Liderlik ve Motivasyon

Yrd. Do. Dr. Alev EliLiderlik ve MotivasyonKreselleme ve LiderlikKreselleme ve liderlik20. yzyln ikinci yarsnda Biliim ve letiim Teknolojilerinin gelimesiyle ortaya kan ekonomik, politik ve sosyal alanlarda etkisini gsteren bir sre, iletmelerin kresel rekabet kurallarna uyma gereksinmesi domutur.Srei besleyen temel kaynaklarTicaretSeyahatletiim Sreci etkileyen kresel glerSosyal gdlemeye ilikinTeknolojik yeniliklere ilikinEkonomik yeniletirmeye ilikin (yabanc yatrmlar, borsalar, dviz, enerji piyasas)Politik reformasyona ilikin

Kreselleme ve liderlikletmelerUluslararas rekabet > Yatrm ve ticaretBaar > Uluslararas ynetimsel bak asYnetici: vizyon sahibi, ynetim+liderlik yetileriLiderlik: Bir organizasyonu ve alanlarn baarya ulatran bir etkileme sreciFormal bir sre olmayabilirYetkileri olmayabilirLiderStratejiletme amalarStratejik planlama ile iletmeyi d etkilere, zayf olduu durumlara kar korumastnlkleri frsatlara dntrebilmeKreselleme kavramBelli fikirler, grler, pratikler, teknolojiler, kurumlar, vb. kresel lekte bulunur hale gelmesiDnya leinde ulusal kimliklerin, ekonomilerin, snrlarn zlmesiSosyal hayatn kresel sreler tarafndan belirlenmesiDnyada ekonomik bir btnn olumasKresel kltrn ortaya kmasDnya pazarlarna almaDnya ile btnlemeTm dnyay serbest kresel bir pazar olarak grmeBT gelimeleri ile mekansal uzaklklardan kaynaklanan farkllklarn ortadan kalmasKresellemenin boyutlarUluslararas yatrm (yabanc sermaye yatrm) Bir lkede yerleik kii ve kurulularn kendi lke snrlar dnda varlk edinmeleri. Mali yatrm (uluslararas portfy yatrm): tahvil, hisse senediDorudan yabanc sermaye yatrmlar: bina, fabrika, arazi, retim tesisiD yardm, ticari kredilerTeknoloji transferi ve istihdam artleri teknoloji ve ynetim bilgisi getirerek ifgc verimlilii, mal ve hizmet retiminin kalitesi artarhracat artrarak dviz kazancletmecilik ile i ve d pazarlamann gelimesilke ekonomisinin dnya ekonomisi ile btnlemesi

Kresellemenin boyutlarUluslararas iletmelerKresel irket birok lkede faaliyet gsterir ama dnya tek bir pazarm gibi grrok dk maliyet farklar ile ve nemli lde sabitlik tayan biimde retimde bulunur Her yerde ayn rn ayn biimde satarHammaddeyi uygun herhangi bir lkeden alr, emei daha dk bir deere baka bir lkeden temin eder ve rn baka bir lkenin pazarnda sata sunarDzgn ileyen bir kresel mekanizma oluturarak birden fazla lkede ubelere veya bal irketlere sahiptirKresellemenin boyutlarUluslararas ticaret1990 yllardan itibaren hz kazanmtrHem yabanc lkelere daha fazla mal ve hizmet sat, hem de dier lkelerde iletmeler kurulmasABD, Japonya ve Almanya endstrilemi glerDou Avrupa lkeleri birleik Pazar ekonomisiHong Kong, Gney Kore, Tayvan ve Singapur ile balamRusya ve in son yllarda nemli bir yere sahip olmuturKresellemenin boyutlarretimde kresellemeYenilikilik ve buna bal olarak gelien yeni rekabet anlay iletmeleri Aratrma-Gelitirme (ArGe) faaliyetlerine zorlamaktadralma birimlerinin boyutlar klmektedirYeni teknolojik geliimler Ulatrma ve iletiim maaliyetlerini azaltmtrretim srecinin planlama ve tasarm aamasndan en son montaj aamasna kadar farkl blmlere ayrarak dnyann ok farkl blgelerinde srdrlebilmesi ekonomik olarak mmkn hale gelmitir

