësjuridike që do ta bënte drejtësinëtë aksesueshme për të gjithë.

Në këtë kontekst, merr vlerëtë posaçme ky Projekt i përbash-kët i Bashkimit Evropian dhe iKëshillit të Evropës, i cili siç e tre-gon edhe nga emërtimi i tij sim-bolik, synon të rrisë eficiencën egjyqësorit, të përmirësojë organi-zimin dhe profesionalizmin e per-sonelit të gjykatave, si dhe cilës-inë e sistemit të drejtësisë", ushpreh Presidenti Nishani. Ai evuri theksin tek fakti që sistemii drejtësisë në Shqipëri duhet tëpërfitojë në mënyrë maksimalenga përvoja e zgjeruar dhe metod-ologjia unike që ka zhvilluar Ko-misioni Evropian për Efiçencënnë Drejtësi (CEPEJ) në drejtim tëefiçencës dhe cilësisë së drejtë-sisë. Me këtë rast, kreu i shtetitnënvizoi se "për ne është shumëe çmuar mbështetja e vazh-dueshme që institucionet evro-piane i kanë dhënë dhe i japinShqipërisë në përmbushjen ekritereve të duhura për inte-grimin e saj në familjen evropi-ane.

Ne jemi dëshmitarë të kon-solidimit të përditshëm të pavar-ësisë së sistemit gjyqësor nganjëra anë paralelisht me rritjen

e e përgjegjshmërisë ndaj Kush-tetutës dhe ligjit, në funksion tëdhënies së drejtësisë cilësoredhe efiçente.

Këtij qëllimi i shërbejnë forci-mi i procesit të vlerësimit profe-sional dhe etik të gjyqtarit dhe iprocesit të verifikimit të anke-save të qytetarëve.

Të dyja këto procese kanë nëthemelin e tyre mbledhjen e tëdhënave mbi masën e cilësisëdhe efektivitetit të drejtësisë, qëçdo gjyqtar jep në veprimtarinëe tij të përditshme.

Nuk është aspak e rastit, qërezultatet e vlerësimit profesion-al dhe të verifikimit të ankesavejanë baza e meritave të secilitgjyqtar në procesin e promovi-meve, transferimeve dhe të pro-cedimeve disiplinore.

Ne duhet të jemi krenarë qëaktualisht kemi krijuar një bazësolide të dhënash mbi këto pro-cese dhe se për herë të parëkemi krijuar një listë të ren-ditjes profesionale të gjyqtarëve.

Kjo është një arsye tjetër, qëi jep vlerë të veçantë këtij Pro-jekti evropian, që fillon të zba-tohet sepse synimet e tijpërkojnë edhe me vizionin e vetësistemit të drejtësisë në Sh-qipëri dhe me pritshmëritë eqytetarit shqiptar".

Duke i uruar suksese zba-timit të këtij Projekti evropian,Presidenti Nishani gjen rastin tënxis të gjitha institucionet edrejtësisë në Shqipëri, që do tëpërfitojnë prej tij, të ofrojnë bash-këpunimin e tyre në shkallënmë të lartë në përmbushjen eaktiviteteve të këtij projekti. Nëkëtë mënyrë ne hedhim një haptjetër të rëndësishëm në ng-ritjen e kapaciteteve të aktorëvekyç në fushën e gjyqësorit dhetë personelit të gjykatave.

Detyrimi i secilit prej nesh,për çdo institucion, çdo aktor dhefaktor është konsolidimi i vep-rimtarisë së përditshme sipasKushtetutës dhe ligjit.

Ky detyrim është njëheraziedhe garancia më e fortë për tëmbrojtur integritetin tonë, për tëprezantuar kontributet tona dhepër të rritur besimin publik.

SHBA: Përkujtohet Dita e të Rënëve

Thunder". Gjëmimi i motorrëvebart simbolikën e për tëtërhequr vëmendjen për të bur-gosurit e luftës dhe ata që fig-urojnë të zhdukur në aksion.

Për shumë amerikanë sotështë ditë pushimi, shkollatjanë të mbyllura dhe fundjavatre-ditëshe shihet si fillimi jo-zyrtar i stinës së pushimeveverore. Shumë familje sot ekalojnë ditën në piknik, nëpërparqe, ose shkojnë në plazh.

Kosova nderon ushtarët amerikanë

drës tregtare BEN-AF. Të dy ata ishin pilotë të njëhelikopteri amerikan që u rrëzua gjatë një misioni nëafërsi të kufirit ndërmjet Kosovës dhe Shqipërisë nëvitin 1999. Në një ceremoni me rastin e përurimit tëkësaj pllake, në të cilën mori pjesë edhe ambasa-dorja amerikane në Kosovë, Tracey Ann Jacobson, uvlerësua lartë sakrifica e ushtarëve amerikan përlirinë e Kosovës. Ceremonia ishte pjesë e veprimtarivepërkujtimore për pjesëtarët e Forcave të Armatosuratë Shteteve të Bashkuara që kanë humbur jetën nëshërbim. Qindra trupa amerikane shërbejnë nëkuadër të forcave paqeruajtëse të NATO-s të cilat uvendosën në Kosovë në qershor të vitit 1999 duke idhënë fund luftës gati dyvjeçare.


SPECIALEVeteranët e OBVL kanë zh-

villuar më 5 Maj homazhe tekvarrezat e dëshmorëve, nënderim të të rënëve për liri. Nëhomazhet e zhvilluara nëvarrezat "Dëshmorët e Kombit"kanë marrë pjesë dhe Kryetarii Bashkisë së Tiranës,njëherësh kryetar i PartisëDemokratike, Lulzim Basha,ish-kryeministri Sali Berisha,deputetë të Kuvendit të Sh-qipërisë, anëtarë të KëshillitBashkiak, kryetarë të njësivebashkiake të Tiranës, veter-anë të luftës e qytetarë tëshumtë.

Në këtë ditë, - theksoi zotiBasha - shqiptarët nderojnë tëgjithë ata bij dhe bija që dhanëjetën për lirinë, dinjitetin ko-mbëtar dhe demokracinë.

"Sot është dita kur sh-qiptarët anembanë vendit,anembanë trojeve shqiptarenderojnë dëshmorët e kombit,bijtë dhe bijat e shqipes që fli-juan jetën e tyre për idealet elarta të lirisë kombëtare,bashkimit kombëtar, dinji-tetit të shqiptarëve dhedemokracisë.

Sot, 70 vite pas përfundimittë luftës antifashiste, dukenderuar të rënët e kësaj lufte,kujtojmë gjithashtu se udeshën dekada të tëra që idea-let për të cilat ata u flijuan tëjetësoheshin, do të duhej njëkohë edhe më e gjatë, për tëpërfunduar ëndrrën e lirisë ko-mbëtare, me çlirimin e Kosovësdhe garantimin e dinjitetit tëshqiptarëve anembanë trojevetë tyre stërgjyshërore.

Duhen akoma përpjekje, nënderim të sakrificës së tyre përkonsolidimin e idealit tëdemokracisë, lirisë dhe dinji-tetit individual të shqiptarëve,ndaj detyra jonë sot nuk është

5 maj 2014Presidenti i Republikës, Bujar Nishani,

njëkohësisht edhe Komandant i Përgjithshëmi Forcave të Armatosura përkujtoi sot paraditeme nderim dhe respekt sakrificën dhe veprënheroike të Kapiten Feti Voglit, i cili ra në kryetë detyrës në Afganistan duke shërbyer sipaqeruajtës në mbrojtje të lirisë dhe demokra-cisë.

Kreu i Shtetit shqiptar u përul me respektpara bustit të ngritur për nder të 'Dëshmorit tëAtdheut" në Shkollën e Mesme të Bashkuar"Feti Vogli" të Baldushkut, duke vendosur njëkurorë me lule në nderim të heroit të Forcavetë Armatosura shqiptare.

Presidenti Nishani zhvilloi më pas një viz-itë në familjen Vogli, në fshatin Baldushk tërrethit të Tiranës, për të shprehur nga afërdhimbjen e thellë për humbjen e djalit, bash-këshortit dhe babait të rënë në krye të detyrës,Kapitenit Feti Vogli.

Gjatë takimit të përzemërt me familjarët etë ndjerit, Kreu i Shtetit u shprehu ngushëlli-met më të sinqerta për humbjen e njeriut tëtyre të dashur, duke vlerësuar njëkohësishtaktin heroik të dëshmorit dhe paqeruajtësit

Basha: "Nuk do të lejojmë tradhtimin eidealeve të demokracisë, lirisë dhe dinjitetit"

Veteranët e OBVL, homazhe në nderim të heronjve të kombit

vetëm të kujtojmë e tënderojmë sakrificën e tyre portë bëjmë çdo përpjekje për tëmos lejuar te tradhtohen këtoideale, duke i shërbyer kauzëssë lirisë, dinjitetit, demokra-cisë, shtetit ligjor dhe dukeçuar përpara ëndrrën e tyre përnjë Shqipëri të lirë, demokra-tike dhe europiane. Lavdi dësh-morëve të kombit, i paharruar,kujtimi i tyre!"

Kryetari i Bashkisë së Ti-ranës, njëherësh kryetar i PDLulzim Basha ka zhvilluar sotvizita në familjet e dëshmorëvetë atdheut dhe demokracisë.Zoti Basha vizitoi familjet edëshmorëve të atdheut, të rënënë luftën për lirinë e Sh-qipërisë, Muharrem Alla dhe

Sefer Ismail Imeri.Në këtë ditë, një homazh të

veçantë Lulzim Basha u kakushtuar dhe heronjve tëdemokracisë. Z. Basha u ndalnë familjen e heroit tëdemokracisë, Azem Hajdari,lider i Lëvizjes së dhjetorit,"Pishtar i Demokracisë". Po sot,Bashkia e Tiranës ka rivendo-sur pllakatën, në vendin ku më6 mars 1991 u vra 14 vjeçariSpartak Deliu. Si të gjithë tërinjtë tiranas, ai kishte dalë nëshesh për të protestuar kundërregjimit komunist, i cili nuke kurseu jetën e tij të re, dukeu vrarë në zemër të Tiranës.

"Sot është Dita e Dësh-morëve të Kombit që kanëdhënë jetën e tyre për liri, për

demokraci, për të drejtat e nje-riut, për dinjitetin e çdo shqip-tari dhe sot është dita kur kuj-tojmë edhe dëshmorët edemokracisë. Demokracia nëShqipëri erdhi me çmimin ejetëve njerëzore.

Sot, si kryetar i Bashkisësë Tiranës kam kënaqësinëqë së bashku me prindërit eSpartak Deliut, familjarët, vël-lain e tij dhe me qindra qyteta-rë të Tiranës, të rikthejmë nëkëtë vend shenjën epërkujtimit të Spartak Deliut,shenjë e cila u zhduk pas vitit'97 dhe që ndodhet sot këtu, iringritur nga Bashkia e Ti-ranës. Spartak Deliu ishtevetëm 14 vjeç kur u ekzeku-tua nga Forcat e Sigurimit të

Shtetit, si një ndër dëshmorëte demokracisë, si një nga qin-dra e mijëra të rinj gjimnazistëtë cilët i bashkuan pasionin ezemrës së tyre, dëshirës sëgjithë shqiptarëve përdemokraci dhe liri.

Çdo 14 vjeçar sot në Sh-qipëri duhet ta dijë se e drejtapër të shprehur mendimin e tijapo të saj lirshëm, e drejta përtë udhëtuar lirshëm brenda ejashtë vendit, e drejta për tëzgjedhur çdo gjë është një edrejtë e fituar me sakrificën enjë 14 vjeçari si Spartak De-liu, me gjakun, jetën e tij, meflijimin e tij por edhe të dh-jetëra të rinjve të tjerë dhe tavlerësojnë këtë të drejtë, t'ivlerësojnë këto të drejta, këtëliri, ta vlerësojnëdemokracinë, si vlera që fito-hen dhe mbrohen çdo ditë.

Sot, përulem me nderiminmë të madh para dëshmorëvetë demokracisë, para më tërinjve mes tyre, siç ishte Spar-tak Deliu, 14 vjeçari i përjet-shëm dhe u bëj thirrje të gjithëtë rinjve shqiptarë, që dukepërkujtuar dëshmorët e rinj tëdemokracisë të japin maksi-mumin e tyre, për të mbrojture çuar përpara këto vlera. Ësh-të detyra e tyre, është detyrajonë, të gjithë së bashku që taçojmë deri në fund idealin edemokracisë europiane" - ushpreh z. Basha.

Me rastin e 5 Majit, ditës sëDëshmorëve të Atdheut, min-istrja e Mbrojtjes, znj. MimiKodheli dhe shefi i Shtabit tëPërgjithshëm të Forcave të Ar-matosura, gjeneralmajorJeronim Bazo zhvilluanhomazhe dhe vendosën kurorëme lule pranë monumentit"Nënë Shqipëri" në Varrezat eDëshmorëve të Atdheut.

Pas përfundimit të cere-monisë, para monumentit"Nënë Shqipëri", ministrja eMbrojtjes Kodheli dhe shefi iShtabit të Përgjithshëm tëForcave të Armatosura, gjen-eralmajor Bazo bënë homazhedhe vendosën kurora me lulepranë varrit ku prehet Dësh-

Ministrja e Mbrojtjes Kodheli, homazhenë Varrezat e Dëshmorëve të Atdheut

mori i Atdheut, kapiten FetiVogli, i cili ra në krye të detyrësgjatë kryerjes së misionitpaqeruajtës në Kandahar tëAfganistanit, më 20 shkurt tëvitit 2012.

Gjithashtu, ministja Kod-heli dhe gjeneralmajor Bazo,kryen homazhe pranëvarrezave ku prehen trupat epilotëve që kanë shërbyer nëForcat e Armatosura dhe kanëdhënë jetën e tyre në krye tëdetyrës.

Më pas, ata u takuan mefamiljarë dhe të afërm të dësh-morëve të Forcave të Armato-sura, që kishin ardhur për tëbërë homazhe dhe përkujtuartë afërmit e tyre.

Presidenti Nishani nderon kujtimin e"Dëshmorit të Atdheut", Kapiten Feti Vogli

shqiptar të dekoruar pas vdekjes me Medaljene Artë të Shqiponjës.

Presidenti Nishani gjatë vizitës theksoi se:"Ceremonia ishte e veçantë, por më i veçantëishte nderimi. Fjalët e nderimit dhe të miratjanë thënë dhe do të vazhdojnë të thuhen gjithëjetën. E para është dhimbja, është dhimbja përfamiljen, dhimbja për të afërmit, për shokët,për miqtë, por kjo dhimbje kalohet dhe njeriubëhet i fortë kur nderi dhe nderimi është imadh, sepse Fetiu është nga ata njerëz që kafituar pavdekësinë.

Kapiten Vogli ka fituar pavdekësinë me jetëne tij, por me sakrificën e Fetiut është nderuarShqipëria, është nderuar Flamuri Kombëtar,janë nderuar të gjithë shqiptarët. Kështu që nekrahas dhimbjes, kemi dhe krenarinë dhenderin shumë të madh. Do kalojnë shumë vite,shumë breza do të vijnë e shkojnë, por Fetiu dotë mbahet mend dhe do të kujtohet gjithmonëashtu i ri, trim. Do të mbahet mend gjithmonëme Flamurin Kombëtar, me uniformën enderuar të ushtarakut. Ai ashtu do t'i përkasëpërjetësisë. Me Fetiun dhe veprën e tij do tënderohen fëmijët, do të krenohen nipërit dhestërnipërit e tij."


AKTUALITET

Dr. ARIAN STAROVA *

(vijon nga fq.1)Qysh në fillimet e saj, poli-

tika e Partneritetit për Paqenuk është menduar vetëm sinjë mënyrë për të përgatiturvendet të caktuar përanëtarësim në NATO,ndonëse ajo i ka shërbyer mësë miri këtij synimi. Ajo ësh-të një politikë më epërgjithëshme e menduarpikërisht ashtu siç e thotëemri që bart e cila hapterrugën për marrëdhënie dyp-alëshme me çdo vend të hapë-sirës gjeopolitike Euroatlan-tike por edhe përtej saj. Sipastë njejtës logjikë, partneritetime NATO-n nuk është vetëmpër çështje ushtarake apo tëmbrojtjes. Ai është partner-itet edhe për shumë fusha tëtjera siç janë planifikimi dhekundërveprimi për ngjarjet ejashtëzakonshme që lidhenme fatkeqësitë natyrore, mar-rëdhëniet civile-ushtarake,bashkëpunimi shkencor dheteknologjik, këshillimi politikdhe bashkëpunimi përrreziqet e rinj të sigurisë siterrorizmi, pirateria apombrojtja kibernetike, refor-mat demokratike të institu-cione, qeverisja e mirë dhelufta kundër korrupsionit, etj.

Falë kësaj politike të part-neriteteve, NATO sot ka 22partnerë në hapësirën gjeo-politike Euroatlantike dhe atëtë ish Bashkimit Sovjetik tëcilët janë pjesë e forumit Euro-Atlantic Partnership Council(EAPC) të krijuar si vijim i fo-rumit të mëparshëm me em-rin North Atlantic CooperationCouncil (NACC).

Sot, NATO ka edhe 19 part-nerë të tjerë në hapësira tëtjera gjeopolitike të mbarëbotës dhe e ardhmja e këtyrepartneriteteve duket se do tënjohë zgjerim të mëtejshëm.

Në fund të fundit, thelbi ipolitikës së partneriteteve tëNATO-s si një aleancë poli-tike-ushtarake mbështetejfort në parimin e dialogut poli-tik dhe të bashkëpunimit simjeti më i rëndësishëm përshmangien e luftrave dhe ru-ajtjen e paqes ndërkombëtare.

Ndryshimi i mjedisitndërkombëtar të sigurisë dhesidomos sulmi terrorist mbikullat binjake të Neë York-utdo të provonin shumë shpejtforcën parashikuese të NATO-s në lidhje me rolin dherëndësinë e jashtëzakon-shme që ajo u jepte part-nerëve.

