İlacın tanımı ve tarihçesi - gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18....
TRANSCRIPT
![Page 1: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/1.jpg)
İlacın Tanımı Ve Tarihçesi
Öğr. Gör. Ali KARAAĞAÇ
![Page 2: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/2.jpg)
• Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ilacı; fizyolojik durumları ya da patolojik olayları alanın yararı için değiştirmek, incelemek amacıyla kullanılan veya kullanılması öngörülen bir madde ya da ürün olarak tanımlar.
![Page 3: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/3.jpg)
• İlaç; hastalıkların teşhisi, tedavisi, proflaksisi(korunma), cerrahi girişimlerin kolaylaştırılması ve bazı fizyolojik olayların değiştirilmesi amacıyla kullanılan kimyasal maddedir.
• Doğal kaynaklardan ya da yapay bileşimleme(sentez) yoluyla elde edilir.
![Page 4: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/4.jpg)
• Bitki ve minerallerin tıpta kullanıldığına ilişkin ilk yazılı kaynaklar Eski Çin, Hint ve Akdeniz uygarlıklarına dayanır.
• MÖ 2. ve 1. yüzyıllarda yaşayan İskenderiyeli simya bilginleri birçok ilacı hazırlamayı, günümüzde de tıptaki değerini koruyan bakır sülfatı ilaç olarak kullanmayı biliyordu.
![Page 5: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/5.jpg)
• MÖ 1700’lerde Babil’de hazırlanmış bir taş tablet, bilinen en eski ilaç kataloğudur.
• Eski Mısırlılar, konstipasyon için hintyağı, sindirim güçlüğünde karaman kimyonu ve nane kullanıyordu.
![Page 6: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/6.jpg)
• Yunan hekim Dioskorides, MS 77’de hazırladığı ve 15. yüzyıla değin farmakolojinin temel başvuru kitapları arasında yerini koruyan Perihyles İatrikes’te, (Latince De materiamedica; İlaç Bilgisi Üzerine) tıpta kullanılan yaklaşık 600 bitkiyi tanımladı.
![Page 7: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/7.jpg)
• Roma İmparatorluğu’nun çöküşünden sonra, ortaçağ Avrupa’sında tıbbın gerilemesine karşın, Arap hekimlerin katkısıyla Yunan, Hint, İran ve Asur uygarlıklarından kaynaklanan ilaç bilgisi giderek gelişti.
• Batı Avrupa’ya 8. yüzyılda İspanya’daki Emeviler’le gelen Arap tıbbı, yüzyıllar boyunca ilaç tedavisine temel oluşturan ilkelere kaynak oldu.
![Page 8: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/8.jpg)
Ortaçağdaki tıp uygulamalarının temelini, Arap hekimlerin sürdürdüğü eski uygarlıkların tıp geleneği oluşturuyordu.
![Page 9: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/9.jpg)
Ünlü Alman hekim Paracelsus (1493-1541) bu geleneğe karşı çıktı ve simya bilgisine dayanarak çeşitli metaller içeren birçok ilaç hazırladı.
![Page 10: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/10.jpg)
• 17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni ilaçların bulunması ve etkilerinin anlaşılmasında deneye dayanan araştırmaların önem kazandığı görüldü.
![Page 11: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/11.jpg)
• William Harvey’nin 1628’de kan dolaşımını tanımlaması ile ilaçların etki ettikleri dokuya kan yoluyla ulaştığı anlaşıldı.
![Page 12: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/12.jpg)
• 18. yüzyılda araştırmacılar kâfur ve güzelavratotu özütü gibi bazı bitkisel ilaçların etkilerini gözlemlemek için hayvan ve insanlarüzerinde deneyler yaptılar.
![Page 13: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/13.jpg)
• 19. yüzyılda tedavi edici maddeler içeren bitkilerden bu maddelerin elde edilmesi ile modern farmakoloji gelişmeye başladı.
![Page 14: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/14.jpg)
• Kullanılan ilk ilaçlar anestezikleroldu. Afyondan elde edilen morfin 1806’da, eter 1842’de, kloroform 1847’de, kokain 1860’ta kullanıldı.
![Page 15: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/15.jpg)
• 1820’de Fransız kimya bilginleri Pierre-Joseph Pelletier ve Joseph Bienaimé Caventou, kınakına ağacının kabuğundan kinin adlı alkaloidi elde ederek sıtma tedavisinde kullandılar.
![Page 16: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/16.jpg)
• 19. yüzyılda elde edilen ilaçlardan bazıları striknin (1817), nikotin (1828) ve Joseph Lister’ in enfeksiyonlara karşı kullandığı fenoldür (1865).
![Page 17: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/17.jpg)
• Alman bilim adamı Paul Ehrlich’in 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın ilk yıllarında yaptığı araştırmalarla, kemoterapi ve bağışıklıkkavramları ortaya çıktı.
• Ehrlich, belirli hücreleri seçerek onlara bağlanan kimyasal bileşiklerin var olduğunu ileri sürdü.
![Page 18: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/18.jpg)
• Buna göre, seçilen hücreler mikroorganizmalar olursa, hastanın vücuduna zarar vermeden ortadan kaldırılmaları mümkün olacaktı.
