Bar MitswaWanneer een Joodse jongen de leeftijd van dertien jaar bereikt, wordt hij verantwoordelijk onder de joodse wet. Op dat moment wordt de jongen een bar mitswa (Hebreeuws: בר zoon van" - מצווהhet gebod"). Vóór deze tijd ligt alle verantwoordelijkheid bij de ouders.

Bat MitswaWanneer een Joods meisje de leeftijd van twaalf jaar bereikt, wordt zij verantwoordelijk onder de joodse wet. Op dat moment wordt het meisje een bat mitswa (Hebreeuws: בת dochter van" - מצווהhet gebod"). Vóór deze tijd ligt alle verantwoordelijkheid bij haar ouders.

ChanoekaChanoeka is een joods feest. In het Hebreeuws is het wat חנוכה of חנכה'toewijding' betekent. Het feest staat ook wel bekend als 'het feest van de lichtjes' (Chag Ha'Orot), inwijdingsfeest of toewijdingsfeest (weinig prominente Nederlandse vertaling). Het feest duurt acht dagen, ter nagedachtenis aan

het 'Chanoeka-wonder'. De eerste dag van dit feest begint na zonsondergang van de 24e dag van de joodse maand Kislev.

Davidster De david(s)ster (in het Hebreeuws: Maĝeen David, in het Nederlands-Jiddisch Moĝendovid) is een spiritueel symbool in de vorm van een hexagram, een combinatie van twee gelijkzijdige driehoeken.

Keppel Een keppel is een hoofddeksel dat traditioneel gedragen wordt door joodse mannen. Andere termen zijn kippah (Hebreeuws) of yarmulke (Jiddish en door Amerikanen veel gebruikt).

Ko(o)sjer Kasjroet (Hebreeuws: כשרות betekent "competentie") is het geheel van spijswetten dat in het jodendom bepaalt of voedsel wel of niet door joden gegeten mag worden. Voedsel dat aan deze spijswetten voldoet, wordt in het Nederlands traditioneel kosjer of koosjer genoemd

Liberale Joden Het liberale jodendom of progressieve jodendom ontstond in de 19e eeuw en had als doel om het historische jodendom met het moderne leven in overeenstemming te brengen, zodat strikte naleving van traditioneel godsdienstige wetten en rituelen niet langer een vereiste was.

Volgens deze meest liberale tak van de religie moeten de joodse wetten, de Thora, worden aangepast aan moderne omstandigheden.

Menora Een menora is een zevenarmige kandelaar. Het was het oude symbool voor het Hebreeuwse volk en een van de oudste symbolen voor het jodendom in het algemeen. De menora symboliseert het brandende braambos dat Mozes zag op de berg Sinaï. De traditionele menora heeft zeven armen. Tijdens het chanoeka feest gebruikt men een kandelaar met negen armen, de chanoekia.

Mezoeza Mezoeza (letterlijk: deurpost in het Hebreeuws) is een tekstkokertje dat volgens traditioneel Joods gebruik op deurposten wordt aangebracht. Het bevat de hieronder vermelde teksten uit Deuteronomium (Dewariem). Bij het aanbrengen ("aanslaan") van de mezoeza wordt de volgende zegen uitgesproken: Baruch atah adonai eloheinu melech ha'olam asher kid'shanu b'mitzvotav v'tzivanu likbo'a m'zuzah. Gezegend zijt gij, Heer onze God, Koning van het heelal, die ons heiligde met zijn mitzvot (613 geboden) en ons de mezoeza op de deurposten liet schrijven.

Niet-Religieuze Joden

niet-religieuze Joden, die wel bij het Joodse volk horen, maar het Jodendom niet belijden. Meer dan de helft van de Israëlische Joden (51%) noemt zichzelf seculier (niet-religieus).

Orthodoxe Joden

Het orthodox jodendom is een hoofdrichting binnen het jodendom die gekenmerkt wordt door de aanhankelijkheid aan het joodse heilige boek Thora (Groene boekje; in het jodendom 'Torah' of 'Tora') zoals deze in de Talmoed wordt geïnterpreteerd. Er zijn er die de titel "Traditioneel" aangenamer vinden.

Sjabbat De sabbat, in het jodendom sjabbat, maar ook wel sjabbes of sjabbos genoemd (Hebreeuws: שבת - "Hij staakte", klemtoon op de tweede lettergreep), is de zevende dag van de joodse week en moet volgens de voorschriften in de Tenach in de eerste plaats worden gevierd door een onthouding van alle arbeid. Volgens het eerste Hebreeuwse Bijbelboek - Genesis (Beresjiet) - rustte God op deze dag uit van zijn schepping die hij in de zes dagen daarvoor tot stand had gebracht.

