Lanceerdag Draaiboek ‘neonatale opsporing

van aangeboren metabole aandoeningen’

20 oktober 2009

‘Valkuilen bij de screening’

Dr. Nadine De Ronne

PediaterCentraal adviserend arts

Kind & Gezin

Metabole screening in Vlaanderen

• Opsporen metabole aandoeningen bij alle kinderen geboren in Vlaanderen, in afwezigheid van klinische tekenen

• Door middel van screeningstest uitgevoerd in screeningscentra (PCMAntwerpen, AZ Brugge, UZ Gent)

• Screeningscentra = verantwoordelijk voor opvolging metabole screening in de kraamklinieken waarmee ze samenwerken

• Geboortelijsten met kaartnummers: materniteit -> labo

Mogelijke valkuilen

• Bloedafname is niet gebeurd tijdens verblijf in materniteit

• Bloedafname is gebeurd doch staal komt niet in centrum voor metabole screening

Bloedafname is niet gebeurd in materniteit

• Vroegtijdig ontslag uit materniteit

– poliklinische bevalling– kort verblijf– illegalen

• Thuisbevalling: bloedafname al dan niet uitgevoerd

• Transfer neonataal

• Weigering door ouder(s)

Bloedafname is niet gebeurd in materniteit

• Vroegtijdig ontslag uit materniteit

• Thuisbevalling: bloedafname al dan niet uitgevoerd

• Transfer neonataal

• Weigering door ouder(s)

Bloedafname is niet gebeurd in materniteit

• Vroegtijdig ontslag uit materniteit

• Thuisbevalling: bloedafname al dan niet uitgevoerd

• Transfer neonataal: materniteit -> neonatale eenheid waar bloedafname wel of niet gebeurt in latere fase

• Weigering door ouder(s)

Bloedafname is niet gebeurd in materniteit

• Vroegtijdig ontslag uit materniteit

• Thuisbevalling: bloedafname al dan niet uitgevoerd

• Transfer neonataal

• Weigering door ouder(s):

– gebrek aan informatie (lage prevalentie, geen behandeling mogelijk, …)

– folder screening verdeeld in materniteiten

Bloedafname is gebeurd

• Preanalytische fase:

– afprikken van het bloedkaartje (tijdstip, techniek)– het invullen van de gegevens– drogen van de bloedvlekken op kamert° (gemiddeld 4 uur)– versturen van de bloedkaartjes– bloedkaartjes bereiken screeningslabo via post– inbrengen van de bloedkaartjes in het screeningssysteem

• Analytische fase

• Post-analytische fase - Resultaat

Bloedafname is gebeurd

• Staal verloren: in materniteit, post, screeningslabo

• Staal van slechte kwaliteit

• Staal opgestuurd naar ander centrum voor screening

• Kind woonachtig buiten Vlaanderen

Bloedafname is gebeurd

• Staal verloren

• Staal van slechte kwaliteit (te weinig, teveel bloed)

• Staal opgestuurd naar ander centrum voor screening

• Kind woonachtig buiten Vlaanderen

“Goed gevuld” bloedkaartje

“Relatief goed” bloedkaartje

“Slecht gevuld” bloedkaartje

“Overvuld” bloedkaartje

Overvulling van het bloedkaartje

• Veneuze bloedname– laten druppelen op zelfde plaats– niet voldoende snel het bloedkaartje van positie

wisselen– vorming van klonters door bloedstolling in de spuit

• Zelfde probleem kan bij capillaire bloedname (1 gehepariniseerd capillair per cirkel)

• “Bloed op bloed”: vullen van zowel voor-als achterzijde

Slechte kwaliteit van bloedkaartje

• Tweede staal nodig

• Kind niet meer in materniteit

• Vertraging van 3-4 weken

Bloedafname is gebeurd

• Staal verloren

• Staal van slechte kwaliteit

• Staal opgestuurd naar ander centrum voor metabole screening (vanuit materniteit of neonatale eenheid)

-> opvolging onmogelijk-> feedback onmogelijk

• Kind woonachtig buiten Vlaanderen

Bloedafname is gebeurd

• Staal verloren

• Staal van slechte kwaliteit

• Staal opgestuurd naar ander centrum voor screening

• Kind geboren in en woonachtig buiten Vlaanderen– Wallonië, Nederland– opvolging en feedback indien nodig onmogelijk

Rol van Kind en Gezin

1998: protocolakkoord tussen K&G en screeningslabo:

K&G= tweede opvangnet voor uitvoering van hielprik

• Screeningslabo stelt vast dat bloedafname niet gebeurd is, of dat herhaling nodig is– contact met materniteit – of contact met K&G

• Wanneer bloedafname niet kan via materniteit provinciaal databeheer K&G spoort kind op

verpleegkundige brengt huisbezoek

Taak van verpleegkundige op huisbezoek of op consultatiebureau

• Navraag of bloedafname effectief gebeurd is: -> genummerd strookje

• Aanbevelen tot screening en toeleiden naar -> kraamkliniek-> behandelende arts-> vroedvrouw-> in laatste instantie op consultatiebureau

• Feedback aan screeningscentrum-> opvolging -> weigering tot screening (formulier)

Dank voor de aandacht!

nadine.de.ronne@kindengezin.be