kutadgu bilig okumaları...bilgi hiçbir zaman fakirliğe düşmeyen bir servettir; hırsız ve...
TRANSCRIPT
Kutadgu BiligOkumaları
Prof. Dr. İbrahim TaşDerleyen:
Bi-smi’llâhi’r-rahmâni’r-rahîm Tenri Azze ve Celle Ögdisin Ayur
1. bayatatıbirlesözügbaşladım törütgenigidgenkeçürgenidim
4. tileditörüttibubolmışkamuğ birökboltédiboldıkolmışkamuğ
5. kamuğbarçamuŋluğtörütülmişi muŋıyokidibiraŋaryokéşi
12. barıŋbelgülügsenkünaytegyarukneteglikkeyetgüköŋülögdeyok
21. törüttüŋtümenmiŋbusansıztirigyazıtagteŋizkötkioprıyérig
25. ayabirkebütmiştiliŋbirleög köŋülbüttişeksizamultutgılög
29. saŋaroksığındımumınçımsaŋa muŋadmışyérimdeeligtutmaŋa
Bismillahirrahmanirrahim
AllahAzzeveCelle’ninMethiniSöyler
1. Yaratan,yetiştirenvegöçürenrabbimolanAllah’ınadıilesözebaşladım.
4. İstedivebütünvarlıklarıyarattı;birkere“Ol!”dedi,bütündilediklerioldu.
5. Bütünyaratılmışolanlaronamuhtaçtır;muhtaçolmayanyalnızAllah’tır;onuneşiyoktur.
12. Seninvarlığın,parlakgüneşveaygibi,bellidir;fakatnasılolduğunukavrayacakgönülveakılyoktur.
21. Busayısız,yüzbinlercecanlıyı,ova,dağ,deniz,tepeveçukurlarısenyarattın.
25. EyAllah’ınbirliğineinanmışolan,onudilinleöv;gönlüntereddütsüzinandıiseaklınıişekarıştırma.
29. Asılsanasığındım,ümidimsendedir;muhtaçolduğumyerdeelimdentut.
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
32
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
30. MahşergünübenisevgiliPeygamberilebirliktehaşret,onubanaşefaatçikıl.
Peygamber Aleyhisselam’ın Methini Söyler
34. EsirgeyenrabbimhalkınenseçkiniveinsanlarıneniyisiolansevgiliPeygamberigönderdi.
40. Bütünkaygısıümmetiidi;rahatetmekiçinonunazaptankurtulmasınıdilerdi.
43. Asiltabiatlı,alçakgönüllüvegüzeltavarlıidi;hayâsahibi,şefkatli,cömertveeliaçıkidi.
48. Kıyamettedolunaygibiyüzünügöster;eyAllah’ımkendisinibanaşefaatçikıl.
Dört Sahabenin Methini Söyler
59. Bunlardinveşeriatintemeliidi;bunlarkâfirlerilemünafıklardangeleneziyetlerekatlandılar.
30. sevügsavçıbirlekopurgılméni eligtuttaçıkılkönilikküni
Yalavaç Aleyhi’s-Selâm Ögdisin Ayur
34. sevügsavçııdtıbağırsakidi bodundatalusıkişidekedi
40. kamuğkadgusıerdiümmetüçün kutulmaktilererdirahatüçün
43. tüzünerdialçakkılınçısilig uvutluğbağırsakakıkéŋelig
48. kıyâmettekörkittoluntegyüzin eligtuttaçıkılilâhiözin
Tört Sahâbeniŋ Ögdisin Ayur
59. bularerdidinhemşerîatköki bularyüdtikâfirmünâfıkyüki
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
54
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
61. meniŋdinbularkaüküşmiŋselâm tegürgilidimsenkesüksüzulam
62. olarnımeniŋdinsevindürtuçı uluğkündekılgıleligtuttaçı
Yaruk Yaz Faslın Uluğ Buğra Hân Ögdisin Ayur
88. ajuntuttıtavgaçuluğbuğrahân kutadsuatıbérsüikicihân
102. ajundaçavıbardıhâkânküsi körümegliközlerdekittiusı
112. taluneŋtaŋuktuttımiŋmiŋelig munukıltaŋukıkutadgubilig
113. olarnıŋtaŋukıkelirhembarır meniŋbutaŋukboldımeŋükalır
123. sevinçinavınçınküvençinili aşasuyaşasunılokmânyılı
61. meniŋdinbularkaüküşmiŋselâmtegürgilidimsenkesüksüzulam
62. olarnımeniŋdinsevindürtuçı uluğkündekılgıleligtuttaçı
Yaruk Yaz Faslın Uluğ Buğra Hân Ögdisin Ayur
88. ajuntuttıtavgaçuluğbuğrahân kutadsuatıbérsüikicihân
102. ajundaçavıbardıhâkânküsi körümegliközlerdekittiusı
112. taluneŋtaŋuktuttımiŋmiŋelig munukıltaŋukıkutadgubilig
113. olarnıŋtaŋukıkelirhembarır meniŋbutaŋukboldımeŋükalır
123. sevinçinavınçınküvençinili aşasuyaşasunılokmânyılı
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
76
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
Yalŋuk oğlanı Ağırlıkı Bilig Ukuş Birle Erdükin Ayur
154. ukuşkaydabolsauluğlukbulur biligkimdebolsabedüklükalur
159. ukuşolburundukanıyetseer tilekketegiroltümenarzuyér
Til Erdemin Münin Asığın Yasın Ayur
167. sözüŋniküdezgilbaşıŋbarmasun tiliŋniküdezgiltişiŋsınmasun
170. bilipsözlesesözbiligkesanur biligsizsöziazbaşınıyéyür
172. üküşsözlemesözbirersözleaz tümensöztügüninbubirsözdeyaz
173. kişisözbilekoptıboldımelik üküşsözbaşığyérkekıldıkölik
İnsanoğlunun Değerinin Bilgi ve Akıldan Geldiğini Söyler
154. Anlayışneredeolursaorasıululukkazanır;bilgikimdeolursaobüyüklükbulur.
159. Anlayışbiryulardır;insanonuelindetutarsadileğineerişirvebütünarzularınanailolur.
Dilin Meziyetini ve Kusurunu, Faydasını ve Zararını Söyler
167. Sözünedikkatet,başıngitmesin;dilinitut,dişinkırılmasın.
170. Sözbilereksöylenirsebilgisayılır;bilgisizinsözükendibaşınıyer.
172. Sözüçoksöyleme,sırasındaveazsöyle;binlercesözdüğümünübubirsözdeçöz.
173. İnsansözileyükseldivesultanoldu;çoksözbaşıgölgegibiyereserdi.
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
98
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
180. toguğlıölürkörkalırbelgüsöz sözüŋedgüsözleözüŋölgüsüz
181. ikineŋbileerkarımazözi biredgükılınçıbiredgüsözi
Edgülük Kılmak Ögdisin Asığların Ayur
231. yigitlikkaçaroltiriglikuçar butüştegajundınözüŋterkkeçer
254. bügübeğkimersebiligkeyakın biligligkişigkılmışözkeyakın
265. ikitürlügolkörbuaslıkişi biribegbiribilgeyalŋukbaşı
270. ölügdintirigkekumarusözol kumarusözügtutsaasğıyüzol
274. ukuşkörkitilolbutilkörkisöz kişikörkiyüzolbuyüzkörkiköz
275. tilibirleyalŋuksözisözlenür söziyakşıbolsayüzisuvlanur
180. Bak,doğanölür;ondaneserolaraksözkalır;sözünüiyisöyle,ölümsüzolursun.
181. İnsanikişeyilekendisiniihtiyarlamaktankurtarır:biriiyiiş,diğeriiyisöz.
İyilik Etmenin Methini ve Faydalarını Söyler
231. Gençlikkaçarvehayatuçar;burüyagibidünyadankendinçabukgöçersin.
254. Kimhakimvebilgilibirbeyolmuşiseobilgiliinsanlarıkendisineyaklaştırmıştır.
265. Bak,ikitürlüasilinsanvardır:biribey,biriâlim;bunlarinsanlarınbaşıdır.
270. Ölüdendiriyekalanmirassözdür;miraskalansözütutmanınyüzlercefaydasıvardır.
274. Akılsüsüdil,dilsüsüsözdür;insanınsüsüyüz,yüzünsüsügözdür.
275. İnsansözünüdiliilesöyler;sözüiyiolursayüzüparlar.
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
1110
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
Bilig Ukuş Erdemin Asığın Ayur
288. ukuşolyulategkaraŋkutüni biligolyaruklukyaruttıséni
289. ukuşunağarolbiliginbedür buikibileerağırlıkkörür
300. ukuşbolsaaslıbolurbolsaer biligbolsabeglikkılurkılsaer
302. yağızyérüzeyalŋukoğlıelig kötürdikamuğkayetürdibilig
311. yıparlıbiligliteŋibiryaŋı tutupkizlesebolmazözdeöŋi
313. biligbaylıkolbirçıgaybolgusuz tegipoğrıtevliganıalgusuz
Bilgi ve Aklın Meziyet ve Faydalarını Söyler
288. Akılkaranlıkgecedebirmeşalegibidir;bilgiseniaydınlatanbirışıktır.
289. İnsanakılileyükselir,bilgiilebüyür;buikisiileinsanitibargörür.
300. Akılolursainsanolsaolsaasilinsanolur;bilgiolursainsanyapsayapsabeylikyapar.
302. İnsanoğlukarayerüzerineiliniuzattı,herşeyebilgisiilenüfuzetti.
311. Miskvebilgibirbirinebenzer;insanbunlarıyanındagizlitutamaz.
313. Bilgihiçbirzamanfakirliğedüşmeyenbirservettir;hırsızvedolandırıcınınonaelierişemezvealamaz.
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
1312
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
314. kişenolkişikebilighemukuş kişenligyarağsızkabarmazüküş
323. buikibileişkeyakmaive kalıyaksakıldıŋtiriglikyava
337. bubirkaçneŋolkörkişikeyavuz munıbilseyalŋukılıkaretöz
338. bulardabirisibutilyalganı munıŋdabasasısözügkıyganı
339. üçünçitakıbirboriçseseve séziksizbuerboldıbirtemyava
340. takıbirierkebuarkukkılınç buarkukkılınçlığkabolmazsevinç
314. Bilgiveakılinsaniçinbirköstektir;köstekliolanyakışıksızşeylerepekgitmez.
323. Öfkevegazapileişeyaklaşma;eğeryaklaşırsanömrühederedersin.
