YAVUZ CANKARA M

MA

YENİ bull bull

TiHI A+fm 1

İN bull İRANIN NUumlKLEER POLİTİKASI

İCcedilİNDEKİLER TEŞEKKUumlR 3 OumlNSOumlZ 5 KISALTMALAR DİZİNİ 11 1 GİRİŞ 13 2 NUumlKLEER GUumlCE SAHİP OLMANIN DEVLETLERİN DIŞ POLİTİK EYLEMLERİNE ETKİSİ 17

21 Kavram Karmaşası Işığında Nuumlkleer Guumlccedil Tanımı 19 22 Nuumlkleer Ccedilağın Farklılaştırılmış Strateji Doktrini 22 23 Nuumlkleer Ccedilağın İlk Evresi Nuumlkleer Enerjinin Nuumlkleer

Silaha Transformasyonu 24 24 Nuumlkleer Guumlcuumln Youmlnettiği Stratejik Taktikler 27

241 Caydırma (Deterrence) 28 242 Tırmanma (Escalation) 33

25 Nuumlkleer Silah Kıskacında Devletler ve Onların Kısıtlama Ccedilabaları 36 251 Dehşet Dengesi 37 252 Kılıcın Goumllgesindeki Kalkan Nuumlkleer

Silahların Yayılmasını Oumlnleme Antlaşması 43 253 Duumlnyanın Nuumlkleer Silah Başlıkları Accedilısından

Son Durumu 50 3 İRAN İN UumlLKE PROFİLİ 53

31 İran Cumhuriyetine Genel Bakış 55 311 İranın Etnik Yapısı 58

32 İranın Siyasi Yapısı 60 33 İran m Ekonomik Yapısı 64 34 İranın Enerji Potansiyeli 65

341 Petrol Rezervleri 65 342 Doğalgaz Rezervleri 67 343 Elektrik Enerjisi 69

35 Askeri Guumlcuuml 70 351 Kara Kuvvetleri 73 352 Deniz Kuvvetleri 73 353 Hava Kuvvetleri 73

4 İRANIN NUumlKLEER GUumlCE SAHİP OLMA

9

POLİTİKASININ OTOBİYOGRAFİSİ 75 41 İranın Fuumlze Programı ve Kapasiteleri 80 42 İranın Nuumlkleer Planlaması 83 43 Nuumlkleer Silahlar Işığında İranın Guumlvenlik Paradoksu 90 44 iranın Nuumlkleer Ccedilalışmalarının ABD ve AB

Tarafından Algılanışı 94 45 Şah Doumlnemindeki Nuumlkleer Silah Ccedilalışmaları 104 46 Devrimden Sonraki Ccedilalışmalar 108

461 Rafsancaninin Nuumlkleer Silahlanlanma Parametreleri 112

5 İRANA YAPILAN DIŞ DESTEKLER 117 51 Ccedilin Reaktoumlr Anlaşmaları Ve İşbirliği 119 52 Rus Reaktoumlr Anlaşmaları 123

521 Rusya-İran İşbirliği 130 53 Nuumlkleer Reaktoumlrler Temelinde Hızla Silahlanmanın

ArkaPlanı 139 531 Nuumlkleer Silah Kullanımında Karmaşa

Hızlı Yayılma ile Kısıtlamanın Oumlnlenemeyen Ccedilekişmesi 144

532 iranın Nuumlkleer Silah Tesisleri 145 533 İranla İlgili Raporlar ve Yanlış Bilgilendirmeler 150 534 UAEAnın Araştırmaları Işığında İranın

İnkar Etme Politikası 153 5341 UAEAnın Gizli Nuumlkleer Programları

Saptama Metodu 156 54 İranın Nuumlkleer Ccedilalışmalarının Son Aşaması ve Sonuccedilları 162

541 İranın Nuumlkleer Savaş Doktrini Ve Kabiliyetleri 175 542 İrana Uygulanan Nuumlkleer Baskının Son Doumlnemeci 180

55 Buumlyuumlk Ortadoğu Projesinin iran Perspektifinden Analizi 198 56 İranın Nuumlkleer Silah Politikasının Goumllgesinde

İraıvTuumlrkiye İlişkileri 208 SONUCcedil 217 EK 227 KAYNAKCcedilA 269

IO

Yeni Oyun Iran m Nuumlkleer Politikası

KAYNAKCcedilA KİTAPLAR

- ARAŞ Osman Nuri Azerbaycanın Hazar Ekonomisi ve Stratejisi DER Yayınları İstanbul 2001 - ARI Tayyar 2000li Yıllarda Basra da Guumlccedil Dengesi Alfa Yayınları Bursa 1999a - ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika Ezgi Kitabevi Bursa Ekim 1999b - A R I Tayyar Irak-İran ve ABD Alfa Yay İstanbul 2004 - ASLAN Yasin Uumlccediluumlncuuml Romanın Jeopolitik Arzuları Avrasya Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Merkezi Ankara ty -BLAGA Rafael İran Halkları El Kitabı byy 1997 - BYMAN Daniel CHUBİN Shahram EHTESHAMİ Anoushıravan GREN Jerrold Irans Security Pouumlcy in the Post-revolutionary Era RAND2001 ISBN 0-8330-2971-1 - ERDOĞAN Bilgin ABDnin Orta Asya Siyaseti (editoumlr) Mim Kemal OumlKE Geccediliş Suumlrecinde Orta Asya Tuumlrk Cumhuriyetleri ALFA Yay Mart 1999 - FULLER Graham E LESSER lan 0 (ccedilev) Oumlzden Arıkan Kuşatılanlar İslam ve Batının Jeopolitiği Sabah Kitapları 1996 - GOumlNLUumlBOL Mehmet Uluslararası Politika Siyasal Kitabevi Anshykara 2000 5 Baskı - KARACA R Kutay Duumlnyadaki Yeni Guumlccedil Ccedilin Tek Kutuptan Ccedilift Kutuba IQ Kuumlltuumlr Sanat Yayıncılık İstanbul 2003

269

Yavuz Cankara

mdash KİSSİNGER Henry Diplomasi (ccedilev) İbrahim H Kurt Tuumlrkiye İş Bankası Kuumlltuumlr Yayınları İstanbul Ocak 2002 - KRAMER Heinz (ccedilev) Ali Ccedilimen Avrupa ve Amerika Karşısında

Değişen Tuumlrkiye Timaş Yayınları İstanbul 2 Baskı 2001 - LESSER lan 0 - FULLER Graham E ccedilev Meral Goumlnenccedil Balkanshy

lardan Batı Ccediline Tuumlrkiyenin Yeni Jeopolitik Konumu Alta Yay İsshytanbul I Baskı 2000 mdash OĞUZ Sami - CcedilAKIR Ruşen Hateminin İranı İletişim Yayınları İstanbul 2000 - PONEMAN Daniel Nuclear Power in the Developing VVorld Lon-

don GeorgeAllenampUnvvin 1982 mdash SANDER Oral Siyasi Tarih 1918-1994 imge Kıtabevi 11 Basshykı 2003 mdash SARAY Mehmet Tuumlrk-İran İlişkileri Atatuumlrk Araştırma Merkezi Ankara 1999 mdash SEITZ John L Global Issues An Introduction Blackvvell Publis-hers 1998 - SOumlNMEZOĞLU Faruk Uluslararası Pomka ve Dış Politika Analizi

