Lijst met stellingen: juist / niet juist

-Het stadhuis is gebouwd in een Gotische stijl.

-Den-bosch heeft stadsrechten gekregen van Godfried III van Leuven

-Het stadhuis diende als rechtbank en de kelder als gevangenis

-Hoe kleiner en ingetogen het stadhuis is hoe beter

-De symboliek op de Fronton(driehoekige steen) moet de

trots,afkomst en positie van de stad propageren.

-Één van de stadsrechten is het recht om een andere stad aan te

vallen

-Het recht om een markt te houden en het stadsbestuur,rechtssysteem, wetgeving en belastingen zelf te

organiseren zijn de belangrijkste stadsrechten.

-De markt had zowel een sociale als economische functie

-Handelaren vestigen zich meestal in één stad.

-Producten als saffraan en Venitiaans glaswerk waren nog niet

aanwezig op de markt.

-Voor de dagelijkse boodschappen (groenten,vlees enz.) moest je

naar het platteland toe.

-Zonder specialisatie waren er niet of nauwelijks ambachten

-In de stad was er al een vuilnisdienst, deze kwamen afval bij de

bewoners thuis ophalen.

-Gezondheidzorg was gebaseerd op kwakzalverij en niet op

medische kennis.

-Gilden zijn de voorlopers van vakbonden en de eerste vorm van

sociale zekerheid.

-Mede door de verkoop van aflaten is de St.Jan betaald.

-De St.Jan is een tijdje protestants geweest.

- Monumentenzorg komt voort uit de Beeldenstorm.

Docentenhandleiding.De bedoeling is om eerst deel te nemen aan de excursie. Daarna kan de PowerPoint worden ingezet als verdiepingsstof van de excursie. Tot slot kunnen de leerlingen aan de slag met het werkboek. Het werkboek begint met een inlevingsverhaal om de leerling te enthousiasmeren en om ze te laten verplaatsen in een historisch persoon (namelijk Jeroen Bosch)

Bekijk eerst de PowerPoint en maak daarna de vragen hieronder

Vragen bij stadhuis ‘s-Hertogenbosch:Welke bouwstijl is er gebruikt voor het stadhuis en waaraan zie je dat?Hollands Classicisme, kunt het zien aan de ornamenten, Frontons, kroonlijsten, pilasters en de Timpanen----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Wat zat er in de kelder van het stadhuis?Een gevangenis------------------------------------------------------------------------------------------------------

Op de sluitsteen (driehoekige steen) staan een aantal leeuwen, waarom zijn er twee rood en twee goud?-De rode leeuwen staan voor de leeuwen van Limburg want, de Hertog van Den-bosch was tevens heer van Limburg. De gouden leeuwen zijn Brabantse leeuwen want, De hertog is tevens heer van s’Hertogenbosch

De functie van de kelder van het stadhuis heeft verband met een functie van het stadhuis, welke functie had het stadshuis wat de plek van de kerkers niet zo raar maakt?-In het stadhuis werden rechtszittingen gehouden. De schepenen berechten hier misdadigers waarna ze gelijk in de kelder konden worden opgesloten

Waarom is het belangrijk om een groot stadshuis te hebben als stad?Hoe groter het stadhuis hoe rijker en dus belangrijker jij bent als stad. Als je een toonaangevende stad bent wil je dat natuurlijk uiten. En is er geen betere plek hiervoor dan het stadhuis.

De klassieken elementen(fronton, kroonlijsten, pilasters en timpanen) zijn terug te vinden in het stadhuis van Den-Bosch, vul het juiste element in op de juiste plaats.

Stadhuis ‘s-Hertogenbosch

StadsrechtenVul in en kies uit; burgermeester, markt , belastingen ,eigen geld, rechtspraak ,wetgeving, tol , eigen bestuur, , muur. Let op ! Er blijven twee keuzes over:burgermeester, haven.

Recht om muur te bouwen.Recht om markt te houden.Recht om eigen bestuur , rechtspraak en wetgeving te organiseren.Recht om belastingen en tollen te heffen.Recht om eigen geld te slaan.Recht om goederen te wegen in een waag(weegschaal).

De Bossche markt

Pilasters

Fronton Timpanen

Markeer in bovenstaande kaart waar het stadhuis,de markt en de St. Jan liggen. Wat valt je op aan de ligging van deze plaatsen?Liggen op erg centrale plek dus het gemeentehuis, de markt en de St.Jan zijn één van de eerste gebouwen in Den-bosch want, je kunt zien dat de rest van de stad zich om deze drie plekken heeft ontwikkeld.

Welke economische en sociale functie heeft de markt?Handeldrijven (econ) en als ontmoetingsplek(soc.)

De stad Den-bosch heeft zich om de markt heen ontwikkeld, wat zegt dit over de inwoners van de stad?Dat er al erg vroeg specialisten woonden in Den-bosch. Want als je geen ambachtslieden en kooplieden hebt kun je moeilijk een markt houden. Blijkbaar was de landbouw al erg vroeg op het niveau waarop er specialisatie op treedt.

