leesclub materiaal · 2018-07-03 · beste lezers, toen ik aan kleine brandjes overal begon, wist...
TRANSCRIPT
Leesclub materiaal C E L E S TE N G . C O M • C E L E S TE N G W RI TE R • P R O N O U NC E D _ I N G
Beste lezers,
Toen ik aan Kleine brandjes overal begon, wist ik al dat ik wilde schrijven over mijn geliefde
geboortestad, Shaker Heights, Ohio. Ik creëerde een aantal gezinnen waarmee iets aan de hand was
– de rijke Richardsons en hun complexe gezinsdynamiek, de mysterieuze Mia en haar dochter, en de
geheimen die al die mensen met zich meedragen – en koos mijn geboortestad als setting.
Ik besefte dat Shaker Heights een vat vol fascinerende tegenstellingen is. Het is een welvarende stad,
waar mensen zich aan allerlei regels dienen te houden – een van de eerste planned communities in de
VS. Het geloof in planning is er enorm sterk en het stadsbestuur heeft voor veel diversiteit gezorgd op
allerlei gebieden: van het uiterlijk van gebouwen tot en met de samenstelling van haar bevolking (in
termen van ras, kleur en afkomst). De stad is gestoeld op utopische principes en zelfs vandaag de
dag loopt ze over van idealisme en een gevoel van uitzonderlijkheid. En ondanks dat alles, worstelt
ook Shaker Heights met dezelfde rassen- en klassenproblemen als de rest van het land.
Zoals op zoveel plekken in ons land, wonen in Shaker Heights veel idealistische, altruïstische mensen
van verschillende afkomst. Mensen die oprecht het goede willen doen. En toch, als bepaalde zaken hen
persoonlijk raken, maken zelfs idealisten soms egocentrische keuzes met verstrekkende gevolgen. Zo is de
menselijke natuur. Ik wilde onderzoeken hoe – en hoe vaak – we het voor onszelf rechtvaardigen als we
een morele grens overgaan. Wanneer houden we ons aan de regels, en wanneer hebben we er geen
moeite mee om die regels te schenden? Bepaalt ons verleden waar we in de toekomst recht op
hebben, en waar niet op? En kunnen we ons verleden ooit écht achter ons laten? Dat zijn een aantal
vragen die deze roman, hoop ik, losmaakt.
Mijn debuutroman, Wat ik nooit eerder heb gezegd, verscheen nog niet zo lang geleden, en ik wil
leesclubs zoals die van jullie hartelijk bedanken voor het warme onthaal dat dat boek heeft gekregen.
Zonder de steun van enthousiaste lezers zoals jullie was het nooit zo’n succes geworden. Ik heb zes
jaar gewerkt aan dat boek en het voelt nog altijd als een droom dat het zo liefdevol is ontvangen.
(Echt: heel erg veel dank.) Ik hoop dat Kleine brandjes overal jullie fantasie ook zo zal prikkelen, dat het
verhitte discussies losmaakt, en dat het jullie harten zal veroveren.
Dank jullie voor het lezen van mijn boek,
Celeste
IN GESPREK MET CELESTE NG
Vertel eens wat meer over Shaker Heights: zie je het als een representatief stadje voor andere steden in
Amerika, of heeft Shaker Heights volgens jou iets wat het anders maakt dan andere steden?
Toen ik opgroeide vond ik mijn stad vrij doorsnee – dat gevoel zullen de meeste mensen wel hebben. En in veel opzichten lijkt
Shaker Heights ook precies op elke doorsnee voorstad: het is er kalm en idyllisch en er wonen allemaal goedbedoelende gezinnen.
Maar toen ik ging studeren kwam ik tot de ontdekking dat Shaker Heights in allerlei opzichten uitzonderlijk was. Ik vond het normaal –
of in elk geval niet ongebruikelijk – om op de middelbare school les te krijgen in hoe je omgaat met iemand die een andere etnische
achtergrond heeft, en om diegene als buurman of buurvrouw te hebben. Ik vond het vreemd om je vuilnis aan de straat te zetten en
het leek me niet meer dan normaal dat je een boete kreeg als je je gazon niet maaide. En toch is Shaker Heights geen eng stadje:
diversiteit is er echt een belangrijke waarde: van een actief integratiebeleid tot het verplichten van variatie in de huizenontwerpen.
