1394، پایيز ۷، شماره 2فصلنامه سالمت اجتماعي و اعتياد، دوره 150تا 123صفحه

Social Health & Addiction, Vol. 2, No. 7, Autumn 2015

123

آن پیشگیرانه راهکارهای و مخدر مواد قاچاق بر تأکید با یافته سازمان رایم ج بررسی

2قلیلو علیزاده سعید ،1افشار قهرمانی نیوشا

17/11/1394تاریخ پذیرش: 22/08/1394تاریخ دریافت:

ده یچکپناه جهانی شدن حقوق، بزهکاری و ارتکاب برخی از جرای، نیز ماهیت جهانی بده خدود گرفتده اسدت. امروزه در

بدا المللدی بدین جامعه ،، به معضلی تبدیل شده که در قرن حاضراستجرای، گونه ایننیز که از یافته سازمانجرای،

تنها بر پایه شناخت درسدت و یافته مانسازو منسج، با جرای، مؤثراست. تردیدی نیست که مبارزه شدهآن مواجه

پدذیر امکدان یافته سازمانهای مورد استفاده در جرای، ها و شیوهگیریها، جهتکافی از ماهیت، ابعاد، دامنه فعالیت

فدراروی جمهدوری اسدالمی هدای ترین چدالش عنوان یکی از مه، است. بنابراین پدیده مواد مخدر و قاچاق آن به

نهادهدای ، یافتده دهندده جدرای، سدازمان نیز شناسایی مصادیق و ارکان تشکیل از این پژوهش که هد است ایران

با هد ارائه راهکارهای علمی و عملدی المللی کنترل کننده مواد مخدر و نیز گزارشی از وضعیت مواد مخدر بین

دست آمدده بهاسنادی -ای به شیوه کتابخانه ی تحقیقها . یافتهاست گونه جرای، ی و کاهش نرخ اینجهت پیشگیر

توان نتیجه گرفت که می تحلیلی انجام گرفته است. در نهایت -تجزیه و تحلیل اطالعات نیز به صورت توصیفیو

هدای پدژوهش هدا جدز در سدایه راهبردهای مناسب برای مقابله بدا آن و تدوین یافته سازمانشناخت و تحلیل جرای،

قاچداق مدواد ویدژه بده یافتده سدازمان هایی از جرای، ور ایران نیز که با جنبهعلمی میسر نیست و در این زمینه در کش

تحقیقدات گونده ایدن پردازد، انجام می مخدر دست به گریبان است و بهای بسیار زیادی را ه، برای آن پرداخته و

.است امری بسیار حیاتی

راهکارهای پیشگیرانهگردان، ، قاچاق مواد مخدر و روانیافته سازمانرای، ج واژگان کلیدی:

ارومیه آزاد دانشگاه حقوق گروه شناسی جرم و جزا حقوق دکتری. 1

saeed22.alizadeh@gmail.comارومیه، پست الکترونیک: آزاد دانشگاه شناسی جرم و جزا حقوق ارشد مسئول: کارشناسی . نویسنده2

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

آن پيشگيرانه راهکارهای و مخدر مواد قاچاق بر تأکيد با یافته سازمان رایم ج بررسي

124

دوره 2

، شماره ۷

، پایيز 1394

V

ol. 2

, No

. 7, A

utu

mn

201

5

مقدمه

و مناسدباتی شدهای و جهانی پدیدار تحوالت نوینی که در زمان حاضر در ارتباطات منطقه

که مرزهای محدود جغرافیایی را درنوردیده است، زمینه تولید و تکثیر جرایمدی را کده در

تسدهیل و ریزی شده فعالیدت دارندد همدوار سداخته اسدت. هدفمند و برنامههای قالب شبکه

ای، ، گسترش روابو مجازی رایانده نوین امکاناتتسریع ارتباطات، دسترسی به تجهیزات و

جانبده ها، فقدان توسعه فراگیر و همده عدالتی ها، بیسیر ناموزون مهاجرت و باالخره تبعیض

های فراوان سیاسی، فرهنگی و اقتصدادی جهدان معاصدر و آن چالشدنبال درکشورها و به

ای و منطقده سایل دیگر زمینه بروز و توسعه ایدن جدرای، در گسدتره محلدی، ملدی، بسیاری م

یداد یافتده سدازمان جدرای، عنوان بهزند. این دسته از جرای، که از آن ای را دامن میفرامنطقه

های اخیر توجهدات فراواندی را بده شود نوع خاصی از پدیده مجرمانه است که طی دههمی

خود معطو کرده است.

یابندد کده دارای تشدکیالت مدی هایی ارتکداب این جرای،، نوعاش توسو گروه ها و سازمان

. به عبارت هستند ها گسترده، پیچیده، بنیه مالی قوی و غالباش قدرت نفوذ در ارکان حکومت

قدرتمند هسدتند هایی بضاغت و نیازمند، بلکه سازمان ن این جرای،، نه افراد بیادیگر مرتکب

آنها برخی اوقات چندین برابر بودجه ساالنه برخی کشورها است. در داخل این که دارایی

تقسدی، وظدای انجدام شدده و کده طدوری بده سلسله مراتب خاصی حاک، اسدت. ها سازمان

هریک از اعضا حقوق و تکالی و اختیارات خاص خویش را دارند.

ای عظدی، از تجدارت لکده بده شداخه یابندد ب هرساله نه تنها افزایش مدی یافته سازمانجرای،

شوند و تر میهای مجرمانه هر روز قدرتمندتر و متنوعشوند. بر این اسا سازمانتبدیل می

کنندد و در جرایمدی پرسدود مانندد قاچداق حوزه فعالیت خود را از ملی به فراملی تبدیل می

داری، فحشدا ن، بردهزنان و کودکا ویژه بهموادمخدر، اسلحه، اشیا تاریخی، تجارت انسان

شویی، فساد اداری، ارتشا، تقلبات مالی و مالیداتی، ، پولالمللی بینو پورنوگرافی، تروریس،

هدای سدازمان ای و اینترنتی و... نفوذ کرده و یک رابطه منطقدی بدین اقتصداد و جرای، رایانه

(.1387کنند )معظمی، رم برقرار میج

از انواع جرای، ارتکابی در سطح جهان به یدک ندوع اشاره شد امروزه بسیاری طورکه همان

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

قليلو عليزاده سعيد افشار، قهرماني نيوشا

125

ره دو

2ره

ما ش

،۷

ز ایي

، پ13

94

Vo

l. 2

, N

o. 7

, A

utu

mn

201

5

کده اسدت اند. از زمره سودآورترین انواع تجارت، قاچاق مدواد مخددر تجارت تبدیل شده

محور اصلی پژوهش حاضر نیز بر همین موضوع استوار است. قاچاق مواد مخدر یک جرم

بانددهای تبهکدار، کده که ارتکاب آن معموالش از سدوی رو فراملی است، از آن یافته سازمان

، این بانددها بدا اسدتفاده از تشدکیالتی که دیگر اینگیرد و انجام می هستنددارای تشکیالت

نوردندد و جدرای، که در کشورهای مختل از آن برخوردارند مرزهدای کشدورها را درمدی

کشددانند. بددرای مثددال کوکددائین در مددزارع خددود را بدده فراسددوی مرزهددای یددک کشددور مددی

شددن در شدود و پدس از تصدفیه مثل پرو، بولیوی، کلمبیا و اکوادور کشت مدی کشورهایی

مراکز تصفیه با همکاری مأموران فاسدد بدا قدایق و هواپیمدا بده مراکدز حمدل در آمریکدای

مرکزی، مکزیک و حوزه دریای کارائیب حمل و از آنجا به بازارهای مصدر در کشدور

درسدتی خصیصده . این مثدال بده شود میا ارسال آمریکا از جمله فلوریدا، تگزا و کالیفرنی

دهدد. امدروزه قاچداق مدواد و فراملی بودن جرم قاچاق مواد مخدر را نشان مدی یافته سازمان

، تهدیددی بددون مدرز و غیرنظدامی شدناخته المللدی بینو یافته سازمانجرمی عنوان بهمخدر

ی و اجتمداعی جوامدع را سستی بنیادهای اقتصدادی، سیاسدی، فرهنگد های زمینهشود که می

.(1392آورد )میرمحمدصادقی، فراه، می

آید، ناخودآگاه ذهن شنونده بیش از هر چیز متوجه قاچاق وقتی سخن از قاچاق به میان می

زاتدرین و بدرای قاچاقچیدان پرسدودترین ندوع که برای کشورها مشدکل شود میمواد مخدر

مددواد مخدددر یددک جددرم المللددی نبددیدهددد. قاچدداق قاچداق را در سددطح جهددان تشددکیل مددی

با سلسدله مراتدب نیدرو، یافته های سازمان فراملی است که توسو باندها و گروه یافته سازمان

هدا امکانات و تجهیزات، مرزهای کشورها را پشت سر گذاشته، صالحیت سرزمینی دولدت

یی، تدرور تا مقصد جرای، دیگری از قبیل هواپیماربدا أو در مسیر حمل از مبد کردهرا نقض

و قتل، تخریب محیو زیست، قاچداق سدالح و مهمدات و... را نیدز همدراه خواهدد داشدت.

است وپدیده مواد مخدر و قاچاق آن، ه، دارای ضررهای فردی و ه، ضررهای اجتماعی

از ضررهای فردی نیز بیشتر است. جامعده عدالوه بدر از دسدت دادن آن ضررهای اجتماعی

اش را نیز های نگهداری وی و احیاناش خانوادهمشکالت و هزینهنیروی فعال یک عضو، باید

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

آن پيشگيرانه راهکارهای و مخدر مواد قاچاق بر تأکيد با یافته سازمان رایم ج بررسي

126

دوره 2

، شماره ۷

، پایيز 1394

V

ol. 2

, No

. 7, A

utu

mn

201

5

ثبداتی ، وجوه کالن حاصل از قاچداق مدواد مخددر موجدب فسداد، بدی همچنینتحمل کند.

