HISTOLOGJIAHISTOLOGJIADR.Genc Dedja,Departamenti i DR.Genc Dedja,Departamenti i

MorfologjiseMorfologjiseHistorikuHistorikuTeoria QelizoreTeoria QelizoreObjekti Objekti EmertimiEmertimiNen ndarjet e histologjiseNen ndarjet e histologjiseMetodat e studimit ne Metodat e studimit ne HistologjiHistologji

HISTORIKUHISTORIKU

XavierXavier Bichat  (1771-18Bichat  (1771-18002)2) Themelues i Histologjise.Themelues i Histologjise.Perdori i pari fjalen ind “tisse”dhe pershkroi 21 lloje Perdori i pari fjalen ind “tisse”dhe pershkroi 21 lloje indesh pa perdorur mikroskop. indesh pa perdorur mikroskop.

A.Mayer A.Mayer Ne vitin 1819 qe i pari qe perdori termin Histologji Ne vitin 1819 qe i pari qe perdori termin Histologji Histos=Ind Logos = shkence ( gre)Histos=Ind Logos = shkence ( gre)

Jacob Henle(1801-1858) dhe Rudolph Von Jacob Henle(1801-1858) dhe Rudolph Von Kolliker(1817-1905) Kolliker(1817-1905) Ne vitin 1841shkruan librin e pare per HistologjiNe vitin 1841shkruan librin e pare per Histologji

Golxhi

Kolliker

TEORIA QELIZORETEORIA QELIZORE

16651665 Robert HookRobert Hook zbuloi qelizat dhe zbuloi qelizat dhe emertoi si te tilla. “emertoi si te tilla. “Celule” = dhomezaCelule” = dhomeza. .

Leewenhoek, Robert BrownLeewenhoek, Robert Brown dhe dhe Purkinje Purkinje kontribuan ne zbulimin e kontribuan ne zbulimin e berthames. berthames.

Nucleus = arreNucleus = arre

1839 Schlaiden & Schwann1839 Schlaiden & Schwann formuluan formuluan teorine qelizore:teorine qelizore:

Te gjitha organizmat e gjalla kane qelizen si Te gjitha organizmat e gjalla kane qelizen si njesi morfologjike dhe funskionale. njesi morfologjike dhe funskionale.

QELIZAQELIZA

Njesi elementare qe nderton Njesi elementare qe nderton organizmat e gjallaorganizmat e gjalla

Njesi fondamentaleNjesi fondamentale Pjese integrale e organizmitPjese integrale e organizmit Potencialisht e afte te jete autonome. Potencialisht e afte te jete autonome. Pjeseza me e vogel e protoplazmes Pjeseza me e vogel e protoplazmes

e me nje autonomi te caktuar e me nje autonomi te caktuar funksionale. funksionale.

1855-58 Virchow zbuloi prejardhjen 1855-58 Virchow zbuloi prejardhjen e qelizave dhe lidhjen e tyre me e qelizave dhe lidhjen e tyre me patologjine. patologjine.

OBJEKTI I HISTOLOGJISEOBJEKTI I HISTOLOGJISE

Studion tiparet karakteristike Studion tiparet karakteristike strukturore te Qelizave, Indeve, strukturore te Qelizave, Indeve, Organeve .Organeve .

Lidhjen e tyre me funksionin. Lidhjen e tyre me funksionin. prejardhjen e qelizave, rolin e prejardhjen e qelizave, rolin e

trashegimise .trashegimise .

Ne nivelin :Ne nivelin : MikroskopikMikroskopik UltramikroskopikUltramikroskopik Molekular Molekular

Nenndarjet e histologjiseNenndarjet e histologjise

CitologjiaCitologjia Histologjia e pergjitheshmeHistologjia e pergjitheshme Histologjia specialeHistologjia speciale

Histologjia pershkrueseHistologjia pershkruese Histologjia eksperimentaleHistologjia eksperimentale Histologjia krahasueseHistologjia krahasuese HistofiziologjiaHistofiziologjia

Histologjia pershkrueseHistologjia pershkruese

Anatomi mikroskopikeAnatomi mikroskopike Studion formen dhe strukturen e Studion formen dhe strukturen e

organit nga niveli makroskopik deri organit nga niveli makroskopik deri ne ate ultramikroskopikne ate ultramikroskopik

Perdor kryesisht mikroskopine (optike Perdor kryesisht mikroskopine (optike dhe elektronike) dhe elektronike)

Prezantimi i kultures in vitro hapi nje Prezantimi i kultures in vitro hapi nje fushe te re veprimi ne histologji. fushe te re veprimi ne histologji.

