leerprocessen en subtypes bij kinderen met developmental coordination disorder (dcd)

90
Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009 Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD) Promotor : Prof. dr. Annemie Desoete Copromotoren : Prof. dr. Herbert Roeyers Prof. dr. Hilde Van Waelvelde Stefanie Pieters Gesteund door:

Upload: hector-hoffman

Post on 13-Mar-2016

87 views

Category:

Documents


3 download

DESCRIPTION

Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD). Promotor : Prof. dr. Annemie Desoete Copromotoren : Prof. dr. Herbert Roeyers Prof. dr. Hilde Van Waelvelde. Stefanie Pieters. Gesteund door:. Overzicht presentatie:. Probleemstelling Onderzoeksdesign - PowerPoint PPT Presentation

TRANSCRIPT

Page 1: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Promotor: Prof. dr. Annemie Desoete

Copromotoren: Prof. dr. Herbert Roeyers

Prof. dr. Hilde Van Waelvelde

Stefanie Pieters

Gesteund door:

Page 2: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Overzicht presentatie:

• Probleemstelling

• Onderzoeksdesign

• Preliminaire resultaten

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 3: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Een waaier aan termen… (Magalhaes, Missiuna, & Wong, 2006)

• Developmental Coordination Disorder• Specific developmental disorder of motor function• Clumsy children (onhandige kinderen)• Developmental dyspraxia (ontwikkelingsdyspraxie)• Handwriting problems• Hand-eye coordination problems• Sensory integration dysfunction• Deficits in attention, motor control and perception

(DAMP)• Minor neurological dysfunction

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 4: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Developmental Coordination Disorder (DCD)• DSM-IV-TR (APA, 2000):

A. Dagelijkse activiteiten met motorische coördinatie duidelijker slechter dan verwachting o.b.v. CL en IQ

B. Interferentie schoolse activiteiten of dagelijks leven

C. Geen medische aandoening (vb. cerebrale parese) of ASS

D. Verstandelijke beperking: motorische moeilijkheden ernstiger dan verwacht

Gebruik in onderzoek

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 5: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Specific Developmental Disorder of Motor Function (SDDMF)

• ICD-10 (WHO, 1992) Ernstige stoornis van de ontwikkeling van motorische coördinatie Geen verklaring i.t.v. IQ of een specifieke aangeboren of verworven

neurologische stoornis Meestal een uitgesproken onrijpheid van het zenuwstelsel:

Choreatiforme (=snel, ongericht) bewegingen van niet ondersteunde ledematen of spiegelbewegingen

Gestoorde fijne en grove motorische coördinatie Exclusies: afwijkingen van gang en beweging, coördinatiegebrek, ten

gevolge van ‘zwakzinnigheid’

Gebruik in de praktijk (RIZIV) ~ DSM-IV-TR, behalve: interferentie met dagelijks leven

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 6: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Bespreking DSM-IV-TR inclusiecriteria DCD o.b.v. review (n=176) (Geuze et al., 2001)

• CRIT. A - motorisch functioneren: ‣ Meest gebruikt: M-ABC (2) of TOMI (50%)‣ Cut-off: pc 5 - 20 (ngl. type studie)‣ 97% studies: < pc 15 of -1 SD

• CRIT. B - interferentie DL: ‣ Moeilijk te operationaliseren‣ 40% studies: negeren‣ 60% studies: logisch gevolg wanneer selectie

kinderen in HV

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 7: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Bespreking DSM-IV-TR inclusiecriteria DCD o.b.v. review (n=176) (Geuze et al., 2001)

• CRIT. C - geen medische aandoening/ASS: ‣ Medische aandoening:

‧ Moeilijk om te operationaliseren‧ Bijna alle studies: voldaan, zonder verduidelijking

methode (uitz. 1 studie)‣ ASS: 0% studies

• CRIT. D - verstandelijke beperking: mot. moeilijkheden ernstiger dan verwacht‣ 45% IQ gemeten, cut-off: 70 - 85‣ 35% gevolg van selectie in gewoon onderwijs

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 8: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Vaststellingen:

• Prevalentie: 6% (APA, 1994)

‣ Vlaanderen/België?

• Zeer heterogene stoornis / comorbiditeit eerder regel dan uitzondering (Kaplan et al., 1998)

‣ ADHD: 50% (Gillberg, 2003; Kadesjo & Gillberg, 2001)

‣ Leerstoornissen onderscheid dyscalculie / dyslexie?

Onderzoeks-vragen:

• Prevalentie DCD en dyscalculie in CAR?

• Co-morbiditeit DCD en dyscalculie in CAR?

• DCD + dyscalculie > DCD + dyslexie in CAR?