Filiz Kitabevi İstanbul 1995 - SPECTOR L McDonough M and Medeiros E Tracking Nuclear

Protileration A Guide in Maps and Charts VVashington DC Car-negie Endovvment 1998

- TEZKAN Yılmaz - TAŞAR M Murat Duumlnden Buguumlne Jeopolitik Uumllke Yayınları İstanbul 2002 mdash UumlSTUumlN ismail Safa Humeyniden Hamaneye İran İslam Cumhuriyeti Youmlnetim Biccedilimi Birleşik Yayıncılık İstanbul 1999

MAKALELER - ALBRIGHT David An Iraman Bomb Bulletin Of The Atomic

Scientist - httpwwwthebulletinorgissues1995ja95ja95albrighthtml - ALBRIGHT David and HİBBS Mark Spotlight Shifts To Iran

Bulletin Of The Atomic Scientist Mart 1992

270

İCcedilİNDEKİLER TEŞEKKUumlR 3 OumlNSOumlZ 5 KISALTMALAR DİZİNİ 11 1 GİRİŞ 13 2 NUumlKLEER GUumlCE SAHİP OLMANIN DEVLETLERİN DIŞ POLİTİK EYLEMLERİNE ETKİSİ 17

21 Kavram Karmaşası Işığında Nuumlkleer Guumlccedil Tanımı 19 22 Nuumlkleer Ccedilağın Farklılaştırılmış Strateji Doktrini 22 23 Nuumlkleer Ccedilağın İlk Evresi Nuumlkleer Enerjinin Nuumlkleer

Silaha Transformasyonu 24 24 Nuumlkleer Guumlcuumln Youmlnettiği Stratejik Taktikler 27

241 Caydırma (Deterrence) 28 242 Tırmanma (Escalation) 33

25 Nuumlkleer Silah Kıskacında Devletler ve Onların Kısıtlama Ccedilabaları 36 251 Dehşet Dengesi 37 252 Kılıcın Goumllgesindeki Kalkan Nuumlkleer

Silahların Yayılmasını Oumlnleme Antlaşması 43 253 Duumlnyanın Nuumlkleer Silah Başlıkları Accedilısından

Son Durumu 50 3 İRAN İN UumlLKE PROFİLİ 53

31 İran Cumhuriyetine Genel Bakış 55 311 İranın Etnik Yapısı 58

32 İranın Siyasi Yapısı 60 33 İran m Ekonomik Yapısı 64 34 İranın Enerji Potansiyeli 65

341 Petrol Rezervleri 65 342 Doğalgaz Rezervleri 67 343 Elektrik Enerjisi 69

35 Askeri Guumlcuuml 70 351 Kara Kuvvetleri 73 352 Deniz Kuvvetleri 73 353 Hava Kuvvetleri 73

4 İRANIN NUumlKLEER GUumlCE SAHİP OLMA

9

POLİTİKASININ OTOBİYOGRAFİSİ 75 41 İranın Fuumlze Programı ve Kapasiteleri 80 42 İranın Nuumlkleer Planlaması 83 43 Nuumlkleer Silahlar Işığında İranın Guumlvenlik Paradoksu 90 44 iranın Nuumlkleer Ccedilalışmalarının ABD ve AB

Tarafından Algılanışı 94 45 Şah Doumlnemindeki Nuumlkleer Silah Ccedilalışmaları 104 46 Devrimden Sonraki Ccedilalışmalar 108

461 Rafsancaninin Nuumlkleer Silahlanlanma Parametreleri 112

5 İRANA YAPILAN DIŞ DESTEKLER 117 51 Ccedilin Reaktoumlr Anlaşmaları Ve İşbirliği 119 52 Rus Reaktoumlr Anlaşmaları 123

521 Rusya-İran İşbirliği 130 53 Nuumlkleer Reaktoumlrler Temelinde Hızla Silahlanmanın

ArkaPlanı 139 531 Nuumlkleer Silah Kullanımında Karmaşa

Hızlı Yayılma ile Kısıtlamanın Oumlnlenemeyen Ccedilekişmesi 144

532 iranın Nuumlkleer Silah Tesisleri 145 533 İranla İlgili Raporlar ve Yanlış Bilgilendirmeler 150 534 UAEAnın Araştırmaları Işığında İranın

İnkar Etme Politikası 153 5341 UAEAnın Gizli Nuumlkleer Programları

Saptama Metodu 156 54 İranın Nuumlkleer Ccedilalışmalarının Son Aşaması ve Sonuccedilları 162

541 İranın Nuumlkleer Savaş Doktrini Ve Kabiliyetleri 175 542 İrana Uygulanan Nuumlkleer Baskının Son Doumlnemeci 180

55 Buumlyuumlk Ortadoğu Projesinin iran Perspektifinden Analizi 198 56 İranın Nuumlkleer Silah Politikasının Goumllgesinde

İraıvTuumlrkiye İlişkileri 208 SONUCcedil 217 EK 227 KAYNAKCcedilA 269

IO

Yeni Oyun Iran m Nuumlkleer Politikası

KAYNAKCcedilA KİTAPLAR

- ARAŞ Osman Nuri Azerbaycanın Hazar Ekonomisi ve Stratejisi DER Yayınları İstanbul 2001 - ARI Tayyar 2000li Yıllarda Basra da Guumlccedil Dengesi Alfa Yayınları Bursa 1999a - ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika Ezgi Kitabevi Bursa Ekim 1999b - A R I Tayyar Irak-İran ve ABD Alfa Yay İstanbul 2004 - ASLAN Yasin Uumlccediluumlncuuml Romanın Jeopolitik Arzuları Avrasya Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Merkezi Ankara ty -BLAGA Rafael İran Halkları El Kitabı byy 1997 - BYMAN Daniel CHUBİN Shahram EHTESHAMİ Anoushıravan GREN Jerrold Irans Security Pouumlcy in the Post-revolutionary Era RAND2001 ISBN 0-8330-2971-1 - ERDOĞAN Bilgin ABDnin Orta Asya Siyaseti (editoumlr) Mim Kemal OumlKE Geccediliş Suumlrecinde Orta Asya Tuumlrk Cumhuriyetleri ALFA Yay Mart 1999 - FULLER Graham E LESSER lan 0 (ccedilev) Oumlzden Arıkan Kuşatılanlar İslam ve Batının Jeopolitiği Sabah Kitapları 1996 - GOumlNLUumlBOL Mehmet Uluslararası Politika Siyasal Kitabevi Anshykara 2000 5 Baskı - KARACA R Kutay Duumlnyadaki Yeni Guumlccedil Ccedilin Tek Kutuptan Ccedilift Kutuba IQ Kuumlltuumlr Sanat Yayıncılık İstanbul 2003

269

Yavuz Cankara

mdash KİSSİNGER Henry Diplomasi (ccedilev) İbrahim H Kurt Tuumlrkiye İş Bankası Kuumlltuumlr Yayınları İstanbul Ocak 2002 - KRAMER Heinz (ccedilev) Ali Ccedilimen Avrupa ve Amerika Karşısında

