kszta¸towanie si¢ rynkowej oferty prywatnych us¸ug...

57Polityka Zdrowotna

STRESZCZENIE

Zmiany ustroju ochrony zdrowia w Polscewprowadzone w latach 1999-2004, w tymzmiana sposobu finansowania Êwiadczeƒzdrowotnych, pozwoli∏y prywatnym Êwiadcze-niodawcom oraz zak∏adom ubezpieczeniowymna przygotowanie i skierowanie na rynek nowychjakoÊciowo ofert produktowych. W roku 2004 ich oferty by∏y ju˝ na tyle dojrza∏e i zró˝nico-wane, ˝e mo˝liwe sta∏o si´ podj´cie systema-tycznych badaƒ nad kszta∏towaniem si´ tegonowego segmentu rynku.

Prowadzony od tego czasu przez Obserwato-rium Rynku Ubezpieczeƒ Zdrowotnych i Us∏ugMedycznych monitoring dotyczy liczby pod-miotów oferujàcych dodatkowe ubezpiecze-nia zdrowotne i abonamenty medyczne, licz-by i rodzaju ofert kierowanych zarówno doklienta „grupowego”, korporacyjnego, jaki indywidualnego, a tak˝e zakresu i charakteruÊwiadczeƒ zdrowotnych oraz ich dost pnoÊci.Pomiary dotyczà równie najbardziej istotnych para-metrów samej konstrukcji ofert. Relacjonowane

Kszta∏towanie si´ rynkowej oferty prywatnych us∏ug medycznych i ubezpieczeƒ zdrowotnych w Polsce w latach 2005-2010

KSZTA¸TOWANIE SI¢ RYNKOWEJ OFERTY PRYWATNYCHUS¸UG MEDYCZNYCH I UBEZPIECZE¡ ZDROWOTNYCHW POLSCE W LATACH 2005-2010*

The development of the private health insurance and medical services marketPoland in the years 2005-2010*

Romuald Holly, Magdalena Szczepaniak, Uniwersytet Medyczny w ¸odzi

ABSTRACT

The reforms of the Polish health care system in the years 1999–2004, including the reformof health care financing, made it possible for private health care providers and insurers to designand launch a new range of products. By 2004, these products had become sufficiently matureand differentiated to undertake systematic research on the development of this market segment.Thus, the Observatory of the Health Insurance and Medical Services Market started to monitorthe number of organizations offering supplementary health insurance coverage and subscription--based medical services, the number and type of products sold to corporate and individualcustomers, as well as the range, type, and availability of services and benefits. The major parametersof the structure of these products were also examined. The above monitoring gives a clear pictureof the determining factors and development of the private health insurance and medical servicesmarket in Poland, as well as its impact on the evolution of the health care system in the years 2004–2010.

This paper focuses in particular on those findings which reveal the processes of adjustinghealth products to the needs and expectations of consumers/patients. Another major interestis how insurers and providers aggregate health risks and segment their clients to make theirproducts not only profitable, but also compatible with the Polish health care system and withits legal and organizational framework to the greatest possible extent.

The results of our research and analyses indicate that risk adjustment methods can be used todesign health insurance and medical service products that would be both attractive to the consumers/patients and profitable to the insurers and providers.

Keywords: health insurance, health benefits, guaranteed benefit package, private health insurance,subscription-based medical services, health care market

S∏owa kluczowe: zabezpieczenie zdrowotne, Êwiadczenie zdrowotne, koszyk Êwiadczeƒ gwaran-towanych, prywatne ubezpieczenie zdrowotne, abonament medyczny, rynekochrony zdrowia

* Angielskoj´zyczny, skrócony tekst artyku∏u ukaza∏ si´ w Journal of Health Policy, Insurance and ManagementVIII (I), s. 111-120.

58 Marzec 2012 • Nr X

badania pokazujà uwarunkowania i sposóbkszta∏towania si´ rynkowej oferty prywatnychus∏ug medycznych i ubezpieczeƒ zdrowotnychw Polsce, trendy i kierunki dokonujàcych si´zmian oraz wp∏yw rzeczonej oferty na ewolucj´systemu ochrony zdrowia w latach 2004-2010.

Artyku∏ eksponuje szczególnie te wynikipomiarów, które ukazujà – z jednej strony –procesy dostosowywania produktów do po-trzeb zdrowotnych i oczekiwaƒ klientów-pa-cjentów, z drugiej strony zaÊ podejmowaneprzez Êwiadczeniodawców i ubezpieczycielipróby takiego agregowania ryzyk zdrowot-nych i segmentowania klientów, by oferowaneprodukty by∏y dla nich nie tylko op∏acalne,ale by by∏y zarazem mo˝liwie najlepiej wpisanew polski system ochrony zdrowia, tj. dosto-sowane do potrzeb tego systemu i jego kszta∏tuprawno-organizacyjnego.

Wyniki prowadzonych przez nas badaƒi analiz poÊrednio ukazujà wi´c mo˝liwoÊciwykorzystania idei i metod Risk Adjustmentdo konstruowania produktów us∏ug medycz-nych i ubezpieczeƒ zdrowotnych w takimkszta∏cie, i o takich parametrach, które czyniàje zarówno atrakcyjnymi dla klienta-pacjenta,jak te˝ op∏acalnymi dla Êwiadczeniodawcyi ubezpieczyciela.

WPROWADZENIE

Jednym z najcz´Êciej wykorzystywanychsposobów poprawy efektywnoÊci systemuochrony zdrowia jest zwi´kszanie zakresui dost´pnoÊci do Êwiadczeƒ zdrowotnychoraz poprawa ich jakoÊci za sprawà urucha-miania alternatywnych i/lub dodatkowychêróde∏ finansowania. W wielu krajach êró-d∏ami tymi sà dobrowolne ubezpieczenia

zdrowotne (DUZ). W paƒstwach OECD conajmniej jedna trzecia obywateli korzystaz tej w∏aÊnie formy ochrony zdrowia. Dodat-kowe (na ogó∏ komercyjne i prywatne) ubez-pieczenie zdrowotne wyst´puje na ró˝nychpoziomach zabezpieczenia zdrowotnegoi stanowi mniej lub bardziej integralnà cz´Êçsystemów ochrony zdrowia w oko∏o 30%paƒstw OECD.1

Narastajàca niewydolnoÊç systemu ochronyzdrowia w Polsce, wyraênie widoczna ju˝ podkoniec lat 80, wymaga∏a przede wszystkimzmiany sposobu finansowania. Przeprowa-dzenie tej zmiany u∏atwi∏a dokonujàca si´transformacja spo∏eczno-polityczna, która te˝okreÊli∏a jej kierunek. Przyj ta w 1999 roku nowaregulacja prawna – ustawa o powszechnymubezpieczeniu zdrowotnym – w miejsce do-tychczasowego bud˝etowego systemu finan-sowania wprowadzi∏a system hybrydowyo charakterze instytucjonalno-zaopatrzeniowym,a zarazem publiczno-ubezpieczeniowym.

