kuyu testi
TRANSCRIPT
Member of Consortium
This project is co-financed by
the European Union and the Republic of Turkey
İLLER BANKASI personeli için hazırlanan eğitim kursu
Kuyu Testi
Umran Serpen
FWC BENEFICIARIES 2009 - LOT 4 Enerji ve Nükleer Güvenlik EuropeAid/127054/C/SER/multi“Doğrudan Jeotermal Enerji Kullanımına İlişkin İller Bankası’nın Kurumsal Kapasitesinin
Güçlendirilmesi için Teknik Yardım”
Proje EXERGIA S.A. tarafından yürütülmektedir ( Konsorsiyum üyesi )
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey Kuyu Testi Yapılmasının Sebepleri
• Jeolojik,sismik, karot, kuyu logu ve PVT verileri rezervuar/akışkan sistemin statik olarak açıklanmasını sağlar.
• Ek olarak, karot, kuyu logu, PVT “küçük”bir ölçek üzerinden veriyi sağlar, bu veriler genel olarak, yakın kuyu bölgelerinin temsilcileridir. Fakat, bu kaynaklardan gelen verilerin, yerinde(in-situ) koşulları temsil edip etmediği hakkında her zaman bir endişe vardır.
• Diğer taraftan, kuyu testi, yerinde(in-situ) ve dinamik koşullar altında “daha büyük” ölçekli olarak, kuyu/rezervuar sistemini temsil eden verileri elde etmek için endüstride kullanılan önemli bir araçtır.
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey Kuyu Testinin Amaçları
• Kuyu koşullarının değerlendirilmesi (Kuyu tamamlama, Kuyu içi depolama, zar(skin)).
• Rezervuar değerlendirmesi (geçirgenlik-üretim kalınlığı, kh, ve boyut).
• Rezervuar yönetimi (kuyu koşullarını gözlemlemek, ortalama rezervuar basıncı ve yer değiştirme süreçlerinde akışkan cephesini takip etmek).
• Rezervuar tanımlaması (jeolojik özellikler-fasiyes çeşitleri, faylar, engeller, ve akışkan cepheleri)
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey Kuyu Testi ile elde edilen bilgiler
• Kuyu Tanımlaması– Üretim/enjektivite potansiyeli(üretkenlik/enjektivite indeksi)– Zar(skin)– Verimli üretken kalınlık– Verimli hidrolik çatlak uzunluğu– Verimli yatay kuyu uzunluğu.
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey
Kuyu Testi ile elde edilen bilgiler(devam)
• Rezervuar Tanımı– Geçirgenlik– Rezervuar heterojenitesi (Doğal çatlaklar,katmanlar, kayaç özelliklerinin değişimi)– Sınırlar (uzaklık, büyüklük, ve şekil)– Toplam gözenekli hacim– Basınçlar (başlangıç pi ve ortalama p)
– Rezervuar sıcaklıkları
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey Bir Kuyu Testinin Tanımı
• Bir kuyu testi sırasında, geçici bir basınç tepkisi, üretim debisindeki geçici ve kontrollü bir değişim tarafından oluşturulur .
• Daha sonra, değişen üretim ile (yada enjeksiyon) kuyu/rezervuar sisteminin tepkisi(kuyu dibindeki basınç, sıcaklık ve/yada akış debisi) gözlemlenir.
• Daha büyük yada daha küçük derecelerdeki Tepki, kuyu/rezervuar sistem özelliklerinin karakteridir, ve bu yüzden çoğu durumda, tepki’den kuyu/rezervuar sisteminin parametrelerini anlamak mümkündür.
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey
Basınç Düşüm(Drawdown)-Yükselim(Buildup) serisi
q>0
Rat
e, q
Time, t
Time, t
q=0
Bot
tom
hole
P
ress
ure,
Pw
f, ba
r
Build-up
Drawdown
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey Basınç Göstergeleri
• Genel olarak, iki çeşit basınç göstergesi vardır:– Strain (Amerada göstergeleri-Bourdon Tüpü)– Quartz • Bir basınç göstergesinin performansı genellikle
şunlar ile karakterize edilir:– Çözümleme– Doğruluk– İstikrarlılık
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey Ana Amaç
• Kuyu testinin ana amacı, kuyu üretim indeksini ve ortalama rezervuar basıncını belirlemektir .
