machbarkeitsstudie nationaler innovationspark biel/bienne

46
Nationaler Innovationspark: Machbarkeitsstudie für den Standort Biel/Bienne Mit einem Statusbericht zur Initiative für eine Stiftung Forschung Schweiz September 2010 Verein Machbarkeit Stiftung Forschung Schweiz

Upload: vujade-ltd

Post on 09-May-2015

1.821 views

Category:

Business


2 download

DESCRIPTION

Nationaler Innovationspark: Machbarkeitsstudie für den Standort Biel/Bienne Mit einem Statusbericht zur Initiative für eine Stiftung Forschung Schweiz September 2010

TRANSCRIPT

Page 1: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

Nationaler Innovationspark: Machbarkeitsstudie für den Standort Biel/BienneMit einem Statusbericht zur Initiative für eineStiftung Forschung Schweiz

September 2010

Verein Machbarkeit Stiftung Forschung Schweiz

Page 2: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

3

Nat

iona

ler

Inno

vatio

nsp

ark:

M

achb

arke

itsst

udie

für

den

S

tand

ort

Bie

l/B

ienn

eM

it ei

nem

Sta

tusb

eric

ht z

ur In

itiat

ive

für

eine

S

tiftu

ng F

ors

chun

g S

chw

eiz

Sep

tem

ber

201

0

Vere

in M

achb

arke

it S

tiftu

ng F

ors

chun

g S

chw

eiz

Page 3: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

5

Inha

lt

Vorw

ort

7

Man

agem

ent

Sum

mar

y 8

Nat

iona

ler

Inno

vatio

nsp

ark:

Vis

ion

14

Auf

trag

18

Ko

nzep

tion

des

Nat

iona

len

Inno

vatio

nsp

arks

Bie

l/B

ienn

e 27

Inha

ltlic

he K

onz

eptio

n

27El

emen

te u

nd B

aust

eine

36

Räu

mlic

he E

ntw

ickl

ung

43

Par

kman

agem

ent

58

Rea

lisie

rung

seta

pp

en

60

Fina

nzie

rung

79

Bew

ertu

ng

81

Erfo

lgsf

akto

ren

und

Mac

hbar

keit

82

Do

kum

ente

und

Que

llen

84

Ab

kürz

ung

sver

zeic

hnis

85

Imp

ress

um

86

¬ In

die

Sti

ftun

g Fo

rsch

ung

Schw

eiz

soll

der

Bun

d fr

eiw

er-

dend

e od

er b

rach

liege

nde

Lie

gens

chaf

ten

der

Schw

eize

r A

rmee

ein

brin

gen.

Die

Sti

ftun

g nu

tzt d

iese

Are

ale

lang

fris

tig

gew

innb

ring

end

zugu

nste

n vo

n B

ildun

g, F

orsc

hung

und

In

nova

tion

in d

er S

chw

eiz.

Sie

fung

iert

insb

eson

dere

als

T

räge

rin

eine

s na

tion

alen

Inn

ovat

ions

park

s, w

elch

e U

nter

nehm

en u

nd U

nive

rsitä

ten

eine

opt

imal

e Pl

attf

orm

r ih

re F

orsc

hung

s- u

nd I

nnov

a-ti

onsa

ktiv

itäte

n in

der

Sc

hwei

z bi

etet

. E

ine

Mac

hbar

keit

sstu

die

aus

dem

Jahr

200

7 w

eist

nac

h, d

ass

das

Gel

ände

des

heu

te n

och

mili

täri

sch

genu

tzte

n F

lug-

plat

zes

Düb

endo

rf o

ptim

ale

Vor

auss

etzu

ngen

bie

tet,

um

eine

n na

tion

alen

Inn

ovat

ions

park

gew

innb

ring

end

betr

ei-

ben

zu k

önne

n. D

as G

ebie

t ist

hin

sich

tlic

h L

age,

Grö

sse

und

Ver

kehr

sanb

indu

ng s

chw

eizw

eit e

inzi

gart

ig. A

uch

regi

onal

e A

bleg

er d

es n

atio

nale

n In

nova

tion

spar

ks s

ind

denk

bar.

In s

eine

m B

eric

ht v

om 1

4. M

ärz

2008

bew

erte

t der

Bun

des-

rat d

ie Id

ee d

er S

tift

ung

Fors

chun

g Sc

hwei

z un

d ei

nes

nati

onal

en I

nnov

atio

nspa

rks

sehr

pos

itiv

. Nac

h M

einu

ng d

es

Bun

desr

ates

sol

l der

Bun

d de

r St

iftu

ng d

as L

and

in D

üben

-do

rf im

Bau

rech

t zur

Ver

fügu

ng s

telle

n un

d gl

eich

zeit

ig d

ie

Bau

rech

tszi

nsen

erl

asse

n. T

rotz

dem

ver

zich

tet d

er B

und

nich

t auf

ein

en R

etur

n on

Inv

estm

ent:

Aus

der

Ver

mar

ktun

g de

s at

trak

tive

n St

ando

rtes

zu

mar

ktüb

liche

n P

reis

en

erw

irts

chaf

tet d

ie S

tift

ung

mit

tel-

und

lang

fris

tig

Gew

inne

, w

elch

e de

m B

und

und

sein

en F

orsc

hung

sför

dera

gent

uren

(z

.B. S

NF

und

KT

I) z

uflie

ssen

sol

len.

Der

Ver

ein

Mac

hbar

keit

Stif

tung

For

schu

ng S

chw

eiz

peilt

di

e G

ründ

ung

der

Stif

tung

For

schu

ng S

chw

eiz

im V

erla

uf

2014

an.

Bis

zur

Grü

ndun

g de

r St

iftu

ng F

orsc

hung

Sch

wei

z tr

eibt

der

Ver

ein

die

Rea

lisie

rung

der

Vis

ion

eine

s na

tio-

nale

n In

nova

tion

spar

ks v

oran

und

übe

rnim

mt e

ine

Dre

h-sc

heib

enfu

nkti

on fü

r al

le n

otw

endi

gen

Ent

wic

klun

gs-

schr

itte

(pol

itis

cher

Ent

sche

idun

gspr

ozes

s, R

aum

plan

ung,

V

erm

arkt

ung

etc.

).

Die

Vis

ion

eine

r S

tiftu

ng

Fors

chun

g S

chw

eiz

und

des

N

atio

nale

n In

nova

tions

par

ks

4

Page 4: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

Vors

tand

Ver

ein

Mac

hbar

keit

Stif

tung

Fo

rsch

ung

Sch

wei

zVo

rwo

rt

7

¬ D

ie S

chw

eiz

ist S

pitz

e im

Ent

deck

en v

on n

euem

Wis

sen:

K

aum

ein

and

eres

Lan

d m

elde

t jäh

rlic

h so

vie

le P

aten

te a

n w

ie s

ie. W

enn

es a

ber

um d

ie U

mse

tzun

g de

s ne

uen

Wis

sens

in

kon

kret

e P

rodu

kte

geht

, dan

n fä

llt d

ie S

chw

eiz

zurü

ck.

Die

ser

unte

rkri

tisc

he A

usta

usch

zw

isch

en R

ealw

irts

chaf

t un

d Fo

rsch

ung

ist f

ür d

ie W

isse

nsge

sells

chaf

t Sch

wei

z ei

n la

tent

es P

robl

em: H

eute

und

in Z

ukun

ft s

ind

wir

dar

auf

ange

wie

sen,

aus

uns

eren

Erf

indu

ngen

wir

tsch

aftl

iche

E

rfol

ge in

der

ges

amte

n W

erts

chöp

fung

sket

te z

u ge

neri

e-re

n. Z

udem

bes

teht

ein

e re

ale

Gef

ahr

dari

n, d

ass

in Z

eite

n m

it sc

hlec

hter

Hau

shal

tsla

ge d

ie ö

ffen

tlic

hen

Inve

stit

ione

n in

die

For

schu

ng r

eduz

iert

wer

den.

Wir

müs

sen

desh

alb

Inst

rum

ente

sch

affe

n, w

elch

e di

e Fo

rsch

ungs

fina

nzie

rung

du

rch

die

öffe

ntlic

he H

and

lang

fris

tig

unte

rstü

tzen

.

Ein

nat

iona

ler

Inno

vati

onsp

ark

scha

fft e

ine

Plat

tfor

m fü

r ge

mei

nsam

e Fo

rsch

ungs

- un

d In

nova

tion

sakt

ivitä

ten

von

Schw

eize

r un

d in

tern

atio

nale

n U

nter

nehm

en z

usam

men

mit

den

Uni

vers

itäte

n un

d Fa

chho

chsc

hule

n. D

amit

solle

n zu

m

eine

n m

ehr

inte

rnat

iona

le F

orsc

hung

sarb

eits

plät

ze in

die

Sc

hwei

z ge

holt

wer

den,

zum

and

eren

kön

nen

in e

inem

In

nova

tions

park

ger

ade

auch

die

vie

len

dyna

mis

chen

Sch

wei

zer

KM

Us

eine

Str

uktu

r fü

r di

e K

oope

rati

on m

it H

ochs

chul

in-

stit

uten

find

en. E

in n

atio

nale

r In

nova

tion

spar

k gr

enzt

sic

h da

durc

h w

esen

tlic

h vo

n de

n vi

elen

reg

iona

len

Tec

hnop

arks

ab

, die

vor

alle

m Ju

ngun

tern

ehm

en a

ls G

ründ

erze

ntre

n di

enen

.

Uns

ere

ursp

rüng

liche

Vis

ion

ist d

ie e

ines

nat

iona

len

Inno

va-

tion

spar

ks a

m S

tand

ort D

üben

dorf

: Mit

dem

Are

al d

es

Flu

gpla

tzes

Düb

endo

rf s

teht

ein

e op

tim

al e

rsch

loss

ene,

ri

esig

e L

andr

eser

ve im

Her

zen

des

Wir

tsch

afts

raum

s Z

üric

h zu

r V

erfü

gung

. Die

se V

isio

n ve

rfol

gen

wir

unv

er-

min

dert

wei

ter.

Wir

hab

en a

ber

erka

nnt,

dass

für

die

nati

onal

e V

eran

keru

ng d

es P

roje

ktes

ein

ode

r zw

ei Z

wei

g-st

elle

n in

and

eren

Reg

ione

n de

r Sc

hwei

z si

nnvo

ll si

nd.

Des

halb

rie

fen

wir

daz

u au

f, w

eite

re m

öglic

he S

tand

orte

zu

eval

uier

en. U

nter

and

eren

tra

t die

Vol

ksw

irts

chaf

tdir

ekti

on

des

Kan

tons

Ber

n au

f uns

zu

mit

der

Abs

icht

, die

se E

valu

ati-

on in

eng

er Z

usam

men

arbe

it m

it de

r St

adt B

iel u

nd d

em

Ver

ein

durc

hzuf

ühre

n. Z

iel w

ar e

s, d

ie A

bklä

rung

en

mög

lichs

t eng

an

der

Vor

gabe

der

ers

ten

Mac

hbar

keit

sstu

die

für

Düb

endo

rf z

u ha

lten

und

die

Kon

zept

e fü

r be

ide

Stan

dort

e in

tegr

iere

nd a

ufei

nand

er a

bzus

tim

men

. Unt

er

dies

er P

räm

isse

unt

ersu

cht d

ie v

orlie

gend

e St

udie

die

M

achb

arke

it ei

nes

Nat

iona

len

Inno

vati

onsp

arks

Bie

l/B

ienn

e.

Nac

hdem

wir

in e

iner

ers

ten

Phas

e da

von

ausg

egan

gen

sind

, de

n St

ando

rt a

ls «

Erg

änzu

ng»

zum

Sta

ndor

t Düb

endo

rf z

u be

trac

hten

, hab

en w

ir u

nser

e A

nsic

ht im

Lau

fe d

er A

rbei

ten

revi

dier

t: U

nser

e A

bsic

ht is

t es

nun,

die

Sta

ndor

te D

üben

-do

rf u

nd B

iel/

Bie

nne

als

glei

chw

erti

ge E

lem

ente

unt

er d

em

Dac

h de

r St

iftu

ng F

orsc

hung

Sch

wei

z w

eite

r zu

kon

kret

isie

-re

n. D

er E

inbe

zug

von

Bie

l hat

für

die

Idee

des

nat

iona

len

Inno

vati

onsp

arks

zud

em e

inen

pos

itiv

en A

spek

t: W

ähre

nd

in D

üben

dorf

ein

funk

tion

iere

ndes

Inn

ovat

ions

quar

tier

mit

Arb

eite

n, F

reiz

eit u

nd W

ohne

n er

st n

och

gesc

haff

en w

erde

n m

uss,

prä

sent

iert

sich

Bie

l/B

ienn

e sc

hon

heut

e al

s kre

ativ

e St

adt.

Dan

k L

andr

eser

ven

an z

entr

aler

Lag

e ka

nn h

ier

ein

Nuk

leus

für

den

Inno

vati

onsp

ark

schn

ell i

n di

e R

ealit

ät

umge

setz

t wer

den.

Mit

den

erst

en S

chri

tten

am

Sta

ndor

t B

iel/

Bie

nne

könn

en so

mit

wer

tvol

le E

rfah

rung

en g

esam

mel

t w

erde

n, w

elch

e fü

r di

e K

onkr

etis

ieru

ng d

es S

tand

orts

D

üben

dorf

erf

olgs

förd

ernd

sind

.

Im G

egen

zug

biet

et «

Düb

endo

rf»

für

«Bie

l» e

inen

aus

ge-

zeic

hnet

en Z

ugan

g zu

ein

em in

tern

atio

nale

n N

etzw

erk.

Es

ist d

iese

s M

itein

ande

r vo

n lo

kale

n St

ärke

n, d

as a

us d

er Id

ee

eine

s na

tion

alen

Inn

ovat

ions

park

s ei

n E

rfol

gspr

oduk

t m

ache

n so

ll.

6

Vo

rsta

nd

Ve

rein

Ma

chb

ark

eit

Sti

ftu

ng

Fo

rsch

un

g

Sch

we

iz

Pro

f. D

r. Pe

ter G

omez

, Prä

siden

t Sch

wei

zer B

örse

SW

X

Rue

di N

oser

, Unt

erne

hmer

, Nat

iona

lrat

FD

P/Z

H

Dr.

Fritz

Sch

iess

er, P

räsid

ent d

es E

TH

-Rat

es

Dr.

Tho

mas

von

Wal

dkir

ch, P

räsid

ent S

tift

ung

Tec

hnop

ark

Zür

ich

Dr.

Elm

ar W

iede

rin,

Sen

ior P

artn

er u

nd V

erw

altu

ngsr

atsp

räsid

ent

The

Bos

ton

Con

sulti

ng G

roup

(Sch

wei

z)

Mar

tin B

äum

le, U

nter

nehm

er, N

atio

nalr

at G

rünl

iber

ale/

ZH

Fran

z E

berh

ard,

ehm

. Dir

ekto

r des

Am

tes f

ür S

tädt

ebau

der

Sta

dt Z

üric

h

Page 5: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

…D

abei

sin

d dr

ei V

orau

sset

zung

en h

erau

sgea

rbei

tet w

orde

n,

die

für

die

Um

setz

ung

des

vorg

esch

lage

nen

Kon

zept

s fü

r ei

nen

Nat

iona

len

Inno

vati

onsp

ark

Bie

l/B

ienn

e in

der

vo

rlie

gend

en M

achb

arke

itss

tudi

e gr

undl

egen

d si

nd:

» D

er E

ntsc

heid

des

Kan

tons

Ber

n, im

Rah

men

der

ge

plan

ten

Kon

zent

rati

on d

er B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

de

n St

ando

rt B

iel z

u er

halte

n un

d m

öglic

hst a

uszu

baue

n.

» E

ine

akti

ve B

etei

ligun

g de

r U

nive

rsitä

t Ber

n un

d de

r In

stit

ute

der

umlie

gend

en K

anto

ne u

nd s

omit

Ein

bezu

g de

r Fo

rsch

ung

als

Erg

änzu

ng z

um S

chw

erpu

nkt

Ent

wic

klun

g/A

nwen

dung

der

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le.

» D

ie G

ründ

ung

der

Stif

tung

For

schu

ng S

chw

eiz

nach

de

m B

esch

luss

von

Nat

iona

l- u

nd S

tänd

erat

zur

ge-

plan

ten

Tot

alre

visi

on d

es B

unde

sges

etze

s üb

er d

ie

Förd

erun

g de

r Fo

rsch

ung

und

Inno

vati

on (F

IFG

).

Im R

ahm

en d

er S

tudi

e w

ird

davo

n au

sgeg

ange

n, d

ass

dies

e V

orau

sset

zung

en b

is 2

013/

2014

erf

üllt

sind

.

Dam

it er

gebe

n si

ch fü

r de

n N

atio

nale

n In

nova

tion

spar

k B

iel/

Bie

nne

folg

ende

Ent

wic

klun

gssc

hrit

te:

» St

artp

hase

201

0–20

13

» U

mse

tzun

gsph

ase

2014

–201

8

» B

etri

ebsp

hase

ab

2019

Für

die

Star

tpha

se w

ird

vorg

esch

lage

n, d

ass

der

Ver

ein

Mac

hbar

keit

Stif

tung

For

schu

ng S

chw

eiz

eine

Tas

k Fo

rce

bene

nnt,

die

die

Auf

gabe

hat

, die

Idee

ein

es N

atio

nale

n In

nova

tion

spar

ks B

iel/

Bie

nne

wei

ter

zu v

erfo

lgen

. Zu

ihre

n w

icht

igst

en A

ufga

ben

gehö

rt d

ie G

ründ

ung

eine

s st

rate

-gi

sche

n Fö

rder

grem

ium

s m

it Pe

rsön

lichk

eite

n au

s W

irt-

scha

ft, W

isse

nsch

aft u

nd V

erw

altu

ng, d

ie M

itarb

eit b

ei d

er

Era

rbei

tung

ein

es M

aste

rpla

ns u

nd d

ie P

fleg

e so

wie

die

St

ärku

ng d

es im

Rah

men

der

Stu

die

aufg

ebau

ten

Net

z-w

erks

.

Die

Fin

anzi

erun

g de

r Pl

attf

orm

Nat

iona

ler

Inno

vati

onsp

ark

Bie

l/B

ienn

e se

tzt e

in g

emei

nsam

es H

ande

ln d

es K

anto

ns

Ber

n un

d de

r St

iftu

ng F

orsc

hung

Sch

wei

z al

s de

n T

räge

rn

der

invo

lvie

rten

Ins

titu

tion

en v

orau

s.

Aus

Sic

ht d

er S

tift

ung

Fors

chun

g Sc

hwei

z er

gebe

n si

ch z

wei

E

lem

ente

, der

en F

inan

zier

ung

gesi

cher

t wer

den

mus

s:

a)

Das

Par

kman

agm

ent

b)

Der

Bau

ein

es I

nnov

atio

nsze

ntru

ms

Die

Stu

die

geht

von

ein

er K

ernz

one

(Nuk

leus

) in

unm

itte

l-ba

rer

Näh

e zu

m B

ahnh

of u

nd (d

ie Z

usti

mm

ung

der

SBB

vo

rbeh

alte

n) e

iner

Wer

kzon

e au

f dem

Are

al d

es G

üter

bahn

-ho

fs S

BB

in d

er G

röss

enor

dnun

g vo

n 50

’000

bis

80’

000

m2

mit

telf

rist

ig v

erfü

gbar

er F

läch

e fü

r de

n In

nova

tion

spar

k B

iel a

us. W

eite

re L

andr

eser

ven

steh

en im

Böz

inge

nfel

d-W

est

zur

Ver

fügu

ng. D

ie E

rric

htun

g ei

nes

Inno

vati

onsz

entr

ums

mit

ca. 5

’000

m2 N

utzf

läch

e w

ird

mit

ca. 1

6 M

illio

nen

Fran

ken

Bau

kost

en o

hne

Mie

tera

usba

u ve

rans

chla

gt. F

ür

dies

es S

tart

vorh

aben

sol

l ein

pri

vate

r In

vest

or g

ewon

nen

wer

den.

Die

Fin

anzi

erun

g vo

n w

eite

ren

Kos

ten,

wie

insb

eson

-de

re d

as P

arkm

anag

emen

t, w

ird

als T

eil d

es S

tiftu

ngsz

wec

ks

der S

tiftu

ng F

orsc

hung

Sch

wei

z un

ter d

em T

itel I

nnov

atio

ns-

förd

erun

g ve

rsta

nden

und

ent

spre

chen

d fi

nanz

iert

.

Das

in d

iese

r St

udie

ers

tellt

e K

onze

pt fü

r ei

nen

Nat

iona

len

Inno

vati

onsp

ark

Bie

l/B

ienn

e w

eist

ein

e R

eihe

von

Erf

olgs

-fa

ktor

en fü

r da

s V

orha

ben

aus.

Im

Zen

trum

ste

ht d

ie

gem

eins

ame

Am

biti

on d

er S

tift

ung

Fors

chun

g Sc

hwei

z, d

es

Kan

tons

Ber

n, d

er S

tadt

Bie

l, de

r W

irts

chaf

tscl

uste

r un

d de

r pr

ivat

en I

nves

tore

n, d

ie s

ich

am P

ark

bete

ilige

n w

olle

n. I

m

Wei

tere

n si

nd d

as:

Zen

tral

er S

tand

ort

mit

Lan

dres

erve

n

» D

er N

atio

nale

Inn

ovat

ions

park

Bie

l/B

ienn

e br

auch

t die

B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

und

die

Uni

vers

ität B

ern

als

Part

ner

und

Nac

hbar

.

» D

er N

ukle

us d

es I

nnov

atio

nspa

rks

funk

tion

iert

nur

an

eine

m z

entr

alen

Sta

ndor

t.

» D

as A

real

des

Güt

erba

hnho

fs S

BB

und

geg

eben

enfa

lls

das

Are

al B

özin

genf

eld-

Wes

t ste

llen

Lan

dres

erve

n da

r un

d so

llen

mit

telf

rist

ig a

ls W

erkz

one

für

prod

uzie

rend

e B

etri

ebe

und/

oder

der

Erw

eite

rung

der

For

schu

ngs-

und

E

ntw

ickl

ungs

fazi

lität

en d

iene

n.

Kla

re s

trat

egis

che

Aus

rich

tung

» M

ix a

us n

euen

und

eta

blie

rten

Fir

men

.

» B

ekan

nthe

it al

s O

rt, w

o C

olla

bora

tive

Inno

vatio

n ge

lebt

w

ird.

89

Man

agem

ent

Sum

mar

y

¬ D

ie S

chw

eiz

ist S

pitz

e im

Ent

deck

en v

on n

euem

Wis

sen:

K

aum

ein

and

eres

Lan

d m

elde

t jäh

rlic

h so

vie

le P

aten

te a

n w

ie s

ie. A

ber

wen

n es

um

die

Um

setz

ung

des

neue

n W

isse

ns

in k

onkr

ete

Pro

dukt

e ge

ht, d

ann

fällt

die

Sch

wei

z zu

rück

. E

in n

atio

nale

r In

nova

tion

spar

k sc

haff

t ein

e Pl

attf

orm

für

gem

eins

ame

Fors

chun

gs-

und

Inno

vati

onsa

ktiv

itäte

n vo

n Sc

hwei

zer

und

inte

rnat

iona

len

Unt

erne

hmen

sow

ie U

nive

r-si

täte

n un

d Fa

chho

chsc

hule

n. D

ie V

isio

n ei

ner

Stif

tung

Fo

rsch

ung

Schw

eiz

fuss

t auf

der

urs

prün

glic

hen

Idee

, auf

de

m A

real

des

Flu

gpla

tzes

Düb

endo

rf e

inen

nat

iona

len

Inno

vati

onsp

ark

zu e

tabl

iere

n.

Mit

der

vom

Bun

desr

at v

orge

schl

agen

en T

otal

revi

sion

des

B

unde

sges

etze

s zu

r Fö

rder

ung

der

Fors

chun

g un

d In

nova

ti-

on (F

IFG

) sol

l daz

u di

e ge

setz

liche

Gru

ndla

ge g

esch

affe

n w

erde

n. I

n de

r vo

rlie

gend

en S

tudi

e w

ird

die

Idee

, unt

er d

em

Dac

h de

r St

iftu

ng F

orsc

hung

Sch

wei

z in

Bie

l ein

en z

wei

ten

Stan

dort

neb

en D

üben

dorf

für

den

nati

onal

en I

nnov

atio

ns-

park

zu

scha

ffen

, auf

ihre

Mac

hbar

keit

gepr

üft.

Der

Nat

iona

le I

nnov

atio

nspa

rk B

iel/

Bie

nne

stre

bt d

ie

Scha

ffun

g ei

nes

Inno

vati

onsö

kosy

stem

s an

, wel

ches

auf

den

be

steh

ende

n St

ärke

n de

r R

egio

n au

fbau

t und

in s

eine

r R

eife

phas

e ge

sam

tsch

wei

zeri

sche

Aus

stra

hlun

g er

reic

hen

soll.

Mit

dem

Pro

jekt

ent

steh

t die

ein

mal

ige

Cha

nce,

ein

e ga

nzhe

itlic

he I

niti

ativ

e zu

sta

rten

, wel

che

auf d

em h

euti

gen

Zei

tgei

st d

er Z

usam

men

arbe

it au

fbau

t, um

Inn

ovat

ion

und

Wer

te z

u sc

haff

en.

Der

Nat

iona

le I

nnov

atio

nspa

rk B

iel/

Bie

nne

vers

teht

sic

h

» al

s In

nova

tion

snuk

leus

für

die

Stad

t und

die

Reg

ion

Bie

l,

» al

s M

agne

t für

loka

le u

nd r

egio

nale

Sta

keho

lder

aus

W

irts

chaf

t und

Wis

sens

chaf

t,

» al

s E

lem

ent e

ines

nat

iona

len

und

inte

rnat

iona

len

Inno

vati

onsn

etzw

erks

,

» al

s Brü

cke

zwis

chen

der

Deu

tsch

schw

eiz

und

der

Rom

andi

e.

Der

Nat

iona

le I

nnov

atio

nspa

rk B

iel/

Bie

nne

best

eht a

us v

ier

Hau

ptel

emen

ten.

Sie

erg

änze

n si

ch g

egen

seit

ig u

nd s

tehe

n in

inte

nsiv

em A

usta

usch

mite

inan

der:

» D

as L

ern-

und

For

schu

ngsz

entr

um b

este

hend

aus

der

B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

und

For

schu

ngsp

roje

kten

der

Uni

vers

ität B

ern

sow

ie v

on w

eite

ren

Inst

itut

en d

er

umlie

gend

en K

anto

ne.

» D

as I

nnov

atio

nsze

ntru

m m

it R

äum

lichk

eite

n fü

r di

e A

nsie

dlun

g vo

n Sp

in-o

ffs

und

Star

t-up

s au

s de

r R

egio

n,

Liv

ing

Lab

s un

d In

nova

tion

szel

len.

» D

as B

egeg

nung

s- u

nd B

esuc

herz

entr

um a

ufba

uend

auf

de

r ge

mei

nsam

en N

utzu

ng d

urch

die

Stu

dent

en u

nd

Doz

ente

n au

s de

m L

ern-

und

For

schu

ngsz

entr

um u

nd

den

Akt

eure

n im

Inn

ovat

ions

zent

rum

.

» D

as P

arkm

anag

emen

t nim

mt d

ie R

olle

der

Koo

rdin

atio

n un

d de

r St

akeh

olde

r-B

etre

uung

wah

r.

Der

Par

k bi

etet

som

it ni

cht a

llein

e A

ngeb

ote

für

Jung

unte

r-ne

hmer

, son

dern

auc

h A

ngeb

ote

für

KM

Us u

nd fü

r G

ross

un-

tern

ehm

en. D

azu

gehö

ren

die

Inno

vatio

nsze

llen

und

die

Liv

ing

Lab

s ode

r au

ch e

in r

asch

er Z

ugan

g zu

Lab

ordi

enst

lei-

stun

gen

inkl

usiv

e ei

ner

kom

pete

nten

Int

erpr

etat

ion

der

Mes

serg

ebni

sse.

Der

nat

iona

le I

nnov

atio

nspa

rk v

erst

eht s

ich

also

als

Pla

ttfo

rm, w

elch

e de

n Z

ugan

g zu

aka

dem

isch

em

Wis

sen

und

Fors

chun

gsre

sulta

ten

verb

esse

rt.

Die

Atm

osph

äre

ist d

abei

ein

wes

entl

iche

r E

rfol

gsfa

ktor

. D

iese

r so

gena

nnte

Gro

ove

ist e

in w

eich

er F

akto

r, de

r ni

cht

exak

t gep

lant

und

vor

gege

ben

wer

den

kann

. Er

ents

teht

ei

ners

eits

dur

ch d

ie A

rt u

nd W

eise

, wie

sic

h di

e Pe

rson

en

verh

alte

n un

d w

ie s

ie m

itein

ande

r um

gehe

n. A

nder

seit

s w

ird

der

Gro

ove

best

imm

t dur

ch d

ie M

isch

ung

und

Het

erog

eni-

tät d

er b

etei

ligte

n Pe

rson

en. D

iese

Par

amet

er m

üsse

n du

rch

das

Park

man

agem

ent b

eein

flus

st u

nd g

este

uert

wer

den.

Ein

e B

eson

derh

eit d

es S

tand

orte

s B

iel i

st d

ie I

nteg

rati

on in

ei

ne g

ewac

hsen

e un

d si

ch w

eite

rent

wic

keln

de S

tadt

. Der

V

orsc

hlag

wei

cht d

amit

von

der

Idee

ein

es I

nnov

atio

nspa

rks

auf d

er g

rüne

n W

iese

als

ges

chlo

ssen

es G

evie

rt a

b, in

dem

di

e St

adt B

iel a

ls R

ahm

en fü

r de

n In

nova

tion

spar

k ge

fass

t w

ird.

Auf

grun

d de

r K

lein

räum

igke

it is

t den

noch

die

Näh

e de

r E

lem

ente

des

Inn

ovat

ions

park

s zu

eina

nder

und

dam

it di

e V

orau

sset

zung

für

den

Ged

anke

naus

taus

ch u

nd d

en

Gro

ove

gege

ben.

Im

Rah

men

der

stä

dteb

aulic

hen

Stud

ie

wir

d vo

rges

chla

gen,

die

Ent

wic

klun

g de

s In

nova

tion

spar

ks

am S

tand

ort B

ahnh

of-S

ee z

u st

arte

n un

d (d

ie Z

usti

mm

ung

der

SBB

vor

beha

lten)

Tei

le d

es G

üter

bahn

hofs

SB

B s

owie

da

s B

özin

genf

eld-

Wes

t als

Erw

eite

rung

szon

e ei

nzup

lane

n.

Page 6: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

1011

Man

agem

ent

Sum

mar

y

Bre

it a

bges

tütz

te T

räge

rsch

aft

für

die

Am

biti

on u

nd

wei

tes

Net

zwer

k

» A

mbi

tion

getr

agen

dur

ch d

ie S

tiftu

ng F

orsc

hung

Sch

wei

z,

den

Kan

ton

Ber

n, d

ie S

tadt

Bie

l, di

e W

irts

chaf

tscl

uste

r un

d di

e pr

ivat

en I

nves

tore

n, d

ie s

ich

am P

ark

bete

ilige

n w

olle

n.

» W

eite

s N

etzw

erk

mit

den

Uni

vers

itäte

n N

euen

burg

, Fr

ibou

rg, E

PFL

, ET

HZ

, EM

PA, d

em C

SEM

, den

um

liege

nden

Fac

hhoc

hsch

ulen

, den

um

liege

nden

T

echn

opar

ks, i

nnoB

E, S

TI,

Fin

anzd

iens

tlei

ster

n, S

NF,

K

TI,

etc

.

Star

kes

Par

kman

agem

ent

» E

ntsc

heid

ungs

frei

heit

und

-kom

pete

nz im

Rah

men

von

vo

rgeg

eben

en Z

iele

n.

» In

telli

gent

e L

ösun

gen

in B

ezug

auf

Stä

dteb

au u

nd

Arc

hite

ktur

.

» G

emei

nsam

er M

aste

rpla

n vo

n St

adt B

iel,

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le, U

nive

rsitä

t Ber

n un

d de

m V

erei

n M

achb

arke

it St

iftu

ng F

orsc

hung

Sch

wei

z.

» K

oord

inat

ion

und

Syne

rgie

n m

it de

n an

dere

n St

ando

r-te

n de

s na

tion

alen

Inn

ovat

ions

park

s.

Wie

im B

eric

ht d

arge

stel

lt bi

etet

Bie

l her

vorr

agen

de

wir

tsch

aftl

iche

Vor

auss

etzu

ngen

für

eine

n na

tion

alen

In

nova

tion

spar

k. N

otw

endi

g w

äre

aber

ein

e St

ärku

ng d

es

Stan

dort

s in

Bez

ug a

uf L

ehre

und

For

schu

ng d

urch

die

B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

und

die

Uni

vers

ität B

ern

und

die

Inst

itut

e de

r um

liege

nden

Kan

tone

.

Im R

ahm

en d

er S

tudi

e ha

ben

die

Aut

oren

auf

geze

igt,

dass

» B

iel d

er r

icht

ige

Stan

dort

für

eine

n na

tion

alen

Inn

ova-

tion

spar

k is

t,

» in

Bie

l und

der

Reg

ion

ein

Inte

ress

e an

ein

em s

olch

en

Pro

jekt

bes

teht

und

ein

e fü

r da

s la

ngfr

isti

ge Ü

berl

eben

kr

itis

che

Grö

sse

erre

icht

wer

den

kann

,

» ei

n N

atio

nale

r In

nova

tion

spar

k B

iel/

Bie

nne

das

Pote

nti-

al fü

r ei

ne S

tärk

ung

der

regi

onal

en W

irts

chaf

t hat

und

au

ch a

uf n

atio

nale

r E

bene

ein

en s

ubst

anzi

elle

n B

eitr

ag

zur

Inno

vati

onsf

örde

rung

leis

ten

kann

.

En

mat

ière

de

rech

erch

e et

de

déco

uver

tes s

cien

tifiq

ues,

la

Suis

se e

st à

la p

oint

e: p

eu d

’autr

es p

ays d

épos

ent a

utan

t de

brev

ets q

u’el

le p

ar a

n. L

e bâ

t ble

sse

en r

evan

che

lors

qu’il

s’ag

it de

con

crét

iser

ces

déc

ouve

rtes

pou

r en

tire

r de

s pro

duits

. Un

parc

nat

iona

l d’in

nova

tion

favo

rise

rait

les p

arte

nari

ats p

our

la

rech

erch

e et

l’in

nova

tion

entr

e de

s ent

repr

ises

suis

ses e

t in

tern

atio

nale

s ain

si q

ue d

es u

nive

rsité

s et d

es h

aute

s éco

les

spéc

ialis

ées.

Le

conc

ept d

e la

Fon

datio

n R

eche

rche

Sui

sse

repo

se su

r l’i

dée

initi

ale

d’un

par

c na

tiona

l d’in

nova

tion

étab

li su

r le

site

de

l’aér

odro

me

de D

üben

dorf

.

La

révi

sion

tota

le d

e la

loi f

édér

ale

sur

l’enc

oura

gem

ent d

e la

re

cher

che

et d

e l’i

nnov

atio

n (L

ER

I) p

ropo

sée

par

le C

onse

il fé

déra

l vis

erai

t à c

réer

les

base

s lé

gale

s ap

prop

riée

s po

ur u

n te

l pro

jet.

La

prés

ente

étu

de a

pou

r ob

jet l

’opp

ortu

nité

de

l’ouv

ertu

re à

Bie

nne

d’un

deu

xièm

e si

te p

our

le p

arc

d’in

nova

tion

, en

plus

de

celu

i de

Düb

endo

rf, s

ous

l’égi

de d

e la

Fon

dati

on R

eche

rche

Sui

sse.

Le

parc

nat

iona

l d’in

nova

tion

de

Bie

l/B

ienn

e se

pro

pose

de

crée

r un

éco

syst

ème

favo

rabl

e à

l’inn

ovat

ion,

fond

é su

r le

s at

outs

eff

ecti

fs d

e la

rég

ion

et à

mêm

e de

ray

onne

r da

ns

tout

e la

Sui

sse

dura

nt s

a ph

ase

de m

atur

ité. C

ette

opp

ortu

-ni

té u

niqu

e pe

rmet

de

lanc

er u

ne in

itia

tive

glo

bale

mis

ant

sur

la te

ndan

ce a

ctue

lle à

la c

olla

bora

tion

com

me

sour

ce d

e cr

éati

on d

e va

leur

et d

’inno

vati

on.

Le

parc

nat

iona

l d’in

nova

tion

de

Bie

l/B

ienn

e se

con

çoit

com

me

» un

cen

tre

d’in

nova

tion

pour

la v

ille

et la

rég

ion

de B

ienn

e,

» un

site

att

raya

nt p

our

des

acte

urs

loca

ux e

t rég

iona

ux d

e

l’é

cono

mie

et d

es s

cien

ces,

» un

mai

llon

des

rése

aux

d’in

nova

tion

nat

iona

l et

in

tern

atio

nal,

» un

pon

t ent

re la

Sui

sse

além

aniq

ue e

t la

Rom

andi

e.

Le

parc

nat

iona

l d’in

nova

tion

Bie

l/B

ienn

e s’a

rtic

ule

auto

ur

de q

uatr

e él

émen

ts p

rinc

ipau

x ét

roite

men

t im

briq

ués:

» L

e ce

ntre

d’e

nsei

gnem

ent e

t de

rech

erch

e, c

onst

itué

par

la H

aute

éco

le s

péci

alis

ée b

erno

ise

et le

s pr

ojet

s de

re

cher

ches

men

és p

ar l’

Uni

vers

ité d

e B

erne

et d

’aut

res

inst

itut

s de

s ca

nton

s vo

isin

s.

» L

e ce

ntre

d’in

nova

tion

don

t l’e

spac

e es

t des

tiné

à

l’im

plan

tati

on d

’ent

repr

ises

cré

ées

par

essa

imag

e et

de

star

t ups

de

la r

égio

n, d

e liv

ing

labs

et d

e ce

llule

s

d’in

nova

tion

.

» L

e ce

ntre

de

renc

ontr

e et

d’a

ccue

il de

s vi

site

urs,

con

çu

po

ur ê

tre

part

agé

auss

i bie

n pa

r le

s ét

udia

nts

et le

s

en

seig

nant

s du

cen

tre

d’en

seig

nem

ent e

t de

rech

erch

e

qu

e pa

r le

s ac

teur

s du

cen

tre

d’in

nova

tion

.

» L’

orga

nisa

tion

en

char

ge d

e la

ges

tion

du

parc

pou

r la

coor

dina

tion

et l

’acc

ompa

gnem

ent d

es a

cteu

rs p

rése

nts

sur

le p

arc.

Le

parc

pro

pose

non

seu

lem

ent a

ux je

unes

ent

repr

eneu

rs

mai

s au

ssi a

ux P

ME

et a

ux g

rand

es e

ntre

pris

es l’

accè

s di

rect

no

tam

men

t à d

es c

ellu

les

d’in

nova

tion

, des

livi

ng la

bs o

u en

core

à d

es p

rest

atio

ns d

’ana

lyse

s en

labo

rato

ire

doub

lées

d’

une

inte

rpré

tati

on c

ompé

tent

e de

s ré

sulta

ts m

esur

és. L

e pa

rc n

atio

nal d

’inno

vati

on fa

cilit

e ce

fais

ant l

’acc

ès a

u sa

voir

ac

adém

ique

et a

ux r

ésul

tats

des

rec

herc

hes.

L’at

mos

phèr

e qu

i règ

ne d

ans

le p

arc

repr

ésen

te u

n fa

cteu

r es

sent

iel p

our

son

succ

ès. C

ette

am

bian

ce, u

ne v

aria

ble

par

défi

niti

on m

ouva

nte,

éch

appe

aux

pré

dict

ions

et à

une

pl

anif

icat

ion

exac

te. E

lle n

aît d

u co

mpo

rtem

ent d

es p

er-

sonn

es e

n pr

ésen

ce e

t de

leur

inte

ract

ion.

Elle

dép

end

égal

emen

t du

mél

ange

et d

e l’h

étér

ogén

éité

des

per

sonn

es

conc

erné

es. L

’org

anis

atio

n en

cha

rge

de la

ges

tion

du

parc

do

it, a

utan

t que

fair

e se

peu

t, in

flue

r su

r ce

s pa

ram

ètre

s et

le

s pi

lote

r.

L’un

e de

s pa

rtic

ular

ités

du s

ite d

e B

ienn

e ré

side

dan

s so

n in

tégr

atio

n à

une

ville

déj

à bi

en d

ével

oppé

e et

don

t l’e

xpan

-si

on s

e po

ursu

it. C

ette

pro

posi

tion

s’éc

arte

ce

fais

ant d

e l’i

dée

d’un

par

c d’

inno

vati

on te

lle u

ne e

ncla

ve d

ans

un p

vert

. Les

lim

ites

impo

sées

par

l’es

pace

cho

isi,

en r

appr

ocha

nt

les

diff

éren

ts é

lém

ents

les

uns

des

autr

es, e

ncou

rage

l’é

chan

ge d

’idée

s et

la b

onne

am

bian

ce. L

’étu

de d

’urb

anis

me

prop

ose

le s

ite G

are-

Lac

com

me

poin

t de

dépa

rt d

e la

alis

atio

n du

par

c et

, en

cas

d’ap

prob

atio

n pa

r le

s C

FF,

d’

inté

grer

des

par

ties

de

la g

are

de m

arch

andi

ses

CF

F ai

nsi

que

des

Cha

mps

-de-

Bou

jean

dan

s la

pla

nifi

cati

on e

n vu

e d’

une

exte

nsio

n du

site

.