1. Vështrim i shpejtë mbisukseset e politikës së part-neriteteve të NATO-s.

Duke qenë një politikë etillë e hapur, e mbështeturfort te bashkëpunimi dhe larg-pamëse, politika e NATO-smbi partneritetet çoi në kr-ijimin, në vitin 1994, të grupittë partnerëve të NATO-s ngarajoni i Mesdheut nën emrinDialogu i Mesdheut (Mediter-ranean Dialogue, MD) kubëjnë pjesë Algjeria, Egjipti,Izraeli, Jordania, Maroku,

Mbi rëndësinë e partneriteteve

Mauritania dhe Tunizia. Nëvitin 2004, u krijua grupi ivendeve partnerë të NATO-spranë Gjirit Persik në emrinNisma Bashkëpunuese eStambollit (Istanbul Cooper-ation Initiative, ICI) ku bëjnëpjesë Bahreini, Emiratet eBashkuar Arabë, Katari dheKuvajti. Sot partnerët e NATO-s janë edhe përtej këtyre ra-joneve, janë partnerë botërorësi Afganistani, Australia, Ira-ku, Japonia, Koreja e Jugut,Mongolia, Pakistani dhe Zelan-da e re. Janë 41 partnerë tëNATO-s në të gjithë botën. Sot,siç kuptohet lehtë, NATO kanjë partneritet të shtrirë dhetë organizuar mirë, dhe, natyr-isht, ky është një prej suk-seseve madhorë të njëzetvjetëve të shkuar të veprim-tarisë së saj.

Njëet vjet pas themelimit tësaj, arritjet e NATO-s nëpërm-jet politikës së partneritetevemund t'i vështrojmë në disadrejtime.

Së pari, partneriteti kaqenë një mjet shumë i fryt-shëm për trajtimin dhekundërpërgjigjen ndaj krizavedhe rreziqeve të larmishëm tësigurisë në shumë vende tëbotës, prej Balkanit deri nëAfghanistan, Libi dhe Gjirin eAdenit në Lindje të Afrikës.Përmes këshillimeve të pan-dërprerë politikë dhe bash-kërendimit të tyre me ndë-rhyrjet e pashmangëshmeushtarake, Aleanca e Atlan-tiku të Veriut ndihmoi që botatë bëhet më e sigurtë.

Së dyti, politika e partneri-tetit ka shërbyer si një mjet ijashtëzakonshëm për dialogundhe këshillimet politikë mbigjendjen e sigurisë së mjedis-it ndërkombëtar me synimine qartë, si për t'u paraprirë tëpapriturave që mund të rrez-ikonin paqen dhe sigurinëndërkombëtare, ashtu edhe nërastet kur ka qenë enevojëshme të ndaleshin apoparandaloheshin përplasjet earmatosura. Nga një kënd-vështrim më praktik, kjo do tëthotë, se për paqen dhe sigur-inë, NATO ka mendimin,këshillat dhe përpjekjet bash-këpunuese të rreth një tëtretës së shteteve të botës kupërfshihen anëtarët dhe part-nerët e saj.

Së treti, partneriteti kashërbyer edhe për një bash-

këpunim praktik i cili i kandihmuar vendet e ndryshëmsi për përgatijen e aftësive tëtyre mbrojtëse ashtu edhe nërrugën e përgatitjes së tyre përanëtarësimin në NATO. SotNATO ka 28 anëtarë ose 16anëtarë më shumë sesa kish-te në fillim të viteve 1990.

E përkthyer në shembuj mëtë prekshëm për rajonin tonëtë Ballkanit, politika e NATO-s e partneriteteve për paqe,para së gjithash, ndihmoi nënjë mënyrë historike për t'udhënë njëherë e përgjithnjëfund luftrave në hapësirattokësore të ish Jugosllavisëdhe në të gjithë Ballkanin.NATO e arriti këtë nëpërmjetpërdorimit të bashkërenduartë trysnive diplomatike dhendërhyrjeve ushtarake ajrorenë Bosnje-Hercegovinë dhe nëKosovë. Edhe në vitet epasluftës, NATO dha një ndih-mesë të çmuar ndër vite përmbështetjen e paqes dhe tësigurisë dhe zhvillimit të kë-tyre vendeve. Nëse sot Ballkanika një pamje tërësisht tjetëre cila karakterizohet nga zh-villimi, bashkëpunimi dhe di-alogu, është e rëndësishme tëpërmendim se kjo lidhet jovetëm me rolin e NATO-s poredhe të aktorëve të tjerë tërëndësishëm ndërkombëtaresi Kombet e Bashkuar dheBashkimi Europian.

Një përmasë e rëndësishmee politikës së partneriteteveështë Karta e Adriatikut ku,veç Sh.B.A, bëjnë pjesë edhe 5vende të tjerë anëtarë, Bosn-je-Hercegovina, Kroacia, Malii zi, Maqedonia, dhe Shqipëria.Rrjedhojë e bashkëpunimit tëkëtyre vendeve me ShB.A. dhendërmjet tyre ka qenëanëtarësimi i Kroacisë dheShqipërisë në NATO, në prilltë vitit 2009. Pranë këtijanëtarësimi ndodhen taniedhe Mali i zi dhe Maqedonia.Pas shumë viteve të zhvilli-meve pozitive në marrëdhëni-et Kosovë-Serbi, ndoshta kaardhur koha që të shtrohetedhe çështja e zgjerimit tëKartës së Adriatikut në 7anëtarë duke përfshirë sëbashku edhe Kosovën dheSerbinë.

Për ne shqiptarët, suksesii politikës së partneritetit tëNATO-s ndoshta vështrohetdhe mendohet si diçka merëndësi edhe më të veçantë

sepse ka qenë i lidhur ngush-të me historinë tonë të mun-dimshme të përpjekjeve përt'u rikthyer në mjedisin his-torik gjeopolitik të EuropësPerëndimore. Arësyeja tjetërlidhet me çlirimin e Kosovësprej politikës gjenocidiste tëMillosheviçit. Të dyja këtoarësye e kanë vendosur nënnjë dritë të veçantë anëtarë-simin e Shqipërisë në NATO,të paktën për shqiptarët.

Megjithatë, sot nuk mjaftonmë vetëm të krenohemi as mekonsensusin mbarë politikdhe mbarëpopullor të anëtar-simit të Shqipërisë në NATO,as me rëndësinë e kësaj ng-jarjeje. Është koha që ne sh-qiptarët të japim më shumëpër këtë Aleancë historikeduke u treguar gjithnjëanëtarë të përkushtuar përmbrojtjen e vlerave demokra-tike që qëndrojnë në themelete saj.

Në këta njëzet vjet të part-neriteteve të NATO-s, njëshembull i shkëlqyer i rolit tëtyre kyç tyre mbetet Afgani-stani, i cili tregon më së miripër atë çka bënë vendet part-nerë në dhjetë vjet për arritjene sukseseve të NATO-s në atëvend. Dhe ai i Afganistanit, kaqenë koalicioni më i madh iarritur ndonjëherë në his-torinë e Aleancës së Atlan-tikut.

Siç thotë Sekretari iPërgjithshëm i NATO-s, Ras-mussen, në Mbledhjen e Min-istrave të Jashtëm të dhjetorittë kaluar, suksesi i Afgani-stanit " .... tregon sesa të rëndë-sishëm janë bërë partnerët përsukseset tona si Aleancë gjatëdy dhjetëvjeçarëve të fundit.Ata u shtojnë vlerë operacion-eve tanë. Ata japin ide të zg-juara gjatë këshillimeve tanë.Ata po ashtu, e aftësojnë NATO-n që të nxitë ndryshimet dhetë krijojnë paqe dhe siguri nëEuropë dhe përtej saj. E thënëthjesht: ne kemi nevojë përpartnerët, kurse partnerëtkanë nevojë për NATO-n".

2. Politika e re e partner-iteteve të NATO-s dhe e ardh-mja e tyre.

Përvojën e grumbulluar nëhistorinë e partneriteteve tëNATO-s, Mbledhja e Nivelit tëLartë të Lisbonës e vitit 2010 evendosi në një lartësi të re duke

i dhënë politikës së partner-iteteve të NATO-s një përmasëtë re më të përgjithëshme. NëMbledhjen e Ministrave të Jas-htëm të vendeve të NATO-s, nëBerlin në fillim të vitit 2011, umiratua politika e re e partner-iteteve të NATO-s. Thelbin ekësaj politike të re Sekretari ipërgjithshëm Rasmusen epërmblidhte me këto fjalë:

"Politika jonë e re e pranonse në botën e sotme ne keminevojë për siguri bash-këpunuese nëqoftëse duam t'ikryejmë patjetër detyrat tonatë sigurisë. Dhe, për këtësynim, ne duam që t'u drejto-hemi aktorëve madhorë në tëgjithë globin."

Kurse në Raportin vjetor tëNATO-s për vitin 2013, ai shk-ruante:

"Ndryshimet e sotme glo-bale kërkojnë një trajtim bash-këpunues të sigurisë. Dukeplotësuar marrëdhëniet engushta ndërmjet vendeveanëtarë të NATO-s, partnerite-tet janë një pjesë gjithnjë e mëe rëndësishme e detyrës krye-sore të Aleancës."

Kjo politike e re për part-neritetet duket afagjatë të pa-ktën për disa arësyethemelore:

E para, meqenëse mjedisii ri i sigurisë i shekullit të 21i ka shndërruar sfidat e sig-urisë në botërore dhe pa kufinjgjeografikë, atëherë edhekundërpërgjigja ndaj tyre duhettë jetë botërore dhe e pakifi-zuar nga këta kufinj. Që këtejrrjedh se çështjet e sigurisënuk i përkasin vetëm NATO-s,ose vetëm çfarëdo koalcionitjetër. Shumica e vendeve janënjëlloj të interesuar për t'u për-ballur me këto sfida të sigurisëdhe, përtej të gjitha ndryshi-meve që mund të kenë, vendete ndryshëm kanë shumë vleratë përbashkëta që do të donint'i mbronin të tilla si liria, ordemokracia pavarësisht prejformes së tyre, jeta njerëzore,nevoja për siguri, drejtësi dheligj të barabartë për të gjithë.Këto dhe shumë të tjera janëvlera të përgjithëshme të për-bashkëta për të gjithëqytetërimin dhe historiabotërore ka dëshmuar nëmënyrë të shkëlqyer se brezatë panumërt të njerëzve kanëluftuar për to. Këto vlera të për-bashkëta qëndrojnë në rrënjëte politikës së përgjithëshme tëpartneriteteve të NATO-s. Nërrethana të tilla, është e vësh-tirë që të mendohet se ekzis-tojnë vende të cilët nuk men-dojnë në mënyrë të ngjashmedhe janë të gatshëm të punojnësë bashku për të mbrojturvetveten prej kërcënimeve tësigurisë. .

E dyta, sado të fuqishëm qëmund të jenë nga këndvësht-rimi ushtarak, vendet apo ko-alicionet e veçantë nuk mun-det që të përballen vetëm merreziqet e sotme sepse ata nukjanë kurrë të vetëmjaf-tueshëm. Për më shumë, ecu-ria e parashikuar e gjendjesekonomike botërore ka prirjeqë t'a bëjë barrën e shpenzi-meve ushtarakë gjithnjë e mëtë rëndë. Dhe, duket se çdo

Fotoreporter: Fehmi Lleshi


SPECIALE

“Shqipëria, kontribut real përsigurinë euro-atlantike dhe ndërko-mbëtare”, ky qe mesazhi që përcol-li konferenca Ndërkombëtare që uorganizua nga Këshilli Atlantik iShqipërisë në bashkëpunim meDrejtorinë e Diplomacisë Publike tëNATO-s, me 20 maj 2014 në sallëne konferencave të Hotel Internacio-nal Tirana. Në konferencën metemë:” NATO- 20 vjet partneritet përsigurinë euro-atlantike dhe ndërko-mbëtare” merrnin pjesë deputetë tëKuvendit të Shqipërisë, ambasadorëtë shteteve të NATO-s dhe të PfP tëakredituar në Shqipëri, funksionarëtë ftuar nga Turqia, Kosova, Maqe-donia, Mali i Zi, Bosnje Hercegovi-na, Ukrahina, shtabi i NATOs, Min-istria e Mbrojtjes dhe Shtabi iPërgjithshëm i Forcave të Armato-suara të Republikës së Shqipërisë,gazetarë, analistë, studiues të prob-lemeve të NATO-s etj.Ishte i pran-ishëm gjithashtu kryetari i OBVL,gjeneral-lejtnënant Rrahman Parl-laku, “Nderi i Kombit”dhe “Hero iPopullit”.

Konferencën e hapi dhe mbajtifjalën e rastit kryetari i Këshillit tëAtlantikut për Shqipërinë Dr. Ari-an Starova. Në fjalën e tij Dr. Staro-va theksoi rolin e madh të Shqipërisëdhe të forcave të saj të armatosuaranë këta 20 vjet, vecanërisht pas pra-nimit në NATO në prill të vitit 2009,për sigurinë në rajon dhe më gjërësi dhe në pjesëmarrjet e saj në mis-ionet paqeruajtëse të NATO-s nëAfganistan, Irak etj.

Më pas e mori fjalën ambasa-dori i SHBA në vendin tonë Ale-ksander Arvizu, i cili në fjalën e tijtheksoi bashkëpunimin e ngushtëSHBA-Shqipëri dhe kontributin eShqipërisë në Aleancën e Atlantikuttë Veriut, kontribut politik, ushtar-ak dhe rajonal. Ky bashkëpunim kanisur herët, theksoi ambasadoriArvizu. Ishin ministri i jashtëm i asajkohe , tani Kryetar i Kuvendit tëShqipërisë z. Ilir Meta, ai që së bash-ku me sekretarin e Shtetit KolinPauell, ata që firmosën kartën eAtlantikut Adriatik 3 , dokumentqë coi në pranimin përfundimtar tëShqipërisë në NATO në prill të vitit2009. Pjesëmarrësit falenderuanPresidentin amerikan Bush, qëudhëhoqi të gjithë vendet e NATOsdrejt pranimit të Shqipërisë në këtëaleancë , nga më të fuqishmet dhemë të rëndësishmet në botë.

Në sesionin e parë të konfer-encës mbi rëndësinë historike tëpartneritetit për paqe në NATO, qëu moderua nga ish ministri i jash-tëm i Republikës së Shqipërisë Dr.Arjan Starova e mori fjalën ish min-istri i mbrojtjes , deputeti Fatmir

Konferencë ndërkombëtare organizuar nga Këshilli i Atlantikut të Shqipërisë

SHQIPËRIA, KONTRIBUTPËR SIGURINË EURO-ATLANTIKE

DHE NDËRKOMBËTARE

të NATO-svend do t'a kishte të vështirëqë t'a bartëte këtë barrë vetëm.Kështu, duket sikur të gjithëvendet në njëfarë mënyre janëtë dënuar për të punuar përpartneritete të çfarëdo lloji.

E treta, rrethanat e sotmendërkombëtare dhe rendi i ribotëror kanë dëshmuar shumëhere se luftrat dhe përplasjet earmatosura edhe mund tëshmangen nëpërmjet dialogutdhe përpjekjeve diplomatike, poashtu siç edhe kanë dështuar.Në këto kushte këshillimi poli-tik merr rëndësi të veçantë.Vetëdija njerëzore mbi luftën sinjë dukuri që edhe mund tëshmanget ka ekzistuar por nëkushte e sotme po bëhet gjith-një dhe më e pranishme. Poli-tika e re e partneriteteve tëNATO-s është një përpjekje përt'a shfrytëzuar sa më shumëkëtë mundësi të shtuar tëshmangies së luftrave në botëne sotme ku vendet dhe njerëzitjanë kaq shumë të ndërvarurnga njeri tjetri. Është kjoarësyeja që NATO është e in-teresuar për sigurinë bash-këpunuese, ose sigurinë e ar-ritur nëpërmjet bashkëpunim-it..

E katërta, politika e part-neriteteve të NATO-s u shër-ben edhe qëllimeve më tëprekëshme dhe praktike tëAleancës. Kështu, p..sh., suk-sesi i misionit të ri të NATO-snë Afganistan të emërtuar "Op-eracioni Mbështetja e Vendo-sur" ("Operation Resolute Sup-port") që fillon pas vitit 2014mbështetet shumë edhe te rolii partnerëve të cilët do tëkëshillojnë, stërvitin dhe ndi-hmojnë forcat e sigurisë të Af-ganistanit. Po ashtu, këshilli-mi i herëpashershëm mbigjendjen e sigurisë, luftakundër piraterisë detare, apopërpjekjet për moslejimin epërhapjes së armëve të sh-katërrimit masiv, mbrojtjandaj sulmeve kibernetikë,mbrojtja nga sulmet terroristë,etj. do të mbështeten në bash-këpunimin me partnerët.

E pesta, për shkak tëshumëllojshmërisë gjeopoli-tike dhe shoqërore të vendevetë botës, jo të gjithë ata qëkanë nevojë për bashkëpun-imin me NATO-n për paqendhe sigurinë mund të bashko-hen rreth vlerave Euroatlan-tike. Megjithatë ata mund tëjenë partnerë të NATO-s përpaqen dhe sigurinë të cilatjanë kushti përparësor i çdoveprimtarie tjetër shqoërore.Përvoja e njëzet vjetëve tëbashkëpunimit të NATO-s mepartnerët ka treguar se NATOka nevojë për to. Prandaj, kra-has anëtarëve janë të domos-doshëm edhe partnerët eNATO-s.

Këta muajt e fundit, NATOdhe politika e saj e re e part-neriteteve është duke u për-ballur me disa sfida të rëndë-sishme. Të tilla mund të vësh-trohen ngjarjet në Ukrainë tëcilat kanë pezulluar bash-këpunimin NATO-Rusi apovështirësuar bashkëpuniminNATO-Ukrainë. Sjellja politikendërkombëtare e Rusisë ësh-të duke e penguar Ukrainën

të ushtrojë sovranitetin e vettë ligjshëm, madje e ka sh-kelur atë me pushtimin eKrimesë. Vështruar nëmënyrë më të përgjithëshmepolitika e Rusisë në Ukrainëka shkelur hapur sistemin esotëm ndërkombëtar tëmbështetur mbi rregulla dhemarrëveshje të miratuarandërkombëtarisht. Thelbi iproblemit të asaj që kandodhur në Ukrainë me Kri-menë nuk lidhet fare as mehistorinë siç mundohen tëthonë disa analistë as megjendjen e vërtetë të tëdrejtave të rusëve atje.