Synagoge Een synagoge of sjoel (Grieks voor huis van samenkomst; Hebreeuws: Beit Knesset of Beis Knesses - בית כנסת; Jiddish shul ('sjoel')) is in het jodendom een gebeds- en gemeenschapshuis, waar religieuze bijeenkomsten plaatsvinden. Regulier worden in (orthodoxe) synagoges 22 diensten per week gehouden. De meest bezochte diensten zijn die van de hoge feestdagen Jom Kipoer en Rosj Hasjana en daarna die van de andere feestdagen en sjabbat.

Tenach De Tenach (Hebreeuws: תנ"ך - Tanach) is het voornaamste boek in het jodendom. Tenach is een Hebreeuws acroniem dat is gevormd uit de eerste letters van de drie onderdelen waaruit het is opgebouwd:

1. T van Thora (Wet)

2. N van Nevi'iem (Profeten)

3. CH van Ketoeviem

(Geschriften). De uitspraak van de k-klank aan het begin van het woord ketoeviem verandert in een ch-klank aan het einde van het woord Tenach.

Thora De Thora, ook gespeld als Tora(h), (Hebreeuws: תורה) (behalve als 'Tora' ook wel uitgesproken als Nederlands-Asjkenazisch: 'Touro' of 'Tojre' of 'Tejreh') is een Hebreeuws woord dat leer, instructie of wet betekent. In het jodendom gebruikt men dit woord meestal voor de eerste vijf boeken van de Tenach (Hebreeuwse Bijbel), die de grondslag van het joodse geloof vormen en daarmee als de voornaamste heilige boeken van deze monotheïstische godsdienst gelden.

Heilige ArkEen heilige ark is een kast met daarin Thorarollen. De heilige ark staat altijd in de richting van Jeruzalem. Boven de deur van de ark staan de tien geboden. Symbool voor de echte Heilige Ark.

Kast met Thorarollen Zie Heilige Ark

Tien Woorden De Tien geboden of Tien woorden – ook wel Wet des He(e)ren genoemd – is een verzamelnaam voor een set leefregels die volgens twee grote religieuze stromingen (jodendom en christendom) door God aan de mensen opgelegd is. Ten bewijze hiervan worden de teksten uit hun heilige boeken (Bijbel, Thora) gebruikt. Deze leefregels hebben een zeer sterke impact gehad op de samenleving. Dit kan worden afgeleid uit het feit

dat veel van de hedendaagse wetgeving nog steeds wortels heeft die teruggaan tot in deze tien geboden. Oudere variaties van zulk een lijst van geboden en verboden waren onder meer reeds bekend in het Oude Egypte. In de islam komen deze Tien geboden niet voor.

BimaEen leestafeltje voor de Thora

Jad Een Jad is een zilveren bladwijzer die in de synagoge wordt gebruikt tijdens het voorlezen uit de Thora. Hij wordt gebruikt uit eerbied voor de tekst. Om te voorkomen dat de teksten vervuild raken wordt direct vingercontact vermeden. Jad betekent 'hand' en de aanwijzer heeft de vorm van een stok met daaraan een handje. Van dit Hebreeuwse woord komt ook de uitdrukking 'jatten' wat een synoniem

voor stelen is.

 

Chazan De term chazan wordt door sommigen gebruikt voor een (professionele) voorganger die zijn teksten zingt volgens traditionele melodieën; dit is niet vereist, alle teksten mogen ook gewoon uitgesproken worden zonder gezang. De term ba'al tefillah wordt meer gebruikt voor niet-geschoolde voorgangers die voorgaan in het gebed als een van de synagogegangers, maar geen vaste voorgangers zijn. Vooral in het liberale en conservatieve jodendom betekent de term vaak iemand die is opgeleid als zanger en zeer bekend is met de joodse liturgie. De chazan helpt dan de synagoge het gebed te zingen.

Rabbijn Een rabbijn is een joodse geleerde die een expert is op het gebied van de halacha, de joodse wet. Letterlijk betekent rabbijn leraar.

TallietEen Talliet is een gebedsmantel die wordt gedragen als een omslagdoek over de schouders tijdens diensten in de synagoge.

Eeuwig brandende lamp

Het eeuwige licht is een technologie die tot op de dag van vandaag een mysterie blijft. Tijdens de middeleeuwen zijn een aantal eeuwig blijvende brandende lampen ontdekt in tempels en oude graven. Uit onderzoek is gebleken dat deze in verschillende landen zijn ontdekt, zoals: India, China, Zuid-Amerika, Noord- Amerika, Egypte, Griekenland, Italie, Ierland. Jammer genoeg zijn er in de loop der jaren veel lampen vernield.

