á Ä4,

Elfde jaargang, nummer 1 januari 1987

Redactieadres: Oudezijds Achterburgwal 173, 1012 DJ Amsterdam Telefoon (020) 23 22 29

Uitgave van: - Boycot Outspan Aktie, Oude Vest 79, 2312 XT Leiden, tel. (071) 14 21 24 - Komitee Zuidelijk Afrika (Angola Comité), Oudezijds Achterburgwal 173, 1012 DJ Amsterdam, tel. (020) 27 08 01 - Werkgroep Kairos, Kromme Nieuwegracht 10, 3512 HG Utrecht, tel. (030) 31 97 14

Een jaarabonnement kost f 15,--; buitenland f 25,-; per luchtpost buiten Europa f 40, . Voor wijze van abonneren en doorgeven van adreswijzigingen zie pagina 24.

Druk: Mebo-Print Lay-out: Maarten Messie Bureauredactie: Hans van Velzen

Redactie: Sietse Bosgra, Erica Meijers, Hanne Obbink, Rob Rozenburg, Carla Schuddeboom en Klaas van Urk.

De special '75 jaar ANC' is vervaardigd in samenwerking met het blad Zuidelijk Afrika Nieuws van de Anti-Apartheids Beweging Nederland. Vormgeving special: Victor Levie.

Oproep door Oliver Tambo, voorzitter van het ANC

Inhoud pag.

75 jaar ANC Botha barrière

Special: 75 jaar ANC Het ANC en het verzet binnen Zuid-Afrika Het ANC en de toekomst Het ANC en de boycot Het ANC en de gewapende strijd , Het ANC en de vrouwenstrijd Het ANC en de Nederlandse steun

Opvangcentrum in Dakawa

Op 8 januari 1987 bestaat onze beweging, het Afrikaans Nationaal

Congres, 75 jaar. Deze historische gebeurtenis vindt plaats op een kri

tiek moment in de strijd voor de bevrijding van ons land. Binnen ons

land wordt voortdurend gevochten en de internationale gemeenschap

heeft inspirerende akties ondernomen tegen het racistische Zuid-Afrika.

Het apartheidsregime is daardoor in een diepe crisis gebracht. Onze

overwinning op het apartheidsregime komt dichterbij.

De 75 jaar van ons bestaan zijn gekenmerkt door verzet en overleven

ondanks een grote overmacht. We hebben de staat van beleg en nood

toestanden overleefd. We zijn opgejaagd, weggevoerd, overvallen en ve

len zijn gedood. Maar we kwamen er telkens slechts sterker uit te voor

schijn en vastbeslotener om ons land en de wereld van de gesel van de

apartheid te ontdoen.

Daarom is het logisch dat de vraag die bij ons 75-jarig bestaan cen

traal staat de vraag is hoe het onderdrukkende systeem van de blanke

koloniale minderheidsoverheersing vernietigd kan worden en hoe het

vervangen kan worden door een nieuwe democratische en niet-raciale

politieke en sociale orde. Het antwoord op deze vraag is allereerst dat we het meest massale,

alomvattende offensief moeten inzetten dat het apartheidsregime ooit

heeft meegemaakt. We doen een beroep op de wereldgemeenschap om

met ons mee te doen in deze inspanning.

Laat alle landen ter wereld omvattende sancties instellen tegen het

Zuid-Afrika van de apartheid. Laten alle vredelievende mensen zich

aansluiten bij het ANC en de rest van de democratische beweging in ons

land. Laten zij de krachten van vrijheid en vrede in Zuid-Afrika moreel

en materieel steunen en hen erkennen als de echte vertegenwoordigers

van het volk van ons land.

Laat iedereen zich inzetten voor steun aan de SWAPO en het volk

van Namibië in hun strijd tegen apartheid, kolonialisme en militaire be

zetting. Laat iedereen zich aansluiten om de frontlijnstaten en andere

landen in Zuidelijk Afrika te helpen Pretoria's campagne van agressie

en destabilisatie te weerstaan.

We zijn er zeker van dat, als we gezamenlijk deze maatregelern ne

men, we een beslissende stap zullen doen in de richting van een vrij

Zuid-Afrika, een onafhankelijk Namibië en een Zuidelijk Afrika in vre

de, veiligheid en rust.

Democratie zal zegevieren! De overwinning staat vast!

Oliver Tambo voorzitter van het ANC

.k

Vmthng -nbz,'kt H,-n Obbink

UNERN THE

Het UDF voerde in 1986 onder andere campagne voor de "ont-banning' van het ANC.

Dit nummer van Amandla staat vrijwel geheel in het teken van de bevrijdingsbeweging van Zuid-Afrika, het Afrikaans Nationaal Congres (ANC), dat op 8 januari 1987 precies 75 jaar bestaat. In een gezamenlijke uitgave van Amandla en van het Zuidelijk Afrika Nieuws is geprobeerd in een zevental artikelen een beeld te scheppen van het huidige ANC. Voorop staat de sympathie voor en de solidariteit met deze beweging die al driekwart eeuw met grote volhardendheid strijdt tegen het apartheidsregime.

Gewapende strijd Ondanks die langdurige strijd, kenmerkt het ANC zich nog altijd door gematigheid bij het kiezen van de middelen om zijn doel - een vrij, democratisch en nietracistisch Zuid-Afrika - te bereiken. Pas 50 jaar na zijn oprichting en niet voordat het blanke regime het ANC tot verboden organisatie had verklaard, besloot het ANC over te gaan tot de gewapende strijd. Een gewapende strijd die overigens met zeer grote terughoudendheid wordt gevoerd, zo betoogt Rien Cardol in het artikel 'De mensen zijn ons oerwoud'. Niet alleen uit de terughoudendheid bij het gebruik van geweld blijkt het gematig-

de karakter van het ANC. In het artikel 'We willen vergeten wat huidskleur betekent' wordt ingegaan op de ideeën van het ANC over het Zuid-Afrika van na de apartheid. Het blijkt dat het ANC niet zeer expliciet een blauwdruk van het nieuwe Zuid-Afrika wil of kan geven maar tekenend is dat Oliver Tambo Zweden als voorbeeld noemde toen men hem vroeg naar het nagestreefde maatschappijmodel van het ANC. In het artikel wordt verder geschreven over de gesprekken die het ANC voert met allerlei groeperingen van binnen en buiten Zuid-Afrika. Gresprekken met topmensen van het bedrijfsleven, van vakbonden, met mensen uit kerkelijke kring enzovoorts. Toch blijft op het ANC met name in de VS - het etiket geplakt van een 'communistische' en 'terroristische' organisatie. Het is onmiskenbaar zo dat het ANC veel steun uit Oostbloklanden ontvangt maar, en ook dat is typerend, Oliver Tambo ging in 1960 - toen het ANC werd verboden - eerst naar de VS om steun te vragen. Pas toen hij daar nul op het request had gekregen wendde hij zich, in 1963, tot de Sovjet Unie waar hij wel gehoor vond. Tambo was zeer teleurgesteld over die houding van de VS. "Toen wi opgroeiden waren wij gefasci-

neerd door de geschiedenis van de VS. We dachten dat als er één land met begrip voor onze positie zou zijn, dat de VS zou zijn. " Hanne Obbink gaat in zijn artikel 'Het ANC tussen Oost en West' in op dat communistisch etiket op het ANC dat tevens gevolgen heeft voor de steunverlening vanuit Nederland. Maar nog belangrijker dan dat, blijkt voor de Nederlandse regering en vele hulporganisaties het door het ANC gebruikte geweld de legitimatie te zijn deze bevrijdingsbeweging niet of nauwelijks te steunen.

Sancties Steun voor 'het laatste geweldloze drukmiddel tegen het apartheidsregime'

sancties - is in al die jaren echter ook maar heel langzaam op gang gekomen. Sietse Bosgra en Pim Juffermans leggen in hun bijdrage uit waarom het ANC zoveel waarde hecht aan de volledige isolering van Zuid-Afrika terwijl zij ook de begrenzingen van het boycotwapen aangeven.

Erkenning Tenslotte beschrijft Klaas van Urk onder de titel 'Ontplooien van potentiële macht is geen simpele zaak' de invloed die het ANC heeft onder het Zuidafrikaanse bevolking. Ondanks de vele problemen die een organisatie kent die al meer dan 25 jaar illegaal en onder extreme veiligheidswetten moet functioneren, blijkt dat het ANC door de bevolking erkend wordt als haar vertegenwoordiger en dat is een gegeven waar uiteindelijk noch het Westen noch het blanke minderheidsregime omheen kunnen.

Hans van Velzen

7

kW1912 - 1987 ANC ADVANCE TO PEOPLE'S POWER!

Regering Botha belangrijkste barrière bij bevrijdingsproces

Voor de blanke machthebbers in ZuidAfrika is 1986 zeker geen voorspoedig jaar geweest. Langzaam maar zeker wordt de positie van het apartheidsregime verzwakt. Op het gebied van de 'hervormingen' is duidelijk sprake van stagnatie. De Zuidafrikaanse regering probeerde het verzet in binnen- en buitenland in verwarring te brengen, door geleidelijke veranderingen tot stand te brengen. Maar aangekondigde hervormingen gingen niet door of werden teruggedraaid. Zo kwam er niets terecht van de belofte, dat er een eind zou komen aan de gedwongen deportaties: in 1986 werden 80.000 mensen voor deportatie uitgekozen. Ook de belofte, dat alle mensen die hun Zuidafrikaanse nationaliteit was afgenomen deze terug zouden

krijgen, werd niet waargemaakt. President Botha beloofde zijn blanke aanhang, dat er aan de gedwongen rassenscheiding in woongebieden en op staatsscholen gedurende zijn leven geen eind gemaakt zal worden. Het Zuidafrikaanse regime laat zich duidelijk door ultra-rechtse blanke groepen beïnvloeden, en gaat een meer 'verkrampte' koers varen. Deze opschuiving naar rechts kan niet voorkomen, dat de blanke samenleving meer en meer in verschillende groepen uiteenvalt. Voor ultrarechts is de aanpassing van Botha onvoldoende: zij blijven buiten de Nationale Partij. Op de andere vleugel tonen de liberalen zich steeds meer teleurgesteld en wanhopig. Twee voormannen van de blanke liberalen, Van Zyl Slabbert en Boraine, trekken zich gedesillusioneerd uit

de parlementaire politiek terug. Het aantal blanken, dat aansluiting zoekt bij UDF of ANC groeit.

Het Zuidafrikaanse leger krijgt steeds meer greep op het bestuur. Parallel aan de officiële bestuursorganen komen er regionale en plaatselijke structuren, waar de militairen grote invloed hebben. En in de regering wordt bij elke wijziging de invloed van het leger vergroot. Geweld als antwoord op de problemen van het land krijgt een grotere prioriteit. De politie wordt op grote schaal uitgebreid, eind november '86 werd een uitbreiding met 60 procent aangekondigd. Met geweld worden scholieren gedwongen hun verzet tegen de achterstelling op het gebied van het onderwijs op te geven. Met geweld

wordt geprobeerd de huren te innen van de mensen die aan de huurboycot deelnemen. De mogelijkheden van het zwarte legale verzet wordt in 1986 verder ingeperkt. Als de zwarte bevolking zich opmaakt voor een massale herdenking van de opstand van Soweto op 16 juni 1976 wordt de noodtoestand weer ingesteld, en dit keer in het hele land. Naar schatting 25.000 mensen worden gevangen gezet, waaronder meer dan 8.000 kinderen. Op 14 ok~ tober wordt het Verenigd Democratisch Front tot besmette organisatie verklaard, waardoor het geen geld uit het buitenland meer mag ontvangen. Kort voor de herdenking van de 25-ste verjaardig van MK, het bevrijdingsleger van het ANC op 16 december raakt het regime opnieuw in paniek: elke berichtgeving over politieke

onrust en verzet tegen de apartheid wordt verboden. De censuur is compleet. De maatregelen van de Zuidafrikaanse regering zijn een reaktie op de toenemende kracht van het verzet. De militaire kracht van het ANC blijkt niet gebroken. En steeds meer organisaties sturen delegaties naar het ANC in Lusaka, zowel vakbonden, en industriëlen, scholieren en docenten, politieke en kerkelijke leiders. Het toenemende verzet komt tot uiting in de gezamenlijke verklaring van de r.k. bisschoppen met het ANC. Daarin wordt de weg van de 'hervormingen' afgewezen, en wordt aangedrongen op totale afschaffing van de apartheid. De regeringBotha kan hierbij geen rol spelen, maar vormt de 'belangrijkste barrière' bij het bevrijdingsproces. Ook tegenover de buurlanden is ZuidAfrika's politiek gebaseerd op militaire overmacht en geweld. "Wij zijn nog niet eens begonnen onze spierkracht en mogelijkheden te gebruiken," pocht generaal Magnus Malan, minister van Defensie. De voortdurende invallen in Angola, de militaire steun aan het verzet in Angola en Mozambique gaan gewoon door. Als er een aantal mijnen ontploffen bij de grens met Mozambique dreigt Malan met vergelding. Een week later stort het vliegtuig van president Machel boven Zuidafrikaans grondgebied neer. Door economische en militaire agressie wordt het kleine buurland Lesotho op de knieën gedwongen. Net als Swaziland wordt ook Lesotho jachtgebied voor Zuidafrikaanse bendes, die er met grote vrijheid moorden en ontvoeringen plegen. In Namibië duurt de impasse voort. Maar Botswana, Zimbabwe en Zambia laten zich niet op de knieën dwingen, ondanks alle dreigementen uit Pretoria. Zimbabwe neemt zelfs de leiding van de wereldwijde campagne voor sancties tegen het apartheidsregime, en voor de steun aan het bedreigde buurland Mozambique. In de Westerse landen neemt de druk van de bevolking voor economische sancties tegen Zuid-Afrika toe. Westerse bedrijven trekken zich - geheel of halfslachtig terug -, enkele landen zoals de Scandinavische gaan over tot vergaande boycotmaatregelen, de andere Westerse landen komen met een halfzacht sanctiepakket. De maatregelen bijten nog niet echt, maar in 1986 lijkt een begin te zijn gemaakt.