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 9: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Methode

• Registratie:‣ Aanmeldingsklacht‣ RIZIV-code‣ ICD-10 codes

3658 patiënten CAR Vlaanderen

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 10: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Subtypes binnen DCD vanuit verschillende benaderingen: (Visser, 2007)

Empirische benadering:• Initiële focus: descriptieve analyse van motoriek

Later: clusteranalyse• Grote verschillen, naargelang gebruikte instrumenten• Geen eenduidigheid, tenzij één gemeenschappelijk subtype:

gegeneraliseerd sensomotorisch deficit

Voorbeeld: Lyytinen & Ahonen (1988); Hoare (1994); Miyahara (1994); Dewey & Kaplan (1994); Wright & Sugden (1996); Macnab, Miller & Polatajko (2001)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 11: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Subtypes binnen DCD vanuit verschillende benaderingen: (Visser, 2007)

Klinische benadering• Klinische kijk op subtypes• Vanuit kritiek op DSM-IV (=omschrijving van een té brede

categorie)• 3 categorieën met subtypes daarbinnen:

• Onhandige kinderen: trage en niet effectieve bewegingen• Onverwachte bewegingen: tremor, tics• Dyspraxie: slecht plannen van motorische taken

Voorbeeld: Deuel (1992); David et al. (1981)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 12: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Subtypes binnen DCD vanuit verschillende benaderingen: (Visser, 2007)

Procesgeoriënteerde benadering• Model van psychomotorisch functioneren• 3 subprocessen bij een beweging:

• Programmeren van de beweging: ophalen uit LTM• Parameterbepaling van de beweging: kracht en tempo• Initiatie van de spieren: activeren van motorische componenten

Voorbeeld: Smits-Engelsman et al. (1994); Van Galen et al. (1993); Schoemaker et al. (1994)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Besluit:Inconsistente subtypes binnen DCD die geen rekening houden met comorbide

problemen

Page 13: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Vaststelling: 4 subtypes van rekenstoornissen: Semantische geheugendyscalculie: (Geary, 2004)

• Problemen met snel en accuraat oproepen van rekenfeiten• Profiel komt niet overeen met jongere kinderen (deficithypothese) (Desoete & Roeyers,

2002; Geary, 2004) Procedurele dyscalculie: (Geary, 2004)

• Problemen met begrippen en complexe algoritmes• Vertraagde ontwikkeling (retardatiehypothese)

Visuospatieel subtype van dyscalculie: (Geary, 2004)

• Visueel-ruimtelijke problemen Getallenkennisdyscalculie: (McCloskey & Macaruso, 1995)

• Problemen met lezen, schrijven en vergelijken van Arabische cijfers

Onderzoeksvraag:Gevonden subtypes: algemene ontwikkelingsvertraging (retardatiehypothese)

of afwijkend profiel (deficithypothese)?

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 14: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Vaststellingen:

• DCD vaker in BuO type 8 (Van Waelvelde & De Mey, 2007)

kans dat visueel-perceptuele problemen ook vaak voorkomen in combinatie met DCD

kans dat kinderen met DCD ook in aanmerking komen voor diagnose VSLD

• Inconsistente subtyperingen (Hoare, 1994; Macnab, Miller, & Polatajko, 2001; Wright & Sugden, 1996) die geen rekening houden met comorbiditeit (Visser, 2007)

• Subtyperingen binnen DCD enkel o.b.v. (perceptueel-)motorische variabelen (Visser, 2003; Wright & Sugden, 1996)

Onderzoeks- doel:

• Relatie tussen DCD en dyscalculie gedifferentieerd in beeld brengen

• Zoeken naar subtypes o.b.v. cognitieve, motorische én perceptueel-motorische variabelen

• PLEIDOOI VOOR HET INTEGREREN VAN ONDERZOEK NAAR SUBTYPES MET ONDERZOEK NAAR COMORBIDITEITEN (Visser, 2007)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 15: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Comorbiditeit

• Samen voorkomen van 2 of meer stoornissen (Neale & Kendler, 1995)

• Verschillende hypothesen: ‣ Kansmodel (Neale & Kendler, 1995) biedt geen verklaring

‧ DCD: 1.7% -15.6%‧ Dyscalculie: 3% - 13.8%‧ Kaplan et al. (1998): 33% DCD bij kinderen met leer- en

gedragsproblemen

‣ Neuropsychologische profiel comorbide groep vergelijken met geïsoleerde groepen (Willcutt, et al., 2005) 3 hypothesen

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 16: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Comorbiditeit

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

• Fenocopy hypothese: Eén van de stoornissen (DCD of dyscalculie) is primair en

veroorzaakt de symptomen (motorische of rekenproblemen) van de andere stoornis, zonder bijhorende cognitieve profiel

Prestaties comorbide groep verschillen niet significant van de geïsoleerde groepen

Bijvoorbeeld: Het kind is ervan overtuigd dat hij de cijfers niet mooi (motorisch) kan schrijven en dus ook niet goed kan rekenen

(Pennington, 2006; Rhee et al., 2005; Wilcutt et al., 2005)

Page 17: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Comorbiditeit

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

• Cognitief subtype of cross-assortment hypothese: De comorbiditeit van beide stoornissen vormt een

andere, verzwarende derde stoornis die onafhankelijk is van de aparte stoornissen

Bijvoorbeeld: Kinderen met DCD en dyscalculie vallen anders uit wat betreft motorische en rekenvaardigheden dan kinderen met DCD en kinderen met dyscalculie. Ze hebben bovendien bijv. nog meer visueel-preceptuele problemen.