. خصیصه دیگری کده در مشدکل اعتیداد و قاچداق مدواد شود میاقتصادی و سیاسی جوامع

ح جهدان تدا ایدن حدد مخدر وجود دارد آن است که شاید حل هیچ مشکل دیگری در سط

نیازمند همکاری بین کشورها نباشد.

انواع مواد مخدر پس از تجارت سالح و مهمدات، سدودآورترین معاملده المللی بینتجارت

تدوان رو در فرآیند اقتصاد جهانی، جایگاه قاچداق مدواد مخددر را نمدی جهانی است. از این

چه تقاضدای سدو تگی دارد. هرت به تقاضای مصر بسنادیده انگاشت و تداوم این تجار

بار نیز رونق خواهد یافت. بدا مصر مواد مخدر افزایش یابد، بازار سیاه این تجارت مرگ

و نیدز تهیده و تددوین هدای داخلدی گذاران جندایی در عرصده وجود اقدامات متعدد سیاست

چداق ، قاالمللدی بدین هدای هدای جامعده جهدانی و سدازمان المللی، تدالش های بین کنوانسیون

افزون یافته و اقددامات ملدی کشدورها در مقابلده بدا ایدن زمواد مخدر گسترش رو المللی بین

بخش نبوده است. پدیده و مبارزه با آن نتیجه

شدود، قدرار گدرفتن در طور اخص مدی به ،چه باعث اهمیت این معضل برای کشور ایران آن

روند. می شمار خدر جهان بهکنندگان مواد ماست که از بزرگترین تولید جوار هالل طالیی

المللدی بدین ترین مسیر ترانزیدت ترین و مه،ترین، باصرفهاین ویژگی کشورمان را در کوتاه

مخدر قرار داده است. بسیاری از توان مدادی و معندوی کشدور در طدول سدی و هفدت مواد

ت گدذرد، صدر مقابلده بدا ترانزید سالی که از استقرار نظام جمهدوری اسدالمی ایدران مدی

هددای مدواد مخدددر و مقابلده بددا مصدر آن در کشددور شدده اسددت. پیامددهای ایددن کداروان

تدوان سرمایه ملی شده است که می سو منجر به هدر رفتن میلیاردها تومان رویارویی از یک

از سدوی 1در جهت رشد، شکوفایی، رفاه، سالمت و سعادت جامعه ایراندی مصدر شدود.

گیر نسدل جدوان ور و سایه اعتیاد و پیامدهای آن دامندیگر سرازیرشدن مواد مخدر در کش

انسانی آن بدانی، از زمان پیروزی انقالب اسالمی تاکنون از این منظر اگر بزرگترین سرمایه یک کشور را نیروی. 1

ها نفر نیز معلول و از کارافتاده های مجرمانه کشته شده و ده مأمور ایرانی در جریان مبارزه با سازمان 4000متجاوز از

های سایر هزینه ز نظر ا )صر اند، که اگر میزان افراد دستگیر شده، زندانی و حتی اعدام شده را نیز حساب کنی،شده

های پرداختی ایران بسیار سنگین خواهد بود.دیگر مثل مسدودکردن مرزها و...( هزینه

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

قليلو عليزاده سعيد افشار، قهرماني نيوشا

127

ره دو

2ره

ما ش

،۷

ز ایي

، پ13

94

Vo

l. 2

, N

o. 7

, A

utu

mn

201

5

چنان نیز تدداوم دارد و نیازمندد اقددامات یمی از جمعیت کشور شده است که ه،بخش عظ

.استروز و بیش از پیش در این زمینه گسترده، به

استشناسان های جرممحصول و ثمره تالش 1«یافته سازمانجرم »از حیث پیشینه، اصطالح

رود. این اصدطالح کده می شمار شناسی به قلمرو حقوق کیفری به های مه، جرموردهو از آ

راه یافته است، بدرای نخسدتین المللی بینهای اخیر به ادبیات حقوق جزای داخلی و در دهه

، «یافتده سازمانجرم »از 1924شنا آمریکایی بود که در سال جامعه 2«رلنددسا»بار توسو

مظداهر آن بدر سداختار تدأثیر ندام بدرده شدد و « سدازمان مجرمانده »یدا « هیافت سازمانمجرمان »

اولدین کده درحدالی . کدرد آمریکدا را تبیدین ویدژه بده سیاسی، اجتمداعی و اقتصدادی جامعده

در اروپا دربداره ایدن جدرم در اوایدل دهده هفتداد مدیالدی و بنابده شناسی جرم هاب پژوهش

و ماهیت ایدن جدرم در جمهدوری فددرال درخواست شورای اروپا، آن ه، درباره محدوده

(.1379گرفت )نجفی ابرندآبادی و دیگران، آلمان و هلند صورت

صورت نوین قابلیت ظهور پیددا در ایران بسیار دیرتر از آمریکا به یافته سازمانگرچه جرای،

کرد، ولی سبب سهولت ارتباطات و امکان انتقال اطالعدات، کداال و انسدان از کشدوری بده

فدراوان در ایدران و اروپدا بدرای مدواد مخددر و ن دیگر از یک طر و وجود مشتریا کشور

هدای زودی سدازمان ترانزیت آن از طدر دیگدر، باعدث شدد بده قرار داشتن ایران در مسیر

سدوی ایدران و کشدورهای مجرمانه جهت قاچاق مواد مخدر از مبدأ افغانستان و پاکستان بده

و در یافتده سدازمان صدورت بده ولین جرمی کده در ایدران شاید ا غربی دست به کار شوند و

های مجرمانده قدرار گرفدت، قاچداق مدواد مخددر بدوده سطح وسیعی مورد ارتکاب سازمان

یافته سازمان صورت بهاست. در عین حال به مرور زمان ارتکاب جرای، مختل دیگری نیز

بزرگ های یت باندها و شبکهدر ایران مورد توجه قرار گرفت و امروزه متأسفانه شاهد فعال

جدرای، مختلد یافتده سدازمان و کوچک مجرمانه در داخل کشور هستی، کده بده ارتکداب

مشغولند.

در مددورد ایددن معضددل جهددانی نشددانگر درک آثددار المللددی بددینهددای مصددوبات کنوانسددیون

1. Organized Crime 2. Sutherland

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

آن پيشگيرانه راهکارهای و مخدر مواد قاچاق بر تأکيد با یافته سازمان رایم ج بررسي

128

دوره 2

، شماره ۷

، پایيز 1394

V

ol. 2

, No

. 7, A

utu

mn

201

5

هدا، هدا، عهدنامده شدود. کنوانسدیون باری است کده از ایدن ناحیده متوجده کشدورها مدی زیان

تدرین و یکی از مه، یافته سازمانمتعددی در مورد جرای، المللی بینها و اسناد معتبر عاهدهم

ها به تصویب جامعه جهانی رسیده است کده گردان روانمصادیق آن، قاچاق مواد مخدر و

:زیر هستندبه شرح ها اه، آن

ح اصال 1972نیویورک که با پروتکل 1961کنوانسیون واحد مواد مخدر، مصوب -

و تکمیل شده است؛

وین؛ 1971گردان، مصوب کنوانسیون مربوط به مواد روان -

هدا، گدردان کنوانسیون سازمان ملل متحد جهت مقابله با قاچاق مدواد مخددر و روان -

وین؛ 1988مصوب

های مربوط بده مشدکالت سدو مصدر و سند یا طرح چند منظوره و جامع فعالیت -

تددوین شدده اسدت 1987در کنفدرانس سدال ماده 427قاچاق مواد مخدر که در

(FATF)؛

یافتده فراملدی، مصدوب کنوانسیون سازمان ملل متحد جهت مقابله با جرای، سدازمان -

پالرمو؛ 2000

(.1386مریدا )اسعدی، 2003کنوانسیون مبارزه با فساد، مصوب -

تعاریف مفاهیم

بتاش جدیددی اسدت کده در یافتده از مباحدث نسد پدیده جدرای، سدازمان :یافته جرایم سازمان

های خاصی های اخیر وارد مباحث حقوق کیفری شده است. این عنوان اجماالش به جرم سال

پدذیرد و هدد های مجرمانده سدازماندهی شدده انجدام مدی شود که توسو گروه اطالق می

که در آثار طوری ها نیز معموالش کسب منافع اقتصادی و قدرت است، به غایی از ارتکاب آن

ویک، مورد توجه خاص قرار گرفته عنوان یکی از تهدیدهای مه، قرن بیست شناسان به مجر

است.

تعاری متعدد و متنوعی است، لذا تنها بده ،دارای انشناس جرماز دیدگاه یافته سازمانجرم

یدک نهداد غیدر یافتده سدازمان جدرم » .شود می ان اکتفاشناس جرمتعریفی جامع و مورد اتفاق

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

قليلو عليزاده سعيد افشار، قهرماني نيوشا

129

ره دو

2ره

ما ش

،۷

ز ایي

، پ13

94

Vo

l. 2

, N

o. 7

, A

utu

mn

201

5

شکل مرکب از تعدادی افراد با روابو متقابل است که بر مبنای سلسله مراتب ایدئولوژیک

ی سازماندهی شده در آن وجود دارد و هد آن کسدب حداقل سه سطح یا طبقه گرفته و

هدای کلیددی ئولیتهدای مشدروع و نامشدروع اسدت. مسد قدرت با اشتغال به فعالیدت سود و

. شدود براسا مهدارت تعیدین فقوی و یا حسب روابو خویشاوندی یا دوستممکن است بر

هدا را گاه قائ، به شخص نیستند، تمامی اعضا قصد استمرار و تدداوم فعالیدت ها هیچموقعیت

هدای انحصداری و منداطق انحصداری نیدز هسدتند. گدروه بدرای دنبال انجام فعالیت دارند و به

یدن به اهدا یا تحقق اهدا و حف نظ، در صورت لزوم به خشونت و یا رشوه برای رس

شدوند. قواعدد صدریح مکتدوب یدا شدفاهی دارندد کده بدا ضدمانت می حف انسجام متوسل

(.1386)اسعدی، « استاجراهای شدیدی همچون مرگ، توأم

کده تعریفدی ارائده کدرده باشدد، نظدر بده سدازمان مجرمانده دارد و آن کنوانسیون پدالرمو بدی