Sietse Bosgra

HET ANC EN HET VERZET IN ZUID-AFRIKA

Ontplooien van potentiële macht is geen simpele zaakEr lijkt door het verzet in Zuid-Afrika een zwartgroen-gouden draad te lo

pen. Overal waar de Zuidafrikaanse onderdrukte bevolking haar oppositie

tegen de apartheid laat zien, duiken de kleuren van het ANC op. Het onder

grondse netwerk van het ANC is echter nog niet zo ver ontwikkeld dat lei

ding en richting gegeven kan worden aan het hele scala van verzetsaktivitei-

ten. Maar er wordt aan gewerkt.

Het georganiseerd verzet in Zuid-Afrika

is de laatste jaren sterk gegroeid. Naast

reeds bestaande organisaties zoals vak

bonden en scholierenorganisaties zijn

overal 'gemeenschaps-organisaties' ont

staan, die zich vooral richten op het op

zetten van consumentenboycots, huursta

kingen en busboycots. In de zwarte stede

lijke gebieden was de totale huurach

terstand in november '86 48 miljoen

Rand, bij een busboycot in diezelfde

maand in Soweto besloot 76 procent van

het normale aantal passagiers de bus

voorbij te laten rijden.

De jongeren- en scholierenorganisaties

zijn niet alleen verantwoordelijk voor ini

tiatieven op het onderwijsgebied, maar

vormen ook bij andere akties de organisa

torische ruggegraat. De besluitvorming

en de berichtgeving over de te onderne

men aktiviteiten vindt plaats via netwer

ken van scholieren- en straatcomité's,

aangevuld door de communicatie-lijnen van de vakbonden.

De Zuidafrikaanse vakbonden zijn bezig

met een proces van éénwording (in '86

kwamen twee federaties met elk een half

miljoen leden tot stand), waarbij de toe

loop naar de progressieve vakbonden op

vallend is. De regeringsvriendelijke vak

bondscentrale TUCSA, die in 1981 nog

361000 leden telde, is geheel leeggelopen

en moest in december '86 haar opheffing

bekend maken.

Murphy Morobe, de publiciteitssecretaris

van het UDF, waar ongeveer 700 organi

saties bij aangesloten zijn, schatte de ge

zamenlijke achterban van het UDF, van

de UDF-georiënteerde vakbondscentrale

COSATU en het Nationale Onderwijs

Crisis Comité (NECC, waarin scholieren,

leraren en ouders samenwerken) op drie

miljoen mensen. Het ontplooien van de

potentiële macht van al deze mensen is

geen simpele zaak. De repressie is groot,

waardoor een bovengrondse coördinatie

van grootschalige initiatieven bijna onmo

gelijk wordt, terwijl de steeds verder

gaande tmuilkorving van de pers de moge

lijkheden nog verder begrenst.

In welke mate de verzetsorganisaties de

regeringsmacht in de zwarte woongebie

den hebben uitgehold is onduidelijk. In

veel stedelijke gebieden functioneert het

officiële bestuur (gemeenteraden en bur

gemeesters) in elk geval al lang niet

meer, Zwelakhe Sisulu, hoofredacteur

van het weekblad New Nation: "De men

sen beginnen in bepaalde gebieden, zowel

in de stad als op het platteland, zichzelf te

besturen. We hebben het stadium bereikt

waar de regering het UDF of COSATU

niet meer kan verbieden. Als de regering

ze in de ban zou doen, zou er niets ver

anderen, '

'Ont-banning' -De openlijke identificatie met het ANC

door middel van vlaggen en liederen, tij

dens begrafenissen en in kerken in het

hele land, ondanks de risico's die dat

oplevert, ondersteunen de wijdverbreide

gedachte dat het ANC een algemene ver

kiezing ruimschoots zou winnen.- Dit is

een citaat uit het Gemenebest-rapport

van een zevental topdiplomaten die in

1986 in Zuid-Afrika op onderzoek gin-

gen. Het 'bevorderen van de doelstellingen van het ANC' is in apartheidsland

verboden en er staan zware straffen op.

Toch zie je bij elke aktie of bijeenkomst

het zwart-groen-goud, de kleuren van het

ANC. Vooral bij begrafenissen van

slachtoffers van het politie-geweld, waar tienduizenden mensen samenstromen, in

het 'Viva Tambo, Viva Mandela' niet

van de lucht. ANC-liederen werden ge

zongen, vooral het lied over de 'AK-47'

(het ANC-geweer) is populair.

Ondanks de officiële banning van alle

ANC-geluiden, worden ANC'ers steeds

openlijker geciteerd, De Cape Times pu

bliceerde in november 1985 een interview

met Oliver Tambo. Sindsdien wordt het

ANC vooral in krantekoppen herhaalde

lijk geciteerd. De Federatie van Kamers

van Koophandel verspreidde onder al

haar leden een gesprek met Tom Sebina,

publiciteitssecretaris van het ANC in Lu

saka. Ook de bezoekersstroom naar het

ANC-hoofdkwartier in Lusaka (Zambia),

ondanks het feit dat Botha de Lusaka

gangers voor landverrader uitmaakt, is

een teken van de 'ont-banning' van het

ANC, Tekenend was ook dat de scholie

ren van het NECC vóór hun landelijke

conferentie het ANC om raad gingen vra

gen. Hierna werd het initiatief genomen

om terug te gaan naar school om daar

aan de inhoud van het onderwijs te gaan

werken.

In alle opinie-peilingen is Mandela num

mer één, gevolgd door Tutu en Tambo.

"[), , r nni-tiDi narmen de ruggegraat van het verzet'

1

I=.* , I M=t*kJw

Siswe wil hij genoemd worden. Hij is fra giel, zachtaardig en lacht vriendelijk op een heel beleefde manier. Hij zou een jonge dominee kunnen zijn of een zeer voorkomende bankbediende; hij is arts ik zat er niet er niet ver naast. Een jonge arts van vijfentwintig, die slechts om één reden naar Lusaka is gekomen: zijn stethoscoop inruilen voor een geweer. Siswe studeerde in Natal, aan de medische faculteit in Durban. Daar raakte hij voor het eerst, in de nadagen van de opstand in Soweto, betrokken bij politiek, via de SASO. de studentenorganisatie die kort daarop, in 1977, werd verboden. Siswe houdt zich vervolgens bezig met sociale projecten in de omgeving. medische voorzieningen in illegale woonoorden, altfbetiseringscuisussen en dergelijke, en krijgt, zegt hij, 'op die manier een aardig inzicht in de problemen waaronder het land te lijden heeft' Na de oprichting

van een nieuwe studentenbeweging, AZASO, in 1977, wordt Siswe aktiever op de campus, en in die tijd wordt hij gerecruteerd voor het ANC. Hoe ging dat

in zijn werk? "Wel, er waren al heel wat ANC

aktivisten betrokken bij allerlei gemeenschapsorganisaties, maar dat wist je natuurlijk niet. Je discussieerde veel over het ANC, maar hoe je er precies bij moest komen wist eigenlijk niemand.

recruteerd wordt door iein een ondergrondse struc

'kken. In mijn geval was dat 'abrieksarbeider,."

ln uitgesproken politieke taak, norganisatie AZASO stond

sterk onder invloed van de ustzijns' gedachte. Siswe

gen dat het non-raciale beertrouwder begrip op de camrden. Want dat had de oude'beider hem steeds voorgee repressie in het land is zo t gevaar groot is dat mensen oken iegatieve houding gaan en de vijand gaan identificewat blank is." is afgestudeerd en in Trans

ken krijgt hij daar weer ontaken, "maar een beetje anki nu veel vnarer want '"er

1 _______

Begrafenis van zeven door de Zuidariikaaase politie .edode ANC-strijders op 15 maart 1986 in Guouletho.

Zeer veel organisaties, waaronder UDF, COSATU en NECC, hebben zich voor het Handvest van de Vrijheid, het programma van het ANC, uitgesproken. In

oktober 1986 werd bijvoorbeeld door de katholieke lekenorganisaties afgesproken "te werken aan een visie op een nieuw Zuid-Afrika door het Handvest van de

Vrijheid te verspreiden.Opvallend was ook de toeloop van mensen, toen in New Brighton (vlak bij Durban) Thanduxo Mbethe, iemand waarvan pas na zijn dood bekend werd dat hij ANC'er was, werd begraven. Tienduizenden stroomden toe, de kerk was propvol, de mensen stonden in rijen langs de weg met borden waarop stond "dit is ons

kader", levensgrote posters van Nelson Mandela werden meegedragen. Tenslotte

laat ook het feit dat duizenden jongeren Zuid-Afrika ontvluchten om zich bij het ANC aan te sluiten, zien hoe hoog de verwachtingen zijn die men heeft van de bevrijdingsbeweging

Invloed Er is verzet op grote schaal, het ANC is

populair, dat staat vast. Maar is het ANC verantwoordelijk voor dat verzet?

Stuurt het ANC de aktiviteiten? Hoe werkt de ondergrondse structuur?

Het is altijd moeilijk iets te weten te komen over ondergrondse, illegale aktiviteiten. Het beeld dat overblijft na het lezen van interviews met jongeren die Zuid

Afrika zijn ontvlucht en van getuigenverklaringen bij rechtszaken, is dat het ANC-propagandamateriaal (pamfletten, grammofoonplaatjes, affiches, video's) in alle zwarte gebieden en op vrijwel alle universiteiten op een of andere manier

verspreidt wordt. Radio Freedom, de ANC-zender, wordt vooral in de stedelijke woongebieden regelmatig beluisterd. De inhoud van het programma? Veel po-

litieke commentaren, maar ook progressieve muziek en politiek opvoedende hoorspelen (gelijkend op het Hollands vormingstoneel uit de jaren '60). ANC'ers van vroeger spelen vaak nog een rol in het huidige verzet. Albert Sisulu, Archie Gumede en Oscar Mpheta zijn

bekende voorbeelden. Zij bekleden meestal symbolische functies, maar zullen achter de schermen nog een belangrijke invloed hebben. Maar er zijn ook minder

bekende namen. Nonyanga Sibanda uit Cradock in de Oostelijke Kaapprovincie: in 1952 werd ze lid van het ANC en deed ze mee aan de geweldloze Defiance Campaign. "Sinds die tijd kwam ik zeer re

gelmatig in de gevangenis terecht," zegt ze en ook in 1986 bracht ze ruim een half

jaar achter de tralies door. Nonyanga is de belangrijkste vraagbaak voor de jonge aktivisten in Cradock. Ze staat bekend als

de 'Generaal van de Jeugd' en brengt ongetwijfeld niet alleen de vechtlust, maar ook de democratische, non-raciale idealen

van het ANC over op de jonge 'kameraden'.

Netwerken De ondergrondse structuur kan nog geen

leiding en richting geven aan al het Zuidafrikaanse verzet. Tijdens de laatste grote

ANC-conferentie, die in juni 1985 werd belegd, wezen Tambo en anderen op "de

paradox dat, hoewel de militaire en ondergrondse politieke structuren nu sterker zijn dan wanneer dan ook in de laatste

twintig jaar, ze toch niet in staat zijn geweest om gelijke tred te houden met de

dramatische groei van de bovengrondse aktiviteiten in het laatste jaar. Terwijl meer en meer Zuidafrikanen zich publiekelijk met het ANC identificeren, is de uitbouw van politieke en sabotagenetwerken achtergebleven." Na deze conferentie spande het ANC zich

extra in nrn 'de ondergrondse' te verster

ken. Waarschijnlijk zonder dat te willen,

hielp Botha ze een handje. Door steeds

harder op te treden tegen het UDF en

aanverwante organisaties en steeds meer

aktiviteiten te gaan verbieden, kwamen al

meer mensen in de (semi-)illegaliteit te

recht, waai-door ANC-netwerken en de

netwerken van de andere organisaties

steeds meer op elkaar gaan aansluiten.

Dat proces is nog in volle gang en van

een volgroeide ANC-structuur kan, zo

lijkt het, nog lang niet gesproken worden.

Chris Hani, de bevelhebber van de gewa

pende vleugel van het ANC, was in het

najaar van 1986 nog zeer kritisch: "Ik

ben niet tevreden en de leiding is niet te

vreden over het niveau dat we bereikt

hebben bij het opbouwen van de onder

grondse... We hadden niet de illusie dat

het makkelijk zou zijn deze structuur op

te bouwen. Het gaat om zeer voorzichtig

uit te voeren operaties, waarbij uiterst

zorgvuldig de juiste mensen moeten wor-

k ~ Ets!~ 3<~'

den uitgezocht... Ik ben ervan overtuigd dat in een aantal maanden (zes tot negen)

er een sterke ondergrondse gevormd zal

zijn, die zo gevoelig zal zijn dat ze op el

ke uiting van onderdrukking door de re

gering kan reageren."

Klaas van Urk

RK A ~( h?~

1

Radionieuwsdiensten bestaan er in de wereld nog niet, als op 8 januari 1912 in

Zuid-Afrika het Afrikaans Nationaal Con

gres wordt opgericht. Het ANC begon in de jaren zestig met uitzendingen. En nu

zendt Radio Freedom dagelijks uit voor

de mensen in Zuid-Afrika, vanuit studio's

in Zambia, Tanzania, Madagascar, An

gola en Ethiopie. Om de Zuidafrikanen te

bemoedigen in de strijd tegen de apartheid, De 24-jarige Golden M. is belast met de

leiding van de studio in Lusaka; hij weet

nog goed hoe Radio Freedom hem gehol

pen heeft: "Als schooljongen merkte ik

dat de toestand in Zuid-Afrika niet normaal is, Ik hoorde uitzendingen van Ra

dio Freedom en toen ik achttien was ben

ik weggegaan om me aan te sluiten bij

het ANC. Ik ben geen vluchteling. Ik

zoek niet naar een nieuw leven in een an

der land. Ik ben op doorreis naar het

w non-raciale Zuid-Afrika. En daar werken we aan met Radio Freedom. Tot

Zuid-Afrika vrij is." In de piepkleine studio in Lusaka worden

de programma's gemaakt: nieuws en

zommentaren en muziek. Popmuziek die op de Zuidafrikaanse staatszender niet

mag worden gedraaid, wordt via Radio

Freedom toch bekend.