337. Bak,şubirkaçşeyinsaniçinkötüdür;insanbunlarıbilirsekendisinikorumuşolur.
338. Bunlardanbiriyalansöylemektir;ikincisiverilensözdendönmektir.
339. Üçüncüsüiseiçkidüşkünlüğüdür;bunatutulankimseşüphesiztamamenboşunayaşamışolur.
340. Birideinsanıninatçıolmasıdır;buinatçıinsaniçindünyadasevinçyoktur.
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
1514
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
345. yorıedgülükkılayedgükişi itiglikbolurtutçıedgükişi
347. karımazbuedgüneçeyıllasa isizlikedikmezneçeedlese
Kitâb Atı Yörügin Yime Avuçgalıkın Ayur
350. kitâbatıurdumkutadgubilig kutadsuakığlıkatutsuelig
353. buküntoğdıéligtédimsözbaşı yörüginayayınayedgükişi
354. basaaydımamdıbuaytoldını anıŋdınyaruyurıdukkutküni
356. basaaydımamdıkörögdülmişig ukuşatıolbebedütürkişig
357. anıŋdabasasıbuodgurmışol munıâkıbettépözümyörmişol
364. kimiŋkırktakeçsetiriglikyılı esenleştierkeyigitliktili
345. Eyiyiinsanyürü,iyilikyap,iyininişihepdüzgüngider.
347. Nekadaryaşarsayaşasın,buiyiinsanihtiyarlamaz;nekadaruğraşılırsauğraşılsınkötüinsanıslahedilemez.
Kitabın Adını, Manasını ve Kendisinin İhtiyarlığını Söyler
350. KitabınadınıKutadguBiligkoydum;okuyanakutluolsunveonayolgöstersin.
353. ÖnceKünToğdıhükümdardanbahsettim;eyiyiinsanbunuizahedeyim.
354. SonraAyToldı’dansözaçtım;mübareksaadetgüneşionunlaparlar.
356. BundansonraÖğdülmiş’ianlattım;oaklınadıdırveinsanıyükseltir.
357. OndansonrakisiOdgurmış’tır;onubenakıbetolarakaldım.
364. Kiminyaşıkırkıgeçersegençlikinsana“Allah’aısmarladık!”der.
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
1716
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
365. tegürdimaŋaelgineligyaşım kuğukıldıkuzguntüsitegbaşım
366. okıramdıaltmışmaŋarkeltéyü busuğbolmasabardımamdınaru
367. kimiŋyaşıaltmıştüketsesakış tatıgbardıandınyayıboldıkış
380. seniŋdinkolupküçbusözbaşladımtükelkılgukaküçsenökbiridim
365. Elliyaşımbanaelinideğdirdi;kuzguntüyügibiolanbaşımıkuğutüyüneçevirdi.
366. Şimdialtmış,“Banagel!”diyeçağırıyor;ecelpusunadüşmezsemşimdiorayagideceğim.
367. Kiminyaşıaltmışıdoldurmuşiseondanhayatıntadıgitmiş,onuyazıkışadönmüştür.
380. Sendenkuvvetisteyerekbusözebaşladım;eyRabbimbunutamamlamakiçinsenkuvvetver.
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
1918
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
Söz Başı Kün Toğdı Élig Üze
415. buküntoğdıéligbukılkıbile yarudıajunkakünaytegyala
416. ukuşluğkimerseokıttıanı biligligkimersebedüttianı
423. kerektirmaŋaamdıüdrümkişi ukuşluğbiligligkişilerbaşı
424. bağırsakbütünçınkılınçıköni tiliköŋlitüzbolsabilsemunı
435. neçeerbedüsebaşagrığbedür neçebaşbedüsebedükbörkkedür
Söz başı Hükümdar Kün Toğdı Hakkında
415. HükümdarKünToğdıböylecebutabiatıilegüneşveaygibiparlayarakdünyayıaydınlattı.
416. Akıllıkimvarsaonuyanınaçağırttı;bilgilikimvarsaonuyükseltti.
423. Banaşimdiseçkin,akıllı,bilgilivemaharetlibiradamlazımdır.
424. Obanacandanbağlı,emniyetli,doğruvedürüstyaradılışlı,içidışıbirveiştenanlarbirkimseolmalıdır.
435. İnsannekadarbüyürsebaşağrısıdaokadarartar;başınekadarbüyürseokadarbüyükbörkgiyer.
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
2120
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
Ay Toldı Kün Toğdı Élig Tapuğıŋa Kelmişin Ayur
462. biraytoldıatlığererditetig eşittibuçavığitindiitig
485. kötürdisavaltunkümüşneŋtavarayurözmuŋadsamaŋabuyarar
489. muŋadtımuyanlıktatüştibarıp kéçeyattıandatünediserip
501. buaytoldıözkekörittiişig adaştıkéŋeştibiratlığkişi
502. adaştuttıaytoldıedgükişi küsemişatıerdiedgüişi
503. aŋaraçtıaytoldıköŋlisözi neermiştilekikimermişözi
505. éligkeyakınhashâciberdibir ayıersigéligbilesözkesır
506. küsemişaŋarbardıbirkünturup sözinsözledisözkeultüpurup
509. hâcibaydıaşnumaŋakelsüni köreyinanımenménikörsüni
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
Ay Toldı’nın Hükümdar Kün Toğdı Hizmetine Geldiğini Söyler
462. AyToldıadındazekibiradamvardı,kihükümdarınşöhretiniişittiveonagitmeküzerehazırlıklarınıyaptı.
485. AyToldı,başımdardakalırsabanalazımolurdiyeyanınasomaltın,gümüş,eşyavemalaldı.
489. Canısıkıldı;nihayetgidipbirimarethaneyeindiveoradayataraksabırlageceyigeçirdi.
501. AyToldıbirgünilerigelenbiriileahbapoldu;onudostedindiveişlerinionadanıştı.
502. AyToldı’nınbudostununadıKüsemişidi;insanlaraiyiliketmeyikendisineişedinmişti.
503. AyToldıonasırrınıaçtı,kendisininkimvedileğininneolduğunusöyledi.
505. Hükümdarayakınbirhashâcibvaridi;çokmertbirinsandıvehükümdarınmahrem-iesrarıidi.
506. Küsemişbirgünkalkıponagittivemünasipbirgirişyaparakmeseledenbahsetti.
509. Hâcib,“Önceobanagelsin;benonugöreyim,odabenigörsün.”dedi.
2322
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
519. tonınkedtiaytoldıturdıörüküsemişbileçıktıbardınaru
525. yanamaayıttıtilekiŋneol negüişkılursenkerekiŋneol
528. özümarzuladıanıŋtapgıŋa tapıngalıkeldimanıŋkapgıŋa
542. üküşedgüsözlertilinsözledi işiŋitgementépkatıgkurbadı
556. kayuişkeévseuzarkéçkalur évekılmışişlerökünçlügbolur
558. eşittibuaytoldıbarçasözüg ayurserneyinmentutayınözüg
568. ödiboldıhâcibéligkesözin açaaydıaytoldıkılkıtözin
579. éligaydıündemaŋakirsüni köreyinanımenménikörsüni
580. hâcibçıktıaydıayaytoldıtur tapugkakörüngilkutuŋbadıkur
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
519. AyToldıyerindenkalktıveelbisesinigiydi;çıkıp,Küsemişilebirlikteorayagitti.
525. (Hâcib)yinetekrarsordu:“Dileğinnedir;neişyaparsın,birşeyeihtiyacınvarmı?”
528. Ona(hükümdara)hizmetetmeyiarzuladım,kapısındahizmetiçinburayageldim.
542. (Hâcib)pekçokiyisözlersöyledive“İşiniyapacağım.”diyekesinsözverdi.
556. Hangiişteaceleedilirseoişuzarvegecikir;aceleyapılanişlerpişmanlıkileneticelenir.
558. AyToldıbütünbusözleridinledivededi:“Ohâldebensabredeyimvebekleyeyim.”
568. Zamanıgeldi,HâcibhükümdarameseleyiaçarakAyToldı’nınhâlinitavrınıveasaletiniarzetti.
579. Hükümdar:“Onubanaçağır,gelsin;benigörsün,bendeonugöreyim.”dedi.
580. Hâcibçıktıve:“EyAyToldı,buyurhükümdarınhuzurunagir;artıktalihinyaveroldu.”dedi.
2524
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
583. éligaydıkimsennegüolatıŋ kayudınkelirsennegüolyatıŋ
590. atımkultapugçıkörornumkapugkılınçımkönilikmekılkımtapug
597. bukündenarusenkıyılmatapın tapınsaöterbegtapugçıhakın
607. tapındıbuaytoldıandanaru tapugdakıyılmadıerteturu
619. kamugtürlügişkesınadıélig tilektegtükelbuldıtapnurerig
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
583. Hükümdarsordu:“Senkimsin,adınnedir;neredengeliyorsun,memleketinneresidir?”
590. (AyToldı)adımkulvehizmetkârdır,bak,yerimkapıdır;şiarımdoğrulukveyaratılışımhizmettir.