Değişen Tuumlrkiye Timaş Yayınları İstanbul 2 Baskı 2001 - LESSER lan 0 - FULLER Graham E ccedilev Meral Goumlnenccedil Balkanshy

lardan Batı Ccediline Tuumlrkiyenin Yeni Jeopolitik Konumu Alta Yay İsshytanbul I Baskı 2000 mdash OĞUZ Sami - CcedilAKIR Ruşen Hateminin İranı İletişim Yayınları İstanbul 2000 - PONEMAN Daniel Nuclear Power in the Developing VVorld Lon-

don GeorgeAllenampUnvvin 1982 mdash SANDER Oral Siyasi Tarih 1918-1994 imge Kıtabevi 11 Basshykı 2003 mdash SARAY Mehmet Tuumlrk-İran İlişkileri Atatuumlrk Araştırma Merkezi Ankara 1999 mdash SEITZ John L Global Issues An Introduction Blackvvell Publis-hers 1998 - SOumlNMEZOĞLU Faruk Uluslararası Pomka ve Dış Politika Analizi

Filiz Kitabevi İstanbul 1995 - SPECTOR L McDonough M and Medeiros E Tracking Nuclear

Protileration A Guide in Maps and Charts VVashington DC Car-negie Endovvment 1998

- TEZKAN Yılmaz - TAŞAR M Murat Duumlnden Buguumlne Jeopolitik Uumllke Yayınları İstanbul 2002 mdash UumlSTUumlN ismail Safa Humeyniden Hamaneye İran İslam Cumhuriyeti Youmlnetim Biccedilimi Birleşik Yayıncılık İstanbul 1999

MAKALELER - ALBRIGHT David An Iraman Bomb Bulletin Of The Atomic

Scientist - httpwwwthebulletinorgissues1995ja95ja95albrighthtml - ALBRIGHT David and HİBBS Mark Spotlight Shifts To Iran

Bulletin Of The Atomic Scientist Mart 1992

270

POLİTİKASININ OTOBİYOGRAFİSİ 75 41 İranın Fuumlze Programı ve Kapasiteleri 80 42 İranın Nuumlkleer Planlaması 83 43 Nuumlkleer Silahlar Işığında İranın Guumlvenlik Paradoksu 90 44 iranın Nuumlkleer Ccedilalışmalarının ABD ve AB

Tarafından Algılanışı 94 45 Şah Doumlnemindeki Nuumlkleer Silah Ccedilalışmaları 104 46 Devrimden Sonraki Ccedilalışmalar 108

461 Rafsancaninin Nuumlkleer Silahlanlanma Parametreleri 112

5 İRANA YAPILAN DIŞ DESTEKLER 117 51 Ccedilin Reaktoumlr Anlaşmaları Ve İşbirliği 119 52 Rus Reaktoumlr Anlaşmaları 123

521 Rusya-İran İşbirliği 130 53 Nuumlkleer Reaktoumlrler Temelinde Hızla Silahlanmanın

ArkaPlanı 139 531 Nuumlkleer Silah Kullanımında Karmaşa

Hızlı Yayılma ile Kısıtlamanın Oumlnlenemeyen Ccedilekişmesi 144

532 iranın Nuumlkleer Silah Tesisleri 145 533 İranla İlgili Raporlar ve Yanlış Bilgilendirmeler 150 534 UAEAnın Araştırmaları Işığında İranın

İnkar Etme Politikası 153 5341 UAEAnın Gizli Nuumlkleer Programları

Saptama Metodu 156 54 İranın Nuumlkleer Ccedilalışmalarının Son Aşaması ve Sonuccedilları 162

541 İranın Nuumlkleer Savaş Doktrini Ve Kabiliyetleri 175 542 İrana Uygulanan Nuumlkleer Baskının Son Doumlnemeci 180

55 Buumlyuumlk Ortadoğu Projesinin iran Perspektifinden Analizi 198 56 İranın Nuumlkleer Silah Politikasının Goumllgesinde

İraıvTuumlrkiye İlişkileri 208 SONUCcedil 217 EK 227 KAYNAKCcedilA 269

IO

Yeni Oyun Iran m Nuumlkleer Politikası

KAYNAKCcedilA KİTAPLAR

- ARAŞ Osman Nuri Azerbaycanın Hazar Ekonomisi ve Stratejisi DER Yayınları İstanbul 2001 - ARI Tayyar 2000li Yıllarda Basra da Guumlccedil Dengesi Alfa Yayınları Bursa 1999a - ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika Ezgi Kitabevi Bursa Ekim 1999b - A R I Tayyar Irak-İran ve ABD Alfa Yay İstanbul 2004 - ASLAN Yasin Uumlccediluumlncuuml Romanın Jeopolitik Arzuları Avrasya Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Merkezi Ankara ty -BLAGA Rafael İran Halkları El Kitabı byy 1997 - BYMAN Daniel CHUBİN Shahram EHTESHAMİ Anoushıravan GREN Jerrold Irans Security Pouumlcy in the Post-revolutionary Era RAND2001 ISBN 0-8330-2971-1 - ERDOĞAN Bilgin ABDnin Orta Asya Siyaseti (editoumlr) Mim Kemal OumlKE Geccediliş Suumlrecinde Orta Asya Tuumlrk Cumhuriyetleri ALFA Yay Mart 1999 - FULLER Graham E LESSER lan 0 (ccedilev) Oumlzden Arıkan Kuşatılanlar İslam ve Batının Jeopolitiği Sabah Kitapları 1996 - GOumlNLUumlBOL Mehmet Uluslararası Politika Siyasal Kitabevi Anshykara 2000 5 Baskı - KARACA R Kutay Duumlnyadaki Yeni Guumlccedil Ccedilin Tek Kutuptan Ccedilift Kutuba IQ Kuumlltuumlr Sanat Yayıncılık İstanbul 2003

269

Yavuz Cankara

mdash KİSSİNGER Henry Diplomasi (ccedilev) İbrahim H Kurt Tuumlrkiye İş Bankası Kuumlltuumlr Yayınları İstanbul Ocak 2002 - KRAMER Heinz (ccedilev) Ali Ccedilimen Avrupa ve Amerika Karşısında

Değişen Tuumlrkiye Timaş Yayınları İstanbul 2 Baskı 2001 - LESSER lan 0 - FULLER Graham E ccedilev Meral Goumlnenccedil Balkanshy

lardan Batı Ccediline Tuumlrkiyenin Yeni Jeopolitik Konumu Alta Yay İsshytanbul I Baskı 2000 mdash OĞUZ Sami - CcedilAKIR Ruşen Hateminin İranı İletişim Yayınları İstanbul 2000 - PONEMAN Daniel Nuclear Power in the Developing VVorld Lon-

don GeorgeAllenampUnvvin 1982 mdash SANDER Oral Siyasi Tarih 1918-1994 imge Kıtabevi 11 Basshykı 2003 mdash SARAY Mehmet Tuumlrk-İran İlişkileri Atatuumlrk Araştırma Merkezi Ankara 1999 mdash SEITZ John L Global Issues An Introduction Blackvvell Publis-hers 1998 - SOumlNMEZOĞLU Faruk Uluslararası Pomka ve Dış Politika Analizi