Radio Freedom is niet objectief - het is de zender van de bevrijdingsbeweging.

Radio Freedom kiest partij, want een an

dere keus is er niet. Zoals in de Tweede

Wereldoorlog de Nederlandse zender van

Radio Oranje ook niet 'objectief' was.

Ook dat was een zender om mensen te bemoedigen die onderdrukt werden. Een

zender met het oog op bevrijding., Golden

wil dan ook niks te maken krijgen met

uitgesproken collaborateurs maar hij wil wel samenwerken "met al die broeders

die nu voor de propagandazenders van de

apartheid moeten werken, want vaak den

ken zij er toch net zo over als wij."

Het ANC is onvoorstelbaar verzoenings

gezind, maar pas als de apartheid is afge

schaft. Dan is Zuid-Afrika voor allen die

er wonen, zwart en blank, landgenoten. Dat is de filosofie van waaruit Radio

Freedom werkt.

Karel Roskam

HET ANC EN DE TOEKOMST

"We willen vergeten wat huidskleur betekent"

()h , r ïamnbo onuh d 4 dw/îard Keniedy

aa in anuari 1985, Foto: ANC

0"

Tussen het ideaal van een Zuid-Afrika dat 'toebehoort aan allen die er wonen' en de huidige realiteit van de macht van het apartheidsregime, gaapt een bijna onoverbrugbare kloof. Toch moet het ANC als bevrijdingsbeweging die kloof overbruggen. Dit artikel gaat in op dat uiteindelijke doel van het ANC - een vrij, democratisch en niet-racistisch Zuid-Afrika - en deweg die het daartoe wil bewandelen.

De Zuidafrikaanse regering heeft geen antwoord op de huidige crisis van het apartheidssysteem. Botha regeert nog slechts met geweld en repressie. Het beleid is gebaseerd op de slecht gefundeerde hoop dat men het zwarte geweld de baas kan worden en het bedrijfsleven kan kalmeren. Economische meevallers als een stijgende goudprijs of een 'aantrekkende wereldeconomie' moeten de rest doen, De 'hervormings'-alternatieven die vanuit het blanke kamp worden aangedragen komen alle neer op een voortzetting van de blanke alleenheerschappij, al dan niet met inspraak van 'gematigde zwarten', en al

dan niet binnen een federale structuur. Het doel van de regering Botha reikt niet verder dan de een of andere vorm van 'neo-apaitheid'.

Ongedeelde natie Het ANC koestert een ander toekomst^ beeld dan het Zuidafrikaanse regime: het Handvest van de Vrijheid. Dit Handvest is het enige bestaande democratische alternatief voor de blanke pogingen tot instelling van een systeem van neoapartheid. Meer dan het politieke program van één organisatie onder vele, is het Handvest van de Vrijheid een

neerslag van de voornaamste politieke, sociale en economische eisen van de zwarte meerderheid. Het is in 1955 voortgekomen uit een breed gevoerde campagne van volksraadpleging, waarin anti-apartheidsaktivisten de inwoners van Zuid-Afrika vroegen wat hun eisen en verlangens zouden zijn, als zij de wetten van het land konden maken. Het'apartheidsregime gaf in 1960 ook een reaktie: het ANC en het Handvest van de Vrijheid werden verboden. Het Handvest eist afschaffing van alle apartheidswetten. Omdat Zuid-Afrika behoort aan allen die er wonen, blank en zwart, hebben alle Zuidati'ikaanse ingezetenen recht op het staatsburgerschap, inclusief alle daaraan verbonden politieke en sociale rechten. Zuid-Afrika moet een maatschappij worden, die op alle niveaus volgens democratische procedures wordt bestuurd, en waarin ook de belangen van minderheden worden gewaarborgd. Het Handvest erkent uitdrukkelijk het recht

van bevolkingsgroepen en minderheden

op een eigen cultuur en een eigen taal.

Maar binnen de grenzen van het Zuid

afrikaanse grondgebied vormen deze ver

schillende bevolkingsgroepen één onge

deelde natie, De volkssoevereiniteit komt

het volk als geheel toe, niet een bepaalde

minderheid. Naast deze politieke eisen bevat het

Handvest vele eisen ten aanzien van de

individuele en sociale burgerrechten. Tenslotte kent het Handvest een aantal

uiterst belangrijke economische eisen.

Het trek- en dwangarbeidsysteem zal

worden afgeschaft. Het grondbezit moet

worden herverdeeld en de minerale bodemschatten, nijnindustrie en het bankwezen moeten worden genationaliseerd.

Maar het Handvest verlangt ook vrijheid van handel en onderneming. Verder

moeten werknemers het recht hebben om

vakbonden te vormen en vrijelijk contrac

ten te sluiten en wordt invoering geëist van een landelijk minimuitloon en een

sociaal zekerheidsstelsel.

Erfenis

Het Handvest van de Vrijheid is een min

of meer tijdloos document, zonder concrete oplossingen voor de crisis van dit

moment. Pas in de jaren '70 kreeg het de status die het nu heeft: een toekomstvisi

oen dat het ANC en een groot deel van

het zwarte verzet bijeen houdt. Als poli

tiek programma voor Zuid-Afrika na de

apartheid is het niet geschikt. Wat ge

beurt er met het door blanken gedomi-

neerde leger? En met de miljoenen zwarten die naar de thuislanden zijn gedeporteerd? Welke middelen zijn er om de wel

vaart beter te verdelen? Hoe kunnen de

gevolgen van de enorme achterstand die

de meeste zwarten op het gebied van het

onderwijs hebben ondervangen worden?

Op dit soort vragen geeft het Handvest geen antwoord. "Er wordt wel gezegd,"

zegt Oliver Tambo, voorzitter van het

ANC, "dat Afrikaanse landen het na hun

onafhankelijkheid nog moeilijker kregen

dan ze het ervoor hadden. Voor de onafhankelijkheid is iedereen het over wat

men wil. Daarna moet je je bezig houden

met internationale, regionale en binnenlandse problemen die je als erfenis

krijgt." Het ANC heeft de oplossingen niet klaar

liggen. Het is echter wel duidelijk dat de

ideeën van het ANC erover tamelijk ge

maligd zijn. Zo gelooft het ANC in een

meer partijen-systeem, aldus Oliver Tam

ho, 'maar als het volk misschien na ver

loop van tijd vindt dat het meerpartij

enstelsel niet werkt, dan moet het zelf beslissen." Wat betreft de rechten van de minderhe

den', waar de blanken steeds zo op hameren: het ANC wil geen grondwettelijke

garanties geven voor op basis van ras of huidskleur onderscheiden groepen, Wat

het wel wil garanderen is gelijkheid voor

individuen, ongeacht ras, huidskleur of

godsdienst. Oliver Tambo: "We hebben

een maatschappij voor ogen, waarin iedereen zichzelf ziet als een Zuidafri-

kaan. We zijn Afrikanen. We hebben geleerd dat we onderscheid moeten maken

tussen Afrikanen en Europeanen, tussen

blanken en zwarten. We willen allemaal

Afrikanen zijn, vergeten wat huidskleur

of zelfs ras betekenen. Natuurlijk hebben

we verschillende raciale en ethnische wor

tels maar die moeten onze maatschappij

eerder verrijken dan met conflicten opschepen, ' Het economische programma ziet er voor

de blanke belangen in Zuid-Afrika evenmin direct verontrustend uit. In een in

terview in de Financial Tirnes met Oliver Tambo - neergezet als een grijzende,

bebrilde intellectueel die niets weg heeft van een guerrilla-leider - zegt deze: "In

feite staat het Handvest van de Vrijheid een gemengde economie voor... Er zal

gedeeltelijk genationaliseerd worden, wat

niets vreemds is in Zuid-Afrika. De staat

is zeer verweven met de economie. Het

verschil is misschien gradueel.' Wel moet

de enorme kloof tussen arm en rik wor

den overbrugd, maar over nationaliseringen kan democratisch worden besloten,

meent Tambo. "Wij zeggen niet dat het

,gebeurt op de dag nadat we aan de macht

zijn gekomen. Het zal geen zaak zijn om

over te vechten, Het kan onderwerp van

gesprek zijn.'

Onderhandelingstafel Voor gesprekken met de huidige macht

hebbers van Zuid-Afrika Is er voorlopig echter nog geen enkele basis. Het blanke

Het Congres van het Volk nam het Handvest van de Vrijheid aan.

a 0 m m ~

Foto: EHi Weinberg

regime in Pretoria is niet geïnteresseerd in onderhandelingen over de instelling van een democratische eenheidsstaat. Het

ANC weigert te praten over tussenoplossingen en racistisch getinte eisen ter 'be

scherming van de blanke minderheid'.

Voor het ANC zijn er een paar fundamentele voorwaarden verbonden aan on

derhandelingen: - onvoorwaardelijke vrijlating van

ANC-leider Mandela en andere politieke

gevangenen;

opheffing van het verbod op het ANC en op andere politieke organisaties en op

allerlei politieke aktiviteiten; - terugkeer van politieke ballingen; - terugtrekking van het leger uit de

zwarte townships. "Zodra de gevangenen genomen leiders

vrij zijn en er aanwijzingen zijn dat de regering met het ANC wil praten, kun

nen we allemaal bij elkaar komen en de

kwestie bestuderen," aldus Oliver Tambo, voorzitter van het ANC. Het blanke bewind is echter absoluut niet

van plan zijn oude standpunten - het

ANC moet eenzijdig geweld afzweren, er

komen geen algemene verkiezingen - ter

discussie te stellen. Tijdens de missie van

afgevaardigden van het Britse Gemene

best, in de eerste helft van 1986 liet het regime nog eens blijken slechts met wa

pens te willen spreken. Terwijl de afgevaardigden koortsachtig in de weer waren

beide partijen aan, de onderhandelingstafel te krijgen, voerde het Zuidafrikaanse leger een aanval uit op ANC-doelen in Zuid-Afrika's buurlanden.

Aansluiting Gesprekken voert het ANC wel met allerlei andere vertegenwoordigers van groe

pen uit de Zuidafrikaanse samenleving. Dat is allereerst een kwestie van strategie.

Het ANC heeft een pragmatische keuze gemaakt voor nieuwe vormen van "tacti

sche samenwerking" zoals het ANC-blad Sechaba het uitdrukt. Het ANC hoopt daarmee het apartheidsregime verder te isoleren, zodat het oor krijgt naar onder

handelingen. Thabo Mbeki, de publiciteitschef van het ANC, onthulde begin 1986 dat het ANC

bewust werkt aan een zo breed mogelijke oppositie tegen de Nationale Partij van

Botha. 'Wij zoeken aansluiting bij aller

lei groepen en we zullen proberen hun

politieke gewicht zodanig te mobiliseren dat het punt wordt bereikt waarop Botha wel moet concluderen dat hij zich niet te

gen hen als totaliteit kan blijven verzetten en zegt: 'Oké, laten we praten'."

De meeste aandacht kreeg de eerste open

lijke ontmoeting tussen het ANC en een aantal topfunctionarissen uit het Zuidafri

kaanse bedrijfsleven, in september 1985. Dergelijke gesprekken werden in 1986 in

andere plaatsen en op andere niveaus

voortgezet. In de loop van 1986 hebben vertegenwoordigers van tientallen Zuidafrikaanse

organisaties en instituties zich bij het ANC-hoofdkwartier in Lusaka (Zambia)

gemeld. Het ANC sprak onder andere met blanke parlementariërs van de libera

le PFP, met blanke kerkleiders uit de tra

ditionele hoek, met de studenten-unie NUSAS. "Daarmee voeden we de on

enigheid tussen jong en oud in de sociale

basis van de vijand," schreef Sechaba. Men sprak met vertegenwoordigers van

blanke vakbonden, met wetenschappers en zelfs met de leider van het thuisland

KaNgwane, Enos Mabuza, en zijn 'regering'. "De thuislandleiders staan ook on

der druk, wij hopen dat meer van deze leiders het kamp van Botha zullen verla

ten," verklaarde Mbeki. Het ANC voerde een zeer vruhtbare

bespreking met de federatie van zwarte Zuidafrikaanse ondernemers, de NAF

COC. "De NAFCOC speelt een belangrijke rol in het creëren van een vreedza

me, gelukkige en welvarende samenleving," heette het in het gezamenlijke communiqué na de bespreking.

In deze besprekingen toont het ANC iets

van zijn visie op de toekomst van ZuidAfrika, zij het dat liet zeer voorzichtig opereert. Zo waren zowel de NAFCOC

als de vakbondsfederatie COSATU zeer tevreden over hun gesprek met het ANC,

terwijl ze een duidelijk verschillend ZuidAfrika voorstaan. Sam Motsuenyane, voorzitter van de

NAFCOC, zei na zijn ontmoeting met het ANC: "We waren het over veel din

gen eens, bijvoorbeeld over het feit dat

het vrije ondernemerschap in ons land helemaal niet vrij is. Het ANC toonde

een redelijke mate van steun voor wat een gemengde economie genoemd wordt, met elememten van kapitalisme en socialisme. Ze erkennen dat bepaalde strategische industrieën beheerd moeten worden

door de regering, zoals dat ook nu ge

beurt, en ze erkennen ook net als wij, dat het land verdeeld moet worden, zodat

zwarten het kunnen gebruiken in het be

lang van het land en de economie,Secretaris-generaal Naidoo van het toen

net opgerichte COSATU kwam naar Ha

rare voor een gesprek met het ANC, niet

lang nadat de blanke zakenlieden naar

Lusaka waren geweest om met het ANC te praten. Naidoo benadrukte dat het COSATU politieke doelstellingen nastreeft en er niets voor voelt om slechts

de blanke bazen in te ruilen voor zwarte bazen. Het hele economische systeem

moet worden veranderd volgens liet COSATU. Ook Naidoo keerde tevreden te

rug naar Zuid-Afrika. Hem was verze

kerd dat in de visie van het ANC arbei

dersorganisaties, zoals vakbonden onaf

hankelijk dienen te blijven en te allen tij

de verantwoording moeten kunnen afleggen aan hun leden, ook in een bevrijd Zuid-Afrika. Het ANC lijkt zoveel mogelijk opties

open te willen houden. Tegelijkertijd pro

beert het zijn geloofwaardigheid te behou

den. De 'tactische samenwerking' met allei-lei gevestigde Zuidafrikaanse groepe

ringen heeft belangrijke implicaties voor

de toekomst, Maar op dit moment zou elke schijn van een compromis door de

aanhang 'thuis' nog negatief worden uit

gelegd (en wordt daarom vermeden). Met dit soort strategische kwesties heeft het

ANC het druk genoeg. De contouren van

Zuid-Afrika zoals het ANC dat voorstaat blijven daardoor wat onduidelijk. Het

formele einddoel is echter duidelijk genoeg: Zuid-Afrika voor allen die er wo

nen,

Rob Rozenburg

Carla Schuddeboom Ruud Vlek

HET ANC EN DE BOYCOT

"Sancties zullen ons niet doden"'Wij roepen op tot alomvattende en verplichte sancties, en dat doen we al

tientallen jaren. We zijn ervan overtuigd dat een langdurig conflict in Zuid

Afrika vast en zeker uit zal lopen op de vernietiging van de economie, om

over het reusachtige aantal doden nog maar niet te spreken. Alomvattende

en verplichte sancties zouden zo'n enorme slag aan het apartheidsbewind

kunnen toebrengen, dat het bijna onmogelijk wordt nog veel langer aan de

macht te blijven.'