![Page 19: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/19.jpg)
• Birçok başarısız deneyden sonra bulduğu mikrop öldürücü ilaçlardan ilki frengitedavisinde kullandığı ve daha sonra Salvarsanadıyla piyasaya sürülen “606” oldu.
![Page 20: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/20.jpg)
• I. Dünya Savaşı’ndan sonra enfeksiyon yapıcı canlıları seçici olarak etkileyen başka bileşikler üzerine de araştırmalar yapılmaya başladı.
• 1930’larda Alman, Fransız ve İngiliz bilim adamları ilk seçici antibiyotik olan sülfonamitibuldu ve geliştirdi.
![Page 21: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/21.jpg)
• Antibiyotiklerin bulunmasıyla ilaç araştırmaları büyük bir aşama kaydetti.
• Londra’daki St. Mary Hastanesi’nde çalışan İskoçyalı bilim adamı Sir Alexander Fleming, bakteri kültüründe yetişen bir küf katmanının çevresindeki bakterilerin yaşamadığını gözledi (1928).
![Page 22: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/22.jpg)
• Bu küften elde edilen penisilin adlı maddenin bakteri enfeksiyonlarını iyileştirdiği ve öbür ilaçların zararlı yan etkilerine sahip olmadığı anlaşıldı.
![Page 23: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/23.jpg)
• 1930’ların sonlarına doğru Avustralyalı bilim adamı Howard Florey ve Nazi Almanyası’ndankaçan bilim adamlarından Ernst Chain, Londra’da, bu ilacı geliştirip saflaştırdılar.
![Page 24: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/24.jpg)
• Fleming, Florey ve Chain, bu çalışmalarından ötürü 1945’te Nobel Fizyoloji ya da Tıp Ödülü’nü paylaştı; penisilin II. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru yaygın olarak kullanılmaya başladı.
![Page 25: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/25.jpg)
• Bunu izleyen yıllarda yapay yollarla birçok antibiyotik elde edildi.
• Günümüzde enfeksiyonların tedavisinde antibiyotikler sülfonamitlerin yerini almıştır.
![Page 26: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/26.jpg)
• İlaçlar; -kimyasal yapılarına, -vücuttaki etkilerine ve -kullanım amaçlarına göre sınıflandırılabilir.
• Vücutta farklı etki mekanizmaları olan ilaçlar aynı sonucu ortaya çıkarabileceği gibi, bir bölümü de birden çok bozukluğun tedavisinde kullanılır.
![Page 27: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/27.jpg)
• En sık kullanılan ilaçlardan bazıları antibiyotikler, uyarıcılar, yatıştırıcılar, sakinleştirici-uyutucular, anti depresanlar, anestezikler, ağrı kesiciler, uyuşturucular, hormonlar ile müshiller, idrar söktürücüler ve antihistaminikler gibi özel bir amaca yönelik olanlardır.
![Page 28: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/28.jpg)
• Ölü ya da zayıflatılmış bakteri ve virüslerden hazırlanan ve çeşitli enfeksiyonlara karşı vücutta direnç oluşmasını sağlayan aşılar da ilaç olarak düşünülebilir.
![Page 29: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/29.jpg)
• Son yıllarda yapılan ilaç araştırmalarında, kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar konusunda büyük gelişmeler sağlanmıştır.
• Kanserli hücreleri öldürmek için geliştirilen bütün ilaçlar, normal bölünmeyi sürdüren sağlıklı hücreleri de etkiler.
• Bu alanda yapılan araştırmalar, kanser hücrelerine karşı bir antikor geliştirme çabaları üzerinde yoğunlaştırılmıştır. Bu antikorlar kanserli dokuyu etkilerken, normal dokulara çok az zarar verirler.
![Page 30: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/30.jpg)
• Hücrelerin hasar gören DNA'ları nasıl onardığını ve genetik bilgisini koruduğunu haritalandıran araştırmaları sayesinde 2015 Nobel Kimya Ödülü'nü kazanmıştır.
![Page 31: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/31.jpg)
• İlaçlar bitki, hayvan ve başka biyolojik ürünlerden, inorganik ve organik bileşikler ile elementlerden elde edilir.
• Bitkilerden elde edilen alkaloitler ilk saf ilaçlardır; bunlardan bazıları kinin, nikotin, kokain, atropin ve morfindir.
![Page 32: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/32.jpg)
• Bitkilerden elde edilen diğer ilaçlar glikozitlerve damıtılarak pudra ya da yağlı bileşik biçiminde kullanılan uçucu yağlardır.
![Page 33: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/33.jpg)
• İlaç olarak kullanılan yağlar arasında hintyağı, zeytinyağı ve susamyağı sayılabilir.
![Page 34: İlacın Tanımı Ve Tarihçesi - Gelisim · 2018-11-28 · ilaç hazırladı. •17. ve 18. yüzyıllarda hekimlerin geleneksel tıp uygulamalarından hızla uzaklaştığı, yeni](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022043001/5f7b57dfe1683b73d5699b9c/html5/thumbnails/34.jpg)
Teşekkürler..