Tijdens mijn research voor dit boek heb ik meer inzicht gekregen in de geschiedenis van de stad, en in hoe die idealen er in gesleten
zijn, meteen al vanaf het begin. Shaker Heights wilde een kleine utopische samenleving zijn, en dat namen de stad serieuzer dan
elke andere gemeenschap die ik verder ooit heb meegemaakt. Ik heb de doelstelling van de stad weleens samengevat als: net zo
willen zijn als iedereen, maar dan beter. En in die zin is Shaker Heights zowel net als veel andere stadjes, en tegelijkertijd compleet
anders.
Je bent geboren in Pittsburgh en op je negende is je familie naar Shaker Heights verhuisd, waar je hebt
gewoond tot je naar de universiteit ging. In hoeverre vormden je eigen jeugd en tienerjaren een inspiratiebron
bij het schrijven van dit boek?
Ik zat zelf op high school in de tijd waarin dit boek speelt, en ik vond het leuk om de tieners in de roman naar de plekken te sturen
waar ik zelf ook rondhing in mijn jeugd. (In die diner heb ik ontelbaar veel frietjes gegeten – en ik heb er ontelbaar veel munten in de
jukebox gegooid – en tijdens het schrijven van het boek ben ik er weer naartoe gegaan om de frites te proeven. Puur voor mijn
research, uiteraard.) Dus voor de enscenering heb ik flink uit mijn geheugen geput, maar dat moest wel opgefrist worden. Meghan
Hayes, de plaatselijke historicus verbonden aan de openbare bibliotheek in Shaker Heights, heeft me geholpen bij het zoeken naar
oude jaarboeken, nummers van Shaker magazine, en van Shakerite, de schoolkrant van de highschool – die heel waardevolle
informatiebronnen waren voor de kleding die we droegen, de dingen waar we over praatten en de stopwoordjes die we gebruikten.
In de roman ontmoeten we mensen die ‘kleurenblind’ zijn en die dat gebruiken om hun woorden en daden, of
gebrek daaraan, te rechtvaardigen. Wat hoop je dat lezers doen met deze gezichtspunten en gesprekken?
De roman speelt zich af in 1997 en 1998, dus twintig jaar geleden, en toch voelt het niet als een ver verleden. Je vergeet snel dat in
die tijd gesprekken over ras meestal draaiden om het ontkennen of negeren ervan – ik denk bijvoorbeeld aan de gelukzalige (en toch
vaak ook problematische) Benetton-reclames uit die tijd die de mentaliteit van ‘Huidskleur doet er niet toe! We zijn allemaal hetzelfde!’
heel goed weergeven.
Tegenwoordig zijn we ons bewust aan het worden van het probleem dat ‘rassenblindheid’ met zich meebrengt: iemands ras negeren
wil zeggen dat je ook al langer bestaande problematiek en historie negeert, en daarmee belangrijke aspecten van iemands identiteit.
Ik hoop dat lezers die die zogenaamde rassenblindheid tegenkomen in het boek nadenken over hoe anders we zijn gaan denken – en over het feit dat die
veranderingen nog niet zo groot zijn als ze zouden moeten zijn.
Kan je iets zeggen over wat je inspireerde bij het schrijven over Mia’s kunst? Waarom koos je ervoor een fotografe van
haar te maken?
