Kinderwerkmethode

Er op uit!

Het lesrooster op hoofdlijnen

Er op uit! is een initiatief van Ronald en Ina Blonk Wij verlangen er naar dat veel kinderen voordeel zullen hebben van deze methode. Om de methode te ontwikkelen hebben wij veel tijd en geld geïnvesteerd en wij willen je vragen om op Koninklijke manier om te gaan met de beschikbaar gestelde informatie. Dus delen van informatie met anderen om hen enthousiast te maken voor Er op uit!, ja graag. Het kopiëren en gebruiken van de informatie zonder onze toestemming is niet toegestaan. April 2016

3

Bijbelrooster op hoofdlijnen Met Er op uit! gaan de kinderen in zes jaar tijd twee maal van voor tot achter door de Bijbel. Dit gebeurt onder andere aan de hand van het leesrooster de Driejarige Tora-Cyclus (DTC). De reden dat we de DTC als uitgangspunt hanteren staat na het zesjarige lesrooster uitgelegd.

Keuze voor verhalen en onderwerpen Lang niet alle verhalen kunnen worden behandeld in zes jaar tijd en daarom moeten er keuzes gemaakt worden. Het hoofdthema van de hele methode is het eerste en het tweede Woord. De verhalen die gekozen zijn werken deze twee Woorden uit. Het eerste Woord gaat over God liefhebben boven alles, zodat Hij bij ons kan wonen. Hoe doe je dat? Het tweede Woord gaat over je naaste liefhebben als jezelf. Dit gaat over gerechtigheid naar anderen uitoefenen in je leven. Wij kiezen expliciet voor het woord Woord met een hoofdletter in plaats van gebod.

Ten eerste omdat de Bijbel dit zo zelf noemt in Exodus 34:28 …. en Hij schreef op de tafelen de woorden van het verbond, de Tien Woorden. Zie ook Deutronomium 4:13 en 10:4. De term tien geboden is iets wat de vertalers later hebben toegevoegd en wat bij ons is ingeburgerd.

Ten tweede omdat in de joodse traditie ook over de Woorden van God gesproken wordt. Voor meer uitleg hierover verwijzen wij naar het boek ‘Gebeitelde woorden, sprekende taal’.1

Ten derde, omdat dan ook veel beter te begrijpen is dat Jezus de vervulling van het Woord is en zelf het Woord genoemd wordt.

1 Gebeitelde woorden Sprekende taal – Verkenning van de Tien Woorden in de joodse traditie 1, blz.

15-17 Dodo van Uden, Niek de Wilde, Henk Scholder, B. Folkertsma Stichting voor Talmudica.

4

Het zesjarige lesrooster Hieronder staan per jaar de hoofdthema’s die behandeld worden beschreven. De tekeningen proberen in een plaatje het hoofdthema per jaar te vangen.

Jaar 1: Kinderen 6-9 jaar | Genesis Thema’s van dit jaar: Schepping en God maakt een mens God schept de wereld en de mens met een plan. God verbindt zich aan Zijn schepping en daardoor is Hij is te kennen. Het eerste belangrijke element is dat de mens naar Zijn beeld is geschapen. We zullen er uitgebreid bij stilstaan wat dit voor de kinderen betekent. Als we naar de schepping kijken, zien we dat er een God moet zijn die boven alles is. Uit de familieverhalen komt naar voren dat God denkt in relaties, in beloftes en vervulling van deze beloftes. Het grote plan gaat door, ondanks de misstappen van alle mensen. God wijst niet af, maar herstelt, verbindt zich, zegent, etc.