Në 4 prill të këtij viti, ZvSekretari i Përgjithshëm iNATO-s, Alexander Vershboënë një mbledhje në Krakov tëPolonisë e komentonte nëkëtë mënyrë politikën agre-sive të Rusisë:

"Ajo rikrijon vija të rejandarëse në Europë rreth 25vjet pasi të gjithë ne, përf-shirë edhe udhëheqësit mëtë ndriçuar të Moskës, ifshimë ato dhe iu përkushtu-am vlerave të lirisë dhedemokracisë … Kjo nuk do tëthotë se ne e braktisëm pik-pamjen tonë për një Europe tëbashkuar, të lirë dhe në paqe.Kjo do të thotë se ne nukduam vetëm t'i ruajmë paret-neritetet e NATO's por edhet'i forcojmë ato."

Më tej ai shprehet se"Nëqoftëse Presidenti Putinvazhdon t'a udhëheqë Rusinënë rrugën e tanishme tëagresionit, përballjeve dhe tëpërshkallëzimit, ne do të jemitë detyruar që t'a vështrojmëRusinë më pak si partner dhemë shumë si kundërshtar."

Megjithatë, ajo çka ështëmë e rëndësishmja lidhet mecilësimin që u bëri pikërishtdje, më 19 maj, ngjarjeve nëUkrainë Sekretari ipërgjithshëm i NATO-s, Ras-musen, si ngjarje që kanëkrijuar një gjendje krejt të retë sigurisë në Europë, të rrez-ikshme dhe të paparash-ikueshme. Dhe për këtë sh-kak, theksoi ai, e gjithë Ale-anca është në këmbë dukepatrulluar qiejt, tokën dhedetet dhe e fortë si shkëmbpër mbrojtjen e saj të përbash-kët e bashkuar rreth vleravetë saj të patjetërsueshme.

Gjendja e re e sigurisë nëEurope po bën që NATO t'adrejtojë vëmendjen kryesoretë Mbledhjes së Nivelit tëLartë të saj në Ëells në shta-torin që vjen te forcimi imbrojtjes së përbashkët tësaj, por rëndësia e partner-iteteve për nga vetë rëndësiae tyre do të jetë gjithashtunën vëmendjen e veçantë tëkësaj Mbledhjeje për shkak tëlidhjes së saj thelbësore metë drejtën e vendevedemokratikë për të zgjedhurpartneritetet e tyre, e drejtëe cila është shkeluar hapurdhe me forcë nëpërmjet ng-jarjeve të Ukrainës.

* Fjala e mbajtur në Konfer-encën e 17 Ndërkombëtare tëKëshillit Atlantik të Shqipërisë,20 maj, 2014

Mehdiu, i cili në fjalën e tij e vuritheksin vecanërisht në kontributine forcave të armatosura të Sh-qipërisë. Ne nderojmë gjakun ekapiten Fetri Voglit që dha jetën nëmisionet e NATO-s në Afganistansi dhe djerësn dhe kontributin e tëgjithë atyre ushtarakëve të tjerë qësakrifikuan në këto misione tërëndësishme. Buxheti i mbrojtjes,theksoi z. Mediu duhet të rritet ngacdo qeveri, që të realizohen detyratdhe detyrimet e Shqipërisë ndajNATO-s. Znj. Edit Harxhi ishzv.ministre e jashtme e Republikëssë Shqipërisë në fjalën e saj dukevënë në dukje rëndësinë historiketë parneritetit për paqe të NATO-stheksoi se Shqipëria edhe gjatë pe-riudhës së partneritetit për paqeedhe gjatë këtyre 5 vjetëve si anëtaree NATO-s ka mbështetur idenë eanëtarësimeve të reja të vendeve tërajonit tonë në NATO.

Zv.ministri i Forcave të Sigurisësë Kosovës Prof. Dr. Bejtush Gashi,ndër të tjera në kumtesën e tij thek-soi se forcat e sigurisë së Kosovëstanimë po kthehen në forcat e ar-matosuara të Kosovës dhe për këtëduhet më shumë mbështetje ngaNATO dhe nga vendet e saj. Koso-va tashmë ka marrë statusin e vëzh-gueses në NATO dhe kjo përbënsukses për shtetin e ri të Kosovës.

Sesioni i dytë u moderua nga ishministri i jashtëm i Republikës sëShqipërisë Prof. Dr. Paskal Milo. Nëkëtë sesion kumtoi ministri imbrojtjes i Republikës së Maqedo-nisë Talat Xhaferi. Z. Xhaferi shpre-hu besimin se problemet me shte-tin fqinj të Greqisë për ceshtjen eemrit të shtetit të Maqedonisë do tëzgjidhen dhe në samitin e arshëmtë NATO-s Maqedonia do të prano-het në NATO, pasi kontributi sajështë i pranishëm prej më shumëse 20 vitesh.

Gjeneral brigade Ali Kugu ngaTurqia, në shtabin e TRADOC nëTurqi, pas misionit të tij me ISAF nëAfganistan tregoi për përvojën dhebashkëpunimin e forcave të NATO-s dhe vecanërsiht të atyre të Tur-qisë dhe të Shqipërisë në kryerjen edetyrave operacionale në këtë mis-ion të rëndësishëm.

Dr. Maria Sultan, drejtore epërgjithshme e Institutit të stabilitetitstrategjik të Azisë Jugore në Paki-stan në kumtesën e saj shpjegoi sePakistani si vend fqinj me Afgani-stanin dhe si vend partner i NATO-s dhe SHBA ka luajtur dhe luan njërol të rëndësishëm për paqen në këtërajon. Sot në Pakistan , theksoi ajoka më shumë së 3 milion refugjatëafganas dhe se problemetekonomike , fetare dhe kufitare janë

të pranishme dhe kërkojnë kujdesnë trajtimin e tyre kompleks.

Kol. Zoran Boshkovic drejtor iPolitikave të Mbrojtjes në Ministrinëe Mbrojtjes së Malit të Zi theksoi seky vend tanimë është gati për tëmarrë ftesën për anëtarësim nëNATO.

Z. Thimi Hudhra , drejtor i Qen-drës Kombëtare të studimeve të Sig-urisë në Ministrinë e Mbrojtjes tëRepublikës së Shqipërisë tregoi përpërvojën shqiptare në këta 20 vjet .

Sesioni i tretë ju kushtua rëndë-sisë së të ardhmes së partneritetitpër paqe dhe zgjerimit të NATO-snë të ardhmen dhe u moderua ngaDr. Albert Rakipi, ish zv. Ministër ijashtëm i Republikës së Shqipërisëdhe drejtor egzekutiv i Institutit tëstudimeve ndërkombëtare.

Prof. Julian Chifu, këshilltar përceshtjet e sigurisë i Presidentit tëRumanisë tregoi për përvojën ru-mune dhe për pranimet e para tëpas viteve 90.

Mr. Plator Kalakulla drejtor iDepartamentit të NATO-s në MPJ tëRepublikës së Shqipërisë foli përrrugën e gjatë 20 vjecare të Sh-qipërisë që nga kërkesa e parë esaj në vitin 1992 deri më sot.

Dr. Brooke Smith-Uindsor, stu-diues në Kolegjin e Mbrojtjes sëNATO_s në Romë foli për kordin-imin e politikave të jashtme dhe tëmbrojtjes së vendeve të NATO-s dhetë atyre partnere.

Dr. Serhiy Dzherdzh nga Ukra-hina , drejtor i ligës civile tëmardhënieve NATO-Ukrahinë, folipër konfliktin e sotëm në Ukrahinëdhe për sulmin e Rusisë ndaj tërë-sisë territoriale të Ukrahinës nënpreteksin gjoja të mbrojtjes së mi-noriteteve ruse duke shkaktuarvrasje të civilëve të pafajshëm nëkëtë vend. NATO, SHBA dhe BE poshtojnë sanksionet ndaj Rusisë përta detyruar atë që të largojë trupatnga kufiri me Ukrahinën dhe përsigurimin e zgjedhjeve të lira në këtëvend parner të NATO-s.

Dr. Lisen Bashkurti, drejtor iAkademisë Diplomatike të Sh-qipërisë foli për rolin aktiv dhe tëshumëanshëm gjithnjë në rritje tëNATOs dhe të 28 vendeve të saj.

Sesioni i katërt dhe i fundit umoderua nga Z. Ilir Kulla, këshilltarpër ceshtjet e sigurisë. Në këtë se-sion folën Kreshnik Collaku ishzv.ministër i jashtëm i Republikëssë Shqipërisë , Dr. Enver Byryci,drejtor i Institutit të studimeve tëCështjeve të Europës juglindore etj.

Konkluzionet e konferencës ubënë nga Dr. Arian Starova Presi-dent i Këshillit të Atlantikut të Sh-qipërisë. /Sakip Cami

Fotoreporter: Fehmi Lleshi


DOSSIER

Kujtimet për të cilatdo të shkruaj, nukjanë objekt i his-

torisë akademike, e cila mer-ret me fakte, data dhe shifraqë shpesh nuk japin asgjë nga"shpirti i ngjarjeve". Këto kuj-time janë përjetime person-ale, pjesë e asaj historienjerëzore dhe e dramave in-dividuale, pa të cilat, kronikae ngjarjeve humbet etikëndhe dimensionin human tësaj. Lajmin që Italia fashistedo të okuponte Shqipërinë,ne, studentët ushtarakë sh-qiptar në Itali, e dëgjuam ngainformacioni që dha një radio-stacion francez. Të gjithë nemenduam, që në atdhe do tëkishte revolta dhe luftime tëashpra për të mos lejuarzbarkimin e pushtuesve dhekjo na pezmatonte për pam-undësinë që dhe ne të jepnimkontributin tonë. Më 7 Prill, udha lajmi nga propaganda ital-iane për zbarkimin e trupavetë ushtrisë në Durrës, Vlorë,Sarandë dhe Shëngjin. In-vazioni fashist, ishte kryer pandeshur ndonjë rezistencëserioze nga ushtria shqiptaredhe po marshohej për të push-tuar qytetet kryesore të ven-dit. Të gjithë mbetëm të habi-tur nga një lajm i tillë. Mëvonë, u informuam, që popullisi dhe ushtria, kishinkërkuar të organizoheshinpër një rezistencë të vendosurkundër okupatorëve, gjë e cilanuk u realizua kurrë. MbretiZog, nuk iu përgjigj këtij re-agimi patriotik duke u mjaf-tuar në angazhimin e majorittë xhandarmerisë Abaz Kupi,i cili arriti të bënte vetëm njërezistence simbolike. Duhetnënvizuar, që me gjithëtrimërinë dhe inteligjencënnatyrale të Abazit, atij i mun-gonte arsimi ushtarak përdrejtimin e situatave të tillamadhore. Po ti shtojmë kësajdhe faktin për mjetet dhe for-macionet e pakta që disponon-te, d.m.th., 150 xhandarë dhe200 civilë, nuk është çudi, qëe gjithë kjo iniciativë gjys-make, ishte një fiasko usht-arake. Në qoftë se idesë sërezistencës kundër pushtues-it, do t' i jepej karakteri i njëlëvizjeje mbarë popullore, sig-urisht që pjesëmarrja do tëishte masive dhe për pasojëdo ngrihej lart patriotizmi, lav-dia dhe respekti jo vetëm përpopullin shqiptar, por dhembretin Zog, duke ngriturprestigjin tonë në Ballkan dheEuropë. Mbas pushtimit tëShqipërisë, fashistët italianëu përpoqën t' i japin okupimitpamjen e një ndërhyrjejemiqësore, për të shpëtuar sh-qiptarët nga diktatura zogistesi dhe për të ngritur nivelin emjeruar ekonomik të vendit.Sikur të mos mjaftonte kjo,më 12 Prill 1939, kryeminis-tri fashist Shefqet Verlaci, sëbashku me të ashtuquajturën

Akti atdhetar i djemve shqiptarë në kupolën e fashizmit bëri bujë. Për këtë, ata përfunduan në kampet e internimit

75 vite më parë - Si refuzuam ne studentëtnga Shqipëria betimin fashist në Romë

Skënder MALINDI*

pari shqiptare të asaj kohe,shkuan në Romë dhe i dorë-zuan kurorën e Skënderbeut,Viktor Emanuelit të III-të,duke e shpallur kështu, mbrettë Shqipërisë. Kjo ishte tradh-tia më e lartë në historinë eShqipërisë. Mbas këtij akti tëulët, u dërgua në Romë njërepart ushtarak shqiptarësh,të veshur me kostume ko-mbëtare, të cilët do tëinkuadroheshin në gardënmbretërore të Viktor Eman-uelit. Natyrisht që, të tëra këto,ishin pjese e një strategjie qësynonte të kamuflohej karak-teri i vërtetë i pranisë së fash-istëve në Shqipëri. Një "dhim-bje koke" për italianët, ishindhe studentët shqiptarë, qëstudionin në shkollat ushtar-ake të Romës, Napolit dhe Mi-lanos dhe ata që studionin nëakademitë ushtarake tëModenës dhe Torinos, rreth300 veta. Për këtë qëllim, ugrumbulluan më 15 Maj nëRome, i gjithë ky kontingjenttë rinjsh, për të cilët u bë njëpritje madhështore. Kjo synon-te uljen e frymës refuzuesedhe krijimin e një atmosferesa më miqësore. Ky trajtim"special", u pasua nga një moriaktivitetesh si ekskursionedhe vizita në vende turistikeapo muzeume, ndërsa pas-diteve bëhej përpunimpsikologjik nga pedagogë tëspecializuar, të cilët në kon-ferencat që zhvilloheshin, tra-jtonin miqësinë e lashtëndërmjet dy popujve, si dhepërfitimet ekonomike dhedemokratizimin e jetës qëkishte si synim prania e ush-trisë fashiste në Shqipëri. Igjithë ky proces, bëhej istërholluar duke synuar "vël-lazërimin" dhe shmangien eçdo incidenti të mundshëm.Por dhe nga ana e studentëveshqiptarë, ziente një revoltë epashprehur e cila ushqehejnga agjitacioni antifashist dhepatriotik. Ky insistonte nëfrymën e urrejtjes kundër ok-upatorit dhe në mos pranimine asnjë favori nga regjimi iRomës. Kapiteni Filip Geci,ishte nga më aktivët, por dhestudentët e akademive usht-arake të Torinos dhe Modenës,

si Skënder Caci, Spiro Shale-si, Qazim Kapisyzi, Hamit Keci,Xhavit Topciu, XhemalPunavija etj., nuk pushoninpropagandën kundër fashizmitdhe ndezjen e urrejtjes për ok-upatorin. Mbas një jave për-punimi intensiv, komandaitaliane krijoi bindjen që tash-më kontingjenti shqiptar, ish-te i gatshëm të integrohej nëformacionet fashiste dukebërë dhe ceremoninë e betim-it. Mbas udhëzimeve tënevojshme për procedurën për-katëse, dita e betimit u cak-tua më 22 Maj 1939. Këtijevenimenti i jepej një rëndësie veçantë ndaj dhe atmosferaduhej të ishte sa më festive.Studentët, të rreshtuar në ka-zermën kryesore të Romës, nënjë ceremoni madhështoreduhej të jepnin besën ndajregjimit fashist. Në tribunëzunë vend gjeneralët dheoficerët e lartë të Ministrisë sëLuftës Italiane të veshur meuniformat e paradës. Një gjen-eral, mbasi lexoi tekstin ebetimit nga tribuna, ngriti lart

shpatën nga këllëfi dhe ashtusiç e kërkonte procedura,thirri: "A betoheni ju"?. Nëvend të përgjigjes "Betohemi",pasoi një heshtje e thellë që ibefasoi organizatorët.. Gjener-ali mbeti i habitur me shpatënlart nga kjo heshtje. Për të zbu-tur situatën e krijuar, ai thase këta janë shqiptarë dhenuk e kanë kuptuar drejt pro-cesin e betimit, prandaj ven-dosi që pasi të na shpjegojë dhenjë herë si duhet vepruar, tapërsërisim edhe një herëtjetër betimin. E përsëriti tëdytën herë dhe prapë heshtjevarri. Në këtë mënyrë betimiu përbuz plotësisht. Ky qe njëakt patriotik i madh me njëtrimëri të jashtëzakonshme.Ky gjest, në zemër të ImperiaRomana-s, ishte një akttrimërie i pashembullt qënderonte jo vetëm studentët,por gjithë popullin shqiptar.Ngjarje të tilla, janë treguestë karakterit, atdhedashu-risë, dhe kurajos për të sakri-fikuar çdo gjë, për një jetë tëlirë, pa të cilën asnjë popullnuk ia vlen të ekzistojë. Atoduhet të jenë si shembuj imi-timi dhe përbëjnë faqet më tëndritura të historisë. Ital-ianët, që nuk e prisnin njëqëndrim kaq të vendosur dherefuzues, të alarmuar, filluanhetimin për të gjetur organi-zatorët kryesorë të këtij sab-otimi. Ata arrestuan dhe inter-nuan në ishullin Ventotene,studentët, emrat e të cilëveradhiten sipas fotografisë sëbërë në atë kohë. Këta janëheronjtë e Romës, që modes-tisht, thjeshtësisht, shpëtuandinjitetin e një populli.Treguan se politikanët e njëpopulli edhe mund të shiten,por kjo në asnjë mënyrë nukmund të komprometojëndërgjegjen e një kombi për

derisa ka një rini të tillë. Pres-identi i Republikës së Sh-qipërisë, mendoi se këtyre tri-mave duhet t' i akordojë titul-lin "Nderi i Kombit", një gjë, ecila duhej të ishte me kohë.Kundërshtimi i betimit, ishtepreludi i asaj epopeje, që pasoime luftën partizane. Ajo ishtenjë luftë që na radhiti në anëne fitimtarëve dhe deçizivë përekzistencën tonë si popull. Nëkëtë luftë morën pjesë njënumër i madh ish studentëshushtarakë, të cilët dhanë njëkontribut të shkëlqyer në or-ganizimin e reparteve dhe një-sive partizane, si dhedrejtimin e tyre në luftë. Ngakëta kanë dhënë jetën nëfushën e luftës duke drejtuarreparte e njësi partizane si:Reshit Collaku, Skënder Caci,Mustafa Matohiti, Asim Zene-li, Dine Kalenja etj., të cilëvepër merita madhore u ështëakorduar titulli "Hero i Popul-lit". Kontributi i ushtarakëveka qenë shumë i madh, porEnver Hoxha as i përmendi dheas i vlerësoi këto kontribute,madje dhe i ka nën vlerësuar.Më vonë shumë prej tyre ieliminoi. Është detyrë e histo-rianëve që meritat e tyre tëvlerësohen në historinë eluftës partizane.