597. Bugündenitibarensendürüstlüklehizmetebaşla;elbettebeyhizmetedeninhakkınıöder.
607. BuAyToldıogündenitibarenhizmetebaşladı;hergünerkendenkalktıvehizmettekusuretmedi.
619. Hükümdaronuhertürlüiştedenedi;hizmetkârınıkendiistediğigibibuldu.
HükümdarbirgünAyToldı’yıyanınaçağırır.Aralarındabirdiyaloggeçer.KonuşmasonrasındaHükümdarAyToldı’yıyanınaaldığıiçinpişmanlıkduyar.AyToldıiçinkararvermekteaceleettiğinidüşünür.FakatAyToldıgerekliizahlarıyapıncaHükümdaronahakverirveonuaffeder.DahasonraAyToldınasıl“saadet”olduğunuanlatır.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
2726
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
Ay Toldı Éligke Devlet Sıfatın Ayur
673. buaytoldıaydıkörerdemüküş meniŋdintegirtegseerkeülüş
674. kılınçımoŋaykörseyaşımkiçig kamugbegbedükkemeniŋdinkeçig
677. erejméndeemgekmeniŋdintezersevinçméndesakınçmaŋayolazar
685. münümbuméniyalŋukérseltéyüayıglapyorırlarkişikeayu
686. münermezmaŋakörbuérsellikimyaŋıneŋtalularmaözkebekim
698. buaytoldıaydımeniŋbuözüm keyiktegtururkılkıkestimsözüm
699. méniterkbulumaztilegliseve kalıbulsatutmazkılurterkyava
700. ménibuldaçıertutupbeklese kaçumazmenandınsözaydımkese
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
Ay Toldı Hükümdara Kendisinin Saadet Olduğunu Söyler
673. AyToldıcevapverdi:Meziyetimçoktur;insanlarakısmetgelirsebendengelir.
674. Tabiatımyumuşak,dikkatedersen,yaşımdaküçüktür;fakatbütünbeyvebüyükleregidenyollarbendengeçer.
677. Huzurbendedir;mihnetbendenkaçar;sevinçbendedir,üzüntübanayolbulmaz.
685. Kusurumvarsaşudur:İnsanlarkendiaralarındabenidönekdiyekötülerdururlar.
686. Hâlbukidönekliğimbenimiçinkusurdeğildir;benkendimedaimayenivetazeşeylerseçerim.
698. AyToldışöylecevapverdi:Kısacabenimkendimvetabiatımbirgeyiğebenzer.
699. Sevenveisteyenbenikolaybulamaz;bulsabiletutamazveçabukkaybeder.
700. Eğerbenibulankimsetutupbağlamayıbilirsebenondankaçamam,bumuhakkaktır.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
2928
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
702. buaytoldıaydımaŋaberkkişen bubirkaçneŋolkörbéreyinnişan
703. ménibulguçıkılkıalçakkerek köŋülkodkıtilsözdeyumşakkerek
705. teŋibirletutsatérilmişneŋin yorıktüzsekılkıkılınçıyaŋın
707. kişigsatgamasaküvezlikbile basıtmasaözdekiçigkeküle
710. yayıgkutkişenibuneŋlerturur buyaŋlıgbasakutnıkaçmazkalur
728. éligaydıuktummünüŋerdemiŋ buaytoldıatıŋneolbuseniŋ
730. buaytoldıaydımeniŋatımı bügümeŋzetüraykabukılkımı
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
702. AyToldı:“Benimiçinbağveköstekolacakbirkaçşeyvardır;bak,onlarıbelirteyim.”dedi.
703. Benibulankimsemütevazitabiatlı,alçakgönüllüvetatlıdilliolmalıdır.
705.Toplamışolanmalıyerinesarfetmeli;hayatını,işini,tavırvehareketinidüzenlemelidir.
707. Kibirvegururilebaşkalarınıincitmemeli,kendisiniküçüklerineğlencevetahakkümünebırakmamalıdır.
710.Döneksaadetinkösteğibunlardır;saadetbuşekildebağlanırsakaçamaz,kalır.
728. Hükümdar:“Seninkusurunuvemeziyetinianladım.”dedi.“SeninbuAyToldıadınnedemektir?”
730. AyToldı:“Benimadımıvebutabiatımıhakimlerbirayabenzetirler.”dedi.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
3130
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
731. buaytoğsaaşnuidiaztoğar küniŋebedüyüryokaruağar
732. tolunbolsatolsaajunkayarur ajunhalkıandınyaruklukbulur
733. tükelbolsaköraybuağsaediz yanairlütürçirkiterkörkmeŋiz
734. yaruklukıeksüryanayokbolur toğarkéçeazınyanaoktolur
735. meniŋbuözümmebuyaŋlıgtururarabarbolurmaarayokbolur
760. éligbérdialkışköraytoldıka ayurtünlekündüzmaŋaturbaka
763. köraytoldımabuağırlıkbulup tapındıbütünçınbağırsakbolup
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
731.Aydoğarkenönceçokküçükdoğar;sonragüngeçtikçebüyürveyükselir.
732. Büyüyüpdolunayhâlinegelincedünyayaışıksaçarvedünyahalkıonunaydınlığındanfaydalanır.
733. Aybüyüyüptamamlanarakenyükseknoktayaçıkıncatekrareksilmeyebaşlarvegüzelliğigider.
734. Onunparlaklığıazalırvesonundakaybolur;sonratekrarküçükolarakdoğarveyinebüyür.
735. Benimdetabiatımbunungibidir;bazenvar,bazendeyokolurum.
760. HükümdarAyToldı’yıövdüve:“Sengecegündüzbenimhizmetimdebulun.”dedi.
763. AyToldıdabuitibaralayıkolmakiçinonadoğrulukvedürüstlüklecandanhizmetetti.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
3332
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
823. yanaaydıaytoldıéligkutı nelökboldıküntoğdıéligatı
824. éligaydıbilgemeniŋkılkımı körüpmeŋzetüurdıbuatımı
825. künügköririlmeztoluokturur yaruklukıbirtegtaluokturur
826. meniŋmekılınçımaŋarokşadı könilikbiletoldıegsümedi
827. ikinçitoğarkünyarurbuajun tözühalkkategrüryokalmazözün
828. meniŋmetörümbuyokalmazözümkamuğhalkkabirtegnekılkımsözüm
829. üçünçibuküntoğsayérkeisig çéçekyazlurandatümenmiŋtüsig
830. kayuélketegsemeniŋbutörüm olélbarçaétlürtaşersekorum
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
823. AyToldışöylededi:“Eydevletlihükümdar,efendimizinadıniçinKünToğdıolmuştur?”
824. Hükümdarcevapverdi:“Âlimbenimtabiatımıgüneşebenzeterekbuadıverdi.
825. Güneşebak,küçülmez,bütünlüğünüdaimamuhafazaeder;parlaklığıhepaynışekildekuvvetlidir.
826. Benimtabiatımdaonabenzer,doğrulukiledoludurvehiçbirvakiteksilmez.
827. İkincisi,güneşdoğarvebudünyaaydınlanır;aydınlığınıbütünhalkaeriştirir,kendindenbirşeyeksilmez.
828. Benimdehükmümböyledir,benortadankaybolmam;hareketimvesözümbütünhalkiçinaynıdır.
829. Üçüncüsü,bugüneşdoğuncayeresıcaklıkgelir;ozamanbinlercerenkliçiçekleraçılır.
830. Benimbukanunumhangimemleketeerişirseomemleketbaştanbaşataşlıkvekayalıkdahiolsahepdüzenegirer.”
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
3534
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
839. ayubérmaŋasennetegtapnayın sevinçiŋkayuolanıtutnayın
847. saŋamenayayınyarağsızlarığ yarağsızkayakmayorığılarığ
848. özümtaplamazneŋbiriyalğanol munıŋdabasasıbuküçkılğanol
849. sukersekılınçıyéğerseözi évekersekılkıuvutsuzközi
850. buşıerseişteyémeövkelig yavaerseborçıyakıyganelig
851. buyaŋlığkişileryaramazmaŋa ayubérdimamdıaçukluğsaŋa
951. sözinkestiaytoldıçıktıturup eviŋeyüzurdısevinçligbolup
953. hakîkattapındıbağırsaklıkın éligtuttıkündaöziŋeyakın
839. (AyToldı):“Senbanasöyle,nasılhizmetedeyim;senimemnunetmekiçinnasıldavranayım?”
847. (KünToğdı):“Benhoşlaşmadığımşeylerisanasöyleyeyim;senonlarayaklaşma,temizolmayaçalış.
848. Benimbeğenmediğimşeylerdenbiriyalandır;ondansonrazulmedenlergelir.
849. Sonradahırslıveolgunolmayaninsanlarileacelecivegözüdoymazolanlar.
850. Heriştehiddetgösterenler,içkiyedüşkünlerveyaçalıpçırpanlar.
851. Bugibiinsanlarbanayaramaz;iştesanabunlarıaçıkçadöküpsaydım.
951. AyToldıburadasözünükesti,kalktıvehuzurdançıktı;sevinçiçindeevineyöneldi.
953. Doğrulukvesamimiyetleçalıştı;hükümdardaonugündengünekendisineyaklaştırdı.
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
3736
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
AY TOLDI HÜKÜMDARA DİLİN FAZİLETLERİNİ VE SÖZÜN FAYDALARINI SÖYLER
966. (AyToldı):“Karabaşındüşmanıkırmızıdildir;onekadarbaşyemiştirveyinedeyemektedir.
967. Başınıkurtarmakistersendilinigözet;dilinhergünseninbaşınıtehditeder.
986. Boşvedensizkonuşanayaktakımıdır;onunbaşınıyiyendebuboşsözleridir.
991. Vücudunnasibihepağızdangirer;ruhunnasibiisedoğrusözdürvekulaktangirer.
1008.Sözügüzelveiyicedüşünereksöyle;ancaksorulduğuzamansöylevekısakes.
