ly thuyet sinh 12

8/7/2019 ly thuyet sinh 12

1/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

1

Kin Thc CBnChng I: CCH DI TRUYN V BIN D

Bi 1 : GEN, M DI TRUYN V QU TRNH NHN I ADN

I. Gen

1. Khi nim

- Gen l mt on ADN mang thng tin m ho cho mt chui plipeptit hay mt phn t ARN.

Vd: Gen Hb m ho chui plipeptit , gen tARN m ho cho phn t tARN.

- Gen cu trc sinh vt nhn sc vng m ho lin tc (khng phn mnh), cn sinh vt nhn thc l gen phn mnh (bn

cnh cc on exon m ho axit amin cn c xen kcc on intron khng m ho axit amin).

2. Cu trc chung ca gen cu trc (gen m ha chui Polipepetit)

Gen cu trc m ho prtin gm 3 vng trnh t nucltit (H 1. 1 trang 6)

- Vng iu ho: nm u 3 ca mch m gc ca gen, c trnh t cc nucltit c bit gip ARN plimeraza c th nhn

bit v lin kt khi ng qu trnh phin m, ng thi cng cha trnh t nucltit iu ho qu trnh phin m.

- Vng m ho: mang thng tin m ho cc axit amin. Cc gen sinh vt nhn sc vng m ho lin tc (gen khng phn

mnh). Phn ln cc gen ca sinh vt nhn thc c vng m ho khng lin tc, xen k cc on m ho axit amin (exon) l cc

on khng m ho axit amin (itron). V vy, cc gen ny gi l gen phn mnh.

- Vng kt thc: nm u 5 ca mch m gc ca gen, mang tn hiu kt thc phin m.

II. M di truyn:

1. Khi nim:

- M di truyn l trnh t sp xp cc nucltit trong gen (mch gc) quy nh trnh t sp xp cc axit amin trong prtin.

2. c im:

+ M di truyn c c t mt im theo chiu 3=>5, theo tng b ba, khng gi ln nhau

+ M di truyn c tnh ph bin.

+ M di truyn c tnh c hiu.

+ M di truyn c tnh thoi ho.

III. Qu trnh nhni ADN:

1. Bc 1:(Tho xon phn tADN)

-Nhcc enzim tho xon 2 mch phn tADN tch nhau dn l ra 2 mch khun v to ra chc hnh chY ( chc sao chp).

2. Bc 2:(Tng hp cc mch ADN mi)

-2 mch ADN tho xon c dng lm mch khun tng hp nn mch mi theo nguyn tc bsung( A lin kt vi T, G lin kt

vi X).

-Mch khun c chiu 3 5 th mch mi c tng hp lin tc cn mch khun c chiu 5 3 th mch mi c tng hp

tng on( Okazaki) ri sau ni li vi nhau.

3. Bc 3:( 2 phn tADNc to thnh)

- Trong mi phn tADN mi c 1 mch ca phn tADN ban u( bn bo ton) v 1 mch mi c tng hp.


2/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

2

Bi 2 PHIN M V DCH M

I. Phin m: (Tng hp ARN )

1. Cu trc v chc nng ca cc loi ARN:

- ARN thng tin( mARN): C cu to mch thng, l khun cho qu trnh dch m ribxm.

- ARN vn chuyn( tARN): C nhiu loi tARN, mi phn t tARN u c 1 b ba i m (anticdon) v 1 u lin kt vi axit

amin tng ng. Vn chuyn axit amin ti ribxm tham gia tng hp chui plipeptit.

- ARN ribxm( rARN): L thnh phn kt hp vi prtin to nn ribxm.

2. Cchphin m: (Tng hp ARN )

- Phin m l qu trnh tng hp ARN trn mch khun ADN.

- Din bin ca qu trnh phin m.

ARN polimeraza bm vo vng iu ha lm gen tho xon l mch gc c chiu 3=>5 bt u phin m.

ARN polimeraza trt trn mch gc theo chiu 3=>5.

mARN c tng hp theo chiu 5=>3, mi nu trn mch gc lin kt vi nu t do theo nguyn tc b sung A-U, G-X, T-A,X-G (vng no trn gen c phin m song th sng xon ngay). Khi ARN polimeraza gp tn hiu kt thc th dng phin

m. Mt phn t mARN c gii phng.

sinh vt nhn thc mARN sau khi tng hp s ct b cc on Intron, ni cc on Exon to thnh mARN trng thnh sn

sng tham gia dch m.

Kt qu: To nn phn t mARN mang thng tin di truyn t gen ti ribxm lm khun trong tng hp prtin.

II. Dch m: ( Tng hp prtin)

1. Hot ho axit amin:

- Nhcc enzim c hiu v ATP mi axit amin c hot ho v gn vi tARN tng ng to axit amin- tARN( aa- tARN).2. Tng hp chui plipeptit:

- Ribxm gn vi m mu AUG v Met-tARN (anticdon UAX) b sung chnh xc vi cdon mu.

- Cc aa-tARN vn chuyn axit amin ti, anticdon ca tARN b sung vi cdon trn mARN. Enzim xc tc hnh thnh lin kt

peptit gia 2 axit amin.

- Ribxm dch chuyn n cdon tip v c tip tc nh vy cho n khi tip xc vi m kt thc (khng c axit amin vo

Riboxom) th dng dch m hon tt. Mt chui Polipeptit c hnh thnh.

- Nhenzim c hiu axit amin u tin (Met) c ct khi chui to thnh chui polipeptit hon chnh. Sau hnh thnh cc

cu trc bc cao thc hin chc nng sinh hc ca Protein.- Mt nhm ribxm (plixm) gn vi mi mARN gip tng hiu sut tng hp prtin.

Bi 3 IU HO HOT NG GEN

1. Khi nim: iu ho hot ng ca gen l iu ho lng sn phm ca gen c to trong t bo m bo cho hot ng

sng ca t bo ph hp vi iu kin mi trng cng nh s pht trin bnh thng ca cth.

iu ha hot ng gen c thmc phin m, dch m, sau phin m.

- sinh vt nhn siu ho hotng gen ch yu mc phin m.

2. Cu trc ca opron Lac E. coli.

Opron l cc gen cu trc lin quan vchc nngc phn b lin nhau v c chung cchiu ha hot ng.

Cu trc peron Lac:


3/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

3

Z,Y,A: L cc gen cu trc m ha cho cc enzim phn gii Lactozo.

O: Vng vn hnh l trnh t nu c bit protein c ch lin kt ngn cn phin m.

P: Vng khi ng c trnh t nu ARN polimeraza lin kt v khi ng qu trnh phin m.

Gen iu ha khng nm trong Operon nhng c vai tr iu ha hot ng Operon.

3. Cchiu ho Hot ng ca pron Lac:

Khi mi trng khng c lactz: gen iu ho tng hp prtin c ch. Prtin c ch gn vo vng vn hnh (O) cc

gen cu trc khng phin m.

Khi mi trng c lactz: Lactzl cht cm ng gn vi prtin c ch prtin c ch b bin i khng gn c vo

vng vn hnh. ARN polimeraza lin kt vi vng khi ng tin hnh phin m mARN ca Z, Y, A c tng hp v dch m

to cc enzim phn hy Lactozo. Khi Lactozo cn kit th protein c ch li lin kt vi vng (O) qu trnh phin m dng li.

Bi 4 T BIN GEN

I. Khi nim v cc dng t bin gen:

1. Khi nim: t bin gen l nhng bin i trong cu trc ca gen, lin quan n mt cp nucltit lm thay i trnh t nu to

ra alen mi.

2. Cc dng t bin gen:

t bin thay th mt cp nucltit

t bin thm hoc mt mt cp nucltit.

II. Nguyn nhn v cchpht sinh t bin gen

1. Nguyn nhn

- Bn ngoi: do cc tc nhn gy t bin nhvt l (tia phng x, tia tngoi), ho hc (cc ho cht 5BU, NMS) hay sinh

hc(1 svirut).

- Bn trong: do ri lon cc qu trnh sinh l ha sinh trong tbo.

2. Cchpht sinh t bin gen:

a) S kt cp khng ng trong nhn i AND.

- Trong qu trnh nhn i do skt cp khng hp i( khng theo nguyn tc bsung) dn n pht sinh t bin gen.

b) Tc ng ca cc tc nhn gy t bin

- Tia tngoi (UV) c thlm cho 2 bazT trn cng 1 mch lin kt vi nhaut bin.

- 5-brmua uraxin ( 5BU) gy ra thay thcp A-T bng G-Xt bin.

- Virut vim gan B, virut hecpett bin.

III. Hu qu v ngha ca t bin gen:

1. Hu qu ca t bin gen:

t bin thay th mt cp c th lm thay i trnh axit amin trn Pro lm thay i chc nng Pro.

t bin thm, mt cp nu lm m di truyn bc sai t b ba t bin n cui gen lm thay i trnh t axit amin, chc

nng pro.

cp phn tt bin gen thng trung tnh. Nu t bin lm thay i chc nng Pro thng c hi. Tuy nhin c mt s

t bin c li.


4/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

4

Tnh c hi ca t bin ph thuc mi trng, t hp gen.

2. Vai tr v ngha ca t bin gen

a)i vi tin ho

-t bin gen lm xut hin cc alen mi to ra bin d di truyn phong ph l ngun nguyn liu cho tin ho.

b)i vi thc tin

- Cung cp ngun nguyn liu cho qu trnh to ging cng nhtrong nghin cu di truyn

Bi 5 NHIM SC TH V T BIN CU TRC NHIM SC TH

I. Cu trc siu hin vi ca nhim sc th

Thnh phn: ADN + Protein Histon

- Nuclxm: Mt on ADN (khong 146 cp Nu) qun quanh 8 phn t histn.

- Chui nuclxm (mc xon 1) to si cbn c ng knh 11nm.

- Si cbn xon (mc 2) to si cht nhim sc c ng knh 30nm.

- Si cht nhim sc xon mc 3 c ng knh 300 nm v hnh thnh Crmatit c ng knh 700 nm.

II. t bin cu trc nhim sc th.

1. Mt on

- NST bt mt 1 on lm gim s lng gen trn NST thng gy cht.

- thc vt khi mt on nh NST t nh hng loi khi NST nhng gen khng mong mun 1 s ging cy trng.

2. Lp on

- Mt on NST c lp li mt hay nhiu ln lm tng s lng gen trn NST.

- Lm tng hoc gim cng biu hin ca tnh trng (c li hoc c hi).

3. o on:

- Mt on NST bt ra ri o ngc 1800 v ni li l m thay i trnh t gen trn NST lm nh hng n hot ng cagen.

4. Chuyn on:

- S trao i on NST xy ra gia 2 NST khng cng cp tng ng lm thay i kch thc, cu trc gen, nhm gen lin kt

thng b gim kh nng sinh sn.

Bi 6: T BIN S LNG NHIM SC TH

I. t bin lch bi

1. Khi nim v phn loi:a)Khi nim: Lm thay i s lng NST trong 1 hay 1 s cp tng ng.

b)Phn loi:

-Th mt: 1 cp NST mt 1 NST v b NST c dng 2n - 1.

-Th khng: 1 cp NST mt 2 NST v b NST c dng 2n - 2.

-Th ba: 1 cp NST thm 1 NST v b NST c dng 2n + 1.

-Th bn: 1 cp NST thm 2 NST v b NST c dng 2n + 2.

2. Cch pht sinh

a) Trong gim phn

- Do s phn ly NST khng bnh thng 1 hay 1 s cp kt qu to ra cc giao t thiu, tha NST (n -1; n + 1 giao t lch

nhim).

- Cc giao t ny kt hp vi giao t bnh thng th lch bi.


5/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

5

b) Trong nguyn phn

- Trong nguyn phn mt s cp NST phn ly khng bnh thng hnh thnh t bo lch bi.

-T bo lch bi tip tc nguyn phn 1 phn cth c cc t bo b lch bi th khm.

3. Hu qu: t bin lch bi tu theo tng loi m gy ra cc hu qu khc nhau nh: t vong, gim sc sng, gim kh nng

sinh sn

4. ngha t bin lch bi cung cp nguyn liu cho tin ho v trong chn ging.

II. t bin a bi

1. Khi nim v cch pht sinh th ta bi

a) Khi nim: L dng t bin lm tng 1 s nguyn ln b NST n bi ca loi v ln hn 2n ( 3n, 4n, 5n, 6n. . . ).

b) Cch pht sinh

- Dng 3n l do s kt hp gia giao t n vi giao t 2n (giao t lng bi).

- Dng 4n l do s kt hp gia 2 giao t 2n hoc trong ln nguyn phn u tin ca hp t tt c cc cp NST khng phn ly.

2. Khi nim v cch pht sinh th da bi.

a) Khi nim: S tng s b NST n bi ca 2 loi khc nhau trong 1 t bo.

b) Cch hnh thnh:

- Do hin tng lai xa v a bi ho.

3. Hu qu v vai tr ca t bin a bi

- T bo a bi thng c s lng ADN tng gp bi t bo to, cquan sinh dng ln, sinh trng pht trin mnh kh nng

chng chu tt. . .

- t bin a bi ng vai tr quan trng trong tin ho (hnh thnh loi mi) v trong trng trt ( to cy trng nng sut cao. . . )

* Kin thc b sung:

- Cc th lch bi cng tng t nh cc tha bi l thng mt kh nng sinh sn hu tnh do kh khn trong qu trnh gimphn to giao t v nu gim phn c sinh ra c cc giao t khng bnh thng.

- Nu xt 1 lcut gen trn cp NST no tht bin lch bi dng ba v t bin a bi dng 3n u c kiu gen tng t

nh nhau v d Aaa khi gim phn s sinh ra cc loi giao t nh sau:

- Giao t bnh thng A, a.

- Giao t khng bnh thng Aa, aa.

- Cc tha bi thng gp thc vt cn ng vt c bit l ng vt bc cao th him gp l do khi cc cthng vt

ba thng dn n lm gim sc sng, gy ri lon gii tnh, mt kh nng sinh sn hu tnh v thng t vong.

Mt sc im phn bit gia th lch bi v tha bi

Th lch bi Tha bi

- S bin ng s lng NST xy ra 1 vi cp.

- S lng NST trong mi cp c th tng hoc gim.

- Thng c nh hng bt li n tht bin v thng c

kiu hnh khng bnh thng.

- Th lch bi thng mt kh nng sinh sn hu tnh do kh

khn trong gim phn to giao t.

- S bin ng s lng NST xy ra tt c cc cp NST.