Rzeczona niewydolnoÊç bud˝etowego fi-nansowania systemu ochrony zdrowia w Polsce∏àczy∏a si´ z kryzysem gospodarczym orazpowolnym, aczkolwiek sta∏ym spadkiem na-k∏adów na ochron´ zdrowia.2 W 1998 rokupubliczne wydatki na ochron´ zdrowia w Pol-sce kszta∏towa∏y si´ na poziomie 3,8% PKB.3 Ni-ski poziom dost´pnoÊci Êwiadczeƒ zdrowotnychw Polsce w latach 90. bezpoÊrednio wiàza∏ si´z niekorzystnymi wartoÊciami najwa˝niej-szych wskaêników stanu zdrowia ludnoÊcitraktowanymi zarazem jako kryteria ocenyefektywnoÊci systemu ochrony zdrowia.4

Radykalna zmiana ca∏ego systemu ochronyzdrowia nastàpi∏a wraz z wejÊciem w ˝yciez dniem 1 stycznia 1999 roku ustawy o po-wszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym.5 Nowaregulacja prawna, w miejsce systemu bud˝e-towego wprowadzi∏a system hybrydowy o cha-

Romuald Holly, Magdalena Szczepaniak

1 OECD, Private Health Insurance in OECD Countries: Policy Brief, September 2004, OECD Health Data2007, Paris October 2007.

2 Do roku 1999 w Polsce funkcjonowa∏ system ochrony zdrowia oparty na modelu Siemaszki – pe∏nej od-powiedzialnoÊci paƒstwa za dostarczanie i finansowanie Êwiadczeƒ zdrowotnych obywatelom.

3 Wed∏ug standardów WHO paƒstwo, w którym udzia∏ procentowy PKB w finansowaniu ochrony zdrowia nieosiàga poziomu co najmniej 5%, nie jest w stanie zapewniç powszechnej dost´pnoÊci do Êwiadczeƒ zdrowotnych.

4 Najlepiej obrazuje to wzrost liczby przedwczesnej (przed 65 rokiem ˝ycia) umieralnoÊci m´˝czyzn w na-st´pstwie chorób uk∏adu krà˝enia. W Polsce w roku 1991 umieralnoÊç z powodu chorób uk∏adu krà˝eniadla ca∏ej populacji m´˝czyzn kszta∏towa∏a si´ na poziomie 797 na 100 tys. ludnoÊci, podczas gdy przeci´tnawartoÊç tego wskaênika dla krajów Europy Zachodniej kszta∏towa∏a si´ w tym okresie na poziomie 178na 100 tys. ludnoÊci – Màdry-Topór R, Pajàk A. Stan zdrowia ludnoÊci Polski na tle innych krajów europej-skich i pozaeuropejskich, [w:] Poêdzioch S, RyÊ A (red.). Zdrowie Publiczne – wybrane zagadnienia, Uni-wersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius, Kraków 1996. Obecnie wskaênik ten wynosi dla Polski 480na 100 tys. ludnoÊci, zaÊ dla Europy 135 na 100 tys. ludnoÊci – Wojtyniak B, Goryƒski P (red.). Sytuacjazdrowotna ludnoÊci Polski, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Paƒstwowy Zak∏ad Higieny, War-szawa 2008.

5 Dz. U. 1997 nr 28, poz. 153 i nr 57, poz. 468.


rakterze instytucjonalno-zaopatrzeniowym, a za-razem publiczno-ubezpieczeniowym.

Wprowadzenie dobrowolnych ubezpieczeƒzdrowotnych (DUZ) traktowano jako do-datkowy sposób poprawy efektywnoÊci sys-temu ochrony zdrowia. Szerszy udzia∏ pry-watnego sektora systemu ochrony zdrowiaw organizowaniu i dostarczaniu Êwiadczeƒmia∏ u∏atwiç obywatelom równy dost´p doÊwiadczeƒ zdrowotnych i urealniç prawo wy-boru Êwiadczeniodawcy. S∏u˝yç temu mia∏atak˝e mo˝liwoÊç przystàpienia do obowiàz-kowego ubezpieczenia zdrowotnego w innejni˝ Kasa Chorych instytucji ubezpieczeniazdrowotnego dzia∏ajàcej na podstawie odr´b-nych przepisów o dzia∏alnoÊci ubezpiecze-niowej.6 Kolejny, przeprowadzony w 2003roku etap reformy nada∏ systemowi ochronyzdrowia w Polsce bardziej scentralizowanycharakter – Kasy Chorych zastàpiono jed-nym p∏atnikiem publicznym – NarodowymFunduszem Zdrowia (NFZ).7 Na tym etapiereformy dla kszta∏towania si´ ubezpiecze-niowej oferty rynkowej kluczowe znaczeniemia∏ wyrok Trybuna∏u Konstytucyjnego8

wskazujàcy na brak okreÊlenia w ustawieo powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnymw NFZ zakresu Êwiadczeƒ zdrowotnychprzys∏ugujàcych osobom ubezpieczonym, corozumie si´ jako brak koszyka gwarantowa-nych Êwiadczeƒ zdrowotnych. Trybuna∏ jed-noznacznie wić wskaza∏, ˝e warunkiem sku-tecznoÊci reformy, w tym tak˝e implementacjiDUZ, jest okreÊlenie koszyka Êwiadczeƒgwarantowanych. Koszyk stwarza bowiemwarunki do uporzàdkowania systemu ochro-ny zdrowia i wyznaczenia obszaru funkcjo-nowania zarówno publicznej, jak i prywatnejubezpieczeniowej oferty produktowej napolskim rynku ochrony zdrowia, a tak˝e najednoznaczne zdefiniowanie przedmiotuubezpieczenia, wyliczenie rezerw na pokry-

cie ryzyka oraz okreÊlenie zasad partnerstwapubliczno-prywatnego.9 Przestrzeƒ dla do-datkowych ubezpieczeƒ zdrowotnych mo˝ebyç stworzona przede wszystkim poprzez:(1) wy∏àczenie wybranych Êwiadczeƒ zdro-wotnych z koszyka, (2) okreÊlenie dla wybra-nych Êwiadczeƒ pewnych ograniczeƒ, (3)ustalenie w wybranych przypadkach standar-du realizacji procedury, (4) sformu∏owaniew wybranych przypadkach zasady realizacjiÊwiadczenia. 10

System publicznego finansowania ochronyzdrowia w Polsce oparty o NFZ okaza∏ si´równie˝ dalece niewystarczajàcy dla realizacjikonstytucyjnych gwarancji zaopatrzenia oby-wateli w Êwiadczenia zdrowotne. Sta∏o si´ todrugim, niezale˝nym od wprowadzonychzmian legislacyjnych, impulsem wprowadzaniana rynek komercyjnych ofert ubezpieczeƒzdrowotnych. 11 Tym samym zasadne sta∏o si´podjćie longitudinalnych badaƒ w tym za-kresie. Utworzone w tym celu, w ramachwspó∏pracy Katedry Polityki Ochrony ZdrowiaUniwersytetu Medycznego w ¸odzi z Krajo-wym Instytutem Ubezpieczeƒ w Warszawie,Obserwatorium Rynku Ubezpieczeƒ Zdrowotnychi Us∏ug Medycznych prowadzi od 2004 rokusystematyczne badania produktów oferowa-nych na polskim rynku ochrony zdrowia.Podstaw´ pierwszych analiz stanowi∏y kryteriaratingowe ustanowione w 2002 roku przezKrajowy Instytut Ubezpieczeƒ na u˝ytekprzyznawanego zak∏adom ubezpieczeƒ Cer-tyfikatu JakoÊci Produktów Ubezpieczenio-wych Dobra Polisa. Rezultatem rzeczonychbadaƒ i analiz sà cyklicznie sporzàdzane ran-kingi ofert produktowych zak∏adów ubezpie-czeƒ publikowane na ∏amach czasopism: Po-lityka Zdrowotna, Mened˝er Zdrowia, Wprost.Od 2007 roku analizy porównawcze obejmujàrównie˝ ofert´ produktowà prywatnych cen-trów medycznych (tzw. firm abonamento-


6 Instytucja ta zobowiàzana by∏a do: (1) zapewnienia Êwiadczeƒ zdrowotnych co najmniej w zakresie prze-widzianym ustawà o puz, (2) objćia ochronà ka˝dego wnioskodawc´ (zasada open enrolment) wraz zezg∏aszanymi wówczas cz∏onkami rodziny, bez wzgl´du na czynniki ryzyka zdrowotnego (odnosi∏o si´ totak˝e do mo˝liwoÊci ró˝nicowania wysokoÊci sk∏adki), a tak˝e (3) dzia∏ania na teranie ca∏ego paƒstwa –Dz. U. 1998 nr 117, poz. 756. Zapis ten jednoznacznie dopuszcza∏ ju˝ rozwój dodatkowych (w tym pry-watnych) ubezpieczeƒ zdrowotnych.