Met deze woorden deed Oliver Tambo in de zomer van 1986 een dringend beroep op zijn gehoor van Britse politici en diplonaten om tot sancties tegen Pretoria te komen. Dertig jaar geleden, toen het ANC voor het eerst met zijn oproep tot internationale boycots kwam, was de beweging een roepende in de woestijn. Hoewel de geweldloosheid bij de strijd binnen Zuid-Afrika sindsdien moest worden opgehev en, heeft heit ANC nog steeds

verwachtingen van het geweldloze middel van de internationale boycot. En voor het

eerst begint de oproep gehoor te vinden. "Sommigen vinden, dat ze met onze oproep tot alomvattende en verplichte

sancties wel onredelijk veel vragen. Maat als ze niet worden ingesteld blijft er ons

geen andere uitweg over dan de strijd uit te vechten met alle middelen waarover we

beschikken, met alle verschrikkelijke gevolgen van dien. We willen liever dat er geen bloed zal vloeien, dat het land ongeschonden blijft, maar niet ten koste van het voortduren van de slavernij. Daarom vragen we de internationale gemeenschap aan onze zijde tussen beide te komen.Tambo geeft aan "bevriidingsdag in Zuid-Afrika niet te willen vieren temid

den van een troosteloos landschap van verwoeste gebouwen en machines die tot

schroot zijn geworden.

Versleten

In de stapsgewijze en beperkte sancties, die van de Europese Gemeenschap landen thans instellen, heeft Tambo weinig vertrouwen, -Zij sterken Pretoria in de

overtuiging dat de handelspartners van Zuid-Afrika alleen maar iets doen om de druk voor werkelijk effectieve sancties beter te weerstaan. Zuid-Afrika krijgt op deze manier de tijd om zich aan te passen

aan de sancties, en ze zullen de gevotlgen vat) elke afzonderlijke maatregel kunnen opvangen. Zo stelt een verbod cip nieuwe investerin

gen weinig voor omdat door de crisis in Zuid-Afrika nieuwe investeringen toch al waren opgedroogd. Als cIe Britse regering met zulke beperkte maatregelen komt betekent dat een signaal aan het Botharegime dat het geen serieuze maatregelen heeft te vrezen," En daardoor wordt het

Botha-regime aangemoedigd door te gaan met zijn apartheidspolitiek, aldus Tainbo. Hij noemt de weigering san de Westerse landen om toet echte sancties te komen "een van de grootste tragedies van onze

tijd.- Het argument van Thatcher, Reagan en Kohl dat de onderdrukteni het meest door sancties worden getroffen wijst Tanbo af. -Het is een versleten ex

cuus. Het argument komt niet van de onderdrukten, want die vragen om sancties. Nee, degenen die uit zelfbelang tegen sancties zijn gebruiken dit goedkope argutment. De slavenhouders, die zich indertijd verzetten tegen de afschaffing van

de slavernij kwamen met hetzelfde argument: als wij de slaven vrijlaten, zullen ze van honger omkomen want wie zal er

nog soor hen zorgen?" "We zijn bezig met een strijd op leven en dood, en we zijn bereid offers te brengen, zelfs ons leven, Sancties zullen ons niet doden, zoals de apartheid ons doodt.

De terugtrekking van Barclays, General Motors, IBM en andere bedrijven wordt door het ANC toegejuicht, en andere on

dernemingen worden opgeroepen dit voorbeeld te volgen. Als dit proces zich echter te langzaam voortzet, kan dat er toe leiden dat Zuid-Afrika na de apartheid verstoken is van technische knowhow. ANC-woordvoerder Tom Sebina riep in juli 1986 blanke technici dan ook op niet uit Zuid-Afrika weg te trekken.

Dallas en Dynasty Naast economische sancties is het ANC ook voorstander van een totale isolering van Zuid-Afrika op het gebied van sport, cultuur en wetenschap. Barbara Masekela, culturele secretaris van het ANC bevestigde dat nogmaals toen ze in novem

ber 1986 in Nederland was. En ook het hoofd van de afdeling onderwijs van het ANC, Makgothi verklaarde dat er ten

aanzien van wetenschappelijke contacten "geen uitzonderingen" mngelijk zijn.

01) een breed terrein lijkt dit standpunt onomstreden. t)at artiesten niet naar het blanke vermaakscentrum Sun City dienen te gaan, dat tv-series als Dallas en Dynasty niet meer op het Zuidafrikaanse scherm verschijnen, dat zijn drukmiddelen il) de blanke gemeenschap, die wor-

den toegejuichbt. Maar bij de wetenschappelijke contacten, bij de uitwisseling van anti-apartheidscultuur ligt het moeilijker. Het ANC vetzette zich niet krachtig tegen de vertoning van de Zuidafrikaanse film "My country îv hatt in het Westen, omdat hier een kritisch beeld wordt geschilderd van het

leven in de apartheidsstaat. En terwijl de wereldorganisatie van archeologen in

tweeën brak omdat men weigerde deelnemers uit Zuid-Afrika op haar congres toe le laten, stemde het ANC in met de deelname van twee Zuidafrikaanse sociologen

aan het wereldcongres van hun organisatic in India. En in oktober 1986 nam het ANC zelf als waarnemer deel aan een congres in York (Engeland) over ZuidAfrika na de apartheid, hoewel daar een

uitgebreide delegatie van Zuidafrtikaanse wetenschappers aanwezig was. Voor het ANC is de strijd voor sancties een onderdeel van de totale bevrijdingsstrjd, Men maakt zich geen illusies: Westerse sancties alleen zullen het regime niet op de knieën krijgen. Daarvoor zal

de bevolking van Zuid-Afrika vooral zelf moeten zorgen. Maar sancties kunnen het

apartheidssysteen wel verzwakken. En daardoor kan het bloedvergieten worden

beperkt.

Sietse Bosgra Pim Juffermans

HET ANC EN DE GEWAPENDE STRIJD

"De bevolking is ons oerwoud"'White City' is de wat tegenstrijdige naam van één van de armste en dichtst

bevolkte wijken van Soweto. Er wonen vooral oudere mensen, gehandicap

ten en werklozen. De hoge huren, de energie- en waterprijzen kunnen door

de inwoners van 'White City' onmogelijk worden opgebracht. Huisuitzet

tingen door de gemeentepolitie zijn aan de orde van de dag. Jongeren organiseren de mensen om zich hiertegen te verweren. Eind augustus 1986 was 'White City' plotseling het toneel van heftige uitbarstingen van geweld. Zeker 30 mensen kwamen om het leven en zo'n 200 mensen raakten gewond. Het is oorlog in Zuid-Afrika, ook in 'White City'.

Een ooggetuige rapporteert de gebeurtenissen van 26 augustus 1986 in het Zuidafrikaanse blad de Weekly Mail. Hij vertelt hoe een zwijgende menigte, die protesteert tegen de huisuitzettingen, door politie-auto's wordt genaderd. "Een paar mensen voorin begonnen te roepen 'Wij vechten niet', terwijl ze tegelijkertijd het V-teken maakten. Plotseling ging de

straatverlichting uit en de politie opende zonder waarschuwing het vuur op de menigte. De menigte bestond op dat moment vooral uit jongeren. Ik hoorde het gekreun en geschreeuw van mensen die werden getroffen door de kogels die blijk-

baar volstrekt willekeurig werden afgevuurd. ' Tot zover zou deze rapportage even goed kunnen slaan op de gebeurtenissen in Sharpeville, op 21 maart 1960. Toen werden 69 mensen door politiekogels gedood terwijl ze vreedzaam demonstreerden tegen de gehate pasjes vooi zwarten. Er is echter één verschil. In 1960 vochten de mensen nauwelijks terug tegen de politie

en zeker niet met wapens. In 'White Citv' 1986 is de situatie heel anders. 'Op een gegeven moment", zo vervolgt

de verslaggever, 'drong een groep zingende jongeren, niet lappen voor hun ge-

zichten, in een boogvorinige formatie op in de richting van de politie-auto's... De

lichten waren uit maar in het miaanlicht kon ik zien hoe de mensen in het midden van de forîiatie plotseling begonnen te rennen, Een salvo dat klonk als automa

+

tisch geweervuur kwam uit het midden van de groep voordat deze zich terugtrok in de menigte _ Pas later realiseerde ik me dat de jongeren een gewapend persoon in hun midden beschermden - een

getrainde guerrilla, neem ik aan, waar

schijnlijk gewapend niet een AK-47. Ze stonden tn) heii heen, zodat hij niet gezien of neergeschoten kon worden voordat ze gezamenlijk vooruit stormden.De mensen vechten terug, mét wapens, al is het er maar eentje.

Schokeffect De gebeurtenissen in Sharpeville in 1960 markeerden een ommekeer in de strijd tegen de apartheid. Sinds zijn oprichting in 1912 had het ANC alle mogelijke vreedzanie wegen bewandeld om een eind te maken aan onderdrukking en apartheid. Albert Luthuli kreeg er als leider van het

Een 'kameraad' in aktie.

VIII

ANC de Nobelprijs voor de vrede voor. Toen echter in de nasleep van de moordpar-tij in Sharpeville het ANC werd verboden bleef er weinig keus meer over. Onder leiding van Nelson Mandela werden de voorbereidingen gestart voor de gewapende strijd. De eerste bomaanslag van Uinkhonto we Sizwe (Speer van de Natie), het bevrijdingsleger van het ANC, vond plaats op 16 december 1961. In de jaren daarna volgden de aanslagen van Umkhonto (afgekort: MK) elkaar in rap tempo op. Steeds waren het regeringsgebouwen en installaties die het moesten ontgelden. Het aantal slachtoffers was zeer beperkt: de aanslagen waren zo getimed dat de kans op slachtoffers zo klein mogelijk was. De akties hadden een schokeffect, zowel in het land zélf als in^ ternationaal. Voor het eerst - zo leek het - werd de macht van de blanken serieus aangevallen. Het gaf de mensen nieuwe moed, Ook internationaal ontwaakte de publieke opinie. Blijkbaar wordt een bevrijdingsbeweging pas echt serieus genomen als men de wapens durft te grijpen. Aan de aanslagenreeks kwam een einde toen in 1963 een groot aantal ANCleiders, onder wie Nelson Mandela, werd' opgepakt, Het wordt stil rond Unikhonto Halverwege de jaren '60 waren er nog enkele pogingen om samen met grotere eenheden Zimbabwaanse guerrillastrijders via het toenmalige Rhodesië Zuid-Afrika binnen te komen. De publici-

teit rond deze akties had tot resultaat dat de mensen in Zuid-Afrika te weten kwamen dat Umkhonto nog steeds bestond. Het echec van deze grootschalige akties was niettemin aanleiding om de strategie aan een grondig onderzoek te onderwerpen. De ANC-conferentie in 1969 besloot meer nadruk te leggen op de opbouw van een ondergronds apparaat ten behoeve van het politieke werk in het land. -De eerste stappen in 1961 - georganiseerde sabotage voornamelijk in de stedelijke gebieden - dienden een bepaald doel en ze werden nooit ontwikkeld als een techniek die op zich zou leiden tot vernietiging van de staat of zelfs maar tot grote materiële schade. Op langere termijn kan de gewapende strijd slechts succes hebben als deze de aktieve steun van de massa's krijgt."

Wakker schudden Niet de start van de gewapende strijd in 1960 wekt verbazing, veeleer de lange periode van geweldloosheid daarvoor valt op. Luthuli verklaarde: "Het ANC heeft de methode van militant, geweldloos verzet en het stimuleren van een geest van strijdbaarheid onder de mensen nooit verlaten, Maar gezien de compromisloze weigering van de blanken te stoppen met een beleid dat de Afrikanen en andere onderdrukte Zuidafrikanen hun rechtmatige erfenis - vrijheid - ontzegd, kan niemand dappere en rechtvaardige mensen verwijten dat ze gerechtigheid zoeken

met gewelddadige middelen..." De hoop op een geweldloze oplossing blijft, dat is ook zichtbaar in de verklaring van MK zelf bij die eerste aktie 25 jaar geleden: "Wij van Umkhonto we Sizwe hebben altijd geprobeerd - net zo als de bevrijdingsbeweging - de vrijheid te bereiken zonder bloedvergieten en burgeroorlog. Dat doen we nog steeds. We hopen zelfs op dit moment nog - dat onze eerste akties iedereen zullen wakkerschudden en tot het inzicht zullen brengen tot welke desastreuze situatie de politiek van de Nationalisten leidt.Deze hoop is echter ijdel gebleken. In 1986, door het ANC uitgeroepen tot "Het jaar van Umkhonto", is de situatie van burgeroorlog - die het ANC hoopte te kunnen vermijden - feitelijk bereikt, Toch blijft het typerend voor het ANC dat mensen als Oliver Tambo en de stafchef van MK, Joe Slovo, nimmer een uniform dragen. De onafhankelijkheid van Angola en Mozambique en de opstand van de jongeren in Soweto in 1976 luidden een nieuwe fase in van de bevrijdingsstrijd. Veel jongeren verlieten het land om zich aan te sluiten bij het ANC, Velen van hen keerden na een opleiding in trainingskampen in Angola en elders terug naar Zuid-Afrika. Het aantal aanslagen van MK nam na t976 gestadig toe. Tegelijkertijd versterkte het legale verzet zich enorm, onder andere resulterend in de oprichting van het UDF. Met name onder de jongeren was sprake van een enorme radicalisering.