Ik ben altijd al geïnteresseerd geweest in kunst; als het had gekund, had ik graag een minor in kunstgeschiedenis gedaan. Vooral
fotografie boeit me, omdat ze vaak wordt gezien als iets objectiefs – de camera vangt immers wat er te zien is – maar tegelijk is het
subjectief: zoveel is afhankelijk van hoe de foto wordt ingekaderd, van het besluit over wat er op de foto te zien is en wat juist wordt
weggelaten, en ook hoe deze wordt getoond. Het is een wonderlijke combinatie van technologie en het menselijk perspectief en dat
maakt het rijk materiaal voor fictie. Ik weet iets over fotografie, maar om Mia’s kunst te scheppen, heb ik me vooral verdiept in de
geschiedenis van het medium. Daarnaast heb ik gekeken naar het werk van hedendaagse fotografen en kunstenaars die in hun werk
gebruikmaken van foto’s, om een gevoel te krijgen bij wat deze kunstenaars doen, en waarom. Toen werd het leuk want toen mocht
ik zelf Mia’s foto’s gaan verzinnen. Het is pure fantasie, maar ik werd wel geïnspireerd door de manieren waarop hedendaagse
kunstenaars experimenteren met hun foto’s. Om verschillende redenen (die duidelijk worden als je het boek hebt gelezen!) houdt het
idee van opnieuw beginnen haar erg bezig, dus bijna al haar werk gaat op de een of andere manier over verandering of transformatie .
En omdat kunst het echte leven kan beïnvloeden, heeft het schrijven van deze roman mijn belangstelling voor fotografie aangewakkerd.
Mijn vader was amateurfotograaf, en ik heb nog wat van zijn oude camera’s, dus daar ben ik zelf mee aan de slag gegaan.
De discussie over poppen in de rechtszaal zal elke ouder of kind aanspreken die ooit tevergeefs op zoek is
gegaan naar speelgoed of een boek waarin ze zichzelf herkennen. Heb jij dat zelf ook ervaren toen je jong was? Is
het veranderd nu je zelf moeder bent?
Mijn moeder was zich hier al van bewust lang voordat de kwestie tot het algemeen bewustzijn doordrong. Telkens als ze een boek
vond met Aziatische figuren kocht ze het voor me – en ik besef nu dat het haar manier was om me mijzelf in boeken te laten
herkennen. Vaak was het kiezen tussen een verkeerd beeld – zoals in de klassieker Five Chinese Brothers dat in mijn roman wordt
genoemd – of helemaal niet worden genoemd. Het is haar trouwens nooit gelukt om Aziatisch uitziende poppen voor me te vinden,
dus kocht ze maar poppen met donker haar, als ze die ergens tegenkwam. Toen in 1995 het bedrijf American Girl eindelijk haar
‘American Girl of Today’ poppen lanceerde, kocht mijn moeder de Aziatische versie voor me, ook al was ik tegen die tijd de poppen
allang ontgroeid. Ik denk dat ze het ook een beetje voor zichzelf deed. (Ik heb die pop trouwens nog steeds.)
Nu ik zelf moeder ben, ben ik me weer bewust van dit probleem. Toen mijn zoon klein was, zag hij een keer een Aziatische
jongensbabypop in een speelgoedwinkel, en ik kocht hem meteen. Maar als hij een oudere Aziatische jongenspop zou willen, zou ik
niet weten waar ik die kan krijgen. En het is nog altijd moeilijk om Oost-Aziatische kinderen in boeken te vinden – hoewel er nu wel
meer keus is dan dertig jaar geleden! – en mijn zoon is bi-raciaal, dus zelfs Oost-Aziatische kinderen zien er niet precies zo uit als
hij. Maar het goede is dat dit inmiddels wel een onderwerp is in de literaire wereld, en ik hoop dat meer uitgevers boeken gaan
uitgeven met allerlei soorten kinderen erin, zodat meer kinderen zichzelf herkennen in de boeken die ze lezen.
De verhalen van de moeders – mevrouw Richardson, Mia, Bebe, Linda McCullough – raken met elkaar verweven
en botsen op verschillende, soms schokkende, soms zeer ontroerende manieren. De rechtszaak draait om de
moeilijke vraag wie het ‘verdient’ om moeder te zijn. Waarom wilde je dit onderwerp aansnijden?