5

Jaar 2: Kinderen 6-9 jaar | Exodus – Deuteronomium – Jozua - Richteren en Koningen Thema van dit jaar is: God wil bij ons wonen Het volk van God wordt BEVRIJD en uitgeleid. God brengt ze naar ZIJN land, het aan Abraham beloofde land, een land van melk en honing. Het volk is echter geen volk. God gaat ze vormen tot volk dat een beeld is van Zijn karakter. Een volk waar Hij Koning van is. Een Koning vaardigt wetten uit die goed zijn voor Zijn volk en die laten zien wat het karakter is van deze Koning. Het is een rechtvaardige en liefdevolle Koning die opkomt voor de zwakke. Deze geboden worden samengevat in het tweede Woord: heb je naaste lief als jezelf. Het wordt een volk waaronder Hij zelf wil komen wonen. Dat gaat zo maar niet. Daarom geeft God Zijn Tora waarin Hij hen vertelt hoe ze Hem in hun midden kunnen hebben, zonder verteerd te worden. Hij wil ze daar niet onkundig over laten. Dit is samen te vatten in het Eerste Woord, heb God lief met heel je hart. In dit jaar worden verhalen verteld die zo gekozen zijn dat bovenstaande thematiek zichtbaar wordt. Deze verhalen gaan over de uittocht, de inname van het land, de tijd van de richteren en de koningen. Jaar 3: Kinderen 6-9 jaar | Evangeliën en Handelingen Thema van dit jaar is: Er op uit gestuurd! Eerst wordt het leven van Jezus chronologisch behandeld, om te laten zien dat Jezus volledig een kind van de Tora was. Een bijzonder kind, maar Hij is de vervulling van de Tora in alle aspecten. Anderzijds is Hij de ‘beloofde’, de Messias die Zijn Koninkrijk komt vestigen. Het is echter niet een aards koninkrijk, maar een Hemels Koninkrijk en Hij is de Koning van de inwoners van het Koninkrijk. In Zijn leven ontvouwt zich een aantal zaken:

Hij komt de Vader bekend maken;

Het Evangelie / Goede nieuws is bedoeld voor de hele wereld;

Het Koninkrijk der Hemelen wordt gevestigd in de Hemel (maar nog niet op aarde). Het komt uiteindelijk natuurlijk wel vanuit de Hemel op deze aarde, dus is onze dienst hier en nu (het trouw zijn in de kleine dingen) een belangrijk getuigenis van de komende Koning;

Hij is de Koning van mensen die in Hem geloven. Mensen die in Hem geloven, ontvangen vergeving van zonden en eeuwig leven, en de Heilige Geest.

Het tweede gedeelte gaat over hoe dit Hemels Koninkrijk zich uitbreidt en hoe mensen uit alle volken zich aansluiten bij deze Koning. Het is ook de tijd van de heilige Geest, de Geest van God, die nadrukkelijk mensen de weg wijst en hen helpt, vertroost etc.

