Leerlingen met NAH:

EEN DUBBELE UITDAGING

Eric HermansRianne Gijzen

NAH: Incidentie• Elk jaar 19.000 in ziekenhuizen• 15.000 traumatisch• 4.000 niet-traumatisch(de Kloet et al 2013)

En nog heel veel ongeregistreerden

NAH: ErnstTraumatisch NAH• 90% licht• 10% matig – ernstigNiet traumatisch NAH• Is zelden licht

NAH: GevolgenMatig-ernstig NAH• Bijna altijd gevolgenLicht NAH• 10% á 15% krijgt te maken met

gevolgen

NAH: Gevolgen

Lichamelijk• Motorisch• Hoofdpijn• Vermoeidheid

GevolgenOnzichtbare neuropsychologische gevolgen.Atlent: we zien wel het kind maar niet de

handicaps!

LEREN/COGNITIE:• Aandacht, concentratie• Geheugen, werkgeheugen• Mentale flexibiliteit• (Nieuwe) informatieverwerking• Planning en organisatie• Taalproblemen

GevolgenOnzichtbare neuropsychologische gevolgenAtlent: we zien wel het kind maar niet de

handicaps!

GEDRAG en EMOTIE:• Agressie• Somber, depressief, vlak• Angst• Prikkelbaarheid• Weinig ziekte inzicht, zelfreflectie• Verminderde sociale contacten• Weinig initiatiefname, apathie

Weer naar school met NAH

• Vereist een voorbereid schoolsysteem

• Met kennis en begrip van tekorten• Dit is nog veel te vaak niet het geval

• Atlent: een kind groeit door zijn omgeving!

Weer naar school na NAH: Een dubbele uitdaging

• UITDAGING 1: Herkennen van NAH

• UITDAGING 2: Tegemoet komen aan de onderwijsbehoefte van leerlingen met NAH

Project NAH Onderwijsprotocol• Ontwikkeld om te helpen bij het aangaan van de

dubbele uitdaging • Opdracht LVC3 / LECSO• 3 fasen:- Literatuurstudie- Ontwikkeling protocol- Uittesten van protocol in 3 pilots

Literatuurstudie5 hoofdpunten:• Vroegtijdige herkenning en diagnostiek• Goede overdracht zorg – onderwijs• Deskundigheid• Monitoring op langere termijn• Aandacht voor transities

NAH Onderwijsprotocol• Ontwikkeld om te helpen bij het aangaan van de

dubbele uitdaging • Op basis van:- Literatuurgegevens- Kennis van veldexperts in begeleidingscie:

Martine Kapitein, Carla Hendriks, René Steinmann, Marc Cantrijn

NAH Onderwijsprotocol: inhoudInhoud:

• NAH Signaleringslijst• Kennis over NAH en de route tussen zorg en

onderwijs• Beschrijving voornaamste problemen en basale

handelingsadviezen• www.vilans.nl/onderwijsprotocolnah

NAH Onderwijsprotocol: wat kun je ermee?

• Informatie opdoen over NAH: oorzaken en gevolgen• NAH Signaleringslijst: in 12 minuten in te vullen bij

vermoeden van mogelijk NAH. Geeft advies wat te doen bij bepaalde score

• Stroomschema: de route tussen zorg en onderwijs Achtereenvolgens te doorlopen stappen + toelichting

• Onderwijsinhoud afstemmen op behoefte leerling. Geen 2 leerlingen met NAH zijn gelijk. Basale handelingsadviezen bij alle meest voorkomende neuropsychologische gevolgen van NAH

• Voorwaarden voor goed NAH onderwijs, o.m.: structuur en inrichting leeromgeving, planning activiteiten, individu-gerichtheid, diagnostiek, begeleiding

School

Leerlingen met (een vermoeden van) licht NAH

Spoedeisende Hulp (SEH)

Huisarts

(NAH) Polikliniek revalidatiecentrum

Samenwerkingsverband Passend Onderwijs

Arbeid / Beroepsopleiding

Follow-up

Regionale pilotsUitgetest in 4 regio’s: • Nijmegen • Arnhem • Haaglanden • noordelijk Noord Holland• Eis was: regulier onderwijs doet ook mee

Resultaten pilots: NAH herkenning

Sterke toename van NAH herkenning en identificatie

• tot >200% • in regio’s die hier toch al goed in waren• Met deelname van beperkt aantal reguliere

scholen• Één regio waar de herkenning en identificatie niet

steeg; hier wél NAH affiniteit toegenomen (en daar begint het mee!)