Filiz Kitabevi İstanbul 1995 - SPECTOR L McDonough M and Medeiros E Tracking Nuclear

Protileration A Guide in Maps and Charts VVashington DC Car-negie Endovvment 1998

- TEZKAN Yılmaz - TAŞAR M Murat Duumlnden Buguumlne Jeopolitik Uumllke Yayınları İstanbul 2002 mdash UumlSTUumlN ismail Safa Humeyniden Hamaneye İran İslam Cumhuriyeti Youmlnetim Biccedilimi Birleşik Yayıncılık İstanbul 1999

MAKALELER - ALBRIGHT David An Iraman Bomb Bulletin Of The Atomic

Scientist - httpwwwthebulletinorgissues1995ja95ja95albrighthtml - ALBRIGHT David and HİBBS Mark Spotlight Shifts To Iran

Bulletin Of The Atomic Scientist Mart 1992

270

Yeni Oyun Iran m Nuumlkleer Politikası

KAYNAKCcedilA KİTAPLAR

- ARAŞ Osman Nuri Azerbaycanın Hazar Ekonomisi ve Stratejisi DER Yayınları İstanbul 2001 - ARI Tayyar 2000li Yıllarda Basra da Guumlccedil Dengesi Alfa Yayınları Bursa 1999a - ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika Ezgi Kitabevi Bursa Ekim 1999b - A R I Tayyar Irak-İran ve ABD Alfa Yay İstanbul 2004 - ASLAN Yasin Uumlccediluumlncuuml Romanın Jeopolitik Arzuları Avrasya Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Merkezi Ankara ty -BLAGA Rafael İran Halkları El Kitabı byy 1997 - BYMAN Daniel CHUBİN Shahram EHTESHAMİ Anoushıravan GREN Jerrold Irans Security Pouumlcy in the Post-revolutionary Era RAND2001 ISBN 0-8330-2971-1 - ERDOĞAN Bilgin ABDnin Orta Asya Siyaseti (editoumlr) Mim Kemal OumlKE Geccediliş Suumlrecinde Orta Asya Tuumlrk Cumhuriyetleri ALFA Yay Mart 1999 - FULLER Graham E LESSER lan 0 (ccedilev) Oumlzden Arıkan Kuşatılanlar İslam ve Batının Jeopolitiği Sabah Kitapları 1996 - GOumlNLUumlBOL Mehmet Uluslararası Politika Siyasal Kitabevi Anshykara 2000 5 Baskı - KARACA R Kutay Duumlnyadaki Yeni Guumlccedil Ccedilin Tek Kutuptan Ccedilift Kutuba IQ Kuumlltuumlr Sanat Yayıncılık İstanbul 2003

269

Yavuz Cankara

mdash KİSSİNGER Henry Diplomasi (ccedilev) İbrahim H Kurt Tuumlrkiye İş Bankası Kuumlltuumlr Yayınları İstanbul Ocak 2002 - KRAMER Heinz (ccedilev) Ali Ccedilimen Avrupa ve Amerika Karşısında

Değişen Tuumlrkiye Timaş Yayınları İstanbul 2 Baskı 2001 - LESSER lan 0 - FULLER Graham E ccedilev Meral Goumlnenccedil Balkanshy

lardan Batı Ccediline Tuumlrkiyenin Yeni Jeopolitik Konumu Alta Yay İsshytanbul I Baskı 2000 mdash OĞUZ Sami - CcedilAKIR Ruşen Hateminin İranı İletişim Yayınları İstanbul 2000 - PONEMAN Daniel Nuclear Power in the Developing VVorld Lon-

don GeorgeAllenampUnvvin 1982 mdash SANDER Oral Siyasi Tarih 1918-1994 imge Kıtabevi 11 Basshykı 2003 mdash SARAY Mehmet Tuumlrk-İran İlişkileri Atatuumlrk Araştırma Merkezi Ankara 1999 mdash SEITZ John L Global Issues An Introduction Blackvvell Publis-hers 1998 - SOumlNMEZOĞLU Faruk Uluslararası Pomka ve Dış Politika Analizi

Filiz Kitabevi İstanbul 1995 - SPECTOR L McDonough M and Medeiros E Tracking Nuclear

Protileration A Guide in Maps and Charts VVashington DC Car-negie Endovvment 1998

- TEZKAN Yılmaz - TAŞAR M Murat Duumlnden Buguumlne Jeopolitik Uumllke Yayınları İstanbul 2002 mdash UumlSTUumlN ismail Safa Humeyniden Hamaneye İran İslam Cumhuriyeti Youmlnetim Biccedilimi Birleşik Yayıncılık İstanbul 1999

MAKALELER - ALBRIGHT David An Iraman Bomb Bulletin Of The Atomic

Scientist - httpwwwthebulletinorgissues1995ja95ja95albrighthtml - ALBRIGHT David and HİBBS Mark Spotlight Shifts To Iran

Bulletin Of The Atomic Scientist Mart 1992

270

Yavuz Cankara

mdash KİSSİNGER Henry Diplomasi (ccedilev) İbrahim H Kurt Tuumlrkiye İş Bankası Kuumlltuumlr Yayınları İstanbul Ocak 2002 - KRAMER Heinz (ccedilev) Ali Ccedilimen Avrupa ve Amerika Karşısında

Değişen Tuumlrkiye Timaş Yayınları İstanbul 2 Baskı 2001 - LESSER lan 0 - FULLER Graham E ccedilev Meral Goumlnenccedil Balkanshy

lardan Batı Ccediline Tuumlrkiyenin Yeni Jeopolitik Konumu Alta Yay İsshytanbul I Baskı 2000 mdash OĞUZ Sami - CcedilAKIR Ruşen Hateminin İranı İletişim Yayınları İstanbul 2000 - PONEMAN Daniel Nuclear Power in the Developing VVorld Lon-

don GeorgeAllenampUnvvin 1982 mdash SANDER Oral Siyasi Tarih 1918-1994 imge Kıtabevi 11 Basshykı 2003 mdash SARAY Mehmet Tuumlrk-İran İlişkileri Atatuumlrk Araştırma Merkezi Ankara 1999 mdash SEITZ John L Global Issues An Introduction Blackvvell Publis-hers 1998 - SOumlNMEZOĞLU Faruk Uluslararası Pomka ve Dış Politika Analizi

Filiz Kitabevi İstanbul 1995 - SPECTOR L McDonough M and Medeiros E Tracking Nuclear

Protileration A Guide in Maps and Charts VVashington DC Car-negie Endovvment 1998

- TEZKAN Yılmaz - TAŞAR M Murat Duumlnden Buguumlne Jeopolitik Uumllke Yayınları İstanbul 2002 mdash UumlSTUumlN ismail Safa Humeyniden Hamaneye İran İslam Cumhuriyeti Youmlnetim Biccedilimi Birleşik Yayıncılık İstanbul 1999

MAKALELER - ALBRIGHT David An Iraman Bomb Bulletin Of The Atomic

Scientist - httpwwwthebulletinorgissues1995ja95ja95albrighthtml - ALBRIGHT David and HİBBS Mark Spotlight Shifts To Iran