(Pennington, 2006; Rhee et al., 2005; Wilcutt et al., 2005)

Page 18: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Comorbiditeit

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

• Etiologisch subtype hypothese of three-independent disorders:

Eénzelfde etiologie ligt aan de basis van de comorbiditeit van DCD en dyscalculie. Dit leidt tot verschillende aandoeningen, waaronder DCD, dyscalculie en comorbide DCD en dyscalculie

Kinderen uit de comorbide groep vertonen een combinatie van deficits die ook geassocieerd zijn met DCD en dyscalculie afzonderlijk

Bijvoorbeeld: Kinderen met een comorbide problematiek vertonen geen significant slechtere resultaten dan kinderen met geïsoleerde DCD of dyscalculie

(Pennington, 2006; Rhee et al., 2005; Wilcutt et al., 2005)

Page 19: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Voorspellingen van testprestaties o.b.v. comorbiditeitsmodellen

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Controlegroep DCD groep DyscalculiegroepComorbide

groep

Fenocopy hypothese a b b b

Cognitief subtype hypothese a b b > b + b +*

Etiologische subtype hypothese a b b b + b

a, b = scores, met a de hoogste score en b de zwakste score

Page 20: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Onderzoeksvraag

Kunnen we op basis van de tekorten die de co-morbide groep vertoont de fenocopy hypothese, de etiologische subtype hypothese of de cognitief subtype hypothese ondersteunen?

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 21: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Comorbiditeitsstudie• Normaalbegaafde (IQ ≥ 85) kinderen van 7-13 jaar met diagnose

van een leerstoornis en/of DCD en/of AD(H)D

• Klinische diagnose en klinische score op relevante test (voldaan aan discrepantie-, exclusie- en resistentiecriterium)

• Matching met controlekinderen obv leeftijd (CL en CL-1) en geslacht

• Recrutering via scholen, CAR en privé-therapeuten

• 4 testmomenten

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 22: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Testbatterij

‣Lezen (automatisatie):‧EMT: bestaande woorden (Brus & Voeten, 1999)

‧Klepel: niet-bestaande woorden (van den Bos, Spelberg, Scheepstra, & de Vries, 1994)

i.f.v. leesroutes- Fonologisch: niet bestaande woorden spellend lezen- Orthografisch: bestaande woorden herkennend/vloeiend lezenAuditieve leesstoornis: EMT >> KlepelVisuele leesstoornis: EMT = Klepel

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 23: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

EMT Klepel

Resultaten uitgedrukt in:- Ruwe score- Standaardscore

Page 24: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Testbatterij

‣Begrijpend leestest (Aarnoutse, 1996)

i.f.v. hyperlexie: technisch lezen >> begrijpend lezen

‣Spellen:‧PI dictee (Geelhoed & Reitsma, 2000)

i.f.v. dyslexie

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 25: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Begrijpend leestest – vb. 1ste leerjaar

Resultaten uitgedrukt in:- Ruwe score- C-score- Decielscore

Page 26: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

PI-dictee

Resultaten uitgedrukt in:- Ruwe score- Percentielscore

Page 27: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Testbatterij

‣Rekenen: ‧TTR: rekenfeiten (de Vos, 1992)

i.f.v. semantische geheugendyscalculie‧KRT-R (Baudonck et al., 2006)

Hoofdrekenen i.f.v. procedurele dyscalculieGetallenkennis i.f.v. getallenkennisdyscalculie‧Tedi-math (Grégoire et al., 2004)

Triple Code Model‧SVS (Cornoldi et al., 2003)

i.f.v. visuospatieel subtype van dyscalculie

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 28: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

TTRResultaten uitgedrukt in:- Ruwe score- Percentielscore

Page 29: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

KRT-R (2e leerjaar)