SAADETİN DEVAMSIZLIĞINI VE İKBALİN DÖNEKLİĞİNİ SÖYLER
1050. Herşeykendikemalinibekler;tamkemaleerişincetekrarzevalebaşlar.
1051. BuAyToldıheristeğinekavuştu;ömrünütamamladı,malımülkükaldı.
1056. Ağırhastalıkgeldi,onututupyerevurdu;acılariçindeinleyerekyatağadüştü.
1066. Eyhayattaolan,gafilolma;bugündirisin,fakatbirgünmuhakkaköleceksin.
AY TOLDI ÉLİGKE TIL ERDEMİN SÖZ ASIĞLARIN AYUR
966. karabaşyağısıkızıltılturur neçebaşyédibutakımayéyür
967. başıŋnıtilesetılıŋnıküdez tılıŋtegmekündebaşıŋnıyanur
986. karakılkıteŋsizyavasözlegen yavasöztururbukarabaşyégen
991. etözülgibarçaboğuzdınkirür bucânülgiçınsözkulaktınkirür
1008.sözüğyakşısözleidisaknuöz ayıttuktasözleyanaterkinüz
KUT KIVLIKIN DEVLET İRSELLİKİN AYUR
1050. nekimişlerersetükelinküder tükeglitükeseinişkeyanar
1051. buaytoldıbuldıtilekintükel tükettitirigligturukaldımâl
1056. tutupçaldıyérkeağırigkelip töşekkekiripyattımuŋluğulıp
1066. osalbolmagılaytirigboldaçı tirigbolduŋerseözüŋöldeçi
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
3938
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
AY TOLDI OĞLI ÖGDÜLMİŞKE PEND BÉRMİŞİN AYUR
1158.birökoğlıerdibuaytoldınıŋ kiçigerdiyaşıoşoloğlınıŋ
1159. atıerdiöğdülmişaslıarığ yüzikörklüğerdimekılkıarığ
1167.buaytoldıaydıeşitayoğul sözümniunıtmamaŋatutköŋül
1172.méniardıdünyâokıdıseve köŋülbérdimerseiriktiéve
1176.orunçunyamâlınétilmezişim eligtuttaçıyokbukünbirkişim
1200.ölümyüzkılurerdiersekörüp ağırsavçılarkalgayerditurup
1279.kamuğedgüisizbayathükmibil bayatkaınangılanıŋtapgıkıl
AY TOLDI’NIN OĞLU ÖĞDÜLMİŞ’E NASİHAT VERDİĞİNİ SÖYLER
1158.BuAyToldı’nınbirtekoğluvardı,buçocuğunyaşıhenüzküçükidi.
1159.AdıÖğdülmişidi;soyutemiz,yüzügüzelvehuyuiyiidi.
1167.AyToldı:“Eyoğul,sözümüunutma,bunucankulağıiledinle.”dedi.
1172.Dünyacefaetti,busaadetayrıldı;busözeinan,senidealdatmasın.
1176.Rüşvetveyamalileişimdüzeltilemez;bugünelimdentutacakkimsemyoktur.
1200.Ölümkarşısındakileregöremuameleetseidi,mübarekpeygamberlerölmemişolurlardı.
1279.HertürlüiyiliğivekötülüğüTanrıhükmübil;Tanrı’yainanveonakulluket.
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
4140
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
1295.yanaaydıaytoldıoğlumeşit özüŋedgübirletamudınköşit
1298.ikiyüzlüğerkesözüŋsözleme yadılgaysözüŋsıraçılgayyéme
1310.kamuğişteévmeserinözbuka serimligkişilertegirârzûka
1332.tayanmatiriglikketüştegkeçerküvenmekıvıkutkakuşteguçar
AY TOLDI KÜN TOĞDI ÉLİGKE KUMARU BİTİG BİTİMİŞİN AYUR
1342.bitigübilekoldıkağıdtetig bayatatıbirlebitidibitig
1351.atımerdiaytoldıkılkımtolu irilditoluluktükerözölü
1368.esenliködindesenedgütitür tavarneŋbarındaülehemyétür
1376.budünyâbeğisenaŋabolmakul sénikodmazerkenanıkodgutul
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
1295.AyToldıdevamla:“Oğlumdinle;cehennemazabınakarşıiyiliğikendinesiperedin.”dedi.
1298.İkiyüzlüadamasırverme;sözünyayılır,sırrınortayaçıkar.
1310.Hiçbirişteaceleetme,sabırlıol,kendinitut;sabırlıinsanlararzularınaerişirler.
1332.Budünyaileoyalanma,geçergider;busaadeteinanma,çabukihtiyarlar.
AY TOLDI’NIN HÜKÜMDAR KÜN TOĞDI’YA VASİYETNAME YAZDIĞINI SÖYLER
1342.Buzekiinsankağıtkalemistedi;Tanrıadıilebaşlayarakbiryazıyazdı.
1351.AdımAyToldı,tavırvehareketimdolunayşeklindeidi;şimdibudolunlukkesildi,varlığımölümlebitiyor.
1368.Sağlığındaherşeyiiyiliklekarşıla;malınveservetinvarkenonlarıdağıtveyedir.
1376.Senbudünyanınbeyisin,onakulolma;osenibırakmadansenionudulbırak.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
4342
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
1377.küvezlenmeartukkötürmeköŋül ınançkılguermezbudünyâtöŋül
1393.tarığlağerürdünyâéligkutı tarısaorarertirilgüotı
1429.bularnısakıngılölümkeétin ökünmeyarınbukarayérkatın
1517.sığıtkodtıaytoldıyetrüpögin kumaruüledikişikeneŋin
1518.bahilkoldıbarçakadaşlarkaol tilerboldıcânıyaşılkökkeyol
1519.közinkökketiktikötürdielig şehâdetbilekestiteprertilig
1520.yarukcânüzülditünerdiküni bayatatıbirlekesilditını
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
1377.Fazlakibirvegururakapılma;budünyayagüvenolmaz,senondanvazgeç.
1393.Eydevletlihükümdar,dünyabirtarladır;insanbutarlayıekersehayatekininibiçer.
1429.Bunlarıdüşünveölümehazırlan;yarınbukarayeraltındapişmanolma.
1517.AyToldıaklınıbaşınatopladı,ağlamayıbıraktı;malınımirasolarakbaşkalarınabıraktı.
1518.Bütünakrabalarıilehelalleşti;canımavigöğedoğruyolalmakistedi.
1519.Gözünügöğedikti,elinikaldırdı;sonsözükelime-işehadetoldu.
1520.Nurlucanayrıldıgünükarardı;Tanrıadıilesonnefesiniverdi.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
4544
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
1591.éligaydımundanaruayoğul
mañatapnuturgılçökürmeköñül
1592.atantapğıbarerdiartuktelim
öteyümedimbardıkaldıbérim
1593.ötegükerekmenbuhaklarsaña
kişilertılıbolmasabirmaña
1602.tapuğçıkuluñmenbeğimsenuluğ
uluğbeğağırlartapuğçıkuluğ
1603.tileseağırtuttileseucuz
yuluğkıldımamdısañamenbusöz
1612.yakıntuttıéligkörögdülmişiğ
törüçeayubérditegmeişiğ
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
1591.Hükümdar:“Eyoğlum,bundansonrabenimhizmetimdebulun,artıkgönlünüferahtut.”dedi.
1592.“Seninbabanınçokbüyükhizmetivardı;hakkınıödeyememişveonaborçlukalmıştım.
1593.Töhmetaltındakalmamakiçinbuborcuşimdisanaödememgerekir.”
1602.(Ögdülmiş):“Benhizmetkârkulunum,senbenimbüyükbeyimsin;büyükbeyhizmetkârkulunudeğerlendirir.
1603.İstersendeğerver,istersendeğersizbul,benkendimiartıkseninhizmetineadadım.”
1612.HükümdarÖgdülmiş’igündengünekendisineyakıntuttu,herişinnasılyapılacağınıonaanlattı.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
4746
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
1642.açındıéligkörkötürdiörü
bolubérdievrenyumıttıtörü
1657.ayubérkişiketusulurkayu
kayuoltususımañaaysayu
1659.kişiketusulguikigüajun
kılınçedgüsiolaykılkıtözün
1660.ikinciuvutolüçünçiköni
buüçneñbileerbulurkutküni
1665.yanaaydıéligeşittimbusöz
tusulmazkayuolkişikeyavuz
1668.biriarkukersebukılkıyavuz
takıbiriyalgantüzerersesöz
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
1642.Hükümdaronaihsanlardabulunduveonuyükseltti;birgüngeldi,devletidaresineaitbütünkanunlaravakıfoldu.
1657.(Hükümdar):“Söylebakalım,insaniçinfaydalıolanşeylernedir,faydalarınelerdir;banabunlarıbirerbireranlat.”
1659.(Ögdülmiş):“Eyasiltabiatlı,herikidünyadainsanlarafaydalıolanşey,iyilikyapmaktır.
1660.İkincisihayâ,üçüncüsüdoğruluktur;insanbuüçşeyilesaadetgüneşineerer.”
1665.Hükümdartekrarsordu:“Busözleridinledim;pekiinsaniçinkötüvefaydasızşeylernelerdir?”
1668.(Ögdülmiş):“Birikötütabiatlıveinatçıolmak,biriyalansöylemektir.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
4948
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
1669.takıbirsaranolkişideili
buüçneñüçegübiligsiztılı
1764.ağırladıéligkörögdülmişiğ
ınandıanarbérdiyomgıişiğ
1765.kamuğélkekıldıkörelgiuzun
uzunboldıelgiyorıktılsözün
1766.ayağbérditamgaatüstemkedüt
ağırladıaşrutükelboldıkut
ÖGDÜLMİŞ ÉLİGKE UKUŞ SURETİN AYUR
1851.yüzikörkikörklügneyaşıkiçig
kamuğedgülükkeanındınkeçig
1852.örüghemsiligolnekılkıamul
kamuğteprenürkebağırsakköñül
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
1669.Birideinsanlarıaşağılıkedencimriliktir;bunlarınüçüdecimriliktenilerigelir.”
1764.HükümdarÖgdülmiş’iyükseltti;onainandıvebütünişlerionunelineverdi.
1765.Bütünmemleketeonuhâkimkıldı;oheriştekudretvenüfuzsahibioldu.
1766.Onaunvan,mühür,at,koşumvehil’atverdi;çokitibargösterdi;oikbalinsonderecesinevasıloldu.
ÖGDÜLMİŞ HÜKÜMDARA AKLIN TARİFİNİ ANLATIR
1851.Yüzü,şekligüzelvedaimagençvedinçtir;hertürlüiyiliğegeçitverenodur.