الملدل باشدد. از ندوع فراملدی در حقدوق بدین یافتده سدازمان ترین تعری جرم تواند جامع می

متشکل از سده نفدر یدا بیشدتر کده بدرای یافته سازمانیعنی گروه یافته سازمانگروه مجرمانه »

طور هماهن با هدد ارتکداب یدک یدا چندد و به نی مشخص وجود داشتهیک دوره زما

ا غیرمسدتقی، منظدور تحصدیل مسدتقی، ید جرم یا تخل شدید مندرج در این کنوانسدیون، بده

.«کندمنافع مالی یا سایر منافع مادی فعالیت می

جددای ایددن واژه از واژه در فرهندد التددین بدده :1قاچوواق در فرهنووگ حقوووقی بلوو

در بلدک کنندد. در فرهند حقدوقی انگلیسدی اسدتفاده مدی «ترافیکین »و 2«اسماگلین »

ت عوارض، وارد یا خدارج مقابل واژه اول، وارد یا خارج کردن اقالم ممنوعه بدون پرداخ

کردن اقالمی از کاالهای غیرقانونی از کشوری به کشور دیگر ذکر شدده اسدت. در مقابدل

اصطالح دوم، قاچاق مواد مخدر، تجارت و فعالیدت بازرگدانی در ارتبداط بدا قاچداق مدواد

3«دراگ ترافیکیند »نیدز اصدطالح 1980آمده است. در اواخر دهده گردان روانمخدر و

(.1388)مرتضوی ، شدیک اصطالح کلی رایج وانعن به

1961در مداده یدک کنوانسدیون واحدد مدواد مخددر، مصدوب المللی قاچاق: تعریف بین

1. Black 2. Smuggling 3. Drug Trafficking

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

آن پيشگيرانه راهکارهای و مخدر مواد قاچاق بر تأکيد با یافته سازمان رایم ج بررسي

130

دوره 2

، شماره ۷

، پایيز 1394

V

ol. 2

, No

. 7, A

utu

mn

201

5

کشت یا هر دادوسدتد مدواد مخددر معنی ترافیکین )به اصطالح زیردرباره مواد مخدر در

1971ن مصوب گرداروان برخال اهدا کنوانسیون( قید شده است. در کنوانسیون مواد

برخال مفاد کنوانسیون قاچاق گردان روانوستد مواد در ماده یک، ساخت و هر نوع داد

1988تدرین کنوانسدیون، کنوانسدیون دانسته شدده اسدت. در مهد، گردان روانمواد مخدر و

، قاچاق شامل تولید، سداخت، 3و 1وفق ماده گردان نیزمبارزه با قاچاق مواد مخدر و روان

گدری، ترانزیدت، حمدل و نقدل، تهیه، عرضه برای فدروش، توزیدع، تحویدل، واسدطه تقطیر،

)همان(. است گردان روانواردات، صادرات و کشت مواد مخدر و

یافته دهنده جرایم سازمان ارکان تشکیل

فقوکنوانسیون 5لی ماده ونپرداخته است، یافته سازمانکنوانسیون پالرمو به تعری جرای،

پرداخته کده علدت ایدن امدر را یافته سازماناری مشارکت در یک گروه مجرمانه انگ به جرم

جستجو کرد که یافته سازمانفراملی و گروه مجرمانه یافته سازمانباید در ارتباط تام جرای،

.هستند این دو الزم و ملزوم یکدیگر

یابدد نده می ارتکاب« شرکای جرم»خاطر ماهیت خود توسو به یافته سازمانارتکاب جرای،

تنهدایی انجدام دهدد مباشدر توسو مباشر. اگر رکن مادی این جرای، را یک نفر مستقالش و بده

دیگر رکن مدادی طور مشترک و با همکاری ه، شود و اگر دو یا چند نفر به می جرم نامیده

شوند. لذا با توجده بده تعرید و مصدادیق ارائده می جرم را انجام دهند شرکای جرم نامیده

فعدل صدورت بده همیشده یافتده سدازمان رسد که رکن مادی جرای، می نظر به 5در ماده شده

(.1391، شود )سلیمی نمیمثبت است و با ترک فعل محقق

اسدت کده « عل، یا آگداهی »شود: عامل اول می پرداخته یدر رکن روانی جرم به عامل مهم

به عل، و آگاهی مرتکب نسدبت 5قرار دارد. در بند ال ماده « جهل یا اشتباه»در مقابل آن

اسدت. شدده ولیت مجرمانه گروه یا قصد ارتکاب جرای، مورد بحدث اشداره ئبه هد و مس

یعنی خواه از اهدا مجرمانه گروه عل، و آگاهی داشته باشد، خواه از مجرمانه بودن عمل

ت. بدیهی اس« سو نیت»یا « قصد»کند. عامل دوم می اطالع باشد باز ه، جرم تحقق پیدا بی

پذیر است و در جرای، مطلق که نیازی بده است سو نیت خاص فقو در جرای، مقید امکان

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

قليلو عليزاده سعيد افشار، قهرماني نيوشا

131

ره دو

2ره

ما ش

،۷

ز ایي

، پ13

94

Vo

l. 2

, N

o. 7

, A

utu

mn

201

5

معندی خواهدد بدود. نیدز بدی « قصد تحصیل نتیجده مجرمانده »ای خاص نیست، تحصیل نتیجه

یافته سازماناعمال ارتکابی شرط تحقق جرای، « عمدی بودن» 5ماده 1در بند طورکه همان

. بنابر تعری کنوانسدیون است ارتکاب جرم« داعی»یا « انگیزه»امل سوم است. ع شدهتلقی

است )همان(. یافته سازمانپالرمو نیز انگیزه تحصیل منافع مادی شرط تحقق جرای،

یافته مصادیق جرایم سازمان

انگداری جدرم ، کنوانسیون پالرمو پنج عمل را مورد تصدریح قدرار داده و المللی بیندر اسناد

از: ا از کشورها خواستار شده است که عبارتندها رآن

1ارتکاب جنایت شدید؛ -1

2مشارکت در یک گروه مجرمانه؛ -2

3شویی(؛تطهیر منافع حاصل از ارتکاب جرم )پول -3

4فساد مالی )ارتشا (؛ -4

ممانعت از اجرای حق؛ -5

همچنین این کنوانسیون سه پروتکل الحاقی نیز دارد که شامل:

ویژه زنان و کودکان؛ پیشگیری، سرکوب و مجازات قاچاق اشخاص به پروتکل -1

پروتکل علیه قاچاق مهاجران از طریق زمینی، دریایی و هوایی؛ -2

هدا و هدای گدرم، قطعدات و اجدزا آن پروتکل علیه تولید و قاچاق غیرقانونی سالح -3

.مهمات

یافتده سدازمان ترین مصادیق جدرای، دانان فهرست نسبتاش بلندی را از مه، البته برخی از حقوق

ربدایی، شدویی، دزدی دریدایی، هواپیما : قاچاق مواد مخددر، پدول اند، از جمله کردهاحصا

.... جرای، محیو زیست، سرقت مالکیت معنوی افراد و

اشددکال جددرای، تددرین مهدد،کشددور جمهددوری اسددالمی ایددران از لحدداظ شددیوع و بددروز، در

سال یا 4مدت سلب آزادی به ای است که مجازات آنجرم شدید عمل مجرمانه»، بند ب کنوانسیون پالرمو: 2ماده . 1

.«های شدیدتر باشدمجازات

کنوانسیون 9و 8ماده . 4 کنوانسیون 7و 6ماده . 3 کنوانسیون 5. ماده 2

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

آن پيشگيرانه راهکارهای و مخدر مواد قاچاق بر تأکيد با یافته سازمان رایم ج بررسي

132

دوره 2

، شماره ۷

، پایيز 1394

V

ol. 2

, No

. 7, A

utu

mn

201

5

تدرین مهد، عندوان بده خصوص قاچداق مدواد مخددر، کده د. بهوضع مناسبی ندار یافته سازمان

ماعی و فرهنگدی کشدور تبددیل شدده اسدت. همچندین سدایر تمعضل اقتصادی، سیاسی، اج

آوری در کشور ما بده فعالیدت خدود ادامده داده و سرسام نیز به شکل یادشدهاشکال جرای،

کشور را رو به زوال کشانده است. های بنیان

ها گردان و روانقاچاق مواد مخدر

آید، ناخودآگاه ذهن شنونده بیش از هر چیز متوجه قاچاق وقتی سخن از قاچاق به میان می

زاتدرین و بدرای قاچاقچیدان پرسدودترین ندوع مشدکل که برای کشورها شود میمواد مخدر

مددواد مخدددر یددک جددرم المللددی بددیندهددد. قاچدداق قاچداق را در سددطح جهددان تشددکیل مددی

با سلسدله مراتدب نیدرو، یافته های سازمان املی است که توسو باندها و گروهفر یافته سازمان

هدا امکانات و تجهیزات، مرزهای کشورها را پشت سر گذاشته، صالحیت سرزمینی دولدت

جرای، دیگری از قبیل هواپیماربایی، ترور ،تا مقصد أو در مسیر حمل از مبد کردهرا نقض

الح و مهمات و... را نیز همراه خواهد داشت.و قتل، تخریب محیو زیست، قاچاق س

ها گردان روانکننده مواد مخدر و کنترل المللی های بین نهاد

مبدارزه بدا قاچداق مدواد المللدی بدین هدای سازی تدالش منظور هماهن سازمان ملل متحد به

مخدر، کمک به پیشگیری از سو مصر مواد مخدر در جهان و نظارت بر کنترل کشت،

و توزیع مواد مخدر بدا هدد مصدر دارویدی در کشدورها، پیگیدری و نظدارت بدر تولید

است. نهادهایی را تأسیس کرده المللی بینها و معاهدات اجرای کنوانسیون

کننده اصلی نهادهای کنترل

مجمع عمومی فراگیرترین رکدن سدازمان ملدل متحدد 1:ملل متحدمجمع عمومی سازمان -

هدا، هدا و پروتکدل هدا، کنوانسدیون ینی سازمان ملل متحد، قطعنامده رکن تقن عنوان بهاست و