Het Zuidajikaanse leger in aktie.

De oproep van het ANC om het land onregeerbaar te maken wordt steeds meer waargemaakt. De laatste jaren worden steeds vaker bepaalde zwarte wijken voor kortere of langere tijd aan de macht van het apartheidsregine onttrokken (zogenaamde 'no-go areas'). De stromannen van de regering, zoals gemetenteraadsleden, worden verjaagd, waarbij ze hun verraad niet zelden met de dood moeten bekopen, In de plaats van de officiële beheersstructuren nemen straat- en wijkcomité's, vaak onder leiding van jongeren die zich tooien niet de naai 'comrades', de feitelijke macht over. Ook op het platteland neemt de macht van het ANC toe. Zuid-Afrika heeft weliswaar geen oerwoud en een klassieke guerrilla-oorlog, zoals in Zimbabwe of Angola werd gevoerd, is dus niet mogelijk, maar, legt ANC-vertegenwoordiger Uriah Mokeba uit: -De bevolking op het platteland is ons oerwoud. De bevolking verbergt onze guerrilla's. Daarom is het toegenomen politieke bewustzijn en het verzet tegen de apartheid op het platteland zo belangrijk,

Propaganda

In de afgelopen jaren hadden de akties van MK het karakter san 'gewapende propaganda'. Akties van de mensen in

het land, zoals stakingen, huurakties, boycots enzovoorts werden 'begeleid' door aanslagen van MK. Een vrij recent voorbeeld hiervan is het opblazen van het huis van cle directeur snor huisvestingszaken in Soweto; daarmee werden de akties tegen de hoge huren ondersteund. De directe relatie tussen akties van de bevolking en aanslagen van MK geven aat hoe het ANC aankijkt tegen het verband tussen gewapende strijd en politieke strijd. Het is een illusie te denken dat een legertje van - naar men schat - 10.000 guerrilla-strijders het op zou kunnen nemen tegen een leger van 106,000 mensen, met meer dan 230.000 reservisten en een gigantisch budget voor wapens. De betekenis van het gewapende verzet is in veel opzichten te vergelijken met het geapende verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog in ons eigen land. Illustratief is een citaat uit "Het Grote Gebod', een gedenkboek van het christelijk geïnspireerde verzet in de Tweede Wereldoorlog. Over de hetekenis en de juistheid van de gewapende strijd stelt men: -Het gewapend verzet is slechts onderdeel van het gehele verzet. Maar dat verzet zou niet geweest zijn wat het was, het zou zich impotent getoond hebben, zo het niet als laatste consequentie van zijn bestaan voor de bevrijding van het land met de wapens had gestreden." De liquidatie van collaborateurs en verraders is een vrij recente ontwikkeling, In de Westerse pers roept deze ontwikkeling nogal wat huiver op. Het is echter een bijna logisch gevolg van de pogingen van het apartheidsregine zich bij het handha-

Joe Slovo met op de a£htergrond een portret van Ruth Fir, zýïn door de Zuidqrikanen vmoord echtgenote.

sen van de macht te bedienen van allerlei - zwarte en blanke - zetbazen. Dezelfde reaktie roepen de incidenten op in de grensstreken van Zuid-Afrika, waarbij blanke boeren door landmijnen werden opgeblazen. Het beeld van onschuldige burgers die het slachtoffer werden van de 'terreurakties' van het ANC krijgt een heel ander tintje als men weet dat deze grensstreken door Pretoria zelf tot militaire zones zijn uitgeroepen waar zwaarbewapende boeren vrijwillig het leger de helpende hand bieden. Maar natuurlijk: de situatie in 1987 is anders dan in 1960. Het conflict is geweldig geëscaleerd. Het uitgangspunt van het ANC om bij de gewapende akties burgerslachtoffers te vermijden, is nauwelijks meer te handhaven. Bij akties van de Zuidafrikaanse politie en leger zijn de af

gelopen jaren honderden mensen gedood. Er is een verbitterde generatie jongeren ontstaan, die geweld en tegengeweld bijna als een natuurfenolneen waarneemt en die een aandeel in het tegengeweld opeist. Een 20-jarige jongen, terechtstaand voor brandstichting, kreeg de vraag voorgelegd of hij bereid was z'n 'criminaliteit' op te geven in ruil voor strafvermindering. Zijn antwoord: 'Als de rechtbank zoiets besluit, zult u vannacht nog verbrand worden - zelfs als ik op borg vrij kom. Als ik uit de gevangenis kom, zal ik een handgranaat werpen. Het is de apartheid die me zo bitter heeft gemaakt."

Tirannen

De fase van de gewapende propaganda lijkt voorbij. De overgang naar een volksoorlog is feitelijk reeds voltrokken. In de wijken worden verdedigingseenheden opgericht om vergaderingen te beschermen. De vakbond COSATU riep in september 1986 z'n leden op ook in de bedrijven verdedigingseenheden op te richten. Be-

halve bij de politieke strijd zullen steeds meer mensen betrokken raken bij de gewapende strijd. Nu reeds verlaten meer mensen liet land om getraind te worden dan bij de grote uittocht na de Sowetoopstand. Ook verzorgt het ANC ook in Zuid-Afrika zelf 'spoedcursussen' voor liet gebruik van handgranaten en landmijnen zo verklaarde een officier van de Zuidafrikaanse veiligheidspolitie eind '86. Het ANC roept de mensen op de MKstrijders te helpen en te ondersteunenChris Hani, commandant van MK stelt: ~~ Ons volk moet vechten en vechten betekent niet alleen een wapen in je handen hebben. Vechten betekent bijvoorbeeld ook informatie verzamelen over de vijand... Het betekent dat als er MKstrijders op je deur kloppen je bereid moet zijn open te doen, ze eten te geven, kleren te geven." Daarnaast moeten de mensen zichzelf bewapenen door wapens te halen waar ze zijn, in de huizen van de blanken, bij leger en politie. En dat gebeurt, dat bewijst de dagelijkse realiteit. De volksoorlog is reeds begonnen. "Een volk dat voor tirannen zwicht, zal meer dan lijf en goed verliezen...", schreef Van Randwijk in de Tweede Wereldoorlog. Het volk van Zuid-Afrika zwicht niet langer.

Rien Cardol Hans van Velzen

ANC-VROUWEN EN APARTHEID

"Maar wat doen jullie aan vrouwen?"

Zinzi Mandela en Helen Joseph, vervchllende generalies, de elfde stri'd.

"De plaats van de vrouw zou niet langer die in de keuken moeten zijn. I ons omstreden land horen de vrouwen vooraan in de strijd te staan- steld ANC-voorzitter Oliver Tambo in zijn openingstoespraak van het Jaar va de Vrouw op 8 januari 1984. Hoe moet een dergelijke stelling worden b oordeeld? Uitsluitend als een erkenning van het feit dat het ANC in de strij tegen Pretoria alle menskracht nodig heeft die maar denkbaar is? Of is he tevens een erkenning van de vooraanstaande rol die vrouwen in de vri heidsstrijd, binnen en buiten het ANC, spelen?

In het Zuid-Afrika onder apartheid zijn het de zwarte vrouwen die het scherpst worden onderdrukt. Zij moeten intners, ver weg van hun mannen die in de stedelijke gebieden werken, in de 'thuislanden' proberen te overleven en hebben de slechtst betaalde baantjes als huisbedienden van cle blanke families. Het protest van de zwarte vrouwen tegen die onderdrukking richt zich dan ook tegen de tindamenten van het apartheidsstelsel De vervolging van zwarte vrouwen (banningorders, gevangenisstraf en dergelijke) is dus allesbehalve toeval. Het is niet vreemd dat die achterstelling ten opzichte van mannen zich ook binnen het ANC openbaart, en tlat de vrouwen

ook in de bevrijdingsbeweging voor erkenning van hui positie moeten strijden.

Volwaardig Het verzet tegen de pasjeswetten is al in 1918 aanleiding tot liet oprithten van (e eerste politieke organisatie van zwarte vrouwen, de Bantu Wotuen's League in het ANC. Nadat vrouwen in 1943 het volwaardige lidmaatschap van het ANC verworven hebben, wordt zij omgedoopt tot ANC Women's League. In het begin bestaat haar taak uit niet veel meer clan het werven van fondsen en het praktisch ondersteunen van conferenties. Dit verandert wanneer ze in 1954 een belangrijke rol speelt bij de oprichting van de eerste

niet-ria(iale vrouwenorganisatie, de Federation of South Arj'ican Women (FSAW). Nog in datzelfde jaar formuleert de FSAW een aantal vrouweneisen, die in

S1955 woden opgenomen in het Handvest van de Vrijheid. De volgende jaren houdt ze zich bezig met het mobiliseren en organiser(n van vrouwen in het verzet tegen onder andere de pasjeswetten, prijsverhogingen en het bantoe-onderwijs. Als het ANC in 1960 een verboden organisatie wordt, krijgt ook de FSAW harde klappen; ze speelt daarna geen rol van betekenis meer. De ANC Women's League wordt een afdeling van het ANC en krijgt haar huidige naam: ANC Women's Section Alle vrouwelijke leden van het ANC zijn automatisch ook lid van de vrouwensetie. De vrouwensectie probeert cle positie van wiouwen binnen en buiten het ANC te versterken. Ze houdt zich bezig met het organiseren van vrouwen in ZuidAfrika en het verwerven van internationale steun. Ook geeft cle beleidsadviezen aan het uitvoerend comité van het ANC.

Familieleven Bunie Sexwale, lid van het ANC en studerend in Nederland, vertelt dat ze hier

n nogal eens moet horen: 'Sancties oké, le maar wat doen jullie aan vrouwen?" n Daarmee verwoorden Nederlandse femi

e- nisten hun verbazing over het feit dat de

d ANC-vrïuwensectie zich weinig met spe

cifieke vrouwenzaken bezig houden. ANC-vrouwen spelen de bal echter terug: zij vinden dat een groot deel van de Westerse vrouwenbeweging geneigd is de onderdrukking van vrouwen los te zien van andere vormen van onderdrukking. Over de plaats van de vrouwenstrijd in liet verzet tegen apartheid zegt Frene Ginwala, werkzaam op het ANC-kantoor in Londen en aktief in de vrouwensectie: ~Vrouwenbevrijding timaakt deel uit van de bevrijdingsstrijd. Het is niet iets dat na de bevrijding zal plaatsvinden en het proces van bevrijding zal evenmin voltooid zijn voordat vrouwen zijn bevrijd. (...) Wanneer Afrikaanse vrouwen een geisoleerdce feministische beweging op zocden zetten, betekent dit dat Afrikaanse vtouwen moeten vechten om net zo onderdrukt te worden als Afrikaanse mannen." En over" de positie van vrouwen na cle bevrijding: 'Wat we in het bevrijde Zuid-

Delegatieleden uit Transkei op het Congres van het Volk.

Afrika voor veranderingen kunnen doorvoeren zal afhangen van de kracht die we als bevrijdingsbeweging op dat moment kunnen ontplooien. Hetzelfde geldt natuurlijk ook voor de vrouwen. Het verzet van Nederlandse feministen tegen bijvoorbeeld het gezin als zetel van patriarchale onderdrukking verliest zijn betekenis wanneer het systeem van migratiearbeid iedere vorm van familieleven heeft ver

woest, In Zuid-Afrika is juist de strijd voor het recht op een familieleven een re

gelrechte aanval op de grootste vernietiger van vrouw en levens in Zuid-Afrika: de apartheid. Op de derde internationale vrouwencon

ferentie in Nairobi, 1985, bleek dat armoede, werkloosheid en racisme in Afrika vrouwen-onderwerpen bij uitstek zijn. Dit alles bracht Janet Shapiro, docente aan de Zuidafrikaanse Rhodesuniversiteit, tot

Ze schieten kinderen dood nietwaar? Nieuwe opvoering van de aloude Kindermoord, Zie hoofdstuk Zus en Zo Vers Zus en Zo

uit een of ander Testament

L'Histoire se répète, De kroniek van dat antieke kiekeboe

laat zich lezen als een sprookje.

Maar geen kind heeft met een steen

ooit een kogel kunnen stoppen

Er worden kinderen verminkt,

nietwaar?

omdat de hogepriester van de clan het nieuws heeft laten uitzaaien

dat elk zwart kind z'n steen

zal ketsen op een kogel.

Er worden kinderen geschoten, ja?

in een zonnig, zonnig Zuiden.

Vernie A. February

Uit: Een kwestie van identiteit, Uitgeverij SUA, Amsterdain 1986.

de volgende conclusie: -Contact iet blanke vrouwen heeft zwarte viouwen (in Zuid-Afrika - red.) erg weinig reden ge^ geven om een gezamenlijke ervaring van onderdrukking te voelen... Tenzi j en tot

dat zwarte en blanke vrouwen dezelfde economische realiteit delen, kan ik n iet veel hoop zien voor enige beweging in Zuid-Afrika met universeel zusterschap als startpunt.

Niveau Op de eerste conferentie van de ANCvrouwensectie in 1981 zei voorzitter Ohver Tambo: "Wij als revolutionairen moeten ophouden te doen alsof vrouwen in onze beweging dezelfde miogelijkheden hebben als mannen... Aan de andere kant zouden vrouwen moeten stoppen zich te gedragen alsof er geen plaats is voot aktiviteiten boven een bepaald ni

veau. Volgens Frene Ginwala -zijn er geen garanties dat vrouwen niet achtergesteld raken in de bevrijdingsstrijd, zelfs niet als het zwart op wit staat." En hoewel na de protesten tegen de pasjeswetten in 1959 op de laatste legale ANC-conferentie binnen Zuid-Afrika een groot doek hing net "Eer aan de vrouwen-, zijn vandaag de dag niet meer dan drie van de 46 leden van het uitvoerend comité vrouw.