Page 7: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

1213

Tro

is c

ondi

tion

s so

nt in

disp

ensa

bles

à la

con

crét

isat

ion

du

proj

et d

e pa

rc n

atio

nal d

’inno

vati

on B

iel/

Bie

nne

tel q

ue

sugg

éré

dans

la p

rése

nte

étud

e de

fais

abili

té :

» L

a dé

cisio

n du

can

ton

de B

erne

de

cons

erve

r et d

’am

énag

er

le

plu

s po

ssib

le le

site

de

Bie

nne

en v

ue d

u re

grou

pem

ent

de

la H

aute

éco

le s

péci

alis

ée b

erno

ise.

» U

ne p

arti

cipa

tion

act

ive

de l’

Uni

vers

ité d

e B

erne

et d

es

in

stit

uts

des

cant

ons

vois

ins

coup

lée

à l’i

ntég

rati

on d

e la

rech

erch

e à

l’axe

« d

ével

oppe

men

t / a

pplic

atio

n »

adop

pa

r la

Hau

te é

cole

spé

cial

isée

ber

nois

e.

» L’

inst

itut

ion

de la

Fon

dati

on R

eche

rche

Sui

sse

d’ap

rès

l’arr

êté

du C

onse

il na

tion

al e

t du

Con

seil

des

Eta

ts à

prop

os d

e la

rév

isio

n to

tale

de

la lo

i féd

éral

e su

r l’e

ncou

-

rage

men

t de

la r

eche

rche

et d

e l’i

nnov

atio

n (L

ER

I).

L’ét

ude

part

du

prin

cipe

que

ces

con

diti

ons

sero

nt m

ises

en

plac

e d’

ici 2

013/

2014

.

Le

parc

nat

iona

l d’in

nova

tion

de

Bie

l/B

ienn

e de

vrai

t par

co

nséq

uent

voi

r le

jour

sel

on le

s ét

apes

sui

vant

es:

» Ph

ase

de la

ncem

ent:

de 2

010

à 20

13

» Ph

ase

de r

éalis

atio

n: d

e 20

14 à

201

8

» Ph

ase

d’ex

ploi

tati

on: à

par

tir

de 2

019

Dur

ant l

a ph

ase

de la

ncem

ent,

l’Ass

ocia

tion

Fais

abili

té d

’une

Fo

ndat

ion

Rec

herc

he S

uiss

e de

vrai

t nom

mer

un

grou

pe d

e tr

avai

l don

t la

mis

sion

sera

it de

con

crét

iser

l’id

ée d

’un

parc

na

tiona

l d’in

nova

tion

à B

iel/

Bie

nne.

Il a

ssum

erai

t pri

ncip

ale-

men

t les

tâch

es d

e cr

éatio

n d’

un c

omité

stra

tégi

que

d’en

cour

a-ge

men

t com

posé

de

pers

onna

lités

issu

es d

e l’é

cono

mie

, des

sc

ienc

es e

t de

l’adm

inis

trat

ion

ains

i que

de

colla

bora

tion

à l’é

labo

ratio

n d’

un p

lan

dire

cteu

r sa

ns o

ublie

r l’e

ntre

tien

et la

co

nsol

idat

ion

du r

ésea

u m

is e

n pl

ace

lors

de

l’étu

de.

Le

fina

ncem

ent d

e la

pla

te-f

orm

e du

par

c d’

inno

vati

on d

e B

iel/

Bie

nne

supp

ose

une

étro

ite c

olla

bora

tion

ent

re le

ca

nton

de

Ber

ne e

t la

Fond

atio

n R

eche

rche

Sui

sse,

en

tant

qu

’aut

orité

s de

tut

elle

des

inst

itut

ions

app

elée

s à

part

icip

er

au p

roje

t.

Du

poin

t de

vue

de la

Fon

dati

on R

eche

rche

Sui

sse,

deu

x él

émen

ts r

equi

èren

t une

gar

anti

e de

fina

ncem

ent:

» la

ges

tion

du

parc

» la

con

stru

ctio

n du

cen

tre

d’in

nova

tion

L’ét

ude

part

de

l’idé

e d’

un p

arc

d’in

nova

tion

à B

ienn

e co

mpo

sé d

’un

cent

re n

évra

lgiq

ue à

pro

xim

ité im

méd

iate

de

la g

are

et d

’une

zon

e de

tra

vail

sur

le s

ite d

e la

gar

e de

m

arch

andi

ses

CF

F do

nt la

sur

face

dis

poni

ble

à m

oyen

term

e av

oisi

nera

it le

s 50

000

à 8

0 00

0 m

2. L

es C

ham

ps-d

e-B

ou-

jean

con

stit

uent

une

rés

erve

de

terr

ain

ulté

rieu

re. L

a co

nstr

ucti

on d

u ce

ntre

d’in

nova

tion

, d’u

ne s

urfa

ce u

tile

d’

envi

ron

5000

m2,

coû

tera

it en

viro

n 16

mill

ions

de

fran

cs,

sans

com

pter

l’am

énag

emen

t à la

cha

rge

du lo

cata

ire.

Ce

proj

et d

e ba

se im

pliq

ue d

e ga

gner

un

inve

stis

seur

pri

vé à

no

tre

caus

e. L

es a

utre

s co

ûts,

tels

que

ceu

x en

gend

rés

par

la

gest

ion

du p

arc,

font

par

tie

inté

gran

te d

u bu

t de

la F

onda

-ti

on R

eche

rche

Sui

sse

sous

son

asp

ect d

’enc

oura

gem

ent d

e l’i

nnov

atio

n et

son

t fin

ancé

s pa

r ce

lle-c

i à c

e m

ême

titr

e.

Le

prog

ram

me

étab

li pa

r la

pré

sent

e ét

ude

pour

un

parc

na

tion

al d

’inno

vati

on B

iel/

Bie

nne

déga

ge u

ne s

érie

de

fact

eurs

de

succ

ès. L

’am

biti

on c

omm

une

à la

Fon

dati

on

Rec

herc

he S

uiss

e, a

u ca

nton

de

Ber

ne, à

la v

ille

de B

ienn

e,

aux

clus

ters

éco

nom

ique

s et

aux

inve

stis

seur

s pr

ivés

in

tére

ssés

à u

ne p

arti

cipa

tion

dan

s le

par

c se

rév

èle

tout

a fa

it ce

ntra

le. L

es a

utre

s at

outs

du

proj

et s

ont :

Un

site

d’im

plan

tati

on c

entr

ale

avec

des

rés

erve

s de

terr

ain

» L

e pa

rc n

atio

nal d

’inno

vati

on B

iel/

Bie

nne

a be

soin

de

la

H

aute

-éco

le s

péci

alis

ée b

erno

ise

et d

e l’U

nive

rsité

de

Ber

ne c

omm

e pa

rten

aire

s et

voi

sins

.

» L

e ce

ntre

név

ralg

ique

du

parc

d’in

nova

tion

dép

loie

ses

acti

vité

s su

r un

site

uni

que.

» L

e si

te d

e la

gar

e de

mar

chan

dise

s C

FF

(en

cas

d’ap

pro

ba

tion

par

les

CF

F) e

t, au

bes

oin,

le s

ite d

es C

ham

ps-d

e-

B

ouje

an o

uest

con

stit

uent

des

rés

erve

s de

terr

ain

sur

lesq

uels

pou

rron

t s’im

plan

ter

à m

oyen

term

e de

s

entr

epri

ses

de p

rodu

ctio

n et

/ou

des

étab

lisse

men

ts

supp

lém

enta

ires

déd

iés à

la re

cher

che

et a

u dé

velo

ppem

ent.

Une

dir

ecti

on s

trat

égiq

ue c

lair

emen

t dé

fini

e

» M

élan

ge e

ntre

ent

repr

ises

nou

velle

s et

ent

repr

ises

ét

ablie

s.

» R

econ

nais

sanc

e en

tant

que

hau

t-lie

u de

l’in

nova

tion

basé

e su

r la

col

labo

rati

on.

Un

proj

et e

t un

rés

eau

éten

du la

rgem

ent

étay

és

» L

e pr

ojet

est

por

té p

ar la

Fon

dati

on R

eche

rche

Sui

sse,

le

ca

nton

de

Ber

ne, l

a vi

lle d

e B

ienn

e, le

s cl

uste

rs é

cono

-

miq

ues

et le

s in

vest

isse

urs

priv

és in

tére

ssés

à u

ne

part

icip

atio

n da

ns le

par

c.

» L

e ré

seau

éte

ndu

com

pte

déjà

les u

nive

rsité

s de

Neu

chât

el

et

Fri

bour

g, l’

EPF

L, l

’EPF

Z, l

’EM

PA, l

e C

SEM

, les

haut

es é

cole

s sp

écia

lisée

s et

les

parc

s te

chno

logi

ques

avoi

sina

nts,

inno

BE

, ST

I, le

s ac

teur

s fi

nanc

iers

, le

FN

S,

la

CT

I, e

tc.

Org

anis

atio

n fo

rte

pour

la g

esti

on d

u pa

rc

» L

iber

té e

t com

péte

nce

en m

atiè

re d

écis

ionn

elle

dan

s le

cadr

e de

s ob

ject

ifs

fixé

s.

» So

luti

ons

inte

llige

ntes

en

mat

ière

d’u

rban

ism

e et

d’

arch

itect

ure.

» Pl

an d

irec

teur

éla

boré

en

com

mun

ent

re la

vill

e de

B

ienn

e, la

Hau

te é

cole

spé

cial

isée

ber

nois

e, l’

Uni

vers

ité

de

Ber

ne e

t l’A

ssoc

iati

on F

aisa

bilit

é d

’une

Fon

dati

on

R

eche

rche

Sui

sse.

» C

oord

inat

ion

et m

ise

à pr

ofit

des

syne

rgie

s av

ec le

s

au

tres

site

s du

par

c na

tion

al d

’inno

vati

on.

Con

firm

ant l

e ra

ppor

t, B

ienn

e of

fre

des c

ondi

tions

éco

no-

miq

ues r

emar

quab

les p

our

un p

arc

natio

nal d

’inno

vatio

n. E

n re

vanc

he, l

e re

nfor

cem

ent d

es c

ompo

sant

es d

e l’e

nsei

gnem

ent

et d

e la

rec

herc

he p

ar la

Hau

te é

cole

ber

nois

e, l’

Uni

vers

ité d

e B

erne

et l

es in

stitu

ts d

es c

anto

ns v

oisi

ns e

st n

éces

sair

e.

L’ét

ude

dém

ontr

e qu

e

» Bi

enne

est

le si

te a

déqu

at p

our u

n pa

rc n

atio

nal d

’inno

vatio

n,

» l’i

ntér

êt p

our

ce p

roje

t est

fort

tant

à B

ienn

e qu

e da

ns la

régi

on e

t que

la ta

ille

crit

ique

pou

r la

via

bilit

é du

pro

jet à

long

term

e pe

ut ê

tre

atte

inte

,

» le

par

c na

tion

al d

’inno

vati

on B

iel/

Bie

nne

est e

n m

esur

e

de

fort

ifie

r l’é

cono

mie

rég

iona

le e

t peu

t app

orte

r un

e

co

ntri

buti

on s

ubst

anti

elle

à l’

enco

urag

emen

t de

l’inn

ova-

tion

au

plan

nat

iona

l.

Page 8: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

15

¬ D

er W

isse

ns-

und

Tec

hnol

ogie

tran

sfer

zw

isch

en H

och-

schu

len

und

Wir

tsch

aft w

ird

in d

er S

chw

eiz

bere

its

mit

vers

chie

dene

n In

itia

tive

n ge

förd

ert.

Was

jedo

ch fe

hlt s

ind

Ort

e, a

n de

nen

Schw

eize

r un

d in

tern

atio

nale

n U

nter

neh-

men

zus

amm

en m

it de

n U

nive

rsitä

ten

und

Fach

hoch

schu

len

eine

Pla

ttfo

rm fü

r ih

re g

emei

nsam

en F

orsc

hung

s- u

nd

Inno

vati

onsa

ktiv

itäte

n fi

nden

. Ein

Sch

wei

zer

Inno

vati

ons-

park

mit

inte

rnat

iona

ler

Aus

stra

hlun

g ka

nn g

enau

das

le

iste

n: U

nter

dem

Dac

h de

s na

tion

alen

Inn

ovat

ions

park

s so

ll di

e ge

sam

te W

erts

chöp

fung

sket

te v

on d

er F

orsc

hung

üb

er d

ie in

dust

riel

le F

erti

gung

bis

hin

zur

Anw

endu

ng

abge

deck

t sei

n.

Als

Trä

gers

chaf

t des

nat

iona

len

Inno

vati

onsp

arks

ist e

ine

priv

atre

chtl

iche

Sti

ftun

g an

geda

cht,

die

Stif

tung

For

schu

ng

Schw

eiz.

Der

Ver

ein

Mac

hbar

keit

Stif

tung

For

schu

ng

Schw

eiz

setz

t sic

h fü

r de

ren

Rea

lisie

rung

und

für

Bek

annt

-m

achu

ng d

er V

isio

n ei

nes

nati

onal

en I

nnov

atio

nspa

rks

ein.

B

is z

ur G

ründ

ung

der

defi

niti

ven

Trä

gers

chaf

t übe

rnim

mt

der

Ver

ein

eine

Dre

hsch

eibe

nfun

ktio

n fü

r al

le n

otw

endi

gen

Ent

wic

klun

gssc

hrit

te (p

olit

isch

er E

ntsc

heid

ungs

proz

ess,

R

aum

plan

ung,

Ver

mar

ktun

g et

c.).

Die

Idee

des

nat

iona

len

Inno

vati

onsp

arks

hat

ihre

n U

r-sp

rung

in e

inem

Pos

tula

t der

frei

sinn

ig-d

emok

rati

sche

n Fr

akti

on (N

R R

uedi

Nos

er) v

om M

ärz

2006

. Dar

in w

ird

der

Bun

desr

at a

ufge

ford

ert,

die

Idee

ein

er S

tift

ung

abzu

klär

en,

in w

elch

e ni

cht m

ehr

genu

tzte

s V

olks

verm

ögen

wie

etw

a br

achl

iege

nde

Gru

ndst

ücke

übe

rfüh

rt w

erde

n kö

nnen

. D

urch

die

gew

innb

ring

ende

Um

nutz

ung

der

Lie

gen-

scha

ften

kan

n de

r Fo

rsch

ungs

plat

z Sc

hwei

z in

zw

eifa

cher

H

insi

cht g

estä

rkt w

erde

n: E

rste

ns w

erde

n de

m S

yste

m v

on

Bild

ung,

For

schu

ng u

nd I

nnov

atio

n di

e L

andr

eser

ven

des

Bun

des

zur

Ver

fügu

ng g

este

llt. Z

wei

tens

sol

len

die

lang

fri-

stig

en G

ewin

ne d

er S

tift

ung

über

bes

tehe

nde

Förd

erag

en-

ture

n (z

.B. S

NF

und

KT

I) s

owie

übe

r di

e di

rekt

e Fö

rder

ung

von

Leh

re u

nd F

orsc

hung

an

den

Uni

vers

itäte

n un

d Fa

chho

chsc

hule

n zu

r St

ärku

ng d

er I

nnov

atio

nsfä

higk

eit

beit

rage

n.

Das

Her

zstü

ck d

es n

atio

nale

n In

nova

tion

spar

ks is

t auf

dem

A

real

des

Flu

gpla

tzes

Düb

endo

rf a

nged

acht

. Mit

dem

A

blau

f der

Kon

zess

ion

für

den

Flu

gbet

rieb

und

der

Fre

igab

e du

rch

das

Mili

tär

wir

d da

s A

real

vor

auss

icht

lich

End

e 20

14

für

eine

Um

nutz

ung

zur

Ver

fügu

ng s

tehe

n. D

as A

real

ge

hört

dem

Bun

d un

d kö

nnte

von

die

sem

ein

em n

euen

V

erw

endu

ngsz

wec

k zu

gefü

hrt w

erde

n. D

abei

ist d

as A

real

so

gro

ss, d

ass

für

eine

n In

nova

tion

spar

k m

it in

tern

atio

nale

r A

usst

rahl

ung

nur

gera

de e

in D

ritt

el d

er g

esam

ten

Flä

che

benö

tigt

wür

de. D

ie ü

brig

en z

wei

Dri

ttel

stü

nden

als

st

rate

gisc

he R

eser

ve fü

r kü

nfti

ge G

ener

atio

nen

zur

Ver

fügu

ng u

nd k

önnt

en d

er B

evöl

keru

ng a

ls E

rhol

ungs

-ra

um d

iene

n. D

ie K

onze

ptio

n ei

nes

Inno

vati

onsp

arks

auf

di

esem

Gel

ände

wur

de in

ein

er M

achb

arke

itss

tudi

e im

Se

ptem

ber

2007

um

fass

end

form

ulie

rt u

nd d

er N

achw

eis

erbr

acht

, das

s da

s G

elän

de d

ie V

orau

sset

zung

en fü

r ei

nen

inte

rnat

iona

l erf

olgr

eich

en F

orsc

hung

s- u

nd I

nnov

atio

ns-

stan

dort

erf

üllt.

Ein

nat

iona

ler

Inno

vati

onsp

ark

läss

t sic

h hi

er o

rgan

isat

oris

ch u

nd w

irts

chaf

tlic

h um

setz

en.

Die

Sta

ndor

tgem

eind

en d

es F

lugp

latz

es D

üben

dorf

ste

hen

der

Idee

ein

es I

nnov

atio

nspa

rks

posi

tiv

gege

nübe

r. D

er B

all

auf r

egio

nale

r E

bene

lieg

t der

zeit

beim

Kan

ton

Zür

ich,

w

elch

er d

ie r

aum

plan

eris

chen

Vor

gabe

n de

fini

eren

mus

s.

Der

Kan

ton

führ

t zu

dies

em Z

wec

k T

estp

lanu

ngen

für

das

Are

al d

urch

und

prü

ft d

ie E

inri

chtu

ng v

on S

onde

rzon

en.

Auf

Bun

dese

bene

ist m

it de

r la

ufen

den

Tot

alre

visi

on d

es

Fors

chun

gs-

und

Inno

vati

onsf

örde

rung

sges

etze

s (F

IFG

) die

Sc

haff

ung

der

gese

tzlic

hen

Gru

ndla

gen

init

iiert

.

Im O

ktob

er 2

008

publ

izie

rte

der

Ver

ein

eine

n St

atus

beri

cht

und

eine

Ver

tief

ungs

stud

ie fü

r m

öglic

he T

hem

ensc

hwer

-pu

nkte

ein

es n

atio

nale

n In

nova

tion

spar

ks. D

amal

s w

urde

be

reit

s m

it de

m G

edan

ken

gesp

ielt,

dem

Sta

ndor

t Düb

en-

dorf

min

dest

ens

eine

Zw

eigs

telle

anz

uglie

dern

. Die

Wal

liser

G

emei

nden

Rar

on u

nd T

urtm

ann

nahm

en d

ie Id

ee a

uf u

nd

legt

en im

Juni

200

9 ei

ne M

achb

arke

itss

tudi

e fü

r ei

ne

Zw

eigs

telle

in d

er W

ests

chw

eiz

vor.

Die

se s

ieht

ein

en

Schw

erpu

nkt f

ür E

nerg

ie in

Tur

tman

n un

d ei

nen

für

alpi

nes

Ris

ikom

anag

emen

t in

Rar

on v

or.

Auc

h im

Kan

ton

Ber

n w

urde

die

Mög

lichk

eit f

ür e

inen

St

ando

rt g

eprü

ft u

nd s

chon

bal

d ei

n Fo

kus

auf d

ie S

tadt

Bie

l ge

legt

, ein

e St

adt a

n de

r Sc

hnit

tste

lle z

wis

chen

Deu

tsch

-sc

hwei

z un

d R

oman

die.

Die

vor

liege

nde

Stud

ie fü

r de

n St

ando

rt B

iel/

Bie

nne

wur

de v

on d

er V

olks

wir

tsch

afts

dire

k-ti

on d

es K

anto

ns B

ern

sow

ie d

er S

tadt

Bie

l vor

gesc

hlag

en

und

mit

fina

nzie

rt.

Ein

Kon

zept

– m

ehre

re S

tand

orte

Der

Sta

ndor

t Bie

l/B

ienn

e so

ll im

Ein

klan

g m

it de

m

Ges

amtk

onze

pt d

es n

atio

nale

n In

nova

tions

park

s def

inie

rt u

nd

entw

icke

lt w

erde

n. D

ie v

orlie

gend

e K

onze

ptio

n be

zügl

ich

der

Aus

rich

tung

, Fin

anzi

erun

g un

d de

m P

arkm

anag

emen

t erf

olgt

je

doch

in e

inem

ers

ten

Schr

itt so

, das

s er a

uch

ohne

Bez

ug z

um

Stan

dort

Düb

endo

rf b

este

hen

kann

. Dab

ei e

rgeb

en si

ch

glei

chze

itig

neue

Asp

ekte

, die

wie

deru

m R

ücks

chlü

sse

auf d

ie

Kon

zept

ion

des S

tand

orts

Düb

endo

rf e

rmög

liche

n.

Die

Akt

ivitä

ten

des n

atio

nale

n In

nova

tions

park

s wer

den

räum

lich

an w

enig

en O

rten

kon

zent

rier

t und

in e

inem

N

etzw

erk

von

zwei

ode

r dre

i Sta

ndor

ten

in d

er S

chw

eiz

orga

nisie

rt –

abh

ängi

g da

von,

wo

das e

rfor

derl

iche

Kno

w-h

ow

heut

e be

reits

vor

hand

en is

t. So

kön

nte

zum

Bei

spie

l ein

in

tern

atio

nale

s Med

izin

tech

nik-

Unt

erne

hmen

am

Sta

ndor

t D

üben

dorf

von

ein

er F

orsc

hung

szus

amm

enar

beit

mit

dem

U

nive

rsitä

tssp

ital Z

üric

h pr

ofiti

eren

und

gle

ichz

eitig

für d

ie

Ers

tellu

ng v

on P

roto

type

n de

n Z

ugan

g zu

m F

einm

echa

nik-

Kno

w-h

ow in

der

Reg

ion

Biel

nut

zen.

Auf

gabe

des

Par

kman

agem

ents

an

vers

chie

dene

n St

ando

rten

is

t es,

für a

lle I

nter

esse

ngru

ppen

regi

onal

, nat

iona

l und

in

tern

atio

nal e

ine

Plat

tfor

m fü

r das

Zus

amm

enw

irke

n zu

sc

haff

en. D

as P

roje

kt g

eht d

amit

wei

t übe

r die

bes

tehe

nden

, in

der R

egel

regi

onal

ode

r kan

tona

l fin

anzi

erte

n T

echn

opar

ks a

ls

Grü

nder

zent

ren

für J

ungu

nter

nehm

en h

inau

s – v

ielm

ehr

ergä

nzt e

s die

se A

ktiv

itäte

n au

f nat

iona

ler E

bene

mit

dem

A

nspr

uch,

Sch

wei

zer F

orsc

hung

und

Inn

ovat

ion

inte

rnat

iona

l ei

n pr

ägna

ntes

Ges

icht

zu

gebe

n.

Polit

isch

er P

roze

ss a

uf d

er E

ben

e B

und

15.0

3.06

Po

stul

at «

Grü

ndun

g ei

ner S

tiftu

ng F

orsc

hung

S

chw

eiz»

der

FD

P-Fr

aktio

n. D

er B

unde

srat

wird

be

auft

ragt

, die

Mac

hbar

keit

eine

r Stif

tung

zur

Fe

stig

ung

und

zum

Aus

bau

der K

onku

rren

zfäh

ig-

keit

des

Fors

chun

gs- u

nd In

nova

tions

stan

dort

s S

chw

eiz

zu p

rüfe

n.

19.0

9.07

M

otio

n «E

inric

htun

g ei

nes

Parc

d’in

nova

tion

suis

se»

der F

DP-

Frak

tion.

Der

Bun

desr

at s

oll

beau

ftra

gt w

erde

n, d

ie g

eset

zlic

hen

Gru

ndla

gen

für E

inric

htun

g ei

nes

natio

nale

n In

nova

tions

park

s zu

sch

affe

n.

14.0

3.08

Be

richt

des

Bun

desr

ates

«Zu

r Grü

ndun

g ei

ner

Stif

tung

For

schu

ng S

chw

eiz»

in B

eant

wor

tung

des

Po

stul

ates

vom

15.

03.2

006.

Der

Bun

desr

at b

eurt

eilt

die

Idee

gru

ndsä

tzlic

h po

sitiv

und

zei

gt d

ie

Rahm

enbe

ding

unge

n au

s S

icht

des

Bun

des

auf.

18.0

9.08

Le

gisl

atur

plan

ung

2007

–201

1: Im

Ber

eich

Bild

ung,

Fo

rsch

ung

und

Inno

vatio

n w

ird a

ls M

assn

ahm

e di

e S

chaf

fung

der

ges

etzl

iche

n G

rund

lage

n fü

r ein

e S

tiftu

ng F

orsc

hung

Sch

wei

z au

fgef

ührt

.

09.0

3.09

A

nnah

me

der M

otio

n «E

inric

htun

g ei

nes

Parc

d’

inno

vatio

n su

isse

» du

rch

den

Nat

iona

lrat m

it 12

4 zu

60

Stim

men

bei

sie

ben

Enth

altu

ngen

(Be

für-

wor

ter a

us d

er g

anze

n S

chw

eiz,

die

SV

P-Fr

aktio

n le

hnt g

esch

loss

en a

b). A

m 4

. Apr

il 20

09 n

imm

t der

S

tänd

erat

die

Mot

ion

eins

timm

ig a

n.

28.0

2.10

A

bsch

luss

der

Ver

nehm

lass

ung

zur T

otal

revi

sion

de

s Bu

ndes

gese

tzes

übe

r die

För

deru

ng d

er

Fors

chun

g un

d In

nova

tion

(FIF

G).

Mit

dem

neu

ge

scha

ffen

en s

echs

ten

Abs

chni

tt ü

ber e

inen

«S

chw

eize

risch

en In

nova

tions

park

» w

erde

n di

e U

nter

stüt

zung

smög

lichk

eite

n de

s Bu

ndes

er

wei

tert

.

01.0

9.10

Er

gebn

isbe

richt

der

Ver

nehm

lass

ung

über

die

To

talre

visi

on d

es B

unde

sges

etze

s üb

er d

ie

Förd

erun

g de

r For

schu

ng u

nd In

nova

tion

(FIF

G).

Die

Vis

ion

des

nat

iona

len

Inno

vatio

nsp

arks

: Ein

Ko

nzep

t m

it m

ehre

ren

Sta

ndo

rten

Nat

iona

ler

Inno

vatio

nsp

ark

Vis

ion

14

Page 9: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

1716

Rüc

kwir

kung

en a

uf d

ie S

tift

ung

Fors

chun

g Sc

hwei

z

Urs

prün

glic

h w

ar g

epla

nt, d

ass d

ie S

tift

ung

die

aus d

en

Lie

gens

chaf

ten

resu

ltier

ende

n E

rträ

ge a

n di

e be

steh

ende

n Fo

rsch

ungs

förd

erun

gsag

entu

ren

(z.B

. SN

F un

d K

TI)

übe

r-fü

hrt.

Dur

ch d

ie Ö

ffnu

ng d

er Id

ee a

uf e

ine

Zah

l von

zus

ätz-

liche

n St

ando

rten

neb

en D

üben

dorf

mus

s der

Sti

ftun

gszw

eck

gege

nübe

r der

bis

heri

gen

Plan

ung

ange

pass

t wer

den.

Kon

kret

so

ll es

mög

lich

sein

, das

s die

Sti

ftun

g Fo

rsch

ung

Schw

eiz

ihre

E

inna

hmen

aus

der

Nut

zung

von

Lan

d im

Bes

itzde

r Eid

geno

ssen

scha

ft n

icht

nur

an

die

Förd

erin

stitu

tione

n de

s Bu

ndes

leis

tet,

sond

ern

dam

it au

ch d

ie w

eite

ren

Stan

dort

e be

i de

r Ent

wic

klun

g, d

er I

nnov

atio

nsfö

rder

ung

und

der F

örde

rung

von

Leh

re u

nd F

orsc

hung

im B

erei

ch I

nnov

atio

n un

ters

tütz

t, zu

m B

eisp

iel d

urch

die

Fin

anzi

erun

g de

s Par

kman

agem

ents

. Es

ist j

edoc

h ni

cht v

orge

sehe

n, d

ass d

ie S

tift

ung

als I

nves

tori

n w

eder

in G

ebäu

de n

och

in U

nter

nehm

en (z

.B. S

tart

ups)

auft

ritt

. Sie

ges

talte

t vie

lmeh

r die

Pla

ttfo

rm, a

uf d

er p

riva

te

Inve

stor

en e

inen

Anr

eiz

beko

mm

en, s

ich

an U

nter

nehm

en u

nd

Geb

äude

n fü

r die

Inn

ovat

ions

förd

erun

g zu

bet

eilig

en.

Dem

Man

agem

ent d

er S

tand

orte

des

nat

iona

len

Inno

vati

-on

spar

ks m

uss

desh

alb

im O

rgan

igra

mm

der

Sti

ftun

g Fo

rsch

ung

Schw

eiz

spez

iell

Rec

hnun

g ge

trag

en w

erde

n.

����

������� ��

�������

�����������

���������

��������

������

� �

����

����

�����

�����

�����

�������

Mitt

elflu

ss a

us d

er S

tiftu

ng F

ors

chun

g S

chw

eiz

Org

an

isa

tio

n S

tift

un

g F

ors

chu

ng

Sch

we

iz

Rev

isio

nsst

elle

Fors

chun

g/

Inno

vatio

n

Bei

träg

e an

rder

inst

itutio

nen

des

Bun

des

(z.B

. SN

F, K

TI)

Bau

und

Bet

rieb

der

Geb

äud

e:In

vest

ore

n un

d M

iete

r

Pro

mo

tion

natio

nale

r In

nova

tions

par

k

Man

agem

ent

Sta

ndo

rte

natio

nale

r In

nova

tions

par

k

Par

k-

Man

agem

ent

Imm

ob

ilien

-

entw

ickl

ung

und

FM

Ko

mp

eten

z-

zent

rum

Inno

vatio

n

Förd

er-

inst

itutio

nen

des

Bun

des

Bea

uftr

agte

Firm

a/F

irm

en

Par

tner

-

org

anis

atio

nen

Bea

uftr

agte

Firm

a/F

irm

en

Par

tner

-

org

anis

atio

nen

Bea

uftr

agte

Firm

a/F

irm

en

Stif

tung

srat

Ges

chäf

tsfü

hrun

g

Fina

nzau

ssch

uss

Zus

amm

enar

bei

ts-

eben

e

Pa

tro

na

tsko

mit

ee

nn

erf

oru

m

Re

gio

na

le S

tan

do

rte

Inno

vatio

nsfö

rder

ung

Förd

erun

g L

ehre

und

Fo

rsch

ung

imB

erei

ch In

nova

tion

Beitr

äge

Beitr

äge

Einn

ahm

en a

us

Verg

abe

von

Bau

rech

ten

Man

agem

ent-

eben

e

Page 10: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

1819

Au

sga

ng

sla

ge

¬ D

as v

orlie

gend

e K

onze

pt fü

r ei

nen

Nat

iona

len

Inno

vati

-on

spar

k B

iel/

Bie

nne

unte

r de

m D

ach

der

zu g

ründ

ende

n St

iftu

ng F

orsc

hung

Sch

wei

z is

t das

Erg

ebni

s ei

ner

inte

n-si

ven

Dis

kuss

ion

zwis

chen

den

Aut

oren

und

den

Auf

trag

ge-

bern

. Aus

gang

spun

kt w

ar e

in p

ersö

nlic

hes

Ges

präc

h zw

isch

en N

atio

nalr

at R

uedi

Nos

er, P

räsi

dent

des

Ver

eins

M

achb

arke

it St

iftu

ng F

orsc

hung

Sch

wei

z, u

nd R

egie

rung

s-ra

t And

reas

Ric

kenb

ache

r, V

olks

wir

tsch

afts

dire

ktor

des

K

anto

ns B

ern,

am

23.

Sep

tem

ber

2008

. In

dies

em G

espr

äch

wur

de d

ie M

öglic

hkei

t ein

es S

tand

orts

für

eine

n In

nova

tions

-pa

rk im

Kan

ton

Ber

n er

läut

ert.

In d

er d

arau

s fo

lgen

den

Ein

gabe

der

Vol

ksw

irts

chaf

tsdi

rekt

ion

des

Kan

tons

Ber

n vo

m 1

9. M

ärz

2009

an

den

Ver

ein

wur

de B

iel a

ls S

tand

ort

vorg

esch

lage

n. A

ls G

ründ

e w

urde

n in

sbes

onde

re d

ie D

icht

e vo

n H

igh

Tec

h-U

nter

nehm

en, d

ie N

ähe

zu W

isse

nsch

aft

und

Fors

chun

g un

d di

e du

rch

die

Clu

ster

-Org

anis

atio

nen

etab

liert

e W

TT

-Kul

tur,

die

Zw

eisp

rach

igke

it, d

ie v

erke

hrs-

güns

tige

Lag

e un

d di

e V

erfü

gbar

keit

von

stra

tegi

sche

n L

andr

eser

ven

gena

nnt.

Im n

achf

olge

nd e

rarb

eite

ten

«Ber

icht

üb

er d

ie V

orab

klär

ung

Swis

s Inn

ovat

ion

Park

, Erg

änzu

ngs-

stan

dort

Ber

n» v

om 3

1. Ju

li 20

09 («

Ber

icht

Vor

abkl

ärun

g»)

wir

d di

e M

achb

arke

it fo

lgen

derm

asse

n ei

nges

chät

zt: «

Off

en

ist d

ie R

ealis

ieru

ng e

ines

Cam

pus

durc

h ei

ne Z

usam

men

le-

gung

meh

rere

r Fa

chho

chsc

huls

tand

orte

. Um

das

Zie

l «S

tand

ort f

ür d

ie I

nnov

atio

n» z

u er

reic

hen,

sch

eint

die

E

tabl

ieru

ng e

ines

sol

chen

Cam

pus

eine

Vor

bedi

ngun

g. E

r w

äre

der

regi

onal

e «K

raft

ort»

, de

ssen

Lei

stun

gsfä

higk

eit a

uch

erla

ubt,

mit

dem

nat

iona

len

Inno

vati

onsp

ark

in e

inen

akt

iven

Aus

taus

ch z

u tr

eten

Zen

tral

für

die

Mac

hbar

keit

des

Erg

änzu

ngss

tand

orte

s si

nd

gem

äss

dem

Ber

icht

die

folg

ende

n E

rfol

gsfa

ktor

en:

»

The

Pla

ce to

Be

für

Hoc

hsch

ulab

solv

ente

n: d

er I

nnov

a-

ti

onsp

ark

biet

et in

tere

ssan

te A

rbei

t und

öff

net w

isse

n-

sc

haft

liche

und

wir

tsch

aftl

iche

Kar

rier

en. E

in F

ach-

hoch

schu

l-C

ampu

s un

d di

e A

nsie

dlun

g vo

n un

iver

-

sitä

ren

Fors

chun

gsin

stit

uten

spi

elen

des

halb

ein

e

ents

chei

dend

e R

olle

.

»

Gem

eins

ame

Nut

zung

von

teur

en G

erät

en u

nd e

nt-

sp

rech

ende

Spe

zial

iste

n (M

essu

ng u

nd I

nter

pret

atio

n

de

r E

rgeb

niss

e); I

dee

von

gem

eins

am g

enut

zten

Lab

ors

(inkl

. Fac

hhoc

hsch

ule

oder

alle

nfal

ls d

arin

inte

grie

rt),

even

tuel

l att

rakt

iver

Pla

tz fü

r be

steh

ende

Anb

iete

r vo

n

Fo

rsch

ungs

- un

d E

ntw

ickl

ungs

infr

astr

uktu

r.

»

Clu

ster

-Ori

enti

erun

g (r

egio

nal,

nati

onal

, int

erna

tion

al).

»

Inst

itutio

nalis

iert

e Z

usam

men

arbe

it au

f nat

iona

ler

Ebe

ne.

Kon

zent

rati

on d

er B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

auf

wen

ige

Stan

dort

e

Ein

wic

htig

er I

nput

für

die

vorl

iege

nde

Mac

hbar

keit

sstu

die

sind

die

Bes

treb

unge

n de

r be

rnis

chen

Kan

tons

regi

erun

g,

die

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le lä

nger

fris

tig

auf w

enig

e St

and-

orte

zu

konz

entr

iere

n. D

er R

egie

rung

srat

«an

erke

nnt d

ie

Not

wen

digk

eit u

nd d

ie D

ring

lichk

eit e

iner

Kon

zent

rati

on,

dam

it di

e B

FH

(Ber

ner

Fach

hoch

schu

le) a

uch

in Z

ukun

ft im

W

ettb

ewer

b zw

isch

en d

en S

chw

eize

r Fa

chho

chsc

hule

n um

St

udie

rend

e un

d D

ozie

rend

e be

steh

en k

ann»

.1 Des

halb

w

urde

die

Bau

-, V

erke

hrs-

und

Ene

rgie

dire

ktio

n be

auft

ragt

, in

Zus

amm

enar

beit

mit

der

Erz

iehu

ngsd

irek

tion

und

der

B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

bis

Her

bst 2

010

vers

chie

dene

V

aria

nten

für

eine

Kon

zent

rati

on z

u pr

üfen

.

Die

vor

liege

nde

Mac

hbar

keit

sstu

die

beru

ht in

wes

entl

iche

n T

eile

n da

rauf

, das

s wic

htig

e T

eile

der

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le

(inkl

. Inn

ovat

ions

man

agem

ent)

in B

iel k

onze

ntri

ert w

erde

n,

ohne

das

s da

bei d

ie K

ompl

exitä

t des

ans

tehe

nden

pol

itisc

hen

Proz

esse

s neg

iert

wer

den

soll.

Die

Aus

wir

kung

en d

er

Ent

sche

idun

gen

bezü

glic

h de

s St

ando

rtes

Bie

l für

die

B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

mit

Blic

k au

f die

Ans

iedl

ung

eine

s na

tion

alen

Inn

ovat

ions

park

s in

Bie

l wer

den

am S

chlu

ss d

es

vorl

iege

nden

Ber

icht

es n

och

einm

al d

isku

tier

t.

1 Med

ienm

itte

ilung

des

Reg

ieru

ngsr

ats

des

Kan

tons

Ber

n vo

m

22.O

kto

ber

20

09

Auf

trag

Ba

ula

nd

rese

rve

n

Grö

sse

E

ige

ntu

m

Sta

tus

1. B

ah

nh

of-

Se

e ca

. 100

’000

m2

ca. 8

0% S

tad

t Bie

l, R

est P

rivat

bes

itz

ca. 5

0% s

ofo

rt b

aure

if

2. G

üte

rba

hn

ho

f SB

B

ca. 5

0’00

0–8

0’00

0 m

2 10

0% S

BB

Entw

ickl

ung

sstr

ateg

ie b

ei S

BB

in P

rüfu

ng1

3. B

özin

ge

nfe

ld-W

est

ca

. 100

’000

m2

100%

Sta

dt B

iel

ca. 5

0% b

aure

if, R

estf

läch

e re

serv

iert

Str

ateg

isch

e La

ndre

serv

en in

der

Sta

dt

Bie

l Q

uelle

: Sta

dt

Bie

l

1 Die

SB

B h

at e

iner

Bep

lanu

ng e

ines

Tei

ls d

es A

real

s zu

ges

timm

t, w

ob

ei d

ie E

rgeb

niss

e ke

iner

lei V

erp

flich

tung

en d

er S

BB

geg

enüb

er D

ritt

en

beg

ründ

en k

önn

en.

Page 11: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

21

Be

da

rfsa

bkl

äru

ng

Au

gu

st–D

eze

mb

er

2009

Im Z

eitr

aum

Aug

ust b

is D

ezem

ber

2009

wur

den

22

Inte

rvie

ws

mit

Inte

ress

ente

n un

d m

öglic

hen

Stak

ehol

dern

au

s de

m R

aum

Bie

l und

Ber

n ge

führ

t. Si

e w

urde

n um

ein

e B

eurt

eilu

ng d

es K

onze

pts

gem

äss

dem

«B

eric

ht V

orab

klä-

rung

» ge

bete

n. D

ie n

achf

olge

nde

Zus

amm

enst

ellu

ng v

on

Aus

sage

n en

tsta

mm

t dem

«B

eric

ht B

edar

fsab

klär

ung

&

erst

e Id

een

zur

Gro

bkon

zept

ion

für

das

Pro

jekt

Sw

iss

Inno

vati

on P

ark

Bie

l/B

ienn

e» v

om 2

3. D

ezem

ber

2009

Ber

icht

Bed

arfs

abkl

ärun

g») z

u H

ande

n de

r V

olks

wir

t-sc

haft

sdir

ekti

on d

es K

anto

ns B

ern

und

des

Ver

eins

Mac

h-ba

rkei

t Sti

ftun

g Fo

rsch

ung

Schw

eiz.