- S lng NST trong mi cp ch c tng 1 s nguyn ln b

n bi.

- Thng c li cho tht bin v tha bi thng sinhtrng , pht trin mnh, chng chu tt.

- Tha bi chn sinh sn hu tnh bnh thng cn tha


6/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

6

- Th lch bi c th gp cng vt v thc vt. bi l mi kh khn trong sinh sn hu tnh.

- Tha bi thng gp thc vt t gp ng vt.

Chng II. Tnh quy lut ca hin tng di truyn

Bi 8: Quy lut Menen: quy lut phn ly

I. Phng php nghin cu di truyn hc ca Menen:

1. Phng php lai:

- Bc 1: To cc dng thun chng v tng tnh trng.

- Bc 2: Lai cc dng thun chng khc bit nhau bi 1 hoc nhiu tnh trng ri phn tch kt qu lai i F1, F2, F3.

- Bc 3: S dng ton xc sut phn tch kt qu lai, sau a ra gi thuyt gii thch kt qu.

- Bc 4: Tin hnh chng minh cho gi thuyt ca mnh.

2. Phng php phn tch con lai ca Menen:

- T l phn ly F2 xp x 3:1.

- Cho cc cy F2 t th phn ri phn tch t l phn ly F3 Menen thy t l 3: 1 F2 thc cht l t l 1:2:1

II. Hnh thnh hc thuyt khoa hc:

1. Gi thuyt ca Menen:

- Mi tnh trng u do 1 cp nhn t di truyn quy nh v trong t bo cc nhn t di truyn khng ho trn vo nhau.

- Giao t ch cha 1 trong 2 thnh vin ca cp nhn t di truyn.

- Khi th tinh cc giao t kt hp vi nhau 1 cch ngu nhin

2. Chng minh gi thuyt:

- Mi giao t ch cha 1 trong 2 thnh vin ca cp nhn t di truyn do s hnh thnh 2 loi giao t v mi loi chim 50%(

0,5).- Xc sut ng tri l 0,5X 0,5=0,25 (1/4)

- Xc sut d hp t l 0,25+ 0,25=0,5 (2/4)

- Xc sut ng ln l 0,5X 0,5=0,25 (1/4)

3. Quy lut phn ly:

- Mi tnh trng do 1 cp alen quy nh, 1 c ngun gc t b, 1 c ngun gc t m.

- Cc alen ca b v m tn ti trong t bo cth con 1 cch ring r khng ho trn vo nhau.

- Khi hnh thnh giao t cc alen phn ly ng u v cc giao t cho ra 50% giao t cha alen ny v 50% giao t cha alen kia.

III. Cst bo hc ca quy lut phn ly:1. Quan nim sau Menen:

-Trong t bo sinh dng cc gen v NST lun tn ti thnh tng cp.

-Khi gim phn to giao t mi alen, NST cng phn ly ng u v cc giao t.

2. Quan nim hin i:

- Mi gen chim 1 v tr xc nh trn NST c gi l locut.

- Mt gen c th tn ti cc trng thi khc nhau v mi trng thi gi l alen.

Bi 9 Quy lut Menen: quy lut phn ly c lp

I. Th nghim lai hai tnh trng:

1. Th nghim:

Ptc Ht vng, trn X Ht xanh, nhn


7/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

7

F1 100% cy cho ht vng trn

F2 315 ht vng, trn: 108 ht vng nhn:

101 ht xanh, trn: 32 ht xanh nhn

2. Gii thch:

A quy nh ht vng; a quy nh ht xanh

B quy nh ht trn B; b quy nh ht nhn

Ptc ht vng, trn c kiu gen AABB

Ptc ht xanh nhn c kiu gen aabb

- Vit s lai n F2 ta thu c t l phn ly kiu hnh l: 9/16 vng, trn ( AB ); 3/16 vng, nhn (Abb); 3/16 xanh, trn

(aaB); 1/16 xanh, nhn ( aabb)

II. Cst bo hc:

1. Trng hp 1: (Cc gen A - ht vng v B - ht trn; a - xanh v b - ht nhn phn ly cng nhau) => Kt qu cho ra 2 loi giao

t AB v ab vi t l ngang nhau.

2. Trng hp 2: (Cc gen A - ht vng v b - ht nhn ; a - xanh v B - ht trn phn ly cng nhau) => Kt qu cho ra 2 loi

giao t Ab v aB vi t l ngang nhau.

Kt qu chung: S phn ly ca cc cp NST theo 2 trng hp trn vi xc sut nh nhau nn kiu gen AaBb cho ra 4

loi giao t : AB, Ab, aB, ab vi t l ngang nhau.

III. ngha ca cc quy lut Menen

- Don trc c kt qu lai.

- L cskhoa hc gi thch sa dng phong ph ca sinh vt trong t nhin.

- Bng phng php lai c th to ra cc bin d t hp mong mun trong chn nui trng trt.

Bi 10 Tng tc gen v tc ng a hiu ca gen

I. Tng tc gen- Khi nim l s tc tc ng qua li gia cc gen trong qu trnh hnh thnh kiu hnh. Bn cht l s tng tc gia cc sn

phm ca chng trong qu trnh hnh thnh kiu hnh.

1. Tng tc b sung

Khi nim : Tng tc b sung kiu tng tc trong cc gen cng tc ng s hnh thnh mt kiu hnh mi.

V d : A-B- quy nh hoa ; kiu : A-bb; aaB- ; aabb quy nh hoa trng.

P : AaBb x AaBb => F1 Cho t l kiu hnh 9 Hoa : 7 Hoa trng

2. Tng tc cng gp:

Khi nim: L kiu tng tc trong cc gen tri cng chi phi mc biu hin ca kiu hnh.V d: Mu da ngi t nht do 3 gen (A,B,C) nm trn 3 cp NST tng ng khc nhau chi phi.

- Phn ln cc tnh trng s lng (nng xut) l do nhiu gen quy nh tng tc theo kiu cng gp quy nh.

II. Tc ng a hiu ca gen:

1. Khi nim:

Khi nim : Mt gen nh hng n s biu hin ca nhiu tnh trng khc gi l gen a hiu.

V d: - HbA hng cu bnh thng

- HbS hng cu li lim gy ri lon bnh l trong cth

Bi 11 Lin Kt gen v hon v gen

I. Lin kt gen

1. Th nghim:


8/82


9/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

9

- XX, XY: Chim, bm...

+ Dng XX v XO: Chu chu XX, XO

2. Sdi truyn lin kt vi gii tnh:

a) Gen trn NST X:

- Th nghim: SGK

- Gii thch: gen quy nh mu mt nm trn NST X khng c alen tng ng trn Y nn con c (XY) ch c 1 gen ln l c

biu hin ra kiu hnh.

b) Gen trn NST Y:

- Gen nm trn NST Y khng c alen trn X lun c biu hin ra kiu hnh 1 gii cha NST Y.

c) ngha ca s di truyn lin kt vi gii tnh:

- Pht hin sm gii tnh ca vt nui nhm em li hiu qu kinh t cao trong chn nui.

- Chng to ra c im di truyn no gn vi gii tnh.

II. Di truyn ngoi nhn:

1.V d: ( cy hoa phn Mirabilis jalapa)

- Lai thun: l m X l xanh thu c F1 100% l m.

- Lai nghch: l xanh X l m thu c F1 100% l xanh.

2. Gii thch:

- Khi th tinh giao tc ch truyn nhn m hu nh khng truyn t bo cht cho trng.

- Cc gen nm trong t bo cht ( trong ty th hoc lc lp) chc m truyn cho con qua t bo cht ca trng.

- S phn ly kiu hnh ca i con i vi cc tnh trng do gen nm trong t bo cht quy nh rt phc tp.

* Kt lun: c 2 h thng di truyn l di truyn trong nhn v di truyn ngoi nhn ( di truyn theo dng m)

Bi 13 nh hng ca mi trng ln sbiu hin ca gen

I. Mi quan h gia gen v tnh trng:1. Mi quan h:

- Gen(ADN )mARN Plipeptit Prtin tnh trng.

2. c im:

- S biu hin ca gen qua nhiu bc nh vy nn c th b nhiu yu t mi trng bn trong cng nh bn ngoi chi phi.

II. Stng tc gia kiu gen v mi trng:

1. V d 1:

- Th Himalaya c b lng trng mut ton thn, ngoi tr cc u mt ca cth nh tai, bn chn, ui v mm c lng mu

en.- Gii thch: Nhng t bo u mt cth c nhit thp hn nn chng c kh nng tng hp c sc t melanin lm cho

lng en.

2. V d 2:

- Cc cy hoa Cm t trng trong mi trng t c pH khc nhau cho mu hoa c m nht khc nhau gia tm v .

3. V d 3:

- tr em bnh phninkt niu lm thiu nng tr tu v hng lot nhng ri lon khc

- Nguyn nhn do 1 gen ln trn NST thng quy nh gy ri lon chuyn ho axit amin phninnalanin.

III.Mc phn ng ca kiu gen:

1. Khi nim:

- Tp hp nhng kiu hnh khc nhau ca cng 1 kiu gen tng ng vi cc mi trng khc nhau l mc phn ng ca kiu gen.

2. c im:


10/82


11/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

11

2

h

2

5,0

2

h

2

5,0

4

2h

4

)5,0( 2

4

2h

- Cc c th trong qun th phi c sc sng v kh nng sinh sn nh nhau( khng c chn lc t nhin )

- Khng xy ra t bin ,nu c th tn st bin thun bng tn st bin nghch

- Khng c s di - nhp gen.

Cch xc nh tn salen trong qun thv trng thi cn bng qun th.

Qun th ngu phi th h xut pht c cc kiu gen l AA, Aa, aa gi h l t l kiu gen AA, d l t l kiu gen Aa, r l t l kiu

gen aa.

Gi PA l tn s alen A, qa l tn s alen a th :

PA + qa = 1.

- Qun tht cn bng theohaci - vanbec khi tha mn biu thc

Qun tht cn bng theohaci - vanbec th tn s alen c thc xc inh nh sau:

phn II bi tp

Dng I cho bit t l phn b kiu gen xc nh tn s cc alen, t l kiu hnh, xc dnh trng thi cn bng, xc nh cu trc di

truyn th h sau.

Bi tp v d: trong qun th th h xut pht c t l phn b cc kiu gen nh sau

0,25 AA + 0,50 Aa + 0,25 aa = 1a, hy tnh tn s cc alen A v alen a

b, qun th trn c cn bng theo Hacdi -Vanbc khng?

c, xc nh cu trc di truyn th h sau

d, nu alen A quy nh tnh trng ht vng, alen aquy nh tnh trng ht xanh th t l kiu hnh th h sau nh th no?

p n

a, tn s alen A = PA = d + = 0,25 + = 0,5

tn s alen a = qa = d + = 0,25 + = 0,5

b, ta c d = 0,25 , h = 0,5 , r = 0,25

dr = 0,25x0,25 = 0,0625

= = 0,0625

vy: dr = qun th cn bng theo Hacdi Vanbc

2

hdPA +=

2

hrqa +=

4

2h

rdr +=

AApdPA2== aaqrqa 2==


12/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

12

aaq 2 16,0

4

2h

4

2h

4

48,0 2

c, Cu trc di truyn th h sau:

cch 1: lp bng xt cu trc di truyn th h sau

0,5A 0,5a

0,5A 0,25AA 0,25Aa

0,5a 0,25Aa 0,25aa

0,25AA + 0,5Aa + 0,25aa = 1

Cch 2: Cu trc di truyn th h sau xc nh theo biu thc.

( PA + qa)2 = ( P2AA + 2PqAa + q2aa) = 1

( 0.5A + 0.5a )2 = ( 0.25AA + 0.5Aa + 0.25aa) = 1

d, t l kiu hnh th h sau:

0, 75 c kiu hnh ht vng, 0, 25 c kiu hnh l ht xanh

Dng II cho bit t l mt loi kiu hnh xc nh tn s alen xc dnh trng thi cn bngnh cu trc di truyn th h sau:Bi tp v d. trong qun th c 16% c kiu l cy cao cn li l cy thp bit cy cao l ln cy thp l tri

a. tnh tn s ca mi alen trong qun th

b. qun th trn c cn bng theo Hacdi -Vanbc khng? ti sao?

c. xc nh cu trc di truyn th h tip theo?

p n

a. tn s ca mi alen

Tn s alen a l: qa = = = 0,4

Tn s alen A l: PA = 1- 0,4 = 0,6b. xc nh trng thi cn bng qun th

cu trc di truyn qun th 0,36 AA + 0,48Aa + 0,16aa = 1

dr = 0,36.0,16 = 0,576

= = 0,576

vy dr = do vy qun th cn bng theo Hacdi -Vanbc

c. cu trc di truyn th h tip theo

Cch 1: lp bng xt cu trc di truyn th h sau

0,6A 0,4a

0,6A 0,36AA 0,24Aa

0,4a 0,24Aa 0,16aa

0,36 AA + 0,48Aa +0,16 aa = 1

Cch 2: Cu trc di truyn th h sau xc nh theo biu thc.

( PA + qa)2 = ( P2AA + 2PqAa + q2aa) = 1

( 0.6A + 0.4a )2 = ( 0.36AA + 0.48Aa + 0.16aa) = 1


13/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

13

aa16

4Aa

16

9AA

163

10000

1

d, t l kiu hnh th h sau:

kiu hnh 0, 16 cy cao , 0, 84 cy thp

mt s bi tp tlun

Bi 1: mt qun th P c cu trc di truyn l: 0,6AA + 0,2Aa + 0,2aa = 1

a, tnh tn s tng i ca mi alen trong qun th P

b, qun th P ni trn c trng thi cn bng khng? ti sao?

c, Nu xy ra qu trnh ngu phi qun th P ni trn th cu trc di truyn nh th no?

nu nhn xt v cu trc di truyn ca F1

d, Nu A quy nh ht vng a quy nh ht xanh th t l kiu hnh th h F1 nh th no?

Bi 2: Cho hai qun th giao phi c thnh phn kiu gen nh sau:

a, Qun th 1 0,25 AA : 0,50 Aa :0,25 aa

b Qun th 2 0,32 AA : 0,64 Aa :0,04 aa

Tnh tn s tng i ca mi alen mi qun th.Trong hai qun th trn th qun th no trng thi cn bng qun th no

khng cn bng? gii thch?