Kresellemenin boyutlarTketimde kresellemeBirincil gereksinimler (nefes alma, yeme, ime, korunma)kincil gereksinimler (elenmek, paylamak, sevmek, sevilmek, kendini gerekletirmek, gruba ait olmak)Tketimde snrlar ortadan kalkmtrGda maddesi retildii blgeden, ok uzak bir alana tazeliini koruyarak ulamaktadrKresel mallar gelimekte olan lkelerin en cra kelerine bile ulaabilmektedirKresellemenin boyutlarFinansal kresellemeSermayenin herhangi bir lke, blge, corafya snrlar iinde faaliyette bulunmasn engelleyecek bir dzenlemenin olmamasdrSermayenin kresellemesi nndeki engellerin kaldrlmasUluslaras sermaye mobilitesinin kolaylkla gerekletirildii bir sretirBT gelimeler para ve sermaye piyasasndaki ilem hzn artrmtrKresellemenin boyutlarTeknolojik kresellemeFiziki snrlar ortadan kalkmtrResmi ve kamu hizmetleri ve kurulular, Sivil toplum rgtleri, meslek kurulular, uluslararas kurumlar, askeri kurumlar, ArGe kurumlar, strateji kurulularnn A yaps ile balantlar salanmtrTeknoloji hem kresellemeyi desteklemekte hem de kresellemeye bal olarak gelimektedirRekabet ortamn yeniden ekillendirmekteDnya zerinde kurum ve bireylerin alma tarzn deitirmektedirStrateji alannda etkileri:Bilgi Gvenlii, Askeri operasyonlar

Kresellemenin boyutlarYnetimin kresellemesiBilimsel ncesi ynetim (1980 ncesi), Bilimsel ynetim (endstri devrimi)Post-modern ynetim: Kresel rekabet ortamnn getirdii glkten ivme alarak teknolojinin getirdii olanaklar kullanarak yeniliki, esnek, bilgiye dayal, paylamc ve katlmc ynetimi benimseyen insan merkezli bir anlay

Kresellemenin boyutlarYnetimin kresellemesiAmaca ynelik olmaGrup faaliyetlerinsani zellik tama birlii gerekliliiblm ve uzmanlamaKoordinasyon (uyum) salamaYetki bulundurmaHiyerarik yapHer trl organize faaliyette bulunma

Kresellemenin boyutlarYnetimin kresellemesiABD: sosyo-kltrel deerler gz ard edilmi yenilikler ve teknolojiler nemsenmiJaponya: sosyo-kltrel deerler ok nemsenmi ve alanlar mr boyu iletmelere bal kalmKarlkl etkilenmekte ve birbirine benzer, yada eksikleri kapatr hale gelmilerdiruluslararas dnmek Baarl kresel yneticiler iin etkili ynetim iin dnyann her tarafn ve farkllklar ynetmek gereklilii

Kresellemenin boyutlarYnetimin kresellemesiUluslararas alan iletmelerin st ynetimleri Ulusal faaliyetlerden ok farkl sorunlar ve zmleri kendi insiyatifleri dnda sorunlarla karlamaktadrlke d pazarlar aratrmalletmenin ihtiyalarn oluturan organizasyon yapsnda deiikliklere gitmelidirlke d faaliyetlere (ekonomik,vb) nem vermeli Seilen personelin kltrel yapsn uygun (etnik merkezli, ok merkezli, corafik merkezli) semelidir.