Welke producten worden er op de markt verkocht, die toen ook al werden verkocht?

Lakens, kaas, vlees, graan, fruit, vis, stoffen, vee------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Door welke technische ontwikkelingen (twee) heeft de landbouw zich kunnen verbeteren, waardoor er surplus kon optreden?De uitvinding van de ijzeren ploeg en hoefijzers

Waar leidde dit surplus toe?Specalisatie------------------------------------------------------------------------

Vul onderstaand schema in kies uit: nieuwe landbouwtechnieken, minder, landbouw, ambacht, specialisatie, meer,

Door nieuwe landbouwtechnieken zijn er minder mensen nodig in de Landbouw de groep mensen die nu niet meer nodig is gaat een ambacht beoefenen en dit proces heet: Specialisatie

Waarom waren stadsrechten zo belangrijk voor de plaatselijke bevolking?Stadsrechten waren een enorme boost voor de lokale economie, handelaren kwamen van heiden en ver om naar de jaarmarkt te komen. Met deze handelaren kwamen allerlei exotische producten mee en ook kennis. De veiligheid nam enorm toe door de bouw van een stadsmuur.---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Leg uit dat het hebben van een markt, bijdroeg aan de internationale handel. Betrekonderstaande bron in je antwoord.Zoals uit onderstaande bron blijkt werden er al enorme afstanden afgelegd, dit bevorderde de internationale betrekkingen en handel.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Uitgereikte reispassen door schepenen(rechters)

Reispas naar (bestemming niet ingevuld)Quirinus van AMELSVOORT, koopman te 's-Hertogenbosch36 jaar oud, lengte: 5 voet 3 duim; tenger postuur, bruine ogen, haar en wenkbrauwen, grote gebochelde neus05.06.1799 | R 1788 | f 267v

Reispas naar Oostenrijks BrabantHenry BLISSETT, koopman te 's-Eertogenbosch45 jaar oud; lengte: 5 voet 6 duim. Blauwe ogen, bruin haar pokdalig, middelmatig van postuur03.10.1798 | R 1788 | f 214vLeven in de stad

Wat is het verschil tussen een Middeleeuwse straat en een hedendaagse straat?Middeleeuwse stad was vies, smal en drukHedendaagse straten zijn meestal driemeter breed, schoon en rustig.------------------------------------------------------------------------------------------

Wat is het verschil tussen een hedendaags huis en een van toen der tijd?Voornamelijk het bouwmateriaal , in de Middeleeuwen werd er vooral met hout gebouwd -en tegenwoordig met bakstenen-----------------------------------------------------------------------------------------waarom waren de straten vele male smaller dan nu?-Er was nog niet zoveel vervoer in de stad, er liepen wel mensen met karren maar niet te vergelijken met al het verkeer dat door onze hedendaagse steden rijd. Om al dat verkeer de ruimte te geven kun je geen straten van één meter breedte meer aanleggen.----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Leg uit dat ziektes makkelijker konden uitbreken in het Middeleeuwse Den-bosch.De Middeleeuwen waren onhygiënisch en er was weinig tot geen kennis over ziektes. Bijvoorbeeld bij de builen pest, dachten de artsen dat het doorprikken van de builen hielp maar in tegendeel. Er waren nog geen microscopen en ziektes kwamen van god. Bacillen had nog niemand van gehoord. -----------------------------------------------------------------------------------------------------

Stel je wilt een bakkerij openen, wat moet je dan doen?Eerst als gesel aan de slag gaan bij een meester bakker en je langzaam aan opwerken tot meester---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------‘De gilden waren een soort eerste vakbonden die begonnen zijn met een soort sociale zekerheid.’ Eens of oneens ,beargumenteer je antwoord.-Zolang beargumentatie goed is---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schepenen waren een soort Middeleeuwse rechters, was dit een eerlijk rechtssysteem?beargumenteer je antwoord.-Nee want mensen met geld konden straffen afkopen terwijl armen gewoon berecht werden. Dit is ongelijkheid voor de wet en dit is niet eerlijk.--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------De taken van een schout in een stad waren ;hoofd zijn van het justitieel apparaat, de opsporingsdienst, openbaar aanklager,hoofdopsporing en zat het gerecht voor. Wie voert deze taken tegenwoordig uit?-De burgermeester in samenwerking met officier van justitie-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Wat was er gevaarlijk aan het verplicht een bedevaart te moeten afleggen naar Rome?Zeker het was een gevaarlijke reis met veel rovers en andere naren dingen. Een reis van Den-bosch in de Middeleeuwen naar rome zou je niemand blij mee maken.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Als je de keuze zou hebben om in een Middeleeuwse stad te wonen, zou je dat dan doen?Beargumenteer je antwoord.---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

De Sint-Jan kathedraal Hervormingskerk

Vul aan de hand van bovenstaande plaatjes de tabel in, schrijf aan elke kant op wat je ziet.