TeffilienTeffilien zijn vierkante zwarte doosjes met erin bijbelteksten op perka- ment Ze worden als een bijelkaar horend paar gedragen; een op het voorhoofd zodat het midden op het voorhoofd hangt, en een rond de linkerhand gebonden zo- dat het doosje in de handpalm ligt. Alle mannen zijn verplicht om ze te dragen onder de dienst. De betekenis hier- achter is dat de gelovige de Tora altijd in gedacht- en heeft, ernaar handelt en dat de Tora hem na aan het hart ligt.

Talmoed De Talmoed (תלמוד) (= mondelinge leer) is na de Tenach (Wet, Profeten en Geschriften - het "Oude Testament") het belangrijkste boek binnen het jodendom. Het bevat de commentaren van belangrijke rabbijnen en andere schriftgeleerden op de Tenach, veelal in de vorm van discussies tussen voor- en tegenstanders van een bepaald standpunt. Door deze aanvankelijk mondelinge traditie

van uitlegging en verklaring van de Wet en profeten vanaf de tijd van Mozes is er zo een zeer uitgebreid samenstelsel van alle mogelijke uitleggingen, wetsprecedenten, anekdotes, legenden en mythen verzameld.

Pesach Pesach (Hebreeuws: afgeleid van – פסח'sloeg over': Pasach), ook bekend als het lentefeest, vrijheidsfeest of matzefeest is een van de belangrijkere feesten in het jodendom. Met Pesach herdenkt men de joodse slavernij in Egypte en de uittocht uit Egypte ('Exodus') en daarmee de bevrijding van de slavernij. Deze gebeurtenissen, die niet zijn geverifieerd via bronnen buiten het jodendom, staan centraal in de joodse ethos.

Wekenfeest Sjavoeot, ook gespeld als Sjawoe'ot (Hebreeuws: is het ,(שבועותjoodse Wekenfeest dat zeven weken na Pesach wordt gevierd. Het is tevens het einde van de Omertelling. Oorspronkelijk was het het feest waarop de 'eerstelingen' van de oogst (datgene wat het eerst wordt geoogst) aan God werden geofferd (Sjavoeot is van oorsprong een oogstfeest), maar later werd dat de herdenking van het verkrijgen van de Thora (de wet, met name de Tien Geboden) op de Sinaïberg; dit heet Matan Tora (geven van de Thora) genoemd. Volgens latere joodse verklaringen is het proces van het ontvangen de Thora toen echter pas begonnen en is dat een continu doorlopend proces.

Loofhuttenfeest

Soekot of Loofhuttenfeest (Hebreeuws: סוכות or ּכֹות is een joods (ס[feest dat zeven dagen duurt en waarbij wordt herdacht dat de Israëlieten (de voorouders van de Joden) veertig jaar lang in de Sinaïwoestijn onder de bescherming van God rondtrokken waarbij ze verbleven in tenten of hutten. Deze rondzwerving lag tussen de uittocht uit Egypte die met Pesach wordt gevierd, en de intocht in het Beloofde Land.

Nieuwjaar Op beide dagen van Rosj Hasjana wordt er in de synagoge honderd maal op de sjofar, de ramshoorn, geblazen. Als symbool voor een goed jaar worden zoete dingen gegeten. Traditioneel worden stukjes appel met honing gegeten, waarbij de aanwezigen elkaar 'een zoet jaar als de appel met honing' toegewensen.

Grote Verzoendag

Jom Kip(p)oer of Grote Verzoendag (Hebreeuws: יום voluit Jom ,(כיפורha-Kippoeriem ofwel Dag van de Vergevingen (meervoud), wordt als de belangrijkste feestdag beschouwd in het jodendom. Het was de ene dag in het jaar dat de hogepriester de allerheiligste plaats in de tempel te Jeruzalem betrad om te pleiten voor Gods volk.

Poerim Poeriem (Hebreeuws: פורים) is een joods feest. Het uit de Oud-Perzische taal afkomstige woord 'poer' betekent 'lot', reden waarom Poeriem ook wel het Lotenfeest wordt genoemd. Het wordt gevierd op de 14 adar in de joodse kalender en valt daarmee in het vroege voorjaar. In steden die in de tijd van de Tweede Tempel ommuurd waren viert men Poeriem een dag later, op 15 adar, het zogeheten Sjoesjan Poeriem; heden ten dage is dit enkel in Jeruzalem het geval. In de Tenach is de inzetting van dit feest terug te vinden

in het boek Ester hoofdstuk 9:20-23.