7 Dz. U. 2003 nr 45, poz. 391. 8 Wyrok Trybuna∏u Konstytucyjnego z dn. 7 stycznia 2004 r., sygn. K 14/2003. 9 Holly R. Zmiana spo∏eczna w ochronie zdrowia w Polsce – czyli: o reformie jakiej potrzebujemy, Rozprawy

Ubezpieczeniowe, zeszyt 5 (2/2009).10 Ruciƒski P. Koszyk Êwiadczeƒ gwarantowanych A. D. 2009, Kardiochirurgia i Torakochirurgia Polska, nr 6 (4)

2009. 11 Aczkolwiek pierwsze próby wprowadzenia DUZ w Polsce podj´te zosta∏y ju˝ na poczàtku lat 90., kiedy

pojawi∏y si´ produkty ubezpieczenia zdrowotnego oferowane przez ZU Westa S.A.


wych)12 oraz niepublicznych i publicznych za-k∏adów opieki zdrowotnej (g∏ównie szpitali).Do roku 2010 przeprowadzono 6 edycji monito-ringu.13

Jako ubezpieczenia zdrowotne kwalifi-kowane by∏y oferty gwarantujàce przedewszystkim leczenie ambulatoryjne i/lub szpi-talne, a tak˝e zapewniajàce wyp∏at´ Êwiad-czenia pieni´˝nego na wypadek zachorowaniai/lub pobytu w szpitalu. Analizie poddano ofertyproduktowe dost´pne jako odr´bnie oferowaneprodukty ubezpieczenia i/lub zabezpieczeniazdrowotnego. W badaniu nie uwzgl´dniononatomiast ofert produktowych gwarantujàcychtylko Êwiadczenie finansowe (oferowane przezniektóre zak∏ady ubezpieczeƒ przed 2003 r.),a tak˝e ofert Êwiadczenia serwisowego i/lubfinansowego dost´pne jako dodatkowe opcjedo tak zwanych umów g∏ównych, najcz´Êciejw ramach ubezpieczeƒ na ˝ycie. W przypadkuabonamentów oferowanych przez prywatnecentra medyczne dodatkowym kryterium kwa-lifikowania do badanej próby by∏a pozycjarynkowa danego prywatnego centrum medycz-nego (na przyk∏ad ze wzgl´du na wielkoÊç sieci),zaÊ w odniesieniu do ofert skierowanych doklienta korporacyjnego – obecnoÊç w pakiecieÊwiadczeƒ wykraczajàcych poza zakres medy-cyny pracy.

Za∏o˝ono zatem, ˝e pe∏nowartoÊciowaubezpieczeniowa oferta produktowa powinna: A) mieç ustrukturowanà budow´ i sk∏adaç si´ z:

1) modu∏u serwisowego (serwisowego Êwiad-czenia zdrowotnego),

2) modu∏u finansowego (pieni´˝nego Êwiad-czenia zdrowotnego),

3) modu∏u opiekuƒczego (Êwiadczenia pie-l´gnacyjnego) – modu∏ nieobligatoryjny,

B) gwarantowaç klientowi/pacjentowi:1) mo˝liwie szerokà ochron´ (zarówno

serwis, jak i wyp∏at´ Êwiadczenia pieni´˝-nego) przy mo˝liwie, proporcjonalniedo zakresu, niskiej sk∏adce,

2) akceptowany (w sensie medycznym) czasoczekiwania na wykonanie us∏ugi (mo˝-liwie bezkolejkowo i bez wymogu skie-rowania) oraz sprawnie zorganizowanà

wyp∏at´ Êwiadczenia pieni´˝nego w przy-padku zrealizowania si´ ryzyka obj´tegoumowà ubezpieczenia,

3) wysokà jakoÊç leczenia,4) szeroko rozumianà dost´pnoÊç zakresu

Êwiadczeƒ medycznych, czyli ofert´: (1)szerszà pod wzgl´dem zakresu, w po-równaniu do oferty powszechnego ubez-pieczeniazdrowotnego (puz), (2) bogatszàjakoÊciowo, co ma zwiàzek ze stosowa-niem przez placówk´ Êwiadczeniodawcynajnowszych technologii medycznychi mo˝liwoÊcià zachowania ciàg∏oÊci le-czenia, a tym samym otrzymania wszyst-kich zaleconych przez lekarza Êwiadczeƒ∏àcznie z leczeniem szpitalnym orazus∏ugami z zakresu rehabilitacji, (3)o dost´pnoÊci mierzalnej czasem ocze-kiwania na us∏ug´, (4) o odpowiednimzasi´gu terytorialnym wyra˝ajàcym si nietylko liczbà placówek medycznych, aletak˝e potencja∏em kadr medycznych.

WYNIKI MONITORINGU

Uznawszy, ˝e oferta produktowa powinnaodpowiadaç potrzebom zdrowotnym defi-niowalnym medycznie i oczekiwaniom spo-∏ecznym populacji, dla której jest ona two-rzona, badano tak˝e, czy i w jakim stopniuoferta pokrywa ryzyka zdrowotne potencjal-nych klientów. Na podstawie danych epide-miologicznych i demograficznych, rejestro-wanych subiektywnych opinii przedstawicieliró˝nych grup spo∏ecznych, a tak˝e opinii s´-dziów kompetentnych, diagnozowano fak-tyczne potrzeby zdrowotne, a nast´pnieprzeprowadzano analizy produktów ofero-wanych przez g∏ównych „graczy” rynkowych:podmioty sektora publicznego, niepublicznezak∏ady opieki zdrowotnej, firmy abona-mentowe, komercyjne zak∏ady ubezpieczeƒ,firmy assistance i concierge oraz ocenianow jakim stopniu oferta ta jest adekwatna dopotrzeb i oczekiwaƒ konsumentów.14


12 Abonamenty medyczne traktowane byç mogà bowiem jako swoiste „ubezpieczenia zdrowotne z ograni-czonà odpowiedzialnoÊcià” (por. Holly R. Ubezpieczenie wed∏ug potrzeb, Med-Info, listopad 2008).