Er is echter ook vooruitgang geboekt. Op ANC-bijeenkomsten zijn altijd crêches aanwezig. In Tanzania zijn crêches waar kinderen langere tijd kunnen worden opgevangen. Viouwen krijgen voorrang bij studie en trainingen en in 1984, het jaar dat door het ANC is uitgeroepen tot jaar van de vrouw, zijn vele nieuwe organisaties in Zuid-Afrika ontstaan,

Toekomst

In het nummer van november 1984 van "Voice of Women", het illegale blad van de vrouwensectie worden nieuwe plannen gemaakt: "Onze kracht ligt in het ondergronds werken met kleine groepen, van straat tot straat, naar een blok, gebied of plaats, regio, provincie en uiteindelijk nationaal.- Men doelt hierbij op het streven om tot een nieuwe nationale vrouwenorganisatie te komen (in de geest van de FSAW), hetgeen overigens wordt gedwarsboonid door het instellen van de noodtoestand in juni 1986. Het vrouwenblad roept de vrouwen op zich aan te sluiten bij de gewapende strijd van Umkhonto we Sizwe. Maar -hoe kunnen onze dromen standhouden als de oorlog voorbij is-, aldus Bunie Sexwale. "Op de dag van (le bevrijding eindigt de strijd niet, dan breekt de tweede fase aan met zelfs nog meer uitdagingen. Het is niet vrouweneriancipatie net als met het probleem van huisvesting, Het recht op onderdak staat vast, maar de bevolking zal er (le praktische oplossing voor moeten vinden."

Corry Zol Erica Meijers

SOMAFCO: een aparte school

Van 1980) tot 1986 werkte ik op het Solomon Mahlangu Freeclons College (SOMAFtCO), dle school van het ANC in Tanzania. Een heel 'aparte' school: op zo'n drieduizend kilometer afstand van de dagelijkse terreur vani het apartheidsregimie iet z'n nodtoestand, cIe dagelijkse (loden in (le zwarte woonwijken en het intfrieure Bantoe-onderwijs krijgen jongeren die lie situatie ontvlucht zijn onderwijs. Ze leren vakken die voorheen onbereikbaar voor hem waren: wiskunde, natuuren scheikunde, maar ook de geschiedenis van hun land en van het verzet. Ze leren af' te rekenen niet waarden en normen gebaseerd op ras, of huidskleur, ze leren ons te gaan niet de waarden en normen die straks in een vrij en densokratisch Zuid-Afrika zullen gelden. Voor mij is SOMAFCO meer dan een school Het is een dynamische gemeenschap, waar geen dag op de andere lukt, waar voortdurend nieuwe ideeën opkomen, zich verrassende gebeurtenissen voordoen. Waar je steeds nieuwe problemen moet oplossen en samen naar nieuwe wegen moet zoeken. Het beeld dat we hier in Nederland van 'school' hebben correspondeert niet met wat je bij SOMAFCO ervaart. Zo zijn de leerlingen van de lagere en middelbare school daar ouder dan die in ons land. De opstand in Soweto in 1976 en de daaropvolgende jacht op en detentie van veel jongeren en andere moeilijke sociale omstandigheden hebben daar veel mee te maken. Maar er is nog een belangrijker verschil: het kennisniveau ligt bij de SOMAFCOleerlingen lager als gevolg van het 'bantoe-onderwijs'. Het is geen eenvoudige taak om jonge mensen op te vangen in een vreemde

school, in een vreend land, Een gedwongen verblijf; zonder faîmilie en vaak zonder dat de familie thuis weet waar ze zijn. Het dagelijkse nieuws it Zuid-Afi'ika, overdag bijeengeraapt, wordt 's avonds verslonden en uitvoerig bediscussieerd. 365 dagen per jaar wonen en werken de leerlingen op dezelfde plaats- Een situatie waarin je veel spanningen voelt en ziet. Spanningen die afgereageerd kunnen worden iii sport, spel, clans en af en toe een fiht. Geen gewone school Niet vrij van spanisingen en problemen, veroorzaakt door de apartheid; wel vrij om te kiezen, te Ie^ ren en te leven voor een vrij Zuid-Afri k a. Ik ben er trots op een steentje bij te kunnen dragen aan die strijd van het ANC olie ook ons aangaat.

Fieke Vermeulen

Het ANC tussen Oost en West .o

p 4

en 1 W <

n 4

Demonstratie in Londen tegen het bezoek van Botha aan verschillende Europese landen in het voorjaar van 1984.

Langzaam maar zeker begint het ANC in het Westen de erkenning te krijgen die het verdient. Vooral in de Verenigde Staten staat de angst voor 'communistische en terroristische elementen' de erkenning van het ANC als bevrijdingsbeweging echter nog in de weg. Vanuit het Oostblok wordt het ANC al heel lang gesteund. Ongeveer de helft van alle materiële steun die het ANC op dit moment krijgt komt uit het Oostblok. Er studeren zo'n vierhonderd studenten via het ANC aan universiteiten in Oostbloklanden. ANC-recruten in militaire kampen krijgen instructies van adviseurs uit de Sovjet-Unie en Oost-Duitsland. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de Sovjet-Unie veel goodwill geniet in het ANC. Maar, verklaarde bijvoorbeeld Nelson Mandela in 1985: -Ik waardeer de Sosjet-Unie alleen omdat liet het enige land was dat al lang geleden racialisme veroordeelde en bevrijdingsbewegingen steunde. Dat betekent niet dat ik haar binnenlandse politiek waardeer." En joe Slovo, lid van het uitsterend comité van het ANC, legde ten overvlhede uit dat er

nooit sprake is geweest van controle over het ANC door de Sovjet-Unie. -Ik heb nooit ervaren dat ons, binnen het ANC verteld werd wat we zouden moeten doen." Toch bepaalt de band tussen ANC en Oostblok, samen met het gebruik van geweld door het ANC, het beeld dat men in het Westen van het ANC heeft. Een ANC-delegatie die in mei 1985 onder leiding van Tambo de Verenigde Staten bezocht was, volgens een woordvoerder, het grootste deel van de tijd bezig tegen te spreken dat het ANC een 'instrument van de Russen' zou zijn en uit te leggen waarom het ANC de wapens had opgenooren.

Desondanks is cle internationale eikennitg van het ANC in het Westen in 1986 langzamerhand gegroeid. In feébruari 1986 was er voor het eerst officieel contact tussen Engeland en het ANC. Eind juli sond (Ie eerste bespreking tussen de Verenigde Staten (in de persoon van de ambassadeur in Zambia) en het ANC plaats, In januari 1987 volgt de eerste ontmtoeting tussen minister Shultz van

Buitenlandse Zaken en voorzitter Tambo. De Verenigde Staten hebben nu erkend dat het ANC op zijn minst één van de organisaties is die bij de oplossing van het conflict in Zuid-Afrika betrokken moeten worden.

Dat betekent niet dat het ANC van zijn etiketten 'communistisch' en 'terroristisch' af' is. Dat bleek toen in de Verenigde Staten de sanctiewet van oktober 1986 werd behandeld, Daarin werd van het ANC een veroordeling gevraagd van de radicale zwarten in de zwarte woonwijken die met brandende autobanden collaborateurs executeren. Bovendien werd er een onderzoek aangekondigd naar de mate waarin communisten het ANC beïnvloeden, De handel en wandel van het ANC worden nog steeds met het grootst mogelijke wantrouwen gevolgd.

Hanne Obbink

HET ANC EN DE NEDERLANDSE STEUN

"We wachten de bui maar af"Het ANC ligt 'politiek gevoelig' in Nederland. De Nederlandse regering

geeft officieel geen financiële steun aan het ANC, maar aan Zuidafrikaanse

vluchtelingen. Onder de organisaties die het ANC wel financieel steunen

zijn er maar weinig die daar zonder aarzelen voor uit durven te komen,

bang als men is voor de achterban die voor het geld moet zorgen. Hét hete

hangijzer is het 'gewelddadige karakter' van het ANC. Dat leert een rond-

gang door geldgevend Nederland.

Koudwatervrees kenmerkt de houding van de Nederlandse regering ten aanzien

van het ANC. Ooit, in 1981, sprak de

toenmalige premier Van Agt uit dat -het

ANC wordt beschouwd als een vertegen

woordiger van een aanzienlijk deel van de

Zuidafrikaanse bevolking" en dat -de re

gering het ANC steunt in bet streven

naar gelijkgerechtigdheid voor alle bevol

kingsgroepen in Zuid-Afrika". Het Ne

derlandse regeringsbeleid spoort echter

niet met deze hartelijke woorden.

Het ANC krijgt weliswaar al een aantal

jaren een half miljoen gulden per jaar

van de Nederlandse regering: het geld

wordt besteed aan medicijnen en kleding

en dergelijke voor vluchtelingen, Deze

steun wordt echter met alle mogelijke om

zichtigheid omgeven. Een poging van mi

nister Van den Broek, in 1985, om deze

steun zelfs te blokkeren, omdat het ANC

te veel een 'politiek geprofileerde organi

satie' zou zijn, werd verijdeld door me

vrouw Schoo, toen nog minister van Ont

wikkelingssainenwerking.

Officieel heet het nu dat de regering geen

steun geeft aan het ANC. Een woord

voerster van het directoraat-generaal ont

wikkelingssamenwerking: "Zeg alsjeblieft

niet dat we het ANC steunen. Dat ligt

politiek heel gevoelig. Wij steunen Zuid

afrikaanse vluchtelingen. En dat die toe

vallig in door het ANC beheerde kampen

zitten, tja.,."

Duidelijkheid

Ook voor alle mogelijke Nederlandse hul

porganisaties blijkt steun aan het ANC

een netelige kwestie. Neem bijvoorbeeld het antwoord van Theo Dirks van de ka

tholieke medefinancieringsorganisatie CE

BEMO op de vraag hoeveel steun zij het

ANC de afgelopen twee jaar verleende:

"We geven geen directe steun aan het

ANC. We weten trouwens niet of onze

projecten aan ANC'ers ten goede komen,

want we gaan af op wat onze missiepost

in Zuidelijk Afrika ons aanreikt. Publici

teit rond dit soort projecten is trouwens

ongewenst." De CEBEMO is één van de vier zoge

naamde medefinancieringsorganisaties, organisaties die overheidsgeld besteden

aan ontwikkelingsprojecten. De huma-

nistische HIVOS doet niets voor het ANC en de ICCO, de protestantse club,

is de afgelopen tien jaar bij één ANC

project betrokken geweest. De enige me

definancieringsorganisatie niet een om

vangrijk ANC-programma is de NOVIB.

De CEBEMO-woordvoerder beweert zelfs

dat er een afspraak is op grond waarvan

alleen de NOVIB ANC-projecten steunt.

Bij de NOVIB wist men echter niets van

zo'n afspraak, medewerker Herman van

der Made: "De CEBEMO wil gewoon het ANC niet steunen."

Van der Made vertelt pas na enige aarze

ling hoe de NOVIB het ANC steunt, De

NOVIB betaalde 50.000 gulden voor het

Benelux-kantoor van het ANC in Brussel,

'omdat we vinden dat het ANC de gele

genheid moet krijgen zijn standpunten uit

te dragen." Verder werd ei, meebetaald

aan een transportcursus in Tanzania,

Zambia en Angola, een garageproject in

Angola, aan de uitrusting van de culture

le afdeling van het ANG en aan de eva

cuatie van ANC-vluchtelingen naar Leso

tho. In totaal werd hieraan in 1980 en

1986 ongeveer 350.000 gulden uitgegeven.

Steigeren

'Geen kerkgeld voor geweld" was een

aantal jaren geleden de leus van een lob

by tegen financiële steun van de kerken

aan het ANC. Anderen drongen juist aan

op een -betaald antwoord aan liet apartheidsregime, dat wil zeggen op giften

aan het anti-racismefonds van de Werel

draad van Kerken. De emoties laaiden hoog op. In dit licht is het gemak waar

mee sommige kerkelijke bureaus over

hun aktiviteiten vertellen opmerkelijk.

Het Algemeen Diaconaal Bureau (ADB)

van de Gereformeerde Kerken blijkt jaar

lijks 15.000 gulden te betalen voor het

ANC-kantoor in Brussel en betaalde ver

der mee aan twee projecten. Heleen

Kleijn van het ADB: "We krijgen nog

steeds brieven van mensen die hun bij

drage opzeggen omdat we het ANC steu

nen. We leggen telkens weer uit dat onze

steun niet betekent (lat we geweld steu

nen, maar dat we solidair zijn met een

beweging die veel betekent in ZuidAfrika. Mensen moeten leren roet de

ogen van de onderdrukker te kijken inplaats vanuit een leunstoel geweld te ver

oordelen."

De Generale Diaconale Raad (GDR) van

de Nederlandse Hervormde kerk kwam in

januari 1986 enigszins in moeilijkheden

door beweringen als zou het verschil tus

sen humanitaire en militaire hulp een

kwestie van "vestzak-broekzak" zijn. Om

de gemoederen te sussen was de GDR

gedwongen zich publiekelijk van de poli

tiek van het ANC te distantiëren, maar

hij gaat wel gewoon door met steun aan

het ANC, In 1986 steunde de GDR twee

projecten voor een totaalbedrag van ruim

een ton. Veel meer moeite kostte het om de Stich

ting Oecumenische Hulp (SOH), de hul

porganisatie van een aantal protestantse

kerken, enige informatie te ontlokken. De

SOH steunt het ANC van harte, maar is

bang voor heibel met het kerkvolk van

wie het geld afkomstig is. In 1986 betaal

de de SOH in totaal 60.000 gulden aan

drie projecten, vertelt SOH-medewerker

Jacques Willemse tenslotte dan toch, Be

rustend voegt hij eraan toe: -We wach

ten de bui maar af.De Bisschoppelijke Vastenaktie heeft min

der moeite met een antwoord: die heeft

de afgelopen twee jaar geen steun aan

ANC-projecten gegeven. Eén kerkelijke

organisatie wil ongenoemd blijven. -Er

werd steun aan het ANC verleend, maar

onder voorwaarde dat dat indirect en ver

trouwelijk zou gebeuren,' schrijft men.

