ligj.1 hyrje ne ekonomiksin menaxherial,

8/13/2019 Ligj.1 Hyrje Ne Ekonomiksin Menaxherial,

1/21

Hyrje n Ekonomiksin Menaxherial

Agon Dula, MSc

31 December 2013 1


2/21

far sht Ekonomiksi?

Ekonomiksi sht shkenca q studion marrjen evendimeve pr alokimin (shprndarjen) e resursevet limituara pr prdorime t ndryshme dhe sa m

racionale.

Tre pyetjet themelore:ka?

Si?Pr k (kujt)?

Mikroekonomia vs Makroekonomia.

31 December 2013 2


3/21

Rndsia e Ekonomiksit

sht e leht t identifikohen strategjit e suksesshme(dhe arsyet e suksesit) ose strategjit e dshtuara (dhe

arsyet e dshtimit) n retrospektiv. sht shum m evshtir t identifikohen strategjit e suksesshme oset dshtuara para se ato t ndodhin.

Luke Frueb dhe Brian McCann

Managerial Economics (2008)

31 December 2013 3


4/21

Ekonomia e Tregut

31 December 2013 4


5/21

ka sht Ekonomia e Tregut?

Ekonomia e Tregut sht nj sistem ekonomik n t cilinvendimet ekonomike dhe vendosja e mimeve prproduktet dhe shrbimet e ndryshme jan t udhhequra

vetm nga marrdhniet e gjithprfshirse t qytetarve

dhe bizneseve t nj vendi. Ktu prfshihet edhe njndrhyrje e vogl nga ana e qeveris apo nj planifikim i

vogl qndror.

Ekonomia e tregut sht e kundrta e e nj ekonomie me

planifikim kryesisht qndror, n t cilin vendimetqeveritare udhheqin pothuajse t gjitha aspektet eaktivitetit ekonomik t nj vendi.

31 December 2013 5


6/21

Mikroekonomia vs Makroekonomia

Mikroekonomia:

Studion vendimmarrjen dhe bashkveprimin eagjentve individual;

Koncentrohet n Krkes, Ofert dhe Tregje.

Makroekonomia:

Studion zhvillimin e ekonomis s gjithmbarshme, si

rezultat i vendimeve dhe bashkveprimeve tindividve;

Koncentrohet n Prodhimin e Brendshm, Papunsindhe Inflacionin.

31 December 2013 6


7/21

Origjina e Ekonomiksit Menaxherial

Si do individ tjetr, nj menaxher i nj firme biznesi duhet tmarr vendime n prballje me limitimet dhe prdorimetalternative t burimeve. N fakt, suksesi I nj firme biznesivaret kryesisht n efiiencn e shfrytzimit t resurseve tlimituara t cilat jan n dispozicion t firms.

Prandaj, ekonomiksi menaxherial sht zhvilluar si njinstrument i rndsishm n vendimarrje pr menaxhert.

Zhvillimi i Ekonomiksit Menaxherial si disiplin e veant ka njorigjin t vonshme. Libri i Joel Dean Ekonomiksi Menaxheriali publikuar n 1951 konsiderohet si pionier n kt disiplin.

31 December 2013 7


8/21

Definicioni i Ekonomiksit Menaxherial

Ekonomiksi Menaxherial sht mikroekonomi eaplikuar nprmjet vendimeve t marrura ngamenaxhert e bizneseve.

Mikroekonomia studion at se si firmat individuale osekonsumatort marrin ose duhet t marrin vendime ekonomikeduke pasur parasysh disa gjra, si jan:

1. Qllimet, stimujt (nxitjet), objektivat e tyre.2. Zgjedhjet, alternativat, problemet e tyre.3. Limitimet si jan inputet, burimet, parat, koha, teknologjia,

konkurrenca, faktort e krkess dhe oferts.4. T gjitha t mirat(cash apo noncash) shtes ose margjinale

dhe shpenzimet.5. Vlera n koh e paras.

31 December 2013 8


9/21

Koncepti i Ekonomiksit Menaxherial

Ekonomiksi menaxherial sht nj disiplin q merret meaplikimin e koncepteve ekonomike, teorive dhe metodologjivendaj problemeve praktike te bizneseve/firmave n mnyr qt formulojn vendime racionale menaxheriale pr zgjidhjen e

atyre problemeve.

EM prdor mjetet dhe teknikat e analizs ekonomike pr tzgjidhur problemet menaxheriale ose pr t arritur objektivat

e dshiruara t biznesit. sht ajo deg e ekonomiksit e cilashrben si lidhje mes teorive abstrakte dhe praktikavemenaxheriale. Bazohet n analiza ekonomike pr identifikimine problemeve, organizimin e informatave dhe vlersimin ealternativave.