Für

die

Klä

rung

von

al

lfälli

gen

Det

ails

bes

tehe

n fü

r al

le G

espr

äche

ent

spre

-ch

ende

Akt

enno

tize

n.

Spon

tane

Ges

amtb

eurt

eilu

ng

»

Die

Idee

und

das

Gro

bkon

zept

wer

den

von

den

Stak

ehol

dern

pra

ktis

ch d

urch

weg

s al

s in

tere

ssan

t und

in

di

e ri

chti

ge R

icht

ung

ziel

end

taxi

ert.

»

Der

Inn

ovat

ions

park

mus

s ei

n O

rt s

ein,

wo

Fäh

igke

iten

gebü

ndel

t und

ver

netz

t wer

den

könn

en. D

ie g

egen

seit

ige

Bef

ruch

tung

ist w

icht

ig.

» K

lare

Abg

renz

ung

zwis

chen

den

Sta

ndor

ten

in D

üben

-

dorf

und

Bie

l/B

ienn

e is

t seh

r w

icht

ig. A

ber:

«B

iel»

br

auch

t «D

üben

dorf

».

» B

ei d

er t

hem

atis

chen

Abg

renz

ung

müs

sen

Bra

nche

n/

A

nwen

dung

en im

Zen

trum

ste

hen

und

nich

t Tec

hno-

logi

en. D

as G

ewic

ht m

uss

auf t

echn

isch

e In

nova

tion

gele

gt w

erde

n.

» D

er N

atio

nale

Inn

ovat

ions

park

Bie

l/B

ienn

e m

uss

sich

vom

ET

H-B

erei

ch k

lar

abgr

enze

n. E

in V

orsc

hlag

daz

u

is

t die

Kon

zent

rati

on a

uf P

rodu

ktio

n (M

anuf

actu

ring

).

D

iese

r B

erei

ch is

t in

der

Schw

eiz

nich

t aus

reic

hend

bese

tzt.

» D

er E

inbe

zug

des

Ber

eich

s G

esta

ltun

g un

d K

unst

der

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le k

önnt

e m

ithe

lfen,

Kre

ativ

itäts

-

pr

ozes

se z

u fö

rder

n.

» T

T-N

ovat

ech,

cre

apol

e, in

node

l, E

PFL

, CSE

M, N

eode

,

Z

eitZ

entr

um u

nd w

eite

re b

este

hend

e Fo

rsch

ungs

- un

d

B

ildun

gsze

ntre

n so

llen

in d

er P

lanu

ng a

ngem

esse

n

be

rück

sich

tigt

wer

den.

» E

in I

nnov

atio

nspa

rk is

t kei

n E

rsat

z fü

r di

e Fö

rder

ung

von

trad

itio

nelle

n B

eruf

en.

» K

eine

kan

tona

le A

bgre

nzun

g; a

uch

die

Bez

iehu

ngen

zu

den

Nac

hbar

kant

onen

und

dem

um

gebe

nden

Aus

land

müs

sen

gepf

legt

wer

den.

» D

ie Z

usam

men

arbe

it zw

isch

en U

nive

rsitä

ten

und

In

dust

rie

mus

s au

sgeb

aut w

erde

n. E

s m

uss

eine

(neu

e)

K

ultu

r en

tste

hen,

die

mit

«Kul

tur

des

Hel

fens

» um

-

schr

iebe

n w

urde

.

» E

inbe

zug

der

Stif

tung

für

tech

nolo

gisc

he I

nnov

atio

n

(S

TI)

prü

fen.

» M

öglic

hkei

t zum

Kau

f der

Gru

ndst

ücke

mus

s ge

prüf

t

wer

den

(Gru

ndsa

tzfr

age

für

Park

und

ein

zeln

e U

nter

-

nehm

en).

» Si

cher

ung

der

Ver

trau

lichk

eit (

Ver

hind

erun

g vo

n

Bet

rieb

sspi

onag

e) is

t not

wen

dig.

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le a

ls N

ukle

us (

BF

H-C

ampu

s)

» D

er N

utze

n de

r K

onze

ntra

tion

wär

e ei

ne g

egen

seit

ige

Bef

ruch

tung

zw

isch

en d

em C

ampu

s de

r B

erne

r

Fach

hoch

schu

le u

nd d

em N

atio

nale

n In

nova

tion

spar

k

B

iel/

Bie

nne.

» E

s gi

lt de

n G

roov

e de

r H

TL

Bie

l («S

piri

t of B

ienn

e»)

w

iede

rzub

eleb

en.

» D

ie k

riti

sche

Grö

sse

mus

s er

mit

telt

und

ange

stre

bt

w

erde

n, d

amit

die

Infr

astr

uktu

r au

ch z

wec

kmäs

sig

gest

alte

t wer

den

kann

(vom

Lab

or b

is z

ur A

ula)

.

» D

er C

ampu

s de

r B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

und

der

N

atio

nale

Inn

ovat

ions

park

Bie

l/B

ienn

e m

üsse

n an

ein

em

ge

mei

nsam

en S

tand

ort s

ein.

Der

Cam

pus

alle

ine

reic

ht

ni

cht a

ls I

nnov

atio

nspo

ol.

» D

er I

nnov

atio

nspa

rk b

rauc

ht in

tere

ssan

te F

irm

en e

nt-

w

eder

von

Aus

sen

oder

als

Spi

n-of

f aus

der

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le.

Tes

tpla

ttfo

rmen

» Fü

r U

nter

nehm

en z

ugän

glic

he L

abor

infr

astr

uktu

ren

und

Tes

tanl

agen

für

Meh

rfac

hnut

zung

sin

d in

tere

ssan

t.

» W

icht

ig s

ind

nich

t nur

die

Ger

äte,

son

dern

auc

h di

e

Pers

onen

, wel

che

Mes

sres

ulta

te in

terp

reti

eren

kön

nen.

Die

s set

zt E

rfah

rung

und

Kom

mun

ikat

ions

fähi

gkei

t bzw

.

-ber

eits

chaf

t vor

aus

(«D

iens

tlei

stun

gs-M

enta

lität

»).

» E

vent

uell

best

ehen

de H

emm

schw

elle

n m

üsse

n ge

ziel

t

abge

baut

wer

den:

akt

ives

Mar

keti

ng u

nd t

urnu

smäs

sige

Nac

hfra

ge b

ei U

nter

nehm

en.

» E

ine

zent

rale

Anl

aufs

telle

für

Lab

ordi

enst

leis

tung

en, d

ie

K

onta

kte

verm

itte

lt un

d la

nges

Suc

hen

verm

eide

t,

w

urde

meh

rmal

s ge

ford

ert.

Die

se s

ollte

auc

h üb

er

K

onta

kte

in d

ie ü

brig

e Fo

rsch

ungs

land

scha

ft S

chw

eiz

verf

ügen

.

» D

er N

utze

n fü

r eta

blie

rte

Unt

erne

hmen

ist t

eilw

eise

be-

schr

änkt

, wei

l sic

h di

ese

Firm

en sc

hon

eing

eric

htet

hab

en.

» St

eige

nde

Nac

hfra

ge n

ach

unab

häng

igen

Mes

sung

en.

WT

T-L

eist

unge

n

» R

eine

Ver

mit

tlun

g/V

erne

tzun

g vo

n Pe

rson

en a

us d

er

W

isse

nsch

aft u

nd W

irts

chaf

t ist

nic

ht s

o w

icht

ig,

schl

aue

Leu

te fi

nden

sic

h so

wie

so (ü

ber

Inte

rnet

usw

.).

» D

er S

chut

z de

s ge

isti

gen

Eig

entu

ms

sollt

e m

öglic

hst

ei

nfac

h ge

rege

lt se

in. E

vtl.

Kom

pens

atio

n er

st, w

enn

ein

nach

wei

sbar

er E

rfol

g ei

nget

rete

n is

t.

» A

ngeb

ot v

on S

pezi

alku

rsen

, z.B

. zum

The

ma

P

rodu

ktze

rtif

izie

rung

/-zu

lass

ung,

Rei

nrau

mte

chni

k

et

c., d

ie a

uf d

ie I

nter

esse

n de

r ve

rtre

tene

n C

lust

ers

zuge

schn

itte

n si

nd.

» W

TT

-Ide

e: M

öglic

hkei

t für

Sab

bati

cal/

befr

iste

te

Aus

zeit

vom

Ber

ufsa

lltag

an

der

Fach

hoch

schu

le/

Uni

vers

ität s

chaf

fen.

» A

uch

ein

The

ma:

Übe

rtra

g vo

n E

rfah

rung

auf

nac

h-

fo

lgen

de G

ener

atio

nen.

Spin

-off

-Par

k

» W

eite

res

Ang

ebot

im N

atio

nale

n In

nova

tion

spar

k B

iel/

Bie

nne:

Pla

tz fü

r Sp

in-o

ffs

und

Jung

unte

rneh

men

.

» D

iesb

ezüg

lich

best

eht e

in B

edar

f nac

h C

oach

ing

und

wei

tere

r pu

nktu

elle

r U

nter

stüt

zung

.

Stan

dort

-Man

agem

ent

» Fü

r di

e E

ntw

ickl

ung

des

Park

s si

nd p

rofe

ssio

nelle

s

M

anag

emen

t, B

rand

ing,

Lea

derf

igur

en u

nd G

roov

e vo

n

en

tsch

eide

nder

Bed

eutu

ng. E

ine

unte

rneh

mer

isch

e

K

ultu

r wir

d ge

ford

ert m

it de

m A

nspr

uch,

Top

Cla

ss z

u se

in.

» Pe

rsön

lichk

eit L

eite

r/in

Sta

ndor

tman

agem

ent:

Er-

fahr

ung

in d

er I

ndus

trie

, Cha

rism

a, D

urch

setz

ungs

-

verm

ögen

und

Aus

daue

r.

» Be

wus

stse

in fü

r die

Sor

gen

und

Nöt

e de

r Jun

gunt

erne

hmer

.

Zie

lgru

ppen

» Fi

rmen

aus

dem

Hig

h T

ech-

Ber

eich

.

» In

nova

tion

szel

len

von

Gro

ssun

tern

ehm

en.

» E

mpf

indl

ichk

eite

n m

üsse

n be

rück

sich

tigt

wer

den:

B

erüh

rung

säng

ste

von

KM

Us

gege

nübe

r gr

osse

n

Firm

en; g

ross

e Fi

rmen

suc

hen

Näh

e zu

Fir

men

mit

glei

cher

Str

uktu

r.

Stan

dort

, räu

mlic

hes

Ang

ebot

» St

ando

rt B

iel i

st a

us S

icht

Ind

ustr

ie u

nd F

irm

en s

ehr

gut

ge

eign

et, w

eil h

ier

eine

Kon

zent

rati

on v

on U

nter

-

nehm

en in

der

Prä

zisi

onst

echn

ik, E

lekt

roni

k, U

hren

,

Mec

hatr

onik

vor

liegt

.

» B

eson

dere

Stä

rke:

zw

ei S

prac

hen

und

vor

alle

m a

uch

zwei

Kul

ture

n, w

elch

e si

ch g

egen

seit

ig e

rgän

zen

und

bere

iche

rn.

» D

ie K

ultu

r vo

n B

iel i

st id

eal f

ür E

ntw

ickl

ungs

proj

ekte

(«N

id lu

gg la

»).

20

Page 12: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

22

» E

in I

nnov

atio

nspa

rk k

önnt

e da

zu b

eitr

agen

, das

Im

age

der

Stad

t Bie

l neu

zu

bese

tzen

: kre

ativ

e un

d in

nova

tive

Lös

unge

n, in

telli

gent

es H

andw

erk,

nic

ht m

ehr

«Arb

eite

r-

st

adt»

.

» Fi

rmen

aus

Bie

l set

zen

imm

er w

iede

r W

elts

tand

ards

auf

Geb

iete

n, w

o K

reat

ivitä

t und

Inn

ovat

ions

fähi

gkei

t

ge

ford

ert i

st.

» Sc

haff

ung

eine

s B

ezie

hung

snet

zes

von

Solo

thur

n bi

s in

die

Wes

tsch

wei

z, a

ber

auch

in d

as u

mlie

gend

e A

usla

nd.

» Fa

lls d

er S

tand

ort D

üben

dorf

nic

ht z

usta

nde

kom

mt

od

er d

ie R

ealis

ieru

ng a

ufgr

und

der

notw

endi

gen

po

litis

chen

Pro

zess

e la

nge

daue

rt, b

este

ht d

ie M

öglic

h-

ke

it, in

Bie

l ein

en S

tand

Alo

ne-I

nnov

atio

nspa

rk z

u

scha

ffen

. Die

s er

ford

ert a

ber

zwin

gend

die

Kom

bina

tion

mit

eine

m C

ampu

s de

r B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

.

» E

s gi

bt te

nden

ziel

l ein

en W

ar o

f tal

ents

– a

uch

in B

iel.

Stak

ehol

der,

Rah

men

bedi

ngun

gen

» Po

litik

ein

bind

en, S

tadt

Bie

l mus

s st

ark

zieh

en.

» R

egio

nen

Obe

raar

gau,

Bur

gdor

f und

das

Obe

rlan

d

um

sich

tig

einb

ezie

hen.

Ihn

en m

uss

insb

eson

dere

au

fgez

eigt

wer

den,

war

um e

in Z

usam

men

zug

der

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le a

n ei

nem

and

eren

Ort

in e

iner

Ges

amt-

bila

nz t

rotz

alle

m V

orte

ile h

aben

kan

n.

Der

in d

iese

m B

eric

ht fo

rmul

iert

e V

orsc

hlag

für

eine

n N

atio

nale

n In

nova

tion

spar

k B

iel/

Bie

nne

vers

ucht

, die

se

Idee

n w

eitg

ehen

d um

zuse

tzen

.

Ein

be

ttu

ng

in b

est

eh

en

de

In

itia

tive

n

Die

Ini

tiat

ive

für

eine

n N

atio

nale

n In

nova

tion

spar

k B

iel/

Bie

nne

pass

t gut

in d

ie la

ufen

den

Akt

ivit

äten

zur

Stä

rkun

g de

s A

rc ju

rassi

en, w

ie d

er B

eric

ht d

es K

anto

ns N

euen

burg

zu

r U

mse

tzun

g de

s B

unde

sges

etze

s üb

er R

egio

nalp

olit

ik

von

2008

bis

201

1 au

s de

m Ja

hr 2

007

zeig

t: «M

arqu

ée p

ar

une

fort

e tr

adit

ion

indu

stri

elle

, l’é

cono

mie

de

l’Arc

jura

ssien

a

subi

de

prof

onde

s mut

atio

ns lo

rs d

es v

ingt

der

nièr

es a

nnée

s. In

itia

lem

ent c

onst

itué

d’u

n ré

seau

de

PME

indé

pend

ante

s,

entr

eten

ant d

es r

elat

ions

hor

izon

tale

s de

conc

urre

nce

et d

e co

llabo

rati

on, l

e sy

stèm

e de

pro

duct

ion

a vu

s’im

pose

r da

ns

les a

nnée

s 90

de g

rand

s gro

upes

indu

stri

els,

orc

hest

rant

pa

rfoi

s l’e

nsem

ble

de fi

lière

s de

prod

ucti

on. [

…] D

ès lo

rs se

velo

ppe

dans

la r

égio

n un

tiss

u in

dust

riel

com

posé

d’a

cteu

rs

géné

rate

urs d

e dy

nam

ique

s dis

tinc

tes,

mai

s com

pati

bles

.

D’u

ne p

art,

le te

rrito

ire

est c

onst

itué

d’u

n sy

stèm

e de

PM

E

indé

pend

ante

s se

car

acté

risa

nt p

ar le

ur d

ynam

ism

e, le

ur

espr

it d’

inno

vati

on, l

eur

flex

ibili

té e

t les

rel

atio

ns d

e co

nfia

nce

et d

e ré

cipr

ocité

qu’

elle

s en

tret

ienn

ent.

D’a

utre

pa

rt, e

lles

souf

fren

t d’u

ne fr

agili

té fi

nanc

ière

, de

défi

cien

ces

dans

le m

arke

ting

, la

gest

ion,

la p

lani

fica

tion

de

mêm

e qu

e d’

une

faib

le in

flue

nce

sur

le m

arch

é, d

ues

à la

pré

pond

éran

ce

de la

sou

stra

itanc

e. […

] Les

ent

repr

ises

de

la r

égio

n, fi

liale

s ou

firm

es in

dépe

ndan

tes,

son

t act

ives

dan

s un

e se

ule

étap

e d’

une

chaî

ne d

e va

leur

ajo

utée

nat

iona

lisée

, voi

re in

tern

atio

-na

lisée

: la

prod

ucti

on. A

l’éc

helle

de

l’Arc

jura

ssien

, cet

te

abse

nce

des

fonc

tion

s te

rtia

ires

est

gén

érat

rice

de

fuite

s de

ca

pita

ux e

t con

stit

ue s

on p

oint

faib

le le

plu

s m

arqu

ant.»

1

1 Rép

ubliq

ue e

t ca

nto

n d

e N

euch

âtel

, Dép

arte

men

t d

e l’é

cono

mie

(2

007

). P

rog

ram

me

de

mis

e en

œuv

re d

e la

loi f

édér

ale

sur

la p

olit

ique

gio

nale

po

ur la

pér

iod

e 20

08

–201

1, v

ole

ts in

terc

anto

nal e

t ca

nto

nal.

S. 9

–10.

1 Rép

ubliq

ue e

t ca

nto

n d

e N

euch

âtel

, Dép

arte

men

t d

e l’é

cono

mie

(20

07).

Pro

gra

mm

e d

e m

ise

en œ

uvre

de

la lo

i féd

éral

e su

r la

po

litiq

ue

gio

nale

po

ur la

pér

iod

e 20

08

–201

1, v

ole

ts in

terc

anto

nal e

t ca

nto

nal,

p. 1

2. Ü

ber

setz

ung

dur

ch d

ie A

uto

ren

SW

OT-

An

aly

se f

ür

de

n A

rc ju

rass

ien

Stä

rke

n

Ch

an

cen

» K

om

pet

enz

in P

räzi

sio

nste

chni

k

» Fo

rsch

ung

szen

tren

, die

in d

en s

chw

eize

ri-

sc

hen

und

inte

rnat

iona

len

Net

zwer

ken

ver-

anke

rt s

ind

» Q

ualit

ätsi

mag

e

» Z

ugan

g z

u G

renz

gän

ger

n

» W

isse

ns-

und

Tec

hno

log

ietr

ansf

er a

us d

en

Fors

chun

gsz

entr

en

» D

iens

tleis

tung

sang

ebo

te z

uges

chni

tten

auf

klei

ne U

nter

nehm

en (

Fina

nzb

erei

ch, M

arke

ting

)

» Fe

hlen

de

Pro

jekt

e zu

r P

osi

tioni

erun

g

d

er R

egio

n

» Fe

hlen

de

Die

nstle

istu

ngen

zur

Unt

er-

st

ützu

ng d

er lo

kale

n U

nter

nehm

en

» Im

age

eine

r «A

rbei

terr

egio

(P

rod

uktio

nsst

and

ort

)

» W

egzu

g v

on

Firm

en w

egen

feh

lend

en lo

kale

n

Die

nstle

istu

ngen

» G

renz

situ

atio

n

» K

nap

phe

it an

qua

lifiz

iert

en M

itarb

eite

rn

» Fe

hlen

des

urb

anes

Zen

trum

mit

Aus

stra

hlun

g

Sch

che

n

Ris

ike

n

23

Die

Vol

ksw

irts

chaf

tsdi

rekt

ion

des

Kan

tons

Neu

enbu

rg k

omm

t im

Rah

men

ein

er S

WO

T-A

naly

se fü

r de

n A

rc ju

rassi

en z

u fo

lgen

den

Erg

ebni

ssen

1 :

Ein

Nat

iona

ler

Inno

vati

onsp

ark

Bie

l/B

ienn

e ka

nn n

ach

Mei

nung

der

Aut

oren

ein

en s

tark

en B

eitr

ag z

ur U

mse

tzun

g de

r R

egio

nalp

olit

ik le

iste

n. E

r kö

nnte

Sch

wäc

hen

der

Reg

ion

ausg

leic

hen,

das

hei

sst i

nsbe

sond

ere

das

Fehl

en v

on

Pro

jekt

en z

ur P

osit

ioni

erun

g de

s Arc

jura

ssien

s und

das

Fe

hlen

von

wis

sens

inte

nsiv

en D

iens

tlei

stun

gsan

gebo

ten

für

Unt

erne

hmen

(z.B

. in

den

Ber

eich

en E

ngin

eeri

ng, F

inan

-ze

n, M

arke

ting

, Man

agem

ent).

Ein

Inn

ovat

ions

park

in B

iel

könn

te h

elfe

n, d

ie A

bwan

deru

ng v

on U

nter

nehm

en z

u br

emse

n un

d de

n W

isse

nstr

ansf

er z

wis

chen

For

schu

ng u

nd

Unt

erne

hmen

zu

förd

ern.

Der

nat

iona

le I

nnov

atio

nspa

rk

wär

e so

mit

kom

plem

entä

r zu

ber

eits

exi

stie

rend

en r

egio

-na

len

Pro

jekt

en (M

INN

OV

AR

C, I

NT

ER

RE

G I

V A

Fr

ance

-Sui

sse)

. Mit

telf

rist

ig m

üsst

e da

s P

roje

kt e

ines

na

tion

alen

Inn

ovat

ions

park

s in

Bie

l auc

h ei

n in

tegr

aler

B

esta

ndte

il di

eser

bes

tehe

nden

Vor

habe

n w

erde

n.

22

Page 13: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

2425

Me

hr

als

ein

Grü

nd

erz

en

tru

m

Die

Bed

arfs

abkl

ärun

g ze

igte

, das

s ei

n T

echn

olog

iepa

rk im

Si

nne

eine

s G

ründ

erze

ntru

ms,

wie

es

heut

e in

der

Sch

wei

z an

vie

len

Ort

en S

tand

ard

ist,

den

Ans

prüc

hen

der

Wir

t-sc

haft

in d

er R

egio

n B

iel n

icht

gen

ügt.

Ein

Nat

iona

ler

Inno

vati

onsp

ark

Bie

l/B

ienn

e m

uss

zwin

gend

Ang

ebot

e fü

r K

MU

s un

d fü

r G

ross

unte

rneh

men

mac

hen.

Daz

u ge

höre

n in

sbes

onde

re I

nnov

atio

nsze

llen

oder

die

Liv

ing

Lab

s, w

ie s

ie

im v

orlie

gend

en B

eric

ht im

Kap

itel z

ur K

onze

ptio

n vo

rges

chla

gen

wer

den,

ode

r au

ch e

in r

asch

er Z

ugan

g zu

L

abor

dien

stle

istu

ngen

inkl

usiv

e ei

ner

kom

pete

nten

In

terp

reta

tion

der

Mes

sres

ulta

te. D

er n

atio

nale

Inn

ovat

i-on

spar

k ve

rste

ht s

ich

som

it al

s Pl

attf

orm

, wel

che

den

Zug

ang

der

Unt

erne

hmen

zu

akad

emis

chem

Wis

sen

und

zu

Fors

chun

gsre

sulta

ten

verb

esse

rt u

nd d

amit

die

Inno

vati

ons-

fähi

gkei

t und

-tä

tigk

eit f

örde

rt.

Der

Nat

iona

le I

nnov

atio

nspa

rk B

iel/

Bie

nne

ist d

er T

eil

eine

s na

tion

alen

und

inte

rnat

iona

len

Inno

vati

ons-

Öko

sy-

stem

s. E

r ha

t sei

nen

Nuk

leus

in B

iel u

nd b

aut a

uf d

en

Stär

ken

der

regi

onal

en W

irts

chaf

t und

den

Ins

titu

tion

en fü

r L

ehre

und

For

schu

ng a

n de

r B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

und

de

r U

nive

rsitä

t Ber

n au

f. A

ls T

eil d

es I

nnov

atio

ns-Ö

kosy

-st

ems

stüt

zt s

ich

der

Inno

vati

onsp

ark

ab a

uf d

ie r

egio

nale

W

irts

chaf

t mit

eine

m h

ohen

Ant

eil a

n H

igh

Tec

h-Fi

rmen

in

den

Ind

ustr

iebe

reic

hen

Met

alle

rzeu

gung

und

-be

arbe

i-tu

ng, M

asch

inen

bau,

Ele

ktro

nik

und

Prä

zisi

onsm

echa

nik

sow

ie U

hren

. Die

se B

ranc

hen

mac

hen

im in

dust

riel

len

Sekt

or r

und

50 P

roze

nt a

us, s

owoh

l in

Bez

ug a

uf d

ie Z

ahl

der

Bes

chäf

tigt

en a

ls a

uch

hins

icht

lich

der

Arb

eits

stät

ten.

W

icht

ige

Indi

kato

ren

für

die

them

atis

che

Aus

rich

tung

des

St

ando

rts

sind

auc

h di

e be

steh

ende

n W

irts

chaf

tscl

uste

r: d

er

Prä

zisi

ons-

Clu

ster

, der

ICT

-Clu

ster

, der

Ene

rgie

-Clu

ster

un

d de

r M

edic

al-C

lust

er.

Zie

le d

er

vorl

ieg

en

de

n S

tud

ie

Die

vor

liege

nde

Mac

hbar

keit

sstu

die

wur

de v

on d

er V

olks

-w

irts

chaf

tsdi

rekt

ion

des

Kan

tons

Ber

n un

d de

r St

adt B

iel

vorg

esch

lage

n un

d m

itfi

nanz

iert

. Sie

wir

d au

ch w

eite

ren

inte

ress

iert

en K

reis

en z

ur V

erfü

gung

ges

tellt

. Mit

der

Stud

ie w

erde

n fo

lgen

de Z

iele

ver

folg

t:

1.

Aus

arbe

itun

g de

s L

eist

ungs

umfa

ngs

des

Stan

dort

s B

iel/

Bie

nne

für

den

nati

onal

en I

nnov

atio

nspa

rk;

2.

Bes

chre

ibun

g de

r an

gest

rebt

en/m

öglic

hen

Wer

tsch

öp-

fung

und

des

Nut

zens

für d

ie v

ersc

hied

enen

Sta

keho

lder

;

3.

Erm

ittl

ung

der

dazu

not

wen

dige

n In

fras

truk

tur,

inkl

. de

r rä

umlic

hen

Ent

wic

klun

g;

4.

Bes

chre

ibun

g m

öglic

her

Nah

tste

llen

zum

Um

feld

;

5.

Fest

legu

ng d

er O

rgan

isat

ion

des

Park

s, in

kl. A

ufga

ben

und

Pro

fil d

es P

arkm

anag

emen

ts;

6.

Aus

arbe

itun

g ei

nes

Bus

ines

spla

ns, i

nkl.

Mit

telb

edar

f un

d Fi

nanz

ieru

ng;

7.

Auf

zeig

en d

er n

otw

endi

gen

rech

tlic

hen

und

wei

tere

n R

ahm

enbe

ding

en;

8.

Aus

arbe

iten

eine

r R

oadm

ap b

etre

ffen

d K

onkr

etis

ieru

ng

und

Rea

lisie

rung

des

Sta

ndor

ts B

iel/

Bie

nne

für

den

nati

onal

en I

nnov

atio

nspa

rk.

Que

lle: B

FS, 2

00

9 (D

atum

der

Ver

öff

entl

ichu

ng)

Bra

nch

en

stru

ktu

r: «

Wis

sen

sin

ten

sive

» D

ien

stle

istu

ng

en

B

esch

äftig

te u

nd S

tand

ort

quo

tient

, 20

05

An

zah

l Be

sch

äft

igte

(V

ollz

eitä

qui

vale

nte)

85

231

50 0

00

10 0

00

1 0

00

87

Sch

wei

z: 4

16 3

03

Sta

nd

ort

qu

oti

en

t*

> 2,

0 1,

5–1

,9

1,0

–1,4

0,

5–0

,9

> 0,

5

Sch

wei

z: 1

,0*A

ntei

l Bes

chäf

tig

ter

eine

r B

ranc

he a

m

Bes

chäf

tig

tent

ota

l ein

er R

egio

n zu

m

ges

amts

chw

eize

risc

hen

Bes

chäf

tig

ten-

ante

il d

iese

r B

ranc

he a

m B

esch

äfti

gte

n-

tota

l der

Sch

wei

z

Que

lle: B

FS, 2

00

9 (D

atum

der

Ver

öff

entl

ichu

ng),

Ken

nzei

chnu

ng d

es A

rc ju

rass

ien

dur

ch d

ie A

uto

ren

Bra

nch

en

stru

ktu

r: «

Hig

h-T

ech

»-B

ran

che

nB

esch

äftig

te u

nd S

tand

ort

quo

tient

, 20

05

An

zah

l Be

sch

äft

igte

(V

ollz

eitä

qui

vale

nte)

15 4

99

5 0

00

1 0

00

100

1

Sch

wei

z: 1

68

64

6

Sta

nd

ort

qu

oti

en

t3

> 2,

0 1,

5–1

,9

1,0

–1,4

0,

5–0

,9

> 0,

5

Sch

wei

z: 1

,03 A

ntei

l Bes

chäf

tig

ter

eine

r B

ranc

he a

m

Bes

chäf

tig

tent

ota

l ein

er R

egio

n zu

m

ges

amts

chw

eize

risc

hen

Bes

chäf

tig

ten

-an

teil

die

ser

Bra

nche

am

Bes

chäf

tig

ten

-to

tal d

er S

chw

eiz

Page 14: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

Der

Nat

iona

le I

nnov

atio

nspa

rk B

iel/

Bie

nne

stre

bt d

ie

Scha

ffun

g ei

nes

Inno

vati

ons-

Öko

syst

ems

an, w

elch

es a

uf

den

best

ehen

den

Stär

ken

der

Reg

ion

aufb

aut u

nd in

sei

ner

Rei

feph

ase

gesa

mts

chw

eize

risc

he A

usst

rahl

ung

erre

iche

n so

ll. D

er I

nnov

atio

nspa

rk in

Bie

l ist

ein

inte

gral

er B

esta

nd-

teil

des

gesa

mts

chw

eize

risc

hen

Pro

jekt

es fü

r ei

nen

nati

o-na

len

Inno

vati

onsp

ark,

das

hei

sst,

der

Park

in B

iel k

oope

-ri

ert e

ng m

it de

n an

dere

n St

ando

rten

in d

iese

m V

erbu

nd.

Ein

zug

sge

bie

t

Unt

er d

er R

egio

n B

iel/

Bie

nne

wir

d ei

n E

inzu

gsge

biet

ve

rsta

nden

, wel

ches

im W

este

n bi

s m

inde

sten

s Y

verd

on, i

m

Ost

en b

is O

lten

und

im S

üden

bis

Thu

n re

icht

. Im

Nor

den

umfa

sst e

s de

n Ju

rabo

gen.

Mit

dem

Sta

ndor

t in

eine

r C

ité b

iling

ue h

at d

er N

atio

nale

Inn

ovat

ions

park

Bie

l/B

ienn

e di

e C

hanc

e, s

ich

als

Brü

cken

stad

t zw

isch

en d

en S

prac

hkul

-tu

ren

zu p

osit

ioni

eren

. Der

Nat

iona

le I

nnov

atio

nspa

rk

Bie

l/B

ienn

e ba

ut a

uf d

em W

unsc

h na

ch K

olla

bora

tion

auf

.

Er

über

schr

eite

t des

halb

– z

umin

dest

idee

ll –

alle

geo

gra-

phis

chen

Gre

nzen

. Mit

dem

Pro

jekt

ent

steh

t die

ein

mal

ige

Cha

nce,

ein

e ga

nzhe

itlic

he I

niti

ativ

e zu

sta

rten

, wel

che

auf

dem

heu

tige

n Z

eitg

eist

der

Zus

amm

enar

beit

aufb

aut,

um

Inno

vati

on u

nd W

erte

zu

scha

ffen

.

Ein

nat

iona

ler

Inno

vatio

nspa

rk in

Bie

l gen

erie

rt d

irek

t und

in

dire

kt A

rbei

tspl

ätze

und

förd

ert d

as lo

kale

und

kan

tona

le,

aber

auc

h da

s nat

iona

le W

irts

chaf

tsw

achs

tum

. Zie

l ist

die

na

chha

ltige

Sch

affu

ng v

on A

rbei

tspl

ätze

n. D

er F

okus

lieg

t ha

upts

ächl

ich

auf A

rbei

tspl

ätze

n, w

elch

e du

rch

die

Neu

an-

sied

lung

von

Unt

erne

hmen

und

dur

ch n

eue

Prod

ukte

en

tste

hen.

Der

Nat

iona

le I

nnov

atio

nspa

rk B

iel/

Bien

ne g

eht

wei

ter

als t

radi

tione

lle T

echn

opar

ks, w

elch

e in

der

Reg

el

als G

ründ

erze

ntre

n fü

r Ju

ngun

tern

ehm

en fu

nktio

nier

en.

Vie

lmeh

r w

ill d

ie I

nstit

utio

n T

eil e

ines

Öko

syst

ems a

us

loka

len,

nat

iona

len

und

inte

rnat

iona

len

Part

nern

und

St

akeh

olde

rn w

erde

n.

27

Konz

eptio

n de

s N

atio

nale

n In

nova

tions

park

s Bi

el/B

ienn

e

Inha

ltlic

he K

onz

eptio

n

��)*

+��*,

�-)�./

�*0�+

1�*2)

�#

!**-�32!-*�+�

1�*2)

�#�

�0�0

*�*0�+�

�*,�

���

./�)

+1�

*2)

�#�

����

���

�$���

�/

$���+

������

��

Der

Nat

iona

le In

nova

tions

par

k B

iel/

Bie

nne

im w

eite

ren

Um

feld

Page 15: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

28

In b

ezug

auf

die

Tei

lnah

me

der

Uni

vers

ität B

ern

geht

es d

abei

ni

cht u

m d

ie V

erle

gung

von

Ins

titut

en n

ach

Bie

l. V

ielm

ehr

soll

der

Inno

vatio

nspa

rk d

er O

rt se

in, w

o Fo

rsch

ungs

proj

ekte

in

der

Näh

e zu

r W

irts

chaf

t ang

esie

delt

wer

den

könn

en.

Zud

em b

iete

t der

Nat

iona

le I

nnov

atio

nspa

rk B

iel/

Bien

ne m

it se

inen

Lan

dres

erve

n au

ch d

ie C

hanc

e fü

r ei

ne A

usw

eitu

ng d

er

Fors

chun

gsko

oper

atio

nen

mit

der

Indu

stri

e.

Das

Beg

egnu

ngs-

und

Bes

uche

rzen

trum

: Ein

e w

icht

ige

Funk

tion

in e

inem

nat

iona

len

Inno

vatio

nspa

rk is

t es,

Rau

m

für

Beg

egnu

ngen

zw

isch

en M

ensc

hen

und

zwis

chen

Org

ani-

satio

nen

zu sc

haff

en. D

er B

egri

ff B

egeg

nung

s- u

nd B

esuc

her-

zent

rum

ver

wei

st d

enn

auch

nic

ht a

uf e

in e

inze

lnes

Geb

äude

, so

nder

n um

fass

t vie

lmeh

r ei

ne A

nzah

l von

Fun

ktio

nen,

w

elch

e an

unt

ersc

hied

liche

n St

elle

n lo

kalis

iert

sein

solle

n.

Bau

stei

ne k

önne

n se

in: d

as e

igen

tlic

he V

isito

r C

ente

r, K

onfe

renz

räum

e, W

orks

hop-

Räu

me,

Ber

atun

gszo

ne e

tc.

Im V

isito

r C

ente

r w

ird

der

Nat

iona

le I

nnov

atio

nspa

rk B

iel/

Bie

nne

als I

nstit

utio

n fü

r B

esuc

heri

nnen

und

Bes

uche

r er

lebb

ar g

emac

ht.

Das

Par

kman

agem

ent:

Das

Par

kman

agem

ent n

imm

t die

R

olle

der

Koo

rdin

atio

n un

d de

r St

akeh

olde

r-B

etre

uung

war

. D

ies u

mfa

sst s

owoh

l pra

ktisc

he F

unkt

ione

n vo

r Ort

, zum

Bei

spie

l di

e A

nsie

dlun

g vo

n U

nter

nehm

en im

Inno

vatio

nsze

ntru

m, a

ls

auch

Auf

gabe

n in

der

Ver

netz

ung

mit

der W

irts

chaf

t und

Po

litik

regi

onal

, nat

iona

l und

geg

eben

enfa

lls in

tern

atio

nal.

Zud

em st

ellt

das P

arkm

anag

emen

t die

Int

egra

tion

mit

den

ande

ren

Stan

dort

en d

es n

atio

nale

n In

nova

tions

park

s und

der

St

iftun

g Fo

rsch

ung

Schw

eiz

als g

emei

nsam

er T

räge

rsch

aft

sich

er.

Der

Inn

ovat

ions

park

in B

iel k

ann

auf e

iner

rei

chen

vor

han-

dene

n In

nova

tions

subs

tanz

auf

baue

n –

er st

arte

t kei

nesw

egs

bei N

ull.

Bie

l ver

fügt

scho

n he

ute

über

die

vol

lstä

ndig

e In

fras

truk

tur

eine

r au

sser

orde

ntlic

h in

nova

tive

n In

dust

rie-

stad

t, w

elch

e ne

bst d

er U

hren

indu

stri

e au

ch ü

ber

ein

gros

ses

Port

folio

von

Unt

erne

hmen

in d

en B

erei

chen

Prä

zisi

onst

ech-

nik,

Med

izin

alte

chni

k, I

nfor

mat

ions

- un

d T

elek

omm

unik

ati-

onst

echn

ik u

nd C

lean

tech

ver

fügt

. Bie

l hat

in d

er V

erga

ngen

-he

it w

iede

rhol

t sei

ne F

ähig

keit

bew

iese

n, si

ch n

ach

Kri

sen

neu

zu e

rfin

den.

Die

se se

ltene

Fäh

igke

it st

ellt

für

die

Inno

vatio

ns-

täti

gkei

t in

eine

m n

atio

nale

n In

nova

tions

park

ein

en w

ert-

volle

n St

ando

rtfa

ktor

dar

. Wei

ter

soll

nich

t ver

gess

en w

erde

n,

dass

sich

in d

er R

egio

n B

iel s

chon

heu

te d

iver

se a

uf I

nnov

a-tio

n sp

ezia

lisie

rte

Unt

erne

hmen

und

Org

anis

atio

n an

gesi

edel

t ha

ben,

so z

.B. d

ie F

irm

en C

reah

olic

und

Bra

inst

ore

(bei

de in

B

iel),

das

CSE

M (i

n N

euen

burg

) und

die

EM

PA (i

n T

hun)

.

Die

Ber

ner F

achh

ochs

chul

e bi

etet

zud

em sc

hon

heut

e A

usbi

l-du

ngsg

änge

in I

nnov

atio

nsm

anag

emen

t bis

auf M

aste

rstu

fe a

n.

Der

nat

iona

le I

nnov

atio

nspa

rk in

Bie

l ver

steh

t sic

h

» al

s In

nova

tion

snuk

leus

für

die

Stad

t und

die

Reg

ion

Bie

l;»

als

Mag

net f

ür lo

kale

und

reg

iona

le S

take

hold

er a

us

W

irts

chaf

t und

Wis

sens

chaf

t;»

als

Mitg

lied

eine

s na

tion

alen

und

inte

rnat

iona

len

In

nova

tion

snet

zwer

kes.

Das

Öko

syst

em d

es I

nnov

atio

nspa

rks

in B

iel s

etzt

sic

h au

s ve

rsch

iede

nen

inei

nand

ergr

eife

nden

Tei

lber

eich

en z

usam

-m

en. K

ern

des

Öko

syst

ems

ist d

er N

atio

nale

Inn

ovat

ions

-pa

rk B

iel/

Bie

nne

im e

nger

en S

inne

. Die

ser

ist e

ng v

erne

tzt

mit

der

Wir

tsch

aft i

n de

r R

egio

n so

wie

mit

der

ganz

en

Schw

eize

r W

irts

chaf

t. In

sbes

onde

re in

den

ber

eits

sta

rk in

de

r R

egio

n ve

rank

erte

n In

dust

rien

(Uhr

en, P

räzi

sion

stec

h-ni

k, M

ediz

inal

tech

nik,

Inf

orm

atio

ns-

und

Tel

ekom

mun

ika-

tion

stec

hnik

, Cle

anT

ech)

wir

d ei

ne g

esam

tsch

wei

zeri

sche

A

usst

rahl

ung

ange

stre

bt.

Hau

pte

lem

en

te

Der

Nat

iona

le I

nnov

atio

nspa

rk B

iel/

Bien

ne b

este

ht a

us v

ier

Hau

ptel

emen

ten.