Bi 3: Hy cho bit qun th no di y trng thi cn bng hcdi-Vanbc qun th no khng cn bng? gii thch?

a, Qun th 1 gm ton cy hoa trng

b, Qun th 2 gm ton cy hoa

Bit rng mu sc hoa do mt gen quy nh v tnh trng hoa l tri so vi hoa trng

Bi 4: Thnh phn kiu gen ca qun th su tl:0,3BB + 0,4 Bb + 0,3bb =1sau hai nm s dng lin tip mt loi thuc tr su phng tr, khikho st li qun th nyth thnh phn kiu gen ca qun th l 0,5BB + 0,4Bb + 0,1bb =1bit rng gen B l gen

khng thuc b l gen mn cm vi thucsu t.

a, Da vo c trng di truyn qun th, hy cho bit qun th su ttrn thay i theo hng no?

b, Nu cc nhn t c th gy ra bin i ? Nhn t no l ch yu? v sao?

Bi 5: Cho mt qun th c t l kiu gen nh sau

a, tnh tn s cc alen trong qun th?b, Qun th c cn bng di truyn khng?

c, cu trc di truyn qun thth h tip theo nh th no?

d, xc nh t l kiu hnh trong qun th nu A quy nh cy cao a quy nh cy thp?

Bi 6: cho mt qun th thc vt c 60% l cy thp qun th c cn bng khng gii thch ti sao? bit cy cao l tri cy thp

l ln.

(ch bi kh mun gii c phi chia cc trng hp v c trng hp phi dng phng php a v tam thc bc hai)

Bi 7: cho qun th cy t th v qun th cy giao phn qun th no c tht c cn bng theo Hcdi - Vanbc? gii thch ti

sao?

Bi 8: la t bin bch tng lm cho l khng c sc t ngi ta thy tn s xut

hin nh sau bit gen t bin l gen ln b.


14/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

14

a, Hy tnh tn s cc alen b v B trong qun th?

b, Xc nh cu trc di truyn ca qun th ti th h?

c, Nu xy ra qua trnh giao phn th th h sau t l c th b cht l bao nhiu?

Bi 18 CHN GING VT NUI CY TRNG DA TRN NGUN BIN D T HP

I.To ging thun da trn ngun bin d t hp

- Cc gen nm trn cc NST khc nhau s phn li c lp vi nhau nn cc t hp gen mi lun c hnh thnh trong sinh sn hu

tnh

- Chn lc ra nhng t hp gen mong mun

- T th phn hoc giao phi cn huyt s to ra t hp gen mong mun ( dng thun )

II.To ging lai c u th lai cao

1. Khi nim

L hin tng con lai c nng sut, sc chng chu ,kh nng sinh trng pht trin cao vt tri so vi cc dng b m

2. Csdi truyn ca hin tng u th lai

- Gi thuyt siu tri:

trng thi d hp t v nhiu cp gen khc nhau con lai c c kiu hnh vt tri nhiu mt so vi dng b m c nhiu gen

trng thi ng hp t. kiu gen AaBbCc c kiu hnh vt tri so vi AABBCC, aabbcc ,AAbbCC, AABBcc

3. Phng php to u th lai

- To dng thun : cho t th phn qua 5-7 th h

- Lai khc dng: lai cc dng thun chng tm t hp lai c u th lai cao nht

u im: con lai c u th lai cao s dng vo mc ch kinh t Nhc im: tn nhiu thi gian

- u th lai biu hin cao nht F1 sau gim dn qua cc th h v vy khng dng lm ging m ch dng lm thng phm.

4. Mt vi thnh tu

- Vin la quc t IRRI ngi ta lai khc dng to ra nhiu ging la tt c ging la trng vit nam nh : IR5. IR8

Bi 19 TO GING MI BNG PHNG PHP GY T BIN V CNG NGH T BO

I. To ging mi bng phng php gy t bin1. Quy trnh: gm 3 bc

+ X l mu vt bng tc nhn t bin

+ Chn lc cc c tht bin c kiu hnh mong mun

+ To dng thun chng

- Lu : phng php ny c bit c hiu qu vi vi sinh vt

2. Mt s thnh tu to ging vit nam

- X l cc tc nhn l ho thu c nhiu chng vsv , la, u tng .c nhiu c tnh qu

- S dng cnxisin to c cy du tm t bi

- To gia lc x l NMU to m hng cho nng sut cao

II. To ging bng cng ngh t bo

1 Cng ngh t bo thc vt


15/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

15

- Nui cy m, t bo.

- Lai t bo sinh dng hay Dung hp t bo trn.

- Chn dng t bo xma.

- Nui cy ht phn,non

2.Cng ngh t bo ng vt

a. Nhn bn v tnh ng vt

- Nhn bn v tnh ng vt c nhn bn t t bo xma, khng cn c s tham gia ca nhn t bo sinh dc, ch cn t bo

cht ca non bo

*Cc bc tin hnh :

+ Tch t bo tuyn v cua cu cho nhn , nui trong phng th nghim

+ Tch t bo trng ca cu khc loi b nhn ca t bo ny

+ Chuyn nhn ca t bo tuyn v vo t bo trng b nhn

+ Nui cy trn mi trng nhn to trng pt thnh phi

+ Chuyn phi vo t cung ca cu m n mang thai

* ngha:

- Nhn nhanh ging vt nui qu him

- To ra cc gii V mang gen ngi nhm cung cp cquan ni tng cho ngi bnh

b. Cy truyn phi

Phi c tch thnh nhiu phn ring bit, mi phn sau s pht trin thnh mt phi ring bit

Bi 20 TO GING MI NHCNG NGH GEN.

I. Cng ngh gen1. Khi nim cng ngh gen

- Cng ngh gen l quy trnh to ra nhng t bo sinh vt c gen b bin i hoc c thm gen mi

- K thut to ADN ti t hp chuyn gen t t bo ny sang t bo khc gi l k thut chuyn gen

2. Cc bc cn tin hnh trong k thut chuyn gen

a. To ADN ti t hp

* nguyn liu:

+ Gen cn chuyn

+ Th truyn : Phn t ADN nh dng vng c kh nng t nhn i c lp+ Enzim gii hn (restrictaza) v E ni ( ligaza)

* Cch tin hnh:

- Tch chit th truyn v gen cn chuyn ra khi t bo

-X l bng mt loi enzin gii hn to ra cng 1 loi u dnh

- Dng enzim ni gn chng to ADN ti t hp

b. a ADN ti t hp vo trong t bo nhn

- Dng mui canxi clorua hoc xung in cao p lm gin mng sinh cht ca t bo ADN ti t hp d dng i qua

c. Phn lp dng t bo cha ADN ti t hp

- Chn th truyn c gen nh du

- Bng cc k thut nht nh nhn bit c sn phm nh du

II. ng dng cng ngh gen trong to ging bin i gen


16/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

16

1. Khi nim sinh vt bin i gen

- Khi nim : l sinh vt m h gen ca n lm bin i ph hp vi li ch ca con ngi.

- Cch lm bin i h gen ca sinh vt:

+ a thm mt gen l vo h gen ca sinh vt

+ Loi b hoc lm bt hot mt gen no trong h gen

2.Mt s thnh tu to ging bin i gen

Bi 21 DI TRUYN Y HC

I.Khi nim di truyn y hc

- L 1 b phn ca di truyn ngi, chuyn nghin cu pht hin cc cch gy bnh di truyn v xut cc bin php phng

nga, cch cha tr cc bnh di truyn ngi

II. Bnh di truyn phn t

- Khi nim : L nhng bnh m cch gy bnh phn ln do t bin gen gy nn

* V d : bnh phninkt- niu

+ Ngi bnh thng : gen tng hp enzim chuyn ho phninalanin tirzin

+Ngi b bnh : gen bt bin ko tng hp dc enzim ny nn phninalanin tch t trong mu i ln no u c t bo

- Cha bnh: pht hin sm tr cho n king

III. Hi chng bnh lin quan t bin NST

- Cc t bin cu trc hay s lng NST thng lin quan n rt nhiu gen v gy ra hng lot cc tn thng cc h cquan

ca ngi bnh nn thng gi l hi chng bnh.

- V d : hi chng ao.

- Cch : NST 21 gim phn khng bnh thng (ngi m ) cho giao t mang 2 NST 21, khi th tinh kt hp vi giao t bnh

thng c 1 NST 21 to thnh cth mang 3NST 21 gy nn hi chng ao- Cch phng bnh : Khng nn sinh con khi tui cao

IV. Bnh ung th

- Khi nim : l loi bnh c trng bi s tng sinh khng kim sot c ca 1 s loi t bo cth dn n hnh thnh cc khi

u chn p cc cquan trong cth. khi u c gi l c tnh khi cc t bo ca n c kh nng tch khi m ban u di chuyn

n cc ni khc trong cth to cc khi u khc nhau

- Nguyn nhn, cch : t bin gen, t bin NST

+ c bit l t bin xy ra 2 loi gen : - Gen quy inh yu t sinh trng

+ Gen c ch cc khi u- Cch iu tr : - cha c thuc iu tr, dng tia phng x hoc ho cht dit cc t bo ung th

- Thc n m bo v sinh, mi trng trong lnh

Bi 22 : BO V VN GEN CA LOI NGI V MT S VN X HI CA DI TRUYN HC.

I. Bo v vn gen ca loi ngi

1. To mi trng trong sch nhm hn ch cc tc nhn gy t bin

- Trng cy, bo v rng

2. Tvn di truyn v vic sng lc trc sinh

- L hnh thc chuyn gia di truyn a ra cc tin on v kh nng a tr sinh ra mc 1 tt bnh di truyn v cho cc cp v

chng li khuyn c nn sinh con tip theo khng, nu c th lm g trnh cho ra i nhng a tr tt nguyn

- K thut : chun on ng bnh, xy dng ph h ngi bnh, chun on trc sinh


17/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

17

- Xt nghim trc sinh :

L xt nghim phn tch NST,ADN xem thai nhi c b bnh di truyn hay khng.

Phng php : + chc d dch i

+ sinh thit tua nhau thai

3. Liu php gen- k thut ca tng lai

- L k thut cha bnh bng thay th gen bnh bng gen lnh

- V nguyn tc l k thut chuyn gen

- Quy trnh :

- Mt s kh khn gp phi : vi rt c th gy h hng cc gen khc( khng chn gen lnh vo v tr ca gen vn c trn NST )

II. Mt s vn x hi ca di truyn hc

1. Tc ng x hi ca vic gii m b gen ngi

Vic gii m b gen ngi ngoi nhng tch cc m n em li cng lm xut hin nhiu vn tm l x hi

2. Vn pht sinh do cng ngh gen v cng ngh t bo

- Pht tn gen khng thuc sang vi sinh vt gy bnh

- An ton sc kho cho con ngi khi s dng thc phm bin i gen

3. vn di truyn kh nng tr tu

a) H s thng minh ( IQ)

c xc nh bng cc trc nghim vi cc bi tp tch hp c kh tng dn

b) Kh nng tr tu v s di truyn

- Tp tnh di truyn c nh hng nht nh ti kh nng tr tu

4.Di truyn hc vi bnh AIDS

- lm chm s tin trin ca bnh ngi ta s dng bin php di truyn nhm hn ch s pht trin ca virut HIV


18/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

18

Phn su: tin hoBi 24 :Chng I: Bng chng v cch tin ho

I. cc bng chng tin ho

1. Bng chng gii phu so snh:

a)Cquan tng ng:

- Cc cquan cc loi khc nhau cng bt ngun t cng 1 cquan 1 loi t tin mc d hin ti cc cquan ny gi cc chc

nng khc nhau.

b) Cquan tng t:

- Nhng cquan thc hin cc chc nng nh nhau nhng khng bt ngun t cng 1 ngn gc.

2. Bng chng phi sinh hc:

a) Qu trnh pht trin ca phi:

- cc loi ng vt c xng sng giai on trng thnh rt khc nhau nhng li c cc giai on pht trin phi rt ging

nhau.

- Cc loi c h hng cng gn gi th s pht trin ca phi ca chng cng ging nhau v ngc li.

b)Kt lun:

- Da vo qu trnh pht trin ca phi l 1 trong cc cs xc nh quan h h hng gia cc loi.

3. Bng chng a l sinh vt hc:

a) c im:

- Cc c th cng loi c cng khu phn ba l. S ging nhau gia cc sinh vt ch yu l do chng c chung ngun gc hn l

do sng trong nhng mi trng ging nhau.

b) Nguyn nhn:

- S gn gi v mt a l gip cc loi d pht tn cc loi con chu ca mnh.

4. Bng chng t bo hc v sinh hc phn t:- Cc t bo ca tt c cc loi sinh vt hin nay u s dng chung 1 b m di truyn, u dng cng 20 loi axit amin cu to

nn prtin...chng t chng tin ho t 1 t tin chung.

- Phn tch trnh t cc axit amin ca cng 1 loi prtin hay trnh t cc Nu ca cng 1 gen cc loi khc nhau c th cho ta bit

mi quan h gia cc loi.

Bi 25: Hc thuyt lamac v hc thuyt acuyn

I. Hc thuyt tin ho Lamac:

1. Ni dung hc thuyt:

- Tin ho l s pht trin c k tha lch s, theo hng tn gin n phc tp.- S thay i mt cch chm chp v lin tc ca mi trng sng l nguyn nhn pht sinh cc loi mi t loi t tin ban u.

2. Cch tin ho:

- Mi sinh vt u chng thch ng vi s thay i ca mi trng bng cch thay i tp qun hot ng ca cc cquan.

- T 1 loi ban u do mi trng sng thay i theo nhiu hng khc nhau v cc sinh vt mi hng bin i ph hp vi

mi trng sng qua thi gian hnh thnh loi mi

3. Hn ch:

- Lamac cho rng thng bin di truyn c.

- Trong qu trnh tin ho sinh vt chng bin i thch nghi vi mi trng.

- Trong qu trnh tin ho khng c loi no b tiu dit m ch chuyn i t loi ny sang loi khc

II. Hc thuyt tin ha acuyn:

1. Ni dung chnh:


19/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

19

a)Qun th sinh vt:

- C xu hng duy tr kch thc khng i tr khi c bin i bt thng v mi trng.

- S lng con sinh ra nhiu hn nhiu so vi s lng con sng st n tui trng thnh.

b) Bin d:

- Cc c th sinh ra trong cng 1 la c s sai khc nhau( bin d c th) v cc bin d ny c th di truyn c cho i sau.

- Tc ng trc tip ca ngoi cnh hay ca tp qun hot ng ng vt ch gy ra nhng bin i ng lot theo mt hng xc

nh tng ng vi iu kin ngoi cnh t c ngha trong chn ging v tin ho.

c) Chn lc:

- Chn lc t nhin: gi li nhng c th thch nghi hn vi mi trng sng v o thi nhng c th km thch nghi.