13 Relacjonowane w niniejszym opracowaniu wyniki analiz monitoringu oparte zosta∏y na za∏o˝eniach, tezach,hipotezach i ustaleniach sformu∏owanych w: Holly R. Rynek Êwiadczeƒ zdrowotnych i us∏ug medycznychw Polsce – diagnoza stanu w po∏owie roku 2007 oraz perspektywy i kierunki rozwoju, Krajowy InstytutUbezpieczeƒ, Warszawa 2007, zweryfikowanych i zreinterpretowanych w dysertacji doktorskiej: Szczepa-niak M. Kszta∏towanie si´ ubezpieczeniowej oferty produktowej na polskim rynku ochrony zdrowia, Wy-dzia∏ Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w ¸odzi, 2011.

14 W analizach pomini´to instytucjonalnych oferentów „komplementarnych” dzia∏ajàcych non profit, tj. takichinstytucji i organizacji, jak: Polski Czerwony Krzy˝, Paƒstwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepe∏no-sprawnych, Polski Komitet Pomocy Spo∏ecznej, Caritas.


Charakterystyk´ zmian, jakie nastàpi∏y w za-kresie prywatnej ubezpieczeniowej oferty pro-duktowej zak∏adów ubezpieczeƒ oraz centrówmedycznych na polskim rynku ochrony zdrowiaw latach 2005-2010 prezentuje tabela 1.Analizujàc wyniki szeÊciu przeprowadzo-nych pomiarów mo˝na przeÊledziç, jak naprzestrzeni pi´ciu ostatnich lat kszta∏towa∏asi´ prywatna ubezpieczeniowa oferta pro-duktowa na polskim rynku ochrony zdrowia.Najwi´ksze, najbardziej wyraêne zmiany za-chodzi∏y w nast´pujàcych obszarach: • Liczba podmiotów oferujàcych omawiane pro-

dukty. Liczba zak∏adów ubezpieczeƒ wzros∏az 7 do 12 (zanotowano tak˝e wycofywaniesi´ firm z badanego segmentu rynku – dwa za-k∏ady). Liczba firm abonamentowych spad∏az 18 do 12 analizowanych podmiotów (g∏ówniew wyniku post pujàcej konsolidacji tych firm).

• Liczba i rodzaj oferowanych produktów. Ogólnaliczba produktów zak∏adów ubezpieczeƒ wzro-s∏a niemal dwukrotnie od czasu pierwszejanalizy (z 18 do 32). Liczba ofert firm abo-namentowych równie wzros∏a, aczkolwiek mniejznaczàco (z 32 do 37). Najwi´ksze zmianyzaobserwowano w ofertach dla klienta in-dywidualnego. Ostatnie edycje monitoringuwskazujà na identyczny wzrost liczby pro-duktów dla klienta indywidualnego i insty-tucjonalnego – z 9 do 16 produktów ofero-wanych przez zak∏ady ubezpieczeƒ. W przy-padku indywidualnych ofert firm abona-mentowych trend jest podobny – nastàpi∏znaczàcy wzrost ich liczby – z 19 do 27. Na-tomiast w odniesieniu do ofert grupowych

nastàpi∏ spadek liczby abonamentów z 14 do10.

• Zakres oferowanych Êwiadczeƒ zdrowot-nych. Poczàtkowo produkty kierowane by∏yprzede wszystkim do klienta korporacyj-nego, gdzie obok Êwiadczeƒ z zakresu me-dycyny pracy dost´pny by∏ wàski zakresÊwiadczeƒ leczenia ambulatoryjnego. Wrazze wzrostem liczby ofert dla klienta indywi-dualnego zwi´kszy∏ si´ zakres Êwiadczeƒleczenia ambulatoryjnego, w ramach któregomo˝liwy by∏ dost´p do wysokospecjalistycz-nych i kosztoch∏onnych procedur diagno-stycznych, takich jak np.: tomograf kom-puterowy, rezonans magnetyczny czy ró˝-nego rodzaju endoskopie.

Dost´pnoÊç do Êwiadczeƒ zwi´kszona zo-sta∏a tak˝e dzi´ki odejÊciu wielu oferentów odwymogu skierowania, a tak˝e od limitowaniawizyt u lekarzy specjalistów. Prze∏omowà zmianàw procesie kszta∏towania ubezpieczeniowej ofertyproduktowej zak∏adów ubezpieczeƒ by∏o w∏à-czenie do oferty Êwiadczeƒ zwiàzanych z ho-spitalizacjà, które obejmowa∏y poczàtkowopodwy˝szony standard us∏ug szpitalnych, na-st´pnie Êwiadczenia z zakresu chirurgii jed-nego dnia, kolejno nieskomplikowane zabiegichirurgiczne, czy wreszcie (jak wskazujà wynikidwóch ostatnich badaƒ) procedury typowegoleczenia szpitalnego. Dynamika zmian odno-towywana w zakresie hospitalizacji dotyczy tak˝ezmian w liczbie dost´pnych operacji i coraz wi k-szego ich zró˝nicowania.


Tabela 1. Zmiany prywatnej ubezpieczeniowej oferty produktowej w Polsce w okresie 2005-2010.

Ranking (data)

Wybrane parametry I (2005) (tylko ZU) VI (2010) (ZU i PCM)

Liczba analizowanych podmiotów

7 24(12 – ZU, 12 – PCM)

klient indywidualny 6 23 (12 – ZU, 11 – PCM)

klient korporacyjny 5 20 (10 – ZU, 10 – PCM)

Liczba analizowanych produktów 18 69

(32 – U, 37 – A)

produkt indywidualny 9 43 (16 – U, 27 – A)

produkt grupowy 9 26 (16 – U, 10 – A)



Âwiadczenia rzeczowe (serwisowe)

Âwiadczenia finansowe (rodzaj zdarzenia)

Charakter produktów

leczenie ambulatoryjne+(18 produktów) b. wàski zakres:limitowane konsultacje lekarskie, podstawowe badania diagnostyczne, brakm.in. CT, NMR, endoskopii

+ (69 produktów: 32 – U, 37 – A)b. szeroki zakres: nielimito-wane konsultacje lekarskie,podstawowe i wysokospecja-

listyczne badania diagno-styczne, drobne zabiegi chi-

rurgiczne

leczenie szpitalne, w tym: - +

(33 produkty: 8 – U, 25 – A)

produkty lecznicze - + (8 produktów: 8 – U, 0 – A)

podwy˝szony standard hospitalizacji - +

(33 produkty: 8 – U, 25 – A)

pobyt w szpitalu, w tym: +(4 produkty)

+ (16 produktów)

dzienny zasi∏ek szpitalny + (3 produkty)

+ (8 produktów: 8 – U, 0 – A)

zasi∏ek operacyjny (uk∏adnarzàdów /cz´Êç cia∏a - +

(7 produktów: 7 – U, 0 – A)

powa˝ne zachorowanie - + (4 produkty: 4 – U, 0 – A)

pomoc doraêna +(1 produkt)

+ (6 produktów: 6 – U, 0 – A)

leczenie za granicà - + (7 produktów: 7 – U, 0 – A)

stomatologia - + (2 produkty: 2 – U, 0 – A)

ElastycznoÊç produktów 1 – 5 wariantów (przeci´tnie 2-3)

U – 1-15 wariantów (przeci´tnie 3-6

+ umowy dodatkowe 0-7) A – 1-7 wariantów (przeci´tnie 2-4

+ umowy dodatkowe 0-2)

profilaktyczny/prewencyjny - +

(46 produktów: 12 – U, 34 – A)

zachowawczy + (18 produktów)

+ (65 produktów: 32 – U, 33 – A)

naprawczy - + (39 produktów: 30 – U, 9 – A)

rehabilitacyjny + (10 produktów)

+ (46 produktów: 20 – U, 26 – A)

opiekuƒczy - + (14 produktów: 14 – U, 0 – A)

Zak

res

Êwia

dcze

ƒ


Przed pojawieniem si´ w ofertach Êwiad-czeƒ zwiàzanych z hospitalizacjà, komercyjniubezpieczyciele oferowali (i nadal oferujà)wyp∏at´ Êwiadczenia pieni´˝nego w przypadkurealizacji ryzyka pobytu w szpitalu (najcz´-Êciej w postaci dziennego zasi∏ku szpitalnego).W ramach rzeczonego modu∏u finansowegoubezpieczyciele stopniowo w∏àczali do ofertyrównie˝ inne zdarzenia obj´te gwarancjà wy-p∏aty sumy ubezpieczenia zwiàzane na przy-k∏ad ze Êwiadczeniami z zakresu stomatologii,pomocy doraênej, leczenia za granicà czy re-habilitacji.