6

Jaar 4: 10-12 jaar | Genesis Thema van dit jaar: Relaties en God kiest een mens Het boek Genesis laat zien dat God, mens en schepping met elkaar verbonden zijn. Het handelen van de mens heeft grote gevolgen, voor hemzelf, voor de schepping en voor de menselijke samenleving. Als de mens zich van Gods onderwijzing (Tora) afwendt, dan heeft dit enorme gevolgen. Maar wanneer de mens leert Gods stem te verstaan en te gehoorzamen, volgt zegen op zegen. Ondanks alle falen is Genesis een boek van hoop. Want door alle verbrokenheid die de mens over zich afroept, maakt God een nieuw begin, waarin steeds duidelijker wordt wat Zijn grote plan is. De verbroken relaties worden uiteindelijk in het Messiaanse Rijk hersteld (). Belangrijk uitgangspunt is het Gods- en mensbeeld: God is geen platonisch wezen, maar is zelf een relationeel Zijn/Ik Ben. In de drie-eenheid geven ze aan elkaar en zijn ze met elkaar verbonden in een afhankelijke houding. Je ziet dat de Zoon de Vader dient in alles en dat de Vader alles in handen geeft van de Zoon. De Heilige Geest neemt uit de Zoon en de Vader. De mens is geschapen naar Zijn beeld. En de mens is dan niet Adam, maar is Adam (man) en Eva (vrouw) en gemaakt om zich te vermenigvuldigen. Niet om op zichzelf te blijven. En God koos ervoor zich met zijn schepping en met de mens te verbinden. In de Bijbel vinden we immers geen almachtige/totaal andere (dus Platoonse) God, maar een God die Zijn hart laat zien, geraakt kan worden, zich zelfs als Minnaar openbaart. Jaar 5: 10-12 jaar | Exodus – Deuteronomium – Jozua - Richteren en Koningen - Ballingschap Thema van dit jaar is: Leven in Gods koninkrijk Jaar 5 behandelt nagenoeg dezelfde boeken als in jaar 2, maar nu komen nu de diepere lagen aan de orde. De kinderen gaan de tien Woorden en verschillende geboden van de Tora vertalen naar het dagelijks leven van nu. Als een uitwerking van het eerste Woord ontdekken ze hoe ze met God kunnen leven, door instellingen als: de tabernakel; het priesterschap en de priesterdienst; de feesten. Deze instellingen bekijken we in het licht van Jezus die de vervulling is van al deze zaken. Als een uitwerking van het tweede Woord behandelen we de geboden die gaan over recht en rechtvaardig handelen. In het tweede deel, Richteren, Koningen en de ballingschap, ontdekken de kinderen hoe God werkt door mensen die hem trouw zijn, koningen en gewone mensen. De gewone mensen zijn vaak profeten, die van beroep meestal boer waren. Ze leren over recht en onrecht, en zien daarmee iets van de samenleving die God op het oog heeft.

7

Jaar 6: 10-12 jaar | Evangeliën en brieven Thema van dit jaar is: Klaar om Jezus te volgen Dit jaar ontdekken de kinderen door de gelijkenissen en redevoeringen dat wat Jezus leert niet anders is dan wat God in de Tora al had gezegd. Anderzijds zien ze wel dat door de komst van Jezus alles letterlijk en figuurlijk in een ander licht is komen te staan. Want alleen door Hem is herstel mogelijk van wat kapot is gegaan in het paradijs. Het beloofde herstel tussen God en mens, mensen onderling, de mens met zichzelf en de mens en de aarde vindt plaats. at laatste is misschien nog wel het minst zichtbaar en zal pas bij Zijn wederkomst echt zichtbaar worden. Het tweede deel zal ingaan op geloofszaken die naar voren komen in de brieven. De kinderen bouwen een stevig fundament in het geloof in Jezus Christus, de liefde van de Vader en de Kracht van de Heilige Geest, zodat de vrucht van de Heilige Geest zichtbaar kan worden in hun leven en zij God zullen weerspiegelen in deze wereld.

8

Routekaart: de Driejarige Tora-Cyclus als lesrooster We maken bij deze kinderwerkmethode gebruik van de Driejarige Tora-Cyclus (DTC)2 als basis voor het lesrooster. De cyclus vindt naar aangenomen wordt, zijn oorsprong in de tijd van Ezra, toen zich de oorspronkelijke canon van het Oude Testament vormde, in de vierde eeuw voor Christus. De belangrijkste aanwijzing hiervoor is dat de feesten van Leviticus 23 driemaal thematisch naar voren komen in de verhalen op het moment dat de feesten plaatsvinden3. Dat kan eigenlijk alleen rond die tijd zo zijn geredigeerd. Ze komen naar voren op de juiste plaats en tijd wanneer je haar in drie jaar wekelijks leest, startend op 1 nisan. Over het gefixeerd (in een vastgelegd leesrooster) gebruik van de DTC is alleen met zekerheid te stellen dat er een op de DTC gebaseerd rooster gangbaar was in de Palestijnse tak van het Jodendom tussen 600 en 1300 na Christus. Er zijn aanwijzingen dat voorlopers hiervan al tot ver voor Christus in de Palestijnse en Egyptische synagogen gangbaar waren,. Op verschillende plekken vinden we in het Nieuwe Testament een duidelijke opeenvolgende thematische samenhang met de DTC. Daaruit weten we hoe intens de Joodse samenleving in Jezus' dagen door de DTC gekleurd was, en hoe dit een stempel heeft gedrukt op de nieuwtestamentische geschriften. Deze koppeling tussen Tora en de Evangeliën maakt het gebruik van de DTC een zeer krachtig leesrooster. Maar er zijn meer redenen om te kiezen voor dit rooster. Deel van het rooster van de Tora + Psalm overgenomen van Monshouwer.