1852.Halim,selimvesakintabiatlıdır;obütüncanlılariçinşefkatdolubirgönüldür.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
5150
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
1853.kayukaeligursaétlübarır
kayukasözitegseyetlübarır
1854.isigyüzlügolkörkamuğkasevüg
kişilerkeandınasığlarülüg
1858.kaçığlığyeteroluçuğlığtutar
sınukluğsaparolbuzukuğéter
BEGLİKKE SEZÂ BOLGU TEG BEG NEGÜ TEG KEREKİN AYUR
1949.bubeglikkeaşnutüpaslıkerek
atımalpkatığkurçyanatoñyürek
1950.atasıbegerseoğultoğdıbeğ
oğultoğsabeğhematalarıteg
1952.biligbirlebeğlerbodunbaşladı
ukuşbirleélkünişinişledi
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
1853.Nereyeelidokunursaorasıdüzelir;sözünereyeerişirseorasısözeuyar.
1854.Sıcakyüzlü,herkesiçinsevimlidir;insanlarondanfaydagörür.
1858.Kaçanayetişir,uçanıyakalar,kırığısararvebozuğudüzeltir.
BEYLİĞE LAYIK BİR BEYİN NASIL OLMASI GEREKTİĞİNİ ANLATIR
1949.(Ögdülmiş):“Beylikiçinilkönceinsanınasilsoydangelmesigerekir;beycesur,kahraman,kuvvetlivepekyürekliolmalıdır.
1950.Babasıbeyiseoğulbeydoğar;odababalarıgibibeyolur.
1952.Beylerbilgiilehalkabaşoldularveakılilememleketvehalkınişinigördüler.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
5352
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
1952.biligbirlebeğlerbodunbaşladı
ukuşbirleélkünişinişledi
1953.beğatıbiligbirlebağlığturur
biliglâmıkitsebeğatıkalur
1969.yanılsabubegerayéligkutı
anınbeglikiiğlerétgüotı
1988.örüglükamullukbolurbeğkekörk
bubeğlikişinebuolbağuörk
2015.ikineñtururélkebağıbeki
birisaklıkolbirtörüélköki
2016.kayubeğsakerseélinbekledi
yağıboynıyençtiözeörkledi
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
1952.Beylerbilgiilehalkabaşoldularveakılilememleketvehalkınişinigördüler.
1953.Beyadıbiligkelimesiileilgilidir;bilig’inlâm’ıgidersebegadıkalır.
1969.Beylerişlerindeyanılırsaeydevletlihükümdaronlarınbeyliğihastalanmışdemektir,tedavietmelidir.
1988.Sabırvesükûnetbeyiçinbirziynettir;bunlarbeyliğinbaştagelenmeziyetleridir.
2015.Birmemleketinbağıvekilidiikişeydenibarettir;biriihtiyatlılık,birikanun;bunlaresastır.
2016.Hangibeyihtiyatlıiseomemleketinimuhafazaeder;düşmanaboyuneğdirirveonusımsıkıbağlar.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
5554
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
2017.kyubeğtörübérseéldeköni
élinéttikodtıyaruttıküni
2023.ikineñbileélçibeğlikbuzar
kirüreğriyolkakönidinazar
2024.biriküçbirisiosallıkkılur
buikibilebeğélirartatur
ÖGDÜLMİŞ BEĞLERKE VEZİR BOLGU NEGÜ TEG KEREKİN AYUR
2181.yanutbérdiögdülmişaydıélig
vezirboldıbeğlerkesunguelig
2185.ukuşıüküşbolsabilgiteniz
kamuğişbütürsekızartsameniz
2256.vezirbeğketutçıkéñeşçibolur
kéñeşçikişilerteñeşçibolur
2260.buyañlığbolunsaayéligvezîr
beğinénçketegrürkarasıudır
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
2017.Hangibeymemlekettedoğrukanunkoyduiseomemleketinitanzimetmişvegününüaydınlatmıştır.
2023.Beyikişeyilebeyliğinibozar,eğriyolagirervedoğruyoldanşaşar.
2024.Bunlardanbirizulüm,biriihmalkârlıktır;buikisiilebeymemleketiniharapeder.”
ÖGDÜLMİŞ BEYLERE VEZİR OLACAK İNSANIN NASIL OLMASI GEREKTİĞİNİ ANLATIR
2181.Ögdülmişcevapverdi:“Eyhükümdar,vezirbeylerinelidemektir;onlarişleribuellerilegörürler.”dedi.
2185.“Aklıçokvebilgisidenizgibiderinvegenişolmalı,herişelindengelmelivebeyinyüzünügüldürmelidir.
2256.Vezirbeyiçindaimabirmüşavirdir,müşavirlerheriştekıyaslahareketederler.
2260. Eyhükümdarböylebirvezirbulunursaobeyinihuzurakavuştururvehalkırahatuyur.”
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
5756
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
ÖGDÜLMİŞ ÉLİGKE SÜ BAŞLAR ER NEGÜ TEG KEREKİN AYUR
2271.buişkeidikurçkatığerkerek başındakeçürmiştükeltoñyürek
2276.üleşeeratkakamuğbarmalın adaşkoldaşardaştutunsakalın
2277.öziñebirattontolumkodsatap çavıksaajundaatınyadsatap
2311. tonuztegtitimligböritegküçi adığlayuazgırkutuztegöçi
2312.yanaalçıbolsakızıltilküteg titirbuğrasıtegköröçsürsekeg
2313.sagızgandasakrakkerektutsaöz kayakuzgunıtegyıraktutsaköz
2314.uluğtutsahamyetkörarslanlayu ügitegusuzbolsatünlesayu
2340.étigligazedgüüküştekörü telimtuştıartaküküşsübile
2360.yaraşguyarağıbarerseyaraş yokerseyarıklanbélalşıpküreş
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
ÖGDÜLMİŞ HÜKÜMDARA KUMANDANIN NASIL OLMASI GEREKTİĞİNİ ANLATIR
2271. Buişeçokçevik,sert,tecrübeli,tamvepekyüreklibiradamlazımdır.
2276. Obütünmalınıaskeredağıtmalıvebirçokkimseleridostvesilaharkadaşıedinmelidir.
2277. Kendisinebirat,giyimvesilahayırmasıkâfidir;meşhurolupdünyayanamsalmakonayeter.
2311. Odomuzgibiinatçı,kurtgibikuvvetli,ayıgibiazılıveyabansığırıgibikinciolmalıdır.
2312. Aynızamandakırmızıtilkigibihilekârolmalı;deveaygırıgibikinveöçgütmelidir.
2313. Kendisinisaksağandandahaihtiyatlıtutmalı;gözünükayakuzgunugibiuzaklaraçevirmelidir.
2314. Aslangibihamiyetiyüksektutmalı;baykuşgibigeceleriuykusuzgeçirmelidir.
2340. Azsayıdavedüzenlibirordu,çoğanispetledahaiyidir;çokkimselerçokaskerlebozgunauğradılar.
2360. Anlaşmakimkânıvarsaonunlaanlaş;yokisezırhınıgiy,düşmanasıkısıkıyapışvegüreş.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
5958
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
ÖGDÜLMİŞ ÉLİGKE ULUĞ HÂCİBLIKKA NEGÜ TEG ER KEREKİN AYUR
2436.uluğhâcibartukbütünçınkerek
buçınlıkbilekedbütündînkerek
2441.közitokkerekhemuvutluğsilig
tetiglikkerekhemtümentübilig
2458.yüzikörkikörklüğkerekhemyülüg
toganersigünlügsözibelgülüg
2503.ayélighâciblarkasaklanguol
bukaçyerdeartukkatığlanguol
2504.biribeğsözinikatığtutsaberk
ikincihavakaukuşkılsaörk
2505.üçünçikörürdeküdezseözin
tılındaçıkarmasategmesözin
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
ÖGDÜLMİŞ HÜKÜMDARA ULU HÂCİBİN NASIL BİR İNSAN OLMASI GEREKTİĞİNİ ANLATIR
2436. Uluhâcibçokemniyetli,dürüstvebudoğruluklabirliktedeiyivedinibütünbirinsanolmalıdır.
2441. Gözütok,hayâsahibivenazikolmalıdır;zekivebintürlübilgiyesahipbulunmalıdır.
2458. Hâcibinyüzüvekıyafetigüzel,saçısakalıdüzgün,erkeksesliveaçıksözlüolmalıdır.
2503. Eyhükümdar,hâciblerbirkaçyerdeihtiyatlıolmalıvebuhususlardaçokgayretetmelidir.
2504. Biri,hâcibbeyinsözündenkatiyendışarıçıkmamalı;ikincisi,hevaveheveslerineaklınıyularyapmalıdır.
2505. Üçüncüsühuzurdatetikteolmalıveağzınagelenhersözüsöylememelidir.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
6160
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
ÖGDÜLMİŞ ÉLİGKE KAPUĞ BAŞLAR ER NEGÜ TEG KEREKİN AYUR
2529.kapuğbaşlarerkedbağırsakkerek
tenicanıbirletapuğsakkerek
2530.kapuğdayarutsakarañkutünüg
kapuğdabatursayarumışkünüg
2553.ikineñbedütürbubeğlerçavı
élindetuğıkörtörindelivi
2554.adınmaikineñkapuğkörkiol
bedütürbeğatınaçarkutkayol
2555.uluğhâcibibolsaâzâdkişi
takıbiryarağlığkapuğilbaşı
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
ÖGDÜLMİŞ HÜKÜMDARA KAPICIBAŞININ NASIL OLMASI GEREKTİĞİNİ ANLATIR
2529. Kapıcıbaşıolaninsançoksadıkolmalıvebuhizmetcanlabaşlabenimsemişolmalıdır.
2530. Okaranlıkgeceyihizmetkapısındaağartmalıveparlakgüneşideaynıkapıdabatırmalıdır.
2553. Beylerinşöhretiniikişeybüyütür:eşiğindetuğuvebaşköşesindesofrası.
2554. Şuikişeydekapınınsüsüdür;bunlarbeyinadınıbüyütürvesaadeteyolaçar.