W przypadku prywatnych centrów medycz-nych obserwuje si´ rozszerzenie dzia∏alnoÊcio hospitalizacj´ i otwieranie w∏asnych szpitali.Wi´kszoÊç Êwiadczeƒ z zakresu stacjonarnegolecznictwa dost´pna jest na zasadzie fee for service(out of pocket).

W ramach nielicznych abonamentów mo˝naotrzymaç dost´p do ponadstandardowych warun-ków hospitalizacji (dotyczy to najcz´Êciej ofertfirm posiadajàcych w∏asne szpitale) oraz donieskomplikowanych zabiegów wymagajàcychpobytu w szpitalu.

Kolejnà zmianà w oferowanych zakresachÊwiadczeƒ by∏o pojawienie si pojedynczych us∏ugz zakresu profilaktyki, a nast´pnie ca∏oÊciowychprzeglàdów stanu zdrowia. Nast´powa∏o tak˝ecoraz powszechniejsze w∏àczanie do ofert Êwiad-czeƒ z zakresu rehabilitacji (w tym finanso-wania takiego sprz´tu pomocniczego, jak kule,wózki inwalidzkie) oraz Êwiadczeƒ opiekuƒ-czych15 (na przyk∏ad opieki piel´gniarskiej,konsultanta szpitalnego).

W ofertach zak∏adów ubezpieczeƒ poja-wi∏a si´ równie˝ mo˝liwoÊç wykupienia do-datkowej ochrony, na przyk∏ad w postaci po-krycia kosztów hospitalizacji podczas pobytuw innym paƒstwie.• Konstrukcja oferty produktowej. Obserwuje

si´ odchodzenie od stosowania okresu ka-rencji dla wszystkich gwarantowanych Êwiad-czeƒ zdrowotnych, tak˝e w stosunku doklienta korporacyjnego. Zmiany te dotyczàtak˝e charakteru Êwiadczeƒ zdrowotnych.Dzi´ki mo˝liwoÊci tworzenia konfiguracjiz dost´pnych opcji (okreÊlanych zazwyczajumowami dodatkowymi) zwi´ksza si´ rolaklienta w procesie decyzyjnym co do za-


Okres karencji(rodzaj zdarzenia/Êwiadczenia)

30 – 60 dni (wszystkieÊwiadczenia)

9 – 12 m-cy (cià˝a)

U – 9 – 12 m-cy (cià˝a) 3-8 m-cy (Êw. finansowe)

3-4 m-ce (leczenie szpitalne)1-6 m-cy (umowy dodatkowe)

A – 6 m-cy (cià˝à)*

Maksymalny wiek osobyprzyst´pujàcej do umowy 55 – 64 lata

U – 55 – 65 lat A – brak ograniczeƒ

wiekowych, osobne produktydla poszczególnych grup

wiekowych

Cena produktów (Êrednia z najni˝szych w z∏) 45 z∏ U – 50 z∏

A – 120 z∏

Dost´pnoÊç terytorialnaproduktów (zasi´g regionalny/ogólnokrajowy)

R (1 produkt) O (17 produktów, tylko

wi´ksze miasta)

R (17 produktów: 1 – U, 16 – A) O (52 produkty:

31 – U, 32 – A)

Legenda:ZU – zak∏ady ubezpieczeƒPCM – prywatne centra medyczneU – ubezpieczenieA – abonament

(+) – obecnoÊç w ofercie (-) – brak w ofercie* – tylko 1 PCM stosuje karencj´R – produkt regionalnyO – produkt ogólnokrajowy

èród∏o: Opracowanie w∏asne.

15 W dobie niewydolnoÊci systemu ochrony zdrowia i zmian demograficznych obecnoÊç w ofercie tych˝eÊwiadczeƒ nabiera szczególnego znaczenia.


kresu ochrony ubezpieczeniowej i ceny po-lisy (wybór spoÊród bardzo zró˝nicowanychwariantów – najcz´Êciej 5-7 opcji – dost´p-nych produktów).

• Dost´pnoÊç do Êwiadczeƒ. Nast´puje sta∏ywzrost liczby placówek Êwiadczeniodawcówwspó∏pracujàcych z zak∏adami ubezpieczeƒoraz coraz cz´Êciej podejmowana jest wspó∏-praca pomi´dzy prywatnymi centrami me-dycznymi lub wr´cz ich formalna konsoli-dacja. Przyk∏adem mo˝e byç Grupa Lux Med,w sk∏ad której wesz∏y takie spó∏ki jak: LuxMed, Promedis, C. M. Lim, Medycyna Ro-dzinna. Zwi´kszona dost´pnoÊç do Êwiad-czeƒ widoczna jest nie tylko dzi´ki dyna-micznemu wzrostowi liczby Êwiadczenio-dawców, ale tak˝e mo˝liwoÊci otrzymaniawi´kszoÊci Êwiadczeƒ zagwarantowanychw polisie/abonamencie na terenie jednejplacówki, co stwarza mo˝liwoÊç organizacjikompleksowej opieki i zachowania ciàg∏oÊcileczenia. Coraz powszechniej stosowane jestprzez ubezpieczycieli rozliczanie kosztuÊwiadczenia na podstawie rachunku wysta-wionego przez „niepartnerskà” placówk´medycznà, co w poÊredni sposób równie˝przyczynia si´ do zwi´kszania dost´pnoÊciÊwiadczeƒ gwarantowanych w polisie.

• Zakres dodatkowych korzyÊci p∏ynàcychz posiadania dodatkowego zabezpieczenia.Poczàtkowo korzyÊci te zwiàzane by∏y z mo˝-liwoÊcià uzyskania zni˝ki na Êwiadczenia pozapolisà czy abonamentem, które by∏y reali-zowane u partnera medycznego (w przy-padku abonamentu przede wszystkim zni˝kina Êwiadczenia wykonywane we w∏asnejplacówce). Zakres potencjalnych korzyÊcistopniowo rozszerza∏ si´ o coraz bardziej„marketingowe” zach´ty typu: kompleksowyprzeglàd stanu zdrowia, udzia∏ w semina-riach z zakresu profilaktyki czy karnety dofitness klubu.

Dodatkowà korzyÊcià wynikajàcà z posia-dania polisy zdrowotnej mog∏yby byç (wzo-rem innych krajów16) ulgi podatkowe. Wydajesi´, ˝e brak w Polsce tego rodzaju systemo-wych zach´t zaw´˝a kràg odbiorców prywat-nej ubezpieczeniowej oferty produktoweji nie sprzyja wzrostowi liczby klientów natym˝e rynku.