Deel van het rooster van Markus dat ongeveer synchroon loopt met de thema’s in de Tora lezing. Overgenomen van Monshouwer.

2 Voor de historische achtergronden van deze cyclus maken we vooral gebruik van het onderzoek dat

is gedaan door dr. D. Monshouwer en de voorlopige onderzoeksresultaten van Kees Bloed, in vervolg op wat Monshouwer heeft ontdekt. De resultaten van dit onderzoek worden naar verwacht in 2017 gepubliceerd. 3 Markus en de Torah, pg. 16, Dr. D. Monshouwer

9

Alternatieve leesroosters Aan protestantse zijde zijn er niet zo veel alternatieve leesroosters. De Raad van Kerken geeft het oecumenische leesrooster uit. Dit wordt door veel kerken gevolgd, maar heeft enkele nadelen voor een kinderwerkmethode:

Het leesrooster gaat kris kras door de Bijbel heen, zonder duidelijke lijn;

Een leerlijn met leerdoelen is hier moeilijk op te baseren;

Doordat een diepere onderlinge samenhang ontbreekt, blijft de Bijbel op het niveau van een verhalenboek hangen. Daar zijn lastig handvatten aan te verbinden voor de vorming van de nieuwe generatie christenen.

Andere Bijbel leesroosters voor het gebruik bij kinderwerkmethodes zijn niet of nauwelijks voor handen. De meeste kinderwerkmethodes kiezen er daarom voor de lijn thematisch op te bouwen en daaromheen Bijbelverhalen te kiezen. Voordeel daarvan is dat je kunt werken aan de relatie met God en belangrijke aspecten van de christelijke geloofsbelijdenis aan de orde kunt laten komen. Nadeel van deze werkwijze is dat het maar beperkt inzicht geeft in de lijnen door de Bijbel. Het praktische leven komt beperkt aan de orde.

Hoe is de Driejarige Tora-Cyclus dan wel geschikt voor een kinderwerkmethode?

Er is een aantal redenen om voor de Driejarige Tora-Cyclus te kiezen: A. De Tora leent zich er voor om de hele Bijbel aan bod te laten komen. De Tora-lezing

is het startpunt en de basis van waaruit de Bijbel in zijn geheel wordt onderwezen. De Bijbel komt hierdoor als één geheel over op de kinderen. Wij beschouwen het Oude en het Nieuwe testament dan ook als één verhaal, waar God de Vader en Jezus Christus, door de Heilige Geest van het begin tot het einde centraal staan.

B. De Tora gaat over het LEVEN met God. Er staan veel praktische zaken over het leven in en het geeft veel ruimte om rentmeesterschap mee te nemen in de leerlijn.

C. Wij vinden het belangrijk om de kinderen een Bijbelse manier van naar de wereld kijken mee te geven. We noemen dit het Hebreeuwse denken.

D. Het legt een fundament om de rest van het leven op te bouwen. Door deze onbegrijpelijke boeken voor de jeugd uit te leggen zal er liefde voor God en Zijn Woord ontstaan en ook liefde voor zichzelf als dienaar van mensen en rentmeester van de schepping.