آن تصدویب و المللی بینبودجه و امکانات مورد نیاز را برای مبارزه با مواد مخدر و کنترل

(.1382کند )مرتضوی قهی، الغ میاب

1. United Nations General Assembly

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

قليلو عليزاده سعيد افشار، قهرماني نيوشا

133

ره دو

2ره

ما ش

،۷

ز ایي

، پ13

94

Vo

l. 2

, N

o. 7

, A

utu

mn

201

5

و البتده المللی کنترل مواد مخدر نهدادی مسدتقل هیئت بین 1المللی کنترل مواد مخدر: هیئت بین -

المللی کنترل مواد مخدر، نظارت بر اجدرای سده کنوانسدیون حقوقی است. اسا کار هیئت بین

المللی کنترل مواد مخدر سازمان ملل متحد شدامل کنوانسدیون واحدد مدواد مخددر، مصدوب بین

و کنوانسدیون مبدارزه بدا 1971گدردان مصدوب ، کنوانسدیون مدواد روان 1972و اصالحی 1961

است. همچنین این هیئت وظیفده دارد 1988گردان، مصوب مخدر و داروهای روان قاچاق مواد

ها بر موضوعاتی همچون ساخت، تجدارت و مصدر قدانونی مدواد مخددر تا با همکاری دولت

منظور حصول اطمینان از عرضه کافی مواد مخدر برای مصدار نظارت کند. این اقدام هیئت به

گیددرد را موادمخددر از مجدداری قددانونی صدورت مددی علمدی و پزشددکی و همچندین عدددم انحدد

(.2012المللی کنترل مواد مخدر، )خالصه گزارش هیئت بین

وظیفه اصلی این تشکیالت عبارت 2:المللی کنترل مواد مخدر سازمان ملل متحد برنامه بین -

المللی مواد مخدر، نظارت بر روند تولیدد، مصدر و قاچداق، است از هدایت و کنترل بین

عنوان مرکدز جهدانی تخصصدی، المللی کنترل مواد مخدر و به پیگیری اجرای معاهدات بین

رود. همچنین ایدن نهداد مرکدزی سدازمان شمار می المللی مواد مخدر به اطالعاتی کنترل بین

های ملل، مسئولیت ایجاد همکاری و هماهنگی بین کشورها، هدایت و رهبری همه فعالیت

(.1386بارزه با مواد مخدر را بر عهده دارد )باصری، سازمان ملل در زمینه م

3:مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحددفتر مقابله با -

فعالیت تحقیقی و تحلیلی در افزایش دانش و فهد، مسدایل مربدوط بده مدواد مخددر، -1

گذاری و تصمیمات عملیاتی؛ جرم و گسترش مبانی عینی سیاست

های عضدو و مبدارزه علیده ظرفیت دولت ر برای ارتقامحو همکاری فنی ناحیه طرح -2

قاچاق مواد مخدر و تروریس،؛

المللی، رسانی به تصویب و اجرای معاهدات بین های قانونی در جهت کمکفعالیت -3

توسعه قوانین داخلی در زمینه مواد مخدر و سایر جرای، و گسدترش مبدانی عیندی بدرای

1. International Narcotics Control Board

2. United Nations International Drugs Control Programme 3. United Nations Office on Drugs and Crime

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

آن پيشگيرانه راهکارهای و مخدر مواد قاچاق بر تأکيد با یافته سازمان رایم ج بررسي

134

دوره 2

، شماره ۷

، پایيز 1394

V

ol. 2

, No

. 7, A

utu

mn

201

5

نماینددگی دائد، جمهدوری اسدالمی ایددران در هدای سیاسدی و عملیدداتی ) گیدری تصدمی،

سازمان ملل متحد(.

نهادهای کنترل کننده فرعی

هدا و مؤسسدات المللدی مدواد مخددر، سدایر سدازمان به غیر از نهادهای اصلی نظارت و کنترل بین

وابسته به سازمان ملدل متحدد هرکددام در حدوزه تخصصدی خدود در امدر نظدارت، همداهنگی و

تدرین ایدن نهادهدای المللی مواد مخددر فعالیدت دارندد. مهد، و معاهدات بین هااجرای کنوانسیون

، 2، سدازمان جهدانی گمدرک 1اینترپلالمللی یا کننده فرعی شامل: سازمان پلیس جنایی بین کنترل

و... . 5المللی کار ، سازمان بین4المللی ، کمیسیون هوانوردی بین3سازمان بهداشت جهانی

مواد مخدرگزارش آماری از وضعیت

در سطح جهان

دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل 2015براسا گزارش جهانی مواد مخدر سال

اسدت. در سدطح جهدانی تخمدین زده متحد، شیوع مواد مخدر در سراسر جهان ثابت مانده

2/5میلیون نفدر(، از لحداظ درصددی، 329و 162میلیون نفر )در محدوده 246شود که می

مدواد 2013سال جهان در سدال 15-64درصد( از جمعیت 0/7و 4/3صد )در محدوده در

سداز هسدتند، ایدن کننده مشدکل میلیون نفر مصر 27اند. از این تعداد مخدر مصر کرده

هدای مقدار تقریباش برابر با تمام جمعیت یک کشور به اندازه مالزی است. با توجه به گزارش

کننده مواد هزار نفر تزریق 190میلیون و 12شود که تخمین می طور مشترک به بانک جهانی

6هزار نفدر مبدتال بده ایددز، 650مخدر در جهان وجود دارد که از این میزان یک میلیون و

هزار نفر ه، مبتال به هپاتیدت بدی هسدتند. 850هزار نفر مبتال به هپاتیت سی و 600میلیون و

نفر مرگ 100هزار و 187زند سازمان ملل متحد تخمین میدفتر مقابله با مواد مخدر و جرم

نفر مرگ در 8/40بوده است، معادل 2013و میر، ناشی از سو مصر مواد مخدر در سال

(.2015سال در جهان )گزارش جهانی مواد مخدر، 15-64هر یک میلیون نفر بین افراد

1. ICPO 2. WCO 3. WHO 4. ANC 5. ILO

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

قليلو عليزاده سعيد افشار، قهرماني نيوشا

135

ره دو

2ره

ما ش

،۷

ز ایي

، پ13

94

Vo

l. 2

, N

o. 7

, A

utu

mn

201

5

سال جهان 15-64یت کنندگان مواد مخدر بین جمع تزریقنرخ .1شماره جدول

(2015)گزارش جهانی مواد مخدر،

درصد تعداد قاره

16/0 1000000 آفریقا

44/0 2820000 آمریکا

16/0 4560000 آسیا

67/0 3680000 اروپا

53/0 130000 اقیانوسیه

26/0 12190000 جهان

واد مخدر )همان(کننده م قدر میان افراد تزری ایدزافراد مبتال به نرخ .2شماره جدول

درصد تعداد قاره

2/11 112000 آفریقا

4/8 237000 آمریکا

6/12 576000 آسیا

7/19 724000 اروپا

0/1 1000 اقیانوسیه

5/13 1651000 جهان

. نرخ مرگ و میر ناشی از مواد مخدر در سال و تعداد مرگ و میر در هر ی میلیون نفر )همان(3جدول شماره

و میر مرگ قاره

ساالنه

سال 64تا 15مرگ و میر در هر میلیون نفر،

9/61 37800 آفریقا 8/136 43300 آمریکای شمالی 4/18 6000 آمریکای مرکزی 2/28 81100 آسیا

5/22 7300 اروپای غربی و مرکزی 5/41 9500 شرق و جنوب شرق اروپا

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

آن پيشگيرانه راهکارهای و مخدر مواد قاچاق بر تأکيد با یافته سازمان رایم ج بررسي

136

دوره 2

، شماره ۷

، پایيز 1394

V

ol. 2

, No

. 7, A

utu

mn

201

5

مرگ و میر قاره

ساالنه

سال 64تا 15مرگ و میر در هر میلیون نفر،

3/82 2000 اقیانوسیه 8/40 187100 جهان

یش )روغدن میلیدون نفدر، حشد 181ترین ماده مخدر جهان بدا حددود مصر ترین و پر رایج

کنندگان حشیش در قاره آسیا هسدتند، . بیشترین مصر حشیش و شاخ و برگ گیاه( است

کنندده را دارد. تعدداد مصدر هزار نفر باالترین تعدداد 780میلیون و 33که جنوب آسیا با

کنندگان مواد شبه افیونی و مشتقات آن در قاره آمریکا بیشتر از هر منطقه از جهدان مصر

هزار نفر رتبه اول را به خدود اختصداص 10میلیون و 12که آمریکای شمالی با است شایع

اسدت مدواد افیدونی دار استفاده از جهان، قاره آسیا رکوردهای داده است. در بین تمام قاره

کننده، بیشترین افراد وابسته به مدواد هزار نفر مصر 390میلیون و 3که منطقه خاورمیانه با

افیونی را در خود جای داده است )همان(.کنندگان حشیش، مواد شبه افیونی )تریاک و مشتقات( و مواد افیونی )میلیون مصرف. نرخ 4شماره جدول

)همان( نفر، درصد شیوع(

حشیش شبه افیونی افیونی

میلیون درصد میلیون درصد میلیون درصد قاره 45800 5/7 1980 3/0 1880 3/0 آفریقا

54160 4/8 13000 0/2 1630 3/0 آمریکا

55510 9/1 12140 4/0 10010 3/0 آسیا

23670 3/4 4570 8/0 2970 5/0 اروپا

2650 7/10 730 9/2 30 1/0 اقیانوسیه

181790 9/3 32420 7/0 16530 4/0 جهان

میلیدون 5با کنندگان کوکائین در قاره آمریکا هستند، که آمریکای شمالی بیشترین مصر

کننددگان آمفتدامین و تعدداد مصدر کننده را دارد. هزار نفر باالترین تعداد مصر 290و

و جندوب شدرق کده شدرق است مشتقات آن در قاره آسیا بیشتر از هر منطقه از جهان شایع

هدزار نفدر رتبده اول را بده خدود اختصداص داده اسدت. در بدین تمدام 60میلیون و 9آسیا با

