luchtkwaliteit en lozingen in de lucht in het vlaamse gewest · grens- en streefwaarden van de...

Luchtkwaliteit en

lozingen in de lucht

in het Vlaamse

GewestKoen Toté

Overzicht presentatie

Waarom luchtmetingen in Vlaanderen?

Evolutie van de laatste decennia

Toetsen van de luchtkwaliteit aan de heersende normen

Bespreking van de gemeten polluenten

De belangrijke rol van houtverbranding

Conclusies

7/10/2016 2

Waarom luchtmetingen?

We brengen de algemene luchtkwaliteit in beeldonderbouwde inschatting van de gezondheidseffecten

We toetsen aan de Europese en Vlaamse normen

We evalueren volgens de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO)

We identificeren bronnen en vervuilers

We bewaken de grenzen van de smogalarmen

We meten de effectiviteit van de genomen maatregelenWe formuleren beleidsadviezen (oplossingen voor bijsturing beleid)

7/10/2016 3

Verschillende polluenten op verscheidene plaatsen in Vlaanderen

7/10/2016 4

Evolutie van de gasvormige polluenten

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

198

1

198

2

198

3

198

4

198

5

198

6

198

7

198

8

198

9

199

0

199

1

199

2

199

3

199

4

199

5

199

6

199

7

199

8

199

9

200

0

200

1

200

2

200

3

200

4

200

5

200

6

200

7

200

8

200

9

201

0

201

1

201

2

201

3

201

4

201

5

% t

en

op

zich

te v

an s

tart

jaar

NO NO2 SO2 CO O3 glijdend jaargemiddelde O3 evolutie AOT60ppb-max8u/uurgraad benzeen

7/10/2016 5

Evolutie deeltjesvormige polluenten

0

20

40

60

80

100

120

14019

96

199

7

199

8

199

9

200

0

200

1

200

2

200

3

200

4

200

5

200

6

200

7

200

8

200

9

201

0

201

1

201

2

201

3

201

4

201

5

% t

en o

pzi

chte

van

sta

rtja

ar

PM10 PM2,5 zwarte koolstof B(a)P

7/10/2016 6

Luchtkwaliteit in Vlaanderen 2015

Waaraan toetsen we?

Grens- en streefwaarden van de Europese Unie (EU)De grenswaarden moeten gehaald worden, de streefwaarden voor zover mogelijkOpgenomen in de Vlaamse wetgevingNaast gezondheidseffecten werd ook de technische en economische haalbaarheid in rekening genomen

Advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO)Deze zijn gebaseerd op uitgebreide gezondheidsstudiesZe zijn doorgaans strenger dan EU

7/10/2016 7


7/10/2016 8

Polluent Europese doelstellingen WGO-advieswaarde

Zwaveldioxide – SO2 X

Stikstofdioxide – NO2 X X

Fijn stof – PM10-fractie X

Fijn stof – PM2,5-fractie X

Koolstofmonoxide – CO

Ozon – O3/X

(langetermijndoelstelling)X

Zware metalen- ZM X X

Benzeen

Benzo(a)pyreen – B(a)P


We halen meestal de doelstellingen van de EU, uitgezonderd voor zware metalen, stikstofdioxide en ozon (LT-doelstelling)

De adviezen van de WGO liggen nog niet binnen bereik

Om beleidsadviezen te formuleren bepaalt de VMM op wetenschappelijk onderbouwde wijze deaard, verspreiding en omvang van het probleem

7/10/2016 9

Emissie-inventaris Lozingen in de lucht

Meetnetten lucht Luchtkwaliteit

Modelberekeningen Blootstelling

Zware metalen in 2015

Huishoudens2%

Industrie75%

Energie3%

Verkeer18%

Aandeelin de emissiesvan ZM in (%)

Lozingen in de lucht, 2015

Industrie en verkeer zijn de belangrijkste bronnen

Vooral enkele grote bedrijven hebben een belangrijke invloed op de Europese grens- en streefwaarden

Het meetnet is dan ook opgebouwd rond de betrokken bedrijven

7/10/2016 10

Zware metalen in 2015

7/10/2016 11

28 inwoners blootgesteld aan

overschrijding Lood

4320 inwoners blootgesteld aan overschrijding Arseen80 inwoners blootgesteld aan overschrijding Nikkel

Voor het eerst sinds de EU grenswaarden van kracht werden is er een overschrijding vastgesteld, namelijk die voor lood in Hoboken

Overschrijdingen van EU-streefwaarden:

Nikkel in GenkArseen in HobokenCadmium in Hoboken & Beerse

Stikstofdioxide (NO2) in 2015

Industrie18%

Energie6%

Verkeer62%

Land-en tuinbouw

6%

Aandeelin de emissiesvan NO2 (%)