Krijoi mundesine per zhvillimin e Krijoi mundesine per zhvillimin e histologjise eksperimentale dhe histologjise eksperimentale dhe histofiziologjisehistofiziologjise

Kultura in VitroKultura in Vitro Metode eksperimentale per studimin e Metode eksperimentale per studimin e

qelizave dhe indeve te gjalla. qelizave dhe indeve te gjalla. U zbulua nga Ross Harrison ne 1907. U zbulua nga Ross Harrison ne 1907.

Kontribuan edhe Carrel, Warren, Kontribuan edhe Carrel, Warren, Lewis. Lewis. Perdor terrene ushqyese ( natyrale Perdor terrene ushqyese ( natyrale

ose artificiale)ose artificiale) Metoda aseptike dhe antiseptikeMetoda aseptike dhe antiseptike Termostat Termostat

Qelizat qe kultivohen jane te afta te Qelizat qe kultivohen jane te afta te levizin, shumohen diferencohen.levizin, shumohen diferencohen.

Histologjia eksperimentaleHistologjia eksperimentaleOBJEKTI:OBJEKTI: Kerkime eksperimentale ne morfogjenezeKerkime eksperimentale ne morfogjeneze Ndjekja ne dinamike per nje kohe e Ndjekja ne dinamike per nje kohe e

veprimtarise jetesore te qelizesveprimtarise jetesore te qelizes Ndryshimet qe lindin nen veprimin e faktoreve Ndryshimet qe lindin nen veprimin e faktoreve

te ndryshemte ndryshem Dinamiken e ndarjes qelizoreDinamiken e ndarjes qelizore Studimin e mekanizmave te kontrollit Studimin e mekanizmave te kontrollit

metabolik si dhe te kontrollit te veprimit te metabolik si dhe te kontrollit te veprimit te hormonevehormoneve

Ekperimente per transformime malinje te Ekperimente per transformime malinje te qelizave normaleqelizave normale

Nder reaksionet mes qelizaveNder reaksionet mes qelizave Raportet qelize-virusRaportet qelize-virus Kerkime citogjenetikeKerkime citogjenetike Mikromanipulimi mekanikMikromanipulimi mekanik

HISTOFIZIOLOGJIAHISTOFIZIOLOGJIA

Ka si objektKa si objekt::

Kuptimin funksional te strukturave Kuptimin funksional te strukturave dhe substrukturave:dhe substrukturave:

Zbatim i ligjit themelor te Zbatim i ligjit themelor te dialektikes: dialektikes:

Forma lidhet me permbajtjenForma lidhet me permbajtjen

HistokimiaHistokimia QellimiQellimi: Lokalizimi I perberesve kimike ne : Lokalizimi I perberesve kimike ne

nivel qelizor, indor ose subqelizor. nivel qelizor, indor ose subqelizor.

TeknikaTeknika: Perdor substanca te cilat lidhen me : Perdor substanca te cilat lidhen me struktura te vecanta ne qeliza dhe japin struktura te vecanta ne qeliza dhe japin ngjyre karakteristike. ngjyre karakteristike.

Perdor ngjyrime te zakonshme ( H&E) ose Perdor ngjyrime te zakonshme ( H&E) ose specialespeciale

Ngjyruesi i zakonshemNgjyruesi i zakonshem (universal): (universal):HEMATOKSILINEHEMATOKSILINE – – EOZINEEOZINE (bazik dhe acid) (bazik dhe acid)Ngjyrime specifikeNgjyrime specifike::SudanSudan, , SharllahSharllah, , Acid OsmikAcid Osmik - -per lipidetper lipidetP.A.SP.A.S - per - per KarbohidratetKarbohidratetGomori - per Gomori - per proteinatproteinat

histokimiahistokimia

Gomori H-E Gomori H-E P.A.S P.A.S

ImunohistokimiaImunohistokimia

Zbulon elemente te Zbulon elemente te vecante ne qeliza apo vecante ne qeliza apo indeinde

Ne baze ka lidhjen e Ne baze ka lidhjen e antigjenit me antitrupinantigjenit me antitrupin

Antitrupi shenohet me Antitrupi shenohet me markues fluoreshent markues fluoreshent apo radioaktivapo radioaktiv

Aplikohet mbi preparatAplikohet mbi preparat Shikohet meShikohet me

mikroskopin perkates.mikroskopin perkates.

Lokalizimi i joneve te Ca ne formimin e kockes me imunohistokimi.

Mikroskopi optikMikroskopi optik

Instrumenti Instrumenti kryesor ne kryesor ne vrojtimin e vrojtimin e preparateve preparateve histologjike pasi histologjike pasi jane ngjyrosurjane ngjyrosur

Me perparimin e Me perparimin e teknologjise ka teknologjise ka pesuar pesuar modifikime te modifikime te shumta. shumta.