Alle

Ber

eich

e er

gänz

en si

ch g

egen

seiti

g un

d st

ehen

in in

tens

ivem

Aus

taus

ch m

itein

ande

r:

» In

nova

tions

zent

rum

»

Ler

n- u

nd F

orsc

hung

szen

trum

» B

egeg

nung

s- u

nd B

esuc

herz

entr

um»

Park

man

agem

ent

Das

Inn

ovat

ions

zent

rum

: Tro

tz d

em B

egri

ff I

nnov

atio

ns-

zent

rum

ist h

ier n

icht

an

ein

Zen

trum

im S

inne

ein

es G

ebäu

des

zu d

enke

n. V

ielm

ehr i

st d

amit

eine

Anz

ahl i

nein

ande

rgre

ifen-

der F

unkt

ione

n ge

mei

nt, w

ie I

nnov

atio

nsze

llen,

Liv

ing

Lab

s od

er e

in S

pin-

off-

Park

, die

spät

er im

Det

ail b

eleu

chte

t wer

den.

D

as I

nnov

atio

nsze

ntru

m is

t dam

it de

r eig

entl

iche

Aus

löse

r von

In

nova

tione

n, d

a es

die

Ans

iedl

ung

von

inno

vati

ven

Unt

erne

h-m

en u

nd P

roje

kten

in d

er fr

ühen

Pha

se e

rmög

licht

. Daz

u ge

hört

neb

en d

er B

erei

tste

llung

von

Räu

men

auc

h di

e O

rgan

i-sa

tion

und

der B

etri

eb d

iese

r Fun

ktio

nen.

Das

Ler

n- u

nd F

orsc

hung

szen

trum

: Die

Ber

ner F

achs

chul

e so

wie

die

Uni

vers

ität B

ern

spie

len

im L

ern-

und

For

schu

ngs-

zent

rum

die

Sch

lüss

elro

lle. E

iner

seits

stel

len

sie

die

Funk

tion

der

Wis

sens

akku

mul

atio

n si

cher

, and

erer

seits

stel

len

sie

wic

htig

e In

fras

truk

ture

lem

ente

zur

Ver

fügu

ng, e

twa

spez

iali-

sier

te L

abor

s, A

ula,

Bib

lioth

ek/M

edia

thek

, Sitz

ungs

- un

d Sc

hulu

ngsr

äum

e. A

uch

als V

eran

stal

ter

von

Vor

träg

en u

nd

Kon

gres

sen

und

als E

rzeu

ger

eine

r at

trak

tive

n C

ampu

s-A

tmos

phär

e tr

agen

die

bei

den

Inst

itutio

nen

zum

«G

roov

des I

nnov

atio

nspa

rks b

ei. N

icht

zul

etzt

geh

en a

us d

en

Fors

chun

gsar

beite

n de

r H

ochs

chul

en a

uch

Spin

-off

s und

Jung

unte

rneh

men

her

vor,

wel

che

sich

im I

nnov

atio

nspa

rk

ansi

edel

n so

llen.

29

��)*

+��*,

�-)�./

�*0�+

1�*2)

�#

!**-�32!-*+�

1�*2)

�#�

$���������

��

���*

2��

�23)

2�$��

!*��

�2-)�

*�

�3#!�!�*�

�2)

��+

�*0�

03�2)

-�

4#��

�*2�

)+�

*�/

#�*�

,!�*�2+

��!�2�

*0�

.���2�)

%�!*,��2)!��

�����

�����

!��� "#$

�%&'�

#�,

2�./�

!.2�

�/)�

*�

$)51

!�!-*

%#3.

/'�

�.��

3*0����

�4�

.��3

*�2�

./�

4�*�2�

4��2�)�

,!�*�2+

��!�2�

*0�

.��#� )3!*+

�2-)��

.)�3

+/-�!.�

4!23�

$���

2$�1/����

1/�

��

�,�

�23,

2�!���

43*2'�

�)*�

,6�

*+

,-)��

�0�0

*�*0�+�

�*,�

���

./�)

+1�

*2)

�#�

������+

.���7�

Der

Inno

vatio

nsp

ark

in B

iel i

st T

eil e

ines

gro

ssen

Net

zwer

ks

�/�

!**-�32!-*+�

1-*��

�0�0

*�*0+

1-*��

$���������

��

�!�!*0�

�3��

�3��

!**-�

1����*�

��)�

�,�

-��!.���

�$!*+

-���

$3)4�

4#��

�!�!2-

)�.�

*2�

)�

�)3�

2�*0�+�

1-*��

�3��

!�!-

2/�4�

#�,

!3�2/

�4�

�2�,�*

+�2!�.

/����

8-/*�*�

�234

�+/-�,

�)�

#02'�

4--),

!+�*32

!-*�

!*�2!+�

2�2��

8-)4�

�/-$�

)--#��

4-*�+

�)�*

1�)-

-#�

3��3�

$)39

!�+

2)3*

+���)�

Vie

le T

eila

ufg

aben

– v

iele

Syn

erg

ien

��)*

+��*,

�-)�./

�*0�+

1�*2)

�#

!**-�32!-*�+

1�*2)

�#�

$���������

���

�./�6

�����!*

*�)

/3�

�,���

!**-�3

2!-*�$3)

4�

3���:��)��*,�!*

!2!3*2�

�-*�!*

*-�32!-*�*

�,3��$3)

4#3*

30�#

�*2

��)

!*,�2

�,!��*�2

18�)

4+$3

)2*�)

�6�

)�,�*

�$3)

4�/!*3�

�0�0

*�*0�+�

�*,�

���

./�)

+1�

*2)

�#�

3���:��)��-

*�

�0�0

*�*0�*

�18!�./

�*�

#�*

�./�*

��*,�

-)0

3*!�32

!-*�*

Hau

pte

lem

ente

im B

iele

r In

nova

tio

nsö

kosy

stem

*32

!-*3�

�)�

!**-�3

2!-*�$3)

4!��%

!�**��

�-43

���8

!)2�./

3�2��*,�

*�2

18�)

4�

*32

!-*3�

��8!)2�./

3�2��

�*,�*�2

18�)

4�

Nuk

leus

für

das

Bie

ler

Inno

vatio

nsö

kosy

stem

Page 16: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

30

basi

ert a

uf d

em A

nsat

z de

r C

olla

bora

tive I

nnov

atio

n vo

n Pe

ter

A. G

loor

: Er

beto

nt d

ie N

otw

endi

gkei

t ein

es st

rate

gisc

hen

Wis

sens

man

agem

ents

und

der

dam

it ve

rbun

dene

gez

ielte

A

ufba

u vo

n W

isse

nsne

tzw

erke

n. D

abei

wer

den

die

Zie

le u

nd

der

Rah

men

(z.B

. die

Reg

eln

der

Geh

eim

haltu

ng, d

er K

reis

de

r m

öglic

hen

Tei

lneh

mer

) dur

ch d

ie in

volv

iert

en W

irt-

scha

ftsp

artn

er fe

stge

legt

. Glo

or b

esch

reib

t die

Bed

eutu

ng d

es

Wis

sens

man

agem

ents

wie

folg

t:

«The

blo

od s

yste

m e

nerg

izes

the

hum

an b

ody,

but

the

hum

an

body

als

o ne

eds t

he n

ervo

us s

yste

m to

stee

r an

d su

perv

ise

its

vita

l fun

ctio

ns. S

imila

rily

, whi

le a

com

pany

’s lif

eblo

od f

low

s th

roug

h its

bus

ines

s pro

cess

es, t

he lo

ng te

rm h

ealth

of t

he

com

pany

dep

ends

in la

rge

part

on

its k

now

ledg

e fl

ow».

1

Die

Bet

onun

g de

r C

olla

bora

tive I

nnov

atio

n in

der

Um

setz

ungs

-ph

ase

von

neue

n T

echn

olog

ien

resu

ltier

t aus

der

Glo

balis

ie-

rung

des

Wis

sens

und

den

neu

en M

öglic

hkei

ten

der

Kom

mu-

nika

tion.

Glo

or o

pera

tiona

lisie

rt d

amit

das K

onze

pt d

er O

pen

Inno

vatio

n au

f Ebe

ne d

er F

orsc

hung

s- u

nd E

ntw

ickl

ungs

team

s.

Der

Gro

ove i

st e

in w

eich

er F

akto

r, de

r nic

ht e

xakt

gep

lant

und

vo

rgeg

eben

wer

den

kann

. Er i

st a

ber s

ehr w

ohl b

eein

fluss

bar.

Die

W

ahl d

er g

eleb

ten

Kul

tur v

erla

ngt d

esha

lb e

inen

bew

usst

en

Ent

sche

id. D

ie A

tmos

phär

e en

tste

ht e

iner

seits

dur

ch d

ie A

rt u

nd

Wei

se, w

ie si

ch d

ie P

erso

nen

verh

alte

n un

d w

ie si

e m

itein

ande

r um

gehe

n. A

nder

seits

wird

der

Gro

ove b

estim

mt d

urch

die

M

ischu

ng u

nd H

eter

ogen

ität d

er b

etei

ligte

n Pe

rson

en. U

m d

en

Gro

ove z

u be

einf

luss

en u

nd z

u fo

rmen

mus

s also

das

Ver

halte

n de

r be

teili

gten

Per

sone

n be

einf

luss

t wer

den

sow

ie d

ie H

eter

ogen

ität

bew

irts

chaf

tet w

erde

n. D

ie w

icht

igst

en E

influ

ssgr

össe

n sin

d:

» de

r C

hara

kter

der

bet

eilig

ten

Pers

onen

dere

n in

divi

duel

le Z

iele

der

Frei

raum

der

Bet

eilig

ten;

» di

e ge

ltend

en R

egel

n;»

die

Anf

angs

bedi

ngun

gen

des S

yste

ms –

die

ers

te

G

ener

atio

n is

t ent

sche

iden

d;»

eine

insp

irie

rend

e U

mge

bung

– m

an m

uss g

erne

im

Inno

vatio

nspa

rk se

in;

1 Pet

er A

. Glo

or,

Sw

arm

Cre

ativ

ity

– C

om

pet

itive

Ad

vant

age

thro

ugh

Co

llab

ora

tive

Inno

vatio

n N

etw

ork

s, N

ew Y

ork

20

06,

S.1

6.

» di

e A

nrei

ze (I

ncen

tives

);»

ein

inte

gral

es A

ngeb

ot v

on k

oste

ngün

stig

en S

uppo

rt-

fu

nktio

nen.

All

dies

e Pa

ram

eter

sind

dur

ch d

as P

arkd

esig

n un

d da

s Pa

rkm

anag

emen

t wes

entl

ich

beei

nflu

ssba

r. Fü

r de

n ge

plan

ten

Inno

vatio

nspa

rk in

Bie

l kön

nte

der

gew

ünsc

hte

Gro

ove w

ie

folg

t pos

tulie

rt w

erde

n:

Der

Nat

iona

le I

nnov

atio

nspa

rk B

iel/

Bie

nne

....

» ...

. gib

t Kra

ft (P

ower

): D

azu

ist f

ür a

usre

iche

nde

Ruh

e bz

w.

für

Erh

olun

gs-

und

Flan

ierr

äum

e zu

sorg

en. I

deen

müs

sen

ruhe

n un

d sp

äter

wie

der

aufg

enom

men

wer

den

könn

en

(«Id

een-

Gär

tank

»).

» ...

gib

t Sch

ub (P

ush)

: Es i

st w

icht

ig, d

ass I

deen

und

In

form

atio

nen

mög

lichs

t off

en u

nd fr

ei f

liess

en k

önne

n; e

s br

auch

t ein

e gu

te B

alan

ce z

wis

chen

Geh

eim

nisk

räm

erei

un

d of

fene

r In

form

atio

n. E

s ist

kla

r, da

ss e

s ver

trau

liche

In

form

atio

nen

gibt

, wel

che

gesc

hütz

t wer

den

müs

sen.

E

bens

o gi

bt e

s hei

kle

Proj

ektp

hase

n, w

elch

e de

n R

ückz

ug

aus d

er Ö

ffen

tlic

hkei

t erf

orde

rn. D

ie G

ehei

mha

ltung

soll

jedo

ch d

ie A

usna

hme

und

nich

t die

Reg

el se

in.

Zur

of

fene

n K

ultu

r ge

hört

ebe

nfal

ls, d

ass m

an E

rfol

ge

gem

eins

am fe

iert

und

Sto

lz e

ntw

icke

lt, T

eil d

es I

nnov

ati-

onsp

arks

zu

sein

. Daz

u m

üsse

n O

rte

und

Anl

ässe

ge-

scha

ffen

wer

den,

die

stim

ulie

ren.

Sti

chw

orte

daz

u si

nd:

Res

taur

ants

, Caf

eter

ias u

nd G

elat

eria

s; E

vent

s wie

D

ebat

tierc

lubs

und

Fee

dbac

kpod

ien,

Vor

träg

e, K

ongr

esse

un

d N

etw

orki

ng-A

nläs

se; a

ber

auch

ein

«Sc

hwar

zes

Bre

tt»

für

Idee

n od

er d

ie S

uche

von

Ges

innu

ngsg

enos

sen

und

Ges

chäf

tspa

rtne

rn. D

erar

tige

Ele

men

te k

önne

n so

woh

l phy

sisc

h al

s auc

h vi

rtue

ll im

plem

entie

rt se

in, i

m

Idea

lfall

gibt

es b

eide

s. »

... is

t ein

Ort

, wo

man

ger

ne is

t: H

ier

soll

man

sich

woh

l fü

hlen

, es s

oll t

he p

lace

to b

e sei

n. E

ine

erst

klas

sige

Lag

e in

de

r St

adt e

rlei

chte

rt d

ies.

Daz

u ge

hört

abe

r au

ch e

ine

ansp

rech

ende

arc

hite

kton

isch

e G

esta

ltung

(was

nic

ht

zwin

gend

teue

r se

in m

uss,

jedo

ch in

jede

m F

all w

ohl-

über

legt

).

Atm

osp

re («

Gro

ove»

)

Sein

e A

tmos

phär

e is

t ein

wes

entl

iche

r E

rfol

gsfa

ktor

für

eine

n In

nova

tions

stan

dort

. Wen

n de

r Gro

ove s

tim

mt,

verf

ügt d

er

Inno

vatio

nspa

rk ü

ber

eine

hoh

e E

igen

dyna

mik

und

dam

it ei

ne

dem

ents

prec

hend

pos

itive

Wir

kung

auf

die

Res

ulta

te. W

as

dam

it ge

mei

nt is

t, lä

sst s

ich

anha

nd e

iner

Ana

logi

e zu

r M

usik

er

klär

en: O

b K

lass

ik o

der

Jazz

– im

mer

spie

lt ei

n O

rche

ster

ha

rmon

isch

zus

amm

en. D

ie A

rt u

nd W

eise

des

Mus

izie

rens

is

t abe

r ko

mpl

ett u

nter

schi

edlic

h: B

ei d

en k

lass

isch

en

Mus

iker

n w

ird

inte

nsiv

gep

robt

, die

Har

mon

ie w

ird

nach

ge

naue

n V

orga

ben

verf

eine

rt. B

ei d

en Ja

zzm

usik

ern

hing

egen

ge

ht e

s um

Im

prov

isat

ion

und

die

krea

tive

Ges

taltu

ng d

es

Prog

ram

ms.

Bei

de A

rten

von

Mus

ik b

rauc

hen

aber

ein

gut

es

Ver

stän

dnis

der

Mus

ik, D

iszi

plin

und

tech

nisc

hes K

önne

n;

der

Gro

ove i

st a

ber

ganz

unt

ersc

hied

lich.

Der

Nat

iona

le I

nnov

atio

nspa

rk B

iel/

Bien

ne is

t als

Jazz

band

zu

vers

tehe

n: E

r so

ll in

der

Lag

e se

in, s

chne

ll ne

ue M

usik

er (z

.B.

Star

t-up

s) u

nd I

nstr

umen

te (z

.B. T

echn

olog

ien,

Pro

dukt

e) z

u in

tegr

iere

n un

d zu

förd

ern.

Das

Kon

zept

für

die

Kul

tur

31

Klas

sisc

hes

Orc

hest

er: O

rgan

isat

ion

und

Zusa

mm

ensp

iel a

ls E

rfol

gsfa

ktor

enJa

zz: I

mpr

ovis

atio

n un

d Zu

sam

men

spie

l als

Erf

olgs

fakt

oren

Wis

sens

tran

sfer

als

Ner

vens

yste

m, Q

uelle

: Pet

er A

. Glo

or, 2

006,

S. 1

6 Ko

llabo

rativ

e N

etzw

erke

in d

er U

nter

nehm

ung,

Que

lle: P

eter

Glo

or, 2

006,

S. 4

2

Page 17: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

32

Iden

tifi

zier

ung

»

Mitg

liede

r de

s Inn

ovat

ions

park

s tra

gen

eine

n Pe

rson

en-

Bat

ch m

it Fa

rbco

de je

nac

h G

rupp

enzu

gehö

rigk

eit.

Der

V

orna

me

ist g

ross

ges

chri

eben

, so

dass

er

auch

aus

ein

iger

E

ntfe

rnun

g ge

lese

n w

erde

n ka

nn. E

s her

rsch

t das

Pri

nzip

de

s Duz

ens.

»

Der

Bat

ch g

ibt Z

utri

tt z

u de

n öf

fent

liche

n R

äum

en im

In

nova

tions

park

, z.B

. in

eine

zen

tral

e C

afet

eria

ein

es

Geb

äude

s. Z

ur S

tim

ulie

rung

des

info

rmel

len

Aus

taus

ches

nnte

z.B

. für

jede

n B

atch

-Trä

ger

eine

bes

tim

mte

Anz

ahl

Kaf

fees

sub

vent

ioni

ert w

erde

n, so

das

s er

zum

Bes

uch

des

Geb

äude

s mot

ivie

rt w

ird.

Dri

ttnu

tzer

»

Wic

htig

sind

Sitz

ungs

zim

mer

in u

nmitt

elba

rer

Bah

nhof

s-nä

he, d

amit

die

(ext

erne

n) B

esuc

her

auch

für

kurz

e B

espr

echu

ngen

ger

ne n

ach

Bie

l kom

men

Si

tzun

gszi

mm

er w

erde

n gü

nsti

g an

gebo

ten

und

steh

en

auch

ad

hoc

zur

Ver

fügu

ng, s

olan

ge si

chtb

ar is

t, w

er si

ch

mit

wem

triff

t. W

er d

iese

Off

enhe

it ni

cht w

ill, m

uss f

ür

die

Dis

kret

ion

beza

hlen

Im

Vis

itor

Cen

ter

gibt

es I

nfor

mat

ione

n zu

m I

nnov

atio

ns-

park

. Alle

nfal

ls k

önne

n au

ch I

nfor

mat

ions

tafe

ln in

den

St

rass

en d

em I

nnov

atio

nspa

rk e

in G

esic

ht g

eben

(evt

l. au

ch in

tera

ktiv

e).

Der

Nat

iona

le I

nnov

atio

nspa

rk B

iel/

Bien

ne k

ann

nich

t auf

ei

nen

Schl

ag g

esch

affe

n w

erde

n. E

r wir

d sic

h üb

er v

ersc

hie-

dene

Stu

fen

entw

icke

ln. I

n ei

ner e

rste

n E

ntw

ickl

ungs

phas

e dü

rfte

er n

och

klei

n un

d üb

erbl

ickb

ar se

in u

nd e

ine

eher

fa

mili

äre

Atm

osph

äre

aufw

eise

n. S

päte

r dür

ften

ein

e gr

össe

re

Anz

ahl v

on A

nläs

sen

und

neue

Par

tner

die

Atm

osph

äre

präg

en.

In e

iner

dri

tten

Ent

wic

klun

gsst

ufe

ist z

u er

war

ten,

das

s das

M

anag

emen

t von

An-

und

Aus

siedl

unge

n zu

m p

räge

nden

Fa

ktor

wir

d un

d sic

h ei

n D

ealfl

ow b

etre

ffen

d N

eugr

ündu

ngen

ei

nste

llt. S

o en

tste

ht sc

hlus

send

lich

ein

stab

iles u

nd a

usba

lan-

cier

tes i

nnov

ativ

es u

nd w

irts

chaf

tlic

hes Ö

kosy

stem

. Es i

st

wic

htig

, das

s für

die

ver

schi

eden

en E

ntw

ickl

ungs

stuf

en

unte

rsch

iedl

iche

Reg

eln

gelte

n: D

er G

roov

e ist

als

o ak

tiv

und

dyna

mis

ch z

u pf

lege

n.

Posi

tio

nie

run

g u

nd

Am

bit

ion

Mit

der

Inst

itutio

n de

s nat

iona

len

Inno

vatio

nspa

rks w

erde

n in

de

r Sc

hwei

z ne

ue Ö

kosy

stem

e fü

r di

e In

nova

tion

gesc

haff

en.

Die

Par

ks in

Düb

endo

rf, B

iel/

Bien

ne u

nd a

llfäl

ligen

and

eren

St

ando

rten

solle

n A

nzie

hung

spun

kte

sein

für

neug

ieri

ge

Men

sche

n, w

elch

e in

ein

er e

inm

alig

en A

tmos

phär

e ar

beite

n un

d in

tere

ssan

te P

ersö

nlic

hkei

ten

tref

fen

wol

len.

Die

A

mbi

tion

ist,

mit

den

Park

s ein

e st

arke

Aus

stra

hlun

g zu

er

reic

hen.

Die

Sta

ndor

te k

oope

rier

en e

ng m

itein

ande

r. D

urch

ei

ne A

rt «

WE

F-E

ffekt

» so

ll es

mit

der

Zei

t zum

gut

en T

on in

de

r W

irts

chaf

t geh

ören

, im

nat

iona

len

Inno

vatio

nspa

rk

vert

rete

n zu

sein

. D

er S

tand

ort B

iel/

Bien

ne b

aut a

uf d

en b

este

hend

en S

tärk

en

der

Reg

ion

auf.

Zie

l ist

es,

an d

iese

m S

tand

ort d

ie I

nnov

ati-

onst

ätig

keit

und

-fäh

igke

it de

r in

volv

iert

en F

irm

en z

u st

ärke

n.

Die

them

atis

che

Aus

rich

tung

wir

d pr

imär

auf

die

scho

n be

steh

ende

n in

dust

riel

len

Clu

ster

aus

geri

chte

t:»

Pr

äzis

ions

-Clu

ster

mit

75 M

itglie

dern

(Sta

ndor

t Bie

l, re

gion

al a

usge

rich

tet)

»

ICT

-Clu

ster

mit

meh

r al

s 200

Mitg

liede

rn (S

tand

ort B

ern,

re

gion

al a

usge

rich

tet)

»

Ene

rgie

-Clu

ster

mit

331

Mitg

liede

rn (S

tand

ort B

ern,

ge

sam

tsch

wei

zeri

sch

ausg

eric

htet

M

edic

al-C

lust

er m

it 19

6 M

itglie

dern

(Sta

ndor

t Ber

n,

gesa

mts

chw

eize

risc

h au

sger

icht

et)

Auf

Ebe

ne d

er B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

in B

iel z

eige

n fo

lgen

de B

eisp

iele

aus

der

akt

uelle

n an

gew

andt

en F

orsc

hung

in

halt

liche

Pos

itio

nier

ungs

mög

lichk

eite

n au

f:

Tec

hnol

ogie

am

Men

sche

M

ediz

inte

chni

B

iom

etri

e –

Aut

hent

ifiz

ieru

ng»

C

ompu

ter

Wah

rneh

mun

g un

d V

irtu

elle

Rea

lität

Mob

ile I

nfor

mat

ions

gese

llsch

aft

»

Mob

ile K

omm

unik

atio

nste

chno

logi

en»

IC

T-b

ased

Man

agem

ent

» ...

zie

ht d

ie M

ensc

hen

an: D

er P

ark

posit

ioni

ert s

ich

als

Gas

tgeb

er u

nd z

ieht

nat

iona

le A

nläs

se a

n. D

ank

der

geog

raph

isch

en L

age

zwis

chen

Deu

tsch

schw

eiz

und

Rom

andi

e un

d de

r he

rvor

rage

nden

Ver

kehr

sanb

indu

ng

von

Bie

l ist

es m

öglic

h, z

u V

eran

stal

tung

en T

eiln

ehm

ende

so

woh

l aus

der

deu

tsch

en a

ls a

uch

aus d

er fr

anzö

sisc

hen

Spra

chre

gion

ein

zula

den.

Des

weg

en is

t der

Nat

iona

le

Inno

vatio

nspa

rk B

iel/

Bien

ne n

icht

nur

the p

lace

to b

e, so

nder

n au

ch th

e pla

ce to

go.

» ...

ist i

nspi

rier

end:

Der

Par

k is

t ein

Ort

, der

am

Tag

und

in

der

Nac

ht le

bt, i

n de

m im

mer

etw

as lä

uft.

Anl

ässe

ve

rsch

iede

nste

r A

rt h

aben

in d

iese

m K

onte

xt ih

re

Bed

eutu

ng. A

uch

Kun

st in

ihre

n un

ters

chie

dlic

hste

n Fo

rmen

ist e

inzu

bezi

ehen

. Im

Rah

men

der

Ber

ner

Fa

chho

chsc

hule

gib

t es e

ine

Kun

stho

chsc

hule

, die

daf

ür

berü

cksi

chti

gt w

erde

n kö

nnte

. Kün

stle

r si

nd V

orbi

lder

so

woh

l in

ihre

r K

reat

ivitä

t als

auc

h in

der

Zäh

igke

it, m

it de

r si

e ih

re P

roje

kte

verf

olge

n. A

nläs

se k

önne

n ab

er a

uch

fach

liche

r N

atur

sein

, zum

Bei

spie

l Ref

erat

e, K

ongr

esse

od

er N

etw

orki

ng-P

latt

form

en.

» ...

ist d

iffer

enzi

ert:

Im I

nnov

atio

nspa

rk so

ll es

kei

ne

«Ein

heits

kost

» ge

ben;

es s

oll «

Leb

ensr

äum

e» fü

r un

ters

chie

dlic

he «

Tie

rart

en»

wie

in e

inem

Bio

top

gebe

n.

Cra

zyne

ss un

d ei

ne K

ultu

r de

s «w

ilden

Hau

fens

» so

ll m

it ei

nem

Bus

ines

s-M

inds

et u

nd k

lare

r Fo

kuss

iert

heit

amal

gam

iert

wer

den.

Sel

bsto

rgan

isat

ion

und

form

ale

Stru

ktur

en si

nd d

esha

lb in

ein

Gle

ichg

ewic

ht z

u br

inge

n.

Daz

u ge

hört

zum

Bei

spie

l ein

e gu

te D

urch

mis

chun

g vo

n Ju

nior

s und

Sen

iors

ode

r ei

ne d

urch

mis

chte

Nut

zung

mit

Arb

eit,

Kul

tur

und

Woh

nen.

Re

ge

ln u

nd

Gru

nd

sätz

e

Dre

i Ebe

nen

müs

sen

inte

grie

rend

inei

nand

er g

reife

n: E

rste

ns d

ie

Ebe

ne d

er p

hysis

chen

Um

setz

ung

(Bri

ck a

nd M

orta

r), z

wei

tens

di

e E

bene

der

Akt

ivitä

ten

im In

nova

tions

park

(z. B

. Kon

gres

se,

Eve

nts)

und

dritt

ens d

ie E

bene

der

Info

rmat

ione

n (d

arun

ter

subs

umie

ren

sich

etw

a di

e vo

rhan

dene

n D

aten

, das

Net

zwer

k de

r M

itglie

der,

der A

uftr

itt u

nd d

ie P

räse

nz in

Inte

rnet

und

den

M

edie

n). A

uf d

iese

n dr

ei E

bene

n m

üsse

n R

egel

n ge

lten,

die

au

fein

ande

r abg

estim

mt s

ind.

Bei

spie

lhaf

t sol

len

hier

ein

paa

r m

öglic

he R

egel

n bz

w. G

rund

sätz

e fo

rmul

iert

wer

den:

Subv

enti

onen

»

Stre

nge

Reg

eln:

Was

nic

ht le

bens

fähi

g is

t, w

ird

nich

t kü

nstl

ich

am L

eben

erh

alte

n. S

tart

-ups

solle

n si

ch z

uers

t ei

nen

solid

en F

inan

zpar

tner

suc

hen;

pro

gres

sive

Mie

tzin

-se

n; A

usw

ahlv

erfa

hren

für

Stip

endi

en; V

orte

ile fü

r ei

ne

besc

hrän

kte

Zei

t; Z

wis

chen

resu

ltate

ver

tret

en. A

bwei

-ch

unge

n vo

m S

oll m

üsse

n ze

itnah

kor

rigi

ert w

erde

n.

Aus

sied

lung

»

Zur

Aus

sied

lung

auf

gefo

rder

t wir

d, w

er z

u gr

oss o

der

zu

lang

e da

bei i

st, k

eine

n B

eitr

ag a

n G

emei

nsch

aft l

eist

et

bzw

. zu

sehr

mit

sich

selb

st b

esch

äfti

gt is

t. D

as P

arkm

a-na

gem

ent h

ilft,

eine

n Pl

atz

in e

inem

and

eren

Are

al v

on

Bie

l zu

find

en (z

.B. i

m A

real

Güt

erba

hnho

f SBB

ode

r B

özin

genf

eld-

Wes

t).

Bew

illig

unge

Pr

inzi

p de

s One

Off

ice: A

lle e

rfor

derl

iche

n B

ewill

igun

gen

solle

n ze

ntra

l bei

m P

arkm

anag

emen

t erh

ältl

ich

sein

D

as P

arkm

anag

emen

t dar

f im

Per

imet

er d

es I

nnov

atio

ns-

park

s Son

derb

ewill

igun

gen

erte

ilen,

insb

eson

dere

auc

h fü

r di

e E

rste

llung

von

Pro

toty

pen.

»

D

as P

arkm

anag

emen

t ste

llt d

abei

sich

er, d

ass d

er G

roov

e ni

cht v

on B

ürok

ratie

übe

rwuc

hert

wir

d. A

us d

iese

m

Gru

nd m

uss d

arau

f gea

chte

t wer

den,

das

s die

adm

ini-

stra

tive

n A

bläu

fe lo

gisc

h, sc

hlan

k un

d un

büro

krat

isch

ge

stal

tet w

erde

n.

Rau

man

ordn

ung

»

Kla

re A

ufte

ilung

: Arb

eite

n w

ird

in d

en u

nter

en G

esch

osse

n ge

plan

t, W

ohne

n ob

en.

»

Inne

rhal

b de

s Inn

ovat

ions

park

s gib

t es e

ine

«rei

ne K

onze

pt-

zone

»; d

.h. h

ier w

erde

n nu

r Pro

toty

pen

gefe

rtig

t. E

ine

allfä

llige

Ser

ienf

abri

katio

n w

ird

in a

nder

en E

ntw

ickl

ungs

-ge

biet

en v

on B

iel (

z.B.

Are

al G

üter

bahn

of S

BB o

der

Bözi

ngen

feld

-Wes

t) an

gesie

delt.

Inne

rhal

b de

r Kon

zept

zone

ist

kei

n L

ager

raum

erl

aubt

Fu

ssgä

nger

zone

: Nur

Vel

os u

nd E

lekt

rofa

hrze

uge

sind

ge

stat

tet (

auch

Pro

toty

pen)

E

s wir

d da

rauf

gea

chte

t, da

ss n

ur m

inim

ale

Tra

nspo

rte

nöti

g si

nd.

33

Page 18: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

3435

»

Iden

tity

, Sec

urit

y an

d P

riva

cyP

rodu

ktio

nste

chni

L

aser

und

Pho

toni

W

erks

toff

e un

d O

berf

läch

ente

chno

logi

M

echa

tron

ik

Ene

rgie

, Ver

kehr

, Mob

ilit

ät»

E

nerg

ieef

fizi

ente

Per

man

entm

agne

tant

rieb

V

erbr

ennu

ngsm

otor

en u

nd A

bgas

tech

nik

»

Fahr

zeug

sich

erhe

it un

d -m

echa

nik

Erg

änze

nd z

u de

n st

rate

gisc

hen

The

men

schw

erpu

nkte

n so

ll au

ch d

as P

oten

zial

der

reg

iona

len

Bild

ungs

- un

d Fo

rsch

ungs

-in

stit

utio

nen

genu

tzt w

erde

n. S

o be

inha

lten

die

folg

ende

n sp

ezif

isch

en T

hem

enge

biet

e eb

enfa

lls in

tere

ssan

te P

ersp

ek-

tive

n fü

r ei

nen

nati

onal

en I

nnov

atio

nspa

rk:

»

Aut

omob

iltec

hnik

(Ber

ner

Fach

hoch

schu

le) z

usam

men

m

it E

nerg

ie u

nd L

uft-

und

Rau

mfa

hrt

»

Hol

ztec

hnik

(Ber

ner

Fach

hoch

schu

le) z

usam

men

mit

Ene

rgie

Die

Zw

eckm

ässi

gke

it d

er p

rimär

en t

hem

atis

chen

Aus

richt

ung

wird

auc

h d

urch

die

Bra

nche

npo

sitio

nier

ung

der

Reg

ion

Bie

l-S

eela

nd u

nter

stric

hen

Que

lle: B

FS B

etri

ebsz

ählu

ng, U

BS

Wea

lth M

anag

emen

t R

esea

rch

Bra

nch

en

po

siti

on

ieru

ng

de

r R

eg

ion

Bie

l-S

ee

lan

dVe

rgle

ich

der

Bes

chäf

tigte

nant

eile

in d

er R

egio

n m

it C

H

Che

mie

/Pha

rma

Ban

ken

/Ver

sich

erun

gen

Info

rmat

ikd

iens

te

Die

nstl.

für

Unt

ern.

Ener

gie

Imm

ob

ilien

Tele

kom

mun

ikat

ion

Mas

chin

enb

au

Elek

tro

Uhr

enin

dus

trie

Kun

stst

off

eN

ahru

ngsm

ittel

Ges

und

heits

wes

en

Pap

ier/

Verla

g &

Dru

ck

Met

allin

dus

trie

Gro

ssha

ndel

Aut

og

ewer

be

Text

il

Gas

tgew

erb

e

Ho

lz

Bau

gew

erb

e

Det

ailh

and

el

An

teil

Re

gio

n <

Sch

we

iz

An

teil

Re

gio

n >

Sch

we

iz

un

terv

ert

rete

n

gu

t p

osi

tio

nie

rt

üb

erv

ert

rete

n

ho

ch

tie

fWachstumspotenzial

Un

ive

rsit

ät

Ba

sel

ww

w.u

nib

as.

chU

niv

ers

itä

t Fr

eib

urg

ww

w.u

nif

r.ch

Un

ive

rsit

ät

Be

rnw

ww

.un

ibe

.ch

Un

ive

rsit

ät

Ne

uch

âte

lw

ww

.un

ine

.ch

Uni

u. E

PFL

Laus

anne

ww

w. u

nil.c

hw

ww

. ep

fl.ch

Inte

rdis

zip

linär

es In

stitu

t für

Eth

ik u

nd

Men

sche

nrec

hte

http

://w

ww

.uni

fr.c

h/un

i/de

/int

erfa

culta

ire.p

hp

Inte

rfak

ultä

res

Inst

itut f

ür O

st- u

nd O

stm

itte

l-eu

rop

a ht

tp:/

/uni

fr.c

h/i

icee

/de

/

IFF-

Inst

itut f

ür F

amili

enfo

rsch

ung

und

-ber

atun

g ht

tp:/

/ww

w.u

nifr

.ch

/iff

/

iimt i

nter

natio

nal i

nstit

ute

of m

anag

emen

t in

tech

nolo

gy

ww

w.ii

mt.

ch

émaf

, éco

le d

e m

ultim

édia

et d

’art

de

Frib

our

g w

ww

.em

af.c

h

Glio

n In

stitu

t de

haut

es é

tud

es

ww

w.g

lion.

ch

Inst

itut f

ür S

po

rtht

tp:/

/ww

w.u

nifr

.ch

/sp

ort

/de

/ind

ex.p

hp

Wel

trau

mfo

rsch

ung

und

Pla

neto

log

ie (

WP

) w

ww

.phi

m.u

nib

e.ch

AR

TOR

G (

Art

ifici

al O

rgan

Cen

ter f

or

Bio

med

ical

Eng

inee

ring

Res

earc

h)

ww

w.a

rto

rg.u

nib

e.ch

ITI-

Fors

chun

gsi

nstit

ut f

ür D

enta

l- un

d S

kele

ttb

iolo

gie

w

ww

.iti.u

nib

e.ch

Theo

do

re K

och

er In

stitu

t (im

mun

e ce

ll m

igra

tion,

vas

cula

r mo

rpho

gen

esis

) w

ww

.tki

.uni

be.

ch

MEM

Res

earc

h C

ente

r (In

stitu

t Mau

rice

E.

Mül

ler)

– F

ors

chun

gsz

entr

um f

ür o

rtho

päd

isch

e C

hiru

rgie

w

ww

.mem

cent

er.u

nib

e.ch

Ast

rono

mis

ches

Inst

itut

ww

w.a

iub

.uni

be.

ch

Inst

itute

fo

r The

ore

tical

Phy

sics

http

://w

ww

.itp

.uni

be.

ch/

imt-

inst

itut d

e m

icro

tech

niq

ue

ww

w2.

unin

e.ch

/im

t

Inst

itut d

e M

athé

mat

ique

s w

ww

2.un

ine.

ch/m

ath

/pag

e747

3.hm

tl

Inst

itute

fo

r The

ore

tical

Phy

sics

w

ww

.uni

ne.c

h/p

hys/

hom

e.ht

ml

Inst

itut d

e ch

imie

ww

w2.

unin

e.ch

/chi

m/p

age8

927.

htm

l

Inst

itut d

e g

éolo

gie

et d

’hyd

rog

éolo

gie

ww

w2.

unin

e.ch

/Jah

ia/G

eolo

gy/

site

/geo

log

ie/

lang

/fr

Inst

itut d

e b

iolo

gie

ww

w2.

unin

e.ch

/rec

herc

he/p

age2

4526

.htm

l

Neb

en d

er B

ranc

heno

rient

ieru

ng k

önn

en a

uch

aus

den

Stä

rken

der

Ho

chsc

hule

n in

der

Reg

ion

erg

änze

nde

inha

ltlic

he S

chw

erp

unkt

e g

ebild

et w

erd

en.

Que

lle: V

OL

/bec

o, E

ing

abe

an V

erei

n M

SFS

(19

. Mär

z 20

09

)

»

Spor

twis

sens

chaf

ten

(Eid

genö

ssis

che

Hoc

hsch

ule

für

Spor

t Mag

glin

gen

EH

SM) z

usam

men

mit

Life

Sci

ence

A

stro

phys

ik (U

nive

rsitä

t Ber

n) z

usam

men

mit

Luf

t- u

nd

Rau

mfa

hrt

»

Nan

otec

hnol

ogie

(CSE

M, N

euch

âtel

) zus

amm

en m

it M

ediz

inte

chni

kM

it de

r A

usri

chtu

ng d

es B

iele

r In

nova

tion

spar

ks w

ird

eine

si

nnvo

lle E

rgän

zung

des

the

mat

isch

en S

pekt

rum

s fü

r de

n na

tiona

len

Inno

vatio

nspa

rk a

nges

treb

t. Ü

bers

chne

idun

gen

– et

wa

mit

der A

usri

chtu

ng d

es S

tand

orts

Düb

endo

rf in

den

B

erei

chen

Med

izin

, Ene

rgie

, Luf

t- u

nd R

aum

fahr

t – s

ind

erw

ünsc

ht, k

önne

n si

e do

ch w

ertv

olle

Syn

ergi

en f

ür d

ie

Zus

amm

enar

beit

zwis

chen

den

Sta

ndor

ten

scha

ffen

.

Die

Trä

ger

der

Am

biti

onD

ie A

mbi

tion

für

den

Nat

iona

len

Inno

vati

onsp

ark

Bie

l/B

ienn

e er

ford

ert e

ine

brei

te A

bstü

tzun

g in

der

Reg

ion.

D

abei

ste

hen

im V

orde

rgru

nd d

ie S

tift

ung

Fors

chun

g Sc

hwei

z, d

er K

anto

n B

ern,

die

Sta

dt B

iel,

die

Wir

tsch

afts

-cl

uste

r de

s Kan

tons

Ber

n un

d di

e pr

ivat

en I

nves

tore

n, d

ie

sich

am

Par

k be

teili

gen

wol

len.

Dem

nat

iona

len

Cha

rakt

er d

es P

roje

kts v

erpf

licht

et, i

st d

er

Kre

is d

er T

räge

r ni

cht g

esch

loss

en, s

onde

rn o

ffen

für

jede

n in

tere

ssie

rten

Tei

lneh

mer

.

Page 19: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

36

Die

Ele

men

te d

es N

atio

nale

n In

nova

tion

spar

ks B

iel/

Bie

nne

solle

n in

halt

lich/

funk

tion

al u

nd r

äum

lich/

arch

itekt

onis

ch

das o

ben

form

ulie

rte

Inno

vati

onsk

onze

pt w

iede

rspi

egel

n. S

ie

bild

en d

ie P

latt

form

, in

dene

n di

e Id

een

umge

setz

t wer

den.

D

abei

wer

den

folg

ende

Pun

kte

vora

usge

setz

t:»

D

ie K

onze

ntra

tion

wes

entl

iche

r T

eile

der

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le e

rfol

gt in

Bie

l.»

D

ie U

nive

rsitä

t Ber

n nu

tzt d

en N

atio

nale

n In

nova

tion

s-pa

rk B

iel/

Bie

nne

akti

v zu

r A

nsie

dlun

g vo

n Fo

rsch

ungs

-pr

ojek

ten.