Resultaten uitgedrukt in:- Ruwe score- Percentielscore

Getallenkennis

Hoofdrekenen

Page 30: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Subtest R.U. Max Pc

1. Telrij kennen totaal 14

2. Tellen totaal 13

3. Getallenkennis totaal 171

4. Logisch denken totaal 18

5. Rekenoperaties totaal 81

6. Schattend rekenen totaal 18

Subtest R.U. Max Pc1. Telrij kennen

1.1 Zo ver mogelijk tellen 2

1.2 Tellen met een bovengrens 2

1.3 Tellen met een benedengrens 2

1.4 Tellen beneden- en bovengrens 2

1.5 Verdertellen 2

1.6 Terugtellen 2

1.7 Sprongen tellen (sequentieel tellen) 2

1. Telrij kennen totaal ** 14 **

voorbeeld

Tedi Math

Resultaten uitgedrukt in:- Ruwe score- Percentielscore

Page 31: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

1 2 3 42. Is het kind in staat om gebruik te maken van de beschikbare ruimte op het blad bij het tekenen?3. Kan het kind werken met materiaal dat onafhankelijk en gecoördineerd gebruik van beide handen vraagt, zoals een schaar, een tekendriehoek of een liniaal?4. Verstaat het kind mondelinge instructies of teksten die betrekking hebben op ruimtelijke relaties?5. Is het kind in staat om complexe alledaagse handelingen uit te voeren, zoals het knopen van schoenveters?6. Beschikt het kind over een goed begrip van de ruimtelijke relaties bij het rekenen en kan hij of zij de getallen correct onder elkaar schrijven?7. Heeft het kind een goed vermogen tot ruimtelijke oriëntatie?8. Kan het kind goed tekenen?12. Kan het kind omgaan met een leeromgeving waarin visueel-ruimtelijke vaardigheden vereist zijn?15. Is het kind een goede observator van de omgeving waarin hij of zij leeft?16. Toont het kind interesse in nieuwe objecten en kan hij of zij ermee omgaan?

SVS Cornoldi

1 2 3 41. Kan het kind gemakkelijk materiaal zoals namen, informatie en gedichten uit zijn of haar hoofd leren?10. Heeft het kind een goed leerniveau bereikt op het gebied van taal voor zijn of haar leeftijd?

VSLD-score

verbalescore

Signaal voor VSLD: VSLD-score < RU 21 én verbale score > RU 5

Page 32: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Testbatterij

‣Motoriek:• M-ABC 2 (Henderson & Sugden, 2007)Handvaardigheid, mikken en vangen en evenwicht

• SOS (Smits-Engelsman, Vrenken, Stevens & Van Hagen, 1999)

Schrijfmotorische vaardigheden

• Beery VMI (Beery, Buktenicka, & Beery, 2004)Visueel-motorische vaardigheden, visuele perceptie

en motorische coördinatie

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 33: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Leeftijdsband 2 (7 - 10 jaar)

‣Handvaardigheid:‧Pinnetjes plaatsen‧Veter rijgen‧Schrijfspoor

‣Mikken en vangen:‧Vangen met twee handen‧Pittenzakje op de mat gooien

‣Evenwicht:‧Balanceren op een plankje‧Koorddansersgang‧Hinkelen op de matten

Leeftijdsband 3 (11 - 16 jaar)‣Handvaardigheid:

‧Draaien van pinnetjes‧Construeren van een driehoek‧Fietspadspoor

‣Mikken en vangen:‧Vangen met één hand‧Mikken op een schijf

‣Evenwicht:‧Balanceren op twee plankjes‧Achterwaartse

koorddansersgang‧Zig-zag hinkelen

M-ABC 2

Resultaten uitgedrukt in:- Ruwe score- Percentielscore

Page 34: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

SOS-07

jos is in de weihij eet koekmus is er ookzij zit op een muuren is heel blij

Mus vliegt naar het hek, ze fluit een vrolijk lied.Jos loopt naar het musje toe. Wat een mooi liedje is dat!Dan ziet Jos een poes hoog in de boom.

Ben je daarom zo blij Mus, omdat poes bang in de boom zit? Poes schreeuwt: "miauw, miauw..."wel 10 keer achter elkaar. Jos rent naar poes toe en wil haar helpen. Maar het vogeltje wordt nuboos. Poes zat mij achterna en nu is ze bang. Laat haar daar maar lekker zitten want ik heb geenmedelijden met haar. Maar Jos gaat poes wel helpen.

Page 35: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Scoring van de eerste 5 zinnen:

Vloeiendheid: kan het kind de pen vloeiend over het papier sturen?

Overgangen: hoe worden de letters met elkaar verbonden?

Gemiddelde grootte en regelmatigheid grootte: hoe is de grootte van de letters en hoe verhouden de letters zich onderling tot elkaar?

Woordspaties en regelverloop: Kan het kind de letters en woorden op de juiste plaats op het papier krijgen?

Scoring van het totaal aantal geschreven letters

SOS-07Resultaten uitgedrukt in:- Ruwe score- Percentielscore

Page 36: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Beery VMI

1. KOPIEERTAAK: 27 figuren te kopiëren van eenvoudig naar moeilijk

Resultaten uitgedrukt in:- Ruwe score- Standaardscore- Percentielscore

Page 37: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Beery VMI

2. VISUELE PERCEPTIE TAAK: dezelfde figuur aanduiden

Resultaten uitgedrukt in:- Ruwe score- Standaardscore- Percentielscore

Page 38: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Beery VMI

3. MOTORISCHE COORDINATIE TAAK: tussen de lijntjes tekenen

Resultaten uitgedrukt in:- Ruwe score- Standaardscore- Percentielscore

Page 39: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Testbatterij

‣Auditieve functies:‧Spraakonderzoek:i.f.v. fonetische/tonologische spraakstoornis of verbale

dyspraxie

‧Proef Fonologisch Bewustzijn (Elen, 2006)