- Chn lc nhn to: gi li nhng c th c bin d ph hp vi nhu cu ca con ngi v loi b nhng c th c bin d khng

mong mun ng thi c th chng to ra cc sinh vt c cc bin d mong mun.

d) Ngun gc cc loi: Cc loi trn tri t u c tin ho t mt t tin chung.

2. ngha ca hc thuyt acuyn :

- Nu ln c ngun gc cc loi.

- Gii thch c s thch nghi ca sinh vt v a dng ca sinh gii.

-Cc qu trnh chn lc lun tc ng ln sinh vt lm phn ho kh nng sng st v sinh sn ca chng qua tc ng ln qun

th.

Nhng im cbn ca CLTN v CLNT

CLTN CLNT

Tin hnh - Mi trng sng - Do con ngi

i tng - Cc sinh vt trong t nhin - Cc vt nui v cy trng

Nguyn nhn - Do iu kin mi trng sng khc nhau - Do nhu cu khc nhau ca con ngi

Ni dung

- Nhng c th thch nghi vi mi trng

sng s sng st v kh nng sinh sn cao

dn n s lng ngy cng tng cn cc c

th km thch nghi vi mi trng sng th

ngc li.

- Nhng c th ph hp vi nhu cu ca con

ngi s sng st v kh nng sinh sn cao dn

n s lng ngy cng tng cn cc c th khng

ph hp vi nhu cu ca con ngi th ngc li.

Thi gian - Tng i di - Tng i ngn

Kt qu

- Lm cho sinh vt trong t nhin ngy cng

a dng phong ph.- Hnh thnh nn loi mi. Mi loi thch

nghi vi mt mi trng sng nht nh.

- Lm cho vt nui cy trng ngy cng a dng

phong ph.- Hnh thnh nn cc ni th mi( ging mi).

Mi dng ph hp vi mt nhu cu khc nhau ca

con ngi.

Bi 26 : Hc thuyt tin ho tng hp hin i

I . Quan nim tin ho v ngun nguyn liu tin ha .

1 . Tin ho nh v tin ho ln .- Tin ho nh l qu trnh bin i cu trc di truyn ca qun th ( bin i v tn s alen v thnh phn kiu gen ca qun th ) .

- S bin i cu trc di truyn ca qun thn mt lc lm xut hin s cch li sinh sn vi qun th gc hnh thnh loi mi

.


20/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

20

- Tin ho nh din ra trn quy m nh , trong phm vi mt loi .

- Thc cht tin ho ln l qu trnh bin i trn quy m ln , tri qua hng triu nm , lm xut hin cc n v phn loi trn loi

nh : chi , h , b , lp , ngnh .

2 . Ngun bin d di truyn ca qun th .

- Ngun nguyn liu cung cp cho qu trnh tin ho l cc bin d di truyn ( BDDT ) v do di nhp gen .

- Bin d di truyn Bin dt bin ( bin d scp )

Bin d t hp ( bin d th cp )

II . Cc nhn t tin ho .

1 . t bin .

- t bin lm thay i tn s alen v thnh phn kiu gen trong qun th l nhn t tin ho .

- t bin i vi tng gen l nh t 10-6 10-4 nhng trong cth c nhiu gen nn tn st bin v mt gen no li rt ln .

- t bin gen cung cp ngun nguyn liu scp cho qu trnh tin ho .

2 . Di - nhp gen .

- Di nhp gen l hin tng trao i cc c th hoc giao t gia cc qun th .

- Di nhp gen lm thay i thnh phn kiu gen v tn s alen ca qun th , lm xut hin alen mi trong qun th .

3 . Chn lc tnhin ( CLTN ).

- CLTN l qu trnh phn ho kh nng sng st v sinh sn ca cc c th vi cc kiu gen khc nhau trong qun th .

- CLTN tc ng trc tip ln kiu hnh v gin tip lm bin i tn s kiu gen , tn s alen ca qun th .

- CLTN quy nh chiu hng tin ho . CLTN l mt nhn t tin ho c hng .

- Tc thay tn s alen tu thuc vo

+ Chn lc chng gen tri .

+ Chn lc chng gen ln .

4 . Cc yu t ngu nhin .- Lm thay i tn s alen theo mt hng khng xc nh .

- S bin i ngu nhin v cu trc di truyn hay xy ra vi nhng qun th c kch thc nh

5 . Giao phi khng ngu nhin ( giao phi c chn lc, giao phi cn huyt , t phi ) .

- Giao phi khng ngu nhin khng lm thay i tn s alen ca qun th nhng li lm thay i thay i thnh phn kiu gen

theo hng tng dn thng hp, gim dn th d hp .

- Giao phi khng ngu nhin cng l mt nhn t tin ho .

- Giao phi khng ngu nhin lm ngho vn gen ca qun th , gim sa dng di truyn.

Bi 27 : Qu trnh hnh thnh qun th thch nghi

I/ Khi nim c im thch nghi:

1. Khi nim :

Cc c im gip sinh vt thch nghi vi mi trng lm tng kh nng sng st v sinh sn ca chng.

2.c im ca qun ththch nghi :

- Hon thin kh nng thch nghi ca cc sinh vt trong qun th t th h ny sang th h khc .

- Lm tng s lng c th c kiu gen quy nh kiu hnh thch nghi trong qun th t th h ny sang th h khc

II/ Qu trnh hnh thnh qun ththch nghi

1- Csdi truyn:a. V d:

Hnh dng v mu sc tv ca su b:


21/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

21

- Cc gen quy nh nhng v h.dng, mu sc t v ca su b xut hin ngu nhin mt vi c th do kt qu ca t

bin v bin d t hp.

- Nu cc tnh trng do cc alen ny quy nh c li cho loi su b trc mi trng th s lng c th trong qun th s tng

nhanh qua cc th h nhqu trnh sinh sn.

Stng cng sc khng ca vi khun :

+ VD: Khi pnixilin c s dng ln u tin trn th gii, n c hiu lc rt mnh trong vic tiu dit cc vi khun t cu vng

gy bnh cho ngi nhng ch t nm sau hiu lc ny gim i rt nhanh.

+ Gii thch:

- Kh nng khng pnixilin ca vi khun ny lin quan vi nhng t bin v nhng t hp t bin pht sinh ngu nhin t

trc trong qun th(lm thay i cu trc thnh tbo lm cho thuc khng thbm vo thnh tbo) .

- Trong mi trng khng c pnixilin: cc vi khun c gen t bin khng pnixilin c sc sng yu hn dng bnh thng.

- Khi mi trng c pnixilin: nhng th gen t bin t ra u th hn. gen t bin khng thuc nhanh chng lan rng trong qun

th nhqu trnh sinh sn (truyn theo hng dc) hoc truyn theo hng ngang (qua bin np/ ti np).

- Khi liu lng pnixilin cng tng nhanh p lc ca CLTN cng mnh th s pht trin v sinh sn cng nhanh chng lm

tng s lng vi khun c gen t bin khng thuc trong qun th.

Qu trnh hnh thnh qun th thch nghi l qu trnh lm tng dn s lng s lng c th c kiu hnh thch nghi v nu mi

trng thay i theo mt hng xc nh th kh nng thch nghi s khng ngng c hon thin. Qu trnh ny ph thuc vo

qu trnh pht sinh t bin v tch lut bin; qu trnh sinh sn; p lc CLTN.

2. Th nghim chng minh vai tr ca CLTN trong qu trnh hnh thnh qun ththch nghi:

a/ Th nghim:

* i tng th nghim: Loi bm su o (Biston betularia) sng trn thn cy bch dng

.* Th nghim 1: Th 500 bm en vo rng cy bch dng trng trong vng khng b nhim (thn cy mu trng). Sau mt

thi gian, ngi ta tin hnh bt li cc con bm vng rng ny v nhn thy hu ht bm bt c u l bm trng. ngthi khi nghin cu thnh phn thc n trong d dy ca cc con chim bt c vng ny, ngi ta thy chim bt c s lng

bm en nhiu hn so vi bm trng.

* Th nghim 2: Th 500 bm trng vo rng cy bch dng trng trong vng b nhim (thn cy mu xm en). Sau mt thi

gian, ngi ta tin hnh bt li cc con bm vng rng ny v nhn thy hu ht bm bt c u l bm en. ng thi

khi nghin cu thnh phn thc n trong d dy ca cc con chim bt c vng ny, ngi ta thy chim bt c s lng

bm trng nhiu hn so vi bm en.

b/ Vai tr ca CLTN:

CLTN ng vai tr sng lc v lm tng s lng c th c KH thch nghi tn ti sn trong qun th cng nh tng cng mc thch nghi ca cc c im bng cch tch ly cc alen tham gia qui nh cc c im thch nghi.

III. Shp l tng i ca cc c im thch nghi:

- Cc c im thch nghi ch mang tnh tng i v trong mi trng ny th n c th l thch nghi nhng trong mi

trng khc li c th khng thch nghi.

- V vy khng th c mt sinh vt no c nhiu c im thch nghi vi nhiu mi trng khc nhau.

Bi 28 : Loi

I.Khi nim loi sinh hc.

1.Khi nim:

Loi sinh hc l mt hoc mt nhm qun th gm cc c th c kh nng giao phi vi nhau trong t nhin v sinh ra con c sc

sng, c kh nng sinh sn v cch li sinh sn vi cc nhm qun th khc


22/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

22

2.Cc tiu chun phn bit 2 loi

- Tiu chun hnh thi

-Tiu chun ho sinh

-Tiu chun cch li sinh sn

Hai qun th thuc hai loi c :

-c im hnh thi ging nhau sng trong cng khu vc a l

-Khng giao phi vi nhau hoc c giao phi nhng li sinh ra i con bt th

II.Cc cch cch li sinh sn gia cc loi

1.Khi nim:

-C ch cch li l chng ngi vt lm cho cc sinh vt cch li nhau

-Cch li sinh sn l cc trngi (trn cth sinh vt ) sinh hc ngn cn cc c th giao phi vi nhau hoc ngn cn vic to ra

con lai hu th ngay c khi cc sinh vt ny cng sng mt ch

2.Cc hnh thc cch li sinh sn

Hnh

thc

Ni dung

Cch li trc hp t Cch li sau hp t

Khi nim Nhng trngi ngn cn sinh vt giao phi vi nhau Nhng trngi ngn cn vic to ra con lai hoc

ngn cn to ra con lai hu th

c im -Cch li ni cc c th trong cng mt sinh cnh khng giao

phi vi nhau

-cch li tp tnh cc c th thuc cc loi c nhng tp tnh

ring bit khng giao phi vi nhau

-cch li ma v cc c th thuc cc loi khc nhau c th sinh

sn vo cc ma v khc nhau nn chng khng c iu kin

giao phi vi nhau.

-cch li chc: cc c th thuc cc loi khc nhau nn chng

khng giao phi c vi nhau

Con lai c sc sng nhng khng sinh sn hu

tnh do khc bit v cu trc di truyn mt

cn bng gen gim kh nng sinh sn

Cth bt th hon ton

Vai tr -ng vai tr quan trng trong hnh thnh loi

-duy tr s ton vn ca loi.

Bi 29 + 30 : Qu trnh hnh thnh loiI. Hnh thnh loi khc khu vc a l.

1. Vai tr ca cch ly a l trong qu trnh hnh thnh loi mi.

Cch ly a l l nhng trngi a l lm cho cc c th ca cc qun th b cch ly v khng th giao phi vi nhau.

Cc ly a l c vai tr duy tr s khc bit v vn gen gia cc qun th do cc nhn t tin ha to ra.

2. Th nghim chng minh qu trnh hnh thnh loi bng cch ly a l.

VD: (SGK)

Do cc qun thc sng cch bit trong nhng khu vc a l khc nhau nn chn lc t nhin v cc nhn t tin ha khc c

th to nn s khc bit v vn gen gia cc qun th khi s khc bit v di truyn gia cc qun thc tch t dn n xut hins cch ly sinh sn th loi mi c hnh thnh.

II. Hnh thnh loi cng khu vc a l :

1. Hnh thnh loi bng cch li tp tnh v cch li sinh thi :


23/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

23

a. Hnh thnh loi bng cch li tp tnh:Cc c th ca 1 qun th do t bin c c KG nht nh lm thay i 1 sc im lin quan ti tp tnh giao phi th

nhng c th s c xu hng giao phi vi nhau to nn qun th cch li vi qun th gc .Lu dn , s khc bit v vn gen

do giao phi khng ngu nhin cng nh cc nhn t tin ho khc cng phi hp tc ng c th s dn n s cch li sinh sn

v hnh thnh nn loi mi .

b. Hnh thnh loi bng cch li sinh thi:Hai qun th ca cng mt loi sng trong 1 khu vc a l nhng hai sinh thi khc nhau th lu dn c th dn n cch li

sinh sn v hnh thnh loi mi .

2. Hnh thnh loi nhlai xa v a bi hoLai xa l php lai gia hai c th thuc 2 loi khc nhau hu ht cho con lai bt th.Tuy nhin trong trng hp cy sinh sn v tnh hoc V sinh sn c th hnh thnh bng con ng lai xa.a bi ha hay cn gi l song nh bi l trng hp con lai khc loi t bin lm nhn i ton b NSTLoi mi c hnh thnh nhlai xa km a bi ha c b NST lng bi ca c loi b v m nn chng gim phn bnh thngv ton hu th.

Bi 31 : Tin Ha Ln

I. Tin ho ln v vn phn loi th gii sng :

1. Khi nim tin ho ln :

L qu trnh bin i trn qui m ln , tri qua hng triu nm lm xut hin cc n v phn loi trn loi .

2.i tng nghin cu :

- Ho thch

- Phn loi sinh gii thnh cc n v da vo mc ging nhau v cc c im hnh thi , ho sinh , sinh hc phn t .

3.c im vstin ho ca sinh gii :

- Cc loi SV u tin ho t t tin chung theo kiu tin ho phn nhnh to nn sinh gii v cng a dng.

- Cc nhm loi khc nhau c thc phn loi thnh cc nhm phn loi : Loi Chi B - H - Lp Ngnh Gii

- Tc tin ho hnh thnh loi cc nhm sinh vt khc nhau .

- Mt s nhm SV tin ho tng dn mc t chc cth tn gin n phc tp . Mt s khc li tin ho theo kiu n

gin ho mc t chc cth .