هد، منطقده شدرق و که بداز است دار استفاده از اکستاسیهای جهان، قاره آسیا رکورد قاره

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

قليلو عليزاده سعيد افشار، قهرماني نيوشا

137

ره دو

2ره

ما ش

،۷

ز ایي

، پ13

94

Vo

l. 2

, N

o. 7

, A

utu

mn

201

5

کنندده، بیشدترین افدراد وابسدته بده هدزار نفدر مصدر 210میلیدون و 3جنوب شرق آسیا بدا

در خود جای داده است )همان(. اکستاسی را

کنندگان کوکائین، آمفتامین و مشتقات آن، اکستاسی )میلیون نفر، درصد شیوع( مصرفنرخ .5شماره جدول

)همان(

کوکائین آمفتامین اکستاسی

میلیون درصد میلیون درصد میلیون درصد قاره

2660 4/0 5340 9/0 1110 2/0 آفریقا

8970 4/1 6110 0/1 3220 5/0 آمریکا

1340 05/0 19550 7/0 10890 4/0 آسیا

3680 7/0 2390 4/0 2950 5/0 اروپا

390 6/1 510 1/2 620 5/2 اقیانوسیه

17040 4/0 33900 7/0 18790 4/0 جهان

هکتدار بدوده کده 891هدزار و 310، 2014کل سطح زیر کشت جهانی خشدخاش در سدال

هدزار هکتدار، بیشدترین 224است. افغانسدتان بدا کشدت 1998از سال باالترین سطح کشت

تن تریاک یعنی معادل 6400مقدار کشت در جهان را داشته است، که از این میزان حدود

تدن درسدال 555درصد تولید را به خود اختصاص داده است. تولیدد بدالقوه هدروئین از 90

تدن بدوده 686، که میدزان آن 2007سال رسیده و نسبت به 2014تن در سال 526به 2013

دهد. اکثریت تریداک و مدرفین کشد و ضدبو شدده در اطدرا است کاهش را نشان می

کده کشد مناطق کشت خشخاش )افغانستان و کشورهای همسایه( متمرکز شده، درحدالی

افغانسدتان، ایدران و پاکسدتان 2002انجام گرفته اسدت. از سدال تری هروئین در منطقه وسیع

درصدد از مقددار کشد جهدانی تریداک را بده خدود اختصداص 90مداوم بدیش از طور هب

تدن تریداک 436مقدار 2013، به نحوی که کشور جمهوری اسالمی ایران در سال اند هداد

.را از قاچاقچیان کش و ضبو کرده است )همان(

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

آن پيشگيرانه راهکارهای و مخدر مواد قاچاق بر تأکيد با یافته سازمان رایم ج بررسي

138

دوره 2

، شماره ۷

، پایيز 1394

V

ol. 2

, No

. 7, A

utu

mn

201

5

)همان( میزان کشت جهانی خشخاش )هکتار(. 6شماره جدول

2014 2013 2012 2011 2010 2009 قاره

224000 209000 154000 131000 123000 123000 افغانستان

493 382 362 1721 1779 پاکستان

6200 3900 6800 4100 3000 1900 الئو

57600 57800 51000 43600 38100 31700 میانمار

298 313 338 341 356 کلمبیا

10500 12000 14000 19500 مکزیک

11800 13300 11900 16100 10500 7700 کشورهاسایر

310891 295291 234895 207500 190662 185935 جهان

)همان( میزان تولید جهانی بالقوه تریاک )تن(. 7شماره جدول

2014 2013 2012 2011 2010 2009 قاره

6400 5500 3700 5800 3600 4000 افغانستان

12 9 9 43 44 پاکستان

92 23 41 25 18 11 الئو

670 870 690 610 580 330 میانمار

11 8 8 8 9 کلمبیا

162 175 250 300 425 مکزیک

207 232 208 281 181 134 سایر کشورها

7554 6810 4831 6983 4730 4953 جهان

)همان( میزان تولید جهانی بالقوه هروئین )تن(. 8شماره جدول

2009 2010 2011 2012 2013 2014

7554 6810 4831 6983 4730 4953 مجموع تولید تریاک 5154 4210 2981 3583 3002 3273 تولید تریاک برای هروئین 2400 2600 1850 3400 1728 1680 تولید تریاک برای سایر موارد 526 555 377 467 383 427 مجموع تولید هروئین

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

قليلو عليزاده سعيد افشار، قهرماني نيوشا

139

ره دو

2ره

ما ش

،۷

ز ایي

، پ13

94

Vo

l. 2

, N

o. 7

, A

utu

mn

201

5

جمهوری اسالمی ایران

هزار نفر تخمین زده شده 325حدود یک میلیون و 93ران طی سال تعداد کل معتادان در ای

است، البته آمار ارائه شده با آماری که دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملدل متحدد

2گیری دارد. به گزارش سازمان ملل تعداد معتادان در ایران بین دهد، تفاوت چش، ارائه می

هدا در گردان تن انواع مواد مخدرو روان 556حدود 93سال میلیون نفر متغیر است. در 4تا

ایران از قاچاقچیان کش و ضبو شده است، که این کشفیات عبارتند از:

6/2تن(، هروئین 5/81درصد حشیش )معادل 6/14تن(، 435درصد تریاک )معادل 8/77

تن(، 4رصد )معادل د 7/0تن(، شیشه 11درصد )معادل 0/2تن(، مرفین 5/14درصد )معادل

تن( است. همچنین تعدداد دستگیرشددگان قاچداقچی و 5/14درصد )معادل 3/2سایر مواد

نفر بوده است. این درحالی است که 507هزار و 82نفر و 476هزار و 271معتاد به ترتیب

ه نفر معتاد بود 462هزار و 43نفر قاچاقچی و 89هزار و 235، 92تعداد دستگیرشدگان سال

(.1393، 92-93های است )اه، اقدامات ستاد مبارزه با مواد مخدر طی سال

)همان( 1393در سال ها گردان روانمیزان کشفیات مواد مخدر و . 9شماره جدول

درصد مقدار کشف )تن( گردان مواد مخدر و روان

8/77 434 تریاک

6/14 81 حشیش

6/2 14 هروئین

0/2 11 مرفین

7/0 5/3 شیشه

3/2 5/12 سایر مواد

100 556 مجموع

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

آن پيشگيرانه راهکارهای و مخدر مواد قاچاق بر تأکيد با یافته سازمان رایم ج بررسي

140

دوره 2

، شماره ۷

، پایيز 1394

V

ol. 2

, No

. 7, A

utu

mn

201

5

)همان( 1393در سال ها گردان رواناقدامات حوزه مقابله با عرضه مواد مخدر و . 10شماره جدول

آمار اقدامات حوزه مقابله با عرضه

2314 انجام عملیات و درگیری مسلحانه

2971 انهدام باندهای مواد مخدر

296 ها گردان تولید روان های شناسایی و انهدام کارگاه

15652 توقی خودروها

1079 کش و ضبو اسلحه

000,354 دستگیری متهمان جرای، مواد مخدر

271476 دستگیری قاچاقچیان مواد مخدر

82507 دستگیری معتادان

یافته سازمانپیشگیری از جرایم

آن امدری بسدیار دشدوار اسدت و با توجه به جنبه فراملی ویژه به یافته سازمانپاسخ به جرای،

امروزه تقریباش همه کشورهای جهان را در برابر چالشدی بدزرگ و اساسدی قدرار داده اسدت.

یدک سیاسدت بندابراین ، اسدت دارای خألهدای اساسدی المللدی بدین شبکه اجرایی در سطح

نین گذاری و اجرای قوا ، در قانونالمللی بینکارآمد باید مبتنی بر ایجاد هماهنگی در سطح

روح کلدی و فلسدفه وجدودی رو ایدن جهت مبارزه با این جرای، مورد توجه قدرار گیدرد. از

1است. در ماده ها میان دولت« همکاری»الحاقی مبتنی بر های کنوانسیون پالرمو و پروتکل

اسدت: شدده اختصداص یافتده، تصدریح « بیان مقصود یا هد »نیز که به یادشدهکنوانسیون

بدا جدرای، مدؤثر جهدت پیشدگیری و مبدارزه هدا وانسیون ارتقا همکداری مقصود از این کن»

.«فراملی است یافته سازمان

برخورد با پدیده بزهکاری با سالح کیفر، واکنشدی تدوأم بدا موفقیدت نبدوده اسدت. اصدوالش

بخشدی نخواهدد بدود. مبارزه با معلول بدون توجه به علدت، در نهایدت اقددام مفیدد و نتیجده

تواندد مدی ری برای جلوگیری از ارتکاب جرم، بهترین راهکاری اسدت کده اقدامات پیشگی

ولدی در مقابل پدیده مجرمانه مصون نگه دارد. المللی بینجامعه را، اع، از جامعه داخلی یا

(.1390توانا، وقت با موفقیت صد درصد همراه نخواهد بود )نجفی این راهکار، هیچ

کننددگان کنوانسدیون، است. تددوین شدهملحوظ سه سطح پیشگیری در کنوانسیون پالرمو

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

قليلو عليزاده سعيد افشار، قهرماني نيوشا

141

ره دو

2ره

ما ش

،۷

ز ایي

، پ13

94

Vo

l. 2

, N

o. 7

, A

utu

mn

201

5

. در ایدن اندد هرا به این موضدوع اختصداص داد 31پیشگیری را در اولویت قرار داده و ماده

توانندد می کههایی و واحد یافته سازمانکش جرای، های ماده، تأسیس واحدها یا سرویس

بینی شده را عقی، سازند، پیش را شناسایی کنند و آن عملهایی قبل از ارتکاب جرم، نشانه