– Rijmen– Segmenteren– Samenvoegen– Nonsenswoorden nazeggen

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 40: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

PFB Resultaten uitgedrukt in:- Ruwe score- Percentielscore

Page 41: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Testbatterij

‣Verkorte intelligentie (Grégoire, 2000; Wechsler et al., 2002)

‣Subtests: overeenkomsten, plaatjes ordenen, blokpatronen en woordkennis

‣Betrouwbaarheidscoëfficiënt: .92‣Validiteit: .93‣Correlatie met totale IQ volledige WISC-III: .92

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 42: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Verkorte intelligentie: WISC-III

1. OVEREENKOMSTEN: Vermogen tot verbale begripsvorming, abstractievermogen

“Ik noem 2 dingen en jij moet zeggen wat de overeenkomst tussen die dingen is. Dus op welke manier die twee dingen gelijk zijn.”

• Kaars - lamp• Wol - zijde

Page 43: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Verkorte intelligentie: WISC-III

2. PLAATJES ORDENEN: Logisch denken

Page 44: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Verkorte intelligentie: WISC-III

3. BLOKPATRONEN: Analyse en synthese

Page 45: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Verkorte intelligentie: WISC-III

4. WOORDKENNIS: Passieve woordenschat, het aantal gekende woorden als maat voor de bekwaamheid tot leren

“Ik zal nu een paar woorden noemen. Luister goed en vertel me wat elk woord betekent.”• Huis• Boom• Sprookje• Bedreigen• Absorberen• Amendement

Resultaten uitgedrukt in:- Ruwe score- Normscore

Page 46: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Verkorte intelligentie: WISC-III

Omzetting som normscores 4 subtests naar TIQ

Page 47: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Testbatterij

‣Diepteinterviewi.f.v. kwalitatieve resultaten

Voorbeeld: Hoe beleven kinderen met DCD de les turnen…?

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 48: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Vragenlijsten

‣ Vragenlijst voor Gedragsproblemen bij Kinderen (VvGK): versie ouders en leerkracht (Oosterlaan et al., 2000)

– Aandachtstekort– Hyperactiviteit/impulsiviteit– Oppositioneel opstandige gedragsstoornis (ODD)– Gedragsstoornis (CD)

‣Gedragsvragenlijst voor kinderen van 6-18 jaar (CBCL) (Achenbach, 2004; Verhulst et al., 1990)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 49: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

CBCLDomein Score InterpretatieInternaliserende schaal

Angstig depressiefTeruggetrokken depressiefSomatische klachten

Internaliserend totaal Externaliserende schaal

Grensoverschrijdend gedragAgressief gedrag

Extenaliserend totaal Overige

Sociale problemenDenkproblemenAandachtsproblemenAndere problemen

Totaal

Page 50: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Verkennende studie

• 4 groepen: Controlekinderen Kinderen met DCD Kinderen met dyscalculie Kinderen met DCD + dyscalculie

Onderzoeksinstrumenten: Subtest blokpatronen WISC-III (Barnes et al., 2002; Cirino et al., 2007) SVS (Cornoldi et al., 2003) Beery VMI (Beery, Buktenicka, & Beery, 2004)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 51: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Preliminaire onderzoeksresultaten

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 52: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Comorbiditeit van motorische, visueel-perceptuele en rekenproblemen

• Gillberg (1986): “Deficits in attention, motor control and perception” (DAMP)

gegroeid vanuit Minimal Brain Damage (MBD) kritiek op de term: vage omschrijving en onduidelijke grenzen

tussen DAMP en gedragsstoornissen en DAMP en ADHD

• Rourke (1989): “Nonverbal learning disorder” (NLD) motorische, perceptuele en rekenproblemen auditief en verbaal > visueel en tactiel omstreden term

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 53: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

NLD

• Vaardigheden: goede geluidswaarneming, goed auditief en verbaal geheugen, goede herhaling van verbale informatie, sterk verbaal associatievermogen en een grote verbale output

• Tekorten: slechte verwerking van nieuwe en complexe informatie, onvoldoende begrip van inhoud, moeite met ingewikkelde denkprocessen, slecht inzicht in oorzaak- gevolgrelaties

• Invloed op de leerprestaties en de sociaal- emotionele ontwikkeling

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 54: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Comorbiditeit van motorische, visueel-perceptuele en rekenproblemen

Cornoldi (2003): “Visuospatial learning disability” (VSLD) Specifieke groep binnen leerstoornissen Visueel-ruimtelijke problemen

DCD: Deficits in visueel-motorisch functioneren Tegenstrijdige resultaten wat betreft visueel-ruimtelijke

problemen (Van Waelvelde et al., 2004; Wilson & McKenzie, 1998)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 55: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Visuele perceptie?