II. Mt s nghin cu thc nghim v tin ho ln : SGK

Bi 32 Ngun Gc SSng

I. Tin Ha Ha hc

- Qu trnh hnh thnh cc cht hu cn gin t cc cht v c- Qu trnh trng phn to nn cc i phn t hu c

- Cch nhn i:

- Cch dch m:

II. Tin Ha Tin Sinh Hc

- Cc i phn t xh trong nc v tp trung vi nhau th cc phn t lipit do c tnh k nc s lp tc hnh thnh nn lp mng

bao bc ly cc i phn t hu c-> git nh liti khc nhau ( Caxecva) CLTN Cc t bo skhai CLTN Cc t bo skhai c

cc phn t hu cgip chng c kh nng Tc v E,c kh nng phn chia v duy tr thnh phn ho hc .

- T cc tB skhai THSH cc loi ngy nay Nhn t TH

Bi 33 SPht Trin SSng Qua Cc i a Cht

I. Ha thch:


24/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

24

1)nh ngha:

Ha thch l di tch ca sinh vt sng trong cc thi i trc, tn ti trong cc lp t .

2) Shnh thnh ha thch :

- Sinh vt cht i, phn mm b phn hy, phn cng cn li trong t:

+ t bao ph ngoi, to khong trng bn trong --> ha thch khun ngoi.

+ Cc cht khong lp y khong trng, hnh thnh sinh vt bng --> ha thch khun trong.

- Sinh vt c bo tn nguyn vn trong bng, h phch, khng kh kh ...

3) ngha :

- Xc nh c lch s xut hin, pht trin, dit vong ca sinh vt.

- Xc nh tui ca cc lp t cha chng v ngc li.

- Nghin cu lch s ca v qut.

II. Sphn chia thi gian a cht:

1.Phng php xc nh tui t v ha thch:

- Da vo lng sn phm phn r ca cc nguyn t phng x (Ur235, K40) --> chnh xc n vi triu nm --> c s dng

xc nh mu c tui hng t nm.

- Da vo lng C ng v phng x (C12, C14) --> chnh xc vi trm nm --> c s dng i vi mu c tui < 50000 nm.

2. Cn cphn nh thi gian a cht:

- Da vo nhng bin c ln v kh hu, a cht phn nh mc thi gian a cht:

+ Mt t nng ln, h xung.

+ i lc di chuyn theo chiu ngang.

+ S chuyn ng to ni.

+ S pht trin ca bng h.

- Da vo nhng bin c trn v cc ha thch in hnh--> lch s s sng chia lm 5 i: Thi c, Nguyn sinh, C sinh , Trungsinh, Tn sinh.

Bi 34 SPht Sinh Loi Ngi

I. Qu trnh pht sinh loi ngi hin i:.

1.Bng chng vngun gc ng vt ca loi ngi.

a) S ging nhau gia ngi v ng vt c v (th).

Gii phu so snh. Ngi v th ging nhau v th thc cu to:

- B xng gm cc phn tng t, ni quan ...c lng mao, rng phn ha (ca, nanh, hm), con v nui con bng sa.

- Cquan thoi ha: rut tha, np tht khe mt....Bng chng phi sinh hc: p/trin phi ngi lp li cc g/on pt ca v. Hin tng li ging...

KL: chng t ngi v th c chung 1 ngun gc.

b.Cc c im ging nhau gia ngi v vn ngi ngy nay:

Vn ngi ngy nay bao gm: Vn, i i, gorila, tinh tinh.

-Vn ngi c hnh dng v kch thc cth gn ging vi ngi (cao 1,7- 2m, nng 70-200kg), khng c ui, c thng

bng 2 chn sau, c 12-13 i x.sn, 5-6 t cng, b rng gm 32 chic.

-u c 4 nhm mu ( A,B,AB,O )

-c tnh sinh sn ging nhau: KT,HD tinh trng, cu to nhau thai, chu k kinh 28-30 ngy, t/gian mang thai 270-275 ngy, m

cho con b n 1 nm.

-Bit biu l tnh cm vui bun, gin d.. bit dng cnh cy ly thc n.

-B gen ca ngi ging vi tinh tinh 98%.


25/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

25

chng t ngi c quan hh hng rt gn vi v n ngi v gn gi nht vi tinh tinh. Mt khc ngi v vn

c nhiu im khc nhau t/ha theo 2 hng khc nhau (vn ngy nay khng phi l ttin trc

Qu trnh t.ha ca loi ngi bao gm 2 g.on:

T/ha hnh thnh ngi hin i-t/h ca loi ngi t khi hnh thnh cho n ngy nay

tip)

T cc bng chng v hnh thi, gii phu, sinh hc phn t xc nh mi quan h h hng, vc cy chng loi pht sinh

loi ngi, ch ra c c im no trn ct ngi c hnh thnh trc trong qu trnh tin ha, c im no mi xut hin.

=> Chng minh loi ngi c ngun gc tVCXS: Thuc l p th (Mammalia) B linh trng (Primates)- H ngi

(Homonidae)- Chi ngi (Homo)- Loi ngi (Homo sapiens)

2. Cc dng vn ngi ha thch v qu trnh hnh thnh loi ngi.

- T loi vn ngi c i xtralopitec c 1 nhnh t.ha

hnh thnh nn chi Homo ri sau tip tc t.ha hnh

thnh nn loi ngi H.Sapiens (ngi thng minh)

(H.habilis H.erectus H.sapiens)

a im pht sinh loi ngi:

+Thuyt n ngun: Loi ngi H.Sapiens c hnh thnh

t loi H.erectus chu Phi sau pht tn sang cc chu lc

khc ( nhiu ngi ng h )

+Thuyt a vng: Loi H.erectus di c t chu Phi sang cc

chu lc khc ri t nhiu ni khc nhau t loi H.erectus t.ha thnh H.Sapiens

II. Ngi hin i v stin ha vn ha.

Ngi hin i c nhng c im thch nghi ni bt: + B no ln (TWTK ca h thng tn hiu th 2)

+ Cu trc thanh qun ph hp cho php pht trin ting ni+ Bn tay vi cc ngn tay linh hot gip ch to v s dng cng c lao ng...

C c kh nng tin ha vn ha: Di truyn tn hiu th 2( truyn t k/nghim...) XH ngy cng pht trin (t cng c

bng s dng la to qun o chn nui, trng trt....KH,CN

-Nhc t.ha vn ha m con ngi nhanh chng trthnh loi thng tr trong t nhin, c nh hng nhiu n s t,ha ca cc

loi khc v c kh nng iu chnh chiu hng tin ha ca chnh mnh.

Phn by: Sinh Thi Hc

Chng I. C th v qun th sinh vt.Bi 35 Mi trng v cc nhn t sinh thi:

I. mi trng sng v cc nhn t sinh thi.

1.Khi nim v phn loi mi trng

a.Khi nim: Mi trng sng ca sinh vt l bao gm tt c cc nhn t xung quanh sinh vt,c tc ng trc tip hoc gin tip

lm nh hng ti s tn ti, sinh trng, pht trin v mi hot ng ca sinh vt.

b.Phn loi Mi trng nc, Mi trng t, mi trng khng kh, Mi trng sinh vt

2.Cc nhn t sinh thi

a.Nhn t sinh thi v sinh:(nhn t vt l v ha hc)kh hu,th nhng ,nc v a hnh

b.Nhn t hu sinh:vi sinh vt,nm,ng vt,thc vt v con ngi.

II.Gii hn sinh thi.

Vn- i iGorila-Tinh tinh

ParapitecPropliopitec(30tr) riopitec Oxtralopitec

(5-7tr)

chi Homo

* Chi Homo hnh thnh loi ngi qua cc g: H. habilis H.erectus H.sapiens


26/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

26

1.Gii hn sinh thi:l khong gi tr xc nh ca mt nhn t sinh thi m trong khong sinh vt c th tn ti v pht

trin.

-Khong thun li:l khong ca cc nhn t sinh thi mc ph hp cho sinh vt sinh thc hin cc chc nng sng tt nht

-Khong chng chu:khong ca cc nhn t sinh thi gy c ch cho hot ng sng ca sinh vt.

2. sinh thi:L khng gian sinh thi m nhng iu kin mi trng quy nh s tn ti v pht trin khng hn nh ca c

th ca loi.

- sinh thi gm: sinh thi ring v sinh thi chung

-Sinh vt sng trong mt sinh thi no th thng phn nh c tnh ca sinh thi thng qua nhng du hiu v hnh thi

ca chng

-Ni :l ni c tr ca mt loi

III. Sthch nghi ca sinh vt vi mi trng sng.

1.Thch nghi ca sinh vt vi nh sng

-Thc vt thch nghi khc nhau vi iu kin chiu sng ca mi trng.

C hai nhm cy chnh:cy a sng v cy a bng

-ng vt:dng nh sng nh hng,hnh thnh hng thch nghi:a hot ng ban ngy v a hot ng ban m.

2.Thch nghi ca sinh vt vi nhit

a.Quy tc v kch thc cth: ng vt ng nhit vng n i c kch thc > ng vt cng loi vng nhit i

b.Quy tc v kch thc cc b phn tai ,ui, chi


27/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

27

Bi 36: Qun Th Sinh Vt V Cc Mi Quan H Gia Cc C Th Trong Qun Th.

I. Qun th sinh vt v qu trnh hnh thnh qun th sinh vt.

1.Qun thsinh vt

L tp hp cc c th cng loi, cng sinh sng trong mt khong khng gian xc nh, vo mt thi gian nht nh, c kh nng

sinh sn v to ra th h mi

2.Qu trnh hnh thnh qun thsinh vt.

C th pht tnmi trng miCLTN tc ngc th thch nghiqun th

II.Quan h gia cc c th trong qun th sinh vt.

1. Quan hhtr: quan h gia cc c th cng loi nhm h trnhau trong cc hot ng sng

-V d:hin tng ni lin r gia cc cy thng

Ch rng thng qun t tng n..

- ngha:+m bo cho qun th tn tn nh

+ khai thc ti u ngun sng

+ tng kh nng sng st v sinh sn

2. Quan hcnh tranh: quan h gia cc c th cng loi cnh tranh nhau trong cc hot ng sng.

-V d:thc vt cnh tranh nh sang, ng vt cnh tranh thc n,ni ,bn tnh.

- ngha: + duy tr mt c th ph hp trong qun th

+ m bo v thc y qun th pht trin

Bi 37 +38 Cc c Trng CBn ca Qun Th.

I. T l gii tnh

T l gii tnh: l t l gia s lng cc thc v ci trong qun thT l gii tnh thay i v chu nh hng ca nhiu yu t nh: mi trng sng, ma sinh sn, sinh l. . .

T l gii tnh ca qun th l c trng quan trng m bo hiu qu sinh sn ca qun th trong iu kin mi trng thay i.

II. Nhm tui

Qun th c cc nhm tui c trng nhng thnh phn nhm tui ca qun th lung thay i ty thuc vo tng loi v iu

kin sng ca mi trng.

III/ Sphn b c th

C 3 kiu phn b

+ Phn b theo nhm+ Phn bng iu

+ Phn b ngu nhin

III. Mt c th

Mt cc th ca qun th l s lng cc th trn mt n v hay th tch ca qun th.

Mt c th c nh hng ti mc s dng ngun sng trong mi trng, ti kh nng sinh sn v t vong ca c th.

VI. Kch thc ca qun th sinh vt

1.Kch thc ti thiu v kch thc ti a

-Kch thc ca QTSV l s lng c thc trng (hoc khi lng hay nng lng tch ly trong cc c th) phn b trong

khong khng gian ca QT

-V d: QT voi 25 con, QT g rng 200 con .

-Kch thc ti thiu l s lng c th t nht m QT cn c duy tr v pht trin


28/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

28

-Kch thc ti a l gii hn cui cng v s lng m qun th c tht c, ph hp vi kh nng cung cp ngun sng

ca mi trng

2.Nhng nhn tnh hng ti kch thc ca QT sinh vt

a. Mc sinh sn ca QTSV

L s lng c th ca QT c sinh ra trong 1 n v thi gian

b.Mc tvong ca QTSV

L s lng c th ca QT b cht trong 1 n v thi gian

c. Pht tn c thca QTSV

- Xut c l hin tng 1 s c th ri b QT mnh ni sng mi

- Nhp c l hin tng 1 s c th nm ngoi QT chuyn ti sng trong QT

VI.Tng trng ca QTSV

- iu kin mi trng thun li:

Tng trng theo tim nng sinh hc (ng cong tng trng hnh ch J)

- iu kin mi trng khng hon ton thun li: Tng trng QT gim (ng cong tng trng hnh ch S)

VII. Tng trng ca QT Ngi

- Dn s th gii tng trng lin tc trong sut qu trnh pht trin lch s

- Dn s tng nhanh l nguyn nhn ch yu lm cho cht lng mi trng gim st,nh hng n cht lng cuc sng ca

con ngi.

Bi 39: Bin ng S Lng C Th Ca Qun Th

I. Bin ng s lng c th.

1.Khi nim

Bin ng s lng c th ca qun th l s tng hoc gim s lng c th2. Cc hnh thc bin ng slng c th

a. Bin ng theo chu k

* Khi nim. Bin ng s lng c th ca qun th theo chu k l bin ng xy ra do nhng thay i c chu k ca iu kin

mi trng

* v d:

Bin ng s lng nh Th, Mo rng Canada

Bin ng s lng Co ng ru phng Bc

Bin ng s lng c Cm bin Perub. Bin ng s lng khng theo chu k

* Khi nim. Bin ng s lng c th ca qun th khng theo chu k l bin ng xy ra do nhng thay i bt thng ca mi

trng t nhin hay do hot ng khai thc ti nguyn qu mc ca con ngi gy nn

* V dVit Nam

- Min Bc: s lng b st v ch, Nhi gim vo nhng nm c gi rt ( nhit


29/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

29

- Cc nhn t sinh thi v sinh nh hng n trng thi sinh l ca cc c th.Sng trong iu kin t nhin khng thun li,

sc sinh sn ca c th gim, kh nng th tinh km, sc sng ca con non thp

b. Do s thay i cc nhn t sinh thi hu sinh( cnh tranh gia cc c th cng n, s lng k th n tht)

- Nhm cc nhn t hu sinh lun b chi phi bi mt c th ca qun th nn gi l nhm nhn t sinh thi ph thuc mt

qun th

- Cc nhn t sinh thi hu tnh nh hng rt ln ti kh nng tm kim thc n, ni .