Ik denk vaak over dit soort vraagstukken na, en over het feit dat ik zowel een moeder als een dochter ben: over wat het
moederschap precies inhoudt, hoe ik me ertoe verhoud, wat de samenleving verwacht van vrouwen die moeder zijn of van vrouwen die dat niet
zijn. Hoe het zogenaamd ‘hoort’, als je moeder bent. Ik heb vriendinnen die zonder probleem zwanger werden, vriendinnen die daar
wel problemen mee hadden, die kinderen hebben geadopteerd of door een intens ivf-proces zijn gegaan, of die draagmoeders
hebben ingeschakeld, of die hebben besloten om geen kinderen te krijgen – en de belangrijkste constante in al die verschillende
verhalen is het feit dat er over hen wordt geoordeeld. Je doet het nooit goed als het om het moederschap gaat: hoe je het ook besluit
te doen (of niet te doen) er is altijd wel iemand die kritiek op je heeft. Dat je te veel moeite hebt gedaan om zwanger te worden. Dat je er
juist niet genoeg aan hebt gedaan. Dat je te jong was toen je moeder werd. Dat je de baby had moeten houden, ook al was je nog niet oud
genoeg. Dat je niet zo lang had moeten wachten met kinderen krijgen. Dat je te betrokken bent bij je kinderen. Dat je niet betrokken genoeg
bent omdat je je kind in zijn eentje naar de speeltuin laat gaan. Het houdt nooit op.
Wat me opvalt is dat terwijl al dat oordelen maar doorgaat, vrouwen eigenlijk steeds minder keuzes krijgen. En dan heb ik het nog
niet eens over het recht om al dan niet te kiezen voor een kind – overal in de VS hebben vrouwen steeds minder toegang tot
voorbehoedsmiddelen, gezondheidszorg, seksuele voorlichting en consultatiebureaus voor nazorg. Dus we geven vrouwen minder
informatie over hun lichaam en over voortplanting, minder controle over hun lichaam, en minder steun tijdens en na de
zwangerschap. En vervolgens leveren we wel felle kritiek op wat voor keuzes die vrouwen dan ook uiteindelijk maken. We hebben
allerlei ideeën over wat een moeder moet doen, over wie het ‘verdient’ om moeder te worden en wie niet – en vinden dat wij daar
ook daadwerkelijk iets over te zeggen hebben.
Net als Wat ik nooit eerder heb gezegd, speelt dit boek zich af in een tijd waarin niet iedereen een mobieltje had
en voortdurend met elkaar in verbinding stond. Vind je doordat je karakters leven in een tijd voordat de
technologie onze levens overnam ze meer vrijheid hadden in hun denken en doen?
Zoals veel van mijn lezers waarschijnlijk wel weten ben ik verslaafd aan social media – ik zoek vaak afleiding op Twitter als ik eigenlijk
moet schrijven. Over het algemeen ben ik er heel blij mee dat iedereen met iedereen in verbinding staat: ik kan contact leggen met
mensen over de hele wereld; bijna alle informatie die ik nog heb is door middel van een druk op een knop te vinden; en als ik niet
thuis ben, heb ik mijn vrienden en familie in mijn zak, en zijn ze binnen een paar seconden te bereiken met een video call of appje.
Voor een schrijver die bijna de hele dag thuis is en in haar eigen hoofd zit, is dat gevoel van verbondenheid en community een
godsgeschenk.
Maar er kleeft ook een nadeel aan het voortdurend met elkaar in verbinding staan: er is weinig ruimte voor mysterie. Als ik wil weten
waar een vriendin uithangt, kijk ik op haar Facebookpagina of Twitter-feed of ik kijk of ze heeft ingecheckt via Foursquare of desnoods
ping ik haar telefoon en vraag haar om haar locatie met me te delen. Bovendien is informatie moeilijk van het internet te wissen: alles
wat je in het verleden hebt gezegd en gedaan sleep je voor eeuwig achter je aan. Dat biedt op zich ook mogelijkheden voor fictie,
maar in Kleine brandjes overal had ik juist wat schaduwzones nodig waar zich mysteries konden afspelen, en waar geheimen
geheim konden blijven en waar je je verleden van je af kon schudden – in elk geval voor een poosje.
DISCUSSIEVRAGEN
1. Shaker Heights isin deze roman bijna een karakter op zich. Zijn jullie het ermee eens dat de beste communities van
tevoren zijn bedacht? Waarom wel of waarom niet?