Die

vor

gesc

hlag

ene

Plat

tfor

m fü

r de

n N

atio

nale

n In

nova

ti-

onsp

ark

Bie

l/B

ienn

e um

fass

t dre

i str

uktu

relle

Ele

men

te,

wob

ei d

iese

für

den

Mom

ent r

ein

funk

tion

al u

nd n

icht

umlic

h/ar

chite

kton

isch

zu

vers

tehe

n si

nd:

»

Das

Ler

n- u

nd F

orsc

hung

szen

trum

bes

tehe

nd a

us d

er

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le u

nd T

eile

n de

r U

nive

rsitä

t Ber

n so

wie

von

wei

tere

n In

stit

uten

der

um

liege

nden

Kan

tone

D

as I

nnov

atio

nsze

ntru

m m

it R

äum

lichk

eite

n fü

r di

e A

nsie

dlun

g vo

n Sp

in-o

ffs u

nd S

tart

-ups

aus

der

Reg

ion,

L

ivin

g L

abs u

nd I

nnov

atio

nsze

llen.

»

Das

Beg

egnu

ngs-

und

Bes

uche

rzen

trum

, auf

baue

nd

auf d

er g

emei

nsam

en N

utzu

ng d

urch

die

Stu

dent

en u

nd

Doz

ente

n im

Ler

n- u

nd F

orsc

hung

szen

trum

und

den

A

kteu

ren

im I

nnov

atio

nsze

ntru

m.

Die

Ele

men

te u

nter

der

Lei

tung

der

Dir

ekti

on d

er B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

und

die

Ele

men

te u

nter

der

Lei

tung

des

Pa

rkm

anag

emen

ts s

telle

n ei

n ge

mei

nsam

es G

anze

s dar

: den

N

atio

nale

n In

nova

tion

spar

k B

iel/

Bie

nne.

Ein

e V

orau

sset

zung

für

die

Dyn

amik

des

Nat

iona

len

Inno

vati

onsp

arks

Bie

l/B

ienn

e is

t die

Ver

fügb

arke

it vo

n L

andr

eser

ven

für

die

Exp

ansi

on. D

abei

sol

lte d

arau

f gea

chte

t w

erde

n, d

ass d

iese

Are

ale

nich

t ein

em u

nmit

telb

aren

V

erw

ertu

ngsd

ruck

unt

erlie

gen

und

som

it di

e M

öglic

hkei

t bi

eten

, auf

Cha

ncen

z.B

. For

m e

iner

Ans

iedl

ung

eine

s eu

ropä

isch

en F

orsc

hung

szen

trum

s ein

es w

eltw

eite

n H

igh-

Tec

h-U

nter

nehm

ens e

tc. z

u w

arte

n. D

er G

üter

bahn

hof S

BB

un

d da

s Böz

inge

nfel

d-W

est s

telle

n fü

r de

n N

atio

nale

n In

nova

tion

spar

k B

iel/

Bie

nne

solc

he A

real

e da

r.

Das

In

nov

ati

on

sze

ntr

um

Das

Inn

ovat

ions

zent

rum

bes

teht

aus

fünf

Bau

stei

nen.

Die

se

sind

im W

esen

tlic

hen

aus d

er B

edar

fsum

frag

e en

tsta

nden

, in

sbes

onde

re d

ie I

nnov

atio

nsze

llen

und

der

Zug

ang

zu

Lab

ors:

»

Spin

-off

-Par

k: fü

r Sp

in-o

ffs d

er B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

un

d U

nive

rsitä

t Ber

n so

wie

Sta

rt-u

p-Fi

rmen

aus

der

U

mge

bung

von

Bie

l.»

In

nova

tion

szel

len:

für

Pro

jekt

grup

pen

aus m

ittl

eren

und

gr

össe

ren

Unt

erne

hmen

, die

für

eine

n sp

ezif

isch

en

Pro

jekt

auft

rag

tem

porä

r zu

sam

men

gest

ellt

wer

den.

»

Liv

ing

Lab

s: fü

r di

e ge

mei

nsam

e E

rfor

schu

ng d

er

Wir

kung

und

Akz

epta

nz v

on n

euen

Pro

dukt

en, P

roze

ssen

od

er n

euen

Eig

ensc

haft

en in

bes

tehe

nden

Pro

dukt

en u

nd

Pro

zess

en.

»

Zug

ang

zu L

abor

s: fü

r D

ritt

firm

en, z

.B. b

ei d

er B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

ode

r be

i and

eren

Ins

titu

tion

en d

er

Schw

eiz,

ver

mitt

elt d

urch

ein

e ze

ntra

le S

telle

im V

eran

t-w

ortu

ngsb

erei

ch d

es P

arkm

anag

emen

ts.

»

Plat

z fü

r Fi

rmen

: Rau

mre

serv

e fü

r Fi

rmen

, wel

che

die

Näh

e zu

m N

atio

nale

n In

nova

tion

spar

k su

chen

.

Spin

-off

-Par

kD

ie F

örde

rung

von

Jung

unte

rneh

mer

n is

t ein

e w

icht

ige

Auf

gabe

des

Inn

ovat

ions

park

s in

Bie

l. D

ie Z

ielg

rupp

en s

ind

zum

ein

en S

pin-

offs

der

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le u

nd d

er

Uni

vers

ität B

ern,

zum

and

eren

Sta

rt-u

p-Fi

rmen

aus

der

R

egio

n. D

ie B

erat

ung

und

Förd

erun

g so

llte

in e

nger

Z

usam

men

arbe

it m

it in

noB

E e

rfol

gen.

Ang

esic

hts d

er b

este

hend

en D

icht

e an

Grü

nder

zent

ren

in

der

Schw

eiz

konz

entr

iert

sic

h da

s Kon

zept

des

Inn

ovat

ions

-pa

rks i

n B

iel a

uf je

ne F

irm

en, d

ie s

ich

aus d

er N

ähe

zu d

en

etab

liert

en F

irm

en d

er R

egio

n, e

ntla

ng d

es Ju

ra-S

üdfu

sses

od

er a

uch

im Ju

ra, e

inen

Vor

teil

vers

prec

hen.

Das

sin

d pr

imär

Fir

men

in d

en B

erei

chen

Uhr

en, P

räzi

sion

stec

hnik

, M

ediz

inal

tech

nik,

Inf

orm

atio

ns-

und

Tel

ekom

mun

ikat

ions

-te

chni

k, C

lean

Tec

h.D

en Ju

ngun

tern

ehm

ern

soll

ein

Ber

atun

gspa

ket a

ngeb

oten

w

erde

n, w

ie e

s heu

te s

chon

bei

inno

BE

Sta

ndar

d is

t:1

1 ww

w.in

nob

e.ch

/de

/ind

ex/p

hp

37

Konz

eptio

n de

s N

atio

nale

n In

nova

tions

park

s Bi

el/B

ienn

e

Elem

ente

und

Bau

stei

ne

������

���������"�(�

)���

�����

!���

������

�+ ��

��

����

�+���

�����������

!**-�32!-*�+�

1�*2)

�#�

�0�0

*�*0�+�

�*,�

���

./�)

+1�

*2)

�#�

�;��+���+$���

��)*

+��*,

�-)�./

�*0�+

1�*2)

�#

Bau

stei

ne d

es In

nova

tio

nsze

ntru

ms

Page 20: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

38

Ers

tber

atun

g fü

r G

ründ

er u

nd S

tart

-ups

Fi

rmen

grün

dung

, Rec

htsf

orm

»

Pro

fess

ione

ller

Bus

ines

spla

Fi

nanz

en»

M

arke

ting

konz

ept

»

Spin

-off

-Par

K

ursa

ngeb

ote

»

Star

thilf

en

Inno

vatio

nsbe

ratu

ng fü

r U

nter

nehm

er:

»

Ges

chäf

tspo

tenz

ial u

nd M

arkt

chan

cen

»

Stra

tegi

en u

nd K

onze

pte

»

Inno

vati

on u

nd I

nnov

atio

nsm

anag

emen

Pa

rtne

rsch

afte

n un

d K

onta

kte

»

Org

anis

atio

nsst

rukt

ur u

nd -

proz

esse

»

Neu

e M

ärkt

N

eue

Pro

dukt

e un

d Id

een

Spin

-off

-Par

k

Zie

l, Fu

nktio

n

Förd

erun

g v

on

Jung

unte

rneh

men

: Sp

in-o

ffs

p

rim

är (

aber

nic

ht a

ussc

hlie

sslic

h) a

us d

en

B

erne

r H

och

schu

len,

Sta

rt-u

ps

pri

mär

aus

der

R

egio

n.

Zie

lgru

pp

en

Ab

solv

ente

n au

s d

er R

egio

n, d

ie e

ine

Erfin

dun

g/

Idee

sel

ber

ver

mar

kten

wo

llen.

B

evo

rzug

t im

Ber

eich

Uhr

en, P

räzi

sio

nste

chni

k,

Med

izin

alte

chni

k, In

form

atio

ns-

und

Tel

e-

kom

mun

ikat

ions

tech

nik,

Cle

anTe

ch.

Erfo

lgsf

akto

ren,

D

ie D

iffe

renz

ieru

ng e

rfo

lgt

pri

mär

dur

ch d

as

Dif

fere

nzie

rung

U

mfe

ld/d

ie R

egio

n m

it d

er d

ort

ang

esie

del

ten

In

dus

trie

(N

ähe

zu p

ote

ntie

llen

Kun

den

).

Die

nstle

istu

ngen

, Er

bra

cht

mit

Vort

eil d

urch

inno

BE

ents

pre

chen

d

Unt

erst

ützu

ngs-

d

en e

tab

liert

en P

rog

ram

men

. le

istu

ngen

Fi

nanz

ielle

Unt

erst

ützu

ng d

urch

den

STI

(S

tiftu

ng

für

tech

nolo

gis

che

Inno

vatio

n, B

iel)

im R

ahm

en

der

rder

krite

rien

.

Grö

ssen

ord

nung

en/

15 S

pin

-off

s, 1

5 re

gio

nale

Sta

rt-u

ps.

K

apaz

itäts

bed

arf

Auf

enth

alt

im S

pin

-off

-Par

k im

Dur

chsc

hnit

t 5

Ja

hre

(2 b

is 3

neu

e S

pin

-off

s je

des

Jah

r).

Im D

urch

schn

itt

vier

Leu

te: P

latz

bed

arf

für

ca.

120

Per

sone

n p

lus

Lab

or/

Wer

ksta

tt.

Anf

ord

erun

gen

an

M

itte

lweg

zw

isch

en R

at –

Erm

unte

rung

das

Par

kman

agem

ent

Nei

n-S

agen

-Kö

nnen

.

S

elek

tion

(«sc

höp

feri

sche

Zer

stö

rung

»).

D

rehs

chei

be

zwis

chen

Idee

n un

d K

apita

l.

N

etzw

erk

mit

Bus

ines

s A

ngel

s.

Vers

tänd

nis

für

die

So

rgen

und

te d

er

Ju

ngun

tern

ehm

er (

«Wär

me»

).

Erfo

lgsm

asss

tab

M

ind

este

ns e

in P

roje

kt im

Ven

ture

-Bus

ines

s-

Pla

n-W

ettb

ewer

b p

ro A

ustr

agun

g.

Min

des

tens

ein

Fin

alis

t im

Ven

ture

-Bus

ines

s-

Pla

n-W

ettb

ewer

b im

Dur

chsc

hnit

t p

ro d

rei

A

ustr

agun

gen

.

75

Pro

zent

der

Sp

in-o

ffs

über

leb

en m

ind

este

ns

fünf

Jah

re (

zum

Ver

gle

ich:

ETH

ca.

90

Pro

zent

).

Inno

vati

onsz

elle

nD

ie Id

ee d

er I

nnov

atio

nsze

llen

ist i

n de

r Bed

arfs

anal

yse

ents

tand

en. H

inte

rgru

nd is

t die

Fes

tste

llung

, das

s grö

sser

e un

d au

ch W

eltf

irm

en d

ie A

usfo

rmul

ieru

ng u

nd E

ntw

ickl

ung

von

krea

tiven

Pro

jekt

en im

mer

wie

der a

n kl

eine

re D

ritt

firm

en

verg

eben

. Im

Nat

iona

len

Inno

vatio

nspa

rk B

iel/

Bien

ne so

ll de

shal

b ei

n A

ngeb

ot g

esch

affe

n w

erde

n, w

elch

es F

irm

en

erm

öglic

ht, e

ine

Proj

ektg

rupp

e te

mpo

rär o

der ü

ber e

ine

läng

ere

Zei

t aus

serh

alb

der e

igen

en O

rgan

isat

ion

und

in e

inem

39

krea

tiven

Fre

irau

m z

u et

ablie

ren.

Mot

ivat

ion

für e

in so

lche

s V

orha

ben

solle

n di

e gu

ten

Bed

ingu

ngen

im I

nnov

atio

nspa

rk

sein

. Daz

u ko

mm

t, da

ss B

iel u

nd se

in U

mfe

ld ü

ber a

usge

zeic

h-ne

tes K

now

-how

bei

der

Pro

toty

pene

ntw

ickl

ung

und

im

Prot

otyp

enba

u be

sitzt

. Es i

st a

lso

für b

este

hend

e un

d et

ablie

rte

Firm

en m

öglic

h, h

ier e

in P

roje

kt v

on d

er Id

ee b

is zu

m

funk

tions

fähi

gen

Prot

otyp

en d

urch

zuzi

ehen

.

Inno

vati

onsz

elle

n

Zie

l, Fu

nktio

n

Flex

ible

s R

aum

ang

ebo

t fü

r P

roje

ktg

rup

pen

aus

m

ittle

ren

und

gro

ssen

Unt

erne

hmen

in e

inem

kr

eativ

en U

mfe

ld

Zie

lgru

pp

en

Pro

jekt

gru

pp

en a

us m

ittle

ren

und

gro

ssen

Unt

erne

hmen

, tem

po

rär

zusa

mm

eng

este

llt m

it

eine

m P

roje

ktau

ftra

g

Erfo

lgsf

akto

ren,

U

mfe

ld (

Frei

zeit

/Ber

uf),

Zus

amm

enar

bei

t m

it d

er

Dif

fere

nzie

rung

U

nive

rsitä

t B

ern

od

er d

er B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

(z

.B. s

pez

ielle

s S

emin

ar),

fle

xib

les

Rau

man

geb

ot

r K

onz

epte

ntw

ickl

ung

bis

zur

Her

stel

lung

ein

es

Pro

toty

pen

.

La

bo

rang

ebo

t, M

od

ellb

auer

, Her

stel

lung

vo

n

Pro

toty

pen

vo

r O

rt

Sp

ezie

lle

Unt

erb

ring

ung

smö

glic

hkei

t, D

iskr

etio

n, r

eprä

sen-

A

nfo

rder

ung

en

tati

ve P

räse

ntat

ions

räum

e (f

ür C

EOs,

Kun

den

)

Grö

ssen

ord

nung

en

5 G

rup

pen

à 1

0 P

erso

nen

gle

ichz

eitig

:

P

latz

bed

arf

für

ca. 5

0 Le

ute

glic

hkei

t für

Inst

alla

tion

von

Lab

ors

, Wer

kstä

tten

Die

nstle

istu

ngen

O

rgan

isat

ion

der

no

twen

dig

en In

fras

truk

tur

erb

rach

t d

urch

das

m

assg

esch

neid

ert

auf

die

Bed

ürfn

isse

der

P

arkm

anag

emen

t

Pro

jekt

gru

pp

en

Anf

ord

erun

gen

an

A

kqui

sitio

n, S

iche

rste

llung

der

Dis

kret

ion,

d

as P

arkm

anag

emen

t b

edür

fnis

ger

echt

e (U

m-)

Ges

taltu

ng d

er R

äum

e

Inno

vatio

nsfö

rder

ung

glic

hkei

ten

über

öff

entli

che

Förd

erin

stitu

tione

n

(z.B

. KTI

) in

Bet

rach

t zi

ehen

Fina

nzie

rung

sasp

ekte

Mar

ktüb

liche

Mie

te f

ür d

ie R

äum

e, d

afür

kost

eng

ünst

ige

Infr

astr

uktu

r d

urch

Ser

ved

Off

ices

. Grö

sser

e U

mb

aute

n m

üsse

n vo

m

K

und

en b

ezah

lt w

erd

en (

Mie

tera

usb

au).

Erfo

lgsm

asss

tab

A

usla

stun

g d

er K

apaz

itäte

n,

Erre

iche

n d

es U

msa

tzzi

els

Liv

ing

Lab

sL

ivin

g L

abs d

iene

n de

r B

eoba

chtu

ng d

es G

ebra

uchs

von

P

rodu

kten

unt

er R

eal-

Life

-Bed

ingu

ngen

. Dab

ei g

eht e

s um

da

s dir

ekte

Beo

bach

ten,

wie

Pro

dukt

e un

d D

iens

tlei

stun

gen

und

ihre

Fun

ktio

nen

benu

tzt w

erde

n. I

n de

r M

öglic

hkei

t, Fe

hlm

anip

ulat

ione

n fr

üh z

u er

kenn

en u

nd d

urch

Pro

dukt

än-

deru

ngen

ode

r L

ernp

roze

sse

nach

prüf

bar

zu k

orri

gier

en u

nd

Pote

ntia

le z

u er

kenn

en li

egt d

ie S

tärk

e di

eses

Ans

atze

s.

Vor

auss

etzu

ng fü

r ei

n L

ivin

g L

ab is

t die

Sch

affu

ng e

ines

en

tspr

eche

nden

Um

feld

es d

urch

ein

e In

tere

ssen

gem

eins

chaf

t vo

n Fi

rmen

und

Hoc

hsch

ulen

.1 D

ie E

tabl

ieru

ng u

nd d

er B

etri

eb e

ines

Liv

ing

Lab

s ist

kei

ne

Neu

heit.

In

der

Schw

eiz

gibt

es s

chon

ein

e R

eihe

sol

cher

Z

entr

en. D

er S

tand

ort d

es N

atio

nale

n In

nova

tion

spar

ks

Bie

l/B

ienn

e in

ein

er S

tadt

mit

eine

r du

rchm

isch

ten

Bev

ölke

-ru

ng m

acht

die

sen

Ged

anke

n ab

er h

ocha

ttra

ktiv

.

1 «A

Liv

ing

Lab

is a

use

r-ce

ntre

d o

pen

inno

vatio

n ec

osy

stem

, oft

en

op

erat

ing

in a

ter

rito

rial

co

ntex

t (e

.g. c

ity,

ag

glo

mer

atio

n, r

egio

n),

inte

gra

ting

co

ncur

rent

res

earc

h an

d in

nova

tion

pro

cess

es w

ithin

a

Pub

lic-P

riva

te-P

eop

le p

artn

ersh

ip. I

t is

bas

ed o

n a

syst

emat

ic u

ser

co-c

reat

ion

app

roac

h in

teg

ratin

g r

esea

rch

and

inno

vatio

n p

roce

sses

th

roug

h th

e ex

plo

ratio

n, e

xper

imen

tatio

n an

d e

valu

atio

n o

f in

nova

tive

id

eas,

sce

nari

os,

co

ncep

ts a

nd r

elat

ed t

echn

olo

gic

al a

rtef

acts

in r

eal

life

use

case

s in

volv

ing

use

r co

mm

uniti

es n

ot

onl

y as

ob

serv

ed

sub

ject

s b

ut a

lso

as

bei

ng a

so

urce

of

crea

tion.

Thi

s ap

pro

ach

allo

ws

to c

onc

urre

ntly

co

nsid

er, a

t th

e ea

rlie

r st

age

of

R&

D, b

oth

the

glo

bal

p

erfo

rman

ce o

f a

pro

duc

t o

r se

rvic

e th

roug

h al

l ele

men

ts o

f th

e p

rod

uct

life

-cyc

le f

rom

des

ign

up t

o r

ecyc

ling

… a

nd it

s p

ote

ntia

l ad

op

tion

by

user

s. U

ser

cent

red

res

earc

h m

etho

ds,

suc

h as

Act

ion

rese

arch

, Co

mm

unit

y in

form

atic

s, C

ont

extu

al d

esig

n, U

ser-

cent

ered

d

esig

n, P

artic

ipat

ory

des

ign,

Em

pat

hic

des

ign,

Em

otio

nal D

esig

n, a

nd

oth

er U

sab

ility

met

hod

s, a

lread

y ex

ist

but

fai

l to

suf

fici

entl

y em

po

wer

us

ers

for

co-c

reat

ing

into

op

en d

evel

op

men

t en

viro

nmen

ts. M

ore

re

cent

ly, t

he W

eb 2

.0 h

as d

emo

nstr

ated

the

po

siti

ve im

pac

t o

f in

volv

ing

use

r co

mm

uniti

es in

New

Pro

duc

t D

evel

op

men

t (N

PD

) su

ch

as M

ass

Co

llab

ora

tio

n p

roje

cts

(e.g

. Wik

iped

ia, C

row

dso

urci

ng,

Wis

do

m o

f C

row

ds)

in c

olle

ctiv

ely

crea

ting

new

co

nten

ts a

nd

app

licat

ions

. A L

ivin

g L

ab is

no

t si

mila

r to

a T

estb

ed a

s it

s p

hilo

sop

hy

is t

o t

urn

user

s, f

rom

bei

ng t

rad

itio

nally

co

nsid

ered

as

ob

serv

ed

sub

ject

s fo

r te

stin

g m

od

ules

ag

ains

t re

qui

rem

ents

, int

o v

alue

cre

atio

n in

co

ntri

but

ing

to

the

co

-cre

atio

n an

d e

xplo

ratio

n o

f em

erg

ing

idea

s,

bre

akth

roug

h sc

enar

ios,

inno

vati

ve c

onc

epts

and

rel

ated

art

efac

ts.

Hen

ce, a

Liv

ing

Lab

rat

her

cons

titut

es a

n ex

per

ient

ial e

nviro

nmen

t,

whi

ch c

oul

d b

e co

mp

ared

to

the

co

ncep

t o

f E

xper

ient

ial l

earn

ing

, w

here

use

rs a

re im

mer

ged

in a

cre

ativ

e so

cial

sp

ace

for

des

igni

ng a

nd

exp

erie

ncin

g t

heir

ow

n fu

ture

. Liv

ing

Lab

s co

uld

als

o b

e us

ed b

y p

olic

y m

aker

s an

d u

sers

/citi

zens

fo

r d

esig

ning

, exp

lori

ng, e

xper

ienc

ing

and

re

finin

g n

ew p

olic

ies

and

reg

ulat

ions

in r

eal-

life

scen

ario

s fo

r ev

alua

ting

the

ir p

ote

ntia

l im

pac

ts b

efo

re t

heir

imp

lem

enta

tions

(Que

lle: h

ttp

://e

n.w

ikip

edia

.org

/wik

i/Li

ving

_lab

; la

st m

od

ifie

d o

n 9

July

201

0 at

14

:25)

.

Page 21: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

4041

Zus

amm

en m

it de

r B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

wur

den

drei

Id

een

für

ein

Liv

ing

Lab

ent

wic

kelt:

»

Reh

abili

tati

onst

echn

ik, z

.B. m

it de

r E

idge

nöss

isch

en

H

ochs

chul

e fü

r Sp

ort M

aggl

inge

n E

HSM

(bis

her

noch

nich

t in

dies

er S

ache

kon

takt

iert

M

an/M

achi

ne-I

nter

face

»

Mob

ile C

omm

unic

atio

nN

ach

dem

Bes

chlu

ss ü

ber

die

Err

icht

ung

eine

s nat

iona

len

Inno

vati

onsp

arks

in B

iel s

olle

n da

s Par

kman

agem

ent u

nd d

ie

Lei

tung

der

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le e

in e

ntsp

rech

ende

s P

roje

kt fo

rmul

iere

n. D

ie U

nter

stüt

zung

dur

ch d

ie lo

kale

In

dust

rie

resp

. die

Ind

ustr

ie-C

lust

er s

owie

and

ere

Leh

r- u

nd

Fors

chun

gsan

stal

ten

aus d

er R

egio

n is

t dab

ei e

ine

Vor

auss

et-

zung

.

Liv

ing

Lab

s

Zie

l, Fu

nktio

n

Erfo

rsch

ung

der

Wir

kung

und

Akz

epta

nz v

on

ne

uen

Pro

duk

ten,

Pro

zess

en o

der

neu

en

Ei

gen

scha

ften

vo

n b

este

hend

en P

rod

ukte

n un

d

Pro

zess

en

Zie

lgru

pp

en

Firm

en im

Rah

men

der

Pro

duk

tent

wic

klun

g,

z.B

. in

der

Pro

toty

pen

pha

se

Erfo

lgsf

akto

ren,

M

ög

lichk

eit

eine

r w

irkl

ichk

eits

nahe

n S

tud

ie d

es

Dif

fere

nzie

rung

U

mg

ang

s m

it ne

uen

Pro

duk

ten

mit

Inte

rakt

ion

al

ler

Bet

eilig

ten

am In

nova

tions

pro

zess

(Öko

syst

em)

Sp

ezie

lle

Ko

nzep

t m

uss

auf

die

Bed

ürfn

isse

der

loka

len

Anf

ord

erun

gen

In

dus

trie

ab

ges

tim

mt

wer

den

Grö

ssen

ord

nung

en

No

ch o

ffen

Die

nstl

eist

ung

en

Ang

ebo

t un

d U

nter

halt

des

Liv

ing

Lab

s, e

vtl.

er

bra

cht

dur

ch d

as

zusa

mm

en m

it ex

tern

en P

artn

ern

Par

kman

agem

ent

Anf

ord

erun

gen

an

A

ktiv

e Ve

rmar

ktun

g d

es L

ivin

g L

abs

das

Par

kman

agem

ent

Inno

vatio

nsfö

rder

ung

Im

Rah

men

der

jew

eilig

en P

roje

kte

zu b

eant

rage

n

Fina

nzie

rung

sasp

ekte

N

och

off

en

Erfo

lgsm

asss

tab

N

och

off

en

Die

Ein

rich

tung

ein

es L

ivin

g L

abs g

ehör

t zur

Str

ateg

ie d

es

Nat

iona

len

Inno

vatio

nspa

rks B

iel/

Bien

ne, d

ie d

arau

f abz

ielt,

ei

n A

ngeb

ot z

u sc

haff

en, d

as ü

ber

die

typi

sche

För

deru

ng v

on

Star

t-up

-Unt

erne

hmen

hin

ausg

eht u

nd a

uch

grös

sere

n Fi

rmen

ein

en A

nrei

z gi

bt, a

n de

n A

ktiv

itäte

n zu

par

tizi

pier

en.

Zug

ang

zu L

abor

dien

stle

istu

ngen

Ein

wic

htig

es E

rgeb

nis d

er B

edar

fsum

frag

e w

ar, d

ass v

iele

Fi

rmen

ein

en sc

hnel

len,

eff

izie

nten

Zug

ang

zur

Lab

orin

fra-

stru

ktur

an

den

Hoc

hsch

ulen

wün

sche

n. D

er B

edar

f um

fass

t da

bei n

icht

nur

die

Era

rbei

tung

von

Mes

sdat

en, s

onde

rn a

uch

dere

n qu

alif

izie

rte

Aus

wer

tung

.V

on e

inem

solc

hen

Ang

ebot

pro

fitie

ren

auch

die

Hoc

hsch

ulen

se

lbst

meh

rfac

h: S

ie la

sten

ihre

Ger

äte

bess

er a

us, k

önne

n D

ritt

mitt

el g

ener

iere

n un

d de

n M

itarb

eite

rn u

nd S

tude

nten

ei

nen

dire

kten

Kon

takt

mit

der

Prax

is e

rmög

liche

n. D

iens

tlei-

stun

gsau

fträ

ge k

önne

n zu

dem

der

Aus

gang

spun

kt fü

r gr

össe

re F

orsc

hung

spro

jekt

e se

in.

Unt

er d

er F

eder

führ

ung

des P

arkm

anag

emen

ts so

ll ei

ne S

telle

et

ablie

rt w

erde

n, d

ie a

ls V

erm

ittle

rin

für

die

Die

nstle

istu

ngs-

auft

räge

auf

tritt

. Dur

ch d

ie S

chaf

fung

ein

er so

lche

n Z

en-

tral

stel

le w

erde

n ko

nzen

trie

rt E

rfah

rung

en in

Bez

ug a

uf d

ie

Abw

ickl

ung

solc

her A

uftr

äge

aufg

ebau

t. G

leic

hzei

tig h

at d

iese

St

elle

die

Auf

gabe

, die

Ver

mitt

lung

stät

igke

it ni

cht a

llein

auf

die

B

erne

r Hoc

hsch

ulen

zu

besc

hrän

ken,

sond

ern

sukz

essi

ve e

in

schw

eizw

eite

s Net

zwer

k un

d A

ngeb

ot z

u et

ablie

ren.

Pla

tz f

ür F

irm

enE

ine

Lan

dres

erve

soll

es je

nen

Firm

en, w

elch

e di

e N

ähe

zum

In

nova

tions

park

suc

hen,

erm

öglic

hen,

ihre

n H

aupt

sitz

oder

ei

ne T

ocht

erge

sells

chaf

t in

Bie

l ode

r de

r R

egio

n au

fzub

auen

. A

ls A

real

e st

ehen

daf

ür T

eile

des

Güt

erba

hnho

fs S

BB u

nd d

es

Böz

inge

nfel

d-W

est z

u V

erfü

gung

.

Da

s Le

rn-

un

d F

ors

chu

ng

sze

ntr

um

Das

Ler

nzen

trum

um

fass

t die

Geb

äude

der

Ber

ner

Fach

hoch

-sc

hule

und

Ber

eich

e de

r U

nive

rsitä

t Ber

n na

ch d

er R

ealis

ie-

rung

der

vom

Kan

ton

Ber

n an

gest

rebt

en K

onze

ntra

tion

der

Fach

hoch

schu

le. E

s ste

llt d

ie g

röss

te S

truk

tur

inne

rhal

b de

s In

nova

tions

park

s in

Bie

l dar

.

Das

Ler

n- u

nd F

orsc

hung

szen

trum

stel

lt w

icht

ige

Infr

astr

uk-

ture

lem

ente

vor

Ort

zur

Ver

fügu

ng, w

ie sp

ezia

lisie

rte

Lab

ors,

Sitz

ungs

- un

d Sc

hulu

ngsr

äum

e, sp

ezia

lisie

rte

Bib

lioth

eken

et

c.

Da

s B

eg

eg

nu

ng

s- u

nd

Be

such

erz

en

tru

m

Das

Beg

egnu

ngs-

und

Bes

uche

rzen

trum

kan

n al

s Ker

n de

s N

atio

nale

n In

nova

tions

park

s Bie

l/Bi

enne

bet

rach

tet w

erde

n.

Es i

st d

er T

reff

punk

t sow

ohl d

er B

ewoh

ner

(inkl

. den

St

uden

ten

der

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le) a

ls a

uch

regi

onal

er,

natio

nale

r un

d in

tern

atio

nale

r B

esuc

her.

Gle

ichz

eiti

g so

llen

hier

die

Dir

ektio

n de

r B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

und

das

Pa

rkm

anag

emen

t ihr

e Bü

ros h

aben

. Das

Beg

egnu

ngs-

und

B

esuc

herz

entr

um le

bt d

ie D

ynam

ik d

es I

nnov

atio

nspa

rks

und

gest

alte

t den

Gro

ove w

esen

tlic

h m

it. S

eine

Bau

stei

ne si

nd

desh

alb

meh

r al

s Pla

ttfo

rmen

zu

vers

tehe

n, a

uf d

enen

imm

er

wie

der

neue

Per

form

ance

s ini

tiie

rt w

erde

n kö

nnen

:

»

Zen

tral

bere

ich

der

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le: E

r is

t der

gr

össt

e T

eil m

it R

äum

en fü

r di

e D

irek

tion

und

die

Ver

wal

tung

, der

zen

tral

en B

iblio

thek

, den

Arb

eits

be-

reic

hen

der

Stud

iere

nden

, der

Aul

a, d

er M

ensa

und

der

C

afet

eria

, Ges

chäf

te, S

tudi

en-/

Kar

rier

eber

atun

g,

Stud

ente

norg

anis

atio

nen

etc.

»

Zen

tral

bere

ich

des N

atio

nale

n In

nova

tions

park

s Bie

l/B

ienn

e: in

sbes

onde

re m

it de

m S

itz d

es P

arkm

anag

emen

ts»

K

ultu

rplä

tze:

z.B

. Pro

jekt

gale

rie,

Spo

rtan

gebo

te, I

nnov

a-tio

nste

rras

se e

tc.

1�����������

���

���+���

���������

��+

������

�$�

��+

�������

��

4�����;�<� �

,�������

3����

���������

3��

����+

����

����

����

����

����

���+

��������

�=�

3���

��+

-������������

��;�����

�=�

#�

��=�.�

�7����

�����

+������=�

4�����+�

��������

�������>��

.����

���������

��

��.�����������+

������

��

8����������� �

+����

���

��4�

����

��

��=�

�������

��

���

��������

���

�������

��

�!2��������

���������+

���

�?�

0���<���+

���

��=�

����� ������

����

�-������

"��������+

��������(�

4�����

+�<��

0������

����

"��� �������

���������

����

������

�����

)���������(�

��

��

!�����

������+

����=�����

�+���

��������+

�����

��2�������+

���������

4�����

��+

������

8����

������

0����

��-����+

!���

�������

!���

������

�+������

$��@��+

0������

4���

�����+

��<���

4������+

$�������������

����

�����<�

���%�����

��

�;�������

���

�;���������+

��

4���

������

+;�

���

0��

;���+

�����

��+

������

0���<���

Bau

stei

ne d

es B

egeg

nung

s- u

nd B

esuc

herz

entr

ums

Page 22: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

42

¬ E

ine

Bes

onde

rhei

t des

Sta

ndor

tes B

iel f

ür e

inen

nat

iona

len

Inno

vatio

nspa

rk is

t die

Int

egra

tion

in e

ine

gew

achs

ene

und

sich

wei

tere

ntw

icke

lnde

Sta

dt, d

as h

eiss

t in

Stru

ktur

en v

on

best

ehen

den,

sich

änd

ernd

en u

nd n

euen

phy

sisc

hen

Net

zwer

-ke

n. D

er V

orsc

hlag

wei

cht d

amit

von

der I

dee

eine

s Inn

ovat

i-on

spar

ks a

uf d

er g

rüne

n W

iese

als

gesc

hlos

sene

s Gev

iert

ab,

in

dem

die

Sta

dt B

iel a

ls R

ahm

en fü

r den

Inn

ovat

ions

park

ge

fass

t wir

d. A

ufgr

und

der K

lein

räum

igke

it is

t den

noch

die

N

ähe

der E

lem

ente

des

Inn

ovat

ions

park

s und

dam

it di

e V

orau

sset

zung

für d

en G

edan

kena

usta

usch

und

den

Gro

ove

gege

ben.

Der

Sta

ndor

t Bie

l mus

s des

halb

als

eige

ntlic

her

Glü

cksf

all g

ewer

tet w

erde

n. D

ie fo

lgen

de st

ädte

baul

iche

Stu

die

für d

en S

tand

ort B

iel z

eigt

, wie

sich

die

räum

liche

n St

rukt

uren

von

Stad

t, Bi

ldun

g, F

orsc

hung

und

Wir

tsch

aft ü

ber i

hre

Prog

ram

me

ergä

nzen

. Dam

it kö

nnen

für d

en N

atio

nale

n In

nova

tions

park

Bie

l/Bi

enne

Syn

ergi

en m

it de

r Um

gebu

ng

aufg

ebau

t und

die

Pla

nung

akt

iv m

it de

m b

este

hend

en ö

ffen

t-lic

hen

Rau

mne

tzw

erk

und

sein

en P

rogr

amm

en v

erkn

üpft

w

erde

n. D

er N

atio

nale

Inn

ovat

ions

park

Bie

l/Bi

enne

kan

n da

mit

zu e

inem

Erf

olgs

prod

ukt d

er S

tadt

entw

ickl

ung

wer

den.

D

urch

sein

en A

ufba

u un

d se

ine

Ver

netz

ung

soll

der I

nnov

atio

ns-

park

auf

ver

schi

eden

en M

asss

tabs

eben

en a

ls Bi

ndeg

lied

zwisc

hen

Baus

tein

en u

nd A

kteu

ren

der S

tadt

Bie

l fun

ktio

nier

en. D

as

Bege

gnun

gs- u

nd B

esuc

herz

entr

um, d

as In

nova

tions

zent

rum

un

d da

s Ler

n- u

nd F

orsc

hung

szen

trum

sind

ein

gebe

ttet

in d

ie

Inno

vatio

nsst

adt,

die

Inno

vatio

nsla

ndsc

haft

und

die

Wir

tsch

aft.

43A

ufb

au u

nd V

erne

tzun

g d

er E

lem

ente

des

Nat

iona

len

Inno

vatio

nsp

arks

Bie

l/B

ienn

e

Konz

eptio

n de

s N

atio

nale

n In

nova

tions

park

s Bi

el/B

ienn

e

Räu

mlic

he E

ntw

ickl

ung

Inn

ovat

ion

sze

ntr

um

Sp

in-o

ff-P

ark

Inno

vatio

nsze

llen

Livi

ng L

abs

Pla

tz f

ür F

irmen

Be

ge

gn

un

gs-

un

d

Be

such

erz

en

tru

m

Tota

l Hau

ptn

utzu

ngs-

flä

chen

Lern

- un

d

Fors

chu

ngsz

ent

rum

Ber

ner F

achh

och

schu

le

Uni

vers

ität B

ern

Zwis

chen

nutz

ung

en in

b

este

hend

en G

ebäu

de

ca. 5

.000

m2

ca. 5

.000

m2

ca. 2

00 m

2

ca. 1

0.20

0 m

2

No

ch o

ffen

ca. 5

.000

m2

ca. 2

5.00

0 m

2 1

ca. 2

0.00

0 m

2

ca. 5

0.00

0 m

2

No

ch o

ffen

Prag

mat

isch

erS

tart

nac

h 1

Jahr

Sta

rt s

mal

l nac

h8

Jahr

enTh

ink

BIG

nac

h10

–20

Jahr

enB

aust

eine

Zu

sam

me

nfa

ssu

ng

: Flä

che

nb

ed

arf

Auf

grun

d de

r vo

rang

egan

gene

n Ü

berl

egun

gen

erge

ben

sich

fo

lgen

de g

esch

ätzt

e Fl

äche

nbed

arfe

(Hau

ptnu

tzun

gsfl

äche

n):

1 Die

Pla

tzre

serv

en in

Bie

l las

sen

eine

n g

röss

eren

Aus

bau

auf

jed

en F

all z

u.

Page 23: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

4445

Stä

dte

ba

ulic

he

An

aly

se Q

ualit

ativ

: Net

zwer

k R

egio

n –

Stad

t Bie

lD

ie L

age

der

Stad

t Bie

l ist

ein

stra

tegi

sche

r V

orte

il. S

ie li

egt

mit

der

Bah

n au

f hal

ber

Stre

cke

zwis

chen

Zür

ich

und

Gen

f. E

xist

iere

nde

Net

zwer

ke d

er B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

, von

Fi

rmen

- un

d K

reat

iv-C

lust

ern

bild

en in

der

Reg

ion

Bie

l und

in

der

Sta

dt se

lbst

ein

en v

ielv

ersp

rech

ende

n st

rukt

urel

len

Näh

rbod

en fü

r w

eite

re E

ntw

ickl

unge

n.

Die

Sta

dt B

iel b

esitz

t ein

e V

ielz

ahl v

on Q

ualit

äten

und

K

atal

ysat

oren

, die

ein

en id

eale

n N

ährb

oden

als

Gru

ndla

ge fü

r ei

ne E

ntw

ickl

ungs

stra

tegi

e bi

lden

. Daz

u ge

höre

n au

ch

pote

nzie

lle E

ntw

ickl

ungs

fläc

hen

wie

das

Geb

iet B

ahnh

of-S

ee,

der

Güt

erba

hnho

f SBB

und

das

Böz

inge

nfel

d-W

est.

Qua

ntit

ativ

: Mas

sstä

blic

hkei

t, V

ergl

eich

mit

bes

tehe

ndem

Qua

ntit

ativ

: Grö

ssen

verg

leic

hD

ie w

icht

igst

en z

usam

men

häng

ende

n E

ntw

ickl

ungs

mög

lich-

keite

n im

Zen

trum

von

Bie

l bie

ten

das G

ebie

t Bah

nhof

-See

so

wie

das

Are

al d

es G

üter

bahn

hofs

SBB

. Um

die

Grö

sse

dies

er E

ntw

ickl

ungs

area

le e

inor

dnen

zu

könn

en, w

erde

n si

e m

it zw

ei b

este

hend

en U

nive

rsitä

tsca

mpu

s ver

glic

hen.

Die

he

ute

best

ehen

den

Geb

äude

der

ET

H S

cien

ce C

ity

in Z

üric

h kö

nnte

n vo

llstä

ndig

auf

dem

Geb

iet B

ahnh

of-S

ee e

ntw

icke

lt w

erde

n. D

as A

real

des

Güt

erba

hnho

fs S

BB k

önnt

e de

n ko

mpl

ette

n Sc

ienc

e Pa

rk v

on A

mst

erda

m a

ufne

hmen

. Die

ser

einf

ache

Ver

glei

ch z

eigt

ledi

glic

h ei

ne G

röss

enor

dnun

g au

f un

d ne

gier

t jeg

liche

qua

litat

iven

Ver

glei

che.