2. Siu chnh slng c thca qun th

- Qun th sng trong mi trng xc nh lun c xu hng tiu chnh s lng c th bng cch lm gim hoc kch thch lm

tng s lng c th ca qun th

- iu kin sng thun li" qun th tng mc sinh sn + nhiu c th nhp c ti " thc n ni thiu ht " hn ch gia tng s

lng c th

3. Trng thi cn bng ca qun th

Trng thi cn bng ca qun th khi s lng cc c thn nh v cn bng vi kh nng cung cp ngun sng ca mi trng.

CHNG II. Qun X Sinh Vt

Bi 40: Qun x Sinh Vt V mt Sc Trng CBn Ca Qun X

I/. Khi nim v qun x sinh vt:

Qun x sinh vt l mt tp hp cc qun th sinh vt thuc nhiu loi khc nhau, cng sng trong mt khng gian v thi gian

nht nh.

- Cc sinh vt trong qun x gn b vi nhau nh mt th thng nht do vy Qun x c cu trc tng i n nh.

- Cc sinh vt trong qun x thch nghi vi mi trng sng ca chng.

II/. Mt s sc trng cbn ca qun x.1/. c trng v thnh phn loi trong qun x.

Th hin qua: S lng loi v s lng c th ca mi loi: l mc a dng ca qun x, biu th s bin ng, n nh hay suy

thoi ca qun x

* Loi u th v loi c trng:

- Loi u th c s lng c th nhiu, sinh khi ln hoc do hot ng ca chng mnh

- Loi c trng ch c mt qun x no hoc loi c s lng nhiu hn hn cc loi khc trong qun x.

2/. c trng v phn b c th trong khng gian ca qun x:

- Phn b theo chiu thng ngVD: S phn tng ca thc vt trong rng ma nhit i

- Phn b theo chiu ngang

VD: + Phn b ca sinh vt tnh ni Sn ni chn ni+ Tt ven bbin vng ngp nc ven b vng khi xa

III/. Quan h gia cc loi trong qun x.

1/. Cc mi quan h sinh thi: Gm quan h h trv i khng

- Quan h h trem li li ch hoc t nht khng c hi ho cc loi khc gm cc mi quan h: Cng sinh, hi sinh, hp tc

- Quan hi khng l quan h gia mt bn l loi c li v bn kia l loi b h, gm cc mi quan h: Cnh tranh, k sinh, c

ch, cm nhim, sinh vt ny n sinh vt khc

2/. Hin tng khng ch sinh hc:


30/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

30

Khng ch sinh hc l hin tng s lng c th ca mt loi b khng chmt mc nht nh do quan h h trhoc i

khng gia c loi trong qun x

Bi 41 : Din Th Sinh Thi

I - Khi nim v din th sinh thi

Din th sinh thi l qu trnh bin i tun t ca qun x qua cc giai on tng ng vi s bin i ca mi trng.

II- Cc loi din th sinh thi:

1. Din thnguyn sinh:

- Din th nguyn sinh l din th khi u t mi trng cha c sinh vt.

- Qu trnh din th din ra theo cc giai on sau:

+ Giai on tin phong: Hnh thnh qun x tin phong

+ Giai on gia:giai on hn hp, gm cc qun x thay i tun t

+ Giai on cui: Hnh thnh qun x n nh

2. Din ththsinh:

- Din th th sinh l din th xut hin mi trng c mt qun x sinh vt sng.

- Qu trnh din th din ra theo s sau:

+ Giai on u: Giai on qun x n nh

+ Giai on gia: Giai on gm cc qun x thay i tun t.

+ Giai on cui: Hnh thnh qun x n inh khc hoc qun x b suy thoi.

III- Nguyn nhn gy ra din th:

1. Nguyn nhn bn ngoi: Do tc ng mnh m ca ngoi cnh ln qun x.

2. Nguyn nhn bn trong: s cnh trang gay gt gia cc loi trong qun x

IV- Tm quan trng ca vic nghin cu din th sinh thi:Nghin cu din th sinh thi gip chng ta c th hiu bit c cc quy lut pht trin ca qun x sinh vt, don c cc

qun x tn ti trc v qun x s thay th trong tng lai. t c th chng xy dng k hoch trong vic bo v v khai

thc hp l cc ngun ti nguyn thin nhin. ng thi, c th kp thi xut cc bin php khc phc nhng bin i bt li ca

mi trng, sinh vt v con ngi.

Bi 42 : H Sinh Thi

I. Khi nim h sinh thi

H sinh thi bao gm qun x sinh vt v sinh cnh

VD: H sinh thi ao h,ng rung, rngH sinh thi l mt h thng sinh hc hon chnh v tng i n nh nhcc sinh vt lun tc ng ln nhau v ng thi tc

ng qua li vi cc thnh phn v sinh

Trong h sinh thi , trao i cht v nng lng gia cc sinh vt trong ni b qun x v gia qun x sinh cnh chng biu

hin chc nng ca 1 t chc sng

II. Cc thnh phn cu trc ca h sinh thi

Gm c 2 thnh phn

1. Thnh phn v sinh ( sinh cnh ):

+ Cc yu t kh hu

+ Cc yu t th nhng

+ Nc v xc sinh vt trong mi trng

2. Thnh phn hu sinh ( qun x sinh vt )


31/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

31

Thc vt, ng vt v vi sinh vt

Tu theo chc nng dinh dng trong h sinh thi chng c xp thnh 3 nhm

+ Sinh vt sn xut:

+ Sinh vt tiu th:

+ Sinh vt phn gii:

III. Cc kiu h sinh thi trn tri t

Gm h sinh thi t nhin v h sinh thi nhn to:

1. H sinh thi t nhin: gm: Trn cn, Di nc

2. H sinh thi nhn to: H sinh thi nhn to ng gp vai tr ht sc quan trng trong cuc sng ca con ngi v vy con

ngi phi bit s dng v ci to1 cch hp l.

Bi 43 : Trao i Vt Cht Trong H Sinh Thi.

I- Trao i vt cht trong qun x sinh vt:

1. Chui thc n:

- Mt chui thc n gm nhiu loi c quan h dinh dng vi nhau v mi loi l mt mt xch ca chui.

- Trong mt chui thc n, mt mt xch va c ngun thc n l mt xch pha trc, va l ngun thc n ca mt xch pha sau.

- Trong h sinh thi c hai loi chui thc n:

+ Chui thc n gm cc sinh vt t dng, sau n l ng vt n sinh vt t dng v tip na l ng vt n ng vt.

+ Chui thc n gm cc sinh vt phn gii mn b hu c, sau n cc loi ng vt n sinh vt phn gii v tip na l cc ng

vt n ng vt.

2. Li thc n:

- Li thc n gm nhiu chui thc n c nhiu mt xch chung.

- Qun xa sinh vt cng a dng v thnh phn loi th li thc n trong qun x cng phc tp.

3. Bc dinh dng:- Tp hp cc loi sinh vt c cng mc dinh dng hp thnh mt bc dinh dng.

- Trong qun x c nhiu bc dinh dng:

+ Bc dinh dng cp 1(Sinh vt sn xut)

+ Bc dinh dng cp 2(Sinh vt tiu th bc 1)

+ Bc dinh dng cp 3(Sinh vt tiu th bc 2)

II- Thp sinh thi:

Khi nim - Thp sinh thi bao gm nhiu hnh ch nht xp chng ln nhau, cc hnh ch nht c chiu cao bng nhau, cn chiudi th khc nhau biu th ln ca mi bc dinh dng.

- xem xt mc dinh dng tng bc dinh dng v ton b qun x, ngi ta xy dng cc thp sinh thi

- C ba loi thp sinh thi:

Thp s lng, Thp sinh khi, Thp nng lng:

Bi 44 : Chu Trnh Sinh a Ha V Sinh Quyn.

I- Trao i vt cht qua chu trnh sinh a ha

- Chu trnh sinh a ho l chu trnh trao i cc cht trong t nhin.

- Mt chu trnh sinh a ho gm c cc phn: tng hp cc cht, tun hon vt cht trong t nhin, phn gii v lng ng mt

phn vt cht trong t , nc.

II- Mt s chu trnh sinh a ho

1/ Chu trnh cacbon


32/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

32

- Cacbon i vo chu trnh di dng cabon ixit ( CO2) .

- TV ly CO2 to ra cht hu cu tin thng qua QH.

- khi s dng v phn hy cc hp cht cha cacbon, SV tr li CO2 v nc cho mi trng

- Nng kh CO2 trong bu kh quyn ang tng gy thm nhiu thin tai trn tri t.

2/ Chu trnh nit

- TV hp th nitdi dng mui amn (NH4+) v nitrat (NO3

-) .

- Cc mui trn c hnh thnh trong t nhin bng con ng vt l, ha hc v sinh hc.

- Nitt xc SV trli mi trng t, nc thng qua hot ng phn gii cht hu cca VK, nm,

- Hot ng phn nitrat ca VK tr li mt lng nitphn t cho t, nc v bu kh quyn.

3/Chu trnh nc

- Nc ma ri xung t, mt phn thm xung cc mch nc ngm, mt phn tch ly trong sng , sui, ao , h,

- Nc ma trli bu kh quyn di dng nc thng qua hot ng thot hi nc ca l cy v bc hi nc trn mt t.

III- Sinh quyn

1/ Khi nim Sinh Quyn

Sinh quyn l ton b sinh vt sng trong cc lp t, nc v khng kh ca tri t.

2/Cc khu sinh hc trong sinh quyn

- Khu sinh hc trn cn: ng ru i lnh, rng thng phng Bc, rng rng l n i,

- khu sinh hc nc ngt: khu nc ng ( m, h, ao,..)v khu nc chy ( sng sui).

- Khu sinh hc bin:

+ theo chiu thng ng: SV ni, V y,..

+ theo chiu ngang: vng ven b v vng khi

Bi 45 : Dng Nng lng Trong H Sinh ThiI.Dng nng lng trong h sinh thi

1. Phn b nng lng trn tri t

-Mt tri l ngun cung cp nng lng ch yu cho s sng trn tri t

-Sinh vt sn xut ch s dng c nhng tia sng nhn thy(50% bc x) cho quan hp

-Quang hp ch s dng khong 0,2-0,5% tng lng bc x tng hp cht hu c

2. Dng nng lng trong h sinh th

-Cng ln bc dinh dng cao hn th nng lng cng gim

-Trong h sinh thi nng lng c truyn mt chiu t SVSX qua cc bc dinh dng, ti mi trng, cn vt cht c trao iqua chu trnh dinh dng

II.Hiu sut sinh thi

-Hiu sut sinh thi l t l % chuyn ho nng lng qua cc bc dinh dng trong h sinh thi

Hiu sut sinh thi ca bc dinh dng sau tch luc thng l 10% so vi bc trc lin k

CNG THCA-PHN I: ADN ARN PROTEINI-Cu trc ca ADN (gen):-Tng s nucleotit : N = A + T + G + X = 2 (A + G) = 2 (T + X)

-Chiu di : l = N.3,4 Ao

2-Cch i n v : 1m = 10 Ao ; 1mm = 10 Ao ; 1nm = 10Ao

-Khi lng phn t : M = N.300(vc)-S chu k xon (vng xon) : C = N


33/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

3320

-S lin kt hir : H = 2A + 3G = 2T + 3X-S lin kt ha tr ca gen (ADN) : HT = 2(N-1)-S lin kt ha tr ni gia cc nu trong tng mch ca gen (ADN) : HT = N 2-S nu mi loi :

A1 T1 G1 X1 A1 = T2 ; T1 = A2 ; G1 = X2 ; X1 = G2T2 A2 X2 G2

A = T = %A.N = A1 + A2 ; G = X = %G . N = G1 + G2

100 100-T l % mi loi nu :%A = %T = A.100 = %A1 + %A2 ; %G = %X = G.100 = %G1 + %G2

N 2 N 2II-Cch tng hp ADN :-S gen (ADN) con c hnh thnh : 2n

-S gen (AND) con c hnh thnh cha hon ton nguyn liu mi : 2n 2-S nu mi trng cung cp : NTD = N(2

n 1) .-S nu mi loi mi trng cung cp : ATD = TTD = A(2

n 1) ; GTD = XTD = G(2n 1)

-S lin kt hir b ph v: HPV = H. (2n 1)

-S lin kt hir c hnh thnh : HHT = H.2n

-S lin kt ha trc hnh thnh : HTht = (N 2)(2n 1)

III-Cu trc ca ARN:

-Tng s ribonucleotit : rN = rA + rU + rG + rX = N/2 .-Tng % ca cc ribonucleotit : %rA + %rU + %rG + %rX = 100%.-Chiu di : l = rN x 3,4 (Ao) .-Khi lng phn t : M = rN x 300(vc) .- S lin kt ha tr gia cc ribonucleotit : HT = rN 1 .- S lin kt ha trng pht pho ca ARN : HTP = 2rN 1 .-S lng v t l % mi loi ribonucleotit :

A T G X__________________________________ B sung .

Gen{_______________________ Gc .T A X G

rA rU rG rX

ARN____________________________________

rA = Tg = %rAxrN ; rU = Ag = %rUxrN100 % 100 %

rG = Xg = % rGxrN ; rX = Gg = % rXx rN100 % 100 %

-S lng v t l % mi loi nu ca gen ( tnh theo ARN) :A = T = rA + rU ; G = X = rG + rX ; %A = % T = %rA + % rU ; %G = %X = %rG + %rX

2 2IV-Cch tng hp ARN :-S ribonucleotit mi trng cung cp : rNTD = n . rN .- S ribonucleotit mi loi mi trng cung cp : rATD = n.rA ; rUTD = n.rU ; rGTD = n.rG ; rXTD ==nrX .-S lin kt hir b ph hy : HPV = n(2A + 3G) .-S lin kt ha trc hnh thnh : HTHT = n(rN 1 ) .V-Cu trc ca protein v cch tng hp :-S axitamin ca phn t protein : S Aa = N - 2 .

2x3-Chiu di ca phn t protein : l = S Aa . 3 (Ao)-Khi lng ca phn t protein : M = S Aa . 110(vc) .-S lin kt peptit ca phn t protein : lkpt = S Aa 1 .- S axitamin mi trng cung cp cho qu trnh tng hp : ( N - 1 ). x . x : S p/t protein c tng hp

2x3-S phn t nc c gii phng : ( N - 2) . x

2x3-Vn tc trt ca riboxom : v = l (Ao /S) . l : Chiu di ca ARN ; t : Thi gian 1 riboxom trt qua .

T-Thi gian hon tt qu trnh tng hp protein : T = t + t/ .-on ng riboxom cui cng tip tc trt : D = v.t/ = ( S riboxom 1 ).d .