Uitleg bij A: De Bijbel in zijn geheel laten spreken

De Tora bevat het basisontwerp van Gods plan. Ezra (of zijn school) heeft de Tenach (het ons bekende OT) samengesteld. Hij heeft ervoor gekozen om het leesrooster, de DTC integraal op te nemen in de Tora gekoppeld aan de Psalmen. Honderden jaren heeft deze lezing in vele synagogen gefunctioneerd. Nog steeds wordt de Toralezing in jaarlijkse vorm gelezen, omdat er een sterk geloof onder de Joden is dat Gods hele plan met de wereld is neergelegd in de vijf boeken van Mozes. De Tora bevat het ontwerp van Gods plan, de rest is uitwerking. Zonder de Tora te kennen kan de rest niet volledig begrepen worden.

Het maakt het mogelijk het Evangelie beter te begrijpen. Uit onderzoek van o.a. Miskotte, Elderenbosch en Monshouwer, blijkt duidelijk dat de Tora het abc van het

10

Nieuwe Testament vormt en dat er verbanden zijn die aansluiten bij de DTC. We kunnen het Evangelie veel dieper begrijpen wanneer we die verbanden zien.

Uitleg bij B: Praktisch redenen

Alle aspecten van het LEVEN komen op een systematische wijze aan de orde, zodat een natuurlijke manier een levensstijl ontwikkeld wordt in lijn met Gods richtlijnen.

Uitleg bij C: Hebreeuws denken/Gods denken

Gods feesten krijgen een prominente plek in ons leven, zoals God het bedoeld heeft. Door de Toralezing te volgen, is het gemakkelijk om te wennen aan een leesritme. We leren dan te bewegen op de ritmes die God in de schepping heeft gelegd en die Hij gebruikt om Zijn heilsplan uit te voeren. We gaan niet alle Joodse feesten vieren, want Joden vieren ook geen 5 mei, dat is een Nederlands feest. De feesten die door God zijn ingesteld zijn: de Sabbat, Pasen, Beweeggarve en ongezuurde broden feest, Pinksteren, het Trompettenfeest, Grote verzoendag, Loofhutten en de Achtste dag.

Als christenen sluiten we ons aan bij de huidige Joodse religieuze beleving zonder Joods te willen worden en we laten de Jood in zijn waarde. Weliswaar lezen de joden de Tora nu in een jaarlijkse cyclus, maar dat neemt niet weg dat zij de Tora nog steeds als leidend zien in hun geloof. Hiermee heffen we een schijnbare tegenstelling op: de Joden die leven vanuit de Tora (in onze ogen de Wet) en de christenen die leven vanuit het Evangelie (de genade). Wij geloven namelijk dat de Tora evenveel Evangelie in zich heeft als de Evangeliën en omgekeerd het Nieuwe Testament net zoveel wet (of misschien wel meer) in zich heeft als de Tora.

Met de Tora als uitgangspunt voor het rooster wordt ons denken omgeschakeld naar het Hebreeuwse denken. Door de Tora als startpunt te nemen en goed te luisteren naar deze teksten en deze te gaan uitvoeren, geven we onszelf de kans om Hebreeuws te gaan denken en te gaan leven vanuit de verwachting van de Messias van Israël en het Messiaanse Koninkrijk.

Uitleg bij D: De Tora begrijpen

De vijf boeken van Mozes, de Tora, kunnen alleen begrepen worden door ze in de praktijk toe te passen. De kinderen zullen gaan ervaren dat de aanwijzingen in de Tora nog steeds betrouwbare richtlijnen zijn om naar te leven. Genesis bespreekt de oorsprong van het leven en van de mens en geeft daarmee antwoord op vragen die van existentieel belang zijn voor ieder mens. In de andere vier boeken geeft God onder andere een blauwdruk voor een rechtvaardige samenleving. God vertelt ook onder welke voorwaarden Hij onder de mensen kan wonen. Hierdoor laat God zich in Zijn hart en ziel kijken. Op de Evangeliën na, zijn er geen boeken in de Bijbel waar we God tastbaarder tegenkomen dan in deze boeken.

Ronald Blonk April 2016

11

Contactgegevens

Ronald Blonk – Projectleider Er op uit! | 06-48127082| ronald@kinderwerkeropuit.nl Website: kinderwerkeropuit.nl

12