*Ish -student në ShkollënUshtarake në Milano

"Ata arrestuan dhe internuannë ishullin Ventotene, studentëtshqiptarë që refuzuan në Romë,Betimin Fashist. Këta janë her-onjtë e Romës, që modestisht,thjeshtësisht, shpëtuan dinjitetine një populli. Treguan se politi-kanët e një populli edhe mundtë shiten, por kjo në asnjë mënyrënuk mund të komprometojëndërgjegjen e një kombi përderisaka një rini të tillë"Marrë nga gazeta "TELEGRAF"


DEKORIMI

Presidenti i Republikës,Bujar Nishani ka nderuar at-dhetarin e shquar HasanPrishtina (pas vdekjes) me"Dekoratën e Flamurit Ko-mbëtar". Kreu i Shtetit sh-qiptar i dorëzoi Nënkryetarittë Komunës së Prishtinës,zotit Dardan Sejdiu dekoratëne lartë me motivacionin:"Përjetësisht, një nga sim-bolet më të ndritura të his-torisë politike të kombit sh-qiptar: rilindas, patriot, poli-tikan elitar me cilësi të lartaorganizuese dhe frymëzuese.Ky bir i shquar i Kosovës, sëbashku me Ismail Qemalin ubënë dy kontribuesit më tëshquar të të gjitha trojeve et-nike të popullit shqiptar, tëcilët me veprimtarinë e tyrepolitike dhe diplomatike bënëtë mundur Shpalljen e Pavar-ësisë sonë Kombëtare më 28Nëntor 1912".

Në fjalimin e tij gjatë cer-emonisë solemne të zhvillu-ar në Pallatin e Brigadave,Presidenti Nishani u shpreh:"Jemi mbledhur sot në njëceremoni, ndoshta nga mëprekëset në karrierën time,për të nderuar me dekoratënmë të lartë që jep Republikae Shqipërisë, një prej bijvemë të lavdishëm të kombitshqiptar, Hasan Prishtinën.Një nderim ndoshta i vonuar,për një nga kalorësit më tëmëdhenj të historisë politikedhe kombëtare të Shqipërisëtë së paku dy shekujve të fun-dit të saj.

Hasan Prishtina lindi nëKosovë, por nuk i përketvetëm botës së saj. Vepra mëe mrekullueshme që ai kreu,përgatitja së bashku me Is-mail Qemalin e Pavarësisë sëShqipërisë dhe kryengritjamadhështore që parapriu Pa-varësinë, ka më se një shek-ull që u përket të gjithë sh-

Presidenti Nishani vlerëson atdhetarin e shquar (pas vdekjes) me "Dekoratën e Flamurit Kombëtar"

Hasan Prishtina , një simbolkombëtar i dashurisë për liri

qiptarëve kudo ku jetojnë.Emri i tij është kthyer në njësimbol kombëtar të dashurisëpër liri. Ndaj, është në nderindhe krenarinë time si Presi-dent i Republikës së Sh-qipërisë që ta ngre në pied-estalin më të lartë të nderim-it shtetëror, duke i dhënë pasvdekjes dekoratën më të lartëtë shtetit, 'Dekoratën e Fla-murit Kombëtar'.

Duke medituar mbi vendinqë ai zë në historinë e Sh-qipërisë, natyrshëm të vijnënë mendje dy vargje që i janëkushtuar nderimit të një sh-krimtari të madh francez me

famë botërore (Molierit): 'Lav-dia e tij s'ka nevojë për asgjë/ E jona ka nevojë për të'. Pomegjithatë, kjo nuk mjaftonpër njeriun që na kambledhur këtu. Hasan Prish-tina për arsye ideologjike sh-tetërore u tentua të lihej nëharresë, u denigrua duke ulënë në heshtje dhe aq mëkeq, ndonjëherë dhe u luftua.Ndaj dhe vlerësimi i sotëm

bën pjesë në atë nderim tëvonuar që Shqipëria po vazh-don t'i bëjë birit të vet, i cilisë bashku me Ismail Qema-lin, ishin arkitektët e Pavar-ësisë së Shqipërisë, që u pro-jektua që në mbledhjen eTaksimit në Stamboll e që fillmë pas, vazhdoi me kryeng-

ritjen më të madhe anti-os-mane në gusht të vitit 1912,duke mediatizuar kështu përherë të parë çështjen sh-qiptare kudo në Evropë.

Pak kush e di se në Sh-qipëri Hasan Prishtina kaqenë edhe ministër në qever-inë e parë të Ismail Qemalit,por gjithashtu ka bërë pjesëedhe në atë të Princ Vidit.Shumë pak veta janë në dije-ni edhe sot, se ai ka qenë përpak ditë Kryeministër i sh-tetit të cunguar shqiptar, e seka qenë edhe deputet në Par-lamentin e Shqipërisë. Nëpiedestalin ku po e vëmë sot,po e risjellim në panteoninprej nga e përzunë.

Personaliteti kombëtar përtë cilën jemi mbledhur sotpati një jetë tragjike. Dita përtë cilën ai sakrifikoi deriedhe pasurinë kolosale, e gje-ti të burgosur politik në burg-jet e Serbisë.

Edhe jeta e tij e mëpasmeështë kalvar i një legjendetë botës shqiptare. Prej 28nëntorit 1912 dhe deri sa e

vranë më 14 gusht 1933, egjithë karriera e tij është epërshkuar nga një simfoniheroizmi që iu përkushtua dydashurive të pandara: Sh-qipërisë dhe Kosovës. Në ren-din ndërkombëtar me aqshumë ndryshime të viteve1912-1933 ai u turr përparapër të gjetur qoftë edhe njëxixëllonjë të vetme shpresenë fundin e tunelit të gjatë tëmbushur me errësirë, qëpërhapnin vendimet e disakonferencave ndërkombëtaretë cilat merreshin në dëm tëkombit shqiptar.

Por gjithsesi dashuritë emëdha nuk vdesin kurrë nëkujtesën njerëzore. Një ditëtë bukur ato ripërtërihen eshfaqen edhe më të bukuranë ndërgjegjen njerëzore. Nëfundin e shekullit që shkoi egjithë bota u bë dëshmitaremediatike e rishfaqjes së njëmiti në drejtësinë e Çlirimittë Kosovës.

Së bashku me luftëtarët eUÇK-së dhe forcat shumëko-mbëshe të NATO-s, më 12Qershor 1999, ditën kur atohynë në mënyrë triumfuesenë Prishtinë, unë besoj përnjë çast, me pasionin e njëbesimtari, se ka parakaluardhe një shpirt. Ka qenë shpirtii Hasan Prishtinës, engjëllittë lirisë së Kosovës, i cili atëditë pranvere fluturonte si aipoleni me të cilin po ngjyrosejpranvera e vetë kombit sh-qiptar.

Në këto 15 vite të çlirimittë Kosovës ne kemi përjetu-ar shumë ngjarje të mëdha.Republika e Kosovës ështështeti më i ri i kontinentitevropian, të cilit i përkasimtë gjithë ne, shqiptarët. Bash-kë me stabilizimin juridik,ekonomik dhe human të nën-shtetasve të saj, dalëngadalëbanorët e këtij vendi nërimëkëmbje e sipër filluan tënderojnë e të kthehen teketërit e tyre themelues medashuri dhe respekt, duke inderuar së bashku me ata qëranë në luftën e fundit përçlirimin e saj.

Vullnetarizmi kulturor injë qytetari biznesmen siMehmet Prishtina nga fshati

Polanc i Drenicës, që po jepnjë kontribut shembullor mendihmën dhe iniciativat e tijpersonale për lartësimin e fig-urës së Hasan Prishtinëskudo është një rast që duhettë merret si shembull dhe tëkuptohet se çfarë dashuriekanë për rrënjët e tyre qyteta-rët kosovarë.

Kjo mbrëmje besoj se dojetë e veçantë për të gjithë neshqiptarët e Shqipërisë dheKosovës, sepse po kon-tribuojmë për t'i rikthyer re-spektin dhe mirënjohjen emerituar Hasan Prishtinës.Por është një përkim jo i ras-tit, që sot nderimi me deko-ratën më të lartë për të sh-kon paralelisht me procesete integrimit të Shqipërisëdhe Kosovës në BashkiminEuropian. Në ëndrrat më tëlargëta për të ardhmen e sh-qiptarëve, patrioti HasanPrishtina do të kish aspiruarnjë jetë të ngjashme me evro-pianët e tjerë. Vetë ai ishtepersonifikimi i intelektualitevropian që udhëhiqej ngailuminizmi.

Hasan Prishtina tashmëfle i qetë në parajsën e ëndër-ruar, sepse Shqipëria dhe Ko-sova janë më të lira se kurrëndonjëherë dhe bashkë me toedhe ai. Nderim!"

Të pranishmit e shumtënga të gjitha trevat shqiptaretë rajonit u përshëndetënedhe nga Kryetari i Kuvendittë Kosovës, Jakup Krasniqi icili mes të tjerash theksoi:"Hasan Prishtina ishte biribesnik i Kosovës kryeng-ritëse ndër shekuj, por ai nuki përket vetëm Vushtrrisë qëe rriti, Prishtinës që e për-faqësonte dhe Kosovës mar-tire, por gjithë Shqipërisë dhekombit shqiptar, sepse vep-rimtaria e tij reflekton inter-esat e përgjithshme ko-mbëtare dhe jo lokale e par-ciale.

Dekorimi i Hasan Prish-tinës nga Presidenti Nishanipërbën një akt vlerësimi,mirënjohjeje dhe respekti tëthellë për këtë burrë të madhtë kombit dhe figurë tëshquar historike e simbol tëvlerave të larta kombëtare".


AKTUALITET

Ministrja e Mbrojtjes, znj.Mimi Kodheli dhe shefi i Sh-tabit të Përgjithshëm tëForcave të Armatosura, gjen-eralmajor Jeronim Bazo, tëhënën më 12 maj 2014, zhvil-luan një vizitë 24 orëshe nëAfganistan.

Drejtuesit e Ministrisë sëMbrojtjes dhe të Shtabit tëPërgjithshëm të FA u takuanme komandantin e misionitISAF, gjeneral Joseph F. Dun-ford, me ambasadorin e NATOnë Afganistan, Maurits R.Jochems, me komandantin eKomandës së Bashkuar gjen-erallejtënant Joseph Ander-son, si dhe me gjeneral bri-gade, James E. Rainey, zëv-endëskomandantin e Ko-mandës Rajonale të Jugut, ko-manda direkte nën të cilënveprojnë trupat speciale sh-qiptare, të cilat kontribuojnëpër paqen në Afganistan, nërajonin e Kandaharit.

Në takimet e tyre me drej-tues civilë dhe ushtarakë,ministrja Kodheli dhe gjen-eralmajor Bazo, diskutuan përproblematikën e tranzicionit tëmisionit ISAF pas vitit 2014,për aspektet operacionale ak-tuale, për kontributin që japinForcat e Armatosura të Repub-likës së Shqipërisë në këtë

Ministrja Kodheli dhe GjeneralmajorJeronim Bazo, vizitë zyrtare në Afganistan

Ministrja Kodheli: Judo të keni të gjithëmbështetjen time si

ministre e Mbrojtjes dhe tëShtabit të Përgjithshëm...Këshilla ime e fundit: pritsh-mëria jonë ndaj jush ështëvërtet e lartë, ndaj bëni gjithç-ka që duhet që ne të gjithë tëndihemi krenarë me ju.

Për herë të parë, 26 studentëshqiptarë, kandidatë përoficerë, nga të cilët 8 janë vaj-za, do të trajnohen në shkollëne përgatitjes së oficerëve nëNeë Jersey, SHBA. Me këtë rastnë Ministrinë e Mbrojtjes, nëbashkëpunim me Zyrën eBashkëpunimit të Mbrojtjes(ODC) u organizua një ceremo-ni e veçantë. Ishin të pran-ishëm: ministrja e Mbrojtjes,

operacion dhe perspektivën ekontributit të FA në periudhënpost-ISAF. Në këtë kuadër znj.Kodheli edhe një herë rikon-firmoi angazhimin e qeverisëshqiptare për të mbështeturvendimin e Aleancës.

Vizita e ministres sëMbrojtjes dhe shefit të Shtabittë FA në Afganistan, shërbeupër të kontaktuar në mënyrëtë drejtpërdrejte me trupattanë në terren. Nëpërmjet njëbashkëbisedimi të ngrohtë,

ministrja e Mbrojtjes tregoimbështetjen maksimale dhetë pakursyer, të qeverisë, Min-istrisë së Mbrojtjes, përdetyrën e vështirë dhe tërëndësishme që ata po krye-jnë. Në kuadër të takimit me

trupat tona, znj. Kodheli, i in-formoi për programet që qever-ia, administrata e re shqiptareka në drejtim të FA, mbësh-tetjes së tyre në konsolidimine proceseve që çojnë nëpërmirësimin e kushteve tëushtarakut, në trajtimin e tyretë ndershëm në raport mekërkesat e detyrave. Znj. Kod-heli i informoi ushtarakëttanë për reformimin, që po ibëhet Forcave të Armatosura,për punën në drejtim tepërmirësimit të kuadrit ligjor,që synon rikthimin e dinjitetittë ushtrisë në përputhje mestandardet NATO.

Znj. Kodheli dhe gjeneral-major Bazo në takimet direkteme efektivët e MAT 5 dhe Ea-gle 8, dy misione të cilat shër-bejnë në Kabul dhe Kandaharpërkrah aleatëve tanë, vlerë-suan profesionalizmin e tyrenë kryerjen e detyrës. Minis-trja Kodheli falënderoi trupattanë për përkushtimin me tëcilin po bëjnë detyrën e tyretejet të vështirë por shumë tërëndësishme. Angazhimi ityre me përgjegjshmëri mak-simale në kryerjen e detyraveështë mbresëlënës, theksoiznj. Kodheli. "Në takimet qëunë pata me drejtues të lartëushtarakë dhe civilë, vura reme kënaqësi se komandantëte Aleancës në terren, ndajnëtë njëjtin vlerësim: 'trupat spe-ciale shqiptare janë tëpërgjegjshme dhe në lartësinëe detyrës së tyre' dhe kjo mëgëzoi dhe me mbushi me kre-nari", - nënvizoi kreu iMbrojtjes.

26 studentë ushtarakë nisen për trajnim në New Jersey, SHBAznj. Mimi Kodheli, shefi i Sh-tabit të Përgjithshëm të FA,gjeneralmajor Jeronim Bazo,ambasadori i SHBA në Tiranë,z. Alexander Arvizu, gjeneralë,drejtorë dhe ushtarakë të lartëtë Ministrisë së Mbrojtjes dheShtabit të Përgjithshëm,atashe ushtarakë të akreditu-ar në vendin tonë, përfaqësuestë Zyrës së BashkëpunimitUshtarak (ODC), të CUBIC etj.

Ministrja e Mbrojtjes, Kod-heli, duke përshëndetur tëpranishmit u shpreh se, kujtojshumë mirë ditën që firmosaatë që quhet Letër Pranimi, ecila shënonte fillimin e një pro-grami të ri dhe tepër ambiciozme Gardën Kombëtare të NeëJersey, atë të përgatitjes sëoficerëve të rinj. Kjo do të

shënonte jo vetëm fillimin e njëdimensioni të ri në mar-rëdhëniet dypalëshe në fushëne Mbrojtjes, por mbi të gjithavendosjen e një standardi të rinë përgatitjen e oficerëve tërinj, duke ju ofruar kësisoj juveqë jeni sot këtu, mundësinëmë të mirë për të startuar dheavancuar në karrierën tuajushtarake.

Jam vërtet e lumtur, thek-soi më tej ajo, teksa shoh këtëgrup të mrekullueshëm dheplot energji prej 26 oficerëshdhe nënoficerësh të rinj, të cilëtsapo kanë përfunduar fazën eparë të trajnimit dhe janë gatitë nisen për në SHBA. E veçan-ta e këtij grupi është prania evajzave, gjë që është shumëinkurajuese. Duhet të bëni më

të mirën me qëllim që të përfi-toni sa më shumë nga ky pro-gram dhe dijet që do të merrninë Shtetet e Bashkuara t'i vininë shërbim të vendit. "Ju do tëkeni të gjithë mbështetjentime si ministre e Mbrojtjesdhe të Shtabit të Përgjithshëm.Jam më se optimiste për suk-sesin tuaj. Edhe njëherë urimedhe suksese në këtë hap tërëndësishëm në karrierëntuaj. Këshilla ime e fundit: prit-shmëria jonë ndaj jush ështëvërtet e lartë, ndaj bëni gjithç-ka që duhet që ne të gjithë tëndihemi krenarë me ju", kapërfunduar ministrja eMbrojtjes Kodheli .

Ndërsa ambasadori i SHBAnë Tiranë, Alexander Arvizu nëpërshëndetjen e tij, pasi kavlerësuar programin dhe për-gatitjen e bërë nga kandidatëtpër oficerë që do nisen për tra-jnim në Neë Jersey, theksoi sevizioni i këtij programi ka shër-byer për të frymëzuar shumëpersona që shërbejnë në FAshqiptare dhe se grupi "BlackEagle 001" ka bërë sakrificën

e pjesëmarrjes në këtë pro-gram, ata janë përpjekurshumë për t'u përgatitur dhepër të dhënë këtë kontribut. Mëpas, ambasadori Arvizu ka nën-vizuar marrëdhëniet dhe bash-këpunimin më se 15-vjeçarmidis Neë Jersey dhe Sh-qipërisë. Garda Kombëtare eNeë Jersey ka përmbushur mesukses të gjitha aktivitet e për-bashkëta me FA shqiptare, ak-tualisht ushtarët shqiptarë dheushtarët e Gardës së Neë Jer-sey janë të dislokuar së bash-ku në Afganistan, ka theksuarambasadori Arvizu.