Er

verd

eutl

icht

, w

elch

e R

elev

anz

Plan

unge

n au

f die

sen

Are

alen

für

die

Stad

tent

wic

klun

g vo

n B

iel h

aben

wer

den.

Ent

wic

klun

gsar

eale

in B

iel

Bah

nhof

-See

Ges

amtf

läch

e:

ca. 2

00’0

00 m

2

– da

von

bepl

anba

r:

ca. 1

00’0

00 m

2

Güt

erba

hnho

f SBB

Are

al 1

Ges

amtf

läch

e:

ca. 1

80’0

00 m

2

– da

von

bepl

anba

r:

ca. 5

0–80

’000

m2

Are

al 2

Ges

amtf

läch

e:

ca. 1

20’0

00 m

2

Ver

glei

chsf

läch

enE

TH

Sci

ence

Cit

y Z

üric

hC

ampu

s Flä

che:

32

0’66

2m2

BG

F:

200’

000m

2

BG

F zu

sätz

lich

gepl

ant:

<

145’

000m

2

Scie

nce

Park

Am

ster

dam

Cam

pus F

läch

e:

700'

000

m2

BG

F:

75'0

00 m

2

BG

F zu

sätz

lich

gepl

ant:

420’

000

m2

Reg

ion

Bie

l/B

ienn

e: L

age

und

Anb

ind

ung

Blic

k üb

er d

as e

hem

alig

e Fe

ldsc

hlö

ssch

en-A

real

süd

lich

des

Bah

n-

hofs

. Im

Hin

terg

rund

das

Co

op

Cen

ter

Bah

nho

f in

den

ehe

mal

igen

G

M-M

ont

ageh

alle

n

Blic

k üb

er d

ie G

leis

e d

es A

real

s am

SB

B R

ang

ier-

und

Güt

erb

ahnh

of

zur

Jura

stra

sse

Blic

k üb

er d

as n

och

unb

ebau

te B

özi

ngen

feld

, im

Hin

terg

rund

die

A

uto

bah

n A

16

Verg

leic

h C

amp

usty

pen

und

Are

alflä

chen

in B

iel (

Co

llag

e)

Page 24: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

46

Scha

tzka

rte

des

Bie

ler

Stad

tzen

trum

sE

ine

deta

illie

rte

«Sch

atzk

arte

» vi

sual

isie

rt d

ie in

der

Be-

stan

dsan

alys

e he

raus

gear

beite

ten

Qua

lität

en u

nd K

atal

ysa-

tore

n de

s Bie

ler

Stad

tzen

trum

s. V

ielv

ersp

rech

end

sind

dab

ei

die

hohe

Dic

hte

und

die

gros

se Z

ahl a

n ak

tive

n B

esta

ndte

ilen

des ö

ffen

tlic

hen

Rau

mne

tzw

erke

s, di

e gr

afis

ch in

der

Scha

tzka

rte

herv

orge

hobe

n si

nd. S

ie v

erfü

gen

über

ein

e na

hezu

per

fekt

e E

rsch

liess

ung

und

gros

se E

ntw

ickl

ungs

rese

r-ve

n un

d bi

lden

ein

e id

eale

Gru

ndla

ge fü

r ei

ne E

ntw

ickl

ungs

-st

rate

gie.

Pot

enzi

elle

Ent

wic

klun

gsar

eale

lieg

en q

uasi

im

«Epi

zent

rum

» de

s öff

entl

iche

n V

erke

hrs u

nd si

nd m

it de

m

Vel

o in

nerh

alb

von

fünf

Min

uten

err

eich

bar.

Bes

tehe

nde

und

zukü

nfti

ge P

lanu

ng

Die

zuk

ünft

igen

Pla

nung

en d

er S

tadt

entw

ickl

ung

Bie

l sol

len

in d

er E

ntw

ickl

ungs

stra

tegi

e d

es I

nnov

atio

nspa

rks i

nteg

rier

t se

in, u

m so

mög

lichs

t gro

sse

Syne

rgie

n zu

erz

euge

n. B

ei-

spie

le fü

r ge

plan

te P

roje

kte

sind

die

Stu

die

Agg

lola

c, d

ie

Plan

unge

n R

egio

tram

, Aut

obah

n A

5, A

16, T

6.1

1 Sie

he d

azu

«Ein

e S

tad

t b

rich

t au

f –

Wie

Bie

l sic

h am

eig

enen

Sch

op

f au

s d

em S

ump

f zi

eht»

, in

Bei

lag

e zu

Ho

chp

arte

rre

Nr.

3/2

010

47P

lanu

ng R

egio

tram

Stu

die

«A

gg

lola

c»: P

ersp

ekti

ve

Pla

nung

Aut

ob

ahnv

erb

ind

ung

: Sta

dtt

unne

l mit

Po

rt.

«Sch

atzk

arte

» d

es Z

entr

ums

in B

iel:

Po

tent

iale

und

Kat

alys

ato

ren

Page 25: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

48

Bei

spie

l 2: B

ahnh

of-S

eeD

as G

ebie

t süd

lich

des B

ahnh

ofs i

st c

hara

kter

isie

rt d

urch

gr

osse

stru

ktur

elle

Mas

ssta

bsun

ters

chie

de. E

s ist

das

Ver

bin-

dung

sgeb

iet z

wis

chen

dem

Sta

dtze

ntru

m u

nd d

em S

ee.

Mom

enta

n do

min

iert

ein

Mix

aus

Par

kier

ungs

fläc

hen,

gr

ossm

asss

täbl

iche

n G

ewer

benu

tzun

gen

und

Woh

nare

alen

, B

rach

fläc

hen

und

einz

elne

n W

ohng

ebäu

den

den

Stad

trau

m.

Der

Gro

sste

il de

r Pa

rzel

len

und

Are

ale

ist u

nter

Wer

t gen

utzt

. E

rste

neu

e Id

een

für

Übe

rbau

unge

n un

d Fr

eira

umge

stal

-tu

ngen

zei

gen

teilw

eise

auf

, wel

ches

Ent

wic

klun

gspo

tent

ial

dies

es G

ebie

t bes

itzt.

Folg

ende

Fak

tore

n ze

ichn

en d

as A

real

Bah

nhof

-See

und

sein

e Po

sitio

n im

Sta

dtko

ntex

t aus

gr

osse

Zen

tral

ität m

it SB

B-B

ahnh

of u

nd (d

en g

epla

nten

) R

egio

tram

-Hal

test

elle

n;»

be

steh

ende

s sta

rkes

Fre

irau

mne

tz b

ildet

räu

mlic

he

Ver

knüp

fung

zum

Sta

dtze

ntru

m b

zw. z

um S

ee;

»

unm

ittel

bare

Näh

e zu

m p

oten

ziel

len

Stan

dort

der

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le;

»

ein

sich

erg

änze

nder

Nut

zung

smix

ist b

erei

ts v

orha

nden

, z.

B. B

ahnh

of, R

esta

uran

ts, G

ewer

be, L

äden

, Woh

nen,

K

ultu

r;»

gr

osse

Var

ianz

an

Geb

äude

typo

logi

en, M

asss

täbe

n,

Prog

ram

men

gr

osse

Anz

ahl F

reif

läch

en/B

rach

en z

ur Z

wis

chen

nutz

ung;

»

«Agg

lola

c»-E

ntw

ickl

ung

als e

in p

oten

tiell

zent

rale

r M

otor

für

die

Stad

tent

wic

klun

g;»

gr

osse

Ber

eich

e de

s Lan

des i

n Be

sitz

von

Kan

ton

und

Stad

t;»

ku

rz-

bis m

ittel

fris

tige

r E

ntw

ickl

ungs

hori

zont

A

real

grös

se: c

a. 3

30’0

00 m

2 .

glic

he

Sta

nd

ort

e u

nd

Po

ten

zia

le

Bei

spie

l 1: D

as S

chny

der-

Are

al

Das

Sch

nyde

r-A

real

zum

Bei

spie

l cha

rakt

erisi

ert s

ich

durc

h ei

ne

gros

se V

aria

nz a

n G

ebäu

dety

polo

gien

, ver

schi

eden

alte

und

neu

e G

ebäu

de so

wie

ein

e ho

he A

usse

nrau

mqu

alitä

t. D

as A

real

bes

itzt

unte

rsch

iedl

iche

Tra

nsfo

rmat

ions

-/A

usba

uzus

tänd

e (d

.h.

vers

chie

dene

Mie

tniv

eaus

) und

kan

n da

durc

h ei

n w

eite

s Spe

k-tr

um a

n In

tere

ssen

ten

abde

cken

. Aus

den

nic

ht k

onku

rren

zie-

rend

en P

rogr

amm

en a

uf d

em g

leic

hen

Are

al e

ntst

ehen

Syn

ergi

en

für a

lle. D

as M

ietp

reisn

ivea

u ist

gru

ndsä

tzlic

h eh

er ti

ef.

Folg

ende

Fak

tore

n ze

ichn

en d

as S

chny

der-

Are

al u

nd se

ine

Posit

i-on

im S

tadt

kont

ext a

us:

»

gros

se Z

entr

alitä

t;»

da

s bes

tehe

nde

inta

kte

Frei

raum

netz

stär

kt d

ie r

äum

liche

V

erkn

üpfu

ng;

»

die

Syne

rgie

n m

it be

steh

ende

r U

mge

bung

kön

nen

auch

di

e U

mge

bung

lang

fris

tig

wei

ter

aufw

erte

n;»

de

r gen

ius l

oci d

es e

hem

alig

en G

ewer

bear

eal i

st a

usge

präg

t;»

er

gänz

ende

r N

utzu

ngsm

ix is

t auf

dem

Are

al u

nd in

der

N

ähe

bere

its v

orha

nden

, z.B

. Kon

gres

shau

s, R

esta

uran

ts,

Gew

erbe

, Läd

en, W

ohne

n;»

pr

ägna

nte

Bes

tand

s- u

nd N

euba

ustr

uktu

ren

vorh

ande

n (A

real

grös

se: c

a. 1

3’00

0m2 ).

Are

al B

ahnh

of-

See

: Luf

tbild

Are

al B

ahnh

of-

See

: Dir

ekte

Um

geb

ung

Are

al B

ahnh

of-

See

: Blic

k üb

er d

en R

ob

ert-

Wal

ser-

Pla

tz R

icht

ung

Gle

ise

und

Unt

erfü

h-ru

ng z

um H

aup

tbah

nho

f

Ind

ustr

ie u

nd L

ager

halle

n in

der

Do

kto

r-S

chne

ider

-Str

asse

, im

Hin

terg

rund

das

S

chlo

ss N

idau

Sch

nyd

er-A

real

: Hof

situ

atio

n m

it g

emei

nsch

aftli

ch g

enut

ztem

grü

nem

Pla

tzS

chny

der

-Are

al: S

ituat

ion

Inne

nrau

m

Sch

nyd

er-A

real

: Dir

ekte

Um

geb

ung

49

Page 26: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

5051

Bei

spie

l 4: A

real

Güt

erba

hnho

f SB

BD

as A

real

des

Güt

erba

hnho

fs d

er S

BB is

t ein

e m

ittel

- bis

lang

frist

ige

Lan

dres

erve

der

Sta

dten

twic

klun

g. A

uch

die

Ent

wic

klun

g di

eses

Are

als s

ollte

auf

den

bes

tehe

nden

Str

uktu

ren

aufb

auen

und

ver

such

en, e

s sch

rittw

eise

in d

ie sc

hritt

wei

se

Ent

wic

klun

g zu

inte

grie

ren,

um

mög

lichs

t gro

sse

Syne

rgie

n zu

er

zeug

en b

ei d

er V

erw

ebun

g de

s Are

als m

it de

r Sta

dtst

rukt

ur.

Neu

e E

ntw

ickl

unge

n so

llten

gen

erel

l aus

Alli

anze

n zw

ische

n al

ten

und

neue

n Ba

ufel

dern

bes

tehe

n. E

bens

o kö

nnte

n gr

oss

mas

sstä

blic

he u

nd k

lein

mas

sstä

blic

he E

ntw

ickl

unge

n A

llian

zen

bild

en. M

it Vo

rtei

l wir

d ei

ne st

ädte

baul

iche

Ent

wic

klun

g de

s A

real

s an

den

Rän

dern

beg

onne

n.

Folg

ende

Fak

tore

n ze

ichn

en d

as A

real

Güt

erba

hnho

f SBB

und

se

ine

Posit

ion

im S

tadt

kont

ext a

us:

»

gros

se Z

entr

alitä

t, au

ch d

urch

(den

gep

lant

en) d

irek

ten

Tra

man

schl

uss;

»

gros

se L

andr

eser

ven

mit

unte

rsch

iedl

iche

m E

ntw

ick-

lung

shor

izon

t, ku

rz-

bis l

angf

rist

ig;

»

eine

Ent

wic

klun

g de

s Are

als k

ann

Syne

rgie

n au

fbau

en m

it de

n um

gebe

nden

Qua

rtie

ren

und

dadu

rch

auch

die

se

nach

halti

g au

fwer

ten;

»

be

stim

mte

Ber

eich

e de

s Are

als k

önne

n pa

ralle

l zur

w

eite

rlau

fend

en S

BB-N

utzu

ng e

ntw

icke

lt w

erde

n;

»

Are

algr

össe

: ca.

180

’000

m2 (

Are

al 1

).

Bei

spie

l 3: M

ülle

r-A

real

Ähn

lich

wie

das

Sch

nyde

r-A

real

bes

itzt d

as B

eisp

iel M

ülle

r-A

real

ein

e gr

osse

Var

ianz

an

best

ehen

den

Geb

äude

typo

logi

en,

eine

pot

enzi

ell h

ohe

Aus

senr

aum

qual

ität s

owie

ver

schi

eden

e al

te u

nd n

eue

Geb

äude

.E

in g

ross

er V

orte

il de

s Mül

ler-

Are

als g

egen

über

dem

Sch

nyde

r-A

real

ist d

ie z

entr

ale

und

perf

ekt e

rsch

loss

ene

Lag

e. T

rans

for-

mat

ione

n un

d ei

ne A

ufw

ertu

ng d

er G

ebäu

desu

bsta

nz u

nd d

er

Frei

fläc

hen

fand

en n

och

nich

t sta

tt. D

adur

ch b

esitz

t das

Are

al

unte

rsch

iedl

iche

, ehe

r tie

fe T

rans

form

atio

ns-/

Aus

bauz

ustä

nde,

d.

h. g

erin

ge M

ietn

ivea

us w

ären

mög

lich

und

könn

en d

adur

ch

ein

wei

tes S

pekt

rum

an

Inte

ress

ente

n ab

deck

en. D

as M

ülle

r-A

real

hat

ein

Are

alfl

äche

von

ca.

15’

000m

2 .

Mül

ler-

Are

al: M

useu

m

Mül

ler-

Are

al:

Dire

kte

Um

geb

ung

Mül

ler-

Are

al v

on

der

Län

dte

stra

sse

aus

Are

al G

üter

bah

nho

f S

BB

: Dire

kte

Um

geb

ung

Auf

dem

Are

al G

üter

bah

nho

f S

BB

Zuf

ahrt

zum

Are

al G

üter

bah

nho

f S

BB

Hal

len

auf

dem

Are

al G

üter

bah

nho

f S

BB

Page 27: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

5253

Stä

dte

bau

lich

es

En

twu

rfss

zen

ari

o

Die

Gru

ndla

ge e

ines

Nat

iona

len

Inno

vatio

nspa

rks B

iel/

Bie

nne

form

t ein

star

kes ö

ffen

tlic

hes F

reir

aum

netz

, das

ein

en

Näh

rbod

en fü

r ei

ne V

ielfa

lt vo

n A

ktiv

itäte

n bi

ldet

und

übe

r da

s der

Par

k m

it de

r U

mge

bung

ver

bund

en is

t. Z

udem

sind

ei

ne g

ute

Ver

sorg

ungs

infr

astr

uktu

r un

d ei

ne g

ute

Ers

chlie

s-su

ng w

icht

ig. J

e he

tero

gene

r di

e N

utzu

ngsm

isch

ung

von

prim

ären

und

seku

ndär

en N

utzu

ngen

und

je d

icht

er d

as N

etz-

wer

k is

t, de

sto

attr

akti

ver

wir

d de

r In

nova

tions

park

als

Q

uart

ier

für

sein

e B

enut

zer

wer

den.

Ein

gut

funk

tioni

eren

der

Inno

vatio

nspa

rk is

t ein

Iden

tität

strä

ger

und

bünd

elt ü

ber

eine

st

arke

Vis

ion

viel

e In

tere

ssen

und

den

Ein

satz

von

Res

sour

-ce

n. G

leic

hzei

tig

ist e

r au

ch e

in so

lider

Mot

or fü

r ei

ne

nach

halti

ge u

nd k

onti

nuie

rlic

he S

tadt

-Wei

tere

ntw

ickl

ung.

Der

Nat

iona

le I

nnov

atio

nspa

rk B

iel/

Bien

ne b

esitz

t ein

e st

rate

gisc

he M

isch

ung

aus v

ersc

hied

en g

ross

en G

ewer

beei

n-he

iten

und

Typ

olog

ien,

die

mög

lichs

t fle

xibe

l und

schn

ell a

uf

kurz

fris

tige

Ent

wic

klun

gen

und

Cha

ncen

rea

gier

en k

önne

n.

Gle

ichz

eiti

g bi

ldet

ein

e ho

he D

icht

e an

inno

vatio

nsna

hen

und

inno

vatio

nsfö

rder

nden

Akt

ivitä

ten

eine

akt

ive

Ver

netz

ung

unte

r de

n A

kteu

ren

und

mit

der

Um

gebu

ng. D

er P

ark

verk

örpe

rt d

ie Id

ee d

er V

erne

tzun

g du

rch

sein

phy

sisc

hes

Net

zwer

k. P

rogr

amm

atis

ch sc

hläg

t ein

Inn

ovat

ions

park

die

B

rück

e zw

isch

en S

tadt

, Bild

ung,

For

schu

ng u

nd W

irts

chaf

t.

Das

öff

entl

iche

Rau

mne

tzw

erk

Das

bes

tehe

nde

öffe

ntlic

he R

aum

netz

wer

k vo

n B

iel u

nd d

ie

exis

tiere

nden

bzw

. neu

en a

ktiv

en E

lem

ente

dar

in b

ilden

ein

en

star

ken

Näh

rbod

en u

nd m

öglic

he K

atal

ysat

oren

für

wei

tere

E

ntw

ickl

unge

n. W

elch

e E

lem

ente

inne

rhal

b de

r St

adts

truk

tur

von

Bie

l abe

r gi

lt es

gez

ielt

für

eine

pos

itive

Ent

wic

klun

g de

s In

nova

tions

park

s zu

akti

vier

en?

Den

grö

sste

n st

rate

gisc

hen

Wer

t hab

en S

chni

ttst

elle

n un

d V

erbi

ndun

gen:

die

Ver

kehr

s-an

bind

ung,

Kno

tenp

unkt

e un

d di

e L

ands

chaf

t. K

onkr

et

gem

eint

sind

hie

r T

rott

oirs

, Plä

tze,

Pro

men

aden

, Auf

enth

alts

- un

d B

egeg

nung

szon

en; B

ahn-

und

Tra

mne

tz; C

lust

er u

nd

verb

inde

nde

öffe

ntlic

he P

rogr

amm

e; G

rün-

und

Fre

iräu

me,

U

ferz

onen

und

pot

enzi

elle

Flä

chen

für

Zw

isch

ennu

tzun

gen.

Bew

ertu

ng d

er S

tand

orte

Wie

mus

s der

idea

le S

tand

ort f

ür d

en N

atio

nale

n In

nova

tions

-pa

rk B

iel/

Bien

ne b

esch

affe

n se

in?

Wo

mus

s er

liege

n?

Ver

lang

t er

nach

ein

em e

inzi

gen

Stan

dort

ode

r is

t ein

N

etzw

erk

von

Stan

dort

en m

it ge

nüge

nd k

riti

sche

r M

asse

de

nkba

r? F

ür d

ie S

tand

ortw

ahl b

ildet

ein

e A

usw

ahl v

on

stad

träu

mlic

hen,

stra

tegi

sche

n un

d pr

ogra

mm

atis

chen

K

rite

rien

die

Ent

sche

idun

gsgr

undl

age.

Gru

ndsä

tzlic

h br

auch

en so

woh

l der

Nat

iona

le I

nnov

atio

ns-

park

Bie

l/Bi

enne

als

auc

h ei

n St

ando

rt d

er B

erne

r Fa

chho

ch-

schu

le d

ie u

nmitt

elba

re N

ähe

zum

Bah

nhof

Bie

l. D

ie

Zen

tral

ität i

st e

in e

ntsc

heid

ende

r St

ando

rtvo

rtei

l. E

in

inne

rstä

dtis

cher

Inn

ovat

ions

park

hat

gro

sse

Att

rakt

ivitä

t, er

mög

licht

ein

e gu

te O

rien

tieru

ng u

nd d

ie A

nbin

dung

an

den

best

ehen

den,

mei

st b

eleb

ten

öffe

ntlic

hen

Rau

m. G

leic

hzei

tig

ist e

r ei

n ko

nsta

nter

Ent

wic

klun

gsm

otor

und

Kat

alys

ator

für

die

Urb

anitä

t im

Sta

dtze

ntru

m. E

in h

arm

onis

cher

Aus

taus

ch

zwis

chen

Sta

dt, F

achh

ochs

chul

e un

d In

nova

tions

park

kan

n si

ch e

ntw

icke

ln.

Das

Pro

jekt

Inn

ovat

ions

park

kön

nte

mit

verh

ältn

ism

ässi

g w

enig

Res

sour

cen

star

ten,

da

viel

Inf

rast

rukt

ur sc

hon

vorh

ande

n is

t bzw

. nur

akt

ivie

rt w

erde

n m

uss.

Um

nutz

unge

n vo

n G

ewer

befl

äche

n un

d In

dust

rieg

ebäu

den

biet

en si

ch a

n un

d m

ache

n de

n A

usba

u im

Lau

fe d

er Z

eit m

öglic

h un

d si

nnvo

ll. V

orge

schl

agen

wir

d da

her,

mit

der

Ent

wic

klun

g de

s N

atio

nale

n In

nova

tions

park

s Bie

l/Bi

enne

am

Sta

ndor

t B

ahnh

of-S

ee z

u st

arte

n. A

ls L

andr

eser

ve u

nd E

rwei

teru

ngs-

zone

die

nen

Tei

le d

es G

üter

bahn

hofs

SBB

sow

ie d

es B

özin

-ge

nfel

d-W

est.

Bei

bei

den

Stan

dort

en k

ann

sich

auc

h di

e U

mge

bung

mite

ntw

icke

ln, d

.h. e

s wer

den

lang

fris

tig

Syne

r-gi

en g

esch

affe

n.

Kri

teri

en f

ür S

tand

ort

wah

l des

Nat

iona

len

Inno

vatio

nsp

arks

Bie

l/B

ienn

e

Sta

dtr

äu

mli

ch

Str

ate

gis

ch

Pro

gra

mm

ati

sc

h

Anb

ind

ung

an

das

bes

tehe

nde

öff

entl

iche

Fre

ira

um

ne

tzef

fekt

ive,

dire

kte,

öff

entli

che

Ve

rke

hrs

an

bin

du

ng

zum

Zen

trum

Näh

e zu

sp

ezif

isch

en

Pro

gra

mm

clu

ste

rn d

es

Bes

tand

es

ku

rz-

bis

la

ng

fris

tig

e

Entw

ickl

ung

en m

ög

lich

Um

nu

tzu

ng

en

in

bes

tehe

nden

Geb

äud

en /

Gew

erb

ehal

len

unm

itte

lbar

e N

ähe

zum

Ba

hn

ho

f S

BB

Vorh

and

ense

in v

on

Po

tenz

iale

n

auch

in e

iner

zuk

ünft

igen

Tra

ns

form

ati

on

der

Um

geb

ung

Land

rese

rven

mit

unte

rsch

ied

liche

n

En

twic

klu

ng

sh

ori

zon

ten

die

Um

ge

bu

ng

des

Sta

ndo

rtes

so

ll si

ch

lang

fris

tig m

itent

wic

keln

könn

en

So

zia

le B

efru

chtu

ngsk

raft

der

Um

geb

ung

sehr

gut

e

Ersc

hlie

ssun

g

mit

MIV

Näh

e S

tad

tze

ntr

um

und

glic

her

Aus

taus

ch z

wis

chen

Sta

dt,

Inno

vatio

nsp

ark

und

Fach

hoch

schu

le

unm

itte

lbar

e N

ähe

zum

Sta

ndo

rt d

er B

ern

er

Fa

ch

ho

ch

sc

hu

le

Urb

ane

Nu

tzu

ng

sm

isc

hu

ng

ber

eits

im B

esta

nd v

orh

and

en

rad

ikal

e N

utzu

ngs-

und

Ma

ss

sta

bs

mis

ch

un

g

glic

h

Page 28: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

Akt

ivie

rend

e El

emen

te im

öff

entli

chen

Rau

mne

tzw

erk

(bes

tehe

nde,

akt

ivie

rte

und

neue

Str

uktu

ren

der

Sta

dt B

iel)

5455

Mas

sstä

blic

he E

ino

rdnu

ng d

es In

nova

tions

zent

rum

sR

äum

liche

/stä

dte

bau

liche

Bau

stei

ne e

ines

Inno

vati

ons

zent

rum

s

Das

Inn

ovat

ions

zent

rum

Der

Nat

iona

le I

nnov

atio

nspa

rk B

iel/

Bien

ne is

t Tei

l ein

er

Inno

vatio

nsst

adt u

nd e

iner

Inn

ovat

ions

land

scha

ft. M

it an

dere

n W

orte

n: E

r is

t ein

inne

rstä

dtis

cher

, pro

sper

iere

nder

, in

stet

igem

Wan

del b

efin

dlic

her

und

prog

ram

mat

isch

star

k du

rchm

isch

ter

Stad

ttei

l. D

abei

pro

fitie

rt e

r vo

n de

n vi

elfä

l-ti

gen

Bes

tand

sstr

uktu

ren

und

-pro

gram

men

. Die

ser

Näh

rbo-

den

wir

d st

rate

gisc

h du

rch

die

neue

n Pr

ogra

mm

e un

d

Ele

men

te d

es I

nnov

atio

nsze

ntru

ms a

nger

eich

ert,

um si

ch

lang

fris

tig

wei

tere

ntw

icke

ln z

u kö

nnen

.D

ie B

aust

eine

des

Inn

ovat

ions

zent

rum

s sin

d di

e Pr

ogra

mm

e de

s Par

kman

agem

ents

, der

Ber

ner F

achh

ochs

chul

e un

d de

r U

nive

rsitä

t Ber

n, d

ie M

ehrf

achn

utzu

ngen

von

Inn

ovat

ions

-ze

ntru

ms,

Fach

hoch

schu

le u

nd S

tadt

, sow

ie b

este

hend

e un

d an

gren

zend

e Q

uart

iere

und

das

öff

entl

iche

Rau

mne

tzw

erk.

Page 29: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

5657

Que

lle: E

PFL

, RLC

Mas

sstä

blic

he E

ino

rdnu

ng d

es B

egeg

nung

s- u

nd B

esuc

herz

entr

ums

Bau

stei

ne d

es B

egeg

nung

s- u

nd B

esuc

herz

entr

ums

Que

lle: M

od

ell S

cien

ce-P

ark,

KC

AP

Mas

sstä

blic

he E

ino

rdnu

ng d

es L

ern-

und

Fo

rsch

ung

szen

trum

sB

aust

eine

des

Ler

n- u

nd F

ors

chun

gsz

entr

ums

Das

Ler

n- u

nd F

orsc

hung

szen

trum

Das

Ler

n- u

nd F

orsc

hung

szen

trum

setz

t sic

h rä

umlic

h au

s ei

nem

Clu

ster

von

Geb

äude

n zu

sam

men

, die

idea

lerw

eise

du

rch

das ö

ffen

tlic

he R

aum

netz

wer

k ve

rbun

den

sind

. W

ähre

nd se

iner

Ent

wic

klun

gssc

hritt

e so

ll er

wac

hsen

und

si

ch v

erdi

chte

n kö

nnen

. Das

Ler

n- u

nd F

orsc

hung

szen

trum

be

find

et si

ch o

ptim

aler

wei

se in

der

Näh

e de

r B

erne

r Fa

ch-

hoch

schu

le im

Are

al B

ahnh

of-S

ee.

D

as B

egeg

nung

s- u

nd B

esuc

herz

entr

umD

as B

egeg

nung

s- u

nd B

esuc

herz

entr

um is

t ein

Kno

tenp

unkt

im

öff

entl

iche

n R

aum

netz

wer

k; e

s ist

ein

«L

euch

ttur

m-P

ro-

jekt

». P

rogr

amm

atis

ch u

mfa

sst d

as B

egeg

nung

s- u

nd

Bes

uche

rzen

trum

die

öff

entl

ichk

eits

wir

ksam

en Z

entr

albe

-re

iche

der

Fac

hhoc

hsch

ule

und

des I

nnov

ati-

onsp

arks

sow

ie

dive

rse

Kul

tura

ngeb

ote.

Ein

schö

nes B

eisp

iel

für

eine

n äh

nlic

hen

Prog

ram

m-M

ix is

t das

Rol

ex L

earn

ing

Cen

ter

der

EPF

L L

ausa

nne.

Ent

lang

der

Ent

wic

klun

gssc

hritt

e so

ll da

s Beg

egnu

ngs-

und

B

esuc

herz

entr

um w

achs

en u

nd si

ch v

erdi

chte

n kö

nnen

. Es

mus

s opt

imal

erw

eise

in d

er N

ähe

der

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le

vorz

ugsw

eise

im A

real

Bah

nhof

-See

pos

ition

iert

wer

den.

Page 30: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

58

Akq

uisit

ion:

»

Akt

ive

Akq

uisit

ion

von

Firm

en in

der

Reg

ion,

nat

iona

l un

d in

tern

atio

nal.

»

Pfle

ge d

es I

mag

es u

nd d

es B

ekan

nthe

itsgr

ades

(z.B

. mit

Pub

likat

ione

n, P

R u

nd E

vent

s, W

ebse

ite),

Nut

zen

von

nie-

ders

chw

ellig

en K

onta

kten

zu

pote

ntie

llen

Inte

ress

ente

n (z

.B. d

urch

das

Anb

iete

n vo

n Si

tzun

gszi

mm

ern)

.B

etre

uung

und

Ber

atun

g:»

A

ussi

edel

n vo

n Fi

rmen

(z.B

. wen

n si

e zu

gro

ss w

erde

n,

wen

n si

e zu

lang

e da

ble

iben

(evt

l. ze

itlic

h pr

ogre

ssiv

e M

ietz

inse

n), w

enn

sie

zuw

enig

inno

vati

v si

nd o

der

die

gese

tzte

n Z

iele

nic

ht e

rrei

chen

), U

nter

stüt

zung

bei

der

U

msi

edel

ung

inne

rhal

b de

r St

adt u

nd d

er R

egio

n.»

rder

n de

r In

nova

tions

akti

vitä

ten

der

ange

sied

elte

n Fi

rmen

, Ber

atun

g vo

n Ju

ngun

tern

ehm

en, a

ktiv

e A

kqui

si-

tion

von

Spon

sore

n.»

E

ntsc

heid

inst

anz

für

Förd

erm

assn

ahm

en, z

um B

eisp

iel

betr

effe

nd S

ubve

ntio

nen

(in F

orm

von

Gel

dern

, Flä

chen

od

er K

now

how

) ode

r au

ch B

ewill

igun

gsin

stan

z fü

r Pr

otot

ypen

und

Son

derg

eneh

mig

unge

n au

f dem

Are

al.

Stra

tegi

sche

Auf

gabe

M

anag

emen

t Off

ice

aufb

auen

und

Sup

port

-Org

anis

ati-

onen

ans

iede

ln.

»

Eng

e A

bsti

mm

ung

der

Akt

ivitä

ten

mit

der

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le u

nd d

er U

nive

rsitä

t Ber

n.»

K

oord

inat

ion

mit

der

Lei

tung

der

Sti

ftun

g Fo

rsch

ung

Schw

eiz

und

den

ande

ren

Park

man

agem

ents

mit

Blic

k au

f V

erm

eidu

ng v

on D

oppe

lspu

rigk

eite

n un

d de

r Id

enti

fika

ti-

on u

nd R

ealis

ieru

ng v

on S

yner

gien

zw

isch

en d

en n

atio

-na

len

Inno

vatio

nspa

rks.

»

Akt

iver

Ein

bezu

g vo

n Fo

rsch

ungs

- un

d E

ntw

ickl

ungs

or-

gani

satio

nen

der

Reg

ion.

»

Faci

lity

Man

agem

ent o

rgan

isie

ren

und

Tar

ife fe

stle

gen.

»

Um

setz

en d

es M

aste

rpla

nes i

m P

erim

eter

der

Rau

men

t-w

ickl

ung.

»

One

Off

ice-

Prin

zip

für

Bew

illig

unge

n un

d B

ehör

den-

kont

akte

A

ktiv

es st

euer

n du

rch

die

vers

chie

dene

n E

ntw

ickl

ungs

-ph

asen

übe

r di

e Z

eit.

»

Pfle

ge u

nd W

eite

rent

wic

klun

g de

s Net

zwer

ks r

und

um

den

Inno

vatio

nspa

rk.

«Wei

che»

Auf

gabe

G

esta

lten

und

Auf

rech

terh

alte

n de

r A

tmos

phär

e (G

roov

e);

Fest

lege

n un

d pe

riod

isch

es Ü

berp

rüfe

n de

r di

esbe

züg-

liche

n Sp

ielr

egel

n.

»

Akt

ive

Förd

erun

g de

r K

unst

: Rau

m sc

haff

en fü

r kü

nstle

-ri

sche

Akt

ivitä

ten

(und

der

en E

rgeb

niss

e, z

.B. S

kulp

ture

n).

»

Übe

rwac

hen

und

rege

ln d

er o

ptim

alen

Mis

chun

g vo

n ju

ngen

«W

ilden

» vs

. gel

asse

nen

Seni

ors;

unre

ifen

(«gr

ünen

») v

s. re

ifen

umse

tzun

gsna

hen

Inno

vatio

nsid

een;

ex

istie

rend

en F

irm

en v

s. St

art-

ups e

tc. Z

iel i

st e

in «

Biot

op»,

in

dem

sich

unt

ersc

hied

liche

Per

spek

tive

n ge

gens

eiti

g be

fruc

hten

und

bee

infl

usse

n.»

K

omm

unik

atio

n un

d K

oord

inat

ion

mit

der

regi

onal

en,

natio

nale

n un

d au

ch in

tern

atio

nale

n W

irts

chaf

t und

Po

litik

, ink

lusi

ve d

er Z

usam

men

arbe

it m

it an

dere

n In

nova

tions

förd

eror

gani

satio

nen

(z.B

. KT

I und

SN

F).

¬ D

as M

anag

emen

t des

Nat

iona

len

Inno

vatio

nspa

rks B

iel/

Bie

nne

stel

lt ei

ne S

chlü

ssel

funk

tion

für

den

Erf

olg

dar:

Es

geht

in e

inem

Inn

ovat

ions

park

imm

er w

iede

r da

rum

, lab

ile

Gle

ichg

ewic

hte

zu fi

nden

und

zu

halte

n. E

in (p

ro-)

akti

ves

Park

man

agem

ent i

st d

esha

lb u

nerl

ässl

ich.

Vor

auss

etzu

ng d

azu

ist,

dass

das

Par

kman

agem

ent ü

ber

genü

gend

Han

dlun

gssp

iel-

raum

ver

fügt

, um

akt

iv g

esta

lten

zu k

önne

n. D

as P

arkm

a-na

gem

ent m

uss w

eitg

ehen

d al

s una

bhän

gige

Ins

tanz

agi

eren

nnen

. Daz

u br

auch

t es e

ine

Trä

gers

chaf

t, di

e de

m P

arkm

a-na

gem

ent d

en R

ücke

n st

ärkt

. Und

selb

stve

rstä

ndlic

h si

nd in

di

esem

Rah

men

kla

re V

orga

ben

im S

inne

von

Anf

orde

rung

en

bzw

. Rah

men

bedi

ngun

gen

zu m

ache

n un

d ei

nzuh

alte

n (z

.B.

betr

effe

nd W

irts

chaf

tlic

hkei

t des

Par

ks).

Das

labi

le G

leic

hgew

icht

, wel

ches

ein

Par

kman

agem

ent

gest

alte

n m

uss,

kann

ver

sinn

bild

licht

wer

den

mit

dem

Pri

nzip

de

s «G

ärtn

ers»

: Er

jäte

t, pf

legt

, för

dert

und

ord

net,

das h

eiss

t er

bes

tim

mt d

ie R

egel

n un

d gr

eift

wen

n nö

tig

korr

igie

rend

ei

n. W

achs

en u

nd G

edei

hen

müs

sen

die

Pfla

nzen

, das

hei

sst

die

Unt

erne

hmen

und

Inn

ovat

ions

proj

ekte

, abe

r se

lber

. G

ener

ell s

oll s

ich

das L

eben

im P

ark

mög

lichs

t fre

i ent

wic

keln

nnen

; das

Par

kman

agem

ent g

esta

ltet n

ur d

ort,

wo

es n

ötig

od

er si

nnvo

ll is

t.

Han

dlun

gsm

axim

enA

ls H

andl

ungs

max

imen

wer

den

Wer

thal

tung

en u

nd V

orau

s-se

tzun

gen

beze

ichn

et, w

elch

e de

n tä

glic

hen

oper

ativ

en

Akt

ivitä

ten

als G

rund

lage

die

nen.

Für

das

Man

agem

ent d

es

Nat

iona

len

Inno

vatio

nspa

rks B

iel/

Bien

ne so

llten

die

fol-

gend

en H

andl

ungs

max

imen

pos

tulie

rt w

erde

n:»

D

as P

arkm

anag

emen

t set

zt d

en R

ahm

en, b

esti

mm

t die

R

egel

n, d

efin

iert

die

Eck

date

n.»

D

as P

arkm

anag

emen

t mus

s una

bhän

gig

hand

eln

und

über

ge

nüge

nd F

reir

aum

ver

füge

n, d

amit

das G

leic

hgew

icht

im

Inno

vatio

nspa

rk st

abil

geha

lten

wer

den

kann

D

as P

arkm

anag

emen

t stü

tzt s

ich

auf e

ine

star

ke T

räge

r-sc

haft

ab,

wel

che

sich

nich

t ins

ope

rativ

e G

esch

äft e

inm

ischt

D

as P

arkm

anag

emen

t ist

vor

Ort

ang

esie

delt

und

dire

kt

kont

aktie

rbar

. Es a

rbei

tet e

ng m

it w

eite

ren

Supp

ort-

Org

a-ni

satio

nen

zusa

mm

en.

»

Das

Par

kman

agem

ent f

örde

rt I

nspi

ratio

n un

d ei

ne

krea

tive

Atm

osph

äre

(Gro

ove),

zum

Bei

spie

l auc

h du

rch

die

Org

anis

atio

n vo

n A

nläs

sen,

wie

die

akt

ive

Förd

erun

g vo

n K

unst

D

as P

arkm

anag

emen

t mac

ht n

icht

alle

s sel

ber

– so

nder

n m

acht

alle

s mög

lich.

In

erst

er L

inie

gilt

es d

ie I

niti

ativ

e de

r B

etei

ligte

n zu

förd

ern.

Pfl

icht

enhe

ftD

as P

flic

hten

heft

stel

lt di

e vo

m P

arkm

anag

emen

t im

op

erat

iven

Bet

rieb

zu

erfü

llend

en A

ufga

ben

und

Akt

ivitä

ten

dar.

Bas

iere

nd a

uf d

en g

enan

nten

Han

dlun

gsm

axim

en k

önne

n gr

ob d

ie fo

lgen

den

Auf

gabe

n id

enti

fizi

ert w

erde

n:O

pera

tive

Auf

gabe

n:»

T

äglic

her

oper

ativ

er B

etri

eb.

»

Ver

wal

ten

der

Lie

gens

chaf

ten

und

best

imm

en v

on M

iete

n un

d T

arife

n al

s wic

htig

e St

euer

ungs

grös

sen

für

die

An-

und

Aus

sied

lung

von

Pro

jekt

en u

nd U

nter

nehm

en

(wob

ei d

as e

igen

tlic

he F

acili

ty M

anag

emen

t an

spez

iali-

sier

te D

iens

tleis

ter

verg

eben

wer

den

soll)

V

ertr

äge

mit

Serv

ice-

Anb

iete

rn (z

.B. g

ezie

ltes A

nsie

deln

vo

n R

esta

urat

ions

betr

iebe

n).

»

Schr

ittw

eise

r A

ufba

u un

d Pf

lege

der

IT

-Inf

rast

rukt

ur.

»

Auf

baue

n, st

imul

iere

n un

d ve

rwal

ten

des V

eran

stal

tung

s-pr

ogra

mm

s.