Wyniki przeprowadzonych dotychczasszeÊciu pomiarów i analiz uzyskanych danychwskazujà, i˝ oferta produktowa na rynkuus∏ug medycznych i ubezpieczeƒ zdrowot-nych podlega ciàg∏ej ewolucji w kierunku:1) coraz szerszego pokrycia zakresu ryzyk

zdrowotnych,2) gwarantowania coraz wy˝szej jakoÊci

Êwiadczeƒ serwisowych (typowych us∏ugmedycznych),

3) coraz wi´kszego ró˝nicowania si´ oferty(zwi´kszenia si´ liczby coraz bardziejzró˝nicowanych produktów),

4) coraz lepszego dostosowywania ofertyproduktowej do potrzeb poszczególnychgrup socjo-demograficznych (adresatówoferty),

5) coraz mniejszej liczby klauzul abuzywnych,17

6) coraz wi´kszego zró˝nicowania cen pro-duktów (polis zdrowotnych),

7) zaw´˝ania oferty przez powszechne ubez-pieczenie zdrowotne (puz), g∏ównie poprzezograniczanie dost´pnoÊci Êwiadczeƒ orazobni˝anie standardów leczenia,

8) wzbogacania oferty przez prywatne centramedyczne (firmy abonamentowe) oraz pry-watne zak∏ady ubezpieczeƒ,

9) wprowadzania rozwiàzaƒ i standardówfunkcjonujàcych ju˝ na bardziej rozwini´-tych europejskich rynkach. 18

Ustalenia te potwierdzajà tak˝e przypusz-czalne przyczyny ró˝nicowania si´ oferty,spoÊród których za najwa˝niejsze uznaje si´przede wszystkim: (1) pogarszanie si´ oferty


16 Rzeczone ulgi podatkowe dla posiadaczy tego typu polis funkcjonujà np. w Irlandii i Portugalii. W Irlandiiulga obejmuje ca∏oÊç kosztów prywatnej oferty produktowej, zaÊ w Portugalii stanowi ona 25% tych˝ewydatków. Szerzej w: Monkiewicz J. Prywatne ubezpieczenia zdrowotne w Unii Europejskiej [w:] Mon-kiewicz J (red.). Ubezpieczenia w Unii Europejskiej, Poltext, Warszawa 2002.

17 Definicj´ klauzuli abuzywnej (zwanej tak˝e postanowieniem niedozwolonym) okreÊla art. 3851 k.c. wska-zujàc, i˝ sà to wszelkie niedozwolone postanowienia umowy, które nie zosta∏y z konsumentem indywidu-alnie uzgodnione, które okreÊlajà zakres jego praw i obowiàzków w sposób sprzeczny z dobrymi obycza-jami, ra˝àco naruszajàc jego interesy. Tzw. „szara lista” postanowieƒ umownych podejrzanych o abuzyw-noÊç (wzorowana na postanowieniach dyrektywy 93/13/EWG o niedozwolonych postanowieniach umow-nych) znajduje si´ w art. 3853 k.c. – Wawszczak P. Stosowanie klauzul abuzywnych jako praktyka naru-szajàca zbiorowe interesy konsumentów, Monitor Ubezpieczeniowy, grudzieƒ 2008, 32. Por. Chawla M.Heath Care Spending In the New EU Member States. Controlling Costs and Improving Quality, TheWorld Bank Working Paper No 113, Washington 2007.

18 Por. Holly R. Strachowanie w sistemach zdrawochranienia stran Centralnoj i Wostocznoj Ewropy, Finan-sowyje Us∏ugi, Wseukriƒskij Analiticzeskij ˚urna∏ nr 1-2, 2010: 10-14.


puz, (2) dynamiczny rozwój zak∏adów ubez-pieczeƒ i prywatnych centrów medycznych,(3) rosnàcà ÊwiadomoÊç zdrowotnà spo∏e-czeƒstwa skutkujàcà wzrostem oczekiwaƒ codo zakresu, dost´pnoÊci i jakoÊci leczenia,(4) rozwój technologii medycznych, (5) corazszerszà poda˝ Êwiadczeƒ zdrowotnych rze-czowych, (6) zmiany regulacji prawnych kra-jowych unijnych, (7) coraz powszechniejszeprzenoszenie na grunt polski zagranicznychrozwiàzaƒ. Ponadto zaobserwowano, i˝ ana-lizowane podmioty dysponujà znaczniewi´kszà liczbà narz´dzi efektywnego zarzà-dzania zdrowiem pacjentów, dzi´ki którychzastosowaniu mo˝e nastàpiç zmiana strukturywydatków na Êwiadczenia zdrowotne i w re-zultacie poprawa kondycji zdrowotnej spo∏e-czeƒstwa. Wa˝ne jest przy tym, ˝e oferty ryn-kowe stajà si´ coraz bardziej zrozumia∏e dlaich adresatów i gwarantujà im coraz wi´cejkorzyÊci, w zamian za op∏acanie dodatkowejsk∏adki zdrowotnej.

PODSUMOWANIE

Prywatne ubezpieczeniowe oferty produk-towe niewàtpliwie ju˝ obecnie odgrywajà wa˝nàrol´ zarówno ze wzgl´du na dodatkowe wspo-maganie w zakresie finansowania ochrony zdro-wia, jak i ze wzgl´du na poszerzenie zakresupokrycia ryzyka utraty zdrowia z przyczynchorobowych i pozachorobowych. Zró˝nico-wanie tych ofert wià˝e si´ przede wszystkimz zakresem pokrycia ryzyk przez publicznysektor (publicznà ubezpieczeniowà ofert´produktowà), z uregulowaniami formalno--prawnymi okreÊlajàcymi funkcjonowanieochrony zdrowia w danym kraju, z prioryte-tami polityki spo∏ecznej i zdrowotnej, a tak˝ez tradycjà finansowania ochrony zdrowia,zw∏aszcza poprzez dodatkowe ubezpieczenie.19

Pole dla funkcjonowania rzeczonej ofertystwarzajà przede wszystkim:

1) ograniczone mo˝liwoÊci realizacji potrzebzdrowotnych w ramach powszechnegoubezpieczenia zdrowotnego, 20

2) post´pujàce, coraz wi´ksze zró˝nicowaniestruktury i poziomu wydatków w publicz-nym i prywatnym sektorze systemu ochronyzdrowia, 21

3) wi´ksze mo˝liwoÊci pracodawców w za-kresie organizacji i finansowania prywat-nego zabezpieczenia zdrowotnego dla swoichpracowników,

4) ustawowe zmiany zakresu pokrycia ryzykchoroby i utraty zdrowia (wy∏àczenia pod-miotowe, przedmiotowe oraz jakoÊciowez sektora publicznego),

5) dokonujàce si´ zmiany demograficznei epidemiologiczne.


19 Por. Suchecka J, Laskowska I. Finansowanie Êwiadczeƒ medycznych ze Êrodków prywatnych w okresietransformacji systemu ochrony Zdrowia, Rozprawy Ubezpieczeniowe, Zeszyt 5 (2/2008), oraz Sobczak A,Dudzik E, Juszczyk G. Prywatne ubezpieczenia zdrowotne w Polsce – raport z badaƒ, Warszawa, paê-dziernik 2003, a tak˝e OECD, Private Health Insurance in OECD Countries: Policy Brief, September 2004.