31 December 2013 9


10/21

Koncepti i Ekonomiksit Menaxherial

Diagrami tregon se si Ekonomiksi Menaxherial siguronlidhjen mes ekonomiksit tradicional dhe shkencave t

vendimarrjes.Problemet

Menaxheriale

Teoria Ekonomike Shkencat e Vendosjes

EkonomiksiMenaxherial

Metodologjia Ekonomike:Descriptive ModelPrescriptive Model

Studimi i fushavefunksionale:Kontabilitet, Financa, dheMarketing

Vendimi

Optimal31 December 2013 10


11/21

Bazat e Ekonomiksit Menaxherial

Identifikimi i qllimeve dhe kufizimeve;

Brja e analizs margjinale;

Prdorimi i profitit ekonomik; Konsiderimi i nxitsve dhe sinjalizuesve;

Kuptimi i tregjeve;

Njohja e vlers n koh t paras.

31 December 2013 11


12/21

Identifikimi i qllimeve dhe kufizimeve

Roli i qllimeve:

Zgjedhjet bhen pr t arritur qllimet;

Qllimet e njsive dhe t nn-njsive.

Burimet jan t kufizuara:

Imponojn kufizime (pengesa);

Limitojn mundsit.

31 December 2013 12


13/21

Pes fuqit konkurruese t Michael Porter

Kufizimet n marrjen e vendimeveFaktort q influencojn qndrueshmrin e fitimit t

kompanis

1. Kushtet pr futjen n treg pr firmat e reja 2. Fuqia n treg e furnizuesve t inputeve 3. Fuqia n treg e blersve t produkteve

4. Rivaliteti n treg mes firmave aktuale 5. mimi dhe prezenca n treg e produkteve t ngjajshme

duke prfshir ato zvendsuese dhe komplementare.

31 December 2013 13


14/21

Analiza margjinale

Analizimi i kostos margjinale dhe benefiteve margjinalepr shkak t ndryshimeve.

Margjinale = shtes apo rritse

Shpenzimet dhe t hyrat q jan konstante ( fikse, q nukndryshojn) jan t eleminuara nga analiza

Ndryshimet q paraqiten n margjinjan ato q kan

rndsi Dy dimenzionet e rndsishme t ndryshimit jan:

drejtimi dhe magnituda

31 December 2013 14


15/21

Vendimet e Mira Ekonomike

T mirat margjinale > shpenzimet margjinale

Shembuj nga t mirat margjinale:

profiti

t hyrat shpenzimet

siguria

rreziku

Shpenzimet margjinale = e kundrta e t gjith ktyre shembujve

31 December 2013 15


16/21

Prdorimi i profitit ekonomik

Fitimi n baz t kontabilitetit

Fitimi ekonomik:

Kostoja oportune.

Shembull:Aktiviteti i nj picerie te vogl.

Qllimi: maksimizimi i vlers s aksionarve.

31 December 2013 16


17/21

Aktiviteti i nj picerie t vogl (I)

Artani ka nj piceri t vogl n qytetin e tij. Ai shtpronar i dyqanit.

T hyrat vjetore jan 100000 euro.

Shpenzimet vjetore jan 20000.

Fitimi vjetor sht 80000 euro.

Ky nuk sht Fitim Ekonomik!

31 December 2013 17


18/21

Aktiviteti i nj picerie t vogl (II)

Artani mund t punsohet me pag vjetore 30000.

Artani mund ta lshoj dyqanin e tij me qera pr

100000. Fitimi ekonomik sht:

Fitimi Ekonomik = 80000 - 30000 -100000 = -50000

Konkluzion:

Artani duhet ta mbyll picerin, ta lshoj dyqanin meqera dhe t punsohet n punn tjetr.

31 December 2013 18


19/21

Kuptimi i tregjeve

It takes two to tango: krkesa dhe oferta.

Interesat konfliktuale mes blersve dhe blersve.

Rivaliteti mes blersve:Aukcionet. Rivaliteti mes shitsve : Komunikimi mobil.

Qeveria dhe tregjet

Kuptimi i tregjeve sht elsi i suksesit n vendimetmenaxheriale.

31 December 2013 19


20/21

Vlera n koh e paras

Shum vendime kan implikime monetare prgjat njperiudhe t gjat kohore (R&D sht shembull tipik). Kjogj shkakton probleme specifike.

1sot ka vler m shum se 1nj vit m von.kostoja oportune e kapitalit

Prdorni vlern e tanishme t paras.

Shembull: Hulumtimet (R&D) e medikamenteve t rejamjeksore.

31 December 2013 20


21/21

Shembull: Hulumtimi i medikamenteve t reja

mjeksore

Zhvillimi i medikamenteve t reja mjeksore merr shumkoh dhe kushton shum:

12 vite dhe 802 M$ mesatarisht (Di Masi et al, J. ofHealth Economics, 2003). Ky sht nj investim gjigand.Kompanit farmaceutike tentojn t zhvillojn vetmbarra q pritet t shiten shum dhe q sjellin prfitime t

mdha. Si rezultat i ksaj nuk prodhohen barra prsmundje tipike q jan karakteristik e smundjeve tbots s tret. (Economist, 99/08/14).

31 December 2013 21

ligj.1 hyrje ne ekonomiksin menaxherial,

Documents