59

Konz

eptio

n de

s N

atio

nale

n In

nova

tions

park

s Bi

el/B

ienn

e

Park

man

agem

ent

����<�������

������������

����

����

,������

������ ������

�������

�8���������

0�������

A�

8������������

B<��A�

�������

��'�

8���������

���

�A�

,�������

��;�

���

�����

������

������

������<�����

������

!����������

,��

���#�����

������������

�����

��

#�����

Das

Par

kman

agem

ent i

st w

ie e

in G

ärtn

er, d

er p

flegt

und

ord

net.

Page 31: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

60

Die

Roa

dm

ap

¬ D

ie R

oadm

ap fü

r de

n N

atio

nale

n In

nova

tions

park

Bie

l/B

ienn

e be

ding

t ein

e R

eihe

von

Ann

ahm

en b

etre

ffen

d da

s T

imin

g de

r E

ntsc

heid

unge

n üb

er d

ie K

onze

ntra

tion

der

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le u

nd d

ie G

ründ

ung

der

Stift

ung

Fors

chun

g Sc

hwei

z fü

r di

e Fo

rmul

ieru

ng d

er R

ealis

ieru

ngse

-ta

ppen

vor

aus.

Die

Eck

punk

te d

er P

lanu

ng si

nd in

der

unt

en

folg

ende

n T

abel

le z

usam

men

gest

ellt.

Die

Akt

eure

Die

Eta

blie

rung

des

Nat

iona

len

Inno

vatio

nspa

rks B

iel/

Bien

ne

setz

t ein

e en

ge P

artn

ersc

haft

von

ver

schi

eden

en A

kteu

ren

vora

us:

Akt

eu

re

B

esc

hre

ibu

ng

de

r R

olle

Akt

eu

re

Be

sch

reib

un

g d

er

Ro

lle

Kan

ton

Ber

n Tr

äger

der

Ber

ner F

achh

och

schu

le u

nd d

er

Uni

vers

ität B

ern

und

som

it M

itträ

ger

des

N

atio

nale

n In

nova

tions

par

ks B

iel/

Bie

nne;

en

tsch

eid

et ü

ber

die

zuk

ünft

igen

Sta

ndo

rte

der

Ber

ner F

achh

och

schu

le; u

nter

stüt

zt a

ktiv

die

Sch

affu

ng d

es N

atio

nale

n In

nova

tions

par

ks B

iel/

Bie

nne

als

Pro

jekt

im G

esam

tinte

ress

e d

es

Kan

tons

und

der

Reg

ion.

Sta

dt B

iel

Er

arb

eitu

ng e

ines

Mas

terp

lans

, der

die

Ent

wic

klun

g

d

es In

nova

tions

par

ks a

n at

trak

tiven

Sta

ndo

rten

im

S

tad

tgeb

iet m

ög

lich

mac

ht; a

ktiv

e U

nter

stüt

zung

bei

der

Eta

blie

rung

des

Inno

vatio

nsp

arks

.

Stif

tung

Fo

rsch

ung

M

itträ

ger

und

Mitb

etre

iber

des

Nat

iona

len

Sch

wei

z

In

nova

tions

par

ks B

iel/

Bie

nne;

Sic

hers

tellu

ng u

nd

W

ahru

ng d

er Id

ee d

es n

atio

nale

n In

nova

tions

-

par

ks in

Bez

ug a

uf Q

ualit

ät u

nd A

mb

itio

n (ü

ber

alle

Sta

ndo

rte

hinw

eg);

Iden

tifik

atio

n un

d R

ealis

ieru

ng

vo

n S

yner

gie

n zw

isch

en d

en lo

kale

n S

tand

ort

en;

er

nenn

t und

fina

nzie

rt d

as lo

kale

Par

kman

agem

ent;

bet

reib

t das

Inno

vatio

nsze

ntru

m.

Par

kman

agem

ent

Ist d

as d

ynam

isch

e Z

entr

um d

es In

nova

tions

par

ks;

G

esch

äfts

leitu

ng m

it d

er F

ähig

keit

zur P

rom

otio

n

un

d W

eite

rent

wic

klun

g d

es G

roo

ves;

bie

tet

Die

nstle

istu

ngen

im B

erei

ch In

fras

truk

tur,

IT u

nd

an

der

er S

ervi

ces

an (

z.B

. gem

eins

ame

Dat

enp

latt

-

form

en, A

usse

nauf

tritt

, Fö

rder

ung

der

Do

nato

ren-

/

Sp

ons

ore

n-C

om

mun

ity,

Par

tner

man

agem

ent)

;

leite

t das

Inno

vatio

nsze

ntru

m u

nd o

rgan

isie

rt

Ev

ents

; ist

Ans

pre

chp

artn

er f

ür In

vest

ore

n; p

fleg

t

das

Net

zwer

k, v

ertr

itt d

en S

tand

ort

in d

er S

tiftu

ng

Fo

rsch

ung

Sch

wei

z.

Ber

ner

M

itbet

reib

er d

es N

atio

nale

n In

nova

tions

par

ks

Fach

hoch

schu

le,

Bie

l/B

ienn

e; T

eiln

ahm

e un

d G

esta

ltung

der

U

nive

rsitä

t Ber

n

Akt

ivitä

ten

im In

nova

tions

par

k so

wo

hl im

Rah

men

der

Leh

re a

ls a

uch

der

Fo

rsch

ung

; Fö

rder

ung

von

Sp

in-o

ffs;

rder

ung

von

Fors

chun

gs-

und

En

twic

klun

gsp

artn

ersc

haft

en m

it d

er In

dus

trie

.

Loka

le In

dus

trie

, M

itträ

ger

der

reg

iona

len

Am

biti

on;

Mita

rbei

t in

Clu

ster

-

stra

teg

isch

en G

rem

ien;

Mitg

esta

ltung

und

O

rgan

isat

ione

n

Teiln

ahm

e an

den

Ver

anst

altu

ngen

; Nut

zung

der

Ang

ebo

te (

z.B

. Lab

ord

iens

tleis

tung

en);

Unt

erst

üt-

zu

ng d

er Id

ee a

ls In

vest

ore

n o

der

dur

ch

Sp

ons

orin

g un

d D

ona

tione

n.

Priv

ate

Inve

sto

ren

Fina

nzie

rung

vo

n U

nter

nehm

en (

z.B

. Sta

rtup

s) u

nd

G

ebäu

den

im P

ark.

Die

Att

rakt

ivitä

t des

Par

ks f

ür

In

vest

ore

n is

t ein

zen

tral

es E

rfo

lgsk

riter

ium

für

das

Vorh

aben

.

Konz

eptio

n de

s N

atio

nale

n In

nova

tions

park

s Bi

el/B

ienn

e

Vors

chla

g fü

r d

ieR

ealis

ieru

ngse

tap

pen

61

Ph

ase

nJa

hr

Be

rne

r Fa

chh

och

sch

ule

N

ati

on

ale

r In

nov

ati

on

spa

rk

Bie

l/B

ien

ne

Pha

se

1

Pha

se

2

Pha

se

3

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2018

2025

Mac

hbar

keits

stud

ie li

egt v

or

Et

ablie

rung

ein

es s

trat

egis

chen

rder

-g

rem

ium

s fü

r d

en S

tand

ort

Bie

l/B

ienn

e:

Die

Akt

eure

unt

erst

ütze

n d

ie Id

ee a

ktiv

.

Grü

ndun

g e

iner

Tas

k Fo

rce

: Akt

ivitä

ten

zum

The

ma

Inno

vatio

n; r

egio

nale

Fi

rmen

beg

inne

n, ih

re P

lanu

ngen

an

der

ne

uen

Idee

zu

orie

ntie

ren.

Bes

chlu

ss d

er e

igen

öss

isch

en R

äte

über

die

To

talre

visi

on

des

Fo

rsch

ung

s-

und

Inno

vatio

nsfö

rder

ung

sges

etze

s (F

IFG

)

Sta

ndo

rten

tsch

eid

Reg

ieru

ngsr

at

Kan

ton

Ber

n

Sta

ndo

rten

tsch

eid

Gro

sser

Rat

des

K

anto

ns B

ern

Funk

tione

ller M

aste

rpla

n (B

edür

fnis

se B

erne

r Fac

hho

chsc

hule

, Uni

vers

ität

Ber

n,

Inno

vatio

nsp

ark,

Sta

dt

Bie

l)

Form

elle

r M

aste

rpla

n

Ab

schl

uss

Stä

dte

bau

liche

r W

ettb

ewer

b

Bau

beg

inn

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le

Einw

eihu

ng B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

Um

bau

vo

n b

este

hend

en B

aute

n

Einw

eihu

ng z

wei

te E

tap

pe

Einw

eihu

ng e

rste

Eta

pp

e N

eub

aute

n

Beg

inn

Neu

bau

ten

Für d

ie R

oadm

ap fü

r den

Nat

iona

len

Inno

vatio

nspa

rk B

iel/

Bie

nne

wur

den

folg

ende

Eck

punk

te a

uf d

er Z

eita

chse

ang

enom

men

:

61

Grü

ndun

g d

er S

tiftu

ng F

ors

chun

g

Sch

wei

z

Page 32: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

Stä

dte

bau

liche

Ent

wic

klun

g: S

tatu

s Q

uo

Die

Ent

wic

klun

gsph

asen

Das

Zie

l ist

es,

sofo

rt n

ach

dem

(pos

itive

n) E

ntsc

heid

dur

ch

die

Auf

trag

gebe

r de

r M

achb

arke

itsst

udie

, d.h

. die

Vol

ksw

irt-

scha

ftsd

irek

tion

des K

anto

ns B

ern

und

den

Ver

ein

Mac

hbar

-ke

it St

iftun

g Fo

rsch

ung

Schw

eiz,

mit

der

konk

rete

n Pl

anun

g de

s Nat

iona

len

Inno

vatio

nspa

rks B

iel/

Bien

ne u

nd m

it er

sten

A

ktiv

itäte

n zu

beg

inne

n.D

adur

ch e

rgeb

en si

ch d

rei g

robe

Ent

wic

klun

gsph

asen

:P

hase

1: 2

010–

2013

(S

tart

phas

e)P

hase

2: 2

014–

2018

(U

mse

tzun

gsph

ase)

Pha

se 3

: ab

2019

(Bet

rieb

spha

se)

Zus

amm

en m

it de

r Bes

chre

ibun

g di

eser

Pha

sen

wir

d au

ch e

in

Vor

schl

ag fü

r die

gle

ichz

eitig

e st

ädte

baul

iche

Ent

wic

klun

g de

r St

adt B

iel g

emac

ht (a

usge

hend

vom

Sta

tus Q

uo im

Jahr

201

0).

Die

Sta

rtph

ase

(201

0–20

13)

Die

Sta

rtph

ase

ist g

eken

nzei

chne

t dur

ch fo

lgen

de H

aupt

akti

-vi

täte

n:»

Sc

haff

ung

eine

r T

ask

Forc

e du

rch

den

Ver

ein

Mac

hbar

keit

Stift

ung

Fors

chun

g Sc

hwei

z, d

ie w

ähre

nd d

er S

tart

phas

e al

s Par

kman

agem

ent f

ungi

ert

»

Grü

ndun

g ei

nes s

trat

egis

chen

För

derg

rem

ium

s für

den

N

atio

nale

n In

nova

tions

park

Bie

l/Bi

enne

mit

Pers

önlic

h-ke

iten

aus W

irts

chaf

t, W

isse

nsch

aft u

nd V

erw

altu

ng»

E

rste

llung

ein

es fu

nktio

nelle

n M

aste

rpla

ns u

nter

E

inbe

zug

der

Sadt

Bie

l, de

r B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

, der

U

nive

rsitä

t Ber

n un

d de

r St

iftun

g Fo

rsch

ung

Schw

eiz

(res

p. d

es V

erei

ns M

achb

arke

it St

iftun

g Fo

rsch

ung

Schw

eiz)

»

Fest

legu

ng d

es S

tand

orts

für

den

erst

en N

ukle

us fü

r de

n In

nova

tions

park

und

Auf

nahm

e de

r A

ktiv

itäte

n de

s Pa

rkm

anag

emen

ts

»

Mita

rbei

t bei

der

Ers

tellu

ng e

ines

form

elle

n M

aste

rpla

ns

für

den

Stan

dort

der

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le

Folg

ende

Akt

ivitä

ten

solle

n du

rch

eine

zu

beze

ichn

ende

Tas

k Fo

rce

im R

ahm

en d

er S

tart

phas

e ge

plan

t und

real

isie

rt w

erde

n:20

10:

»

Sich

erst

ellu

ng d

er M

edie

nprä

senz

»

Fest

legu

ng S

tand

ort d

es e

rste

n N

ukle

us fü

r de

n In

nova

-tio

nspa

rk20

11:

»

Mita

rbei

t bei

der

Era

rbei

tung

des

funk

tione

llen

Mas

terp

lans

»

Eve

nts n

ach

Bie

l bri

ngen

, z.B

. Sta

rtup

Cam

p Sw

itzer

land

, St

artU

p W

eeke

nd»

W

eite

re A

ktiv

itäte

n m

it In

dust

rie-

Clu

ster

(zu

defi

nier

en)

»

Kon

zept

Liv

ing

Lab

era

rbei

ten

(zus

amm

en m

it B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

, Uni

vers

ität B

ern

und

Clu

ster

-Org

anis

a-tio

nen)

»

Star

t Pro

mot

ion

der

Inno

vatio

nsze

llen

»

Star

t Ver

mitt

lung

sste

lle fü

r L

abor

dien

stle

istu

ngen

(zu

Beg

inn

prim

är in

Zus

amm

enar

beit

mit

der

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le u

nd d

er U

nive

rsitä

t Ber

n)20

12:

»

Mita

rbei

t bei

der

Era

rbei

tung

des

form

elle

n M

aste

rpla

ns»

E

rste

Inn

ovat

ions

zelle

in B

iel

2013

E

rste

s Liv

ing

Lab

in B

etri

eb

Die

Um

setz

ungs

phas

e (2

014–

2018

)D

ie U

mse

tzun

gsph

ase

ist g

eken

nzei

chne

t dur

ch fo

lgen

de

Hau

ptak

tivi

täte

n:»

B

au v

on G

ebäu

den

oder

Um

bau

best

ehen

der

Geb

äude

»

Para

llel d

azu

müs

sen

die

Akt

ivtit

äten

zur

Inn

ovat

ions

för-

deru

ng u

nd P

rom

otio

n de

r Id

ee d

es N

atio

nale

n In

nova

ti-

onsp

arks

Bie

l/Bi

enne

wei

terg

efüh

rt w

erde

n.»

Z

udem

gilt

es,

die

posit

iven

und

neg

ativ

en E

rfah

rung

en

aus d

en e

inze

lnen

Sch

ritt

en la

ufen

d zu

ana

lysi

eren

und

Sc

hlus

sfol

geru

ngen

für

die

Aus

rich

tung

bes

tehe

nder

und

ne

uer

Akt

ivitä

ten

zu z

iehe

n. S

owoh

l die

Sta

rtph

ase

als

auch

die

Um

setz

ungs

phas

e m

üsse

n al

s Ler

npha

se fü

r da

s Pa

rkm

anag

emen

t bet

rach

tet w

erde

n.»

A

m E

nde

dies

er P

hase

bes

tehe

n de

r Sta

ndor

t der

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le m

it de

m B

esuc

her-

und

Beg

egnu

ngsz

en-

trum

sow

ie d

as In

nova

tions

zent

rum

in d

er N

ähe

zuei

nand

er

und

zum

Bah

nhof

Bie

l/Bi

enne

.

Die

Bet

rieb

spha

se (a

b 20

19)

Plan

mäs

sig

soll

der

volle

Bet

rieb

des

Inn

ovat

ions

park

s ab

2019

er

folg

en. I

n de

r B

etri

ebsp

hase

steh

en fo

lgen

de A

ufga

ben

im

Vor

derg

rund

: »

W

eite

rent

wic

klun

g de

r be

steh

ende

n Id

een

und

Kon

zept

E

rwei

teru

ng, z

.B. a

uf d

em A

real

des

Güt

erba

hnho

fs S

BB

und/

oder

auf

dem

Böz

inge

nfel

d-W

est

6263

Page 33: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

6465

Die

stä

dte

ba

ulic

he

En

twic

klu

ng

Star

tpha

se 2

010-

2013

: Nuk

leus

im N

etzw

erk

Das

ers

te E

ntw

ickl

ungs

ziel

des

Nat

iona

len

Inno

vatio

nspa

rks

Bie

l/Bi

enne

ist d

ie B

ildun

g ei

nes p

hysi

sche

n K

note

npun

ktes

(N

ukle

us) i

m N

etzw

erk

der

best

ehen

den

Firm

en u

nd H

och-

schu

len.

Ein

tem

porä

rer

erst

er N

ukle

us b

einh

alte

t vor

alle

m

Man

agem

ent-

Funk

tione

n.

Prog

ram

mat

ische

und

räu

mlic

he S

ituat

ion

in P

hase

1Fü

r de

n er

sten

Kno

tenp

unkt

im R

ahm

en d

es P

arkm

anag

e-m

ents

wär

e de

r be

steh

ende

akt

ive

Kre

ativ

-Clu

ster

im

Schn

yder

-Are

al a

ls e

xem

plar

isch

er S

tand

ort i

deal

. Die

ses

ehem

alig

e G

ewer

bear

eal m

itten

im Z

entr

um v

on B

iel i

st

durc

h se

ine

Stru

ktur

und

sein

e B

esta

ndsn

utzu

ngen

ein

idea

ler

Näh

rbod

en fü

r ei

nen

tem

porä

ren

Nuk

leus

. Hie

r ka

nn d

as

Park

man

agem

ent u

nmitt

elba

r vo

m b

este

hend

en N

etzw

erk

und

der

aktu

elle

n A

tmos

phär

e im

Sch

nyde

r-A

real

pro

fitie

ren.

Str

uktu

r der

Ent

wic

klun

g in

Pha

se 1

Pro

gra

mm

atis

che

und

räum

liche

Situ

atio

n in

Pha

se 1

Page 34: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

66

Um

setz

ungs

phas

e 20

14-2

018

Phas

e 2a:

Inno

vatio

nspa

rk a

uf d

em A

real

Bah

nhof

-See

D

ie E

ntw

ickl

ung

des I

nnov

atio

nspa

rks m

it L

ern-

und

Fo

rsch

ungs

zent

rum

und

Beg

egnu

ngs-

und

Bes

uche

rzen

trum

so

llte

schn

ell a

n ei

nem

idea

len

Stan

dort

star

ten

könn

en. D

as

Are

al B

ahnh

of-S

ee w

äre

eine

exz

elle

nte

Cha

nce.

Tra

gend

e Sä

ulen

des

neu

en S

tadt

quar

tiers

kön

nen

das I

nnov

atio

nsze

n-tr

um u

nd d

er S

tand

ort d

er B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

wer

den.

D

ie B

esta

ndss

ituat

ion

legt

ein

e lo

gisc

he E

ntw

ickl

ung

in

vers

chie

dene

n E

tapp

en n

ahe.

Mit

best

imm

ten

Ele

men

ten

könn

te so

fort

beg

onne

n w

erde

n, z

um B

eisp

iel m

it te

mpo

räre

n A

ktiv

ieru

ngen

der

Fre

iflä

chen

und

Geb

äude

zwis

chen

nut-

zung

en a

uf d

em A

real

.D

ie st

ädte

baul

iche

n E

ckpf

eile

r de

s Nat

iona

len

Inno

vatio

ns-

park

s Bie

l/Bi

enne

sind

das

schr

ittw

eise

Ent

wic

keln

des

In

nova

tions

zent

rum

s am

Bah

nhof

und

das

Sch

affe

n ei

nes

zusa

mm

enhä

ngen

den

und

akti

vier

ten

öffe

ntlic

hen

Rau

mne

tz-

wer

kes (

mit

Ver

bind

ung

zum

Was

ser)

sow

ie d

ie Z

wis

chen

nut-

zung

sstr

ateg

ien

zur

Akt

ivie

rung

von

tem

porä

r fr

eien

Flä

chen

un

d G

ebäu

den

im Z

entr

um v

on B

iel.

Wic

htig

e B

esta

ndte

ile d

er E

ntw

ickl

ung

in P

hase

2a

sind

unt

er

ande

rem

Z

wis

chen

nutz

ungs

konz

ept f

ür z

eitw

eise

frei

e Pa

rzel

len

und

Geb

äude

; »

ku

rzfr

isti

ge E

ntw

ickl

ung

des B

egeg

nung

s- u

nd B

esuc

her-

zent

rum

s als

«L

euch

ttur

für

den

Inno

vatio

nspa

rk;

»

Ver

netz

ung

des z

entr

alen

öff

entl

iche

n R

aum

es (G

rün-

raum

-, St

rass

en-

und

Weg

enet

z) m

it de

n ne

uen

und

best

ehen

den

Prog

ram

men

und

Bau

feld

ern;

»

eine

Fus

sgän

ger-

Ach

se B

ahnh

ofst

rass

e–M

arce

lin C

hipo

t St

rass

e m

it V

erbi

ndun

gen

zum

Mül

ler-

Are

al a

ls R

ückg

rat

der

Ent

wic

klun

g;»

qu

alita

tiv

hohe

Aus

gest

altu

ng u

nd a

ktiv

e Pr

ogra

mm

ie-

rung

der

Erd

gesc

hoss

-Zon

en;

»

Aus

bau

der

Syne

rgie

n m

it de

m S

tand

ort d

er B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

; »

T

ypol

ogie

n ei

nes u

rban

en I

nnen

stad

tqua

rtie

rs a

ls

Ref

eren

z fü

r G

ebäu

de.

Phas

e 2b:

Inno

vatio

nsze

ntru

m M

ülle

r-A

real

(E

xem

plar

isch)

Als

Aus

gang

spun

kt fü

r ei

n In

nova

tions

zent

rum

wir

d ex

epm

-pl

aris

ch e

in S

tand

ort i

m G

ewer

bear

eal M

ülle

r vo

rges

chla

gen.

D

as M

ülle

r-A

real

ist i

n vi

elen

Asp

ekte

n de

m S

chny

der-

Are

al

ähnl

ich,

alle

rdin

gs is

t es n

och

nich

t um

genu

tzt u

nd v

iel b

esse

r er

schl

osse

n. H

ier k

önnt

e au

ch d

as B

egeg

nung

s- u

nd B

esuc

her-

zent

rum

als

Leu

chtt

urm

für

den

Inno

vatio

nspa

rk e

ntst

ehen

. G

leic

hzei

tig

könn

en b

este

hend

e G

ewer

beba

uten

mit

gute

n N

utzu

ngsk

ondi

tione

n fü

r St

art-

ups,

Wer

kstä

tten

ode

r K

MU

s di

e A

nsie

delu

ng im

Net

zwer

k de

s Inn

ovat

ions

park

s erl

eich

-te

rn. P

aral

lel s

ollte

n Z

wis

chen

nutz

ungs

- un

d B

ewir

tsch

af-

tung

skon

zept

e fü

r di

e Fr

ei-

und

Bra

chfl

äche

n de

s Are

als

Bah

nhof

-See

ent

wic

kelt

wer

den.

67D

as B

egeg

nung

s- u

nd B

esuc

herz

entr

um a

ktiv

iert

das

öff

entli

che

Frei

raum

netz

Str

uktu

r der

Ent

wic

klun

g in

Pha

se 2

Räu

mlic

he A

ktiv

ieru

ngen

und

Inte

rven

tione

n in

Pha

se 2

a

Page 35: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

68

Bet

rieb

spha

se a

b 20

19Ph

ase 3

a: V

erdi

chtu

ng u

nd E

rwei

teru

ngIm

dri

tten

Ent

wic

klun

gssc

hritt

wer

den

prim

är d

ie E

ckpf

eile

r de

s Inn

ovat

ions

zent

rum

s sch

ritt

wei

se w

eite

rent

wic

kelt.

Die

s be

inha

ltet d

ie w

eite

re V

erdi

chtu

ng d

es g

esam

ten

Qua

rtie

rs,

Ver

volls

tänd

igun

g de

s öff

entl

iche

n R

aum

netz

wer

kes m

it V

erbi

ndun

g zu

m W

asse

r so

wie

die

Zw

isch

ennu

tzun

gsst

rate

-gi

en z

ur A

ktiv

ieru

ng v

on te

mpo

rär f

reie

n Fl

äche

n un

d G

ebäu

-de

n im

Sta

dtze

ntru

m.

Akt

ivie

rung

en u

nd In

terv

entio

nen

in P

hase

3a

»

Prog

ram

mat

isch

e un

d ba

ulic

he V

erdi

chtu

ng d

es A

real

s B

ahnh

of-S

ee u

nd I

nteg

ratio

n de

r ne

uen

Fach

hoch

schu

le

als «

inne

rstä

dtis

chen

Sta

ndor

t»: E

r is

t dur

ch d

as ö

ffen

t-lic

he R

aum

netz

wer

k pe

rfek

t ver

bund

en u

nd fu

nktio

nier

t gl

eich

zeiti

g al

s wic

htig

er M

otor

für

die

Urb

anitä

t im

ne

uen

Qua

rtie

r;»

V

ervo

llstä

ndig

en d

es ö

ffen

tlic

hen

Rau

mne

tzw

erke

s (G

rünr

aum

-, St

rass

en-

und

Weg

enet

z);

»

Zw

isch

ennu

tzun

gsko

nzep

te fü

r ze

itw

eise

frei

e Pa

rzel

len

und

Geb

äude

;

Phas

e 3b:

Ver

dich

tung

Ein

kon

tinu

ierl

ich

verv

olls

tänd

igte

s Rau

mne

tzw

erk

verb

inde

t de

n ne

uen

Stan

ort d

er B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

n m

it de

n be

reits

eta

blie

rten

Nut

zung

en d

es I

nnov

atio

nspa

rks a

uf d

em

Mül

ler-

Are

al u

nd im

Sta

dtze

ntru

m n

ördl

ich

des B

ahnh

ofs.

Dur

ch d

ie W

eite

rent

wic

klun

gen

der

einz

elne

n T

eile

err

eich

t da

s Inn

ovat

ionz

entr

um d

ie k

riti

sche

Mas

se a

n Pr

ogra

mm

en

und

Stru

ktur

en u

nd e

ntw

icke

lt so

die

Qua

lität

en e

ines

ur

bane

n in

ners

tädt

isch

en S

tadt

quar

tier

s.»

W

eite

re n

eue

Geb

äude

als

Erw

eite

rung

en u

nd A

ufst

o-ck

unge

n be

nöti

gen

Typ

olog

ien

eine

s urb

anen

Inn

enst

adt-

quar

tiers

Q

ualit

ativ

hoh

e A

usge

stal

tung

und

akt

ive

Prog

ram

mie

-ru

ng d

er E

rdge

scho

ss-Z

onen

; »

W

eite

rent

wic

klun

g de

s Im

ages

und

Kom

mun

ikat

ion

von

Bie

l als

Inn

ovat

ions

stad

t.

69

Pro

gra

mm

atis

che

und

räum

liche

Ent

wic

klun

g d

es M

ülle

r-A

real

s in

Pha

se 2

b

Str

uktu

r der

Ent

wic

klun

g in

Pha

se 3

Page 36: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

7071

Räu

mlic

he A

ktiv

ieru

ngen

und

Inte

rven

tione

n in

Pha

se 3

aP

rog

ram

mat

isch

e un

d rä

umlic

he E

ntw

ickl

ung

des

Mül

ler-

Are

als

in P

hase

3

Page 37: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

7273

Stra

tegi

sche

Ent

wic

klun

gssc

hrit

teD

er B

au d

es n

atio

nale

n In

nova

tions

park

s in

Bie

l ist

ein

E

ntw

ickl

ungs

proz

ess,

bei d

em v

iele

Akt

eure

übe

r ei

ne lä

nger

e Z

eit a

uf G

rund

lage

ein

es st

rate

gisc

hen

Plan

es e

ine

star

ke

inha

ltli-

che

und

städ

teba

ulic

he V

isio

n ve

rfol

gen

und

umse

t-ze

n. Z

usam

men

mit

dem

Pro

jekt

solle

n de

shal

b ze

itnah

zu

künf

tige

ope

n-en

ded

Wei

tere

ntw

ickl

unge

n de

r St

adt B

iel

initi

iert

wer

den.

Ein

mög

liche

s und

von

den

Aut

oren

favo

ri-

sier

tes r

äum

liche

s Ent

wic

klun

gssz

enar

io w

ird

wei

-ter

unt

en

im T

eil R

ealis

ieru

ngse

tapp

en v

orge

stel

lt.D

er S

BB R

angi

er-

und

Güt

erba

hnho

f ist

ein

e m

ittel

- bi

s la

ngfr

isti

ge L

andr

eser

ve fü

r di

e St

adte

ntw

ickl

ung.

Auc

h di

e E

ntw

ickl

ung

dies

es A

real

s sol

lte a

uf d

en b

este

hend

en

Stru

ktur

en a

ufba

uen

und

vers

uche

n, d

iese

in d

ie sc

hritt

wei

se

Ent

wic

klun

g zu

inte

grie

ren,

um

mög

lichs

t gro

sse

Syne

rgie

n zu

erz

euge

n. M

it V

orte

il w

ird

eine

städ

teba

ulic

he E

ntw

ick-

lung

des

Are

als a

n de

n R

ände

rn b

egon

nen.

Bei

der

Ent

wic

klun

g de

r A

real

sstr

uktu

r de

s Ran

gier

- un

d G

üter

bahn

hofs

soll

das K

onze

pt d

es „

Bet

rieb

es d

er Z

ukun

ft“,

d.

h. d

ie L

ogik

ein

er f

lexi

blen

, mul

tifu

nktio

nale

n un

d an

pass

bare

n G

ebäu

dest

rukt

ur d

ie G

rund

lage

bild

en. U

m a

uf

Firm

enve

ränd

erun

gen

reag

iere

n zu

kön

nen,

müs

sen

gew

isse

st

rukt

urel

le V

orga

ben

eing

ehal

ten

wer

den.

Die

se L

ogik

setz

t si

ch fo

rt in

der

Str

uktu

r de

s ges

amte

n A

real

s und

wir

d zu

dem

ko

mbi

nier

t mit

wei

tere

n st

rate

gisc

hen

und

qual

itati

ven

Ent

wic

klun

gskr

iteri

en.

Fazi

t d

er

stä

dte

ba

ulic

he

n A

nay

lse

Wei

tere

Ent

wic

klun

gssc

hrit

teD

er B

au d

es N

atio

nale

n In

nova

tions

park

s Bie

l/Bi

enne

ist e

in

Ent

wic

klun

gspr

ozes

s, be

i dem

vie

le A

kteu

re ü

ber

eine

läng

ere

Zei

t auf

Gru

ndla

ge e

ines

stra

tegi

sche

n Pl

anes

ein

e st

arke

in

haltl

iche

und

städ

teba

ulic

he V

isio

n ve

rfol

gen

und

umse

tzen

. Z

usam

men

mit

dem

Pro

jekt

solle

n de

shal

b ze

itnah

zuk

ünft

ige

open

-end

ed W

eite

rent

wic

klun

gen

der

Stad

t Bie

l ini

tiie

rt

wer

den.

Der

Güt

erba

hnho

f SBB

ist e

ine

mitt

el-

bis l

angf

rist

ige

Lan

dres

erve

für

die

Stad

tent

wic

klun

g. A

uch

die

Ent

wic

klun

g di

eses

Are

als s

ollte

auf

den

bes

tehe

nden

Str

uktu

ren

aufb

auen

un

d ve

rsuc

hen,

die

se in

die

schr

ittw

eise

Ent

wic

klun

g zu

in

tegr

iere

n, u

m m

öglic

hst g

ross

e Sy

nerg

ien

zu e

rzeu

gen.

Mit

Vor

teil

wir

d ei

ne st

ädte

baul

iche

Ent

wic

klun

g de

s Are

als a

n de

n R

ände

rn b

egon

nen.

Bei

der

Ent

wic

klun

g de

r A

real

sstr

uktu

r de

s Güt

erba

hnho

fs

SBB

soll

das K

onze

pt d

es «

Bet

rieb

es d

er Z

ukun

ft»,

d.h

. die

L

ogik

ein

er f

lexi

blen

, mul

tifu

nktio

nale

n un

d an

pass

bare

n G

ebäu

dest

rukt

ur d

ie G

rund

lage

bild

en. U

m a

uf F

irm

enve

rän-

deru

ngen

rea

gier

en z

u kö

nnen

, müs

sen

gew

isse

stru

ktur

elle

V

orga

ben

eing

ehal

ten

wer

den.

Die

se L

ogik

setz

t sic

h fo

rt in

de

r St

rukt

ur d

es g

esam

ten

Are

als u

nd w

ird

zude

m k

ombi

nier

t m

it w

eite

ren

stra

tegi

sche

n un

d qu

alita

tive

n E

ntw

ickl

ungs

kri-

teri

en.

Dab

ei so

ll vo

n fo

lgen

den

Plan

ungs

grun

dsät

zen

ausg

egan

gen

wer

den:

»

Plan

ung

von

Inne

n na

ch A

usse

n, v

om B

asis

mod

ul d

er

Hal

le a

ls K

eim

zelle

bis

zum

Ges

amtb

ebau

ungs

plan

D

as K

onze

pt m

uss b

erei

ts v

on d

er e

rste

n B

auet

appe

an

funk

tioni

eren

kön

nen;

»

Kei

n ta

bula

ras

a, so

nder

n ei

n or

gani

sche

s Wac

hstu

m

unte

r B

eibe

halt

von

gew

achs

enen

Str

uktu

ren

und

Geb

äude

n;»

N

utzu

ngsf

lexi

ble

Bau

feld

er/G

ebäu

dest

rukt

ur;

»

Erw

eite

rbar

es/a

npas

sbar

es I

nfra

stru

ktur

konz

ept (

Med

ien,

A

dmin

istr

atio

n et

c.);

»

Kla

res V

erke

hrsk

onze

pt, T

renn

ung

von

Pers

onen

- un

d M

ater

ialv

erke

hr (L

ogis

tik)

Z

onen

defi

nitio

n (H

iera

rchi

e): K

ernz

onen

, Bau

feld

er,

Sond

erzo

nen.

Sch

ema

für e

in In

fras

truk

turk

onz

ept:

Ad

min

istr

atio

n, M

edie

nver

sorg

ung

, Ver

kehr

Are

al G

üter

bahn

hof S

BB

: Ent

wic

klun

gss

truk

tur,

Ersc

hlie

ssun

g, F

reirä

ume,

Bau

feld

er

Page 38: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

7475

Fazi

t stä

dteb

aulic

he A

naly

se»

D

er N

atio

nale

Inn

ovat

ions

park

Bie

l/Bi

enne

ers

trec

kt si

ch

über

das

gan

ze S

tadt

gebi

et v

on B

iel.

»

Die

Bau

stei

ne d

es I

nnov

atio

nspa

rks s

pann

en e

in ö

ffen

t-lic

hes R

aum

netz

wer

k au

f und

funk

tioni

eren

als

Bin

degl

ied

zu a

nder

en P

rogr

amm

en.

»

Der

Nuk

leus

des

Inn

ovat

ions

park

s ist

das

Inn

ovat

ions

zen-

trum

, ein

sich

schr

ittw

eise

ent

wic

keln

der

Clu

ster

, in

dem

au

ch d

as P

arkm

anag

emen

t ang

esie

delt

ist.

»

Der

Clu

ster

des

Inn

ovat

ions

zent

rum

s mus

s sic

h in

der

N

ähe

der

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le im

Geb

iet B

ahnh

of-S

ee

befi

nden

D

ie sc

hritt

wei

se I

nteg

ratio

n vo

n ne

uen

und

etab

liert

en

Prog

ram

men

und

Str

uktu

ren

scha

fft S

yner

gien

insb

eson

-de

re m

it B

lick

auf d

ie U

mse

tzba

rkei

t und

die

Atm

osph

äre

(den

Gro

ove).

»

Die

Ent

wic

klun

g de

s Inn

ovat

ions

park

s ist

ein

wic

htig

er

Mot

or fü

r di

e St

adte

ntw

ickl

ung

von

Bie

l.»

E

ine

Koe

xist

enz

von

fixe

n un

d pr

ovis

oris

chen

(bew

eg-

liche

n) P

rogr

amm

en u

nd G

ebäu

dest

rukt

uren

wir

d an

gest

rebt

D

ie E

ntw

ickl

ung

des I

nnov

atio

nspa

rks i

st e

in M

ehr-

Ge-

nera

tione

npro

jekt

und

als

o op

en-e

nded

.

glic

he E

ntw

ickl

ung

en a

uf d

em A

real

Güt

erba

hnho

f SB

B, f

rühe

Pha

se

Fest

leg

ung

Hal

lens

truk

tur /

Bas

ism

od

ul, F

lexi

bili

täts

- u. W

and

elb

arke

itsg

rad

. Hö

henm

od

ul, e

tc.

Page 39: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

7677

Nat

iona

ler I

nnov

atio

nspa

rk B

iel/

Bie

nne:

Üb

ersi

cht ü

ber

die

Are

ale

und

Elem

ente

Org

an

isa

tio

n d

er

Sta

rtp

ha

se

¬ D

a di

e St

iftu

ng F

orsc

hung

Sch

wei

z er

st n

ach

dem

E

ntsc

heid

der

eid

genö

ssis

chen

Rät

e üb

er d

as F

orsc

hung

s-

und

Inno

vati

onsf

örde

rung

sges

etz

(FIF

G) ü

berh

aupt

ge

grün

det w

erde

n un

d da

mit

als

Trä

gers

chaf

t des

nat

iona

len

Inno

vati

onsp

arks

ver

mut

lich

erst

nac

h 20

13 a

uftr

eten

kan

n,

wir

d vo

rges

chla

gen,

unt

er d

em D

ach

des

Ver

eins

Mac

hbar

-ke

it St

iftu

ng F

orsc

hung

Sch

wei

z ei

ne T

ask

Forc

e zu

be

auft

rage

n. I

hre

Hau

ptau

fgab

e w

äre

es, d

ie Id

ee d

es

Stan

dort

es B

iel/

Bie

nne

wei

terz

utra

gen

und

die

Idee

des

na

tion

alen

Inn

ovat

ions

park

s be

i der

For

mul

ieru

ng d

es

Mas

terp

lans

zu

vert

rete

n. E

ine

wei

tere

wic

htig

e A

ufga

be d

er

Tas

k Fo

rce

ist d

ie P

fleg

e un

d W

eite

rent

wic

klun

g de

s im

R

ahm

en d

er E

rarb

eitu

ng d

er S

tudi

e au

fgeb

aute

n N

etzw

erks

.

Die

Tas

k Fo

rce

wür

de w

ähre

nd d

er S

tart

phas

e (P

hase

1

gem

äss

Roa

dmap

) die

Ges

chäf

te fü

hren

. Die

Lei

tung

die

ser

Tas

k Fo

rce

ist n

och

zu e

ntsc

heid

en. N

ach

der

Grü

ndun

g de

r St

iftu

ng F

orsc

hung

Sch

wei

z so

ll da

s Pa

rkm

anag

emen

t an

die

Stif

tung

übe

rgeh

en, u

m d

ie n

atio

nale

Ver

anke

rung

der

T

ätig

keit

sich

erzu

stel

len.

Die

Lei

tung

die

ser

Tas

k Fo

rce

ist n

och

zu e

ntsc

heid

en.

Zur

wei

tere

n A

bstü

tzun

g de

r Id

ee d

es N

atio

nale

n In

nova

-ti

onsp

arks

Bie

l/B

ienn

e w

ird

empf

ohle

n, e

in s

trat

egis

ches

rder

grem

ium

mit

Pers

önlic

hkei

ten

aus

Wir

tsch

aft,

Wis

sens

chaf

t und

Ver

wal

tung

zu

grün

den.

Dam

it kö

nnen

po

tent

ielle

Sta

keho

lder

ihre

Int

eres

sen

in d

iese

m R

ahm

en

koor

dini

eren

.

Net

zwer

k d

er b

erei

ts g

epfle

gte

n K

ont

akte

Na

tion

ale

rIn

nova

tion

spa

rk

Bie

l/B

ien

ne

(Ma

na

ge

me

nt)

inn

oB

E

KT

I, S

NF

Ne

od

e

EM

PA

CS

EM

Clu

ste

r

Ka

nto

ne

Fra

nch

e

Co

mté

Öff

en

tlic

he

H

an

d

Sch

ule

n

Un

ive

rsi-

ten

SFS

D

üb

en

- d

orf

For-

sc

hu

ng

s-

inst

itu

te

Un

tern

eh

- m

en

sbe

- ra

tun

g

ST

I

Firm

en

Page 40: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

Org

anis

atio

n Ta

sk F

orc

e fü

r d

ie S

tart

pha

se d

es N

atio

nale

n In

nova

tions

par

ks B

iel/

Bie

nne

Vere

in M

achb

arke

it S

tiftu

ng F

ors

chun

g S

chw

eiz

Gru

ndla

ge

: Sta

tute

n Ve

rein

Mac

hbar

keit

Stif

tung

Fo

rsch

ung

Sch

wei

zO

rgan

isat

ion

zur

Förd

erun

g

der

Idee

«N

atio

nale

r In

nova

tions

par

k B

iel/

Bie

nne»

Str

ate

gis

che

s Fö

rde

rgre

miu

m:

glic

he B

ezei

chnu

ngen

: · I

nter

esse

ngem

eins

chaf

t · I

nitia

tiv-

und

Unt

erst

ützu

ngsk

om

itee

Mitg

lied

er:

Per

sönl

ichk

eite

n au

s W

irts

chaf

t,

Wis

sens

chaf

t un

d V

erw

altu

ngs

Task

Fo

rce

Nat

iona

ler I

nno

vatio

nsp

ark

Bie

l/B

ienn

e

Leitu

ng: z

u d

efin

iere

n

Akt

ive

G

rem

ien

/Fu

nkt

ion

en

Un

ters

tütz

un

gsk

om

ite

e

Ge

sch

äft

sfü

hru

ng

Ma

rc T

ha

lma

nn

Vo

rsta

nd

NR

Ru

ed

i No

ser

Pro

f. D

r. P

ete

r G

om

ez

Dr.