• “The interpretation and the organization of visual information” (Kavale, 1982)

• Nodig om een puzzel te maken, een driehoek, cirkel of kubus te herkennen

• Verschillende definities, verwarring omtrent gebruikte terminologie

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 56: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

ICF (WHO, 2001) < categorie “mentale functies”

• Perceptuele functies (b156)‣Specifieke mentale functies om sensorische stimuli te herkennen en te

interpreteren‣Omvat auditieve, visuele, geur, smaak, tactiele en visuospatiele perceptie

• Visuele perceptie (b1561)‣Mentale functies die betrokken worden om vorm, grootte, kleur en andere

visuele stimuli te onderscheiden

• Visuospatiële perceptie (b1565)‣Mentale functies die betrokken zijn bij het zichtbaar onderscheiden van

de positie van een object in de ruimte en de relatie tegenover zichzelf

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 57: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Wilson and McKenzie (1998)

• Review over typologiën van verwerken van informatie bij DCD

• Onderscheiden: ‣visuele perceptie‣kinestetische perceptie: waarnemen van de bewegingen van het lichaam

‣cross-modale perceptie: transfer van informatie tussen sensorische modaliteiten

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 58: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Wilson and McKenzie (1998): Visuele perceptie

1. Oculaire factoren: Low-level sensorisch en motorisch functioneren binnen de visuele modaliteit

Voorbeeld: visuele scherpte, vergentiecontrole, accomodatie, strabisme…

2. Visueel-perceptueel: Visuospatiële taken die geen motorische component vereisen, zoals discriminatie op basis van lengte, figuur vervolledigen, visuele integratie…

Voorbeeld: Visuele discriminatie van vorm, Gestalt Completion Test, Frostig Figure-Ground Perception

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 59: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Wilson and McKenzie (1998)

3. Complex visuospatieel (item score): visuospatiële taken met een motorische component zoals kopiëren van figuren en taken met constructie van blokken

Voorbeeld: Complexe figuur van Rey (kopieertaak), Beery VMI, subtests ‘blokpatronen’ en ‘figuur leggen’ van de WISC-III

4. Complex visuospatieel (schaalscore): De optelling van twee of meer visuospatiële items

Voorbeeld: Totaalscore van subtests ‘blokpatronen’ en ‘figuur leggen’ van de WISC-III

5. Visuospatieel geheugen: korte termijn geheugen en het zich herinneren van visuele informatie

Voorbeeld: Complexe Figuur van Rey (geheugentaak)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 60: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

ICF

• Perceptuele functies:auditieve, visuele, geur, smaak, tactiele en visuospatiele perceptie

• Visuele perceptie:vorm, grootte, kleur en andere visuele stimuli te onderscheiden

• Visuospatiële perceptie: positie van een object in de ruimte en de relatie tegenover zichzelf

Wilson & McKenzie (1998)

• Oculaire factoren

• Visueel-perceptueel (geen motoriek)

• Complex visuospatieel (wel motoriek)

• Visuospatieel geheugen

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 61: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

DUS:

VISUELE PERCEPTIE (ICF): Mentale functies die betrokken worden om vorm, grootte, kleur en andere visuele stimuli te onderscheiden

Bijvoorbeeld: Beery VMI visual perception

VISUELE MOTORIEK: De mogelijkheid om visuele informatie te gebruiken om een motorische activiteit te kunnen volbrengen

Bijvoorbeeld: Beery VMI copy test en Blokpatronen (WISC-III) Wilson & McKenzie: complex visuospatieel (verwarrende term!)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 62: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

DUS:

VISUOSPATIELE PERCEPTIE (ICF): Mentale functies die betrokken zijn bij het zichtbaar onderscheiden van de positie van een object in de ruimte en de relatie tegenover zichzelf

= onderdeel van visuele perceptie, naast o.a. ook (zie verder bij TVPS-3): Visuele discriminatie “welke figuur is hetzelfde?”

Visueel geheugen “welke figuur zag je hiernet?”

Visueel sequentieel geheugen “in welke volgorde zag je deze figuren hiernet?”

Visuospatiele relaties “welke tekening is verschillend?”

Visuele vormconstante “welke vorm is hetzelfde?”

Visuele figuur-achtergrond “waar zit dezelfde figuur verborgen?”

Visuele vervolmaking (closure) “welke tekening zie je als de lijntjes worden doorgetrokken?”

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 63: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Doel studie

Is er een verschil in visuele perceptie bij kinderen met NLD/VSLD, kinderen met DCD en controlekinderen?

Vallen verschillende deelgebieden uit?