Resultaten pilots: NAH herkenning

• Een zorgdirecteur van een regionale stichting voor regulier onderwijs In het verleden was het opsporen van een leerling met NAH nog te vaak een toevalstreffer. In de huidige situatie laten we het opsporen van NAH niet meer afhangen van toeval, en is er sprake van een systematische aanpak. Deze aanpak was ook voor de komst van het protocol al gaande, maar het protocol heeft hierin zeer stimulerend gewerkt.

 

Resultaten pilots: competentie professionals

• Onderwijs professionals voelen zich competenter in herkenning én begeleiding van NAH leerlingen

• Een leerkracht in het reguliere onderwijs:Mijn ervaring is dat de onduidelijkheden makkelijker verhelderd zouden zijn wanneer dit protocol er geweest was toen ik zelf een leerling in de klas had waarvan later bleek dat hij NAH had. Ook zou het helderder geweest zijn welke prioriteiten we hadden moeten stellen voor deze leerling.

Resultaten pilots: handelingsadviezen

• Zeer tevreden met handelingsadviezen • “alles staat hier mooi en compleet bij elkaar” (IB-

er)• “ik trek het geregeld uit de kast als ik met de

handen in het haar zit over een leerling met NAH” (AB-er)

Resultaten pilots: de keten in de regio

Sleutelfiguren: de regionale keten is door het NAH Onderwijsprotocol verbeterd

Resultaten pilots: de keten in de regio

Een docent van een NAH Observatieklas• Ik voel me erg gesterkt door het protocol. Als iedereen in de

regio volgens dit protocol gaat werken ervaar ik dat als een steun in de rug, en zal dat ten goede komen aan leerlingen met NAH. In de huidige situatie maak ik nog te vaak mee dat ouders zeggen: “wat goed dat jullie er zijn, maar wat jammer dat we niet eerder bij jullie terecht zijn gekomen”. Het is belangrijk dat ook professionals buiten het onderwijs affiniteit gaan krijgen met het protocol, zoals de Jeugdgezondheidszorg, de vroeghulp en huisartsen.

Verschillen pilot regio’s

Drie regio’s met goede basisstructuur; eentje niet• Ook bij goede basisstructuur was sterke verbetering in

signalering en ketenstructuur mogelijk• Wat gebeurde er in die ene regio zonder goede

basisstructuur?

Die éne pilot-regio: staat model voor veel andere regio’s

• Protocol breed onder de aandacht gebracht op de deelnemende scholen: docenten, BHV-ers, IB-ers, gymleraren

• Weinig signaleringslijsten ingevuld; veel werk; gevolgen leken er niet te zijn in volgende dagen/ weken

• (Veel) meer leerlingen waarbij notitie in dossier is gemaakt van valpartij; ook retrospectief. Dit komt bij gelegenheid a/d orde, bv. bij bezoek schoolarts

• IB-ers zonder uitzondering positief over NAH Onderwijsprotocol; wordt bij ongelukjes geregeld geraadpleegd

• Nog geen toename van signalering, maar awareness is noodzakelijke eerste stap

• NU: meer scholen betrekken en awareness levend houden• En regionale infrastructuur verbeteren

En nu: het veld is aan zet!Gaat u ook de uitdaging aan?

Ook in uw regio:• Zitten tientallen kinderen met niet

geïdentificeerd NAH op scholen• Zijn de basisvoorwaarden voor goede NAH

zorg nog niet gerealiseerd

Voelt u zich ook uitgedaagd?

Ook het gezin is belangrijk!

Een goede schoolomgeving is één ding, maar hoe zit het thuis?

Gezinsomstandigheden kunnen herstel van kind met NAH bevorderen of belemmeren

Vilans en 14 zorgaanbieders hebben aanbod voor NAH gezinsondersteuning ontwikkeld

Kan in het hele land worden aangeboden

En nu: het veld is aan zet!Gaat u ook de uitdaging

aan?Wij helpen u daar graag

bij!

e.hermans@brainproject.nlr.gijzen@vilans.nl