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey Üretim indeksi
• Üretim indeksi, rezervuar basınç düşümüne maruz kalmış kuyunun akışkan üretebilme yeteneğinin bir ölçüsüdür.
J= q(t)/[p(t)-pwf (t)], J=Üretim indeksi, ton/h/bar, yada kg/s/barp(t)=Drenaj alanının ortalama basıncı, bar,pwf =Kuyu dibi akışkan basıncı, bar,
q(t)=Üretim debisi, ton/h.
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey Üretim indeksi
• Çoğu parametrenin fonksiyonu– Aktarılabilirlik, kh/μ– Depolama (storavitiy), φcth– “Skin” hasarı, s– Kuyu’nun drenaj alanı, A– Kuyu ve rezervuar geometrisi
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey Üretkenlik Testi
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey Üretkenlik Testi
Kuyu A yada B daha mı üretken?Neden C kuyusu düz çizgiYerine eğri bir davranış sergiliyor?
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey
Üretkenlik Testinin Sınırlamaları
• Akış koşullarını stabilize kabul eder.(sabit durum yada görünüşte(pseudo)-sabit durum akış rejimleri).
• Parametrelerin bireysel değerlerinin belirlenmesine izin vermez (kh, skin, sınırlı girişli skin, non-Darcy term, vs.)
• Bu yüzden, parametrelerin bireysel değerlerine izin veren testlere ihtiyacımız vardır(gerçek olarak geçici)
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey
Basınç Düşüm(Drawdown)-Yükselim(Buildup) serisi
q>0
Rat
e, q
Time, t
Time, t
q=0
Bot
tom
hole
P
ress
ure,
Pw
f, ba
r
Build-up
Drawdown
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey
Fall-Off
Enjeksiyon Testi
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey Değişkenli-Debi Testi
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey Kuyu Testi Yorumu
• Kuyu Testi analizi üç temel aşama içerir:– Aşama 1: Model Tanımlama– Aşama 2: Model parametrelerinin Tahmini– Aşama 3: Sonuçların Doğrulanması
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey
Kuyu Testi Analizinde Kullanılan Modeller
• Rezervuar çeşidi: Homojen, katmanlı, doğal çatlaklı, kompozit, kanal, heterojen.
• Rezervuar Sınırı: Sınırsız davranan, akış yok, sabit basınç, sızıntılı hatlar.
• Kuyu tamamlama: Dikey kuyu, eğimli kuyu, yatay, hidrolik çatlaklı.
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey
Kuyu Testi Analizinde Kullanılan Modeller
• Rezervuardaki akış ve akışkan çeşitleri: Darcy akış, non-darcy akış, tek fazlı, çift fazlı, bileşimsel.
• Kuyu içi akış: Sabit kuyu içi depolama(wellbore storage) modeli, değişken kuyu içi depolama modeli.
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey
Yarı logaritmik Yaklaşım-Radyal akış
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey
Sıvı dolgulu bir rezervuar içine doğru enjeksiyon kuyu performansı.
srrLnB
pphkq
weww
ewfw
665.18
Dairesel bir rezervuarın, merkezi bir kuyusunda tek fazlı akışkanların stabilize durum akışları için Darcy kanunu kullanılır.
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey Horner Çizimi
infinite shut-in
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey
MDH, Miller-Dyes-Huchkinson Metodu
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey
Konvansiyonel Yarı logaritmik analiz
• Yarı-logaritmik analizin ne zaman geçerli olacağını nasıl biliriz?
• Saha verisinin analizi sırasında, basınç verilerinin, yarı logaritmik koordinatlarının üzerinde düz bir çizgi olarak görülmesinin birçok gerekçeleri vardır.
• Yarı-logaritmik analizin geçerli olup olmadığının kararı, basınç verilerinin log-log çiziminden gelen doğrulamaya bağlıdır. Pratik bir karar olarak, yarı-logaritmik zaman, kuyu içi depolama ve skin etkilerini ortadan kaldırmak için birim eğimden veri ayrılması ile 1.5 döngü sonra başlar
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey Kuyu içi depolama Dönemi
• Yüzey üretiminin başlıca, muhafaza borusundan(casing) akan sıvıdan dolayı olduğu zaman dönemine “kuyu içi depolama ağırlıklı akış” denir.