و توصدیه شدده اسدت. در بیندی پیشاست. در خصوص مزایده و مناقصه، مقررات احتیاطی

سدومین راهکدار عندوان بده نیدز یافته سازمانبه بازپروری و اصالح مجرمان همچنین 31ماده

است. شدهتوجه

وقدوع بپیونددد، اقددامات بخش نباشد و جرمی به بدون تردید اگر اقدامات پیشگیرانه نتیجه

آمیدز شود و اگر اقدامات کشد جدرم موفقیدت می ردیابی یا شناسایی و کش جرم انجام

ن پرداخدت. در کنوانسدیون امرتکبد از بود باید اقدام به تعقیب جرای، و تحقیدق و بدازجویی

نیدز بده 21و 20، 19مدواد همچندین به ردیابی و کشد جدرای، و 27و 26، 12پالرمو مواد

(.1391تصاص داده شده است )سلیمی، تحقیق و تعقیب جرای، اخ

تددوان اظهددار داشددت کدده پیشددگیری از وقددوع جددرای، مددی در مددورد پیشددگیری ایددن نکتدده را

، خصوصاش قاچاق مواد مخدر امری نیست که یک قوه یا نهاد بتواند متکفدل آن یافته سازمان

و آحداد جامعده را هدا قدوا، نهداد ای چند وجهی است کده مشدارکت همده باشد، بلکه مسئله

نبود آمار جنایی صحیح، فقدان سیاست جنایی مشارکتی، کمبدود قدوانین همچنینطلبد. می

کداری، علدل اصدلی منقح و کارشناسی شده، کثرت متولیان پیشدگیری از جدرای، و مدوازی

. شود می پیشگیری از جرای، محسوبهای ناموفق بودن سیاست

تقاضدا، پیشگیری از قاچاق مواد مخدر عبارتند از: کاهش عرضه و ترین اقدامات برای مه،

کنترل مرزها و گمرکات، کشت جایگزین )تغییر الگوی کشت(. منظور از کاهش عرضده،

کده دارای مداهیتی اسدت اقداماتی نظیر متوق ساختن تولید، قاچاق و توزیدع مدواد مخددر

پیشدگیری، از هدای سدطوح و حدوزه های کاهش تقاضا کلیده قضایی است. برنامه -انتظامی

ناپسند نشان دادن مصر اولیه تا کاهش عواقب منفی بهداشتی و اجتمداعی سدو مصدر

کنند تا میدزان مدواد مخددر های کاهش عرضه تالش میگیرد. برنامهمواد مخدر را دربر می

هدا، یی و اثربخشی آنآغیرمجاز در دستر را کاهش دهند. برای به حداکثر رسانیدن کار

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

آن پيشگيرانه راهکارهای و مخدر مواد قاچاق بر تأکيد با یافته سازمان رایم ج بررسي

142

دوره 2

، شماره ۷

، پایيز 1394

V

ol. 2

, No

. 7, A

utu

mn

201

5

هدای کشدت محصدوالت مدواد کید دارند نظیدر سدایت أمنابع مواد مخدر تها بر بیشتر تالش

ای، محلدی، ملدی و هدای قاچداق در سدطوح منطقده مخدر، البراتوارهای غیرمجداز، سدازمان

های کاهش تقاضا بدون کاهش عرضه غیرقانونی مواد موفق نخواهد دالالن خیابانی. تالش

کننددگان جدیدد مدواد بده مصدر ادگی قابل دستر باشند، سو س بود، اگر مواد مخدر به

معندی حدذ شوند. در عین حال حدذ مدواد از بدازار هد، بده ها میزودی جایگزین قبلی

. در اسدت سمت داروها یا مدواد مخددر دیگدر بلکه تنها تغییری به یستمشکل مواد مخدر ن

اد مخدر، عملکردهدایی کده هایی در جهت کاهش تقاضای غیرقانونی مونتیجه بدون تالش

مددت منجدر خواهدد شدد هایی کوتاهپردازند تنها به موفقیتبه کاهش عرضه غیرقانونی می

(.1393 ، )قد

کاهش عرضه و تقاضا یکی است، به حداقل رسانیدن یدا از بدین راهبردهد نهایی هر دو

در و دسدت آیدد، رشدد اخدتالالت مصدر مدواد مخد بردن مواد مخدر. اگر این هدد بده

اگر مواد مخدری تولید و سپس زیرامشکالت سالمت و اجتماعی نیز کاهش خواهد یافت

مصرفی ه، نخواهدد بدود. از آن جدا کده عرضده و تقاضدای مدواد مخددر قاچاق نشود، سو

هایی کده هدفشدان کداهش مشدکل مدواد ناپذیری به ه، متصل هستند، برنامهاجتناب طور به

مکمل و دوجانبه به مرحله اجرایی برسند نه این طور بهند و پارچه شو مخدر است، باید یک

کار روند )همان(. های رقابتی بهفعالیت صورت بهجداگانه و یا طور بهکه

مرزهدای یدک معنی جلوگیری از هرگونده اعمدال خدال قدانون در طدول امنیت مرزی، به

لدی، بدا رعایدت کشور و قانونی کردن تدردد اشدخاص و حمدل و نقدل کداال و حیواندات اه

تدرین نقدش مدرز، های مجاز مدرزی اسدت. پایددارترین و مهد، ضوابو قانونی از راه دروازه

امنیتی آن یعنی ایجاد مانع در برابر حرکت انسان، کاال و تفکدرات اسدت. -کارکرد دفاعی

هدا جدز در در این میان تالش کشورها بر این است که تا جایی که ممکن باشد مرزهای آن

ها بر حاکمیت آن های توافق شده و مجاز غیرقابل نفوذ باشد تا به این وسیلهگاهبرخی گذر

سرزمین خود دچار خدشه نشود و امنیدت کشدور در ابعداد گونداگون سیاسدی، اقتصدادی و

نظامی آسیب نبیند. ایجاد امنیت در مناطق مرزی ایجاد امنیت برای کدل کشدور اسدت زیدرا

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

قليلو عليزاده سعيد افشار، قهرماني نيوشا

143

ره دو

2ره

ما ش

،۷

ز ایي

، پ13

94

Vo

l. 2

, N

o. 7

, A

utu

mn

201

5

تواند به کل کشور سرایت کندد. مدرز می طق، این معضلدر صورت بروز ناامنی در این منا

آید، موضوعی که در کشور همسدایه شمار می ترین عناصر مرتبو با امنیت داخلی بهاز مه،

ثبداتی همدراه بدوده و ایدن امدر موجدب بدروز تهدیددات امنیتدی و بدروز یعنی افغانستان با بی

های شدرقی کشدور بدا نسداد مرزرخدادهای ضدامنیتی متعدد در داخل کشور شده است و ا

انسدداد بندابراین .های خاصی برخوردار استتوجه به موضوعات مختل امنیتی از اولویت

مسیرهای تردد خودروها و وسایل نقلیه موتوری، نصدب تجهیدزات الکترونیکدی، رادارهدا،

ا منظدور انسدداد کامدل مدرز براسد هدا بده برجک و هاها، احداث خاکریزها، کانالدوربین

(. 1391 . )ستاد مبارزه با مواد مخدر،استهای مختل در حال اجرا بندیفاز

مواد مخدر با مرزهای زمینی، هوایی و دریایی ارتبداط مسدتقی، المللی بینقاچاق و ترانزیت

و قاچاقچیان عالوه بر نقل و انتقال مواد مخدر از طریق مرزهای غیرمجاز، و تنگاتن دارد

های مختلد بده قاچداق مدواد مخددر پرداختده و یز ترک نکرده، با شیوهرا ن زمرزهای مجا

دهند. در این شرایو گمرک نقش مهد، و کلیددی های قاچاق را از مرزها عبور میمحموله

تدرین تشدکیالت اداری کشدور اسدت و از تدرین و قددیمی گمرک با سابقه 1کند.را ایفا می

هدای تجدارت خدارجی کشدور سیاسدت مرزبدان اقتصدادی، بدازوی اجدرای عندوان بده طرفی

شود. حضور فعال گمرک در مرزهای رسمی زمینی، هدوایی و دریدایی شدامل محسوب می

هدا، منداطق تجداری، منداطق های مرزی، بندادر، فرودگداه گمرکات اجرایی کشور، بازارچه

گمرکات امانات پستی ابعاد وسیعی به حوزه فعالیت این سازمان و هاویژه اقتصادی، اسکله

(.1391)نشریه تخصصی امور گمرکی، بخشیده است

که برای کاهش یا از بین بردن عرضه استکنترل مواد مخدر راهبردکشت جایگزین یک

رود. ایدن مفهدومی کدار مدی غیرمجاز مواد مشتق شده از گیاهان غیرقانونی کشت شدده، بده

یافته گمرک اعالم کرده است مأموران گمرک جمهوری اسالمی ایران در سال . مرکز مبارزه با جرای، سازمان1

، 1392اند که این مقدار نسبت به سال ردهساز را کش ک کیلوگرم انواع مواد مخدر و پیش 221هزار و 146، 1393

در کل کشور کش شده، حدود 1393های مخدر که طی سال درصد افزایش داشته است. مجموع کل قرص 698

میلیون عدد توسو مأموران گمرک کش و ضبو شده است. 62قرص بوده است که از این میزان میلیون عدد 80

ساز مواد مخدر را کش کرده است. ن پیشت 67، گمرک 1394طی سه ماهه اول سال

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

آن پيشگيرانه راهکارهای و مخدر مواد قاچاق بر تأکيد با یافته سازمان رایم ج بررسي

144

دوره 2

، شماره ۷

، پایيز 1394

V

ol. 2

, No

. 7, A

utu

mn

201

5

کشدورهای در شود و در ندواحی روسدتایی پارچه مربوط می است که به توسعه کشت یک

یابند. کار رفته است، جایی که گیاهانی نظیر تریاک و بوته کوکا پرورش می حال توسعه به

تصمی، به کشت محصوالت غیرمجاز، محصول عوامل متعددی است که از سدطح خدانگی

بدر و تقاضای جهانی مدواد مخددر را در المللی ادامه دارد و عرضهشروع شده و تا سطح بین