2555. Bunlardanbirihürinsanolanuyuhâcib,birideişininehliolanbirkapıcıbaşıdır.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
6362
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
ÖGDÜLMİŞ ÉLİGKE YALAVAÇ IDGUKA NEGÜ TEG ER KEREKİN AYUR
2599.yalavaçtınétlürtelimtürlügiş yalavaçtınötrükelürkörklügiş
2600.ukuşluğkerekkedyalavaçörüg biligligkereksözkebilseyörüg
2631.kitâblarokırhembilirersesöz ukarerseşiirhemkoşarerseöz
2632.nücûmbilsetıbhemyorabilsetüş anıñyomışıtegsözikelsetuş
2633.bilirersesakışyémehendese adedcezrikılsamisahatbasa
2634.yananerdüşatrancbilirerseked harîfleriandınulırerseked
2635.çögenkekederseatarerseok yémekuşçıavçıajundaozuk
2636.kamuğtılbilirerseaçsatilig kamuğhatnıbilsebitiseelig
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
ÖGDÜLMİŞ HÜKÜMDARA ELÇİ GÖNDERMEK İÇİN NASIL BİR İNSAN GEREKTİĞİNİ ANLATIR
2599. Pekçokişlerelçilerilegörülür;iyineticelerelçilervasıtasıileeldeedilir.
2600. Elçiçokakıllı,temkinlivesözünüifadeedebilmesiiçindebilgiliolmalıdır.
2631. Çokkitapokumalı,sözsöylemesinibilmeli;şiirdenanlamalıvekendisideşiiryazmalıdır.
2632. Heyetilmindenvetıptananlamalı;rüyayormasınıbilmelivesözüyorduğugibiçıkmalıdır.
2633. Hesaba,birdehendeseyevakıfolmalı;cezirilemesahailminidebilmelidir.
2634. Bundanbaşkabirdeçokiyitavlavesatrançoynamasınıbilmeliverakipleriniiyicesıkıştırmalıdır.
2635. Ciritoyunundamahirolmalıveokatmasınıiyibilmeli;kuşçulukveavcılıktadabaşkalarınaüstüngelmelidir.
2636. Konuşurkenbütündillerikonuşmalı;yazarkenbütünyazılarıyazmalıdır.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
6564
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
ÖGDÜLMİŞ ÉLİGKE BİTİGÇİ ÉLIMGA NEGÜ TEG KERKİN AYUR
2675.bitigçikeaygukerekiçsözin
küdezsebitigçiüküşyaazın
2677.kalıtutmasabubitigçisözüg
beğisırrıaçlurbuörterözüg
2693.bitigçibiligligukuşluğkerek
hatıuzbelâgattakıedgürek
2694.bitigdehatuzbolsaaçlurköñül
okıgukelirbaksaavnurköñül
2695.belâgatbilehatteñeşsekalı
idiedgütılbubitigsöztılı
2729.boriçmezkerekbolsakılkıarığ
yarağsızkılınçığyıratsaarığ
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
ÖGDÜLMİŞ HÜKÜMDARA KÂTİBİN NASIL OLMASI GEREKTİĞİNİ ANLATIR
2675. Kâtibesırlarısöylemekgerekecektir;kâtip,azveyaçokolsun,bunlarıgizlitutmalıdır.
2677. Eğerkâtipsırsaklamasınıbilmezsebeyininsırrıaçığaçıkarvebudakâtibiyakar,mahveder.
2693. Kâtipbilgiliveakıllıolmalı,güzelbirhattaveüstünbirbelagatesahipolmalıdır.
2694. Mektubunhattıgüzelolursagönülaçılır;onugörünceinsanokumakister,gönülavunur.
2695. Hattıngüzelliğieğerbelagatilebirleşirseyazılısözmükemmelbirifadebulmuşolur.
2729. Kâtipiçkiiçmemelivetemiztabiatlıolmalı;yakışıkolmayanbütünhareketlerikendisindenuzaklaştırmalıdır.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
6766
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
ÖGDÜLMİŞ ÉLİGKE AŞ BAŞÇI HÂN SALAR NEGÜ TEG KEREKİN AYUR
2829.kişidetalusıköniçınkişi üdürgüañarbérgüaşsuvişi
2836.muñarkéçkieskitapuğçıkerek açınusüçinüaşınbérseterk
2869.törüçeyorısatapuğkılsaöz kirürdeçıkardakönitutsaköz
ÉLİG CEVÂBI ÖGDÜLMİŞKE
3051.busözlereşittisevindiélig duâkıldırabkakötürdielig
3057.kamuğedgülüktetakıartukı buögdülmişolamdıköñlümtokı
3058.munıbérdiñamdımañasenatâ kılurmenmunıñşükriyüzmiñkata
3060.mañaküçbéramdıöteyinhakın sevinsümañabolsukönliyakın
3067.sözügkestiéligserindituru yéröptitapuğçısıkoptıörü
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
ÖGDÜLMİŞ HÜKÜMDARA AŞÇIBAŞININ NASIL OLMASI GEREKTİĞİNİ ANLATIR
2829. İnsanarasındadoğru,dürüstveseçkinbirkimsebulmalıveyemekiçmekişinionunelinebırakmalıdır.
2836. Buişiçinçokeskiveemektarbirhizmetkârlazımdırkibeyiesirgeyerekyemeğizevklevevaktindehazırlasın.
2869.Usulveerkandairesindehareketilehizmetetmelivegiripçıkarkendaimaönünebakmalıdır.
HÜKÜMDARIN ÖGDÜLMİŞ’E CEVABI
3051.Hükümdarbusözleridinledivesevindi;ellerinikaldırarakAllah’aduaetti.
3057.Bütünbuiyiliklerarasındaeniyisi,şimdiruhumudoyuranbuÖgdülmiş’tir.
3058.Onusenbanaihsanettin;bununiçinsanayüzbindefaşükrederim.
3060. Şimdibanakuvvetver,onunhakkınıödeyeyim;memnunolsunvebanakalptenbağlansın.
3067. Hükümdarsözünübitirdivebirmüddetsustu,durdu;hizmetkârıyeröptüveayağakalktı.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
6968
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
3068.turupçıktıandınsevinligbolup atınmindikeldieviñeturup
3069.kıyıksızkéçetañdakıldıtapuğ yaradıtapuğaçtıdevletkapuğ
3097.éligbirkünoldrupkörögdülmişig okıdıayıttıkeçerkünişig
3134.buyalñuzlukuñkaözümeymenür takıbirişersesañaayunur
3136.tilebarmukörgilkadaşlarara sañaudgutegbirayıtgılköre
3145.yokermezkadaşlararabarmeniñ buyañlığkişibilgiartukanıñ
3147.kılınçıköniatıodgurmışol kamuğedgülükkeeligurmışol
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
3068.Oradanmemnunvemesrurolarakçıktı;birazsonraatınabinipevinedöndü.
3069.Yinesadakatle,sabahakşamhizmetteetti;hizmetitakdiredildivesaadetkapılarıaçıldı.
3097.HükümdarbirgünyalnızotururkenÖgdülmiş’iyanınaçağırttı;günlerinnasılgeçtiğiniveişlerisordu.
3134.(Hükümdar):“Benseninböyletekolmandankorkuyorum,eykudretliinsan;keşkeseninbireşindahabulunsaidi.
3136.Ara,akrabalarınarasındaseninyolunutakipedebilecekbirkimsevarmı,soruştur.”
3145.(Ögdülmiş):“Yokdeğil,benimakrabalarımarasındadaçokgenişbilgiliböylebirinsanvardır.
3147.HareketidoğruveadıOdgurmış’tır;ohertürlüiyiliğeelvurmuştur.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
7170
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
3149.Allah’aibadetederek,kendisinezahmetveriyorveibadetlegünahhastalığınıtedaviediyor.
3150.Onunfaziletibenimkindenyüzmislifazladır;ohalkınilerigeleniveinsanlarınseçkinidir.
3151.Benimbuakrabamburadayanımdabulunsaidi,obizeheriştebilgisiilerehberlikederdi.”
3154.(Hükümdar):“Buişinçaresineisebak,eyzekiinsan;senonumuhakkakbenimyanımagetir.”
3158.(Ögdülmiş):“Böylebirakrabamınbulunduğunuarzettim,fakatgelipgelmeyeceğihakkındabirşeysöyleyemem.
3159.Eğergelirseçokiyi;emrinizehürmetgösterdidemektir;eğergelmezsefermanınızaehemmiyetvermemişolur.”
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
3149.Allah’aibadetederek,kendisinezahmetveriyorveibadetlegünahhastalığınıtedaviediyor.
3150.Onunfaziletibenimkindenyüzmislifazladır;ohalkınilerigeleniveinsanlarınseçkinidir.
3151.Benimbuakrabamburadayanımdabulunsaidi,obizeheriştebilgisiilerehberlikederdi.”
3154.(Hükümdar):“Buişinçaresineisebak,eyzekiinsan;senonumuhakkakbenimyanımagetir.”
3158.(Ögdülmiş):“Böylebirakrabamınbulunduğunuarzettim,fakatgelipgelmeyeceğihakkındabirşeysöyleyemem.
3159.Eğergelirseçokiyi;emrinizehürmetgösterdidemektir;eğergelmezsefermanınızaehemmiyetvermemişolur.”
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
7372
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
KÜN TOĞDI ÉLİG ODGURMIŞKA BİTİG BİTİP IDMIŞIN AYUR
3187.devâtkoldıkâğıdbitidibitig
bitigbirleéttiişiñeétig
3188.bayatatıbirlesözügbaşladı
törütgenigidgenkeçürgenidim
3197.éligdinselâmköñülaytubilig
bitidimesenliküzeaytetig
3199.eşittimseniñedgükılkıñyañıñ
buödteyokoltépsañatuşteñiñ
3202.kadaşıñnııdtımbuögdülmişig
sözümnitegürgeyukupbilmişig
3214.kalıbardıñersetapuğkılgalı
tapuğkendtekılgılbuoldînyolı
3227.seniñandatapguñnamâzolbiri
takıbirirûzatutarsenurı
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
HÜKÜMDAR KÜN TOĞDI’NIN ODGURMIŞ’A MEKTUP YAZIP GÖNDERDİĞİNİ ANLATIR
3187.Hükümdarhokkavekâğıtistedi,mektupyazdı;mektupileişinidüzenekoydu.
3188.Allahadıilebaşladı:“Yaratan,besleyenvebağışlayanodur.”dedi.
3197.Buhükümdardanselamvehatırsormamektubudur;eyzekiinsan,bunusanasağlıkdileğiileyazdım.
3199.Seniniyitavırvehareketiniduydum;budevirdesanadenkveeşbulunmadığınıişittim.
