Laboratory of Forensic Genetics and Molecular Archaeology

Vader, vanwaar komen wij? - Nieuwe inzichten over onze herkomst via genetische genealogie

Salvador Dalí – De volharding der herinnering (1931)

maarten.larmuseau@bio.kuleuven.be

Metaforum KULeuven21 februari 2013

dr. Maarten Larmuseau

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Genetica: een verhaal van genen en chromosomen

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Wat zit er in mijn genen? - het leggen van vele puzzelstukjes DNA

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Genetisch profiel of hoe we allemaal van elkaar verschillen

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Genetische verschillen tussen individuen en populaties

PCA van 500.000 SNPs van 1.300 Europeanen (Novembre et al. 2008, Nature)

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Hoe waren de genetische verschillen in het verleden?

Het gebruik van genealogieën

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Hoe waren de genetische verschillen in het verleden?

Het gebruik van de maternale lijn

Vereenvoudigde fylogenetische mtDNA boom

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Hoe waren de genetische verschillen in het verleden?

Het gebruik van de maternale lijn

Geografische verspreiding van mtDNA lijnen

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Hoe waren de genetische verschillen in het verleden?

Het gebruik van de paternale lijn

Vereenvoudigde fylogenetische Y-chromosoom boom

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Hoe waren de genetische verschillen in het verleden?

Het gebruik van de paternale lijn

Geografische verspreiding van Y-chromosoom lijnen

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Historische vraagstukken met genetische bril

Overleefde Lodewijk XVII de revolutie?

Jehaes et al. (1998, EJHG)

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Historische vraagstukken met genetische bril

Laatste rustplaats Richard III gevonden?

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Historische vraagstukken met genetische bril

Hoe groot was invloed Dzjengis Khan?

Zerjal et al. (2003, Am J Hum Genet)

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Historische vraagstukken met genetische bril

Wat zijn de wortels van de Libische Toearegs?

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Historische vraagstukken met genetische bril

Waren er Vikingen in N-O-Engeland?

Bowden et al. (2008 Mol Phyl Evol)

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Historische vraagstukken met genetische bril

Waar waren de Fenicische kolonies?

Zalloua et al. (2008 Am J Hum Genet)

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Ons genetisch onderzoek in Vlaanderen

Larmuseau et al. (2011, FSI:genetics)

Stand 21 Februari 2013: >1300 families

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Ons genetisch onderzoek in Vlaanderen

Van Geystelen, Decorte & Larmuseau (2013, BMC Genomics)

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

= 4,2%

= 3,0%

= 20,0%= 4,8%

= 0,5%

= 66,3%= 0,4%

= 0,8%

Ons genetisch onderzoek in Vlaanderen

• Individuele genealogische resultaten

Y-haplogroep lijnen

= 9 haplogroepen met R (66,3%) & I (20,0%) (andere <5%)

= >40 sub-haplogroepen met R1b1b2a1 (R-U106) (27,3%) R1b1b2a2* (R-P312*) (21,8%) I1* (I-M253*) (12,0%) R1b1b2a2g (R-U152) (10,3%) (andere <5%)

Y-haplotypes = Families zijn perfect van elkaar te onderscheiden via 38 Y-STRs

= <0.1%

Larmuseau et al. (2012, EJHG)

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Ons genetisch onderzoek in Vlaanderen

• Individuele genealogische resultaten

Bevestiging/uitsluiting van recente voorouder & schatting tMRCA

- Juridische stamboom versus biologische stamboom

- Vb. ‘Moorkens’, ‘De Wachter’, …

Bevesting van relaties tussen spellingvarianten van familienamen

- Vb. ‘Cleiren’ & ‘Cleeren’ (oudste voorouder beide van Putte): beide R1b1b2a2g en mutatie bij 1 STR (zeer recente MRCA)

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Ons genetisch onderzoek in Vlaanderen

• Individuele genealogische resultaten

Nieuwe aanknopingspunten voor genealogisch onderzoek

- Vb. ‘Goetelen’ & ‘Cornelis’: aanwijzing voor ‘biologische’ voorvader

Vaak voorkomende familienamen hebben meer ‘stichters’ dan zeldzame namen

- Vb. ‘Janssens’/Jacobs’/’Maes’ vs. ‘Goegebuer’/’Scheys’

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Ons genetisch onderzoek in Vlaanderen

• Resultaten op populatieniveau

Larmuseau et al. (2012, EJGH)

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Ons genetisch onderzoek in Vlaanderen

• Resultaten op populatieniveau

Larmuseau et al. (2012, EJHG)

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Ons genetisch onderzoek in Vlaanderen

• Resultaten op populatieniveau

Larmuseau et al. (2012, EJGH)

Constantin Meunier (1831-1905)

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Ons genetisch onderzoek in Vlaanderen

• Resultaten op populatieniveau

Gradiënt van West-Vlaanderen naar Limburg tot op vandaag:

- voor R-L48 van 15.5% (W) naar 7.1% (L)

- én voor R-M529van 9% (W) naar 5% (L)

Overeenkomstig met gradiënten op Europese schaal

Wijst op isolatie tussen Vlaamse regio’s (R-M529; Busby et al. 2012; PRSB)

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Ons genetisch onderzoek in Vlaanderen

• Resultaten op populatieniveau

Larmuseau et al. (2012, Heredity)

Met dank aan onze familienaam

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Ons genetisch onderzoek in Vlaanderen

• Resultaten op populatieniveau

Larmuseau et al. (2012, Heredity)

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Ons genetisch onderzoek in Vlaanderen

• Resultaten op populatieniveau

Larmuseau et al. (2012, Heredity)

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Ons genetisch onderzoek in Vlaanderen

Larmuseau et al. (2012, Heredity)

• Resultaten op populatieniveau

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Na 1575: immigratie vanuit Noord-Frankrijk (Nord-pas-de-Calais, Picardië, …)

Begin 16de eeuw: 10% van de Vlamingen van Noord-Franse afkomst

Eerst wantrouwen daarna immigratie => enige overblijfsel zijn familienamen

- Ghesquires- Seynaeve- Delanote- Marchal

Ons genetisch onderzoek in Vlaanderen

Larmuseau et al. (2012, Heredity)

• Resultaten op populatieniveau

Vader, vanwaar komen wij? – Inzichten vanuit de genetische genealogie

Acknowledgments

• Many thanks to:

Research group Prof. dr. Ronny Decorte (KUL/UZ Leuven)

Research group Prof. dr. Luc De Meester (KUL)

Research group Prof. dr. Tom Wenseleers (KUL)

Research group Prof. dr. Koen Matthys (KUL)

Research group Prof. dr. Filip Volckaert (KUL)

Familiekunde Vlaanderen, DNA donors & president Marc Van den Cloot

Genetic genealogy comes to age -- Research in Imaging & Pathology