53%

62%

115810 89755

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

2000 2004 2008 2012

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Verkeersemissies

Aandeel verkeer (%) Emissies verkeer (ton/jaar)

Verkeer is de belangrijkste bron, ook industriële uitstoot

Dalende emissies, het relatief belang van verkeer blijft wel toenemen

Het meetnet is gespreid over Vlaanderen om blootstelling Vlaamse bevolking te bepalen

7/10/2016 12


De laatste jaren is er een licht dalend verloop in de concentraties

Het belang van het verkeer wordt bevestigd in de metingen

Dieselwagens hebben een grote impact op de concentraties aan NO2

WGO-studie (HRAPIE, 2013) suggereert voor NO2 een jaaradvieswaarde van 20 µg/m³

7/10/2016 13

0

10

20

30

40

50

60

1981 1989 1997 2005 2013

Trend NO2-concentraties (µg/m³)

landelijk stedelijk verkeer EU-grenswaarde


7/10/2016 14

“99,7%” Vlamingen woont in gebied dat normen

respecteert

Op één meetstation overschrijding van EU-grenswaarde

Modelberekeningen tonen heel wat overschrijdingen op verkeersintensieveplaatsen

Opgelet: % is te optimistisch, het open street model houdt geen rekening met de streetcanyon effecten in stedelijke omgeving

Ozon (O3) in 2015

464709 290635

2000 2004 2008 2012

Emissie ozonprecursoren ( ton/jaar)

Totaal Verkeer Huishoudens

huishoudens11%

Industrie24%

Energie6%

Verkeer40%

Land-en tuinbouw

10%

natuur5%

Aandeelin emissie van

Ozonprecursoren(%)


Ozon wordt niet rechtstreeks uitgestoten

Verkeer en industrie leveren belangrijkste bijdrage

Totale emissie daalt, behalve bij verkeer en huishoudens

7/10/2016 15

Ozon (O3) in 2015

De daling in de emissies vertaalt zich ook in het minder voorkomen van piekconcentraties in Vlaanderen

Maatregelen in Europa hebben geholpen

Verdere daling is mogelijk door reduceren emissies stikstofoxiden en vluchtige organische stoffen

7/10/2016 16

1990 1995 2000 2005 2010 2015

Evolutie ozonpieken gecorrigeerd voor meteo

Ozon (O3) in 2015

De EU-streefwaarde wordt overal gehaald

de EU-langetermijndoelstelling niet

7/10/2016 17

De WGO-advieswaarde wordt overal overschreden

100% Vlamingen woont in gebied dat EU-

streefwaarde haalt

0% Vlamingen woont in gebied dat EU LT-doelstelling haalt

0% Vlamingen woont in gebied dat WGO-

advieswaarde haalt

Fijn stof (PM10 en PM2,5) in 2015

2163019034

2000 2004 2008 2012

Primaire emissies PM2,5 ( ton/jaar)

Totaal Huishoudens

31003 27401

2000 2004 2008 2012

Primaire emissies PM10 ( ton/jaar)

Totaal Huishoudens

Huishoudens40%

Industrie16%

Verkeer16%

Land-en tuinbouw

16%

Resuspensie10%

Aandeelin primaire

PM10-emissie(%)


Huishoudens56%

Industrie18%

Verkeer17%

Aandeelin primaire

PM2,5-emissie(%)


Veel verschillende bronnen en dus verschillende samenstelling van fijn stof

Huishoudens leveren grootste bijdrage via verwarming

Totale emissie daalt laatste jaren licht, behalve bij de huishoudens

7/10/2016 18

Fijn stof (PM10 en PM2,5) in 2015

De gemeten concentraties tonen een dalende trend voor de afgelopen 15 jaar

Relatief kleine verschillen tussen de soorten meetplaatsen

WGO-advieswaarden nog niet binnen bereik (uitz. landelijk gerichte PM10 meetstations)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015

Trend PM10-concentratie (µg/m³)

landelijk stedelijk verkeer

0

5

10

15

20

25

30

2004 2006 2008 2010 2012 2014

Trend PM2,5-concentratie (µg/m³)

landelijk stedelijk verkeer

7/10/2016 19

Fijn stof (PM10) in 2015

7/10/2016 20

EU-jaargrenswaarde wordt overal gehaald

WGO-advieswaarde wordt op veel plaatsen overschreden


grenswaarde haalt


advieswaarde voor het jaargemiddelde haalt


advieswaarde voor het daggemiddelde haalt

Fijn stof (PM2,5) in 2015

EU-jaargrenswaarde wordt overal gehaald

WGO-advieswaarde wordt op veel plaatsen overschreden

7/10/2016 21


grenswaarde haalt


advieswaarde haalt

Zwaveldioxide (SO2) in 2015

131047

33744

2000 2004 2008 2012

Primaire emissies SO2 ( ton/jaar) huishoudens12%

Industrie48%

Energie32%

Verkeer4%

Aandeelin de emissievan SO2 (%)


Belangrijkste bronnen zijn de industrie en de energiesector (raffinaderijen)

Emissies daalden sterk sinds 2008, door aanzienlijke inspanningen in deze sectoren

Emissies in 2014 zijn nog ¼ van deze in 2000.