Bulletin Of The Atomic Scientist Mart 1992

270

ıi Oyun İran m Nuumlkleer Politikası

M-ARIAN Laila Iran Has Rihgt To Use Nuclear Energy Gernıan bassador Says The Washington Report On Middle East Affairs e 2004 L1N Vural Nuumlkleer Enerji Bilim ve Teknik-Yeni Ufuklara Oumlzel Ağustos 2004 MDEVELİOGLU Atay İranın Orta Asya Afganistan ve Azerbay-

Politikası (1) httpwwwstradigmacomindexphp7say-bullnakaleampno=13 (08042004) ARNETT Eric Iran Threat perception and Military Confidence-Iding Measures httpprojectssiprisetech-DgyI ran_CBMhtml 3 AY İR Emre Fars Milliyetccedililiğinin Gelişiniye Guumlney Azerbaycan ii Direniş Harekatı Avrasya Dosyası İran Oumlzel Sonbahar 1999 5 Sayı3 BAYIR Emre İranda Fars Milliyetccedililiğinin Uumlccedil Dalgası kanlılık şuumlncesine Giden Yol Stratejik Analiz Ocak 2001 sayı9 BHATIA Shyam Nuclear Rivals in the Middle East London jtledge 1988 BOZBIYIK Arif i Hamit HANCI Ccedilağlar OumlZDEMİR Oumlzguumlr DEMİR-J Nuumlkleer Silahlar Uumlretimi ve Etkileri Suumlrekli Tıp eğitimi Der-(STED) Ankara 2001 cilt 10 sayı10 BROOKES Peter Irans Nuke Program Must Be Defused jnews bostonheraldcomopinionvie w bgarticleid=388 032004) AŞIN Mesut İran Silahlı Kuvvetleri Avrasya Dosyası İran Oumlzel ahar 1995 Cilt 2 Sayı1 CAŞIN Mesut İranın İki Deniz Jeopolitiğine Dayalı Stratejik vşim Arayışları Avrasya Dosyası İran Oumlzel Sonbahar 1999 Cilt ayı 3 DHAMBERLAIN IMigel The IAEA and Irans Nuclear Programme rely Legimate or Clandestine Intent Number 45 Ekim 2003 ıttpwwwbasicintorgpubsPapersBP45htm (14032004)

271

Yavuz Cankara

mdash CHUBIM Shahram Irans Strategic Environment and Nuclear llfeapons Irans Nuclear VVeapons Options Issues and Analysis The Nixon Center January 2001 mdash CHUEN Cristına Russian Nuclear Exports to Iran US Policy Change Needed 27 Mart 2003 wwwcnsmiisedu pubsweek030327 (12022004)

- CORDESMAN Anthonv H iran s Military Forces 1988-199 C$S Eyluumll 1994 -CORDESMAN Anthony H Iran and Nuclear VVeapons CSIS 21

Şubat 2000a - CORDESMAN Anthony H Iran and Nuclear VVeapons CSIS

Washington 24 Mart 2000b mdash CORDESMAN Anthony H Globalism and Regional Secunty in the Middle East CSIS Eyluumll 2000c mdash DEDEOĞLU Beril ABDnın 21 Yuumlzyıl Stratejisi ve Olası Kuumlresel Etkileri 2023 Dergisi Kasını 2002 mdash DULLES Ailen W Disarmament İn The Atomic Age Foreign Af-fairs (pre 1986) Ocak 1947 No 2 - EFEGİL Ertan and STONE Leonard A Iran and Turkey in Central

Asia Opportinities tor Rapprochement in the Post-Cold VVar Era Journal of Third VVorld Studies Vol XX No1 2003 mdash EFEGİL Ertan Soğuk Savaş Sonrası Doumlnemde Rusyanın Orta Asya Politikası(1991 -1999) Bilig-16 Kış 2001

- EISENSTADT Michael Living With A Nuclear iran Survival Vol 41 No 3 Autumn 1999 Military Moduumlle mdash ERHAN Ccedilağrı Nato Stratejileri ve Tuumlrkiye Kutusu Baskın Oran (ed) Tuumlrk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Buguumlne Olgular Belshygeler Yorumlar Cilt 1 6 Baskı istanbul İietişinı Yayınları 2002 - EROL Mehmet Seyfettin Fırsatlar ve Tehditler ikileminde İranın

Orta Asya Politikası Yeni Oumltuumlken Yıl2 Sayı4 Ocak-Şubat 2004 mdash FARHI Farideh To Have or not to Have Irans Domestic Debate On Nuclear Options Irans Nuclear VVeapons Options Issues and Analysis The Nixon Center January 2001

272

Yeni Oyım İran m Nuumlkleer Politikası

mdash GIUNSKY Victor Irans Legal Paths To The Bomb Henry Sokolski Patrick Clawson (ed) Checking Irans Nuclear Ambitions January 2004 ISBN 1-58487-149-0 mdash HALLİDAY Fred Iran Devrimi Eşitsiz Gelişme ve Dinci Popuumllizm (derleyen) Serpil Uumlşuumlr İran Devrimi Din Anti Empershyyalizm ve Sol Belge yay Birinci Baskı İstanbul 1992 mdash HIBB3 Mark and PATRI Neei US to Ask New Delhi to Back Off On Research Reactoı Of fer to Iran Nucleonics Week 21 Kasım 1991 Vol32 No 47 s2-3 mdash HUNTER Shireen Irans Pragmatic Regional Policy Journal of International Affairs Spring 2003 Vol 52 No 2 mdash HUNTER Robert Beyond lraq and the End Of The us Monopoly httpwvvwrandorgcommentary021704FThtml (13032004) mdash JACK Andrew and FIDLER Stephen Moscow asked to bid tor contacf Financial Times 26 Kasım 1998 httpweblexis-nexiscomuniverse mdash KADİROĞLU Osman K CcedilUBUKCcedilU Erol Pluumltonyum Ne Kadar Tehlikeli Bilim ve Teknik Dergisi Ekim 1994 Sayı 323 httpwwwgeocitiescomgergedanusplutoJehhtm (1203204) mdash KAPLAN Lavvrence F lranonıok mdash httpweb7epnetcomcitationasptb=1amp_ug=db fh 2Cufh 2Cmth2Chhh+sid (13032004) mdash KEMP Geoffrey Iran Nuclear Options Irans Nuclear VVeapons Options issues and Analysis The Nixon Center January 2001 mdash KESKİN Arıt ABD-Goumlney Azerbaycan ve İranlılık Kimliği Kriz Stratejik Anaiiz Cılt4 Sayı39 Temmuz 2003 mdash KESKİN Arif Tuumlm Boyutları ile Tuumlrkiye-lran İlişkileri Stratejik Anaiiz Cilt 5 Sayı 53 Eyluumll 2004 mdashbull KESSLER Richard Panel to Guide Nuclear Tecl Saieı FromArgent 4ı riz Nucleonics Week 1 Mayıs 1987 -KESSLER Richard Argentinas CNEATurnsTi lt Small

pply Ol Enriched Uı nium Nuclear Fuel 14 Kasım 1988 1203 )041

Yavuz Cankara

- Kİ LİNCcedil Oumlzge İsrail iranı Vurmaya Hazırlanıyor Turkish Defen-ce 2004

- KİBAROĞLU Mustafa Kitle İmha Silahlarının Yayılması Sorunu ve Japonyanın Guumlvenliği ASAM Yayınları Japonya Oumlzel Yaz 1999a C[ 5 Sayı 2