3202.Akrabanı,Ögdülmiş’igönderdim;sözümüveanlayıp,bildiklerinisanaeriştirecektir.
3214.Eğeribadetetmekiçinorayagittiniseibadetişehirdeyap;dinyolubudur.
3227.Seninoradakiibadetininbirinamaz,biridetuttuğunoruçtur,eyoğul.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
7574
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
3228.munıñdaadınandatâatkayu
mañakörkitübértılınsözleyü
3229.atandıözüñamdızâhidatı
buatıñsañaboldıtâatyutı
3236.berükeluluşkendtekılgıltapuğ
kamuğedgülükkeaçılsukapuğ
3237.bodunkatusulgılmuñıñayara
kadaşkabağırbéryakınlıkula
3273.munusözledimsözbitiginulam
tükettimsözümnikurıttımkalem
3274.takımanegüerdiersesözüm
kadaşıñtegürgeytılınayyüzüm
3275.bitigtürdibadıüzetamgalap
sunupbérdiögdülmişaldıulap
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
3228.Bunlardanbaşkaoradahangiibadetvar;söyle,göster.
3229.Senşimdizahitadınıaldın;buadınibadetiniçinsanabüyükbirfelaketoldu.
3236.Burayagel,köyveyaşehiriçindeibadetet;sanahertürlüiyilikkapılarıaçılsın.
3237.Halkafaydalıol,muhtaçlarayardımet;akrabalarayakınlıkgöster,bağrınıaç.
3273.İşteyazılileulaştırılacaksözlerimisöyledim;sözümübitirdimekalemisildim.
3274.Bundanbaşkadahasöyleneceknegibisözümvarsaakrabanbunlarıağızdanbildirecektir,eyayyüzlüm.
3275.Mektubukatladı,bağladıveüzerinimühürleyerekuzattı;Ögdülmişgelipelindenaldı.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
7776
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
ÖGDÜLMİŞ ODGURMIŞ TAPA BARMIŞIN AYUR
3289.ederlediterkinatınıtutup kadaşıtapabardıevdinturup
3327.uluşkendnikodtuñyakınkakadaş kişideyıradıñbilişyokadaş
3330.apaoğlanıbarçayalñuzumaz özüñmundayalñuzkalıiglemez
3333.negüolnelükmunçaemgerözüñ mañabelgülügaybileyinsözüñ
3340.budünyâişiñekatılmışkişi kılumaztapuğbirleukbîişi
3347.buyañlığüçünmenuluşkendkodup buyérkesığındımağıryükyüdüp
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
ÖGDÜLMİŞ’İN ODGURMIŞ’I ZİYARETİNİ ANLATIR
3289.Atınıtutup,derhaleyerledi;oradankalkıpakrabasınadoğrugitti.
3327.(Ögdülmiş):“Köyveşehri,yakınakrabavekardeşleribıraktın,insanlardanuzaklaştın;buradahiçbirtanıdıkveahbabınyok.
3330.Hiçbirinsantekbaşınayapamaz;senburadayalnızsın,hastadaolabilirsin.
3333.Niçinvenedenkendineböyleeziyetediyorsun;banabunuaçıkçasöyle,bendeseninbuhusustakifikirlerinianlayayım.”
3340.(Odgurmış):“Budünyaişlerinekarışankimseaynızamandaibadetveahiretişleriniyerinegetiremez.
3347.Böyleolduğuiçinbenköyveşehirleribırakıpağırzahmetlerekatlanarakburayasığındım.”
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
7978
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
ODGURMIŞ ÖGDÜLMİŞKE DÜNYÂNIÑ AYIBLARIN AYUR
3513.budünyâözinkedsevitmişsaña kamuğaybıerdemkörünmişsaña3514.tañermezseniñdinmeseldekelir kayuneñsevügbolsaaybıbarır3562.ayıedgüermezbudünyâneñi kimiñbolsaevrerkılınçıyañı3589.budünyâyağıoletözbiryağı buikiyağınıñyadığlığağı
ÖGDÜLMİŞ ODGURMIŞKA DÜNYÂ BİRLE UKBÎ KAZGANGUSIN AYUR
3648.neçeandağersebudünyâhâli açığkılmaözketiriglikyolı3666.helâldünyâbulsayésekazganıp çıgaykaüleseanıñdınalıp3672.bayatyarlığınkılözüñkullukı uçupkirsarâykaerejinsalın
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
ODGURMIŞ ÖGDÜLMİŞ’E DÜNYANIN KUSURLARINI ANLATIR
3513.Budünyakendisinisanaçoksevdirmiş;onunbütünkusurlarısanafaziletgibigörünmüş.
3514. Sanahayretetmem;meseldedevardır:hangişeysevilirseonunkusurlarıgörünmez.
3562.Budünyamalıhiçdeiyibirşeydeğildir;okendisinesahipolanıntavırvehareketinideğiştirir.
3589.Budünyabirdüşman,vücutisebaşkabirdüşmandır;buikidüşmanınağıhertarafayayılmıştır.
ÖGDÜLMİŞ ODGURMIŞ’A DÜNYA VASITASI İLE AHİRETİN KAZANILMASINI ANLATIR
3648. Budünyanınhâlihernekadardediğingibiisedesenkendinehayatıokadarzehiretme.
3666. Helaldünyanimetibulmalıvekazanıpyemeli,birkısmınıdafakirleredağıtmalıdır.
3672.Allah’ınemirleriniyap,kulluğunuyerinegetir;sarayauçarakgirvehuzurakavuş.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
8180
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
ODGURMIŞ İGLİG BOLUP ÖGDÜLMİŞNİ ÜNDEMİŞİN AYUR
5984.igiñedgübolgaesenbolgasen
yazukuñarıgaymuyanbulgasen
5987.tüşedimtüşümdinaçıldımaña
ölürümukuldımañaaytoña
5988.bayatedgüisizyorıtsakazâ
yorıturanıyatsatünleuda
6031.negüoltüşüñnimañaayaça
anımenyöreyinköradraseçe
6033.şatukördümeliganıñbağnası
yüzutruuruğluğedizhemyası
6034.añarağdımamdıbirerbağnaça
başıñategibağnasadımneçe
6035.başındabiratçımañasuvbérür
alırmentüketüiçipözkanur
6036.anıñdabasakökkeuçtumteñip
özümbelgüsüzboldıörlepsiñip
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
ODGURMIŞ’IN HASTALANARAK ÖGDÜLMİŞ’İ ÇAĞIRDIĞINI ANLATIR
Odgurmışhastalanır,Ögdülmiş’isonbirkezgörmekiçinonaadamgönderir.Ögdülmiş,Odgurmış’ınyanınagelir.
5984.(Ögdülmiş):“Hastalığıniyileşecekvesendesıhhatekavuşacaksın;günahıntemizlenecekvesevabanailolacaksın.”
5987.(Odgurmış):“Rüyagördümrüyamdabubanabelliolduveöleceğimanlaşıldı,eykahraman.
5988. Allahiyiveyakötükazasınıbildirmekistersebunugeceyatarkenuykudabildirir.”
6031.(Ögdülmiş):“Şimdisennasılbirrüyagördün,banabunuiyiceanlat,bendeonudüşünüptaşınaraktabiredeyim.”
6033.Rüyamdabirmerdivengördüm,onunellibasamağıvardı;yüksekveenli,karşımadikilmişti.
6034.Benbubasamaklarabirerbirerbasarakyukarıçıktım;sonunakadarkaçbasamakolduğunusaydım.
6035. Sonbasamaktabiratlıbanasuuzattı;bendealıpsonunakadariçtimvesuyakandım.
6036.Ondansonrahavayayükselerekgöğeuçtumveyükselipgözdenkayboldum.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
8382
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
6039.ağışbarçatüşteağırlıkbolur
ağarıteñinçeuluğlukbulur
6045.ıdışlığsuvuğsenalıpiçtüküñ
tiriglikuzunbolgayıldızköküñ
6046.uçupkökkeörleptükelağdukuñ
tilekbérgeteñrinegükoldukuñ
6051.tükelyörmediñtüşyörüginmaña
eşitgilbutüşmenyöreyinsaña
6052.edizbağnalığmenşatukördüküm
tirigliktururaykadaşyördüküm
6053.şatunuñbaşıñategiyokladım
yaşımnıtükettimtiriglikyédim
6054.başıñaağıpmenolatçıkelip
mañabérdükisuvnıiçtimalıp
6060.ıdışlığsuvuğiçtimamdıtükel
tükettimtiriglikesenedgükal
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
6039.(Ögdülmiş):Bütünrüyalardayükselmeitibaradelaleteder,insanyükseldiğinispetteşerefbulur.
6045.Kaptakisuyualıpiçmekkendininveneslininuzunhayatanailolacağınadelalettir.
6046.KalkıpgöklereuçarakenyükseklereçıkmaniseAllah’ınseninbütünarzularınıyerinegetireceğinedelaleteder.
6051.(Odgurmış):Senbenimrüyamıtamolarakyormadın;dinle,burüyayıbensanatabiredeyim.
6052.Gördüğümbasamaklıyüksekmerdivenieykardeş,benhayatolarakyoruyorum.
6053.Merdiveninbaşınakadaryükselmemyaşımıntükenmesi,hayatımıntamamlamasıdır.
6054.Merdiveninbaşınakadaryükseldimveoatlınıngelerekbanaverdiğisuyualıpiçtim.
6060.Kaptakisuyuntamamınıiçtimvehayatımıtamamladım,sensağvehoşçakal.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
8584
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
6064.yokaruuçupbuözümteñdüki yaşılkökkeörlepteñipsiñdüki
6065.süzükcântururolbukeptinçıkıp yanayandıkelmezyériñeağıp
6084.yanaaydıayçınbağırsakkadaş barırmenudusenkelirsenadaş
6086.tirigdebağırsaközümbolsunı özümdekédinbusözümkalsunı
ODGURMIŞ ÖGDÜLMİŞKE PEND BÉRMİŞİN AYUR
6087.sözümbuosalbolmagılaykadaş isizketiriglikyavakılmayaş
6090.sakınçkısgatutgıltapuğkıluzun éverdeamulbolbuşardatüzün
6099.tavarneñbarınkılözüñkeyuluğ bodunuğsevindüraybilgiuluğ
6122.tükelkızkılınçlığtururbuajun séniarmasunıaykılkıtüzün
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
6064.Benimyukarıuçupkaybolmamvemavigöğeçıkıpboşluğakarışmam,
6065.Temizcanınbukalıbındançıkarakbirdahayerinedönmemeküzereuçmuşolmasınadelaleteder.