دهنددگان مدواد مخددر، هدای پدرورش ترین روش برای جلوگیری از فعالیتگیرد. موفقمی

-. بنابراین اجرای قانون و تهدید از طریق جریمهاستها ها و بازدارندهای از مشوقمجموعه

شود که احتماالش راه حل ها با جنبه امرار معاش قانونی و همکاری اقتصادی مداوم همراه می

(.1393مناسبی خواهد بود )قد ،

گیری نتیجه

بدا آن المللی بینمعضالتی است که در قرن حاضر جامعه ترین از بنیادی یافته سازمانجرای،

تعداری ارائده شدده از جدرای، شناسدی جدرم بررسی شد در طورکه هماناست. شدهمواجه

، از حیدث قلمدرو آن و هدد از ارتکداب و سداختار تشدکیالت ایدن جدرم بدا یافتده سازمان

دلیدل همدین تعداری مختلد ، کنوانسدیون پدالرمو بده تعرید و به هستندفاوت یکدیگر مت

و به تعری جرم مزبدور نپرداختده کردهاکتفا یافته سازمانگروه مجرمانه و مصادیق جرای،

گونده تغییدری های عضو ملزم باشند، بددون هدیچ تا دولت شود میاست که این امر موجب

ل متحدد را بپذیرندد و بدا تصدویب قدوانین مقتضدی در تعری ارائه شده از سوی سازمان مل

انگاری قرار دهند. افعال مورد نظر کنوانسیون را مورد جرم حقوق داخلی خود، فعل و

هدا در مقابلده بدا بعضدی از های کیفری دولتسازی نظام هد کنوانسیون پالرمو، هماهن

هدا داندد کده دولدت را این می یافته است و کنوانسیون پیام نهایی خودمظاهر جرای، سازمان

باید یک سلسله اقداماتی را در نظام تقنینی خود انجام دهند. ایدن کنوانسدیون حداوی یدک

هدای عضدو در زمینده چندد ها، راهبردها و راهکارهایی است که بدرای دولدت سلسله توصیه

گاری چند انها، جرمها و توصیهبینی قرار داده است. یکی از این پیامجرم خاص مورد پیش

انگدداری مشددارکت در یددک گددروه مجرماندده جددرم .عمددل خدداص اسددت کدده شددامل الدد

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

قليلو عليزاده سعيد افشار، قهرماني نيوشا

145

ره دو

2ره

ما ش

،۷

ز ایي

، پ13

94

Vo

l. 2

, N

o. 7

, A

utu

mn

201

5

و انگدداری فسدداد مددالی جددرم .انگدداری تطهیددر درآمددد جددرم، پ جددرم. ، بیافتدده سددازمان

انگاری اعمال و رفتاری که مانع اعمال عدالت کیفری یا اخالل در روند دادرسدی جرم .ت

انگداری در کنوانسیون به جریان انداختن فرآیند جدرم . در واقع فلسفه و مقصود این شود می

هدای ها هنوز جرم تلقدی نشدده اسدت تدا دولدت خصوص اعمالی است که در قوانین دولت

سدایی و عضو با ایجاد نهادها و واحددهای خداص اداری و پلیسدی در جهدت کشد و شنا

تعقیب مجرمان اقدام کنند.

هدا، اختیدار تعیدین نوع و میزان مجدازات از نقاط قوت کنوانسیون آن است که در خصوص

اسدت و از سدوی دیگدر در منددرجات شدده واگدذار هدا تکامدل بده خدود دولد طور بهآن

نداشدتن های الحاقی آن، اجرای تعهدات منوط به مطابقت یا مغایرت کنوانسیون و پروتکل

با حقوق داخلی دولت عضو مربوطه شده است، بده عبدارت دیگدر در مدواردی کده اصدول

قطعدی و مطلدق بدرای طدور بده حقوقی دولتی در خصوص موضوعی متفاوت اسدت، تعهدد

ها فقو ملزم هسدتند تدا جدایی کده بده اصدول ها ایجاد نشده است، بلکه هریک از آندولت

حقوق ملی آنان خللی وارد نشود، به آن تعهد عمل کنند.

د هسدتند کده حدداقل عمومداش دارای تشدکیالتی سداختارمن یافتده سدازمان های مجرمانه گروه

دارای سه عضو، سلسله مراتب، یک رئیس، تقسی، کدار و نظد، شددید هسدتند کده از یدک

هدای کنندد و دارای روش و شدیوه تعداد قواعد و مقررات و قواعد عرفی نانوشته تبعیت می

شدوند و دارای ضدمانت ریدزی مرتکدب جدرم مدی مخصوص خود هستند که همراه با برنامه

رحمانه هستند و برای نیل به اهدا خود ابتدا از طریق فساد مالی وارد یاجراهای شدید و ب

کنندد و در صدورت شده و معموال در ارکان مختل حکومتی و نهادهای عمومی نفوذ مدی

ها، تحصیل مندافع مدالی ، از توسل به خشونت ترسی ندارند. هد غایی این گروهشکست

یکی از وجدوه تمدایز آن از سدایر یافته زمانسااست که در همین ماهیت سودجویانه جرای،

.استجرای، عادی

ی در راستای مهار و کاهش مصدر و قاچداق لالملنگاهی گذرا به سیر تحول اقدامات بین

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

آن پيشگيرانه راهکارهای و مخدر مواد قاچاق بر تأکيد با یافته سازمان رایم ج بررسي

146

دوره 2

، شماره ۷

، پایيز 1394

V

ol. 2

, No

. 7, A

utu

mn

201

5

المللی، نهادهای اصلی و فرعی تأسیس شدده از سدوی های بینمواد مخدر، مفاد کنوانسیون

المللی کشورها، برنامه ملی مبارزه و بینای های منطقهسازمان ملل متحد، تالش و همکاری

قدرن با مواد مخدر، همه بیانگر این واقعیت است که پدیده مواد مخدر، یکی از مسایل مه،

هدای قدومی، فرهنگدی، مدذهبی و شود و تمام کشورها با وجود تفاوتمعاصر محسوب می

بدر محددود 1950 المللدی تدا سدال های بدین سیاسی با این معضل درگیر هستند. محور تالش

کردن تولید و صادرات مواد مخدر در حد احتیاجات عمومی، نیازهای طبی و علمدی بدوده

است. پس از آن اقدامات قابل توجهی در جهت هماهنگی، همکاری، ایجاد وحددت بدین

ها در مبارزه مشترک علیه تولید، توزیع و مصر غیرقانونی مدواد مخددر و ها و ملتدولت

ها امضای سه کنوانسدیون و یدک گرفته است که ماحصل این تالشصورت هاگردانروان

نیویددورک و 1961پروتکددل اصددالحی شددامل: کنوانسددیون واحددد مددواد مخدددر، مصددوب

ویدن، کنوانسدیون 1971گدردان، مصدوب ، کنوانسیون مربوط به مدواد روان 1972اصالحی

1988گردان، مصدوب ی روانسازمان ملل متحد برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر و داروها

.استوین

المللی مواد مخدر در رشد و گسدترش سدایر از طر دیگر مداومت و فراگیری قاچاق بین

جرای، با اشکال ندوین آن مدؤثر بدوده اسدت. جرایمدی چدون تطهیدر عوایدد ناشدی از جدرم

ایمی ربایی از جمله جرآدم و شویی(، قاچاق سالح و مهمات، تروریس،، کالهبرداری )پول

المللی مواد مخدر بده وقدوع پیوسدته و حاکمیدت برخدی از هستند که توسو قاچاقچیان بین

رو ساخته است. افدزون بدر آن، پیشدرفت های سیاسی و نظامی روبهکشورها را نیز با چالش

شرایو بهتری را برای مقابله با این پدیده فراه، کدرده اسدت، بده که درحالی فناوریعل، و

است. شدههای مواد مخدر منجر شدن و استحصال گونه یافته مانسازپیچیدگی و

المللدی مبدارزه بدا قاچداق مدواد هدای بدین سازی تدالش منظور هماهن سازمان ملل متحد به

مخدر، کمک به پیشگیری از سو مصر مواد مخدر در جهان و نظارت بر کنترل کشت،

ورها، پیگیدری و نظدارت بدر تولید و توزیع مواد مخدر بدا هدد مصدر دارویدی در کشد

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

قليلو عليزاده سعيد افشار، قهرماني نيوشا

147

ره دو

2ره

ما ش

،۷

ز ایي

، پ13

94

Vo

l. 2

, N

o. 7

, A

utu

mn

201

5

المللدی، نهادهدایی را تأسدیس کدرده اسدت کده شدامل و معاهدات بین هااجرای کنوانسیون

کنندده اصدلی عبارتندد از: شدوند. نهادهدای کنتدرل کننده اصلی و فرعدی مدی نهادهای کنترل

المللدی المللی کنتدرل مدواد مخددر، برنامده بدین مجمع عمومی سازمان ملل متحد، هیئت بین

کنترل مواد مخدر سازمان ملل متحد، دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سدازمان ملدل متحدد،

کننده فرعی شامل: سدازمان پلدیس کمیسیون مواد مخدر سازمان ملل متحد. نهادهای کنترل

، سدازمان جهدانی گمدرک، سدازمان المللی )اینترپل(، سدازمان بهداشدت جهدانی جنایی بین

. المللی و...ون هوانوردی بینالمللی کار، کمیسی بین

ای که مخل نظ، اجتماعی باشد نیازمند یک راهبرد منطقی و مبتندی بدر برخورد با هر پدیده

وکار مناسب جهت مقابله بدا آن اسدت. مبدارزه بدا خت کافی از آن موضوع و یافتن سازشنا

ت. یکدی از جانبده اسد پدیده شوم مواد مخدر در ایدران نیدز مسدتلزم اقددامی فراگیدر و همده

سازوکارهای مناسب برای مقابله با این پدیده شدوم، مجهدز بدودن بده قدوانین کدارا و مدؤثر

هدای مجرمانده، بده ظدن برخدی از . متأسفانه اولین واکنش غیرعلمدی نسدبت بده پدیدده است