Telefonisch licht een woordvoerder toe:

"Een deel van onze achterban zou steige

ren. Er heerst nog veel verwarring over

de militaire aktiviteiten van het ANC."

Stijgende lijn Hiermee is het verhaal over de Neder

landse steun aan het ANC bijna verteld.

De vakbonden doen weinig. Het CNV

steunt alleen vakbondsorganisaties. De

FNV dat dat in principe ook, tenzij de le

den zelf "iets oppakken". De Stichting

Vluchteling heeft zich één keer laten vet

leiden tot een bijdrage van ruim een ton

aan een containervrachtwagenproject. Een groot aantal kleinere of meer gespeci

aliseerde organisaties doet niets voor het

ANC.

Eén soort organisatie is nog niet ge

noemd: de solidariteitsorganisaties. Twee

van hen doen aan tondswerving voor het

ANC. De Anti-Apartheidsbeweging Ne

derland (AABN) heeft de afgelopen twee

jaar ongeveer 75.000 gulden voor het ANC ingezameld. Dit geld was voor een

groot deel bestemd voor "Voice of Wo

men", het blad van de vrouwensectie van

XIV

'icket-line op de Dam in Amsterdam ter ondersteuning van het ANC

het ANC, en voor de ANC-school in Tanzania. De AABN ondersteunt boven

dien de initiatiefgroep Omroep voor Radio Freedom en heeft als zodanig de afgelopen twee jaar voor ongeveer 375.000 gulden besteed. Als doorgeefluik voor een groot deel van alle Nederlandse hulp aan het ANC fungeert het Komitee Zuidelijk Afrika (KZA). Het ANC gaat met een verzoek om hulp meestal eerst naar het KZA, het KZA formuleert op grond van zo'n verzoek een project en schakelt voor de financiering daarvan bijvoorbeeld de NOVIB, de kerkelijke bureaus en anderen in. Het KZA zorgt ook voor de besteding

van het halve miljoen overheidssteun aan het ANC. Het bedrag dat het KZA op deze manier van derden voor het ANC krijgt was in 1985 bijna een miljoen en in 1986 tot 1 oktober al meer dan een mil

joen. Deze stijgende lijn bestaat al een paar jaar. Ook via zijn eigen Bevrijdingsfonds zamelde het KZA geld in voor het ANC, in 1985 440.000 gulden en tot 1 oktober 1986 255.000 gulden. Dit bedrag wordt besteed aan alle mogelijke zaken die moeilijk onder te brengen of waaraan andere donoren geen geld willen besteden.

Wapens Wie afgaat ol de reakties van de Nederlandse organisaties die het ANC finan-

cieel steunen, moet wel tot de conclusie komen dat de Nederlandse bevolking huiverig is voor hulp aan het ANC. Ook de hoeveelheid geld die het ANC vanuit Nederland ontvangt duidt niet op een overmaat aan sympathie voor het ANC. In totaal ging er de afgelopen twee jaar ruim drie miljoen gulden vanuit Nederland naar het ANC. Dit cijfer is een afronding, want niet elke organisatie was in staat of bereid ze even precies en volledig te geven. Het is wél tamelijk precies aan

te geven hoeveel Nederlands geld het ANC aan wapens besteedt. Niets.

Hanne Obbink

Foto: Eduard de Kam

Inbraak in België In juni 1982 kreeg Godfrey Motsepe de opdracht een ANC-vertegenwoordiging in de Benelux op te zetten, In de meeste an

dere landen waar het ANC zo'n vertegenwoordiging heeft (het zijn er nu zo'n dertig) geniet het ANC een semidiplomatieke erkenning. Zo niet in België. De Belgische overheid eiste dat Mot

sepe verbonden zou zijn aan een of andere Afrikaanse ambassade. Het ANC weigerde dit, omdat het wilde dat Motsepe erkend zou worden als een vertegenwoordiger van de meerderheid van het Zuidafrikaanse volk. Uiteindelijk kreeg Motsepe de status van politiek vluchteling, niet een jaarlijks te verlengen verblijfsvergunning. Een verblijfsvergunning voor een

tweede medewerker voor het ANC-kantoor werd geweigerd. Volgens Motsepe wordt zijn kantoor bespioneerd. De binnenkomende post wordt geregeld half of helemaal geopend afgeleverd. De telefoon wordt, vermoedt Motsepe, afgeluisterd. Vorig jaar werd er in het kantoor ingebroken. Geld bleef on

aangeroerd, maar waren er papieren verdwenen, bijvoorbeeld de brief van een jonge blanke Zuidafrikaanse dienstweigeraar; hij wilde lid worden van het ANC en had zijn hele biografie opgestuurd. Motsepe deed aangifte bij de overheid. Tot dusver is er geen reaktie gekomen.

Trui Driessens

XV

a- M- M-

XV

WANNEER BEGINT U MET DE BOYCOT VAN HET APARTHEIDSSYSTEEM? Er worden nog heel wat Nederlandse guldens belegd in landen als Zuid

Afrika. In landen die van mensenrechten een aanfluiting maken. Soms kan

een boycot van die landen effectief zijn. Soms kunnen vele kleine stappen

leiden tot een daad van groot belang. Met uw spaargeld kunt u goede

dingen bewerkstelligen. Kunt u op uw manier laten merken waar u staat.

Samen met meer dan 80.000 spaarders bij de Algemene Spaarbank voor Nederland. Een principiële bank. Een bank die u twee zekerheden biedt: u krijgt een BOtOT HEI prima rente en de garantie dat uw geld APARTHE I goed en verantwoord belegd wordt. APARTHEtDS

Dat het gebruikt wordt voor sociale woningbouw, voor culturele en educatieve projecten. En dat het in geen geval de apartheid zal steunen.

Vul de onderstaande bon in. Dan boY-, cot u vanaf vandaag 'n verwerpelijk systeem. En hebt u gekozen. Als unueen spaarrekeningopentbijdeASN

met tenminste f 50; als eerste inleg, krijgt u als welkom f 7,50 spaarpremie.

--B O In enveloppe zonder postzegel zenden E de Zilvervloot (voor jongeren van 15 t/m 20 jaar)

aan Algemene Spaarbank voor 13 het depositosparen (met vaste looptijd) Nederland, Antwoordnummer 1188, aankruisen wat u wenst.

2500 WB '-Gravenhage.

Naam: ALGEMENE SPAARBANK Adres.

Postcode en woonplaats: VOOR NEDERLAND 1 wenst nader inlichtingen over*: 1 Ede ASN-spaarrekening gekoppeld aan de girorekening GEEFTRENTEZONDERBIJSMAAK

E de Vroeg-Bij-rekening (een unieke regeling voor jongens en Bellen of bezoeken kan ook: Rijnstraat 28, 's-Gravenhage

meisjes t/m 17 jaar). of telefoon 070 -7108 80

Het leven in het opvangcentrum van het ANC in Dakawa

Velen wonen nog in tenten.

Herman van 't Spijker, medewerker van het Bevrijdingsfonds van het Komitee Zuidelijk Afrika, bezocht vorig jaar november in Tanzania een tweetal opvangcentra voor Zuidafrikaanse vluchtelingen. Doel van zijn reis was onder andere het bespreken van verschillende hulpprojecten van het Bevrijdingsfonds met het ANC en de SWAPO. Voor Amandla geeft hij een impressie van het leven in Dakawa, één van de opvangcentra.

School in Dakawa.

"Veel van de mensen hier hebben iedere nacht last van machtmerries en hallucinaties". Matata Campbell spreekt met veel genegenheid over 'the kids' in Dakawa in Tanzania, waar het ANC de veelal jonge mensen opvangt die Zuid-Afrika verlaten hebben. "De kinderen die in Dakawa wonen hebben in Zuid-Afrika vreselijke dingen meegemaakt. Velen van hen zijn zelf gewond geraakt door hagelschoten van de politie. Ze hebben vrienden voor hun ogen zien doodgaan. - , Matata Campbell (40) is door het ANC aangesteld als medisch-sociaal werker die moet zorgen voor de pas gearriveerde vluchtelingen. "Het wennen aan hun nieuwe leven in Tanzania is voor de meesten niet gemakkelijk. De situatie is hier zo totaal verschillend van de situatie thuis. De vluchtelingen komen vrijwel allemaal uit de stad, en zijn gewend geraakt aan allerlei stedelijke voorzieningen zoals openbaar vervoer, amusement en dergelijke. In Tanzania komen ze terecht op het platteland, waar niets van dat al te vinden is. 1" Het tropische klimaat hier maakt het leven van de vluchtelingen ook erg zwaar, en bovendien zijn er vooral in de regentijd veel problemen met malaria. Velen wonen nog in tenten, en in de regentijd staat het rond de tenten vaak compleet blank. "Al dat water is natuurlijk een ideale broedplaats voor malariamuggen. Tot op heden zijn er nog ieder jaar mensen door de malaria gestorven. Maar door allerlei preventieve maatregelen zoals muskietennetten hopen we dit jaar voor het eerst te zullen doorkomen zonder dat er iemand door de malaria sterft. " Het ANC heeft het opvangcentrum voor Zuidafrikaanse vluchtelingen in Dakawa begin 1982 opgezet op een enorm stuk land (3000 hectaren) dat door de Tanzaniaanse overheid beschikbaar was gesteld. Op het land stonden een paar bouwvallige huizen, en het terrein zelf was volkomen verwilderd. Het ANC begon met de huizen op te knappen, maar dat kon nauwelijks een oplossing vormen voor het huisvestingsprobleem - de meeste mensen zijn nog steeds aangewezen op tenten voor hun onderdak.

Onderwijs Men wil in Durban verschillende nijverheidsprojecten opzetten. Deze projecten moeten het ANC helpen om zoveel mogelijk in eigen behoeften te voorzien. Bovendien vindt men het heel belangrijk dat de vluchtelingen zich zoveel mogelijk kunnen ontplooien. In Dakawa wordt ook een technische school opgezet. De gebouwen daarvoor

Een van de schaarse houten huisjes.

zijn bijna klaar, het onderwijs zal over enige maanden van start gaan. Men wil ook veel aandacht besteden aan de landbouw, al is dat in de eerste jaren nogal tegengevallen vanwege de schrale grond en problemen met de watervoorziening. Maar men hoopt in de nabije toekomst het een en ander aan deze problemen te gaan doen, onder meer met de hulp van buitenlandse deskundigen. In 1983 werd hier het Ruth First Student Orientation Centre opgericht. Scholieren die uit Zuid-Afrika weggaan en zich bij het ANC melden worden hier naar toe gebracht. "Hier kunnen ze hun kennis van het ANC bijspijkeren, want in Zuid-Afrika zelf is het toch moeilijk om het ANC goed te leren kennen. Verder doen we hier veel aan bijlessen op het gebied van wiskunde en andere exacte vakken. In die vakken hebben de scholieren door het Bantoeonderwijs thuis vaak weinig les gehad. " De bijlessen moeten hen in korte tijd in staat stellen op hun eigen niveau te gaan meelopen op het Solomon Mahlangu Freedom College in Mazimbu. Natuurlijk zijn het niet alleen scholieren die Zuid-Afrika verlaten om zich bij het

ANC aan te sluiten. Ook vc men naar Dakawa. Vaak zinnen, met vader of moe ken of in de gevangenis. vaak zorgen over de achte ieleden. Als de politie in Z dat mensen naar het buit zijn, wordt geconcludeerd geblevenen dus ook wel A zullen zijn. Die achterblij vaak in de puree. " Dat beseffen de mensen voor ze weggaan, en die b dus niet lichtvaardig genor dere familie is er wel een z omgekomen of gearrestee eenmaal het besluit om w nomen is, gaan ze ook on met achterlating van de n gen. "Hier in Dakawa ge weer wat kleren en deken sturen naar de mensen th lijk niet, dat zou veel te gev kan het ANC af en toe be ven via de mensen die binn tief zijn. Het dagelijkse leven in D georganiseerd. In het Ru

De Bloedband Den Haag - Pretoria

~De Bloedband Den Haag - Pretoria bevat een schat aan historuYihe documentatie voor iedereen, die geinteresseerd is in de ontwikkeling van de verhouding tussen Nederland en Zuid Afrika en de huidige sanctiediscussie. " Aldus de hoofdredacteur van VUniagazine, Ben van Kaarn, over het recentelijk verschenen hoek "De Bloedband Den Haag - Pretoria". liet rijk geïllustreerde boek behandelt liet Nederlandse Zuid-Afrikabeleid vanaf 1945. In een achttal hoofdstukken worden de verschillende aspecten van de culturele, politieke en econouische handen tussen Nederland en de apartheidsstaat uitvoerig beschreven. Het boek is te bestellen door het overmaken van f 16,- op giro 600657 t.n.v. Komitee Zuidelijk Afrika te Amsterdam o.v.v. 'Bloedband'.

staat iedereen om 5 uur op. Vóór het ontbijt is er ochtendgymnastiek en fysieke ar

- - beid, zoals in de landbouw. Na het was. sen en ontbijt zijn er de lessen van 9.30 tot

17.30 met een pauze tussen 13.00 en ___ 14.00. Behalve op zondag is het avond

programma steeds gevuld met aktiviteit. Twee keer in de week politieke discussies, om het politieke bewustzijn van de scholieren op te vijzelen. Ook zijn er programma's met cultuur, muziek en ipolitieke) liederen. Op vrijdagavond brengt het ANC een videotoestel naar Dakawa (vanuit Mazimbu) en worden er films vertoond, vaak documentaires over ZuidAfrika, die in Zuid-Afrika zelf verboden zijn. Aan het begin van iedere avond is er een nieuwslezing door een student die naar verschillende nieuwsuitzendingen op de korte golf radio heeft geluisterd, en daar een keuze uit heeft gemaakt. Op die ma

olwassenen ko- nier blijven de mensen in Dakawa enigsonvolledige ge- zins op de hoogte van wat er in hun land der ondergedo- en de rest van de wereld gebeurt 'Ze maken zich radio's hebben ze over het algemeen niet. rgebleven fami- Meestal wordt het nieuws na afloop ook uid-Afrika weet uitvoerig bediscussieerd. en/and gegaan Er is een kleine bibliotheek in Dakawa, dat de achter- maar helaas met veel te weinig boeken.