D : Khong cch gia cc riboxom .-S ribonucleotit mi loi trong cc b ba i m ca tARN :

At = Um - (UM + UKT) ; Ut = Am - (AM + AKT) . t : ARN vn chuyn .


34/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

34Gt = Xm - (XM + XKT) ; Xt = Gm - (GM + GKT) . m : ARN thng tin .

B-PHN II : NHIM SC TH :I-Nguyn phn :1.S NST , s tm ng v s cromatit :a)K trung gian , k u , k gia :-S NST , tm ng , trung t : 2n-S cromatit : 2 (2n) .b)K sau :-S NST , tm ng , trung t : 2 (2n)

-S cromatit : 0 .c) K cui :-S NST , tm ng : 2n-S cromatit : 0 .2.S t bo con to thnh : 2K. K: S ln nguyn phn .3.S NST mi trng cung cp : 2n ( 2K - 1 ) .4. S NST mi trng cung cp cha hon ton nguyn liu mi : 2n ( 2K - 2 ) .5.S NST c tt c cc t bo con : 2n.2K .6.Thi gian nguyn phn :a) Tc nguyn phn khng thay i : T = Thi gian ca mi t x St nguyn phn .b) Tc nguyn phn thay i : T = K[ 2t1 + (K - 1 ) d ]

2K: S ln nguyn phn ; t1 : Thi gian ca ln nguyn phn u tin ; d : Cng sai .

II-Gim phn v th tinh :1.S loi giao thnh thnh v s hp tto ra :-S tinh trng hnh thnh = S t bo sinh tinh x 4 .(S tinh trng X hnh thnh = S tinh trng Y hnh thnh )- S trng hnh thnh = S t bo sinh trng x 1 .-S thnh hng hnh thnh = S t bo sinh trng x 3 .-S hp t to thnh = S tinh trng th tinh = S trng th tinh .(S hp t XX = S tinh trng X th tinh ; S hp t XY = S tinh trng Y th tinh )2.S loi giao tv hp tkhc nhau v ngun gc v cu trc NST :-S loi giao t hnh thnh : 2n + x x: S cp NST c trao i on .-T l mi loi giao t : 1/2n .-S loi hp t = S loi giao t. S loi giao t.- S loi giao t cha a NST t b(m) : Can = n!

A! (n - a ) !

-S loi hp t cha a NST t ng (b ) : Ca n . 2n .-S loi hp t cha a NST t ng v b NST t b : Can . C

bn

( n: S NST n bi trong b NST lng bi ca loi .)C- PHN III : CC QUI LUT DI TRUYN :I-Cc qui lut ca MENEN : Cch nhn dng v cch gii )1.Trng hp 1 : bi cho y cc kiu hnh i sau :-Bc 1 : Qui c gen :- Bc 2 : Xt tng cp tnh trng i sau :

3/1nh lut 2 ca Menen ==> Kiu gen ca c them lai : Aa x Aa .1/2/1 tri khng hon ton ==> Kiu gen ca c them lai : Aa x Aa .1/1 l kt qu ca php lai phn tch ==> Kiu gen ca c them lai : Aa x aa .

-Bc 3 : Xt cc cp tnh trng i sau : T l phn tnh chung ca cc tnh trng ph hop73 vi php nhn xc sut-Bc 4 : Vit s lai .

2. Trng hp 2 : bi ch cho 1 loi kiu hnh i sau :a) Lai 2 cp tnh trng : S gp mt trong cc t l sau :

-2 tnh trng ln : 6,25 % = 1/16 .- 1 tri , 1 ln : 18,75 % = 3/16 .

b) Lai 3 cp tnh trng : S gp mt trong cc t l sau :-3 tnh trng ln : 1,5625 % = 1/64 .-2 tnh trng ln , 1 tnh trng tri : 4,6875 % = 3/64 .-1 tnh trng ln , 2 tnh trng tri : 14,0625 % = 9/64 .

II-Tc ng qua li gia cc gen :1.Cch nhn dng : L qu trnh lai mt cp tnh trng nhng i sau xut hin t l ca lai 2 tnha)B sung (b tr, h tr) : 9/3/3/1 ; 9/6/1 ; 9/3/4 ; 9/7 .b)t ch (t khut , c ch ) : 12/3/1 ; 13/3.c)Cng gp (tch ly ) : 15/1 ; 1/4/6/4/1 .2.Cch gii :-Bc 1 : Xt s phn tnh i sau .- Bc 2 : Qui c .- Bc 3 : Gii thch .- Bc 4 : Xc nh kiu gen ca cthem lai .


35/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

35- Bc 5 : Vit s lai .III-Qui lut lin kt gen :1.Cch nhn dng :-Cu trc ca NST khng thay i trong gim phn .-S t hp t hn so vi phn li c lp.-Khng ph hp vi php nhn xc sut .2.Cch gii :-Bc 1 : Qui c .-Bc 2 : Xt tng cp tnh trng

-Bc 3 : Xt c 2 cp tnh trnga)Lai 2 tnh : S xut hin t l ca lai 1 tnh .- 3/1 == > Kiu gen ca cthem lai : AB/ab X AB/ab .- 1/2/1 == > Kiu gen ca cthem lai : Ab/aB X Ab/aB .- 1/1 == > Kiu gen ca cthem lai : AB/ab X ab/ab hoc Ab/aB X ab/ab .b) Lai 3 tnh : S xut hin t l ca lai 2 tnh .-2 cp gen lin kt hon ton v phn li c lp vi cp gen cn li s xut hin t l ca lai 2 tnh .-3 cp gen lin kt hon ton s xut hin t l ca lai 1 tnh .- Bc 4 : Vit s lai .IV-Qui lut hon v gen :1.Cch nhn dng :-Cu trc ca NST thay i trong gim phn .

-L qu trnh lai 2 hay nhiu tnh , t l phn tnh chung ca cc cp tnh trng khng ph hp vi php nhn xc sutNhng xut hin y cc loi kiu hnh nh phn li c lp .2.Cch gii :-Bc 1 : Qui c .-Bc 2 : Xt tng cp tnh trng-Bc 3 : Xt c 2 cp tnh trng-Bc 4 : Xc nh kiu gen ca c them lai v tn s hon v gen :a)Lai phn tch :-Tn s hon v gen bng tng % cc c th chim t l thp .-Nu i sau xut hin kiu hnh ging b m chim t l cao == > KG : AB/ab X ab/ab .-Nu i sau xut hin kiu hnh ging b m chim t l thp == > KG : Ab/aB X ab/ab .b)Hon v gen xy ra 1 bn :

-Nu % ab < 25 % == > y l giao t hon v .+Tn s hon v gen : f % = 2 . % ab+Kiu gen : Ab/aB X Ab/aB .

-Nu % ab > 25 % == > y l giao t lin kt .+Tn s hon v gen : f % = 100 % - 2 . % ab+Kiu gen : AB/ab X AB/ab .

c)Hon v gen xy ra 2 bn :

-Nu % ab < 25 % == > y l giao t hon v .+Tn s hon v gen : f % = 2 . % ab+Kiu gen : Ab/aB X Ab/aB .

-Nu % ab > 25 % == > y l giao t lin kt .+Tn s hon v gen : f % =100% - 2 . % ab+Kiu gen : AB/ab X AB/ab .

d)Hon v gen xy ra 2 bn nhng bi ch cho 1 kiu hnh (1 tri , 1 ln ) :Gi x l % ca giao t Ab == > %Ab = %aB = x% .

%AB = %ab = 50% - x% .Ta c x2 - 2x(50% - x%) = kiu hnh (1 tri , 1 ln ).-Nu x < 25% == >%Ab = %aB (y l giao t hon v)

+Tn s hon v gen : f % = 2 . % ab+Kiu gen : AB/ab X AB/ab .

-Nu x > 25% == > %Ab = %aB (y l giao t lin kt )+Tn s hon v gen : f % = 100 % - 2 . % ab+Kiu gen : Ab/aB X Ab/aB .

- Bc 5 : Vit s lai .V-Di truyn lin kt vi gii tnh :1.Cch nhn dng :-C s phn bit gii tnh ln tc qua cc th h .

% ab . 50% = % kiu hnh ln .

(% ab)2 = % kiu hnh ln


36/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

36-S phn tnh khc nhau 2 gii .a)Gen trn NST X :-C hin tng di truyn cho .-Khng c alen tng ng trn NST Y .-Kt qu ca php lai thun v nghch khc nhau .-Tnh trng ln thng biu hin c th XY .b)Gen trn NST Y :-C hin tng di truyn thng .-Khng c alen tng ng trn NST X .

-Tnh trng ch biu hin c th XY .2.Cch gii :-Bc 1 :Qui c gen .-Bc 2 : Xt tng cp tnh trng .

3/1 == > Kiu gen : XA Xa X XAY .1/1 == > Kiu gen : XA Xa X Xa Y ( tnh trng ln xut hin 2 gii )

Xa Xa X XA Y (tnh trng ln xut hin c th XY ).-Bc 3 : Xt c 2 cp tnh trng i sau xut hin t l khc thng .-Bc 4 : Xc nh kiu gen ca P hoc F1 v tnh tn s hon v gen .

- Xc nh kiu gen ca (P) da vo (F1) .- Xc nh kiu gen ca (P) da vo (F1) .-Tn s hon v gen bng tng % ca cc c th chim t l thp .

-Bc 5 : Vit s lai .

D-PHN V : T BIN :I-t bin gen :1.Cc dng t bin gen : Mt , thm , thay th .2.t bin lin quan n lin kt hir :a)Lin kt hir khng thay i :-Thay cp nucleotit cng loi .-Thay 3 (A- T) bng 2 (G X)b)Lin kt hir thay i :-Mt :

+ Mt 1 ( A T ) : S lin kt hir gim 2 .+ Mt 1 ( G X ) : S lin kt hir gim 3 .

-Thm :

+ Thm 1 ( A T ) : S lin kt hir tng2 .+Thm1 ( G X ) : S lin kt hir tng 3 .

-Thay :+ Thay 1 ( A T ) bng 1 (G X) : S lin kt hir tng 1 .+ Thay 1 ( G X ) bng 1 (A T) : S lin kt hir gim1 .

3. t bin lin quan n chiu di :a) Chiu di khng thay i :Thay s cp nucleotit bng nhau .b) Chiu di thay i :-Mt : Gen t bin ngn hn gen ban u .-Thm : Gen t bin di hn gen ban u-Thay cp nucleotit khng bng nhau.4. t bin lin quan n phn tprotein :a)Mt hoc thm : Phn t protein s b thay i t axitamin c nucleotit b mt hoc thm .

b)Thay th :-Nu b ba t bin v b ba ban u cng m ha 1 axitamin th phn t protein s khng thay i .- Nu b ba t bin v b ba ban u m ha axitamin khc nhau th phn t protein c 1 axitamin thay i .II-t bin s lng NST :1.Th lch bi :a)Khi nim :L s thay i s lng NST xy ra 1 hoc 1 s cp NST .b)Cc dng :-Th khuyt nhim (khng nhim) : 2n 2 ; Th khuyt nhim kp : 2n 2 - 2 .-Th 1 nhim: 2n 1 ; Th 1 nhim kp : 2n 1 1 .-Th 3 nhim: 2n + 1 ; Th 3 nhim kp : 2n + 1+ 1 .-Th 4 nhim: 2n + 2 ; Th 4 nhim kp : 2n + 2 + 2 .c)S loi th lch bi khc nhau c hnh thnh l : n (n: S cp NST) .2.Tha bi :a)Khi nim : L s thay i s lng NST xy ra tt c cc cp NST .b)Cc dng :-a bi chn : T bi (4n) ,Lc bi (6n) , Bt bi (8n) ...-a bi l : Tam bi (3n) , Ng bi (5n) , Tht bi (7n) ...c)Cch vit giao t:


37/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

37* Tbi (4n) :AAAA 100% AAAAAa 1/2AA : 1/2AaAAaa 1/6AA :1/6Aa : 1/6aaAaaa 1/2Aa : aaaaaa 100 % aa*Tam bi (3n) :AAA AA :1/2 AAAa 1/6AA: 2/6 A : 2/6 Aa : 1/6

Aaa 1/6A: 2/6 Aa : 2/6 a : 1/6aaaaa aa : aIII-t bin cu trc NST : C 4 dng1.Mt on : A B C D E F G H t bin A D E F G H

2.Lp on : A B C D E F G H t bin A B C B C D E F G H

3.o on : A B C D E F G H t bin A D C B E F G H4.Chuyn on :a)Chuyn on trong cng 1 NST :A B C D E F G H t bin A B E F C D G H

b)Chuyn on gia 2 NST khc nhau :

-Chuyn on tng h :

A B C D E F G H M N O C D E F G Ht bin

M N O P Q R A B P Q R-Chuyn on khng tng h :

A B C D E F G H C D E F G Ht bin

M N O P Q R A B M N O P Q R :

Cu hi l thuyt

a. Di truyn hcCh ng I. C ch di truyn v bin d

Cu 1. Gen l g? Cho v d minh ho.

- Gen l mt on ADN mang thng tin m ho cho mt chui plipepti t hay mt phn t ARN.

- Vd: Gen Hb l gen m ho chui plipeptit , gen tARN m ho cho phn t tARN

- Gen cu trc sinh vt nhn s c v ng m ho lin tc (khng phn mnh), cn sinh vt nhn thc l gen phn mnh (bn cnh

cc on exon m ho axit amin cn c xen k cc on intron khng m ho axit amin).

Cu 2. Trnh by cu trc chung ca cc gen m ho prtin.

Mi gen m ho prtin gm 3 v ng trnh t nucl tit (hnh 1.1 trang 6):- V ng iu ho: nm u 3 ca mch m gc ca gen, c trnh t c c nucltit c bit gip ARN pl imeraza c thnhn bit

v li n kt khi ng qu trnh phin m , ng thi cng cha trnh t nucltit iu ho qu trnh phin m .

- V ng m ho : mang thng tin m ho cc axit amin. Cc gen sinh vt nhn s c v ng m ho lin tc (gen khng phn mnh).

Phn l n cc gen ca sinh vt nhn thc c v ng m ho khng li n tc, xen k cc on m ho axit amin (exon) l c c on

khng m ho axit amin (itron). Vvy, cc gen ny gi l gen phn mnh.

- V ng kt thc: nm u 5 ca mch m gc ca gen, mang tn hiu kt thc phin m .

Cu 3. M di truyn c cc c im g?