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 64: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Opzet studie

• Inclusiecriteria NLD/VSLD groep:

Kinderen tussen 8 en 13 jaar oud met (een vermoeden van) de diagnose NLD/VSLD

TIQ ≥ 85 (4 subtests Grégoire)

PIQ-VIQ discrepantie: min. 10 punten verschil

SVS Cornoldi: VSLD score < pc 10 verbale score > pc 30

NLD schalen: aanwijzing voor NLD

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 65: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

ClassificatieregelInstrumenten Rourke

Eigen voorstel

(1) Less than two errors on simple tactile perception and suppression vs. finger agnosia, finger dysgraphesthesia and astereognosis composite greater than 1 SD below the mean (90.9%)

Simple tactile-perceptual skills are superior to complex tactile-perceptual skills

Finger Agnosia; Fingertip Writing; Tactile Form Recognition; Tactile Perception

/

(2) WRAT/WRAT- R standard score for Reading is at least 8 points greater than Arithmetic (85.7%)

Single-word reading is superior to mechanical arithmetic

WRATReading, spelling and arithmetic scales

EMTTTR

(3) Two of WISC/WISC-R Vocabulary, Similarities, and Information are highest of the Verbal scale (77.9%)

Straightforward and/or rote verbal skills are superior to those involving more complex processing (e.g. Comprehension)

WISC-RWoordenschatOvereenkomsten(WISC-III)

NLD (Rourke): Classificatiecriteria 9-15 jarigen

Page 66: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

ClassificatieregelInstrumenten Rourke

Eigen voorstel

(4) Two of WISC/WISC-R Block Design, Object Assembly, and Coding subtests are the lowest of the Performance scale (76.6%)

Complex visual-spatial-organizational skills and speeded eye-hand coordination are impaired

WISC-RBlokpatronenFiguur Leggen(WISC-III)

(5) Target Test at least 1 SD below the mean (63.6%) Memory for visual sequences is impaired

Target TestBlock recall (WMTB-C)

(6) Grip Strength within 1 SD of the mean or above vs. Grooved Pegboard Test greater than 1 SD below the mean (63.6%)

Simple motor skills are superior to those involving complex eye-hand coordination, especially under speeded conditions

Grip strength testGrooved Pegboard Test

Pinnetjes plaatsen (M-ABC 2)

NLD (Rourke): Classificatiecriteria 9-15 jarigen

Page 67: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

ClassificatieregelInstrumenten Rourke

Eigen voorstel

(7) Tactual Performance Test Right, Left, and Both hand times become progressively worse vis-a-vis the norms (59.7%)

Complex tactile-perceptual and problem-solving skills under novel conditions are impaired

Tactual Performance Test

Tactual Performance Test

(8) WISC / WISC-R VIQ > PIQ by at least 10 points (27.3%) Verbal skills are superior to visual-spatial-organizational skills

WISC-R WISC-III

The first 5 features: Definite NLD7 or 8 of these features: Definite NLD5 or 6 of these features: Probable NLD3 or 4 of these features: Questionable NLD1 or 2 of these features: Low Probability of NLD

NLD (Rourke): Classificatiecriteria 9-15 jarigen

Page 68: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Venneri, Mammarella en collega’s (2003-2005)

• SVS Cornoldi: VSLD < pc 10• SVS Cornoldi: verbale score > pc 30

• Afwezigheid van verbaal intellectuele of socioculturele moeilijkheden

• Falen op minstens één van de taken van de visuospatiële werkgeheugenbatterij, aanbevolen door Cornoldi (bijv. Rey Complex Figure) of andere gerelateerde vaardigheden

• Score WISC-III ‘Woordkennis’ mag niet kleiner zijn dan score WISC-III ‘Blokpatronen’

Page 69: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Williams en collega’s (2008): IQ profiel ASS ~ NLD?

• VIQ >> PIQ (min. 15 punten)

• WISC-III ‘Rekenen’ < WISC-III ‘Woordenkennis’ (min. 3 punten)

• WISC-III ‘Blokpatronen’ < WISC-III ‘Woordenkennis’ (min. 3 punten)

Page 70: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Opzet studie

• Inclusiecriteria NLD/VSLD groep:

Kinderen tussen 8 en 13 jaar oud met (een vermoeden van) de diagnose NLD/VSLD

TIQ ≥ 85 (4 subtests Grégoire)

PIQ-VIQ discrepantie: min. 10 punten verschil

SVS Cornoldi: VSLD score < pc 10 verbale score > pc 30

NLD schalen: aanwijzing voor NLD

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 71: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Opzet studie

Inclusiecriteria DCD groep: Kinderen tussen 8 en 13 jaar oud met M-ABC 2 totaalscore <

pc 15 of deeltest (handvaardigheid, mikken en vangen, evenwicht) < pc 5

Exclusiecriterium: Anderstaligen

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 72: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Opzet studie: testing• Standaardtestbatterij (zie eerder) +

• TVPS-3 (Martin, 2006): visuele perceptie • JLOT (Benton, Hamsher, Varney, & Spreen, 1983): visuospatiële perceptie• WMTB-C subtest Block recall (Pickering & Gathercole, 2001): visueel

werkgeheugen• P-TPT (Reitan & Davison, 1974): tactiele perceptie • WISC-III (Wechsler et al., 2002) ‘rekenen’ en ‘figuur leggen ‘(visuele motoriek)• Primary Mental Abilities (PMA) subtest ruimtelijk inzicht (Thurstone &

Thurstone, 1962): visuele perceptie

• Vragenlijsten: NLD schalen (Serlier, 2006) en SCQ Levensloop (Warreyn, Raymaekers en Roeyers, 2004)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Page 73: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

TVPS-3

1. VISUAL DISCRIMINATION

“Welke van deze tekeningen onderaan is net hetzelfde als bovenaan?”