20 Przyj´ty model systemu ochrony zdrowia jest najwa˝niejszym determinantem rozwoju sektora prywatnego,w tym i dobrowolnych ubezpieczeƒ zdrowotnych. Je˝eli sektor publiczny oferuje niepe∏ny zakres Êwiad-czeƒ lub cz´Êç dost´pna jest w ramach wspó∏p∏acenia, DUZ zwi´kszajà dost´p do kompleksowej ochronyzdrowia – Holly R. Dodatkowe ubezpieczenia zdrowotne we wspó∏czesnej polskiej polityce zdrowotneji reformowanym systemie ochrony zdrowia, Polityka Zdrowotna, tom VI, paêdziernik 2006.

21 Rosnàcy poziom wydatków gospodarstw domowych na Êwiadczenia realizowane w prywatnym sektorzesystemu ochrony zdrowia oraz koniecznoÊç ponoszenia op∏at i/lub dop∏at do Êwiadczeƒ uzyskiwanychw publicznym sektorze systemu ochrony zdrowia.


Charakterystyk´ kszta∏towania si´ pry-watnej ubezpieczeniowej oferty produktowejw latach 2005-2010 najlepiej obrazujà kolejnetabele (Tab. 2, Tab. 3, Tab. 4) ukazujàce do-konujàce si´ zmiany w zakresie: liczby pro-

duktów i oferujàcych je podmiotów, charak-teru Êwiadczeƒ w strukturze oferty produk-towej, elastycznoÊci produktów prywatnegoubezpieczenia zdrowotnego.


Wykres 1. Liczba produktów zdrowotnych oraz oferujàcych je podmiotów prywatnych w latach2005-2010.


Wykres 2. Zmiana liczby produktów ubezpieczeƒ prywatnych i ich charakterystyki ze wzgl´duna struktur´ Êwiadczeƒ w latach 2005-2010.


50

45

40

35

30

25

20

15

10

5

0

Lic

zba

po

dm

iotó

w i

pro

du

któ

w

Liczba produktów indywidualnych

Liczba podmiotów ( zak∏ady ubezpieczeƒ + firmy abonamentowe)

Liczba produktów grupowychych

2005 2006 2007 2008 2009 2010

77

101012

12+1812+18 13+1713+17

12+1212+12

80

70

60

50

40

30

20

10

0

Lic

zba

pro

du

któ

w i

ich

mo

du

∏ów

Leczenie ambulatoryjne Leczenie szpitalne Âwiadczenia finansowe ¸àczna liczba punktów

2005 2006 2007 2008 2009 2010

32+322723

18

32+27 32+27


Rola, jakà odegra komercyjna, w tymg∏ównie prywatna ubezpieczeniowa ofertaproduktowa w polskim systemie ochronyzdrowia, zarówno w zakresie pokrycia ryzykchoroby i utraty zdrowia z przyczyn poza-chorobowych, jak i w finansowaniu ochronyzdrowia, ÊciÊle zale˝y od przedmiotowegoi podmiotowego zakresu publicznej ubezpie-czeniowej oferty produktowej, od podstawprawnych regulujàcych funkcjonowanieochrony zdrowia oraz przyj´tych priorytetówpolityki spo∏ecznej i zdrowotnej.22 Istotny wp∏ywmajà tak˝e: uwarunkowania technologiczneproduktu (wielomodu∏owego, elastycznego,uniwersalnego), system dystrybucji (w od-niesieniu do samego produktu), jak równie˝procedury likwidacji powsta∏ej szkody orazsposób oceny ryzyka wyliczania sk∏adki,a tak˝e uwarunkowania mikro- i makroeko-nomiczne.23

Najbardziej widoczna zmiana prywatnejoferty ubezpieczeniowej nastàpi∏a w latach

2006-2008 w wyniku powszechnego wr´czw∏àczania do zakresu us∏ug gwarantowanychw ramach poszczególnych produktów, wyso-kospecjalistycznych badaƒ diagnostycznychoraz drobnych zabiegów chirurgicznych.Mniej dynamiczny, aczkolwiek równie˝ sta∏ywzrost dotyczy∏ Êwiadczeƒ z zakresu leczeniaszpitalnego, w tym mo˝liwoÊci hospitalizacjiw podwy˝szonym standardzie (wzrost liczbyofert zawierajàcych hospitalizacj´ z 4 do 10).Podobny trend zaobserwowano tak˝e w od-niesieniu do modu∏u finansowego – wyraêniezwi´kszy∏ si´ zakres ryzyk obj´tych wyp∏atàÊwiadczenia finansowego (liczba obszarówobj´tych wyp∏atà sumy ubezpieczenia wzros∏az 3 do 9). Natomiast od roku 2007 w ofertachcoraz cz´Êciej zacz´∏y si´ pojawiaç równie˝Êwiadczenia piel´gnacyjno-opiekuƒcze, acz-kolwiek znaczàco widoczny wzrost liczby tychÊwiadczeƒ w ofertach nastàpi∏ dopiero naprze∏omie 2009/2010 roku (w 2007 roku do-st´pna by∏a jedna oferta, w 2010 roku – 14).


Wykres 3. Zmiana elastycznoÊci produktów zdrowotnych ze wzgl´du na liczb´ mo˝liwych wa-riantów oferowanych przez zak∏ady ubezpieczeƒ w latach 2005-2010.


22 Przyj´ty w Polsce hybrydowy system (hybryda modeli etatystyczno-rynkowego i ubezpieczeniowego) jestubezpieczeniowy bardziej z nazwy, ani˝eli z charakteru jego dzia∏ania, bowiem ubezpieczony nie mawp∏ywu na zakres Êwiadczeƒ zdrowotnych i us∏ug medycznych, jaki otrzymuje w zamian za op∏acanàsk∏adk´. Mechanizmy ubezpieczeniowe dzia∏ajà wówczas, gdy do systemu ochrony zdrowia „wmontowany”zostanie modu∏ komercyjnych ubezpieczeƒ zdrowotnych, który winien wspó∏istnieç na zasadzie komple-mentarnoÊci, suplementarnoÊci oraz stymulowanej rywalizacji. Oba sektory ubezpieczenia publicznegoi prywatnego, winny si´ zatem uzupe∏niaç – Holly R. Dodatkowe ubezpieczenia …, op. cit.

23 Szerzej: Holly R. Ochrona ubezpieczeniowa gospodarstw domowych – b∏àdzenie po manowcach rynkuubezpieczeniowego. [w:] Szumlicz T (red.). Spo∏eczne aspekty ubezpieczenia. SGH, Warszawa 2005.