Në ceremoni ka përshënde-tur edhe shefi i Shtabit tëPërgjithshëm i FA, gjeneralma-jor Jeronim Bazo.

26 kadetët, kandidatë përoficerë të grupit "Black Eagle001" janë përzgjedhur ngastrukturat e Forcave të Arma-tosura dhe kanë zhvilluar njëprogram të veçantë stërvitor,ndërsa për 13 javë rresht do tëpërgatiten në Qendrën e Tra-jnimit të Gardës Kombëtare tëNew Jersey, SHBA.


AKTUALITET

Kosova gjatë vitit 2013 kashënuar rritje ekonomike mëtë lartën në rajon. Kjo rritjeështë 3 për qind, por që si etillë sipas ekonomistëve tëBankës Botërore nuk ishte emjaftueshme për krijimin evendeve të reja të punës.

Në raportin e rregulltEkonomik për Evropën Juglin-dore të Bankës Botërore thu-het se në vitin 2013, secili ngatë gjashtë shtetet e EvropësJuglindore shënuan ritmepozitive rritjeje. Rritje në nive-lin 3 për qind ose më shumë ushënua në Kosovë, Maqedonidhe në Malin e Zi.

Përmes një video konfer-ence, Ellen Goldstein, drejtoree Bankës Botërore për EvropënJuglindore ka thënë se nëvitin 2013, Evropa Juglindorefilloi të rimëkëmbej nga rece-sioni. "Rritja ekonomike u bëe mundur falë kërkesës nërritje për eksportet e rajonitnga shtetet me të ardhura tëlarta, veçanërisht nga shtetete Bashkimit Evropian. Përm-bytjet shkatërruese në mes tëmajit janë një fatkeqësi hu-manitare për disa vende tëEvropës Juglindore dhe do tëkenë ndikime në rimëkëmb-

Në Nju Jork, u zhvilluaspektakli "Histori suksesi shqiptaro-ameri-

kan", organizuar nga Grupi Sh-qiptar i Medias, Studioja FadilBerisha dhe Fondi amerikan iArsimit për Kosovën. Siç njoftonAstrit Lulushi i Zërit tëAmerikës, dëshmitë e sukses-it të tyre janë sa të shumël-lojshme edhe frymëzuese.

Është hera e parë që komu-niteti shqiptar sjell në dritë bijtëe bijat më të suksesshme nëkaq shumë fusha e drejtime -si shkencë, politikë, arsim, art,biznes - dhe rëndësia është seasnjë prej tyre nuk e ka hum-bur vetëdijen e të qenit shqiptar,pavarësish ku ka lindur, ështërritur apo arsimuar.

Mbrëmja u zhvillua nërestorantin Battery Gardens, nëManhatan, Nju Jork. Kjo ngjar-je risi është nismë e kurorë-zuar pas përpjekjeve disavjeçare të përbashkëta mesGrupit Shqiptar të Medias, Stu-dios Fadil Berisha dhe FonditAmerikan të Arsimit të Kosovës.Nismën e mori Vera Mjeku, in-telektuale, tashmë drejtoreshëekzekutive e Projektit.

Ajo thotë se sukseset e sh-qiptarëve në Amerikë janë tëshumta, por vetëm që nuk janë

Pjesëtarët e familjesMavraj nga fshati Saradran iIstogut, teksa po e hapninvarrin e një familjari të tyretë vdekur, kanë hasur nëmbetje mortore nga lufta efundit në Kosovë.

Lidhur me rastin është njof-tuar Policia e Kosovës, e cilapasi ka dalë në vendin e ng-jarjes, menjëherë e ka bërësigurimin e lokacionit.Ndërkaq mbetjet mortore janëtërhequr nga Policia e EULEX-it, të cilat janë dërguar përekzaminim në Prishtinë.

Në Saradran të Istogut, nëvitin 2000, në një varrezë ma-sive ishin gjetur trupat e pa-jetë të 18 shqiptarëve tëekzekutuar dhe të varrosurnga forcat serbe, gjatë luftës sëfundit në Kosovë, mu në loka-cionin e varrezave të fshatit.Pas 14 vjetëve, pjesëtarët efamiljes Mavraj nga ky fshat,

Ekonomia e Kosovës, rritja ekonomike 3.5%jen ekonomike për disa vite nëvijim, të cilat pritet të vlerëso-hen më tej", ka shtuar Gold-stein.

Lidhur me situatën në tëardhmen për vendet e EvropësJuglindore, raporti i BankësBotërore parashikon rritjeekonomike me 1.9 për qind nëvitin 2014 dhe me 2.6 për qindnë vitin 2015.

Për Kosovën në vitin 2014Banka Botërore ka parash-ikuar që të ketë rritjeekonomike jo më shumë se3.5 për qind.

Ekonomisti i BankësBotërore, Agim Demukaj gjatëprezantimi të këtij raporti katheksuar se projeksionet përrritje ekonomike për vitin2014 kanë qenë 4.2 për qind,por për shkak të zhvillimeve tëfundit ekonomike në Kosovëka bërë parashikimet të jenë

më të ulëta. "Pse kjo rënie,fillimisht eksportet nuk kanëpërformuar ashtu siç kemi pri-tur. Eksportet e mallrave nëvitin e kaluar kanë qenë 6.3për qind rritje, derisa në këtëviti për tre muajt e parë kemipasur rënie prej 2.3 për qind,krahasuar më periudhën enjëjtë të vitit të kaluar. Njëpjesë e projeksionit pse ështëzvogëluar nga 4.2 për qind në3.5 për qind, është se në bux-hetin e Kosovës parashihetndërtimi i autostradës së re qëështë një shumë prej rreth 100milion euro, e që kjo ende nukështë nënshkruar dhe ne ekemi inkorporuar si mungesëtë investimeve", sqaron De-mukaj.

Të hyrat buxhetore në vitin

e kaluar, sipas Demukaj poashtu nuk kanë arritur të re-alizohet sipas parashikimevetë Qeverisë së Kosovës.

Doganat e Kosovës kanëpasur rënie të të hyrave nëvitin 2013 për 1 për qind, kra-hasuar me vitin 2012. Ekono-misti i Bankës Botërore AgimDemukuaj thekson se Kosovagjatë këtyre pesë viteve nëaspektin ekonomik ka stagnu-ar. "Ka qenë një rritjeekonomikë krahasuar mevendet tjera, por Kosova nuk karealizuar që të del nga 3 përqindëshi ka mbet rreth 3 përqindëshit, që në kohën kurvendet e rajonit kanë pasur

një rënie ekonomike deri nëminus 4.5 për qind, Kosova nëatë kohë pra në vitin 2009 kaqenë 2.9 për qind rritje. Derisavendet tjera kanë arritur murrit në 3 për qind, Kosova prapëka mbetur në 3 për qind tërritjes", tregon Demukaj,raporton Rel.

Sipas raportit të BankësBotërore zbutja e huave të kë-qija të larta dhe në rritje, ri-fillimi i rritjes së kreditimitpër bizneset huamarrëse, ven-dosmëria për përpjekje konsol-iduese për të ruajtur bilancinfiskal dhe ulja e borxhit publikdo të çonin në përshpejtimine aktivitetit ekonomik.

Dyshime për varrezë masivenë Saradran të Istogut

teksa po e hapnin varrin e njëfamiljari të tyre të vdekur,kanë hasur në mbetje mortorenga ajo periudhë.

Lidhur me rastin ështënjoftuar Policia e Kosovës ecila pasi ka dalë në vendin engjarjes, menjëherë e kabërë sigurimin e lokacionit,kanë njoftuar AvdullahMavraj dhe Visar Mavraj.

Ndërkaq, mbetjet mortorejanë tërhequr nga policia eEULEX-it, të cilat janë dërguarpër ekzaminim në Prishtinë.

Sipas banorëve të fshatitSaradran, dhjetëra shqiptarënga Lugu i Drinit, në mesine të cilëve edhe një vajzë, ish-in vrarë dhe ekzekutuar nëvende të ndryshme por mëpas janë bartur me kamionpër t'u varrosur në një varrezëmasive. Sipas tyre, deri mësot askush nuk është dënu-ar për krimin e kryer.

Histori suksesi shqiptaro-amerikan

vënë në dukje. Zonja Mjeku be-son se ky është vetëm fillimi nëkëtë drejtim, që tashmë ështëkthyer në lëvizje dhe shpejt dotë përfshijë shumë të tjerë,madje edhe qeveritë në Sh-qipëri e Kosovë do të jenë të in-teresuara. Potenciali intelektu-al, afarist, profesional i sh-qiptarëve në Amerikë ështëtepër i madh.

Fotografi i njohur në botënamerikane të artit Fadil Ber-

isha - studioja e të cilit në NjuJork tërheq shumë aktorë tëfamshëm e modele nga Ameri-ka e bota - gjithashtu ishte pjesëe projektit, duke ndihmuar meaftësitë e tij artistike për për-gatitjen e një libri të posaçëmku 150 shqiptaro-amerikanët esuksesshëm flasin mbi për-vojën e tyre.

Pjesë e projektit Histori Suk-sesi Shqiptaro-Amerikan ështëedhe Fondacioni Amerikan iArsimit për Kosovën. Drejtori ikëshillit drejtues të fondacion-it Dan Davidson thotë se kjoështë një ditë e shënuar përshqiptarët e Amerikës dhe se të150 të sukseshmit janë bërtha-ma e sukseseve të ardhshme.

Aktori Luan Bexheti ështënjë prej tyre dhe i tha Zërit tëAmerikës se është i lumtur dhese ka ardhur për ta ndarë gëz-imin me të tjerët.

Simboli amerikan i vallëz-imit, Toni Dovolani, falenderoiAmerikën për suksesin e tij, sidhe prindërit për përkrahjendhe nxitjen për t'u marrë meart.

Tirane- Në prag të 70-vjetorit tëçlirimit të Shqipërisë dhe 69-vjetorittë ditës së fitores së forcave aleatendaj nazizmit, janë përkujtuar 46ushtarët britanikë të rënë gjatëLuftës së Dytë Botërore në Shqipëri.

Përmes një ceremonie tëposaçme oraganizuar nga Shoqëriacivile dhe Ambasada Britanike janëzhvilluar homazhe përkujtimore nëmemorialin e ushtarëve britanikë, icili gjendet pranë liqenit artificial nëTiranë.

Ceremonia nisi me himnet e dyvendeve, më pas 'in memoriam' përata që dhanë jetën, jo vetëm përpërkujtim, por edhe nderim për jetëte tyre, që brezat e tjerë të jetojnë në

Në homazhe mori pjesë edhe gjeneral-lejtnant Rrahman Parllaku, "Hero i Popullit" dhe "Nderi i Kombit"

Përkujtohen 46 ushtarët britanikë të vrarë në Luftën e Dytë Botëroreliri. Të gjithë pjesëmarrësit në këtëceremoni, fillimisht mbajtën njëminutë heshtje në nderim të tërënëve britanikë dhe, më pas, zh-villuan homazhe dhe vendosënkurora me lule pranë memorialit bri-tanik. 46 ushtarë britanikë kanërënë në vendin tonë gjatë periudhës1939-1945 ndërsa kjo ceremonipërkujton sakrificat e vetëmohimine tyre. Në homazhet e zhvilluarame këtë rast mori pjesë edhe gjen-eral-lejtnant Rrahman Parllaku,"Hero i Popullit" dhe "Nderi i Ko-mbit". Ishin të pranishëm gjithash-tu edhe veteranë të tjerë të OBVL.Kreu i kësaj organizate z.Parllakushprehu nderimin për përkujtuar 46

ushtarët britanikë të rënë gjatëLuftës së Dytë Botërore në Shqipëri.Ai vlerësoi lart rolin e misionerëvebritanikë gjatë Luftës së DytëBotërore në vendin tonë

Pas kurorës me lule të vendosurnga zv.ambasadori i Britanisë nëvendin tonë, Stephen Hickling,nderuan Prefekti i Tiranës SadiVorpsi, Konsulli i Nderit të Meksikësnë Tiranë, Ylli Ndroqi dhe person-alitte të tjera.

Një vit më parë, Presidenti Nis-hani dekoroi ushtarakët e huaj tëKommonëelthit (pas vdekjes) me"Medaljen e Artë të Shqiponjës".

Çdo vit Ambasada e Britanisënë vendin tonë zhvillon një ceremo-

ni përkujtimore në memorialin e 46ushtarëve britanikë, të rënë gjatëLuftës së Dytë Botërore në Shqipëri,në shenjë nderimi për sakrificatdhe vetëmohimin e tyre.

Kjo ceremoni përkujtimore, ekthyer tashmë në një traditë në Sh-qipëri nga Ambasada britanike nëTiranë, zhvillohet jo vetëm në Brit-ani dhe në vendin tonë, por nëshumë vende të tjera të Evropës,Francë, Belgjikë, etj, ku kanë dhënëjetën ushtarët britanikë, gjatë Luftëssë Dytë Botërore. Këto ceremonijanë një simbolikë e vendosur ngaBritania e madhe, në nderim tëDitës së Kujtesës për të rënët e sajnë këtë luftë.


INTERVISTA

Allaman Aga lindi ne vitin1929 në sarajet e gjyshit të tijnë fshatin Vishaj, nga njëfamilje me origjinë shumë fis-nike e bujare, ashtu si ishteedhe trashëgimi nga familjete mëdha të zonave tona.Familja e madhe e Limon agV-ishit përbëhej nga 45-njerëz,dhe të gjithë ashtu si në punëedhe në luftra nuk ndaheshin.

"Jemi munduar, kemi vua-jtur, por harmoninë, respek-tin e dashurinë me njërit-jetrin nuk na e prishi askush,asnjëherë",-shprehet ai ingazëllyer.

I ofroj një foto të vjetër, emerr në dorë, drejtohet, pasie mer veh'ten dhe nis, dukeparë me vemendje foton, (qëështë e luftës së shkodrës)shpjegon: "Ky është xhaj Sidi,ky tjetri Begu(baba)..." Shumëi prekur vazhdon bisedën."Vendi jonë është një gad-ishull shumë i bukur e nëdallim nga gjith zonat perrethTiranes, pasi është një gad-ishull, anash të cilit rrjedhindy lumenj shumë të bukur:Erzeni dhe Zhullima. Përveçketyre ka edhe shumë për-renj e rrjedha të cilat janë meujë gjatë gjithë vitit. Po ashtuedhe burimi kryesor i lagjessë agallarëve rrjedh nga kodrae ullishte, të cilët aballarët etrashëgojnë edhe sot.

Dëshëron të vazhdoj me tëkaluarën, por unë me shumëmirësjellje e ndaloj, duke umunduar ta kthejmë bisedënnë vitet e aktivitetit të tij, tëcilën duhet shum takt me enis, pasi nuk i pëlqen të flasëpër veten...

...Ishte fillim i vitit 1942.Rrugës me kalldrom meslagjes tonë po vinin tre burra,të cilët un nuk i njihja. Me tëshpejt kaloj nga mbrapa ko-drës dhe kapërcej mbi murine xhaj Asmonit, pasi në sh-tëpinë nuk kishte njeri qëunë mund të bisedoja, kësh-tu që hyna atje. Xhaj Asmonii alarmuar më afrohet për tëmë ndihmuar, por nuk kishtekohë, pasi unë i them seç'farë kisha parë. Ai meshumë qetësi e dashamirësimë mori pranë vetes dhe mëpërkëdheli me atë urtësinëkarakteristike, (më duket seedhe sot e kam në qafë atëdorë fisnike e bujare).

NJOHJA ME MYSLIMPEZËN E HAXHI LLESHIN

Po, ata ishin: Met Gjata prejBultice, Kaje Karafili, LomFjolla pri Peze (korjer i Pezes).I shikoj të hyjnë në portë, atamë të mëdhenj se unë, të cilëtishin të angazhuar drejt për-drejt me çetën partizane tëPezës. Këtu unë nisa aktivi-tetin duke marr e dërguar tëdhëna sipas porosive e kërke-save të kohës. Ardhja e per-sonave të lartpërmendunkishte të bënte me organiz-imin e konferencës së Pezesqë do të mbahesh me në sh-

Flet Allaman Aga, pjemëmarrës në LANÇ, ish korier i Çetës së Pezës

Koha kur zgjeroheshin radhëte luftëtarëve kundër pushtuesit

tator të po atij viti. Këtë unë emësova një muaj më vonë meardhjen e Haxhi Lleshit te sa-rajet e xhaj Asmonit. Këtë ditënuk do ta harroj kurrë, pasiunë isha i ngarkuar nga xhajAsmoni që të isha gjith sy eveshë. ...Ishte mbasdite.Rrugës kryesore po ecin pesëburra. Shqetësohem e men-jëher hyj në portën e xhaj As-monit, por aty ishte edhedikush tjetër dhe unë u mun-dova t'i shmangesha, por aimu afrua dhe më tha: fol tri-mi xhajës! I them se po vijnëpesë persona. Më përkëdhelime shumë dashamirësi dukeju drejtuar personit tjetër: Kydjalë është si Asmoni parë,prandaj unë e dua fort, ështëshum vigjilent, e shtoi, ështëdjali Begut. Më pas un marrvesh se personi ishte MyslymPeza dhe ata që po vinin ishinHaxhi Lleshi me trimat e tij.