Page 74: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

TVPS-3

2. VISUAL MEMORY

5 sec. aanbieden van volgende figuur:

“Welke tekening is net hetzelfde als diegene die je hier net zag?”

Page 75: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

TVPS-3

3. VISUAL-SPATIAL RELATIONSHIPS

“Kijk naar deze tekeningen. Welke tekening is verschillend van alle andere?”

Page 76: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

TVPS-3

4. VISUAL FORM CONSTANCY

“Kijk naar deze tekening bovenaan. Waar zie je onderaan dezelfde tekening als bovenaan?”

Page 77: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

TVPS-3

5. VISUAL SEQUENTIAL MEMORY

5 sec. aanbieden van volgende reeks figuren:

“Welke van deze tekeningen toont de vormen in dezelfde volgorde als je hier net hebt gezien?”

Page 78: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

TVPS-3

6. VISUAL FIGURE-GROUND

“Bovenaan zie je een vorm. In welke tekening onderaan vind je net dezelfde vorm verborgen?”

Page 79: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

TVPS-3

7. VISUAL CLOSURE

“Wanneer deze tekeningen onderaan volledig zouden moeten worden gemaakt en de lijntjes niet gedraaid worden, welk van deze zou zijn net zoals hierboven?”

Resultaten uitgedrukt in:- Ruwe score- Standaardscore- Percentielscore

Page 80: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

JLOT visuospatiële perceptie

Resultaat uitgedrukt in:- Ruwe score

Page 81: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

WMTB-C: block recall

Baddeley & Hitch (1974); Baddeley (2000)

WERKGEHEUGEN: centraal executieffonologische lusvisuospatiaal schetsblok

+ episodische buffer

Page 82: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

WMTB-C: block recall

Resultaten uitgedrukt in:- Ruwe score- Standaardscore- Percentielscore

Visuospatieel geheugen

Page 83: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

P-TPT

Resultaat uitgedrukt in:- Ruwe score

Doel: kind blokken laten plaatsen in de gaten van het bord

Het kind wordt geblinddoekt 3 testpogingen:

Voorkeurshand Niet-voorkeurshand Beide handen

Geheugentaak: vormen en locatie van de blokken op een papier tekenen

tactiele perceptie

Page 84: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

WISC-III

1. Rekenen: rekenkundig redeneervermogen, situaties in hun geheel overzien, contextrijke opgaven

Page 85: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

WISC-III

2. Figuur leggen: analyse en synthese, visueel-motorische coördinatie

Resultaten uitgedrukt in:- Ruwe score- Normscore

Page 86: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

PMA ruimtelijk inzicht

“Welk ander stuk past erbij zodat het vierkant helemaal volledig wordt?”

visuele perceptie

Resultaten uitgedrukt in:- Ruwe score- Normscore

Page 87: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

Wilson & McKenzie (1998)

Taak Motoriek Oculair Visueel-perceptueel

Complex visuospatieel

Visuospatieel geheugen

Beery VMIKopieertaak

X X

Beery VMIVisuele perceptie

X

Beery VMIMotorische coördinatie

X

SVS Cornoldi X X

BlokpatronenWISC-III

X X

Figuur LeggenWISC-III

X X

TVPS-3 X X

JLOT X

WMTB-C X X

P-TPT X (Tactiele perceptie)

PMAruimtelijk inzicht

X

Page 88: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

NLD schalen Serlier

• Screent op de aanwezigheid van NLD

• 9 dimensies te verdelen in 3 clusters:• Neurologische ontwikkeling: verbaliteit en begrip, auditieve

perceptie, tactiele perceptie, visuele perceptie en onbekendheid en motorische ontwikkeling

• Schoolprestaties: letterlijk geheugen, technisch lezen, handschrift, begrijpend lezen en rekenen

• Sociaal-emotionele ontwikkeling en aanpassingsvermogen

• Interpretatie van de score: lage kans op NLD, mogelijk NLD, hoge kans op NLD

Page 89: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

NLD schalen Serlier

Page 90: Leerprocessen en subtypes bij kinderen met Developmental Coordination Disorder (DCD)

Rekengroep – Stefanie Pieters – 16/06/2009

SCQ – versie “Levensloop”

• Screent op de aanwezigheid van een autismespectrumstoornis

• Dimensionale meting van ASS, met een cut-off score (≥15) die de waarschijnlijkheid aangeeft dat een persoon ASS heeft

• Resulteert in een:• Totaalscore• Subscores:

• Kwalitatieve afwijkingen in de wederkerige sociale interacties• Kwalitatieve afwijkingen in de communicatie• Beperkte, repetitieve en stereotiepe gedragspatronen