NC-aanhangers Voor het beheersen van het Engels zouvers zitten dus den de studenten eigenlijk meer moeten

kunnen lezen in hun spaarzame vrije tijd. natuurlijk ook Dat het programma hier zo strak geregeld

eslissing wordt en gevuld is vinden de studenten over het nen. In bijna ie- algemeen wel prettig, de angst voor veroon of dochter veling en het daarbij behorende gepieker

erd. En als dan is groot. eg te gaan ge- Matata Campbell is redelijk tevreden over middellijk weg, de vorderingen die het ANC hier in Dakaneeste bezittin- wa maakt. "Er wordt hard gewerkt aan ven we ze dan verbetering van de omstandigheden hier. s etc. " Brieven Er worden noodwoningen gebouwd voor uis kan natuur- de gezinnen, en de nieuwe watertorens 'aarlijk zijn. Wel zullen zorgen voor een betere drinkwaterrichten doorge- voorziening. Al die verbeteringen zijn ook ten het land ak- wel nodig, want we verwachten nog veel

nieuwkomers nu de strijd thuis alleen akawa is strak maar verhevigt.'" th First Centre Herman van 't Spijker

KOMITEE ZUIDELIJK AFRIKA

NIEUWS OP DE EIGEN PAGINA

Steun Bevrijdingsfonds voor ANC onmisbaarElders in dit nummer vindt u een overzicht van de Nederlandse steun aan het ANC. Uit dat overzicht blijkt dat het Bevrijdingsfonds van het KZA daarbij een onmisbare rol speelt. Aan de ene kant weet het Bevrijdingsfonds veel hulp te mobiliseren van allerlei particuliere hulporganisaties, en kanaliseert het Bevrijdingsfonds de humanitaire hulp van de Nederlandse overheid. Aan de andere kant van het Bevrijdingsfonds echter met de giften van de nederlandse bevolking die binnenkomen op giro 26655 het ANC op belangrijke punten ondersteuning bieden die anderen niet kunnen bieden. Voor 1986 heeft het ANC aan het Bevrijdingsfonds gevraagd om een groot deel van de ingezamelde gelden rechtstreeks over te maken naar de rekening van het ANC. Dat geld is nodig voor de opvang van nieuwe vluchtelingen uit Zuid-Afrika. Er zijn nog steeds grote aantallen mensen die Zuid-Afrika moeten ontvluchten. Vroeger werden deze mensen in eerste instantie opgevangen in Zuid-Afrika's buurlanden Botswana, Lesotho en Swaziland. Door de voortdurende agressie van Zuid-Afrika zijn deze

Shell smeer 'm uit Zuid-Afrika aktiedag zaterdag 17 januari

De maandelijkse aktiedag tegen Shelis aktiviteiten in Zuid-Afrika wordt in januari op zaterdag de 17e gehouden. De partijen PSP, PPR, CPN en SAP zullen deze dag mede-organiseren. De aktiedag zal vooral bestaan uit picketlines bij Shellbenzinestations om op die manier automobilisten te bereiken. In een groot aantal plaatsen worden deze picketlines georganiseerd. Wilt u met één van de akties op 17 januari mee doen, dan vragen we u contact op te nemen met de plaatselijke groep of met een afdeling van eerder genoemde politieke partijen in uw woonplaats. Adressen van deze groepen kunt u bij het Komitee Zuidelijk Afrika krijgen.

Nieuw materiaal voor de Shell aktie Bij deze Amandla vindt u de krant 'De nieuwe formule, informatiekrant Shell smeer 'm uit Zuid-Afrika'. Deze krant is één van de nieuwe produkten die het KZA in het kader van de Shell aktie heeft uitgebracht. De krant is speciaal bedoeld om met andere bladen mee te sturen. Is er in uw omgeving een blad die deze krant mee wil sturen dan kunt u gratis kranten bij het KZA verkrijgen,

Aktiesuggesties

Voor mensen die de campagne 'Shell smeer 'm uit Zuid-Afrika' aktief willen steunen is er vanaf half januari 1987 het boekje aktiesuggesties. Het boekje gaat over Shells aktiviteiten in Zuid-Afrika en Namibië, over de opzet van de campagne zowel nationaal als internationaal en het boekje geeft een groot aantal tips over hoe de Shell-aktie plaatselijk georganiseerd kan worden. U kunt het boekje bestellen door overmaking van f 3,50 (incl. porto) op gironummer 600657 tnv Komitee Zuidelijk Afrika, Amsterdam, o.v.v. Aktiesuggesties.

landen echter gedwongen zich veel minder gastvrij op te stellen ten opzichte van Zuidafrikaanse vluchtelingen. Deze moeten nu steeds zo spoedig mogelijk doorgestuurd worden naar landen als Zambia en Tanzania. Dat kost het ANC handenvol geld, alleen al voor de vliegtickets. Maar ook verder zijn er aan deze eerste opvang van mensen veel kosten verbonden. Het Bevrijdingsfonds is een van de weinige bronnen voor dit soort rechtstreekse financiële steun. Daarnaast is het Bevrijdingsfonds-geld voor het ANC in 1986 vooral besteed aan: - projectenwerk binnen Zuid-Afrika. Helaas kunnen we om veiligheidsredenen hierover geen details geven. - studiekosten van ANC-wetenschapper Selebano Mathlape, die in Amsterdam bezig is met het opzetten van een onderzoeksinstituut dat het ANC moet adviseren met betrekking tot beleidsvoering in een toekomstig vrij Zuid-Afrika. - kosten van een studiereis naar Nederland van een tweetal medewerkers van een meubelfabriek van het ANC in Zambia.

Viering 75 jaar ANC zaterdag, 10 januari

Het Afrikaans Nationaal Congres bestaat op 8 januari 75 jaar. De gezamenlijke anti-apartheidsgroepen Anti-Apartheidsbeweging Nederland, de werkgroep Kairos en het Komitee Zuidelijk Afrika organiseren op zaterdag 10 januari een politiek-culturele bijeenkomst om dit jubileum te vieren. Tijdens de bijeenkomst zal het woord gevoerd worden door een ANC vertegenwoordiger uit Londen. Het culturele deel zal ondermeer bestaan uit een try out van 'Serote Speaks'. Dit danstheater-stuk gaat over de campagne tegen de dienstplicht in Zuid-Afrika. Voorts zal er opgetreden worden door verschillende muziekgroepen en zal er een uitgebreide informatiemarkt zijn. Middels korte interviews zal er ingegaan worden op de verschillende anti-apartheidsakties in Nederland. De bijeenkomst vindt plaats in Odeon, Singel 460 in Amsterdam, begint om 14.30 en zal tot ongeveer 17.30 duren. Aangezien de ruimte in Odeon beperkt is vragen we u, als u wilt komen, van te voren contact op te nemen met het Komitee Zuidelijk Afrika, zodat wij kunnen bekijken of er nog plaats is.

Betaal uw abonnement 600657, Komitee Zuidelijk Afrika

Amsterdam Deze maand ontvangt u de jaarlijkse acceptgirokaart voor uw Amandla abonnement. Wij vragen u minimaal f 15,00 over te maken, één jaar Amandla kost 15 gulden. Alles wat u meer overmaakt wordt gebruikt voor de campagnes van het Komitee.

Informatie- en aktiemateriaal januari 19871. Zuid-Afrika Algemeen Apartheid

Feiten over Apartheid, het standaardboek over apartheid, rijk geïllustreerd: uitgebreide 2e druk '86, 120 p. 20,Dit is apartheid; foto's met tekst - nieuwe versie '86, 40 p. 3,Een missie naar Zuid-Afrika, Kairos en Fonds voor Ontwikkelingssamenwerking-Brussel 17,50

Apartheidssysteem in praktijk - Zwart-wit onderwijs in Zuid-Afrika, 103 p. 10,

Onderwijs onder apartheid (MB1), 11 p. 1,- Het zwarte kind van de rekening (MB5), 25 p. 1,

- Vrijwillige verhuizingen - boerenbedrog (MB17), 30 p. 3,- Khayelitsha (forced removals at Cape Town), 142 p. 10,

A window on SOWETO, 80 p. 5,

Boycot Et Betrekkingen met Zuid-Afrika Sankties tegen Zuid-Afrika - de mythe ontmaskerd, 71 p. 6,Nederland investeert in apartheid, 158 p. 11, De miljardenroof van Anglo 2,50

- Ekonomische banden met Zuid-Afrika, 28 p. 2,50 Wrange vruchten van apartheid, 80 p. 6,

- Nederland en de bewapening van Zuid-Afrika, 70 p. 15,Secret oil deliveries to South Africa '81/'82, 104 p. 15,Zuid-Afrika buitenspel (sportboycot), 85 p. 5,Verbreek de kulturele banden met Zuid-Afrika, 72 p. 3,

- Gedragscode voor Zuid-Afrika - geen alternatief voor sankties, 36 p. 2,50 Zwarte diamenten isteenkoolexport) naar Nederland), 108 p. 7,50 Gemeenten tegen apartheid, 32 p. 2,50 De bloedband Den Haag-Pretoria (Nederlands beleid t.a.v. Zuidelijk Afrika, 1945-1986), 150 p. 15,-

Verzet Zuid-Afrika. geschiedenis van het verzet, 80 p. Vrijheid voor Zuid-Afrika -70 jaar ANC (MB10), 40 p. Themanummer 75 jaar ANC; Amandla

Vakbonden Zwarte vakbonden in Zuid-Afrika (MB16), 48 p. Organize... or starve (SACTU's geschiedenis) 520 p.

Politieke gevangenen Politieke gevangenen in Zuid-Afrika (MB13), 24 p. 10 Jaar Robbeneiland, gevangene van apartheid, 220 p.

Vrouwen For their triumphs and for their tears (situatie van vrouwen in Zuid-Afrika en hun strijd, 136 p. Women under apartheid - fotoboek, 120 p.

- Vrouwen overleven in Zuid-Afrika, VKW

Cultuur Krorapetse kapsitsile, Heartprints, poems, 78 p. Een kwestie van identiteit Zwart op wit (gedachten en verhalen uit Zuid-Afrika), 130 p.

Leger en Oorlog Agressie door Zuid-Afrika tegen Angola, fotoboekje, 36 p. The Apartheid WAR machine, IDAF, 75 p.

8,2,

gratis

420,-

Kerken - Kerk en konflikt in Zuid-Afrika IMB7), 20 p.

Nederlandse kerken en Zuidelijk Afrika (MB8) 16 p.

Fotoboeken - Portrait of a people; Eli Weinberg, 200 p.

Dit is apartheid, 40 p. Children under apartheid, 120 p. Women under apartheid, 120 p. Unity in action - ANC history 1912-'82, 156 p.

25,2,

12,50 20,25,-

Nelson Mandela Materiaal Nelson Mandela, biography, 200 p. The struggle is my life, 200 p.

- Voor een vrij en demokratisch Zuid-Afrika (Mandela's pleitrede voor de rechtbank), 1 p. Button 'Nelson Mandela Free'

- Hanger of penning met beeltenis van Mandela (van de verkoopprijs gaat 5,- naar de zwarte vakbonden)

- Sticker 'Free Nelson Mandela'

2. Angola - Informatiemap (Novib), 36 p. - Angolain the frontline (M. Wolfers), 240 p.

3. Mozambique - Informatiemap (Novib), 40 p. - Van Rovuma tot Maputo, 100 p. - Revolutie in verdrukking (Jo Hanion), 320 p. - Slaven en geweren - stripverhaal, 56 p.

4. Namibië - Frontlijn Namibië, 179 p.

Politiek programma van de SWAPO, 16 p. - Kerk en verzet in Namibië, 80 p.

To be bom a nation, 416 p. The ravages of war, 60 p.

5. Zuidelijk Afrika Regionaal Frontlijnstaten - beschrijft de SADCC samenwerking,

1,- 100p. 17,10 - Zuidafrikaanse agressie in de Frontlijnstaten (MB15), 24 p. 1,

Agressie door het apartheidsregime tegen Angola (fotoboek), 36 p. 4,

- Informatiemap Zimbabwe lNovib), 28 p. 9,7,50 - Informatiemap Zambia (Novib), 24 p. 9,20,- Informatiemap Malawi (Novib), 28 p. 9,

1,- Konfrontatie met apartheid, Joseph Hanlon, Oorlog in Zuidelijk Afrika, KZA/SRVU 10,-

15,

24,50

5,- BestellenHet vermelde materiaal is alleen te bestellen door het verschuldigde bedrag verhoogd met f 1,- porto/administratiekosten over te maken op giro 600657 van het KZA te Amsterdam, onder

4,- duidelijk omschrijving van het gewenste. 4,25 * MB4 betekent nr 4 uit de reeks mini-brochures van Kairos.

Abonnementsgeld/Adreswijzigingen Het abonnementsgeld (f 15, per jaar in Nederland, Europa f 25, -, buiten Europa f 40, - moet overgemaakt naar giro 600657. Door meer te storten steunt u het werk van het Komitee Zuidelijk Afrika. Het doorgeven van adreswijzigingen dient schriftelijk te gebeuren, bij voorkeur door terugzending van het verbeterde adresbandje in een gefrankeerde envelop.

24

Bestelling materiaal/Informatie Materiaal is te bestellen door overmaking van het bedrag op postgiro 600657, t.n.v. Komitee Zuidelijk Afrika, O.Z. Achterburgwal 173, 1012 DJ Amsterdam, onder vermelding van de gewenste literatuur. Er is een nieuwe bijgewerkte lijst beschikbaar met informatie- en aktiemateriaal, dat bij het Komitee te bestellen is. U kunt deze lijst telefonisch opvragen bij het Komitee.

1~