Salk Sektrnde Kresellemeuluslararas kurulular birok lkenin salk politikalarn etkilemektedirsalk alannda zelletirme uygulamalarn da desteklemektedir hizmet kalitesinin arttrlma abalar kresel kamu mallarnn oluumudur (Birlemi Milletler, Dnya Bankas ve IMF)bat tipi salk hizmetleri Dou (in, Asya) tbb ya da alternatif tp (ifaclk, bitkisel ve metafizik krler vb.)Salk Sektrnde KresellemeKreselleme, teorik temellerini ve uygulanma gerekelerini klasik liberal ekonomi teorisine dayandrmaktadr. Bu teorik yaklam, devletin toplumsal yaamdaki rollerinin kstlanmasn, ekonomik mdahale alanlarnn zelletirilmesini, kresel sermayenin ulusal snrlar iindeki alannn geniletil-mesi ve etkinliinin ulusal dzenlemelerle artrlmasn adeta gerekli klmaktadr. Kresel srecin hzlanmas gelimekte olan lkeler iin baz frsatlar ve faydalar ortaya karrken gelimi lkeler tarafndan kurallarn duruma gre deitirildii ve uyguland, yerel ve ulusal retim ve finans imkanlarnn daralmas giderek GO iin eitsizlik, isizlik, yoksulluk ve daha az eitimli, daha az salkl, dier deyile en temel beeri sermaye unsurlarna sahip olamayan kitlelerin oluumuna yol amtr. Salk Sektrnde KresellemeKresel dzeyde retim ve sunum yapan ok uluslu irketlerin ila ve tp teknoloji rnlerinin retiminde ve pazarlanmasnda egemen g olmalar salk ekonomisini ve ynelimlerini istedikleri gibi biimlendirmelerine izin vermektedir. Dier yandan kresel salk ekonomisinin geliimi birok hastaln yerel snrlar dnda ortak gelitirilen programlarla, teknolojilerle daha az maliyetli ve daha etkin sunumuna ortam salamaktadr. Kresel sermayenin artmasna ve hareket hzna paralel olarak, birok alanda olduu gibi salk sektrnde de zelletirme abalar ortaya kmtr. (tp teknolojileri biliim teknolojileri)Salk Sektrnde KresellemeSalk konusunda artarak devam eden bir kresel ibirlii sz konusu-dur. Bata Dnya Salk rgt (WHO) olmak zere saln birok alannda hizmet veren UNICEF, UNFPA, UNEP, FAO, ILO gibi uluslararas kurumlar bu kapsamda saylabilir. Trkiye de bu kurumlarn almalarna aktif olarak katlmakta ve ibirlikleri gelitirmektedir. Salk Sektrnde KresellemeKresellemenin salk sektrne olumlu etkileri:iletiim srelerini hzlandrmabilgiden ksa srede yararlanma olanaklarRekabetmteri odakl bir anlayn Toplam kalite ynetimi, hasta memnuniyeti, srecin hizmet ynnn iyiletirilmesi, verilen salk hizmetlerinin nitelik ve nicelik asndan llebilmesi, hasta bakm kalitesi, hasta haklar salk politikalarna yn vermek amacyla Dnya Salk rgt Ljubljana Bildirgesi (2000) Temel ilkeler;nsan onuru, eitlik, dayanma ve mesleki ahlak gibi deerler tarafndan motive olmak; Salkla ilgili kazanmlar hedeflemek; Toplumu hizmetin merkezinde grmek; Salk hizmetlerinde kaliteye odaklanmak; Salam bir finansman yaps oluturmak; Birinci basamak koruyucu salk hizmetlerine ynelmek; Kreselleme srecinde liderlikYnetici ve Lider kavramlarYnetici: Balar vastasyla i gren kiiYnetim iini meslek olarak yapan kiiLiderBelirli artlar altnda, belirli kiisel ve grup amalarn gerekletirmek zere, bir kimsenin bakalarnn faaliyetlerini etkilemesi ve ynelndirma sreci (Koel, 2001)Yneticilerden planlama ve rgtleme fonksiyonlarnn gerekletirmesi beklenir, Liderlerden sadece kendilerini izlemeleri iin kiileri etkilemesi beklenirKreselleme srecinde liderlikLiderlik yaklamlar1. zellikler yaklam: dier kiilerde olmayan zelliklerin bulunmas sonucu lider olmak (fiziki, yetenek, bilgi, deneyim, kararllk, tutarllk).2. Davransal Yaklam: kiinin davanlarnn dier insanlar zerinde etkili olmas sonucunda (bakalarna deer verme, iyi ilikiler, iletiim, etki ve sayg uyandrma, gven verebilme)3. Durumsal Yaklam: Liderin ortaya kt ortamn nem kazanmasdr, ortamdaki artlar kiinin liderlik zelliini kazanmasna yol aar (Gerekletirilecek hedefin nitelikleri, grup yelerininyetenekleri, lider kiinin yaps, zellikleri, deneyimi)

Kreselleme srecinde liderlikLiderlik TipleriOtoriter LiderDemokratik / Katlmc Liderzgr Brakc (Serbestlie dayal) / Pasif LiderKreselleme srecinde liderlikletmeler iin d evre evrensel olmaktaDnyann tm blgelerinde ve lkelerinde kan ve iletmeyi etkileyen yenilikler:EkonomikPolitikTeknolojikSosyo-kltrelletme ynetimleri ve yneticileri buunsurlar yakndan izlemeliKresel rekabet ortamnda varln srdrmeli Lider yneticiler tarafndan ynetilmeli

Kreselleme srecinde liderlikLider yneticiler tarafndan ynetilmeliKresel lider farkl kltrleri anlamal, onlara liderlik edebilecek zellikleri olmalok kltrl takm kurmalFarkl kltrden kiileri ayn vizyon altnda motive etmeliKltrel farkllklardan iletmeye yarar salamalKurulularda etik anlaya ok ynl adan bakmalKendi standartlarn blgesel standartlar ve planlara gre yeniden dzenlemeliKaynaklar Altay, A. (2007). Salik hizmetlerinin sunumunda yeni ailimlar ve Trkiye aisindan deerlendirilmesi . Saytay Dergisi, 64, 34-58.Paksoy, H.M. (2008). Kreselleme, Liderlik ve Liderlik teorileri. Liderlik ve Motivasyon. (Ed.) C. Serinkan.Nobel Yayn:Ankara