• Bu dönem sürecinde, rezervuar sıvı üretmez, ve zamana karşı basınç verisi rezervuar bilgisini içermez.
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey Kuyu içi depolama katsayısı
• C, kuyu içi depolama katsayısı olarak gösterilir ve birimi bbl/psi dir. Kuyu dibi akış basıncının 1 psia düşmesi durumunda, kuyuiçinde olan üretilecek akışkanın hacmini verir.
• Sıkıştırılabilirlikten dolayı Kuyu içi depolama katsayısı:
• C=cw*Vw
- cw= Kuyu içi akışkanın sıkıştırılabilirliği, 1/psi
- Vw= Kuyu içi hacmi, bbl
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey Kuyu içi depolama katsayısı
• Sıvı seviyesinin değişmesinden kaynaklanan kuyu içi depolama katsayı şu şekilde verilir:
C= 144*Ac/5.615*ρ
Ac= Sıvı seviyesi değişimlerinin olduğu kesit alan, ft2.
ρ = Kuyu içindeki akışkanın yoğunluğu, lbm/ft3.
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey Skin(zar) Etkisi
• Uygulamada , skin etkisi birçok faktörden dolayı oluşabilir:
– Çamur süzüntüleri ve çamur katılarının işgali nedeniyle formasyonun zarar görmesi.
– Kısmı penetrasyon. – ince tanelilerin migrasyonu. – Non-Darcy akış.
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey
Kısmı penetrasyından dolayı Skin etkisi
Kısmı penetrasyon, kuyu ve rezervuar arasındaki temas yüzeyinin azalması anlamına gelir. Kırıklı(çatlaklı) kuyularda, kısmı penetrasyondan kaynaklanan skin, kırıklar bu yüzeyi arttırdığı için beklenmez.
Bourdet, (2002) belirtmiştir ki; sınırlı giriş kuyularında, kuyu hasarı çok daha fazladır ve toplam skin yüzlerce değere ulaşabilir.
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey Non-darcy (darcy olmayan) akış
Non-darcy akış etkileri, bazı jeotermal kuyularındaki üretim testleri süresince gözlemlenmiştir. (Satman et al., 2001 ve Onur, 2004). Bu kısmı kuyulardaki yüksek debili enjeksiyonlar, kuyu dibinde non-darcy akışa sebep olabilir, ki böylece bu da, enjeksiyon basıncını arttıracaktır.
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey
1E-3 1E-2 1E-1 1E+0 1E+1Tim e, hr
108
112
116
120
124
Pre
ssu
re,
kg/c
m2
After c leanout
P rior to c leanout
Temizleme öncesinde ve sonrasında Drawdown(düşüm) Testi.
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey
1E-3 1E-2 1E-1 1E+0 1E+1Tim e, hr
104
108
112
116
120
124
Pre
ssu
re,
kg/c
m2
After c leanout
P rior to c leanout
Temizleme öncesinde ve sonrasında Build-up(yükselim) Testi
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey
1 10 100 1000 10000H orner tim e ra tio , d im ensionless
1 5
2 0
2 5
3 0
3 5
4 0
4 5
Sh
ut-
in p
ress
ure
, b
ar
slope = 5.4 bar/log-cycle
m _l = 0.182 bar/log-cyclem _e = 0.6 bar/log-cycle
pre-acid buildup test
post-acid buildup test
XXX kuyusunda asit testleri öncesi ve sonrası için Horner çizimi (Serpen & Onur, 2001).
Member of Consortium
This project is co-financed bythe European Union and the Republic of Turkey
XXX kuyularında asit build-up testleri öncesi ve sonrası için karşılaştırma (Serpen & Onur, 2001).
1E-3 1E -2 1E -1 1E +0 1E+1 1E+2T im e, t, hour
1E -5
1E-4
1E -3
1E-2
1E -1
1E+0
1E +1
No
rma
lize
d p
ress
ure
ch
an
ge
an
d d
eri
vativ
e,
ba
r/(t
on
/h)
L ine o f un it s lope
pre-acid (pressure change)
pre-acid (derivative)
post-acid (pressure change)
post-acid (derivative)