NJË FSHAT I TËRË NËREZISTËNCËN KUNDËR

PUSHTIMIT FASHIST

Më 7 Prill 1939, me sulmine italianëve, nga fisi jonë unisën për në Durrës 50luftëtarë mes të cilëve shqu-heshin xhaj Asmoni, BektashAga, Dalip Aga, Qazim L.Aga,Zeqir Aga, Riza Aga, BeromAga, Alush Aga, Sinan Aga,Xhaferr Aga, Mahmut Aga,Ferhat Aga, Sulejman Aga,Besim Aga, Mustafa Aga, My-ftar Aga, Molla Aga, Aslla Aga,Hysen Aga, Rrapush Aga, Shy-qyri Visha, Veli Aga, te lagjessë agallarëve; nga lagja eZelajve: Myslym Zela, AsllanZela, Sadik Zela, Ymer Zela,Qazim Zela, Mal Zela; ngalagja Dumi: Ali Dumi, Myrte-za Dumi, Molla Dumi, QamilDumi, Adem Dumi, TahirDumi, Rexhep Dumi,(me ketaishin edhe grupi i të rinjëvetë cilët më vonë u angazhuanme armë në brigadën e 22sulmuese të Pezes si) Misar,

Ramazan (Ahmet, Ramazan(Ymer), Ramazan (Hasan), Is-mail, Muharrem, Selman, Si-nan Aga, (lagja agallareve); ngaLagja Zela: Abdulla, Mustafa,Qazim (donit), Zela; nga LagjaDumi: Osman, Refik, Xhemal,Sinan Dumi, por këta sapoarritën në Durres, nuk ulejuan të hyjnë në luftime, mepretekstin se rezistenca qen-ka ndaluar. Kjo për mua edhesot ngelet enigmë, pasi gjith-monë kjo bisedë mbyllej, pornjë gjë e mbaj mend mirë:Asmoni i tha Begut (babës tim)se na lanë në dorë të bresh-kaxhinjëve. Kjo besoj ishteedhe arsyeja kryesore që neu lidhëm me lëvizjen.

SI E SHPËTUAM ZISO DAKEN

Xha Osmani rrëfen edhehistorinë e Ziso Dakes, se siai ngeli ke vorrezat në kodër.

"Po aty qëllojnë më mortajagjermanët. Kompanija e Xhev-det Petreles ishte në kodër dhemenjëherë ju dha urdhër tëtërhiqen. Ziso ra në nji gropëvarri dhe mbeti aty. I flasDulles edhe Lymit ,osht ky mrengeli këtu! Menjëherë u vumënë lëvizje dhe e morëm Zison.E kalojmë mbrapa kodrës, efusim në shtëpi dhe fillojmë tapastrojmë me pak raki mepambuk. Pastaj vijn burrat dhee marrin. (kjo, krejt origjina-le, pasi ma ka thënë vet ZisoDaka kur unë isha ushtar nëTufinë e Ziso ishtezv.komzndant i M.K.A.).

MBASDITJA, KUR DOLIHAXHI LLESHI

NGA MBRAPA LAGJES

Ishte një ditë me shumëshi dhe Erzeni kishte shumëujë. Urë atëhere nuk kishte.Kështu që Haxhi Lleshi meshokë kaluan mbrapa lagjesdhe dolën nga shkolla e vjetër,por nuk harroj se si Xhaj As-moni më besoi kontrollin e

zonës gjatë gjithë ditës, dheunë kam bo gjith ditën rojeduke mos lejuar të më kalojëas edhe nji person pa infor-muar për gjendjen, Ajo ditëishte shumë e veçantë, por nesi gjithmonë e kaluam mesukses. Ata i shoqëronte Haj-dari, vëllai i xhaj Asmonit.Dolën me sukses dhe Hjdariështë kthyer pas 10-ditësh.

Unë u falnderova për gux-imin që kisha treguar dheisha bërë një prej më të be-suarve për ruajtjen esekreteve të luftës, pasi zonajonë ishte bazë kryesore.

HAKMARRJA E PAMËSHIR-SHME E FASHISTËVE

Me nisjen e Haxhi Lleshitpër rrugë, siç e tham më parë,pas dy ditëve vjen një ushtrime shum vrull. Këto çastenuk do ti harroj sa të jemgjallë dhe ta dini e të mos eharroni edhe ju pasardhësittanë se ajo ishte vërtet mi-zori. Pasi erdhën, hynë rrethsarajave duke i dëmtuar atopa mëshirë vetëm e vetëm tëkapnin burrat në befasi.Vërtet kështu ndodhi. Ishtenji sulm i mirëpërgatitur nëbashkëpunim me forcat reak-sionare dhe vërtet na nakapën, më shumë të themi nëbefasi, pasi ata arrestuan nëkohë Xhaj Asmonin, Tutin,Mollën, Begun, Merin, Be-simin, Senën, Asllonin, Rra-pin, Sinonin dhe Tarin... (Tëmë falin pasi mund të kemharruar ndonji pa e përmend,por këta i kam parë vet, e mbajmend mir).

Pasi mbyllën dyert dhebrenda mbetën gratë, fëmijëtdhe malli e kapitali pa uprekur, po ashtu mbyllën edhestallën e bagëtive, duke juvënë zjarrin pa pyet se kushishte e si po përfundonte, porfale zotit që ata sapo i vunëzjarrin shtëpisë, u larguanme të arrestuarit e kështuunë bashkë me Sheqeren nus-en e xhaj Zeqirit mundëm tënxjerrim nga hauri bagëtin ekjo ishte fitore e madhe.

Dhe po ashtu shpëtuamedhe koçekun e bereqetit. Mesarajet e xhaj Asmonit udogjën edhe të Begut (babestim) po edhe të Seferit e Be-simit, kështu ne mbetëm nëqiell të hapur, por falë atyrepak objekteve që kanë paturtek zona e visharakëve,

atëherë periferi, sot qendërpranë kishës së Shën Proko-pit ku u sistemuan disa e tëtjerët tek familja e Musa Pol-loshit, e pas 6 muajvemundën të ribashkohen meshum mundime). Arritën tëlagohen Hajdari me grupin tëangazhuar në çetë. Me ta ish-te edhe Xhevdet Petrela, Bej-to Bultica, Kaje Karafili, etj.Por dua të qartësoj se në ull-ishte ku ata u strehuan,dikush mendon ti qëllojëforcat italjane, por Hajdari ikundërshton, duke ju treguarbregun e Erzenit ku ishin tëarrestuar personat e lart për-mendun, e nëse këta do tëhapnin zjarr, disfata ishte esigurt. Por kjo u mbyll medergimin e burrave në bugune Tiranës dhe pas një muajierdhën në shtëpi, ku meshumë mundime ne arritëmtë sistemohemi me objekte tëhapuna( forma kasolle melëndë drusore).

KONTRIBUTI PËR KONFER-ENCËN E PEZËS

Sarajet tona kanë qenëgjithnjë bazë e formacionevepër Çetën e Pezës. Kështu pratë gjithë përfaqësit detyri-misht do të kalonin nga zonajonë, e më pas niseshin përnë Pezë, pasi kishte edheshumë njerëz nga zona tëtjera të cilët ishin të lidhur meformacione të tjera politike, tëcilëve unë nuk dua tu për-mend emrat, pasi edhe nji-hemi, e më pas edhe atapothuajse u kthyen në anëntonë, ose në shumë raste nakanë ndihmuar. Njëri prejtyre, Lushi (Bultica) do tëhynte në Tiranë për të vrarëÇim Pezen. Unë bashkë meLymin e xhaj Cenit ishimngarkuar të ecnim fare të sh-kujdesur për të tërhequr ve-mendjen e milicëve. Me tuafruar ke sahati në qendër tëTiranës, pa prit e pa kujtuaru krijua një situatë shumë eacaruar dhe menjëherë ja be-hën grupe milicësh të arma-tosun e duke ndarë njerëzit eveçuar, si të ishin bagëti. Nembetëm në vend e sipas poro-sisë nuk e prishëm fare terez-inë, por vazhduam normalisht,gjithnji duke parë se ku sh-koi Lushi? Në fund të rrugës,para xhamisë së SulejmanPashës, aty ku sot ndodhetmonumenti i Sulejman Pash-es dhe ushtari i panjohur,kalon një pajton dhe nga kymoment ne nuk morëm veshmë se si shkoi puna e Lushit.Kështu ne u kthyem për nëshpit tona, por me ankthin sene nuk e kishim kryerdetyrën, por u habitëm se sapohymë na presin me shumëdashamirësi e lëvdata, pasine paskëshim bërë një detyrëpatriotike.....

Halit AGA


PROFIL

ÇOBO SKËNDERI

Emro Tefik Shehu lindi nëfshatin Kolonjë të Gjirokastrësmë 1900, në familje fisnike etë shquar për tradita patri-otike. Atje prej prindërve tëvetë, që në fëmini të hershmeu edukua e u rrit me virtytetmë të mira, si ç janë: atdhe-dashuria, besa, nderi, vël-lazëria e krenaria kombëtare.

Po gjatë Luftës së ParaBotërore, me qenë se push-tuesët u shkatërruan ekonom-inë, duke u djegur shtëpinë egrabitur tërë gjënë e gjallë,dmth bagëtitë, dhe i përndqninpër t'i eleminuar fizikisht, osepër t'i kthyer në skllevër,familja e tij emigroi në Turqi.Po fati si fati, Emros në njëpeiudhë të shkurtër kohore ivdesin të dy prindërit dhe njëvëlla i martuar. Kështu që bar-ra për të shpëtuar jetën e tërëvëllazërisë apo jetimëve, rambi shpatullat e djaloshit sh-tatlastar e zemër luan. Ai menjë vullnet e përkushtim të jas-htëzakonshëm, iu përveshçdolloj pune fizike. Shkonte nëfrontet më të vështira si ditëndhe natën, boll që të shpëton-te familjen. Veçse duke pohuarse ai, edhe se në ato kushtetejet të rënda, bëri çmos që tëshkollohej e arsimohej. Dhenë saj të sakrificave sublimeqë kreu, ai jo vetëm që shpë-toi familjen prej varfërisë, pornjëkohësisht zgjeroi edhe hor-izontin e vet arsimor e kultur-or, duke mësuar në mënyrë tëpërkryer disa gjuhë të huaja.

Emro më 1918 martohetme vajzën e Orhan Gjikës, sh-tëpia e të cilit me kohë ishtekthyer në një bazë Atdhetare,për tërë emigrantët shqiptar tëasaj periudhe, që jetonin, aposhkonin në Turqi. Atje çerdh-ja e Shehe, nga viti në vit ushtua e u shumua me shqipee zgalema, ku në shpirtrat enë zemrat e secilit prej tyre,pulsonte dashuria për Mëmëd-henë.

Mbas Luftës së Parëbotërore, me tërë familjenEmro u kthye në atdhe. Sambriti në Kolonjë, ngriti ngathemelet shtëpinë e vithisure të shkrumbëzuar, bleu disabagëti dhe nisi të lëroi arat nëmal. Për atë njeri fisnik, punaishte ideal e qëllimi parësor,jo vetëm i mbijetesës emirëqenies familiare, por edhei unitetit kombëtarë.

Emro kishte trashëguarshumë cilësi e veti të xhaxhaittë vet Sheh Hamdiut, icili luf-toi me armë në dorë kundërandartëve grekë në vitin 1912-1914. Dhe më 1920 udhëhoqibijtë e Kolonjës heroike deri sai hodhën në det pushtuesit ital-ianë, që zbarkuan në Vlorë. Kyburrë me tipare shqiponje, qënë atë kohë kur fati i kombitpo vihej në pikëpyetje, pati gux-imin e kurajon të deklarontebotërisht: "Më parë jemi sh-qiptarë e pastaj fetarë" Pra ai ushqua më tepër si patriot se sasi fetar. Në shenjë nderimi emirënjohje populli i këndonkëtij korifeu edhe për kontrib-utin që dha në "Kongresin eLabërisë" që u mbajt në Kuç tëkurveleshit më 1924.

Kushdo që ka paturfatin për t'u kuruarnë llixhat e Peshko-

pisë, do të shpreh vlerësiminmaksimal për shërbimin që tëofrohet.

Këtu gjen kushte shumë tëfavorshme si për kurim, ash-tu edhe për ushqime tëbollshme e për argëtim nëmënyrë sa më të kulturuar.

Këto kushte i sheh më ngaafër tek hotel "Ballkani" mepronar Shkëlqim e SonelaÇipuri, të cilët në çdo momenti gjen pranë pacientëve, që paskthimit nga llixha pushojnë nëhoteline tyre.

Ajo që shkruhet në hyrje tëkëtij hoteli : "Kujdesemi përshëndetin tuaj" gjen zbatimkonkret, veçanërisht tekpërkujdesja e personelit tëshërbimit, ku shquhen Roza,Shkëndia e Arditi. Ata janë të"shkrirë" në njësh me pa-cientët duke realizuar ndaj

Jeta në kohën jashtë kohe !!

"Kolonja një copë gropë, Ka patur burra me kokë, Selfo Hoxhën me Sheh Hamdinë, Rrapo Çobo bukurinë."

Kështu që shehajt në çdokohë, kanë qenë pjesë për-bërëse e elitës atdhetare tëfshatit, krahinës së Kurve-

leshit, rrethit të Gjirokastrëse mbarë kombit.

Pushtimin fashist Emro epriti si gjithë shqiptarët, mehidhërim dhe indinjatë tëthellë. Po sa mësoi për krijimine Frontit Nacional Çlirimtar, ungazëllye e u bë me fletë. Menjë herë u bë pjesë përbërëse

e tij dhe me krijimin e Çetësteritoriale të Kolonjës, merrtepjsë me armë në dorë, nëmënyrë aktive në të gjithaaksionet që ajo kryente. Mad-je shumë shpejtë shtëpia e tiju bë një nga çerdhet e partiza-nëve. Për atë kontribut të vyeru zgjodh Anëtar i Këshillit Na-cional Çlirimtar të krahinës sëKardhiqit.

Në ato vite të stuhishmevëlla i Emro-s, Nesheti i ciliishte një prej intelektualëve tëshquar të ushtërisëmbretërore gjatë viteve 1930-të, mbasi kishte mbaruar ak-ademinë ushtarake në Romëe gjeti me gradën e kolonelit.Edhe ai, si tërë familja e She-he pushtimin fashist e përje-toi me pikëllim e një neveritejet përbuzëse. Nesheti meforcat e armatosura të repar-tit të vet, që komandonte e qënë atë kohë ndodhej në El-basan, shkoi e luftoi në Kodrate Bestrovës kundër forcavefashiste.

Nesheti duke u udhëhequrnga postulati i Naimit: "PërShqipërinë dielli lind ngaperëndon." , nuk u radhitë meforcat partizane, por me ato tëNacionalizmit apo Ballin Ko-mbëtar. Veçse duhet pohuar seai, kurrë, kurrë nuk luftoi mearmë kundër partizanëve. Nëfund të luftës emigroi nëperëndim.

Familja e Emro-s për arsyeekonomike nga fundi i vitit1943 u shpërngul dhe u ven-dos në qytetin e Fierit, ku më1971 ai ndërroi jetë. Po në atovite që nisi të ashpërsohej luf-ta e klasave, dmth mbas vitevegjashtëdhjetë, ndaj atij person-

alisht e familjes së tij, si vëllai ballist Neshetit, nuk vonoi, qëtë mbahej pothuajse një qen-drim armiqësor! Ky paradoks,apo kjo armiqësi e stisur, vijoipo thuaj deri në përmbysjen ediktaturës, që përçudi, dek-laronte me të madhe për njëdrejtësi të përkryer. Ajo luftëe padrejtë vijoi aq, sa i shkur-toi jetën. Pra Emro iku nga kjobotë me një brengë e plagë tëpamerituar.

Janë të shumtë ish drej-tues të pushtetit vendor gjatëperiudhës së Luftës anti fash-iste, partizanë e komunista tëkrahinës së Labërisë, që ekanë njohur dhe vlerësuarEmron si patriot e intelektu-al.

Këtu mund të përmendimBirçe Meta, K. Çafa, Izet Ni-kolla, Xhevdet Guga dhe nëveçanti birin e FushëbardhësNeshat Çarçanin. Ai nëvizon:"E njoh shumë mirë shokunEmro Shehun, i cili ka mbaj-tur një qendrim të mirë poli-tik gjatë kohës së luftës Na-cional Çlirimtare. I lartë për-menduri qysh fillim të vitit1942 ka qenë i lidhur melëvizjen Nacional-çlirimtaredhe ka punuar në favor të saj,duke qenë edhe anëtar iKëshillit Nacional-çlirimtar tëkrahinës së Kardhiqit për njëkohë."

Se ishin këto padrejtësiparadoksale, ai rend u ndësh-kua nga vet populli shqiptar.Shoqërinë njerëzore e zhvillone lartëson puna e shkolla, dhejo vëllavrasia, ndaj shpesh dëg-jon të thuhet nga brezi imoshuar: Jetuam në kohënjashtë kohe!!

Llixhat e Peshkopisë, jo vetëm kurim por edhe defrim

tyre shërbim të standarteveeuropiane.

Është një ekip për tu ad-miruar që punën nuk e matme sasinë e orëve të shër-bimit ndaj pacientëve por merezultatin e arritur.

Ndaj me të drejtë Shkëlqi-mi shprehet se nuk e ndjenvehten pronar kur ndodhetmidis pacientëve, por njëshërbetor i tyre, veçanërishtkur ndodhet midis pacientëveqë edhe nga mosha relativishte lartë që kanë e shtyjnë drejtshumëfishimit tëpërkujdesjes ndaj tyre.

Në këto llixha vijnë për

kurim të sëmundjeve reuma-tizmale, jo vetëm nga Sh-qipëria, por edhe nga Kosova,Maqedonia e Mali i Zi…si dheemigrantë që vijnë këtu ngavendet ku kanë emigruar.

Kjo për faktin se ujrat ter-male të Llixhave të Peshko-pisë janë shumë dbipru-rërëse për shëndetine tyre,ndërkohë që është përsorurvazhdimisht shërbimi ndapacientëve.