2. In de roman komen verschillende moeder-dochterrelaties aan de orde. Welke relatie vinden jullie het overtuigendst?
Hebben moeders het unieke vermogen om een vuurtje in ons te ontsteken, ten goede of ten kwade?
3. Welke van de kinderen Richardson ondergaat de grootste verandering door de gebeurtenissen in het verhaal? In
hoeverre denken jullie dat Lexies leven hier uiteindelijk door zal veranderen? En dat van Trip? Moody? Izzy?
4. Het debat over het lot van May Ling/Mirabelle kent vele lagen en is hartverscheurend. Wie zou haar volgens júllie moeten opvoeden?
5. Hoe wordt het moederschap in dit boek neergezet? In hoeverre zijn vrije keuze, kansen en omstandigheden van invloed
op de manier waarop de verschillende karakters invulling geven aan het moederschap?
6. Mia’s ontwikkeling tot kunstenaar is een prachtige novelle op zich. Mia’s kunst heeft duidelijk het vermogen om levens te
veranderen. Is er een kunstwerk dat net zo’n belangrijke invloed heeft op jullie eigen leven?
7. Pearl heeft een uitzonderlijk leven geleid voor ze naar Shaker kwam, maar als ze de Richardsons ontmoet, krijgt ze de
kans om een ‘gewone’ tiener te zijn. Is dat iets goeds?
8. Wat is uiteindelijk Elena’s grootste probleem met Mia?
9. De roman begint met een enorme brand, maar het eind is nog veel verwoestender. Wat gaat er volgens jullie gebeuren
met Elena na afloop van het verhaal? En met Mia en Pearl? Met Izzy? Denken jullie dat Izzy ooit weer terugkeert naar
Shaker en naar haar familie? Waarom wel, waarom niet?
10. Celeste Ng staat bekend om haar perspectiefwisselingen tussen de verschillende karakters. Hoe beïnvloeden die
wisselingen de ervaring van de lezer?
11. We zien hoe ras en sociale klasse de levens van alle karakters vormen, evenals hun omgangsvormen. In hoeverre zijn de
ideeën over ras en sociale klasse tegenwoordig anders en hetzelfde als eind jaren negentig?
12. Izzy kiest ‘This Be the Verse’ om haar leven mee samen te vatten. Klopt de boodschap van het gedicht in de context van Izzy’s ervaring?
13. Wat betekent volgens jou de titel van het boek? En wat betekent de opdracht van het boek?
PL AYLIS T
Kleine brandjes overal speelt zich af in 1997 en 1998, dus ik kon de verleiding niet weerstaan en heb
een playlist samengesteld van de muziek waar ik, in de jaren negentig, mee ben opgegroeid. Elke
hoofdrolspeler in het boek zou naar andere muziek hebben geluisterd, dus heb ik voor elk van hen
een nummer uitgekozen – een nummer waar ze dus naar zouden luisteren én dat hun persoonlijkheid
samenvat.
LEXIE: SPIN THE BOTTLE (THE JULIANA HATFIELD THREE)
Feestjes, truth or dare, een filmster kussen: dit is de perfecte mix van tieneronschuld – slash –
ontluikende seksualiteit, en het is tegelijk een perfecte samenvatting van Lexies stralende, lichtelijk
duizelingwekkende kijk op het leven.
TRIP: INSANE IN THE BRAIN (CYPRESS HILL)
Dit is voor mij een klassieke lekker-dom-doen party song. Het is verschrikkelijk aanstekelijk, en typisch iets
wat je zou horen door het open raam van Trips jeep. Ik vermoed dat de diepere lagen in het nummer en de
betekenis van de tekst hem zouden ontgaan en dat hij de beat gewoon lekker zou vinden.
MOODY: GOOD INTENTIONS (TOAD THE WET SPROCKET)
Moody zou van alternatieve muziek houden, en de melancholie vanToad the Wet Sprocket is echt iets voor hem.
De spijt die doorklinkt in dit specifieke nummer – 'It’s hard to rely on my good intentions’: dit is Moody in een
notendop.
