1

AZRBAYCAN DVLT AQRAR UNVERSTETMVZU: TOXUMULUQ

Dosent, mkdar knd tsrrfat iisi F.H.Qurbanov

1. Giri 2.Toxumuluun mqsd v vziflri 3. Toxumuluq sistemi v onun sas prinsiplri 4. Toxum istehsal v yaylmas

PLAN: Toxumuluu dzgn tkil etmdn k/t- bitkilrinin mhsuldarln lazm sviyyy qaldrmaq olmazToxum ikli bitkilrd oxalma orqan hesab olunur.Toxum yumurtacqlarn mayalanmas nticsind ana bitki zrind ml glirToxum ana bitkidn ayrldqda mstqil orqanizmin balanc hesab olunur.Toxumun irisind reym v onun ilk qidasn tkil edn ehtiyat qida maddsi varToxumun reymi hissdn: tumurcuq, kkck v lpdn ibartdir.TOXUM olur:Toxumuluun mqsdi - yksk mhsuldarla v sabit irsi lamtlr malik, xstliy, ziyanvericilr v mxtlif iqlim raitin dzml bitki sortlar yetidirmk v onlarn oxaldlmasn tmin etmkdir.

Toxumuluun vzifsi seleksiyann nailiyytlrini tez realiz elmk, istehsalatda becriln yksk keyfiyytli sortlarn toxumlar il btn tsrrfatlar tmin etmkdir.

Knd tsrrfat istehsalnn mhm sahsi kimi toxumuluq iki mslni hll edir:1.Sortun yaylmas n toxuma tlbin dnilmsi.

2.oxalma prosesind hmin sortun xsusiyytlrini, qiymtli tsrrfat nianlrini v sort tmizliyini saxlamaq.

Toxumuluq faliyyti aadak prinsiplr sasnda hyata keirilmlidir: Sortun sciyyvi xsusiyytlrini tyin etmy imkan vern frqlilik, oxarlq, sabitlik v digr lamtlrin qorunub saxlanmas;Toxum istehsalnda tsdiq edilmi becrilm sxemlrin riayt olunmas; Istifad olunan sort zrind mllifin v patent sahibinin hquqlarnn qorunmas; Istifad olunan toxumlarn sertifikatladrlmasnn mcburiliyi;Sortun rayonlama qaydalarna ml edilmsi.

TOXUM material artrlma mrhlsin gr aadak kateqoriyalara blnr:Orijinal toxum Super elit toxum Elit toxum Reproduksiyal toxum

Sortdyimtsrrfat sahlrind bir sortun (v ya bir ne sortun) qeydiyyatdan kemi digr daha mhsuldar v ya vvlki sortla mqayisd hr hans stnly malik olan sortla vz olunmasdr

Sorttzlm tsrrfatda sortluq toxumun hmin sorta aid olan daha yksk reproduksiyal toxumla vz olunmasdr.Taxllarn toxumu yoluxma suluna v xstliyin infeksiya mnbyi olmasna gr frqlnn aadak qruplara blnrlr:3.Xstlik trdicilri spin materialnda qarq(sporlu)formada olur. 1.Xstliyin trdicilri toxumun daxilin keir (tozsrm, fazarioz, helmin tozporioz). 2.Xstlik trdicilri toxumun sthind olur(budann brk srmsi, qardalda toz srm)

Panoram- tsiri vitovaksda olduu kimidir. Bir ton toxuma 2-3 kq preparat ildilmlidir. Fundazol - qar kifini xmaq rtil qalan btn xstliklri payz dvrnd mhv edir. Bir ton toxuma 2-3 kq preparat ildilmlidir

Vitovaks - tsiri fundazolda olduu kimidir. Bir ton toxuma 2,5-3,0 kq preparat ildilmlidir.