Katholieken kerk Protestantse kerkVeel beelden en versieringen Weinig beelden en versieringenImposant gebouw Klein en knus gebouwVoelt je onderdanig Voelt je op de zelfde hoogte staan als godDuidelijke afstand tussen god en mens Afstand tussen god en mens is kleiner

Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen een Katholiekenkerk en een Protestantse?De versieringen een protestantse kerk is erg sober en een Katholieken kerk is juist heel uitbundig

.-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------De toren van de St.Jan past niet bij de rest van de kerk ,waarom niet?Is een Romaanse toren waar omheen een Gotiek kathedraal is gebouwd. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Wat kun je zeggen over de rijkdom van de bevolking aan de hand van de St.Jan?Het moment waarop de Sint. Jan is gebouwd moet een welvarend moment zijn geweest voor de stad Den-bosch omdat, kosten nog moeite zijn bespaart om de kerk te bouwen.---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

De kerk is zowel protestants als katholiek geweest, waarom is het weer een katholieken kerk geworden?Doordat de meerderheid van de Bossenaren nog steeds het Katholieken geloof aanhing , ook na de opstand besloot Napoleon om de grote kerk weer aan de Katholieken te schenken

Dankzij de Sint-Jan is er monumentenzorg opgericht, wat was de aanleiding hiervoor?Verkoop van een marmeren balkon aan een museum in Londen ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Er is een opmerkelijk beeld te vinden aan de buitenzijde van de Sint-Jan ,welk beeld is dat en waarom is het opmerkelijk?De bellende engel, omdat het een mooi voorbeeld is van een hedendaagse interpretatie van het Katholieken geloof. De directe lijn met god is natuurlijk het makkelijkst te realiseren door hem gewoon te bellen.

Geef nu je onderbouwde mening over wat je van de lesstof, de excursie en de informatietekst vond:voldoende/onvoldoende lesstof omdat,…..voldoende/onvoldoende de excursie omdat,…..voldoende/onvoldoende de informatietekst omdat,…..

Sociaaleconomische begrippen:

sociaal economisch

Hollands Classicisme= N ederland was in de gouden eeuw het politieke en economische machtscentrum van Europa. De periode wordt in architectonisch opzicht gekenmerkt door twee stromingen, te weten de Hollandse renaissance en het latere Hollands classicisme.

Stadsrechten= het recht van een stad om zijn eigen rechtspraak, en rechters en (jaar)markten te hebben 

Rechtbank= instelling waar rechters beoordelen of iemand schuldig is aan een misdrijf en welke straf hij of zij krijgt

ambachten= werk waarbij je iets met je handen maakt

Stadsbestuur= 1) Bestuurslichaam 2) Gemeenteraad 3) Gemeentebestuur

Markt= plaats waar producten worden verkocht en gekocht

Stadhuis= gebouw waar de regering van een stad zetelt en burgemeester en wethouders en de raad hun vergaderzalen hebben

Tol = geld dat je betaalt om gebruik te maken van een weg, een brug, een tunnel of pont

Stadsmuur= Wanneer in de Middeleeuwen een dorp een stad wordt, is de bouw van een stadsmuur (of eerst misschien een tijdelijke wal) de grootste zorg van de verse 'burgers'. Duur, maar wel zo veilig tegen rondtrekkende bendes en vijandelijke legers. 

(Geld)munt= schijfje metaal met een afbeelding erop om mee te betalen

Onafhankelijkheid= situatie dat je niet onder invloed staat van iemand of iets anders

Handelaren=i emand die als beroep handel (1) drijft

Stadsrechten= het recht van een stad om zijn eigen rechtspraak, en rechters en (jaar)markten te hebben 

gezondheidszorg= alle instanties samen die met de gezondheid van mensen bezig zijn ...

aflaten = kwijtschelding van tijdelijke straffen die men zou moeten ondergaan na het sterven, binnen de rooms-katholieke traditie, meestal in ruil voor geld.godsdienst = geloof in God of in de goden, met alles wat daarbij hoort

hygiëne = et ervoor zorgen dat jij en je omgeving schoon zijn

producten= iets dat gemaakt of ontstaan isLandbouw= het bewerken van de grond om graan e.d. te laten groeien, of alle bedrijven samen die dat doenSpecialisatie= SpecialisatieHet zich geheel richten van een bedrijf op een bezigheid, waarin het bedrijf heel goed is. Hiervoor is meestal veel specifieke kennis nodig.

overschot(surplus)= wat er te veel is of overblijftgilden=vereniging van mensen uit de dezelfde beroepstak.aflaten= kwijtschelding van tijdelijke straffen die men zou moeten ondergaan na het sterven, binnen de rooms-katholieke traditie meestal in ruil voor geld

Bronnen: http://www.encyclo.nl en http://www.woorden.org