- KİBAROĞLU Mustaja İran Nuumlkleer Bir Guumlccedil muuml Olmak İstiyor Avrasya Dosyası İran Oumlzel Sonbahar 1999b Ciit5 Sayr3

- KİBAROĞLU Mustafa Kitle İmha Silahlarının Gelişim Suumlreci Yayılmasının Oumlnlenmesine İlişkin Ccedilalışmalar ve Geleceğin Guumlvenlik Tehditleri mdash httpwwwstradigmacomturkcesubat2003makaleprinL9htm

- KOR Tuba Z Tuumlrkiye-İran İlişkileri Anlayış Aylık Siyaset Ekonomi Toplum Dergisi Sayı 16 Eyluumll 2004 - KOumlSEBALAN Hasan Yeni Amerikan Guumlvenlik Doktrini ve Ulusshy

lararası İlişkiler 2023 Dergisi Kasım 2002 - KOumlSEBALAN Hasan İran ABDnin Hedef Tahtasında mı Anshy

layış Aylık Siyaset Ekonomi Toplum Dergisi Sayı 16 Eyluumll 2004 - LANDAY Jonathan s China to Hait Nuclear Deal With Iran US

Officials Say White House sees better ties ahead with Beijing and fewer arms to Middle East Christian Science Monitoumlr Boston Mass Dec 19 1996 mdash LELYVELD Michael İrandan ince Manevralar M 5 Avrasya Savunma ve Strateji Kasım 2001 sayı 102 - MACLACHLAN Ann Iran Seeking Way To Finish Buşer Plant But

Bonn Denies Exports Nucleonics Week 30 October 1986 Vol 27 No 44 s 4-5

- MCGEARY J ve arkadaşları What Will Make Them Stop http web7epneteomc i ta t ionasptb=1ampug = dbs + afh 2Cufh2Cmth2Chhh+sid 13032004)

- MIZIN Victor The Russia-lran Nuclear Connection and US Policy Options MERIA Middle East Review of International Affairs Vol 8 llo1 Mart 2004

Yeni Oyun İran m Nuumlkleer Politikası

mdash MOODY Adam R Armageddon for Hire Janes International Defense Revievv 1 Şubat 1997 mdash NORRIS Robert S and KRISTENSEN Hans M Global Nuclear Stockpiles 1945-2002 NRDC Nuclear Notebook November-December 2002 Vol 58 No6 mdash OPPENHEIMER Robert i r International Control of Atomic Energy Foreign Affairs (pre-1986) Ocak 1948 No 2 mdash OumlZTUumlRK Osman Metin ABDnin Yeni Ulusal Guumlvenlik Stratejisi 2023 Dergisi Kasım 2002 mdash UcircUILLEN Chris Iranian fluclearWeapons Policy Past Preseni and Possible Future MERIA Middle East Revviev of International Afshyfairs Vol 6 No2 June 2002 mdash PERKOVICH George Dealing With Iran s Nuclear Challenge Carnegie Endovvmentfor International Peace 28 Nisan 2003 mdash SAVYON Ayalet IransArmament-A Central Element in Establis-hing Itselfa RegionalSuperpowef lnquiry and Analysis no89- Iran wwwmemriorg mdash SCHVVARZ Martin US Pre-emptive Strike Doctrine Bane of Nuclear Non-Proliferation Watchdogs Foreign Policy in Focus 13 Temmuz 2003 mdash SCHVVARZBACH David A Irans Nuclear Puzzle Scientific American New York June 1997 Vol276 Iss 6 mdash SİNKAYA Bayram İran Nuumlkleerde Koumlşeye Sıkıştı wwwliberal-dtorgtrguncelDigerbs-nukleerhtm 24102003 mdash SPEIER Richard Iranian Missiles and Payloads Irans Nuclear VVeapoııs Options Issues and Analysis The llixon Center January 2001 mdash TIMMERMAN Kenneth R Weapons of Mass Destruction The Cases of Iran Syria and Libya Middle East Defence News Ağustos 1992 s42 http77wwwlexis-nexiscom (05032004) mdash TOPCcedilUOĞLU Ayşenur Nuumlkleer Kaccedilakccedilılık Bilim ve Teknik Temmuz 2001

Yavuz Cankara

- TRAYNOR lan UN Atomic Energy Agency Puts Heat On Iran httpwwwguardiancoUkiranstory012858116671700html (14032004) - UumlNAY Sadık İranın Nuumlkleer Kapasitesi Mercek Altında Anlayış

Aylık Siyaset Ekonomi Toplum Dergisi Sayı 16 Eyluumll 2004 - VVALPOLE Robert D Foreign Misilse Developments and the Bal-

listic Missiie Threat to the United States Though 2015 16 Septem-ber 1999 wwwciagovciapublic_affairsspeechesarchives1999 Avalpolehtm) (25032004)

- vVEHLING Fred Russian Nuclear and Missiie Exports to Iran The Nonproliferation Review Winter 1999 mdash VENTER Al J Irans Nuclear Amhition Innocuous lllusion Or Ominous Truth Janes International Defense Review Eyluumll 1997

- YEL Sema Guumlney Azerbaycan Gerccedileği ve İrandaki Siyasi Gelişshymeler 2023 Dergisi Sayı 27 Ankara 15 Temmuz 2003 mdash yay Moscow Alleys Israeli Fears on Exports to Iran Janes Defence Weekly 19 Mart 1997 -yay Nuumlkleer Enerji Gizli Programlar Nasıl Belirleniyor Bilim

ve Teknik Ağustos 2003 - yay Ortadoğuya Accedilılan Fırsatlar Kapısı Iran İSOD Otomotiv

Dergisi Mart-Nisan 2004 sayı 93 -yay US Supplied Nuclear Material to Iran 29 January 1980

Digital National Security Arclıive httpnsarchivechadwyckcom yay Iraicirce Iran httpwwwmojonescomnewsdaily-

mojo20040303 522 (06042004) yay Iran Clashes With US Oumlver Nuclear Policf

httpwwwgunrdiancoUkiransfory01285811663960011^1 (14032004)

yay Bush Renews Ban on Iran Oil Contracts hltostorynewsyahoocomnewstmpl=storyampcid=514ampe=TOampu= ap20040310ap_ (1403 2004)

- yay Getting Serious About Iran httpwwwWashington-timescomfunctionsprintphpStorylD=20040310-084644-96 (14032004)

bull 7 d

Yeni Oyun İran in Nuumlkleer Politikası

mdash yay Irans Nuclear Reactor Israel Internet News Service 12 Mart 1998 httpwwwiinsnewscom (06032004) mdash yay Russia Iran Agree On Nuclear Reactoı Russia Today 6 Mart 1998 httpwwwrussiatodaycom (0^032004) mdash yay Iran Vows To Develop Nuclear Program With Russian Chinese Help Agence France Presse 3 Ekim 1997 wwwlexis-nexiscom (05032004) mdash yay Iran ilkely To Have Nuclear Weapons Capability Soon US Mılitary Agence France Presse 26 Haziran 1997 wwwlexis-nexiscom (05032004) mdash yay Irans Nuclear Weapons Program Mednews Vol5 8 Haziran 1992 mdash wwwfasorgnukeguideiraniran-refhtm (05032004)