Hasan MIHA


DOSSIER

Kur njerëzit mendojnë përurrejtjen etnike, antisemitizmin e fortë dhe konfliktin titanik mes Rusisë dhe

Gjermanisë, atyre shpesh u vjen nëmendje Lufta e Dytë Botërore.Megjithatë, këto karakteristika kanëqenë gjithashtu të pranishme në fron-tin perëndimor gjatë Luftës së Parë,ndonëse në një mënyrë më pak të or-ganizuar apo më pak të ngurtëideologjikisht. Fronti Lindor në peri-udhën 1914-1917 ishte një teatër ilëvizshëm, në të cilin mijëra civilë udëbuan nga shtëpitë e tyre. Ishte gjith-ashtu këtu që njerëzit persekuto-heshin për arsye se flisnin gjuhën egabuar, apo i përkisnin besimit tëgabuar fetar. Në shumë drejtime,Fronti Lindor ishte një lajmëtar përhorroret që do të vinin.

Teutonët gjermanë dhe sllavët rusëe kishin parë njëri-tjetrin si armiqprej shekujsh. Luftimet gjatë Luftëssë Parë Botërore ishin vetëm kapitul-li më i fundit në një betejë të vazh-dueshme për supremaci. Përparimi iRusisë në Prusinë Lindore në gusht1914 u shoqërua me shumë brutalitet,sic thuhet edhe në dëshminë e ofic-erit të kavalerisë cariste, VladimirLitauer: "Aty rreth orës gjashtë tëmëngjesit, një skuadron arriti objek-tivin për atë ditë… Skena në krahungjerman të kufirit ishte… e frikshme.Për milje të tëra, fermat, mullarët ebarit dhe hangarët po digjeshin. Ash-tu si cdo ushtri nën diell, ne plack-itëm dhe shkatërruam, dhe më vonëurrenim ta pranonim këtë gjë". Ven-dasit që dyshoheshin se kishin drej-tuar artileritë nga njësia e Littauerpranë fshatit Santopen u grumbullu-an në një vend dhe u ekzekutuan."Groten e humbi krejtësisht dhe ul-ëriti: Këta janë të gjithë spiunë, qël-lojini!". Në një cast të vetëm, kishinvdekur të gjithë. (Bota.al)

Të ndodhur përballë një dhune tëtillë, shumë prusiano lindorë u lar-guan për në perëndim në kërkim tësigurisë, duke sjellë me vete rrëfimetpër sakatime dhe masakra të tjerakundër tyre. Disa prej tyre ishin tëamplifikuar pasi kishin qarkulluarmes fshatarëve të frikësuar. "Kolonatë tëra me prusianë të lindjes erdhënnë qytetin tonë… Ata thonë se rusët ilidhin gratë gjermane që qëndrojnëprapa pemëve, ngrejnë kryqe të drun-jtë përpara tyre dhe i gozhdojnë fëm-ijët e tyre të vegjël mu përpara syvetë tyre. Pasi fëmijët e vegjël vdesin…rusët sakatojnë gratë dhe i vrasin",thuhet në ditarin e Pete Kuhr, njëbashkëkohësi.

Luftimet në Frontin lindor u kar-akterizuan edhe nga mizori dhe egër-si të tjera. Rusia përparoi 100 miljebrenda territorit gjerman përpara segjermanët të riorganizoheshin në njëkundërsulm. Të udhëhequr nga gjen-eralët von Hindenburg dhe Ludendor-ff, kundërsulmi u fokusua në pyjetpranë Tannenbergut, një fshat sot iquajtur Grynvald, 90 milje në verilind-je të Varshavës. Ky kish qenë skenëe një beteje epike mes teutonëve dhesllavëve në vitin 1410.

Duke përfituar nga ndarjet ebrendshme në komandën ruse, gjer-manët morën një fitore mbresëlënësemes 26 dhe 30 gushtit. 30 mijë rusë uvranë apo plagosën dhe 100 000 ukabën robër, ndërkohë që gjermanëthumbën 20 mijë vetë. Ishte fitorja mëe madhe e Gjermanisë në 1914 dhendoshta në të gjithë luftën. Përparimii Rusisë në Prusi mund të ish ndalurnë Tannenberg, por ushtria e saj mbe-ti në tokë gjermane dhe vazhdoi tëushtrojë trysni mbi austro-hun-garezët. Në 9 nëntor 1914, rusët nisëntë mbajnë nën rrethim - për herë tëdytë - Przemyslin, një qytet kështjellënë atë që sot është Polonia. Kur qyte-tin e kontrollonin austro-hungarezët,banorët sllavë që dyshohej se dërgon-in mesazhe të fshehtë rusëve ishinndëshkuar me një brutalitet arbitrar.

1914 / Lufta e Parë,lajmëtarja e horroreve

të shekullit 20

Banorja e Przemysl, Helena Jablons-ka ka shkruajtur në ditarin e saj: "Pondodh ekzekutim pas ekzekutimi.Austriakët janë duke varur njerëzitme dhjetëra tani, edhe të pafajshmit".(Bota.al)

Kur rusët morën qytetin në marstë vitit 1915, hebrenjtë në qytet për-jetuan një valë gjigande persekutimiantisemit. Trajtimi i tyre ishtepothuase i njëjtë me horroret që do tëpërjetonin më vonë në periudhën1939-1945. Në ditarin e saj, Jablons-ka vazhdon: "E martë, 30 mars. He-brenjtë po trajtohen pa pikë mëshire.Ata i prenë mjekrrën dhe e dogjën nëfaqe rabinin e vjetër nga Bircza, mëpas e lidhën pas një kali dhe e tërho-qën zvarrë. I rrahën të shoqen. He-brenjtë nuk lejohen të kenë në pronë-si dyqane.

E shtunë, 17 prill. Kozakët pritënderi kur hebrenjtë u larguan të luten…më pas, iu turrën atyre me kamzhikë,duke i marë zvarrë nga sinagogat,rrugët dhe pragjet e dyerve… Me qin-dra hebrenj. Cfarë do të bëjnë me ta?Disa prej më të vjetërve, më të dob-tëve nuk mundeshin dhe u rrahën mekamzhik. Cfarë vaji dhe dëshpërimi!Disa janë të fshehur në qilarë, porrusët do t'i gjejnë…"

Gjermania dhe Evropa LindoreNdërkohë që Fronti i Lindjes u zhyt

në luftëra të pafundme në 1914, gjer-manët vendosën të nisnin ofensivëne trye të madhe të vitit 1915 kundër

që ndodhnin në qytetin e saj të Suval-kit pranë kufirit me Lituaninë:"Furnizimet dërgohen përditë me kar-roca në Prusinë Lindore, pyjet uprenë, cdo lloj instrumenti bujqësor umor!… Cdo grua u dhunua… E gjithëPolonia duhej të boshatisej dhe githc-ka të dërgohej në Gjermani. Të githërriheshin dhe detyroheshin të ofroninkontribute të tillë". (Bota.al)

Ndërkohë që lufta vazhdonte, sig-uria dhe kategorizimi u bënëshqetësime në rritje për autoritetetgjermane. Të gjithë polakët mbimoshën 10 vjec duheshin rregjistru-ar, dhe u lëshuan dy milionë lejëkal-ime me fotografi. Në këtë proces klas-ifikimi, hebrenjtë u dalluan si mi-noritet i vecantë.

Në tetor të vitit 1915, komandantimjekësor gjerman në terren urdhëroiqë të gjithë personat që hynin në Gjer-mani nga lindja përmes hekurudhësduheshin "cmorisur" me qëllim që tëruhej pastërtia e Rajhut. Lindja shi-hej gjithnjë e më shumë si një vendpisllëku, sëmundjesh dhe mjerimi.

Së fundi, të burgosurit rusë tëluftës që ishin kapur nga gjermanëtkeqtrajtoheshin vazhdimisht. LauraTurczinovicz pa shumë prej tyre tek-sa marshonin përmes Suvalkit: "Rru-ga ishte e mbushur plot me robër, tëcilët tërhiqeshin si qenër, talleshin,rriheshin. Nëse binin përtokë, ata qël-loheshin me shkelma deri sa të ngri-heshin në këmbë, apo të qëndronin atypalëvizur - përgjithmonë".

Në shtator 1914, Kaizeri propozoimadje që të vendoseshin 90 mijë tëburgosur rusë në një gadishull në Ball-tik dhe të liheshin aty që të vdisninurie. Mëshira dhe dhembshuria nukishin tipare të konfliktit gjermano-sllav.

Ka edhe një tjetër faktor që lidh dykonfliktet më të mëdhenj të shekul-lit të njëzetë. Në fund të janarit 1915,u përdor gaz helmues kundër qenievenejrëzore për herë të parë në histori,kur gjermanët qëlluan me predha qëpërmbanin bram ksilili në drejtim tëtrupave ruse pranë Bolimovit në Polo-ni.

Përgjithësisht pranohet se brami iksililit që u qëllua atë ditë (tre muajpërpara se të përdorej kundër forcavebritanike në Ipres) synohej të përdorejvetëm si një agjent lotsjellës, dukeshkaktuar terbim të përkohshëm dhedjegie të hundës dhe fytit. Megjithatë,impakti i gazit tek disa prej viktimaveishte padyshim vdekjeprurës, ndonësenë fillim shastisës. Gjenerali rus Ba-zil Gurko ishte konfuz dhe i pasigurtëkur mori lajmet për viktimat e paza-konta mes njerëzve të tij.

Francis Smolinski, një civil polakqë u bë dëshmitar i përdorimit përherë të parë te armëve kimikekundër qenieve njerëzore në Bolimovgjatë Luftës së parë Botërore ka shk-ruajtur në kujtimet e tij: "Trupa tërrëzuar me shumë pak shenja jeteqëndronin të shtrirë në pyll. Cila ish-te arsyeja e kësaj ndodhie të paza-kontë? Mos vallë disa prej atyre që ish-in varrosur kishin qenë në gjendjekome dhe aspak të vdekur?"

Shenjat e para të armës së re nëveprim ishin konfuze për Smolinskin:"Në fillim u ngrita, dola jashtë dhepastaj pashë dicka që dukej si tym.Renda sërish në shtëpi duke thirrur:Zjarr! Zjarr!" Megjithatë, efekti itmerrshëm i gazit mbi disa prej vikti-mave ruse linte shumë pak vend përdyshim: "Ata merreshin, në turmanëpër vagonë, disa të shtrirë mbi tëtjerët. Ata që mundeshin, ecnin. Fy-tyrat i kishin ngjyrë mavi, nga goja udilte shkumë".

Gazi helmues, klasifikimi racor,puna e detyruar, grabitjet, keqtrajti-mi i të burgosurve rusë - Fronti Lin-dor i periudhës 1914-1917 ishte qartë-sisht një lajmëtar i horroreve që do tëvinin më pak se tre dekada më vonë.

BBC History

forcave ruse të vendosura në Galici,një rajon në Evropën qendrore që sh-trihej nga shpatet veriorë të maleveKarpate, deri në kufirin e sotëm tëRumanisë. Tetë divizione gjermanë uzhvendosën në perëndim për të mar-rë pjesë në një sulm që u koordinuame Austro-Hungarinë. Ofensiva nisinë 2 maj 1915 dhe u përqëndrua nëqytetin Gorlitse.

Të kapur në befasi dhe pa paturmjete artilerie, rusët u detyruan tëtërhiqen. Deri në fund të verës, Gjer-mania kontrollonte territoret e sotëmtë Polonisë, Lituanisë dhe pjesë tëBjellorusisë dhe Ukrainës. Shumë he-brenj bashkëpunuan me gjermanëtteksa këta marshonin në Evropën Lin-dore, pasi Gjermania imperiale shihejsi një flamurtare e liberalimit dhe tol-erancës, krahasuar me Rusinë car-iste. Hebrenjtë gjermanë kuptuan semund të përparonin në ushtri pa pa-tur frikë nga diskriminimi. Si rezul-tat, shumë shërbyen dhe spikatëngjatë luftës në tokën mëmë.

Megjithatë, ndërsa Gjermaniaaneksonte gjithnjë e më shumë ter-ritore, ajo nisi të fusë politika që, tëpaktën në sipërfaqe mund të shihensi pararendëse të epokës naziste.Zona të tëra të Polonisë u zhvatën ngaburime që i shërbenin makinerisëgjermane të luftës, dhe polakët u rek-rutuan për punë të detyruar. LauraTurczinovicz, një nënshtetase polakepërshkruan në ditarin e saj grabitjet


SPECIALEDR. SERHIY DZHERDZH*

Kryetar i Lidhjes qytetareNATO - Ukrainë

Partneriteti per sigurinë e Ukrainës sot kamarrë vlerat dhe

ngjyrat e saj praktike. Rusiashkeli marreveshjet ndërko-mbëtare, sulmoi pabesishtUkrainën dhe pushtoi një pjesëtë territorit te saj. Lufta po zh-villohet tashme në nje niveltjeter.Kemi te bëjmë me një hybridtë ri lufte :

" U krijuan artificialishtprobleme gjoja përmbrojtjen nga shtypja epopullsise ruso-folëse nëUkrainë, nga sulmet tipBandera, te cilat u per-doren si pretekst për ndë-rhyrje të armatosur.

" Ndergjegja e grave dhefëmijëve u manipulua ngapropaganda Ruse. Paratë edhëna nga Rusia i bënëato të mbështesnin lëviz-jet separatiste dhe të shër-benin si mburoja njerëzoregjatë operacioneve luft-yarake.

" Në krahina të ndryshme tëUkrainës, përjashtunjësitë luftarakë koman-do të ardhura nga Rusia,u përgatitën grupe sepa-ratiste të armatosura tëpërbëra nga civilë e të ko-manduar nga ushtarakërusë.

" Lufta cinike dhe brutale eRusisë kundër Ukrainëskishte për baze masht-rimin dhe futjen e trupavepa asnjë deklaratë lufte.Për më tepër, zyrtarët rusëmohojnë që kanë kryeraggression.

Për t'i rezistuar Rusisë, nendodhemi tashmë në procesine transformimit dhe rindërtim-it të shërbimeve special dhe tëforcave të Armatosuara, të cilatu dobësuan gjatë sundimit tëYanukovic. Ne u jemi mirënjo-hës gjithë organizatave ndërko-mbëtare veçanërisht NATO-spër mbështetjen që i dhanëUkrainës në këto ditë të vësh-tira. Partneriteti për paqe ësh-të një Marrëveshje e rëndë-sishme. Në vitin 1994 Ukrai-na pranoi dhe iu bashkua pro-gramit " Partneriteti per Paqe"(PfP) në kuadër të së cilës Ush-tria e Ukrainës mori pjesë nëshumë misione dhe operacionepaqeruajtëse krah për krahvëndeve antare dhe partnere tëNATO-s. Bilé, për një periudhëkohe Ukraina merrte pjesënjëkohësisht në të gjitha mis-ionet luftarake të NATO-sndërkohë që edhe vendetanëtare të saj nuk mund tëmernin pjesë njëkohësisht nëtë gjitha operacionet.

TANI ËSHTË KOHA QËUKRAINA KA NEVOJË PËR

NDIHMË.Sipas mendimit tonë prob-

lem më i madh i pushtimit rusnë Krime, Luhansk dhe Do-netsk, është kërcënimi për njëluftë bërthamore që mund tëshkatërrojë botën. Nuk do tëndodhë tani, dhe jo për faktinqë SHBA-ja do të qëndrojnëpërkrah Ukrainës. Kjo luftë qëdo të shgkatërrojë planetintonë do të ndodhë më vonë.

Në përputhje më Memoran-dumin e Bukureshtit, Rusia,SHBA-ja, Britania e Madhe si

Perspektiva e iniciatives së NATO-spër partneritetin dhe Ukraina

dhe Franca me Kinën mbe-teshin garantë të sovranitetitterritorial të Ukrainës. Agre-sioni rus tregoi qartë se letratnuk kanë asnjë vlerë kur flitetpër armët bërthamore. Pavar-ësisht se SHBA-ja, Britania,Franca dhe Kina do të sigurojnëintegritetin territorial tëUkrainës, gjithsesi kjo do tëshërbejë si një mësazh përgjithë vendet e tjera të botës seideja e ç'armatimit bërthamorështë në kolaps të plotë.

Me fjalë të tjera, të gjithatraktatet, marrëveshjet dhe pa-rimet e bashkëpunimit ndërko-mbëtar, të formuluara në deka-da nga OKB, OSBE, BE dheNATO do të zhvlehtësohen plotë-sisht. Nuk do të ketë njohje tëtyre dhe respekt të vlerave e pa-rimeve demokratike. I vetmiparim që do të respektohet dotë jetë ai i përdorimit të forcës.Tani nuk ka më dyshim përshumë vende se armët bërtho-more po zhvillohen më tej.

Veprimet e Rusisë flasinmë shumë se fjalët : Veprimete Rusisë kanë bindur einkurajuar jo pak vende mbinevojën e prodhimit të armëvebërthamore dhe të atyre tëshkatërrimit në masë. Shpejtdo të jemi dëshmitarë tërritjes së numrit të tyre nëbotë. Konflikte do të ketë edhenë të ardhmen dhe do të bëhenpërpjekje për zgjidhjen e tyreme mjete paqësore, por atëç'ka Rusia tregoi me shëmbul-lin e përdorimit të forcës nëUkrainë, është një rritje kup-timplotë e mundësisë së për-dorimit të armëve bërthamore

në të ardhmen. Dhe kjo do tëçojë në një luftë bërthamorebotërore e cila do të zhdukëjetën në tokë. Kjo është ajo qëRusia, Kremlini dhe personal-isht Putin po bëjnë sot për tëshkatërruar planetin.

Ka shumë rëndësi që mar-rëveshjet të vazhdojnë të jenënë fuqi. Lufta e Ruisë kundërUkrainës në 2014 duhet tëtërheqë vëmendjen tonë. Për-dorimi I grave dhe fëmijve simburoja njerëzore gjatë lufti-meve nuk ishte e papritur : Kjotaktikë u paralajmërua ngaPresidenti i Federatës Ruse,Vladimir Putin. Në konfer-encën për shtyp më datë 4 Mars2014 ai tha : "Në qoftë se do tëmarrin një vendim të tillë ( ekishte fjalën për ndërhyrje tëarmatosur në Ukrainë ) këtëdo ta bëjmë vetëm për të mbroj-tur qytetarët e Ukrainës. Nëqoftë se dikush nga ushtriaukrainase do të qëllojë mbi pop-ullin e tij prapa te cilit jemi ne,jo përpara por prapa tij, ateherële ta provojë të qëllojë mbi gratëdhe fëmijët".