های سنگین و برخورد شدید با موضوع است. در کشور ما تجربه ن، اجرای مجازاتمسئوال

خصدوص در بده –مواد مخدر های خشن راجع به جرای،ه وضع مجازاتنشان داده است ک

ن انسدبت بده مرتکبد هدا موجب آن شدیدترین مجدازات که به -مورد قاچاقچیان مواد مخدر

، هرگز نتوانسته این جرای، را حتی تا مدرز محددودیت کنتدرل شدجرای، مواد مخدر اعمال

ن مربوط به جرای، مواد مخدر همدواره شده در قوانی بینی پیشچه، ضمانت اجرای کند. اگر

از نظر شدت، سیر صعودی داشته است و دولت گاهی جهت تشدید مبارزه و ایجداد تدر

تنها توفیقی حاصل نشدده بلکده نهولی ا شدت بخشیده، کیفرها ر ن،او رعب بیشتر در مجرم

ندد و االمللدی تبددیل شدده های کوچک قاچاق مواد مخدر بده بانددهای بدزرگ بدین کاروان

های کوچک قاچاق مواد مخدر.فروشان مواد مخدر تهیدست به کاروان خرده

رزه بدا قاچداق مدواد مخددر بیشدتر یک بازیگر کلیددی در مبدا عنوان بهچه نقش ایران را آن

ترین کانون تولید مواد مخددر در جهدان جواری با بزرگ : ه،استشامل این موارد کند می

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

آن پيشگيرانه راهکارهای و مخدر مواد قاچاق بر تأکيد با یافته سازمان رایم ج بررسي

148

دوره 2

، شماره ۷

، پایيز 1394

V

ol. 2

, No

. 7, A

utu

mn

201

5

ثباتی سیاسی در افغانستان بی کیلومتر مرز مشترک، 1845طول یعنی افغانستان و پاکستان با

هدای زنددگی، درصدد بداالی و پاکستان و نبود یک دولت قوی در جهت برخورد با هزینده

معتادن و بیماران ناشدی از قاچاقچیدان مدواد مخددر، اهددا سیاسدی بیگانگدان در منطقده،

درصد باالیی از جمعیت و در جمعیت و وسعت زیاد جمهوری اسالمی ایران و جوان بودن

پذیری بیشتر، نبود اشتغال و پایین بودن سطح درآمدها با توجه به درصد باالی نتیجه آسیب

بدرد مصر مواد مخدر در کشور، نگهداری آثار تاریخی کشور، جلوگیری از دسدت سو

ها توسو قاچاقچیان به مواد مخدر و غیره.به آن

که ایران در اولین روز افتتاح کنوانسیون پالرمو بدرای امضدا نبا توجه به ایشود میپیشنهاد

طورکه قبال اشاره شد اکنون بدا گذشدت ( آن را امضا کرده است، همان2000دسامبر 12)

تر کنوانسیون را سال، هنوز به کنوانسیون یادشده ملحق نشده است، لذا باید هرچه سریع 15

هدای هدای الحداقی آن در همکداری پروتکدل تصویب کندد تدا زمینده اجدرای کنوانسدیون و

ای و هدای همکداری، قراردادهدای منطقده امضای یادداشدت همچنین المللی فراه، شود. بین

ویدژه بدا یافتده بدا کشدورهای مختلد ، بده المللی مضاع ، برای مبارزه با جرای، سازمانبین

پیچیدده بدودن یافتده و گستردگی جرای، سازمانکو، کشورهای همسایه و کشورهای عضو ا

روز بدودن امکاندات پلیسدی را هدا و بده هدا، توسدعه فعالیدت ساختار تشکیالتی و فعالیدت آن

هدای هدای جدیدد و ابدزار و فنداوری طلبد، بنابراین مبارزه با این جرای،، نیازمند آمدوزش می

نوین است.

معتداد بندی و جداسازی متهمان و محکومان مواد مخددر از سدایر زنددانیان بده جهدت طبقه

های مختل قاچاق نشدن و وابسته نشدن سایر زندانیان به مواد مخدر و عدم یادگیری شیوه

انددازی اردوگداه ای، انجام اقدامات مستمر و الزم جهت راهمواد مخدر از قاچاقچیان حرفه

افددزایش روابددو ؛مددواد مخدددر قددانون مبددارزه بددا 42زندددانیان مددواد مخدددر در اجددرای مدداده

المللی از جمله اتحادیه اروپدا و کشدورهای همسدایه بدرای جلدب با نهادهای بیندیپلماتیک

های فرامرزی، فنی و مادی برای مقابله با قاچاق و ترانزیت مدواد مخددر و همکداری کمک

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

قليلو عليزاده سعيد افشار، قهرماني نيوشا

149

ره دو

2ره

ما ش

،۷

ز ایي

، پ13

94

Vo

l. 2

, N

o. 7

, A

utu

mn

201

5

المللددی، سدازمان ملدل متحددد بدا همکدداری بددا تعدامالت بدین ؛جهدت مبدارزه بددا مدواد مخددر

رقی را وادار به تغییر الگوی کشدت و جدایگزین کشورهای قدرتمند، کشورهای همسایه ش

جای کشت خشخاش و شداهدانه کنندد. زیدرا براسدا گدزارش کردن محصوالت مجاز به

تددن تولیددد جهددانی 7554از مجمددوع 2013، افغانسددتان در سددال 2015جهدانی مددواد مخدددر

ی و شناسدای ؛درصد تریاک جهان را تولید کرده اسدت 90تن معادل 6400تریاک، بیش از

ها و خال های حقوقی و قانونی در عرصه مبارزه بدا قاچداق مدواد مخددر بدا احصای چالش

هدای حفدر و تدرمی، کاندال ؛های پیشرفته و تهدیددات نوظهدور روز شدن فناوری توجه به، به

وسدیله مرزی، احداث خاکریز، دیوارکشی و نصب سی، خاردار، کنترل بخشی از مرزها بده

هددای سددتفاده از امکانددات و تجهیددزات اسددتقراری در فرودگدداه تجهیددزات الکترونیکددی، ا

هدای پیشدرفته و کدافی بدادی اسدکنر و ایکدس.ری و المللی ایران و گمرکات با دستگاه بین

از دیگر پیشنهادها در این حوزه است. های موادیابگیری از س بهره

منابع

انتشارات میزان. :تهران ،چاپ اول .یافته فراملی جرایم سازمان (.1386) اسعدی، حسن -

مناسبت پونجم تیرمواه سوال روز جهوانی به 92 -93های اهم اقدامات ستاد مبارزه با مواد مخدر طی سال -

.www.dchq.irمواد مخدر به آدر ستاد مبارزه با گاه وب برگرفته از ،مبارزه با مواد مخدر

انتشدارات :تهدران ،چداپ اول ، المللی مواد مخدر سیاست جنایی داخلی و بین (.1386اکبر ) باصری، علی -

خرسندی.

کمیته : تهران ،ترجمه محمدرضا نبوتی (.1390) 2012المللی کنترل مواد مخدر خالصه گزارش هیئت بین -

مستقل مبارزه با مواد مخدر.

ران: دبیرخانه چاپ اول، ته ،مبارزه با مواد مخدرستاد 1391کتاب سال (. 1391ر )ستاد مبارزه با مواد مخد -

مواد مخدر. ستاد مبارزه با

انتشارات جاودانه جنگل. :تهران ،چاپ دوم ،یافته فراملی جنایت سازمان(. 1391سلیمی، صادق ) -

دفتدر :چاپ اول، تهدران ترجمه نرگس باقری، ،21المللی مواد در قرن کنترل بین(. 1393قد ، حمید ) -

قات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر.تحقی

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0

آن پيشگيرانه راهکارهای و مخدر مواد قاچاق بر تأکيد با یافته سازمان رایم ج بررسي

150

دوره 2

، شماره ۷

، پایيز 1394

V

ol. 2

, No

. 7, A

utu

mn

201

5

گردان )سیاست جنایی ایران و فرانسه با اشاره به اسناد قاچاق مواد مخدر و روان(. 1388مرتضوی، سعید ) -

انتشارات مجد. :تهران ،چاپ اول، المللی( بین

ان: دبیرخانه تهر ،لچاپ او ،الملل المللی مواد مخدر و حقوق بین قاچاق بین(. 1382مرتضوی قهی، علی ) -

مواد مخدر.ستاد مبارزه با

انتشدارات :تهدران ، چاپ دوم ،یافته و راهکارهای جهانی مقابله با آن جرم سازمان(. 1387معظمی، شهال ) -

دادگستر.

:تهدران ،چداپ چهدارم ،الملول )مجموعوه مقواالت( حقوق جوزای بوین (. 1392میرمحمدصادقی، حسین ) -

انتشارات میزان.

جورم (.1379زاده، محمددجعفر؛ شدمس نداتری، محمددابراهی، ) حسدین؛ حبیدب ابرندآبادی، علی نجفی -

.75، ص 4شماره ،4سال فصلنامه مدر ،، شناسی و حقوق جزا یافته در جرم سازمان

انتشارات آموزش و سنجش. :تهران ،چاپ ده، ،شناسی جرم (.1390نجفی توانا، علی ) -

ویژه همدایش :تهران، گمرک پیشگام مبارزه با قاچاق مواد مخدر(. 1391) نشریه تخصصی امور گمرکی -

مبارزه با مواد مخدر، گمرک جمهوری اسالمی ایران.

- Basel Institute on Governance, Basel Aml Index 2015 Report (2015), 1-5.

- Transparency International Corruption Perceptions Index, The 2014 corruption perceptions index measures the perceived levels of public sector corruption in 175 countries and territories (2014), 1-8.

- United Nation Convention Against Transnational Organized Crime and the Protocols Thereto (2000) palermo.

- United Nations Office on Drugs and Crime, World Drug Report 2015 (2015), New York.

Dow

nloa

ded

from

sh-

addi

ctio

n.ir

at 2

3:06

+03

30 o

n S

atur

day

Feb

ruar

y 1s

t 202

0