Na przestrzeni badanego pi´ciolecia za-obserwowano tak˝e rosnàcà liczb´ ofertz opcjà „rodzinnà” (z 7 do 35 ofert) orazÊwiadczeniami rehabilitacyjnymi (z 10 do 46ofert) i profilaktycznymi (w 2005 roku nieby∏o takich ofert, w 2010 by∏o ich 46). Po-nadto, zanotowano sta∏y wzrost liczby ofertdla klienta indywidualnego (z 9 do 43). Wa-hania okresowe wykazywa∏a natomiastpunktacja ofert za ich komplementarnàstruktur´, tj. oceny za tak zwanà modular-noÊç ofert. Du˝a dyspersja ocen ze wzgl´duna to kryterium widoczna by∏a przede wszyst-kim w latach 2006-2008 – w ramach jednegoz produktów mo˝na by∏o dokonaç wyboruspoÊród 27 wariantów ubezpieczenia (stan-dardowo proponowanych by∏o od 2 do 4 wa-riantów). Najwy˝sze wskaêniki dynamikiwzrostu odnotowano w odniesieniu do do-st´pnoÊci oferowanych Êwiadczeƒ w uk∏adzieterytorialnym oraz dost´pnoÊci wyra˝ajàcej si´liczbà placówek medycznych i zmianà cha-rakteru produktów z regionalnego na ogólno-polski. Nieznaczne rozproszenie w tym zakresiemia∏o miejsce na prze∏omie 2007/2008 roku.RównoczeÊnie zaobserwowano zmniejszeniesi´ w ofertach ubezpieczycieli liczby Êwiadczeƒobj´tych okresem karencji oraz coraz cz´stszezamieszczanie w formularzach wnioskówo ubezpieczenie (w tak zwanych kwestiona-riuszach medycznych) pytaƒ dotyczàcych stanuzdrowia wnioskodawcy i wspó∏ubezpieczonych.Znaczàcych zmian nie zanotowano natomiastw odniesieniu do liczby i zakresu wy∏àczeƒodpowiedzialnoÊci oraz wysokoÊci sk∏adkii minimalnej liczby osób przyst´pujàcych dogrupowego ubezpieczenia zdrowotnego.

Konkluzje wynikajàce z przeprowadzonychanaliz sà istotnym argumentem na rzecz tezy,˝e prywatna ubezpieczeniowa oferta produk-towa mo˝e staç si´ skutecznym narz´dziemzarzàdzania dost´pnoÊcià i jakoÊcià ochronyzdrowia, a tak˝e s∏u˝yç realizacji innych za-daƒ polityki spo∏ecznej i zdrowotnej. B´dzieto jednak˝e mo˝liwe dopiero dzi´ki wprowa-dzeniu dalszych stosownych regulacji prawnychoraz instrumentów podatkowych stymulujàcychpopyt i zarazem chroniàcych interesy konsu-mentów a równoczeÊnie pobudzajàcych kon-kurencj´ pomi´dzy producentami dzia∏ajàcymiw ramach sektora publicznego i sektora pry-watnego.

LITERATURA

1. Chawla M. Heath Care Spending In theNew EU Member States. ControllingCosts and Improving Quality, TheWorld Bank Working Paper No 113,Washington 2007.

2. Drechsler D, Jütting J. Different Coun-tries, Different Needs: The Role of PrivateHealth Insurance in Developing Coun-tries, Journal of Health Politics, Policyand Law, Vol. 32, No. 3, June 2007.

3. Holly R. Ochrona ubezpieczeniowa go-spodarstw domowych – b∏àdzenie pomanowcach rynku ubezpieczeniowego,[w:] Szumlicz T (red.). Spo∏eczne aspektyubezpieczenia, SGH, Warszawa 2005.

4. Holly R. Dodatkowe ubezpieczeniazdrowotne we wspó∏czesnej polskiej po-lityce zdrowotnej i reformowanym sys-temie ochrony zdrowia, Polityka Zdro-wotna, tom VI, paêdziernik 2006.

5. Holly R. Rynek Êwiadczeƒ zdrowotnychi us∏ug medycznych w Polsce – diagnozastanu w po∏owie roku 2007 oraz per-spektywy i kierunki rozwoju, KrajowyInstytut Ubezpieczeƒ, Warszawa 2007.

6. Holly R. Ubezpieczenie wed∏ug potrzeb,Med.-Info, listopad 2008.

7. Holly R. Zmiana spo∏eczna w ochroniezdrowia w Polsce – czyli: o reformie jakiejpotrzebujemy, Rozprawy Ubezpieczeniowe,Zeszyt 5 (2), 2009.

8. Holly R. Strachowanie w sistemach zdrawo-chranienia stran Centralnoj i WostocznojEwropy, Finansowyje Us∏ugi, WseukriƒskijAnaliticzeskij ˚urna∏, nr 1-2, 2010.

9. Holly R. O polskim rynku us∏ug me-dycznych i ubezpieczeƒ zdrowotnychw okresie „preindustrialnym” [w:]Szumlicz T (red.). Spo∏eczne aspektyrozwoju rynku ubezpieczeniowego, SGHWarszawa 2010.

10. Màdry-Topór R, Pajàk A, Stan zdrowialudnoÊci Polski na tle innych krajóweuropejskich i pozaeuropejskich, [w:]Poêdzioch S, RyÊ A (red.). Zdrowie Pu-bliczne – wybrane zagadnienia, Uniwer-syteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius,Kraków 1996.



11. Monkiewicz J. Prywatne ubezpieczeniazdrowotne w Unii Europejskiej [w:]Monkiewicz J (red.). Ubezpieczenia w UniiEuropejskiej, Poltext, Warszawa 2002.

12. OECD, Private Health Insurance in OECDCountries: Policy Brief, September 2004.

13. OECD, OECD Health Data 2007, ParisOctober 2007.

14. PMR, Rynek prywatnej opieki zdrowotnejw Polsce 2009. Prognozy rozwoju na lata2009-2011.

15. Ruciƒski P. Koszyk Êwiadczeƒ gwaran-towanych A. D. 2009, Kardiochirurgiai Torakochirurgia Polska, nr 6 (4) 2009.

16. Sobczak A, Dudzik E, Juszczyk G. Pry-watne ubezpieczenia zdrowotne w Polsce– raport z badaƒ, Warszawa, paêdziernik2003.

17. Suchecka J, Laskowska I. FinansowanieÊwiadczeƒ medycznych ze Êrodków pry-watnych w okresie transformacji systemuochrony Zdrowia, Rozprawy Ubezpie-czeniowe, Zeszyt 5 (2) 2008.

18. Szczepaniak M. JakoÊç prywatnej ofertyproduktowej na rynku ochrony zdrowiaw Polsce (na przyk∏adzie dobrowolnychubezpieczeƒ zdrowotnych), [w:] Samo-liƒski B (red.). JakoÊç 2010: Systemy za-rzàdzania w ochronie zdrowia – do-Êwiadczenia oraz nowe trendy, Depar-tament Organizacji Ochrony ZdrowiaMinisterstwa Zdrowia, Warszawa2010.19. Szczepaniak M. Kszta∏towaniesi´ ubezpieczeniowej oferty produkto-wej na polskim rynku ochrony zdrowia,dysertacja doktorska pod kierunkiemR. Holly przygotowana na Wydziale Nauko Zdrowiu Uniwersytetu Medycznegow ¸odzi, 2011.

20. Thomson S, Mossialios E. Private HealthInsurance and Access to Health Care Inthe European Union, The EuropeanObservatory on Health Systems and Po-licies, Euro Observer vol. 6 nr 1, Spring2004.

21. Wawszczak P. Stosowanie klauzul abu-zywnych jako praktyka naruszajàcazbiorowe interesy konsumentów, MonitorUbezpieczeniowy, grudzieƒ 2008.

22. Wojtyniak B, Goryƒski P (red.). Sytuacjazdrowotna ludnoÊci Polski, NarodowyInstytut Zdrowia Publicznego – Paƒ-stwowy Zak∏ad Higieny, Warszawa 2008.

23. Dz. U. 1998 nr 117, poz. 756.

24. Dz. U. 2003 nr 45, poz. 391.

25. Dz. U. 2004 nr 5, poz. 37 (sygn. TK14/2003).



kszta¸towanie si¢ rynkowej oferty prywatnych us¸ug...

Documents