İNTERNET KAYNAKLARI mdash httpwwwntiorge_research (11042004) mdash httpwwwnrdcorgnuclearnudbdatab19asp mdash httpwwwcountrywatchcom (Iran 2004 Country Rewiev pdf) (12042004) mdash httpwwwmfagovtrturkcegruphhaha03bhtm01 htm (2503 2004) mdash httpwwwciagovciapublicationsfactbookgeosirhtml (1303 2004) mdash httpwwwdwelledeturkishnachrichtenprint3308341html (14032004) mdash httpwww2dw-worlddeturkishnachrichtenprintZ3301171 html (14032004) mdash httpwww2dw-worlddetu rkishnachrichtenprint330976 1html (14032004) mdash IISS Strategic comments Vol 9 Issue 2 Mart 2003 (ccedilev) Selen Karaca httpwwwforeignpolicyorgtrturmakaleiranceviri_ 170403htm (14032004)

277

Yavuz Cankara

mdash httpwwwntvmsnbccomnews261329asp (25032004) mdash httpgulf2000columbiaedu

- httpwwwguardiancoUkiranstory012858116865100htm) (14032004) mdash httpsentineljanescomdocssentinelGULFS_countryjsp (25032004) mdash httpwwwdefenselinkmilpubsprofil97graphicshtml (2503 2004) mdash httpwwwmojonescomnewsdailymojo20040303_522 (14032004) mdash httpwwwguardiancoUkiranstory012858116639600html (14032004) mdash httpstorynewsyahoocomnewstmpl=storyampcid=514ampe= 10ampu=ap20040310ap_ (14032004)) mdash wwwmifliyetcomtr (25052004) mdash httpwwwhaberxeomn149916saron-iranin-nukleer-cabalari-na-seyircihtm vht tp 7 www b b c c o u k t u r k i s h n e w s s t o r y 2 0 0 4 0 9 040919_iran_nuclearshtml - - httpwwwbbccoukturkishnewsstory200409040917_iran _baradeishtml mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200409040914Jran_ nuclearshtml mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200409040916_us irannuclearshtml mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200409040908_us_ franshtml mdash httpwwwbbccoukturkisheuropestory200409040907_eu_ iranshtml - httpwwwbbccoukturkisheuropestory200409040903_eu_

iranjıuclearshtml

278

Yeni Oyun İran m Nuumlkleer Politikası

mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200409040901_ iran_nuclearshtml mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200407040731_iran-nuclearshtml mdash httpwwwradikalcomtrhaberphphaberno=128281 amptarih= 17092004 mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200407040731_iran-nuclearshtml mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200409040901_ iran__nuclearshtml

mdash httpwwwbbccoukturkjsheuropestory200409040903_ eu_Jran_nuclearshtml mdash httpwwwbbccoukturkfsheuropestory200409040907_ eu_iranshtml

mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200409040908_ usjranshtml

mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200409040914_ iran_nuclearshtml

mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200409040916_usir-annuclearshtml

mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200409040917_ iran__baradetshtml mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200409040919_ iran__nuclearshtml

mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200409040921 iran_nuclearshtml mdash httpwvywbbccoukturkishnewsstory200410041005_iran-missile-rangeshtml

27()

Yavuz Cankara

mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200410041005_

iran_parliamentshtml

mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200410041031_

iranshtml

mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200411041108_

nuclearjhreatshtml

mdash httpwwwbbccoUkturkishnewsstory200411 041115_

irannuclearshtml

mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200411041122_

iran-ceasesshtml

mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200411041125_

iran-nukeshtml

mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200411041129_

irannuclearlateshtml

mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200411041130__

iran-only-for-monthsshtml

mdash httptrchinabroadcasten120041216130043htm

mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200501050105_

iran_iaeashtml

mdash httptrchinabroadcasten120050106130983htm

mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200501050113_

iran_iaeashtml24

mdashhttpwwwbbccoukturkishnewsstory200501050117_

hershjranshtml

mdash httptrchinabroadcasten120050119131547htm26

mdash httptrchinabroadcasten120050120131592htm

- httpwwwcnnturkcomtrDUNYAhaber_detayaspPID^

280

Yeni Oyun İranın Nuumlkleer Politikası

319ampHID=4amphaberlD=67228

mdash httpwwwcnnturkcorntrDUNYAhaber_detayasp7PI D= 319ampHfD=5amphaberlD=67115

mdash httpwwwvoanewscomturkish2005-01-21-voa5cfm mdash httptrchinabioadcasten120050122131713htm mdash httpwwwbbccoukturkishnewsstory200501050123 iran_sabashtm

mdash httpwwwcnnturkcom trDUNYAhaber_detayaspPID= 319ampHID=5amphaberlD=67397 mdash httpwwwcnnturkcomtrDUNYAhaber_detayasp7PIDir 319ampHID=3amphaberlD=67584

mdash httpwwwcnnturkcomtrDUNYAhaber_detayasp7PID3 319ampHID=2amphaberlD=6849 mdash httpwwwcnnturkcomtrDUNYAhaber_detayasp7PIDr 319ampHID=1amphaberlD=68736

mdash httpwwwcnnturkcomtrDUNYAhabe r_detayaspPID= 319ampHID=2amphaberlD=68518 mdash httptrchinabroadcasten120050130132036htm mdash httpwwwcnnturkcomtrDUNYAhaber_detayasp7PID3 319ampHID=2amphaber

mdash httpwwwcnnturkcomtrDUNYAhaber_detayasp7PID-319ampHID=2amphaberlD=69853 mdash httpwwwcnnturkcomtrDUNYAhaber_detayasp7PID3 319ampHID=1amphaberlD=70192

mdash httpwwwcnnturkcomtrDUNYAhaber_detayasp7PIDr 319ampHID=1amphaberlD=70712

Yavuz Cankara

GAZETELER mdash COLL Steve Nuclear Inspectors Check Sites in İran US Intel-ligence Given on Suspicious Buildings Washington Post 20 Kasım 1993 p A-13 mdash COLL Steve Tehran Ambiguous On Its A-Arms Plans Europe US Interpret Statements Differently Washington Post 17 Kasım 1992b pA30 mdash COLL Steve US Halted Nuclear Bid By İran China Argentina Agreed to Cancel Technology Transfers Washington Post Wasshyhington DC 17 Kasım 1992 p a01

- GELLMAN Barton and POMFRET John US Action Stymied China Sale To Iran Chemical Involved Can Be Used to Enrich Uranium Washington Post 13 Mart 1998 p A01 mdash GOSHKO John M China Drops Reactor Deal With Iran Move Reinforces Speculation Su m m it Meeting With US May Be in Store Washington Post 28 Eyluumll 1995 p A-22 mdash HIATT Fred Perry Hints at Iran Compromise Secretarys Com-ments in Moscow Cause Consternation in Washington Washingshyton Post 4 Nisan 1995b p A-19