- M di truyn l trnh t sp xp cc nuclti t trong gen (mch khun) quy nh trnh t sp xp cc axit amin trong prt in.

- M di truyn c cc c im sau:

+ M di truyn c c t mt im x c nh theo tng b ba nuclti t m khng gi ln nhau.

+ M di truyn c tnh phbin.

+ M di truyn c tnh c hiu


38/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

38+ M di truyn c tnh tho i ho.

Cu 4. Hy gii thch v sao trn mi chc ti bn ch c mt mch ca phn t ADN c tng hp lin tc, mch cn li

c tng hp mt cch gin on?

Do cu trc phn t ADN c 2 mch plinucl ti t i song song (3 5 v 5 ---> 3 ), m enzim plimeraza chtng

h p mch m i theo chiu 5 ---> 3 nn s tng h p lin tc ca c 2 mch l khng th c, i v i mch khun 3 --> 5 n tng

h p li n tc, cn mch khun 5 --> 3 tng h p ngt qu ng v i cc on ngn theo chiu 5 --> 3 ng c v i chiu pht trin ca

chc ti bn, ri ni li nh enzim ADN ligaza.Cu 5. Hy trnh by din bin v kt qu ca qu trnh phin m.

- Din bin ca qu trnh phin m : nh mc I.2 trang 11 SGK.

- Kt qu: t o nn phn t mARN mang thng tin di truyn t gen t i ribxm lm khun trong tng h p prtin.

phn t prt in, nhiu ribxm tng h p c nhiu phn t prtin ging nhau.

Cu 6.

a. H y xc nh trnh t cc aa trong chui plipeptit c tng h p t on gen tr n.

5 GXT XTT AAA GXT 3

3 XGA GAA TTT XGA 5 ( mch m gc)

5 GXU XUU AAA GXU 3 (mARN)

Ala - Leu - Lys - Ala ( chui polipeptit)

b. Leu - Ala - Val - Lys (trnh t aa)

5 UUA GXU GUU AAA ( mARN)

3 AAT XGA XAA TTT 5

5 TTA GXT GTT AAA3

Cu 7. Th no l iu ho hot ng ca gen?

iu ho hot ng ca gen l iu ho l ng sn phm ca gen c to ra gip tbo tng h p lo i prtin cn thit vo

lc cn thit trong i sng.

Cu 8. Opron l g? Trnh by cu trc ca opron Lac E.coli.

- Opron l hgen chung iu khin gen cu trc (cc gen cu trc lin quan vchc n ng) c ng nm trn mt on NST. Mt

Opron gm 1 gen cu trc k m theo mt v ng khi ng v v ng vn hnh.

- Cu trc ca opron Lac E.coli: Trang 17 - SGK.

Cu 9. Gii thch c ch iu ho hot ng ca opron Lac:

Ho t ng ca pron Lac:

- Khi mi tr ng khng c lactz: gen iu ho tng h p prtin c ch. Prtin c chgn vo gen chhuy c c gen cu

trc khng biu hin (khng hot ng)

- Khi mi tr ng c lactz: Gen iu ho tng h p prt in c ch. Lactz v i t cch l cht cm ng gn v i prt in c ch

prtin c chbbin i cu hnh nn khng gn c vo v ng vn hnh vn hnh hot ng ca cc gen cu trcgip chng c biu hin.

.Cu 10. t bin gen l g? Nu cc dng t bin im th ng gp v hu qu ca n.

- t bin gen l nhng bin i nh trong cu trc ca gen. Nhng bin i ny th ng lin quan n mt cp nucltit ( c gi

chung l t bin im) hay mt s cp nucltit.

- Cc d ng t bin im:

+ t bin thay thmt cp nuclti t

+ t bin thm hay mt mt cp nuclti t.

- Hu qu: c l i, c hi, trung tnh

Cu 11. t bin cu trc NST l g? C nhng dng no? Nu ngha.

- t bin cu trc NST l nhng bin i trong cu trc NST. Cc dng t bin ny thc cht l s sp xp l i nhng khi

gen trn NST c thlm thay i hnh dng v cu trc ca NST.

ADN


39/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

39- Cc dng t bin cu trc NST: mt on, lp on, o on (gm tm ng v ngoi tm ng), chuyn

on (t ng h, khng t ng h, trong mt NST).

- ngha: t bin cu trc NST gp phn t o nn ngun nguyn liu cho qu trnh tin ho v chn ging.

Cu 12. Nu nhng dng t bin lch bi sinh vt l ng bi v hu qu ca tng dng.

- Cc dng t bin lch bi sinh vt l ng bi: thkhng, thmt nhim, thba, thbn.

- Hu qu: s t ng hay gim s l ng ca mt hay vi NST mt cch khc th ng lm mt cn bng ca ton hgen nncc thlch bi th ng khng sng c hay gim sc sng, gim kh n ng sinh sn tu loi.

Cu 13. Phn bit t a bi v d a bi. Th no l th song nh bi?

- Phn bit t a bi v da bi:

+ T a bi l s t ng nguy n ln s NST n bi l n hn 2n ca c ng 1 loi.

+ Da bi: l hin t ng t ng nguyn ln s NST n bi ca 2 loi khc nhau.

- Thsong nhbi: l hin t ng trong tbo c 2 b NST 2n ca 2 loi kh c nhau.

Cu 14. Nu mt vi v d v hin t ng a bi TV.

La m: 6n = 42; Khoai ty: 4n = 48; chui nh: 3n = 27; Du ty: 8n = 56; Thuc l : 4n = 48

Cu 15. Nu cc c im ca th a bi.

- Vc quan sinh d ng: Tbo a bi c hm l ng ADN tng gp bi nn qu trnh tng h p cht hu c xy ra mnh

m tha bi c tbo to, c quan sinh d ng l n, pht trin kho , chng chu tt.

- Vsinh sn:

+ a bi chn: tnh hu th km hn thl ng bi.

+ a bi l : hu nh khng c kh nng sinh giao t bnh th ng qu khng ht.

- Hin t ng a bi thphbin thc vt, him gp ng vt

Ch ng II. Tnh quy lut ca hin t ng di truyn

Cu 1. Trong php lai mt tnh trng, i sau c t l kiu hnh xp x 3 tri : 1 ln c n nhng iu kin sau:- B mdh p mt cp gen.

- Tri ln hon ton

- S l ng c thcon lai phi l n

- Qu trnh gim phn v th tinh xy ra bnh th ng.

- Cc c thc kiu gen kh c nhau phi c sc sng nh nhau.

Cu 2. bit chnh xc kiu gen ca mt c thc kiu hnh tri ta thc hin php lai phn tch.

- Nu Fb ng tnh c thKH tri c KG ng h p

- Nu Fb phn tnh c thKH tri c KG dh p

Vd: Cu 3. c TLKH 9 : 3 : 3 : 1 cc iu kin cn c sau:

- B mdh p 2 cp gen quy nh 2 cp tnh trng phn li c lp

- Tri ln hon ton

- S l ng c thcon lai phi l n

- QT gim phn v th tinh xy ra bnh th ng.

- Cc c thc kiu gen kh c nhau phi c sc sng nh nhau..

Cu 4. Hai alen thuc cng mt gen c th t ng tc v i nhau khng? Gii thch.

Hai alen ca c ng mt gen c t ng tc v i nhau theo kiu tri ln hon ton hoc tri ln khng hon ton hoc ng tri

.Cu 5. C th dng nhng php lai no xc nh khong cch gia 2 gen trn NST? Php lai no hay c d ng hn? v

sao?

- xc nh khong cch gia 2 gen trn NST c thd ng ph ng php phn tch ging lai hoc d ng php lai phn tch.


40/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

40- Php lai phn tch hay c d ng hn v: c 1 tr ng h p v tnh chnh xc hn.

Cu 6. Lm th no bit c mt bnh no ( ng i ) l do gen ln nm trn NST X hay do gen trn NST th ng quy

nh?

C ththeo di ph hbit c bnh di truyn do gen ln nm trn NST th ng hay trn NST X quy nh nh c

im ca s di truyn li n kt v i gi i tnh.

Cu 7. Nu c im di truyn ca gen ngoi nhn. Lm th no bit c tnh trng no l do gen trong nhn hay

gen nm ngoi nhn quy nh?D ng php lai thun nghch c thx c nh c tnh tr ng no do gen trong nhn hay gen ngoi nhn quy nh.

Nu kiu hnh ca con lun ging mth l do gen ngoi nhn quy nh.

Cu8. Mun nghin cu mc phn ng ca mt kiu gen no ng vt, ta cn phi lm g?Mun nghin cu mc phn

ng ca mt KG no V ta cn to ra mt lot cc con vt c c ng mt kiu gen ri cho chng sng cc mi tr ng khc

nhau. Vic t o ra cc con vt c c ng kiu gen c th c tin hnh bng c ch nhn bn v tnh hoc chia mt phi thnh nhiu

phi nh ri cho vo t cung ca c c con mkhc nhau to ra cc con con.

Ch ng III . Di truyn hc qun th

Cu 1. Nu c im ca qun th ngu phi

- Trong qun thngu phi, cc c thc kiu gen khc nhau kt i v i nhau mt c ch ngu nhin s t o nn mt l ng

bin ddi truyn rt l n trong qun thlm ngun nguyn liu cho qu trnh tin ho v chn ging.

- Qun thngu phi c thduy tr tn s cc kiu gen kh c nhau trong qun thmt c ch khng i trong nhng iu kin

nht nh, do duy tr c s a dng di truyn ca qun th.

- Qun thngu phi c tnh a knh vkiu gen dn t i a hnh vkiu hnh do vy c tim nng thch nghi l n.Cu2. Gen trn NST gi i tnh s khng thcn bng di truyn sau mt thhgiao phi ngu nhin khi tn s alen hai gi i l

khng nh nhau trong thhb m.

Ch ng IV. ng dng di truyn hc

Cu 1. Ngun bin d di truyn ca qun th vt nui c to ra b ng nhng cch no?Ngun bin ddi truyn ca qun thvt nui ch yu l bin dth p v c to ra bng cch lai ging (lai cc dng

thun ca cc ging).

Ph ng ph p t o bin dbng tc nhn gy t bin t c s dng vphn nhiu tc nhn t bin gy h i i v i ng

vt.

Cu 2. Th no l u th lai? u thlai l hin t ng con lai c sc sng, kh nng chng chu, kh n ng sinh tr ng v pht trin v t tri so v i cc

dng b m.

Cu 3. Nu ph ng php to gi ng lai cho u th lai

- B c 1: T o ra nhng dng thun chng khc nhau- B c 2: Lai c c dng thun chng v i nhau tm th p lai c u thlai cao (lai thun v lai nghch so snh)

- Nhiu khi ng i ta phi d ng con lai F1 ca mt th p lai lai tip v i mt dng th ba m i c c con lai c u thlai

cao.

Cu 4. u thlai th ng biu hin cao nht F1 v gim dn i sau v: F1 tlthdh p cao nht (100%) nn cc gen ln c

h i khng biu hin. Cng c c i sau tlthdh p gim dn, tlthng h p t ng dn nn cc gen ln c hi biu hin ngy

cng nhiu do vy u thlai gim dn.

Cu 5. Gii thch quy trnh nhn bn v tnh ng vt v nu ngha thc tin ca ph ng php ny.

- Gii thch quy trnh nhn bn v tnh ng vt:

+ B c 1: Lo i b nhn khi trng ca c thcho trng (c th1), ly nhn ca TB cho nhn (c th2) ri a nhn ca TB ny

vo trng bloi b nhn Trng c cy nhn.

+ B c 2: Nui trng c cy nhn trong ng nghim cho ph t trin thnh phi.


41/82

Ti liu n tp sinh 12

Gv: Hong Huy Hip

41+ B c 3: Cy phi vo t cung ca c thth 3 phi pht trin v sinh n bnh th ng Kt qu c thcon sinh ra c

KH ca c thcho nhn TB (c th2).

- ngha: Bng k thut nhn bn v tnh V c thnhn bn c nhng c thng vt bin i gen d ng vo nhiu mc ch

khc nhau.

Cu 6. H gen ca sinh vt c th c bin i b ng nhng cch no?

- Cch 1: a thm 1 gen l vo hgen

- Cch 2: lm bin i 1 gen c sn trong hgen.- Lo i b hoc lm bt ho t mt gen no trong hgen.

Cu 7. Nhng thnh tu to ging cy trng v VSV bin i gen:

- To ging cy trng bin i gen: ging bng khng su hi; l a go vng ; ging c chua c gen sn sinh ti len c lm

cho bt ho t

- To ging VSV bin i gen:

+ T o cc dng vi khun mang gen ca nhiu loi kh c (vd gen insulin ca ng i)

Ch ng V. Di truyn hc ng i

Cu 1. Hy dng s tm tt c ch gy bnh phninkto niu ng i.

- Bnh th ng:

Gen BT E BT

Phninalanin tirzin

- Mc bnh:

Gen B E B

Phninalanin tirzin

Axi t amin phninalanin b ng trong mu ln n o gy u c TBTK mt trCu 2. Trnh by c ch pht sinh hi chng ao. (Hnh 21.1 Tr 90)

Cu 3. V sao ng i ta khng pht hin c cc bnh nhn c tha cc NST s 1 v s2 (nhng NST c kch th c ln

nht trong b NST) ca ng i?

Do NST s 1 v s 2 c kch th c l n, cha nhiu gen, khi tha NST dn n s mt cn bng gen rt nghim trng nn

ng i bnh khng cn sng c khng ph t hin bnh nhn tha NST s1 v s 2.

Cu 4. Gnh nng di truyn trong cc qun th ng i c biu hin nh th no?

Gnh nng di truyn l s tn ti trong vn gen ca qun thng i c c t bin gy cht, na gy cht m khi chng

chuyn sang trng th i ng h p t s lm cht c th hay lm gim sc sng ca h.

Cu 5. bo v vn gen ca loi ng i c n tin hnh nhng bin php g?- To mi tr ng sch.

- Trnh v hn cht c hi ca c c t c nhn gy t bin.

- S dng l iu php gen.

- S dng t vn di truyn Y hc.

Cu 6. Nu mt svn x hi ca di truyn hc.

- T c ng x hi ca vic gii m hgen ng i

- Nhng vn pht sinh do cng nghgen v cng nghtbo.

PH

N VI . TI

N HO

Chng I. BNG CHNG V CCH TIN HO

Cu 1. Ti sao xc nh mi quan h h hng gia cc loi v cc c im hnh thi th ngi ta li hay sdng cc

ly thuyet sinh 12

Documents