Kuptimi i vërtetë i luftës kandryshuar. Jo gjëmime topash,jo hedhje bombash. Popujt nukjanë plotësisht tëndërgjegjshëm që lufta po vjen,që agresori të rrëmben terri-tore dhe ndërhyn brutalisht nëjetën paqësore dhe në gjerët mëtë thjeshta.

Lufta informative dhepsikologjike vazhdon endé. Me-diat ruse vazhdojnë të hel-mojnë mendjet e popullit rusdhe ukrainas nëpërmjet mash-trimit, manipulimit dhe pre-

sionit. Putin tashmë e tregoiveten që është edhe më isofistikuar e manipulator seHebelsi. Këtyre veprimeve uduhet dhënë përgjigja e meri-tuar.

Në fillim të Luftës së DytëBotërore, me qëllim që të mospërfshiheshin ne konflikt, disavende nuk iu kundervunë Hit-lerit. Megjithatë brenda njëkohe të shkurtër e gjithë Evro-pa u përfshi në të. Duke mbaj-tur parasysh përvojën e më-parshme historike është thel-bësore për të gjitha ato vendeqë promovojnë vlerat demokra-tike dhe në interes të paqes tëbashkëpunojnë për të ndalurPutinin ( imituesi kryesor i Hit-lerit ne kohën tonë ).

I bëjmë thirrje komunitetitndërkombëtar të na mbrojë nedhe vetvehten.

Në një intervistë dhënëBBC, Presidenti Putin, i cili nëatë kohë kryente detyrën ePresidentit par interim, dek-laroi se ai nuk e përjashtonmundësinë që një ditë Rusia tëbëhet antare e NATO-s, gjë qëdo të thotë se ai ishte prozgjerimit të Aleancës në 5 Mars2000. Në konferenën për sht-yp më 17 Prill 2014 papritmasai u shpreh se si rrjedhojë ekërcënimit që paraqet zgjerimii NATO-s ne pushtuam Kri-menë.

Ukraina nuk është shtet ipaangazhuar. Vala e fundit ezjgerimit të NATO-s ishte më2009 kur u pranuan anëtarëShqipëria dhe Kroacia. Sicduket pas 5 vitesh Putinin ezuri frika, por ai gënjen ashtu

sic e ka zakon të gënjejë gjith-monë.

Në fakt, pas pushtimit tëKrimesë ka ndodhur e kundër-ta. Është shtuar numri ivendeve që duan t'i bashkohenAleancës. Ukraina është njëvend që respekton vehten,punon për sigurinë e saj dhebashkëpunon me NATO-n përtë mbrojtur sovranitetin dheintegritetin e saj territorial.NATO është një Aleancë Politi-ko - Ushtarake, promovon vler-at europiane dhe për këtë ar-sye Ukraina dëshiron të jetëvend anëtar. Ky process tash-më gjen mbëeshtetjen e pjesësdërmuese të pupullsisë. Nejemi të vendosur të luftojmë përlirinë dhe pavarësinë tonë,ashtu sic kanë bërë edhe tëparët tanë.

Terroristë të financuar dhearmatosur nga Rusia po vrasincivilë, po torturojnë patriotët,vjedhin dhe frikësojnë populls-inë lokale në Krime, Luhanskdhe Donetsk. Megjithatë vendiështë i mobilizuar, qytetarët porezistojnë. Siguria na dikton tëluftojmë dhe mundim push-tuesit dhe terroristët në kush-te të reja. Pushtuesit rusë dotë nxirren jashtë kufijvë tëUkrainës. Shpreh bindjen timese Programi i Partneritetit përPaqe do të jetë i suksesshëmnë rast se komuniteti Euro - At-lantik do të dijë të mbrojë part-nerët e vet.

*Fjala e mbajtur në Konferencëne 17-te Ndërkombëtare të Këshil-lit Atlantik të Shqipërisë, Tiranë,20 Maj 2014.


KULTURË

HALIL RAMA

SAKIP CAMI

"Gropas 67" , është titulli i romanittë XI, të shkrimtarit Teodor Laço, njëtitull sinjifikativ që shpreh dhe nënk-upton gropën e madhe që u krijua nëshoqërinë shqiptare në vitet 60 tëshekullit XX dhe veçanërisht në vitin1967, pas Letrës së Hapur të KQPPSHdhe fjalimit të 6 shkurtit të Enver Hox-hës në imitim dhe në thellim të rev-olucionit kulturor kinez.

Cilido që e ka jetuar atë periudhëkohore, e përjeton edhe një herë tjetërme emocione të fuqishme nëpërmjetromanit të ri të shkrimtarit TeodorLaco. Është pikërisht ai brez lexue-sish që këtë roman e lexon me njëfrymë dhe me emocione që herë herëi dyzojnë vetë qënien e tij, nëse vërtete ka jetuar këtë jetë të vështirë dhetjetërsuese për njeriun. Nuk marr për-sipër të shpreh se çfarë ndjejnë lex-uesit e tjerë të brezave më të rinj dheas të atyre që e shkaktuan këtëpërçudnim të njeriut, por që në kryetë herës do të thonim se ky roman ësh-të një skaner politik , shoqëror dheletrar i Shqipërisë së viteve 60 dheveçanërisht e pas vitit 1967. Si dësh-mitar okular i disa prej situatave tëndodhura në roman dhe të përjetuarprej nesh, apo prej njerëzve tanë mëduhet të them se romane të tilla janëskenarë filmash artistike dhe doku-mentarësh, janë memorie dhe thirrjepër të mos harruar. Thonë shpeshdisa, se ne jemi një komb që harrojmëshpejt. Këtë nuk dua ta besojmë sepsenjë popull që harron edhe gabon mëshpesh dhe çdo gabim të tij e paguanshtrenjtë.

Laço skalit me mjeshtri personazhetë vitit '67 që ka qenë nga vitet më tëerrëta të historisë komuniste. "Në '67-ën nisi lufta ndaj besimit fetar. Nisisi një iniciativë e rinisë se një shkolletë Durrësit, që më pas u përhap nëgjithë Shqipërinë. Kjo "çmenduri" sol-li shkatërrimin e kishave dhexhamive, e veprave të artit bizantin,dënimin e klerikëve… me një fjalë er-dhi ajo që u quajt me mburrje nga En-ver Hoxha si shteti i parë ateist. Përmua gjithçka ndodhi ishte reminish-encë e revolucionit kulturor kinez. Nukmund të thuhet se revolucioni kultur-or kinez ishte një nga tablotë më tëzeza dhe më absurde që u zbatua pikëpër pikë në Shqipëria, por disa karak-teristika të tij u infektuan edhe nëshoqërinë shqiptare",-shprehet vetëautori në një intervistë për mediat.

Romani i Laços na bën thirrje që tëkujtojmë dhe të mos harrojmë, që tëreflektojmë dhe të nxjerrim mësimepër të sotmen dhe për të ardhmen. Japra, që ndodhka, që shqiptarët ndonësepopull i vogël, spiunojnë njëri tjetrin aqshumë dhe padrejtësisht dhe kënaqenkur e shohin vëllain apo bashkëqyteta-rin në burg, në internim, që kënaqenkur i marrin shtëpinë apo katandinë,që i shkatrrojnë jetën dhe familjendhe për të shkuar edhe më tej vrasinapo vjedhin sikur të ishin jo në një ter-ritor me 28 mijë kilometër katrore, porsi të ishin në Sahara apo Siberi, nëKinë apo në Indi. Ndaj në vend që tërritemi si shtet apo si komb rrudhemiedhe më shumë edhe sot sepse ataviz-ma të sistemit komunist na rëndojnëkaq shumë edhe sot.

Gropas, kënetë, ligatë, djerrinë etjjanë shprehjet dhe emrat e zonave dhefshatrave tona në atë kohë, qëtrashëguam dhe që i transmetuam mëpas sikur të ishin mrekulli të natyrësdhe të njerëzimit. Gropa e madhe qëpësoi Shqipëria pas vitit 1967 ishte e

ROMANE NGA TEODOR LAÇO:

" Tokë e ashpër , 1971" Përballimi, 1975, çmimi i Republikës" Lëndina e lotëve, 1978" Korbat mbi mermer, 1981" Të gjithë lumenjtë rrjedhin, 1987, çmimi Migjeni" Pushimet e kolonelit, 1990" Një vit i hidhur, 1996" Ishulli i mëkatarëve, 2004" Vrasja e buzëqeshjes, 2007" Mjegull, 2009" Gropas 67, 2014

Kritikë letrare për romanin e ri të shkrimtarit Teodor Laço

"Gropas 67 ", skaner politik, shoqëror dheletrar i shoqërisë shqiptare në vitet ''60

jashtëzakonshme. Si asnjë shtet dheasnji komb tjetër mohuam Përëndinëdhe deshëm të bindnim popullin sePërëndia ishte ai, diktatori dhe ajo,partia. Feja thoshte mos vidh. Ne emohuam fenë dhe kështu vidhnim mëlehtë se nuk do të na binte mbi kryemallkimi i Zotit, por në fakt mallkimii tij na shoqëroi gjithë vitet më pas. Sh-katrruam kishat dhe xhamijat dhe ibëmë magazina për grurë, por grurinuk u bë asnjëherë për t'i mbushur ato.Ushtarakëve u thamë hidhni poshtëspaletat dhe bëhuni njësh me popul-lin se gradat ju largojnë nga populli dhendodhi ajo që ushtria u bë çikë çikë. Ubëmë të gjithë njëlloj me një dhomë enjë guzhinë, me dy divane dhe një bufe,një televizor bardhë e zi dhe gatuanimme furnelë gazi në banjo.

Prandaj ndoshta do të ishte mirë qëedhe brezi i ri ta lexonte këtë romanqë të reflektonte se Shqipëria nuk kaqenë kështu , se prindërit u rropatënnëpër të tilla gropa për të arritur mbi-jetesën.

Në qendër të romanit janë tre per-sonazhë kryesorë, poeti Miron Konjari,inxhinjeri Vllasi Vishnja dhe ish ush-taraku Zigur.

Mironi është një poet i talentuar ,por që nuk shkruan dot brenda ko-rnizave të realizmit socialist, që shk-ruan më shumë për dashurinë se sapër partinë që drejtonte vendin. Ai gjatëperiudhës së redaktimit dhe botimit tëvëllimit të tij poetik bie pre e ndjen-jave dashurore me redaktoren Ana.Dhe ja, që ka shkelur në dërrasë tëkalbur, ka prekur në telat e huajasepse Ana është e fejuara e një diplo-mati karriere që mezi prêt të celebro-het dhe të martohet me të dhe të sh-kojë jashtë shtetit. Ana e dashuronMironin, por nuk mund të kundërsh-tojë martesën me të fejuarin e saj dhetë përballojë opinionin dhe syrin "vigji-lent", ku në çdo dy veta, njëri ështëbashkëpunëtor i sigurimit të shtetit,apo i Frontit Demokratik. Libri i Mironitbotohet, por shumë shpejt ai kthehetnë karton sepse ai nuk përmabn poezipër partinë dhe udhëheqësin, sepse aideterminohet nga dashuriçka. Dhe përtë mos u mjaftuar me kaq, Mironi dëbo-het nga Tirana dhe internohet në Gro-pas.

Po këtë fat ka edhe inx-hinjer Vllasi, vetëm për fak-tin se ai ishte martuar menjë ruse dhe nuk pranonteta ndante atë. Nuk mbaronme kaq sepse edhe të sho-qen, Marian apo Mashën siçi pëlqente ta thërriste Vlla-si, e burgosin për agjitaciondhe propogandë kundër par-tisë dhe pushtetit popullor.

Në një dhomë me këta tëdy në Gropas dërgohet edheZiguri, një ish ushtarak,edhe ky i internuar, por kyI fundit, me një status spe-cial, të spiunonte dy të inter-nuarit e rrezikshëm, Vllasindhe Mironin.

Në Gropas ata gjejnë një mjedis tëvështirë, por gjithësesi miqësor ngabanorët dhe jo miqësor nga bash-këpunëtorët e partisë dhe të sigurimittë shtetit. Dhe vuajtjet e tyre nukmbarojnë me kaq. Ata suverjohen çdoditë dhe çdo natë. Përpiqen ta ruajnëvehten, të kyçin gojën, por prapë seprapë bëhen pre e prapaskenave tëpunonjësve të sigurimit. Kështu dukeu mos u mjaftuar me internimin e Vl-lasit, atij i kurdisin një kurth, i fusinnën dyshek kryqin e kishës, sikur takishte vjedhur apo fshehur ai. Vllasine arrestojnë dhe e burgosin.

Rradha për t'u burgosur i vjenMironit. Por ngjarjet rrokullisen rrëm-bimthi jo vetëm me personazhet e ro-manit, por edhe në tërë Shqipërinë.Prishja dhe shkatrrimi i kishave dhexhamijave, fletë e rrufetë e famshmepër të goditur këdo me force, që nukecën me hapin e partisë, lufta ndaj za-koneve prapanike etj.

Mironi mbyllet në guaskën e tij,nuk shkruan dot, megjithëse subjekteka për romane të tëra. Provokimet eZigurit, të guzhinjerit Kristo e të tëtjerëve nuk kanë të sosur.

Ja si shprehet autori për këtëgjëndje emocionale dhe shpirtërore tëpersonazhit të tij: "Si mund të jetë botaime kjo skutë ku më detyrojnë t'i sh-tyj ditët? Në këtë jetë ku të gjithë jemiudhëtarë, kam dashur të ec drejt njëëndrre. Këtu s'mund të bëj dot asgjë,përveçse të largohem nga ëndrra. Tanile të vdesë, ta varros. A nuk i varrosikështu miku im i paharruar? Në këtëgropë bien edhe kujtimet. Dhe drita etyre po humbet, po shuhet, po ndyhetnga balta. Ja, kjo vërtet është e çu-ditëshme. E pakuptueshme. A nuk ithërresim kujtimet e bukura të së sh-kuarës për të larguar zymtësinë dhetrishtimin e së sotmes? Këtu në Gro-pas, edhe kjo pritje e dëshiruar e kuj-timeve është nxirë prej përditësisë,prej asaj që je i detyruar të bësh, tëdurosh, të pranosh dhe prej pritjes sëtë nesërmes , që do të jetë njëlloj. Ish-te një përçartje kllapie."

Dhe kulmi arrin kur edhe shokune Mironit, Arturin, operator në Kino-studio e akuzojnë për bashkëpunimme armikun e klasës sepse ka pirëkafe me Mironin, sepse ka shok Miro-

nin dhe e dëbojnë edhe atë.Kështu, në këto kushte Mironi e

gjen vehten buzë detit, jo për t'u ar-ratisur siç ndiqej në çdo çast, por përtë vrarë vehten. Qau edhe deti përkëtë poet, për këtë njeri me botë tëmadhe.

Por kush është Mironi ? Ndër mendna vijnë sa e sa poetë të burgosursepse shprehën fjalën e lirë poetike,shprehën dashurinë.

Po inxhinjer Vllasi ? Vllasi person-ifikon dhjetra intelektualë që studi-uan në Rusi, Ceki, Poloni dhe në ven-det e tjera lindore e përëndimore që upanë si armiq, megjithëse me dijet etyre vendosën themelet e gjeologjisë,minierave dhe industrisë shqiptare.Po kështu mund të sjellësh ndërmendsa e sa ushtarakë që studiuan nëBashkimin Sovjetik dhe që u martu-an me ruse dhe për këtë "krim" u bur-gosën, u shkarkuan dhe u syr-gjynosën.

Romani mbyllet jashtë skemave,por ashtu siç ndodh në të vërtetë. Tr-ishtimi i vdekjes së një njeriu. Deti upërmbys, e mbyll rrëfimin autori.

Tanimë është përmbysur edhe njëkohë, një regjim, por a është përmby-sur me të vërtetë ai? Herë pas herërishfaqen fantazmat e tij. Kanë kalu-ar 30 vjet nga vdekja e diktatorit dheme të merren të gjithë, historianë,politikanë, analistë, publicistë, 22 vjetnga triumfi i demokracisë dhe ndry-shimi në ekonomi lë për të dëshiru-ar. Brezi i "Gropasit 67" tashmë ështënë pension pleqërie dhe merr më pakse dyqind dollar në muaj.

Nuk është bërë asnjë analizë, nukështë nxjerrë asnjë konkluzion i plotëas për peridhën e Mbretit Zog, as përLuftën Antifashiste të Popullit Sh-qiptar, as për dosjet, gabimet, fajet dhekrimet e periudhës së komunizmitdhe as për luftën e sotme kundërkrimit të organizuar dhe korrupsion-in që po e bren vendin cdo ditë e mëtepër.

Në romanin që lexohet me njëfrymë ka përjetime emocionale të ng-jarjeve të cilat i ke dëgjuar, njohur oseke qenë afër. Personazhet janë të qëm-tuar nga realiteti i asaj kohe. Person-azhi i Tomë Gjëvarfi është person real.Kur e ka "skalitur" atë si personazhLaço ka patur parasysh një njeri realqë e ka takuar në 'Turizmin' e Fierit,qytet në të cilin vetë ai ishte "qarkul-luar". "Kam pirë një kafe me të. M'uafrua vetë se ishim nga fshatra fqinj.Ishte guximtar i madh. Zbriste nëqytet në të rrallë kur i jepnin leje. Ish-te natyrë rebele. Historia e Tomësështë historia e atij njeriu",-rrëfenvetë Laço. Ndërsa tek personazhi i po-etit Miron Konjari është historia eshumë shkrimtarëve, çdonjëri mundta gjejë nga pak veten tek ai, po ashtudhe ajo e inxhinierit Vllas Vishnja.Kësioj, autori i romanit "Gropas '67"rrëfen mjeshtërisht persekutimin eelitës shqiptare

"Romani "Gropas 67" na bën thirrjepër të vepruar dhe për të mos harruar.

kryeredaktor: halil rama ; zv/kryeredaktor: sakip cami ... · ndërkohë një lufta e...

Documents