6084.Yinededi:“Eygerçektenbanabağlıkardeşim,bengidiyorum,benimarkamdansendegeleceksin.”
6086.Henüzhayattaikensanabiriyiliğimdokunsun;bengittiktensonrabusözdebendenkalsın.
ODGURMIŞ’IN ÖGDÜLMİŞ’E NASİHAT ETTİĞİNİ ANLATIR
6087.Sözümşudur:Eykardeş,gafilolma,hayatıveömrüfenalıklaboşunageçirme.
6090.Dünyadüşüncesinikısatut,ibadetiuzun;aceleederkensakinvehiddetlenirkendehalimol.
6099.Malınımülkününeyinvarsagünahlarınınkefaretiolarakdağıt;halkısevindir,eyderinbilgiliinsan.
6122.Budünyatambirkızabenzer;eyyumuşakhuyluinsan,osenialdatmasın.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
8786
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
6128.bezenürkişikeözinkörkitür
köñülbérdiñerseadakberkitür
6129.şekerbirleigdürbérürkinağu
yayığkutkılınçıbuolaybügü
6196.turupkuçtıögdülmişodgurmuışığ
öpüpyığladıyérketöktiyaşığ
6197.sığıtbirleçıktıkörandınturup
atınmindikeldiyüzevkeurup
6299.turupbardıkördikadaşıgûrın
kuçupyığladıyaşısaçtıbarın
6302.ayköñlümtalusısevügcânkacân
seniñsiznegütegtirilsürevân
6303.tüşümdemükördümsénimenyatıp
körürdeyitürdümyıradıñbatıp
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
6128.Süslenir,insanakendinigösterir;gönülverirsensenineliniayağınıbağlar.
6129. Şekerilebesler,sonundazehirverir;eyhakim,döneksaadetböyledir.
6196.ÖgdülmişkalkıpOdgurmış’ıkucakladıveöpüpağlayarakgözyaşıdöktü.
6197.Üzüntüileoradankalkıpçıktı;atınabinipevinedoğruyolakoyuldu.
Ögdülmiş,Hükümdar’ınisteğiüzerinebirzamangeçtiktensonratekrarOdgurmış’ınnehâldeolduğunugörmekiçinonunyanınagider.Odgurmış’ınmüridiKumarukendisinikapıdakarşılarveÖgdülmiş’iacıhaberiiletir.
6299.Kalkıpgittivekardeşininmezarınıgördü;onukucaklayıpağladıvegözyaşlarınıdöktü.
6302. “Eygönlümüntacı,sevgilicanacan;sensizbufanicannasılyaşasın.
6303. Seninlegeçenhayatımızbirrüyamıidi;görürkenkaybettim;sengözlerimdensilinipbendenuzaklaştın.”
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
8988
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
6304.eşittiéligkeldievdinturup
añartaziyetkıldıköñlinurup
6322.turupevkebirletayakınalıp
éligutruurdıkumarukılıp
6323.ayuroşkadaşımmañakodmışı
buerdineñioşturukalmışı
6324.éligmekötürsükumarubirin
kutadgaybukünhemtusulgayyarın
6340.sakınçkıldıkaçkünbuögdülmişe
keçürdibukadguyazıldıkaşa
6346.harîslıkbileoltapuğbaşladı
kéçetañdabardıişinişledi
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
6304.HükümdarbunuhaberalıncasaraydankalkıpÖgdülmiş’inyanınageldi;onagönüldenbaşsağlığıdiledi.
6322. (Ögdülmiş)kalkıp,kardeşindenyadigârkalançanakiledeğneğialıphükümdarınönünekoydu.
6323. “İştekardeşiminsanabırakmışolduğumirasbunlardır.”dedi.
6324.Hükümdarbunlardanbiriniyadigârolarakkendisinealsın;buyadigârdünyadauğurgetireceğigibiahirettedefaydalıolur.
6340.Ögdülmişbirkaçgünyastuttu;matemgünlerigeçincenihayetbirazkendinegeldi.
6346.Büyükbirgayretileişesarıldı,sabaherkendenakşamgeçvaktekadarişiilemeşguloldu.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
9190
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
6425.olarbardıkaldıoledgüatı
yitipbarguermezatıhürmeti
6451.körübaraybilgebukünkiödüg
öñinboldıbarçakamuğişküdüg
6452.biligliguçuzboldıtutnurözin
ukuşluğağınboldıaçmazsözin
6454.borunyüzyuğuçınamâzkodguçı
körersigatandıyorıturküçi
6456.namâzrûzabirleyorığlıkişi
münâfıkatandıayélçibaşı
6458.helâlatıkaldıkörüglisiyok
harâmkarmaboldıtoduğlısıyok
6468.yakınlıkyaguklukyırattıkadaş
bağırsaklıkınkodtıedgüadaş
6469.kiçigdeedebyokuluğdabilig
otunlarüküşboldıyittisilig
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
6425.Onlargitti,fakatiyiadlarıkaldı;onlarınadıdaimahürmetleyadedilecektir.
6451.Eyâlim,bugünküzamanadikkatet,işlertamamendeğişti.
6452.Bilgilihakiroldu,birtarafasinipkalıyor;akıllıdilsizoldu,ağzınıaçmıyor.
6454. Şarapileyüzleriniyıkayanveibadetibırakanlarşimdiyiğitsayılıyorveistedikleriniyapıyorlar.
6456.Namazınaveorucunadevamedeninsanlarmünafıksayıldı,eymemleketinbaşındabulunaninsan.
6458.Helalinancakadıkaldı,onugörenyok;haramkapışıldı,hâlâonadoyanyok.
6468.Akrabalararasındanyakınlıkvekardeşlikuzaklaştı;artıkcandanarkadaşlıkkalmadı.
6469.Küçüklerdeterbiye,büyüklerdebilgiyok;kabainsanlarçoğaldı,nazikinsanlarortadankalktı
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
9392
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
6470.yakınlıkneçeboldıyarmaküçün
kanıişkılığlıkönihaküçün
6471.emânetatıbarkanıkıldaçı
nasîhatsözibarkanıtuttaçı
6492.kamuğtegşürülditörüöñdiler
karalıürüñlibirökboldılar
6493.bubarçauluğkünnişânıturur
nişânıkörünsekeliglikelür
6494.küdezseuganteñriimânımız
kötürsübufitnebelâisiziz
6495.yılaltmışikierditörtyüzbile
bitiyütükettimbusözülgüle
6496.ögümyetmişisözbitidimtükel
okığlıukuğlıözüñülgial
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
6470. İnsanlarparauğrundabirbirlerineyakınlaştılar;doğrulukvehakikatyolundaişgörennerede.
6471.Emanetinadıvar,onuyerinegetirennerede;nasihatinsözüvar,onututannerede.
6492.Nizamvekanunlarınhepsideğişti;akvekarabirbirindenfarksızoldu.
6493.Bunlarhepkıyametgünününalametidir;alametigörünürsegelecekolangelir.
6494.KadirTanrıencamımızıhayretsin;bufitne,belavekötüâdetleriortadankaldırsın.
6495.Yıldörtyüzaltmışikiidi,bueseriyazıptamamladım.
6496.Aklımınerdiğisözlerinhepsiniyazdım,eyokuyanveanlayaninsan,bundanhisseal.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
9594
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
6497.kayutürlüğerseyorıkıñyoluñ
ayubérdimazrakbekütgiluluñ
6498.buoldînyolıhembudünyâyolı
buyolçayorıyoldaazmaulı
6503.okığlıokısaméniüşgürüp
duâkılgamutépmañabirturup
6505.tılımsözledisözbitidielig
ölürbueligtılaykılkısilig
6506.eligtılnişânımunububitig
sañakodtumamdıbitipaytetig
6507.unıtmaméniayokığlıtirig
özümdünyâkodsatöşenseyérig
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
6497.Nasılhareketedeceğinivehangiyolagideceğinibirparçaizahettim;senbunagörehareketederekhayatınaesaslıbirtemelkur.
6498.Bunlardanbiridinyolu,biridedünyayoludur;buesaslıyoldanşaşma.
6503.Bunuokuyanokudukçabenihatırlayıpbelkibanadabirduaederdiyedüşündüm.
6505.Dilimsöyledi,elimdebunuyazdı,eytemizkalpliinsan,benimbudilimveelimfanidir.
6506.Eyzekiinsan,dildenveeldenkalannişane,iştesanayazıpbırakmışolduğumbukitaptır.
6507.Eybunuokuyancanlı,bendünyayıbırakıptoprağadüşüncebeniunutma.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
9796
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş
6507.unıtmaméniayokığlıtirig
özümdünyâkodsatöşenseyérig
6511.kuluñmenidimsenmañaaygafûr
méniyarlıkagılyazukumkeçür
6518.tözüyarlıkagılkamuğmüminığ
yazukumolarkabağışlaarığ
6519.tümenmiñselâmımtegürsavçıka
oledgükılavuzköniyolçıka
6520.tözütörtéşiñemeniñdinselâm
tegüraybayatımtutaşıulam
Kutadgu Bilig / Orijinal Metin
6507.Eybunuokuyancanlı,bendünyayıbırakıptoprağadüşüncebeniunutma.
6511. Benkulunum,senbenimRabbimsin;eygafur,beniaffet,günahlarımıbağışla.
6518.Bütünmüminleriaffet;onlarınhürmetinebütüngünahlarımıbağışla.
6519.EyTanrım,iyikılavuzolanvedoğruyolugösterenPeygamberile,
6520.Onundörtarkadaşınabendendurmadanvedaimabinlerceselamulaştır.
Kutadgu Bilig / Türkçe Çeviri
9998
Kutadgu Bilig Okumaları Prof. Dr. İbrahim Taş