7/10/2016 22


Daling in emissies heeft geleid tot sterke daling in concentraties

Gemiddelde van de industriële meetstations in 2015 nog een derde van het gemiddelde in 2000

Ook in stedelijke en landelijke meetstations sterke daling

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

2000 2004 2008 2012

Trend SO2-concentratie (µg/m³)

landelijk stedelijk industrieel

7/10/2016 23


7/10/2016 24

EU-doelstellingen worden op alle meetplaatsen gerespecteerd

WGO-dagadvieswaarde wordt op iets meer dan de helft van de meetplaatsen gehaald.

14 meetplaatsen

17 meetplaatsen

Aantalmeetplaatsen inoverschrijding

Verzuring en vermesting in 2015

Ammoniak (NH3)

Industrie2% Septische

putten2%

Land- en tuinbouw

93%

Gebouwenverwarming huishoudens

2%

Aandeelin de emissievan NH3 (%)


7/10/2016 25

Grootste bron veruit land- en tuinbouw

Ook een klein aandeel van de gebouwenverwarming, industrie en septische putten

Ammoniak als gasvormige polluent levert nog steeds de grootste bijdrage aan de droge depositie

Verzuring en vermesting in 2015De hoogste vermestende deposities komen voor in het centrum van West-Vlaanderen en het noorden van de provincie Antwerpen.

7/10/2016 26

Verzuring en vermesting

De laatste 10 jaar zien we een daling in de verzurende en vermestende deposities.

De vermestende depositie nam af met 1/5. Vooral het aandeel van gereduceerd stikstof blijft sterk aanwezig.

Verdere reductie enkel door een daling van de emissies van ammoniak

7/10/2016 27

22,7617,77

65,27% 66,55%

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

90,00%

100,00%

2005 2011 2012 2013 2014 2015

0

5

10

15

20

Vermestende depositie

Totale vermestende depositie (kg N/(ha.jaar))

Aandeel Nhy (%)

Houtverbranding: een sterk onderschat probleem in VlaanderenHoutverbranding is verantwoordelijk

voor de helft van de Vlaamse PM2,5-emissies.voor meer dan een derde van de Vlaamse PM10-emissies.

Huishoudelijke verwarming is veruit de grootste bron van houtverbranding en dus ook voor fijn stof in Vlaanderen.

Effect op concentraties tot 6 keer meer aanwezig in de winter

7/10/2016 28

extra PM10

concentratie

extra PM10

concentratie

Houtverbranding: een onderschat probleem in Vlaanderen

7/10/2016 29

Houtverbranding produceert in Vlaanderen meer (primair) fijn stof dan wegverkeer

Houtverbranding: een onderschat probleem in VlaanderenNiet alleen is houtverbranding de belangrijkste bron van fijn stof in Vlaanderen, ook andere belangrijke emissies zijn hieraan gekoppeld:

40%

87%

Dioxine

PAK

7/10/2016 30

Houtverbranding: een onderschat probleem in Vlaanderen

De polluenten die vrijkomen bij houtverbranding hebben aanzienlijke gezondheidseffecten:

7/10/2016 31

Advisering en sensibilisering rond houtverbranding

Vanaf winter 2016 geeft de Vlaamse Milieumaatschappij een stookadvies op dagen met slechte luchtkwaliteit en veel fijn stof

Concreet: wanneer twee opeenvolgende dagen de PM10-concentraties > 50 µg/m³ lanceert de VMM een persbericht

We zullen dan de burger adviseren om op deze dagen zo weinig mogelijk met hout te verwarmen

En als je toch verwarmt met hout:

7/10/2016 32

Stook slim! www.stookslim.be

Conclusies

Doelstellingen Europese UnieMeestal gehaald, maar er blijven wel problemen met:

Stikstofdioxide op verkeersintensieve locatiesZware metalen in Hoboken, Beerse en Genk

Adviezen WereldgezondheidsorganisatieNog niet binnen bereik, zowel regionale als lokale problemen:

Regionaal: stikstofdioxide, ozon, zwaveldioxide en fijn stofLokaal: zware metalen

Houtverbranding heeft een grote impact op de luchtkwaliteit in Vlaanderen

7/10/2016 33

Dank voor uw aandacht.

Nog vragen?

7/10/2016 34

luchtkwaliteit en lozingen in de lucht in het vlaamse gewest · grens- en streefwaarden van de...

Documents