IZZY: WHAT’S UP? (FOUR NON-BLONDES)
De existentiële angst, het crescendo van ingeslikte frustratie naar een woedende uithaal, het gebed om
een revolutie: ik kan me geen nummer bedenken dat Izzy beter samenvat.
PEARL: ONE HAND IN MY POCKET (ALANIS MORISSETTE)
‘Ironic’ mag dan het Alanis-nummer zijn dat het best de jaren negentig weergeef, dít nummer is altijd mijn
lievelingsnummer geweest, en het past ook het best bij Pearl: bloedserieus, een tikje verward, nog erg op zoek en
ondertussen er maar het beste van maken.
MRS RICHARDSON: PLEASANT VALLEY SUNDAY (THE MONKEES)
Mevrouw Richardson moet natuurlijk een nummer krijgen over burgerlijkheid – maar niet zomaar een nummer. ‘Pleasant Valley Sunday’ gaat erover dat een perfect leven niet echt zo geweldig is als het lijkt. Tegelijk levert het nummer kritiek op je
conformeren en op kunstmatigheid... en dat door The Monkees, een band die speciaal voor televisie was gemaakt. De verschillende niveaus van ironie klinken door in het nagalmende einde. (Bovendien zijn sommige mensen ervan overtuigd
dat het nummer eigenlijk gaat over opgesloten zitten in een gekkenhuis – en dat is misschien weer een heel andere manier om naar het burgerlijke bestaan te kijken.)
MIA: 1979 (SMASHING PUMPKINS)
Toen ik zeventien was, had ik dit nummer op cassette, en draaide ik het vaak als ik gewoon wat rondreed, met mijn ramen open. Dat is trouwens precies waar dit nummer over gaat – over jeugd, en roekeloosheid en het verslavende van steeds
maar onderweg zijn.
Al deze nummers – en een paar extra nummers voor
bij de sleutelmomenten van deze roman – kan je
vinden op Spotify
FOTO’S VAN SHAKER HEIGHTS
De stichters van de stad waren trots op de kenmerkende architectuur in Shaker Heights. Hier volgen wat
foto’s en links om een gevoel te krijgen hoe het is om door de straten van de stad te rijden.
Er staan veel gemiddeld-grote huizen in Shaker, althans, voor Amerikaanse begrippen. Dit huis is daar een voorbeeld van (het staat in de buurt waar ik ben opgegroeid):
Maar huizen zoals deze zie je er ook veel. Het huis van de Richardsons zou er zo uit kunnen zien:
Aan het andere eind van het spectrum, zou het huis van Mia op Winslow Road eruitzien als de huizen op de website van de
Cleveland Historical Society: https://clevelandhistorical.org/items/show/429
De tieners van de Richardsons en Pearl gaan naar Shaker Heights High School, de plaatselijke openbare school. Elk jaar
mogen een paar oudere leerlingen er een muurschildering maken als onderdeel van hun Senior Project – het is
bedoeld als decoratie, maar ook om de tijdsgeest vast te leggen. Hier zijn een paar muurschilderingen die je er ten
tijde van het boek had kunnen tegenkomen.
MEER OVER HUIZEN IN SHAKER HEIGHTS
De vroege stedenbouwkundigen van Shaker Heights wilden dat alle huizen architectonisch gezien uniek waren – dus je
vindt hier geen rijtjeshuizen in precies dezelfde stijl! Als je geïnteresseerd bent in de vele verschillende huizen in
Shaker, biedt de Cleveland Historical Society een paar schitterende foto’s:
KLEINERE HUIZEN (net als mijn ouderlijk huis!):
https://clevelandhistorical.org/items/show/430
MIDDELGROTE HUIZEN IN SHAKER HEIGHTS:
https://clevelandhistorical.org/items/show/431
https://clevelandhistorical.org/items/show/390
https://clevelandhistorical.org/items/show/406
EN EEN PAAR VAN DE GROTERE:
https://clevelandhistorical.org/items/show/432
En dan is er natuurlijk nog het allergrootste huis in Shaker, het Van Sweringen Mansion, gebouwd door de stichters van de stad.
KLEINE BRANDJES OVERAL
C E L E S TE N G
978 90 5672 611 9