- HIATT Fred uRussran Agency Disputes US on Iranian A-Arms Moscow Sees No Need to Bar Reactor Sale Washington Post 24 Mart 1995c p A-28 - HIATT Fred US Efforts to Block Iran Reactor Sale Cause Anger

in Moscow Washington Post 3 Mart 1995a p A-32 vHOAUcircLAND Jim Briefing Yeltsin On Iran Washington Post 17 Mayıs 1995 p A-23 vHOFFMAN DavidUkraine Bows To US Pressure $45 Million Deal to Supply Turbines For Iranian Nuclear Plant Is Dropped Washingshyton Post 7 Mart 1998 p A-15 mdash KIOWLTON Brian Bomb-grade uranium found in Iran Intershynational Herald Tribuumlne 27 Ağustos 2003 wwwihtcomartic-les107840htmf - LINZER Dafna Iran Announces A New Round Of Nuclear Tests

2S2

Yeni Oyun İran m Nuumlkleer Politikası

Washington Post 22 Eyluumll 2004 mdash MANİM Jim Iran Determined to GetA-Bomb US Believes Los Angeles Times 17 Mart 1992 p 1 mdash RISEN James and MİLLER Judith CIA Telis Clinton An Iranlan A-Bomb Cant Be Ruled Ouf New York Times 17 Ocak 2000 p A-01 mdash SEGAL David Atomic Ayatollahs Jusi What the Mldeast Needs-An Iranlan Bomb Washington Post 12 Nisan 1987 p D-01 mdash SMITH R Jeffrey Chlnas Pledge to End Iran NuclearAid Yields US Help Clinton Says Hell Allow US Exports of Technology Scrutiny and Debate Are Expected Washington Post 30 Ekim 1997 p A15 mdash SMITH R Jeffrey China Nuclear Deal With İran Is Feared US Worries Transfer Could Lead to Arms Washington Post 17 Nisan 1995 pA-1 mdash SMITH R Jeffrey Some Nonaligned Nations Bristle at Treaty Ex-tension US Wants Public Vote on Nonproliteration Washington Post 17 Nisan 1995 pA-12 mdash WEIZMAN Steve Israeli Mnster Urges US to Pressure Russia To Stop Helping Iran develop Nuclear Arms Associated Press 31 January 2002 http wwwlexis-nexiscom mdash ZAKARIA Fareed Iran The Next Crises Washington Post 10 Ağustos 2004 s A-19 mdash yay Congress Presses Russia and Clinton oumlver Iran DeaT New York Times 23 Şubat 1995 Vol 144 Issue 49981 pA-8 mdash yay China Sites Dispute With Iran İn Bid For US Nuclear Ex-ports Washington Times 22 Ekim 1997 p 12 mdash yay Irans ominous nuclear ambitions Washington Times 19 Ocak 1995 p A-18 mdash yay US fears Irans use of Chinas know-hoW Washington Times 18 Nisan 1996 pA-7 mdash yay US offers deal to stop Chinas İran nuke sales Was-

283

Yavuz Cankara

hington Times 14 Ekim 1997 pA-1 mdash yay Iraman Minister US Cant Dvide and Rule Washingshyton Post 5 Ekim 1997 p C-4 mdash yay Irans nuclear efforicirc behind schedule Washington Times 5 Mayıs 1997 p A-13 - yay Israel Concerned with Russian Nuclear Aid to Iran Israel

Wire 27 Kasım 1998 wwwisrailwirecom - yay Russia Describes Iranian Nuclear Potentiaf United Press

International 23 Mart 1995 wwwlexis-nexiscom - yay US Russia will discuss ending the spread of nuclear

weapons Washington Times 29 Temmuz 1998 p A-12 mdash yay Tehran Ambıguous On Its A-Arms Plans Europe US In-terpret Statements Differentlf Washington Post Washington DC 17 Kasım 1992 mdash Los Angeles Times 10 Mart 1995 p A-3 mdash New York Times 2 Mayıs 1995 p a-6 mdash New York Times 19 Mayıs 1995 p A-1 mdash New York Times 20 Eyluumll 1995 p A-4 mdash New York Times 17 Ocak 2000 p A-1 mdash Washington Post 8 Mayıs 1995 p A-22 mdash Washington Post 5 Ekim 1997 p C-4 mdash Washington Times 15 Ekim 1997 pA-3 - Washington Times 17 Mayıs 1995 p A-15

mdash Washington Times 24 Şubat 1997 pA-1 mdash Washington Times 25 Eyluumll 1995 p A-1 mdash Washington Times 5 Mayıs 1997 p A-13 mdash Washington Times 7 Mart 1998 p A69 mdash Jameeh 27 Nisan 1998 mdash Milliyet Gazetesi

2S4

Yeni Oyun İran m Nuumlkleer Politikası

DİĞER mdash SİSAV Duumlnyadaki Jeopolitik Youmlnelimler ve Tuumlrkiye Ağustos 2000 mdash DEİK Iran Ekonomisi ve Tuumlrkiye İle ilişkileri Temmuz 2003 mdash Bilim ve Teknik Nuumlkleer Enerji Ağustos 2003 mdash TUumlSİAD ARD Temsilciliği Değerlendirme Raporu Temmuz 2002 mdash Janes Intelligence Revievv Irans Weapons of Mass Destruc-tion Special Report No6 Mayıs 1995 wwwjanescom mdash CND BRIEFING Iran and the Nucleer Non-Proliferation Treaty July 2003 wwwcndukorgpagesbinfoiranpdf mdash COUNTRY ANALYSIS BRİEFS Iran Kasım 2003 s2 httpwwweiadoegovemeucabsiranpdf

İRANIN NUumlKLEER POLİTİKASI YAVUZ CANKARA

ABDnin İrana olası operasyonunun enerji politik nedeni hem enerji kaynağının hem de olası enerji nakil hatlarının kontrol edilmesi isteği olacaktır Politik accedilıdan goumlruumlnuumlr nedeni ise İranın nuumlkleer kapasitesi oluşturacaktır ve ABD uluslararası kamuoyunun tepkisini ccedilekmemek iccedilin Iraktakine benzer nedenler oumlne suumlrecektir

Oumlte yandan ABDnin oumlzel olarak İran genel olarak Ortadoğu politikasının şekillenmesinde İsrail oumlnemli bir etken olmaktadır ABD youmlnetim sisteminde lobilerin aktif roluuml goumlzoumlnuumlne alınırsa son derece guumlccedilluuml olan İsrail lobisinin karar alma mekanizmalarında ne kadar etkili olabileceği de anlaşılabilir Amerikan Siyonist Organizasyonu (ZOA) Ulusal Guumlvenlik İşleri Yahudi Enstituumlsuuml (JINSA) gibi kuruluşlar ABDnin Ortadoğu politikasının yeniden şekillenmesinde aktif olarak yer almışlardır Bu noktada da Amerikanın Ortadoğu politikası bir bakıma Amerikalı yeni muhafazakarlar aracılığıyla İsrailin kırmızı ccedilizgileriyle şekille

f-JUumlTBMM ^Kuumltuumlphanesi

IQ Kuumlltuumlr Sanat

Yayıncılık toplumu

Bilgi ışığında aydınlanmaya

ccedilağrıyor

K Uuml L T Uuml R wwwiqkultursanatcom

N A T E-mail infoiqkultursanatcom