Th

om

as

von

Wa

ldki

rch

Dr.

Fri

tz S

chie

sse

r

Dr.

Elm

ar

Wie

de

rin

NR

Ma

rtin

um

le

Fra

nz

Eb

erh

ard

Task

Fo

rce

Ra

um

pla

ne

risc

he

Ra

hm

en

be

din

gu

ng

en

be

nd

orf

Leit

er:

Fra

nz

Eb

erh

ard

Mitg

lied

er

Sp

ons

ore

nmitg

lied

er

Förd

erm

itglie

der

nner

mitg

lied

er

Mitg

lied

erve

rsam

mlu

ng (

ab 2

011)

Bei

rat

Re

visi

on

sste

lle

7978

¬ D

ie R

ealis

ieru

ng d

er H

aupt

elem

ente

des

Nat

iona

len

Inno

vati

onsp

arks

Bie

l/B

ienn

e, d

as h

eiss

In

nova

tion

szen

trum

»

Ler

n- u

nd F

orsc

hung

szen

trum

»

Beg

egnu

ngs-

und

Bes

uche

rzen

trum

»

Park

man

agem

ent

setz

t ein

e br

eite

Abs

tütz

ung

der

Am

biti

on im

Kan

ton

Ber

n,

in d

er S

tadt

Bie

l, be

i der

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le u

nd d

er

Uni

vers

ität B

ern,

in d

en W

irts

chaf

ts-C

lust

er, b

ei p

riva

ten

Inve

stor

en u

nd in

der

Sti

ftun

g Fo

rsch

ung

Schw

eiz

vora

us.

Die

Fin

anzi

erun

g de

r Akt

ivitä

ten

erfo

lgt d

enn

auch

aus

den

ve

rsch

iede

nste

n Q

uelle

n: d

ie B

erne

r Fac

hhoc

hsch

ule

und

die

Uni

vers

ität B

ern

durc

h de

n K

anto

n B

ern,

das

Par

kman

age-

men

t dur

ch d

ie S

tiftu

ng F

orsc

hung

Sch

wei

z, d

ie F

inan

zier

ung

von

Star

tups

dur

ch d

en S

TI u

nd a

nder

e Q

uelle

n fü

r Grü

nder

-fi

nanz

ieru

ng so

wie

Ven

ture

Cap

ital,

die

Fina

nzie

rung

von

Fo

rsch

ungs

- und

Inn

ovat

ions

proj

ekte

n du

rch

SNF

und

KT

I,

die

Fina

nzie

rung

von

Inn

ovat

ions

proj

ekte

n du

rch

Firm

en, d

ie

Fina

nzie

rung

der

Rau

mko

sten

dur

ch d

ie M

iete

r, et

c.A

lle d

iese

Vor

gäng

e si

nd h

eute

sch

on a

ktiv

im G

ang.

Im

R

ahm

en d

es N

atio

nale

n In

nova

tion

spar

ks B

iel/

Bie

nne

solle

n si

e in

tens

ivie

rt u

nd d

ie g

egen

seit

ige

Bef

ruch

tung

ve

rstä

rkt w

erde

n.

Die

Fin

anzi

erun

g di

eser

Pla

ttfo

rm s

etzt

dab

ei e

in g

emei

n-sa

mes

Han

deln

des

Kan

tons

Ber

n un

d de

r St

iftu

ng F

or-

schu

ng S

chw

eiz

als

der

Trä

gers

chaf

t für

die

invo

lvie

rten

In

stit

utio

nen

vora

us. D

as w

ird

durc

h di

e V

erfl

echt

unge

n in

de

r L

eitu

ng u

nd d

er F

inan

zier

ung

der

Inve

stit

ione

n un

d de

s B

etri

ebs

sich

tbar

.D

ie P

lanu

ng d

es n

euen

Sta

ndor

ts d

er B

erne

r Fac

hhoc

hsch

ule

sow

ie d

as B

egeg

nung

s- u

nd B

esuc

herz

entr

um li

egt i

n de

r H

ohei

t des

Kan

tons

Ber

n un

d is

t nic

ht G

egen

stan

d de

s Fi

nanz

ieru

ngko

nzep

ts. T

rotz

der

zen

tral

en B

edeu

tung

die

ser

beid

en E

lem

ente

für d

as G

elin

gen

des P

roje

kts N

atio

nale

r In

nova

tions

park

Bie

l/Bi

enne

ver

biet

et si

ch h

ier e

ine

Aus

sage

da

die

grun

dleg

ende

n po

litisc

hen

Ent

sche

ide

noch

zu

fälle

n si

nd.

Die

fina

nzie

lle B

etra

chtu

ng k

onze

ntri

ert s

ich

desh

alb

auf

die

Ele

men

te:

»

Park

man

agem

ent

»

Inno

vati

onsz

entr

um

Bud

get

des

Par

kman

agem

ents

D

ie F

inan

zier

ung

des P

arkm

anag

emen

ts e

rfol

gt d

urch

die

zu

grün

dend

e St

iftun

g Fo

rsch

ung

Schw

eiz

im R

ahm

en d

er

Inno

vatio

nsfö

rder

ung.

Ab

2018

, das

hei

sst n

ach

Err

eich

en d

es

volle

n A

usba

us g

emäs

s dem

form

ulie

rten

Pla

n, e

rgeb

en si

ch

Fina

nzie

rung

Ba

ust

ein

eM

an

ag

em

en

tFi

na

nzi

eru

ng

Inve

stit

ion

en

Be

trie

b

Lern

- u

nd

Fo

rsch

un

gsz

en

tru

m

Ka

nto

n B

ern

Dir

ekt

ion

Be

rne

r

Fach

ho

chsc

hu

leK

an

ton

Be

rn

Sti

ftu

ng

Fo

rsch

un

g S

chw

eiz

In

nova

tions

förd

erun

g M

iete

r/N

utz

er

Faci

lity

Man

agem

ent

Pa

rkm

an

ag

em

en

t

Be

ge

gn

un

gs-

un

d

Be

such

erz

en

tru

mK

an

ton

Be

rn, D

on

ato

ren

o

de

r S

po

nso

ren

Inn

ova

tio

nsz

en

tru

mIm

mo

bili

en

inve

sto

ren

Verf

lech

tung

en b

eim

Man

agem

ent

und

der

Fin

anzi

erun

g im

Nat

iona

len

Inno

vatio

nsp

ark

Bie

l/B

ienn

e

Page 41: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

folg

ende

ges

chät

zte

Kos

ten

für d

as M

anag

emen

t des

Nat

iona

len

Inno

vatio

nspa

rks B

iel/

Bien

ne:

B

ud

ge

t P

ark

ma

na

ge

me

nt

3 V

ollz

eit

-Ste

llen

r

S

trat

egie

entw

ickl

ung

und

-um

setz

ung

K

om

mun

ikat

ion

B

etre

uung

Fir

men

im P

ark

Pe

rso

na

lbu

dg

et

600’

00

0 Fr

. p.a

.

Sa

chko

ste

n

K

om

mun

ikat

ion

100

’00

0 Fr

. p.a

.

Ü

bri

ge

50’0

00

Fr. p

.a.

Re

serv

en

25

0’0

00

Fr. p

. a.

Tota

l 1’

00

0’0

00

Fr. p

.a.

Die

se K

oste

n w

erde

n vo

n de

r St

iftu

ng F

orsc

hung

Sch

wei

z un

ter

dem

Tite

l Inn

ovat

ions

förd

erun

g ge

trag

en.

Inve

stit

ion

in d

as I

nnov

atio

nsze

ntru

m

Das

Inn

ovat

ions

zent

rum

sol

l nac

h Pl

an a

b 20

16 g

ebau

t und

in

201

8 in

Bet

rieb

gen

omm

en w

erde

n. D

er V

orsc

hlag

ber

uht

auf e

iner

Fin

anzi

erun

g du

rch

eine

n pr

ivat

en I

mm

obili

enin

-ve

stor

, wob

ei d

ie S

tift

ung

Fors

chun

g Sc

hwei

z al

s Pa

rtne

r au

ftri

tt. Z

wis

chen

der

Sti

ftun

g un

d de

m I

nves

tor

müs

sen

der

Stan

dort

, die

arc

hite

kton

isch

en V

orga

ben,

der

Aus

bau-

stan

dard

sow

ie d

ie R

aum

mie

te fe

stge

legt

wer

den.

Für

die

(sta

tisc

he) I

nves

titi

onsr

echu

ng s

ind

die

folg

ende

n A

nnah

men

get

roff

en w

orde

n:»

N

utzf

läch

e ge

mäs

s K

onze

pt: 5

’000

m2

»

Ges

chos

sflä

che

mit

Fakt

or 1

,25

gere

chne

M

ietz

ins

(ohn

e N

eben

kost

en u

nd in

divi

duel

lem

Mie

tera

usba

u): 1

90 F

r./m

2 . (G

emäs

s Im

mo-

Mon

itori

ng

2010

von

Wüe

st &

Par

tner

, Pre

ise

für

Bür

oflä

chen

in

den

Gro

ss-

und

Mit

telz

entr

en, S

eite

166

, lie

gen

die

teur

en O

bjek

te b

ei 2

10 F

r./m

2 Nut

zflä

che

und

Jahr

. Der

P

reis

für

Med

iano

bjek

te li

egt b

ei 1

50 F

r./m

2 ).»

B

aure

chts

zins

: Ang

aben

der

Sta

dt B

iel f

ür d

ie Z

one

Bah

nhof

-See

.D

ie m

axim

ale

Inve

stit

ions

sum

me

betr

ägt d

amit

ca. 1

6 M

io.

Fran

ken

oder

2’5

50 F

r./m

2 Ges

chos

sflä

che

ohne

Mie

tera

us-

bau

(Die

ser

Wer

t ent

spri

cht d

er A

ngab

e in

Kas

par

Fier

z,

Der

Sch

wei

zer

Imm

obili

enw

ert,

2005

, Sei

te 6

88, d

er d

en

Kos

tens

atz

typi

sche

r Bau

ten

im H

ochb

au (P

reisb

asis

2004

) für

roba

uten

mit

2’40

0 Fr

./m2 a

nset

zt. I

m W

ert v

on 2

’550

Fr./

m2

ist n

och

eine

Teu

erun

g se

it 20

04 v

on c

a. 6

% e

inge

rech

net).

Fi

na

nzi

eru

ng

de

s In

no

vati

on

sze

ntr

um

s

1.

Flä

che

n

N

utzf

läch

e 5'

00

0 m

2

B

rutt

og

esch

oss

fläch

e H

aup

tnut

zung

5'

750

m2

N

eben

fläch

en

500

m2

To

tal G

esch

oss

fläch

e 6'

250

m2

N

utzu

ngsz

iffe

r 1.

5

G

rund

fläch

e 4'

167

m2

2.

Mie

tzin

s, B

au

rech

tszi

ns

M

ietz

ins

(ohn

e N

eben

kost

en)

190.

00

Fr./

m2

B

aure

chts

zins

»

Gru

ndst

ücks

pre

is

60

0.0

0 Fr

./m

2

»

Ver

zins

ung

3.

00%

»

Bau

rech

tszi

ns p

ro J

ahr

75'0

00

Fr.

»

Bau

rech

tszi

ns p

ro m

2 15

.00

Fr./

m2

M

ietz

ins

./. B

aure

chts

zins

17

5.0

0 Fr

./m

2

3.

Mie

tein

na

hm

en

pro

Ja

hr

(ohn

e B

aure

chts

zins

) 87

5'0

00

Fr.

4.

Ka

pit

alv

erz

insu

ng

5.

50%

5.

Ma

xim

ale

In

vest

itio

nss

um

me

be

i 5'0

00

m2 N

utz

flä

che

oh

ne

in

div

idu

elle

n M

iete

rau

sba

u

M

axim

ale

Inve

stiti

ons

sum

me

tota

l 16

'00

0'0

00

Fr.

M

axim

ale

Inve

stiti

ons

sum

me

pro

m2

2'55

0 Fr

.

Nac

h A

nsic

ht d

er A

utor

en is

t dam

it di

e A

ussa

ge e

rlau

bt, d

ass

eine

pri

vate

Fin

anzi

erun

g de

s In

nova

tion

szen

trum

s au

s he

utig

er S

icht

mög

lich

ist.

Ein

e au

sfüh

rlic

here

Rec

hnun

g se

tzt v

orau

s, d

ass

das

Pro

jekt

w

esen

tlic

h de

taill

iert

er a

usge

arbe

itet v

orlie

gen

wür

de. E

ine

Ent

sche

idun

g üb

er d

en e

ndgü

ltig

en S

tand

ort,

ob e

in

Neu

bau

oder

die

ang

estr

ebte

Um

nutz

ung

best

ehen

der

Lie

gens

chaf

ten

real

isie

rt w

erde

n so

ll et

c. k

ann

nur

im

Rah

men

ein

es M

aste

rpla

ns u

nter

Bet

eilig

ung

alle

r E

ntsc

hei-

dung

strä

ger

gefä

llt w

erde

n. D

iese

r is

t abe

r zu

rzei

t noc

h au

sste

hend

.

80

Inte

ress

en

ten

M

ög

lich

e S

ich

twe

ise

n

Inte

ress

e a

n d

en

ein

zeln

en

Le

istu

ng

en

Lab

ord

ien

st-

leis

tun

ge

n

-- -- XX X

XX

X

XX

X

Pla

tz f

ür

Firm

en

-- -- -- XX -- --

Livi

ng

La

bs

-- XX

XX X X XX

Inn

ova

tio

ns-

zell

en

-- XX -- XX -- --

Sp

in-o

ff-

Pa

rk -- -- - --

XX

X

XX

Gro

ssun

tern

ehm

en v

or

Ort

Gro

ssun

tern

ehm

en

allg

emei

n

Unt

erne

hmen

aus

der

R

egio

n

Aus

wär

tige

Unt

erne

hmen

m

it In

tere

sse

an e

inem

S

tand

ort

in d

er S

chw

eiz

bzw

. in

der

Reg

ion

Bie

l

Jung

unte

rneh

mer

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le

und

Uni

vers

ität

Ber

n

Sta

dt

Bie

l

Kan

ton

Ber

n

· W

enig

er In

tere

sse

am P

ark

als

solc

hes

(«W

ir m

ache

n d

as s

elb

er»)

· G

ross

es In

tere

sse,

das

s d

ie B

erne

r

Fach

hoch

schu

le u

nd d

ie

U

nive

rsitä

t B

ern

gut

e Le

ute

in B

iel a

uf d

en A

rbei

tsm

arkt

brin

gen

· In

tere

ssen

an

ausg

ewäh

lten

Ko

op

erat

ions

glic

hkei

ten

· G

utes

Ang

ebo

t an

Lab

ors

· In

tere

ssan

te V

eran

stal

tung

en·

Gut

e A

nsp

rech

per

sone

n

· A

ttra

ktiv

es U

mfe

ld, N

ähe

und

Zug

ang

zur

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le

un

d z

ur U

nive

rsitä

t B

ern

· In

tere

sse

am P

ark

als

«Hei

mat

»,

insp

irier

end

es U

mfe

ld

· Te

il d

es n

atio

nale

n In

nova

tions

-

par

ks z

u se

in, k

ann

zum

Alle

in-

st

ellu

ngsm

erkm

al (

US

P)

wer

den

· D

iese

Nac

hbar

scha

ft m

acht

die

Ber

ner

Ho

chsc

hule

n in

Bie

l att

rakt

iv

r S

tud

ente

n un

d f

ür U

nter

nehm

en,

w

elch

e an

den

Ber

ner

Fach

hoch

-

schu

len

in B

iel L

abo

rs n

utze

n o

der

Vera

nsta

ltung

en b

esuc

hen

· Ei

n w

eite

rer

Leuc

httu

rm m

it

A

usst

rahl

ung

und

Anz

iehu

ngsk

raft

· Ei

n w

eite

rer

Leuc

httu

rm m

it

A

usst

rahl

ung

und

Anz

iehu

ngsk

raft

(Ist

am

Erf

olg

der

Firm

en in

tere

ssie

rt)

(Ist

am

Erf

olg

der

Firm

en in

tere

ssie

rt)

Bew

ertu

ng

Die

fo

lgen

de

Tab

elle

zei

gt

die

Ein

schä

tzun

g d

er A

uto

ren

bez

üglic

h m

ög

liche

r In

tere

ssen

ver

schi

eden

er

Sta

keho

lder

an

den

ein

zeln

en L

eist

ung

en d

es N

atio

nale

n In

nova

tions

par

ks B

iel/

Bie

nne.

81

Page 42: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

8283

Erfo

lgsf

akto

ren

¬ D

as in

die

ser

Stud

ie e

rste

llte

Kon

zept

für

eine

n N

atio

-na

len

Inno

vati

onsp

ark

Bie

l/B

ienn

e w

eist

ein

e R

eihe

von

E

rfol

gsfa

ktor

en fü

r da

s V

orha

ben

aus.

Im

Zen

trum

ste

ht d

ie

Part

ners

chaf

t zw

isch

en d

em K

anto

n B

ern,

der

Sta

dt B

iel

und

der

Stif

tung

For

schu

ng S

chw

eiz.

Im

Ein

zeln

en s

ind

das:

Zen

tral

er S

tand

ort

mit

Lan

dres

erve

D

er N

atio

nale

Inn

ovat

ions

park

Bie

l/B

ienn

e br

auch

t die

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le u

nd d

ie U

nive

rsitä

t Ber

n al

s

Pa

rtne

r un

d N

achb

ar.

»

Der

Nuk

leus

des

Inn

ovat

ions

park

s fu

nkti

onie

rt n

ur a

n

ei

nem

zen

tral

en S

tand

ort (

Bah

nhof

-See

). »

Das

Are

al d

es G

üter

bahn

hofs

SB

B u

nd g

egeb

enen

falls

da

s A

real

Böz

inge

nfel

d-W

est s

telle

n L

andr

eser

ven

dar

und

solle

n m

itte

lfri

stig

als

Wer

kzon

e fü

r pr

oduz

iere

nde

Bet

rieb

e un

d/od

er d

er E

rwei

teru

ng d

er F

orsc

hung

s- u

nd

Ent

wic

klun

gsfa

zilit

äten

die

nen.

Kla

re s

trat

egis

che

Aus

rich

tung

»

Mix

aus

neu

en u

nd e

tabl

iert

en F

irm

en.

»

Bek

annt

heit

als

Ort

, wo

Col

labo

rativ

e In

nova

tion

ge

lebt

wir

d.

Bre

it a

bges

tütz

te T

räge

rsch

aft

für

die

Am

biti

on u

nd

wei

tes

Net

zwer

k

» A

mbi

tion

getr

agen

dur

ch d

ie S

tiftu

ng F

orsc

hung

Sch

wei

z,

de

n K

anto

n B

ern,

die

Sta

dt B

iel,

die

Wir

tsch

afts

clus

ter

und

die

priv

aten

Inv

esto

ren,

die

sic

h am

Par

k be

teili

gen

wol

len.

Star

kes

Par

kman

agem

ent

»

Ent

sche

idun

gsfr

eihe

it un

d -k

ompe

tenz

im R

ahm

en v

on

vo

rgeg

eben

en Z

iele

n.»

In

telli

gent

e L

ösun

gen

in B

ezug

auf

Stä

dteb

au u

nd

Arc

hite

ktur

Gem

eins

amer

Mas

terp

lan

von

Stad

t Bie

l, B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

, Uni

vers

ität B

ern

und

dem

Ver

ein

Mac

hbar

keit

Stif

tung

For

schu

ng S

chw

eiz.

» K

oord

inat

ion

und

Syne

rgie

n m

it de

n an

dere

n St

ando

r-te

n de

s na

tion

alen

Inn

ovat

ions

park

s.

Beu

rtei

lung

der

Mac

hbar

keit

¬ D

ie M

achb

arke

it ei

nes I

nnov

atio

nsze

ntru

ms u

nter

dem

Dac

h de

s Nat

iona

len

Inno

vatio

nspa

rks B

iel/

Bien

ne is

t nac

h A

nsic

ht

der A

utor

en m

it ei

ner p

riva

ten

Fina

nzie

rung

des

Inn

ovat

ions

-ze

ntru

ms m

öglic

h. D

abei

mus

s alle

rdin

gs b

erüc

ksic

htig

t w

erde

n, d

ass d

ie A

ttra

ktiv

ität e

iner

solc

hen

Inve

stiti

on d

avon

ab

häng

t, da

ss im

Vor

feld

wic

htig

e E

ntsc

heid

unge

n ge

trof

fen

wer

den,

die

das

Pro

jekt

als

Gan

zes ü

berh

aupt

erm

öglic

hen.

D

ie P

räm

isse

n fü

r ein

e pr

ivat

e Fi

nanz

ieru

ng d

es I

nnov

atio

ns-

zent

rum

s in

Biel

sind

die

folg

ende

n:

Dur

ch d

en K

anto

n B

ern:

»

Bes

chlu

ss, i

m R

ahm

en d

er v

orge

schl

agen

en K

onze

n-

tr

atio

n de

r B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

n de

n St

ando

rt fü

r di

e

B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

(ink

l. In

nova

tion

sman

agem

ent)

in B

iel z

u si

cher

n.»

K

lare

s B

eken

ntni

s zu

m N

atio

nale

n In

nova

tion

spar

k

B

iel/

Bie

nne.

Das

Zie

l ist

dab

ei d

ie S

tärk

ung

der

Ber

ner

Leh

r- u

nd

Fors

chun

gsei

nric

htun

gen

im n

atio

nale

n W

ettb

ewer

b.

Gle

ichz

eiti

g is

t dam

it au

ch e

ine

Förd

erun

g de

r re

gion

alen

W

irts

chaf

t ver

bund

en.

Dur

ch d

ie S

tift

ung

Fors

chun

g Sc

hwei

z:»

E

ntsc

heid

, im

Rah

men

ein

er S

tand

ortw

ahl d

ie S

tadt

Bie

l

zu e

inem

Sta

ndor

t des

Nat

iona

len

Inno

vati

onsp

arks

zu

mac

hen

(neb

en a

nder

en S

tand

orte

n, z

.B. D

üben

dorf

).D

as Z

iel i

st d

abei

ein

e op

tim

ale

Ver

wen

dung

der

Mit

tel i

m

Sinn

e de

s St

iftu

ngsz

wec

ks, d

.h. F

örde

rung

der

For

schu

ng

und

Inno

vati

on in

der

ges

amte

n Sc

hwei

z.

Im R

ahm

en d

er S

tudi

e ha

ben

die

Aut

oren

zu

zeig

en

vers

ucht

, das

s un

ter

den

oben

gen

annt

en P

räm

isse

B

iel d

er r

icht

ige

Stan

dort

für

eine

n na

tion

alen

Inno

vati

onsp

ark

ist;

»

In B

iel u

nd d

er R

egio

n ei

n In

tere

sse

an e

inem

sol

chen

Pro

jekt

bes

teht

und

ein

e fü

r da

s la

ngfr

isti

ge Ü

berl

eben

krit

isch

e G

röss

e er

reic

ht w

erde

n ka

nn;

»

ein

Nat

iona

ler

Inno

vati

onsp

ark

Bie

l/B

ienn

e da

s

Pote

ntia

l für

ein

e St

ärku

ng d

er r

egio

nale

n W

irts

chaf

t

hat u

nd a

uch

auf n

atio

nale

r E

bene

ein

en s

ubst

anzi

elle

n

Bei

trag

zur

Inn

ovat

ions

förd

erun

g le

iste

n ka

nn.

Erfo

lgsf

akto

ren

und

Mac

hbar

keit

83

Sp

in-o

ff-P

ark

Inno

vatio

nsze

llen

Livi

ng L

abs

Zug

ang

zu

Lab

or-

die

nstle

istu

ngen

Pla

tz f

ür F

irmen

Beg

egnu

ngs-

und

Bes

uche

rzen

trum

Par

kman

agem

ent

Bez

iehu

ng z

ur

Stif

tung

Fo

rsch

ung

S

chw

eiz

Ko

nzen

- tr

atio

n B

FH in

B

iel

Gem

äss

Pla

n

Gem

äss

Pla

n

Gem

äss

Pla

n

Gem

äss

Pla

n

Gem

äss

Pla

n

Gem

äss

Pla

nG

emäs

sP

lan

Enge

Zu

sam

men

-ar

beit

Sta

nd w

ie h

eute

(T

eile

BFH

TI i

n B

iel)

Wei

terf

ühru

ng d

es

bes

tehe

nden

G

ründ

erze

ntru

ms

Auf

bau

in d

er V

eran

two

rtun

g

der

Wir

tsch

afts

förd

erun

g

glic

h

Auf

bau

in d

er V

eran

two

rtun

g

der

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le

und

/od

er d

er E

HS

M m

ög

lich

Auf

bau

in d

er V

eran

two

rtun

g

der

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le

glic

h

Wei

terf

ühru

ng d

urch

W

irts

chaf

tsfö

rder

ung

des

K

anto

ns B

ern

-- --

Zus

amm

enar

bei

t au

f B

asis

vo

n ei

nzel

nen

Pro

jekt

en

Die

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le v

erlä

sst

Bie

l

Wei

terf

ühru

ng d

es b

este

hend

en

Grü

nder

zent

rum

s p

rüfe

n

Att

rakt

ivitä

t vo

n B

iel i

st s

ehr

bes

chrä

nkt

-- --

Wei

terf

ühru

ng d

urch

Wir

tsch

afts

förd

erun

g

des

Kan

tons

Ber

n

-- --

Kei

ne B

asis

für

ein

e Z

usam

men

arb

eit

Alt

ern

ati

ven

de

s K

an

ton

s B

ern

be

züg

lich

Sta

nd

ort

de

r B

ern

er

Fach

ho

chsc

hu

le

Aus

wirk

ung

en a

uf d

en B

au e

ines

Nat

iona

len

Inno

vatio

nsp

arks

Bie

l/B

ienn

e

Page 43: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

8584

Po

stul

at «

Grü

ndun

g e

iner

Stif

tung

Fo

rsch

ung

Sch

wei

der

FD

P-F

rakt

ion

(ein

ger

eich

t am

15.

Mär

z 20

06

)

Wac

hstu

mss

trat

egie

Ver

sio

n 20

07, B

eric

ht d

es R

egie

-ru

ngsr

ates

des

Kan

tons

Ber

n an

den

Gro

ssen

Rat

(4

. Ap

ril 2

007

)

Mo

tion

«Ein

richt

ung

ein

es P

arc

d’in

nova

tion

suis

se»

der

FD

P-F

rakt

ion

(ein

ger

eich

t am

19.

Jul

i 20

07)

Vere

in M

achb

arke

it S

tiftu

ng F

ors

chun

g S

chw

eiz,

M

achb

arke

itsst

udie

für

ein

en n

atio

nale

n In

nova

tions

-p

ark

(Sep

tem

ber

20

07)

Rép

ubliq

ue e

t ca

nto

n d

e N

euch

âtel

, Dép

arte

men

t d

e l’é

cono

mie

(20

07).

Pro

gra

mm

e d

e m

ise

en œ

uvre

de

la

loi f

édér

ale

sur

la p

olit

ique

rég

iona

le p

our

la p

ério

de

2008

–201

1, v

ole

ts in

terc

anto

nal e

t ca

nto

nal (

2007

)

Ber

icht

des

Bun

des

rate

s «Z

ur G

ründ

ung

ein

er S

tiftu

ng

Fors

chun

g S

chw

eiz»

in B

eant

wo

rtun

g d

es P

ost

ulat

es

vom

15.

Mär

z 20

06

(ver

öff

entli

cht

am 1

4. M

ärz

2008

)

Vere

in M

achb

arke

it S

tiftu

ng F

ors

chun

g S

chw

eiz,

S

tatu

sber

icht

und

Ver

tiefu

ngss

tud

ie f

ür e

inen

nat

io-

nale

n In

nova

tions

par

k (O

kto

ber

20

08)

Sch

reib

en v

on

Reg

ieru

ngsr

at A

ndre

as R

icke

nbac

her

an

den

Ver

ein

Mac

hbar

keit

Stif

tung

Fo

rsch

ung

Sch

wei

z (N

R R

ued

i No

ser)

, ink

l. P

räse

ntat

ion

und

Sta

ndo

rtvo

r-sc

hlag

Kan

ton

Ber

n (1

9. M

ärz

2009

)

Eing

abe

der

Vo

lksw

irts

chaf

tsd

irekt

ion

des

Kan

tons

Ber

n fü

r ei

nen

Erg

änzu

ngss

tand

ort

zum

Pro

jekt

«S

wis

s In

nova

tion

Par

k» in

Zür

ich

/Düb

end

orf

(19.

Mär

z 20

09)

Sch

reib

en d

es V

erei

ns M

achb

arke

it S

tiftu

ng F

ors

chun

g

Sch

wei

z (N

R R

ued

i No

ser)

an

Reg

ieru

ngsr

at A

ndre

as

Ric

kenb

ache

r (4

. Ap

ril 2

009

)

Sch

reib

en v

on

Reg

ieru

ngsr

at A

ndre

as R

icke

nbac

her

an

den

Ver

ein

Mac

hbar

keit

Stif

tung

Fo

rsch

ung

Sch

wei

z (N

R R

ued

i No

ser)

(27

. Ap

ril 2

009

)

Ber

icht

Inno

vatio

n im

Kan

ton

Ber

n, B

eric

ht d

er S

trat

e-

gie

gru

pp

e In

nova

tion

des

Kan

tons

Ber

n (2

7. A

pril

20

09)

Mac

hbar

keits

stud

ie In

nova

tions

par

k R

aro

n-Tu

rtm

ann

(Jun

i 20

09)

Med

ieno

rient

ieru

ng z

um F

lug

pla

tzar

eal D

üben

do

rf:

Erst

e Er

geb

niss

e d

er T

estp

lanu

ng, M

edie

norie

ntie

rung

vo

n R

egie

rung

srat

Mar

kus

Käg

i, B

aud

irekt

ion

Kan

ton

Zür

ich

(8. J

uni 2

009

)

Vora

bkl

ärun

g S

wis

s In

nova

tion

Par

k/Er

gän

zung

ssta

nd-

ort

Ber

n an

die

Vo

lksw

irts

chaf

tsd

irekt

ion

des

Kan

tons

B

ern

(31.

Jul

i 20

09)

Med

ienm

ittei

lung

des

Reg

ieru

ngsr

ates

des

Kan

tons

B

ern,

Ber

ner F

achh

och

schu

le: R

egie

rung

srat

bef

ürw

ort

et

Konz

entr

atio

n au

f wen

ige

Sta

ndo

rte

(22.

Okt

ob

er 2

009)

Inno

vatio

nssy

stem

Sch

wei

z: E

ine

Bes

tand

esau

fnah

me

2009

, SW

TR (

No

vem

ber

20

09)

Ber

icht

Bed

arfs

abkl

ärun

g &

ers

te Id

een

zur

Gro

bko

n-ze

ptio

n fü

r d

as P

roje

kt S

wis

s In

nova

tion

Par

k B

iel/

Bie

nne

an d

ie V

olk

swir

tsch

afts

dire

ktio

n d

es K

anto

ns

Ber

n un

d d

en V

erei

n M

achb

arke

it S

tiftu

ng F

ors

chun

g

Sch

wei

z (2

3. D

ezem

ber

20

09)

Neu

n Em

pfe

hlun

gen

zur

rder

ung

der

Inno

vatio

n in

der

S

chw

eiz,

SW

TR (

Sch

rift

3/20

09)

Entw

urf

des

Bun

des

ges

etze

s üb

er d

ie F

örd

erun

g d

er

Fors

chun

g u

nd In

nova

tion

(Fo

rsch

ung

s- u

nd In

nova

ti-o

nsfö

rder

ung

sges

etz

FIFG

, (Ve

rneh

mla

ssun

gsf

rist

vom

28

. Okt

ob

er 2

009

bis

28.

Feb

ruar

201

0)

Tota

lrevi

sio

n d

es B

und

esg

eset

zes

über

die

rder

ung

d

er F

ors

chun

g u

nd In

nova

tion

(FIF

G)

– Er

geb

nisb

eric

ht

der

Ver

nehm

lass

ung

(1. S

epte

mb

er 2

010

)

Pet

er A

. Glo

or,

Sw

arm

Cre

ativ

ity

- C

om

pet

itive

Ad

van-

tag

e th

roug

h C

olla

bo

rativ

e In

nova

tion

Net

wo

rks,

New

Yo

rk 2

00

6

«Ein

e S

tad

t b

richt

auf

– W

ie B

iel s

ich

am e

igen

en S

cho

pf

aus

dem

Sum

pf

zieh

t», i

n B

eila

ge

zu H

och

par

terr

e N

r. 3/

2010

Do

kum

ente

und

Que

llen

Org

an

isa

tio

ne

n

Be

co

Wir

tsch

afts

förd

erun

g d

es K

anto

ns B

ern

BFH

B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

BFH

TI

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le T

echn

ik u

nd In

form

atik

INT

ER

RE

G I

V

Pro

gra

mm

e d

e co

op

érat

ion

terr

itoria

le e

uro

pée

nne

Fran

ce-S

uiss

e 20

07–2

013

Inn

oB

E

Zen

tral

e A

nlau

fste

lle f

ür d

en W

isse

ns-

und

Tec

hno

log

ie-

tran

sfer

im K

anto

n B

ern

KT

I K

om

mis

sio

n fü

r Te

chno

log

ie u

nd In

nova

tion,

rder

-ag

entu

r fü

r In

nova

tion

des

Bun

des

MIV

M

oto

risie

rter

Ind

ivid

ualv

erke

hr

MIN

NO

VA

RC

M

icro

tech

niq

ues

INN

OVa

tion

AR

C ju

rass

ien

SFS

S

tiftu

ng F

ors

chun

g S

chw

eiz

SIP

S

wis

s In

nova

tion

Park

, g

epla

nte

Mar

ke z

ur in

tern

atio

nale

n Po

sitio

nier

ung

des

Nat

iona

len

Inno

vatio

nsp

arks

SN

F S

chw

eize

risch

er N

atio

nalfo

nds

ST

I S

tiftu

ng f

ür t

echn

olo

gis

che

Inno

vatio

n

SW

TR

S

chw

eize

risch

er W

isse

nsch

afts

- un

d T

echn

olo

gie

rat

WT

T

Wis

sens

- un

d T

echn

olo

gie

tran

sfer

Ab

kürz

ung

sver

zeic

hnis

Page 44: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

8687

Imp

ress

um

Auf

trag

geb

er u

nd H

erau

sgeb

erV

ere

in M

ach

ba

rke

it S

tift

un

g F

ors

chu

ng

Sch

we

izFe

ldb

achs

tras

se 8

0, 8

634

Ho

mb

rech

tiko

nTe

lefo

n: 0

55 2

54 5

1 51

, Fax

: 055

254

51

02E-

Mai

l: th

alm

ann

@st

iftun

g-f

ors

chun

g-s

chw

eiz.

chw

ww

.stif

tung

-fo

rsch

ung

-sch

wei

z.ch

mit

finan

zier

t d

urch

• V

olk

swir

tsch

aft

sdir

ekt

ion

de

s K

an

ton

s B

ern

• S

tad

t B

iel

Aut

ore

ntea

mH

anne

s Tr

eier

(P

roje

ktle

itung

), K

urt

Web

er, C

hris

top

h D

itzle

r, Le

a M

eist

er, r

eflec

ta a

gM

arc

Thal

man

n, V

erei

n M

achb

arke

it S

tiftu

ng F

ors

chun

g S

chw

eiz,

Ho

mb

rech

tiko

nP

rof.

Kee

s C

hris

tiaan

se, E

TH, Z

üric

hN

ico

las

Kre

tsch

man

n, E

TH/B

ezzo

la K

rets

chm

ann

Arc

hite

ktur

Stä

dte

bau

, Zür

ich

Jasp

er B

ouw

sma,

Vuj

adé

Ltd

., B

ern

Pro

f. D

anie

l Hub

er, B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

, Ber

nM

artin

Ste

inm

ann,

Firm

amen

t A

G, B

ern

Die

go

Lec

hman

n, IE

Eng

inee

ring

Gro

up, Z

üric

hA

nita

Gut

, cR

Ko

mm

unik

atio

n A

G, K

üsna

cht

Inte

rvie

wp

artn

erIm

Rah

men

der

Bed

arfs

abkl

ärun

g (

Juli–

Dez

emb

er 2

009

):•

Mar

cel A

esch

liman

n, C

reah

olic

AG

, Bie

l•

Mar

co A

vena

ti, P

asca

l Bra

tsch

i, C

aro

le D

eco

ster

d, F

ranç

ois

Pas

cho

ud e

t A

lber

to T

ella

n,

Mem

bre

s d

e la

Dire

ctio

n, M

anuf

actu

re d

es M

ont

res

RO

LEX

SA

, Bie

l•

Mar

kus

Bin

gg

eli,

Filia

lleite

r in

noB

E, T

hun

• A

lber

t B

irkic

ht, M

anag

ing

Dire

cto

r H

artin

g A

G, B

iel

• D

r. C

hris

tian

Bo

ck, D

irekt

or

Bun

des

amt

für

Met

rolo

gie

ME

TAS

, Ber

n-W

aber

n•

Sam

uel E

sto

pp

ey, G

esch

äfts

führ

er E

sto

pp

ey-R

eber

S.A

., A

eger

ten

/ V

izep

räsi

den

t H

IV B

iel-

See

land

• P

rof.

Tho

mas

Feu

rer,

Uni

vers

ität

Ber

n•

Ste

fan

Gas

sman

n, G

esch

äfts

führ

er P

räzi

sio

nscl

uste

r, B

iel

• M

icha

el H

ause

r, C

EO G

F A

gie

Cha

rmill

es, M

eyrin

und

Nid

au•

Chr

istia

n H

irsig

, CEO

Atiz

o A

G, B

ern

• D

anie

l Lac

k, G

ener

alse

kret

är A

SC

OM

Gro

up, D

üben

do

rf•

Fred

dy

Lei,

CEO

Cen

dre

s &

Mét

aux,

Prä

sid

ent

Prä

zisi

ons

clus

ter,

Bie

l•

Ste

fan

Lind

er, C

EO S

wis

s Ec

ono

mic

Fo

rum

, Thu

n•

Fran

k M

eier

, Lei

ter

Anl

aufs

telle

, Wir

tsch

afts

förd

erun

g R

egio

n B

ern,

Ber

n•

Pet

er M

iche

l, G

esch

äfts

führ

er in

noB

E, B

ern

• D

anie

l Od

erm

att,

Ver

wal

tung

sdire

kto

r U

nive

rsitä

t B

ern

• D

r. H

ansp

eter

Ren

tsch

, Mitg

lied

der

Ko

nzer

nlei

tung

Sw

atch

Gro

up A

G, B

iel

• D

r. Lu

kas

Ro

hr, D

irekt

or

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le T

echn

ik u

nd In

form

atik

, Ber

n•

Ala

in R

olli

er, M

emb

er o

f th

e B

oar

d, E

xecu

tive

VP

Sal

es &

Mar

ketin

g A

XS

ioni

cs A

G, B

iel

• Th

ierr

y S

per

isen

, Man

ager

Inte

llect

ual P

rop

erty

Man

agem

ent

CEM

EX

Res

earc

h G

roup

AG

, Brü

gg

• N

ico

la T

hib

aud

eau,

CEO

MP

S M

icro

Pre

cisi

on

Sys

tem

s A

G, B

iel

• Fr

ank

Zie

mer

, CEO

Zie

mer

Gro

up, P

ort

Im R

ahm

en d

er E

rste

llung

der

Mac

hbar

keits

stud

ie (

Janu

ar–J

uli 2

010

):•

Dr.

Urs

Bo

lz, B

olz

+P

artn

er G

mb

H, B

ern

• P

eter

Bru

nner

, Hea

d In

nova

tion

Syn

thes

AG

, Lan

gen

do

rf•

Pro

f. D

r. A

. Do

mm

ann,

Cen

tre

Sui

sse

d'E

lect

roni

que

et

Mic

rote

chni

que

SA

(C

SEM

), N

euch

âtel

• R

om

ain

Dur

iez,

Dire

cteu

r C

FSI (

Cha

mb

re F

ranc

e-S

uiss

e p

our

le c

om

mer

ce e

t l'i

ndus

trie

), G

enèv

e•

Mire

ille

Gas

ser,

Sec

réta

ire g

énér

ale

arcj

uras

sien

.ch,

La

Cha

ux-d

e-F

ond

s•

Den

is G

risel

, Lei

ter

Wir

tsch

afts

förd

erun

g K

anto

n B

ern,

Ber

n•

Rud

olf

Ho

lzer

, Lei

ter

Imm

ob

ilien

Dev

elo

pm

ent

Mitt

e S

üd S

BB

, Olte

n•

Dr.

Geo

rges

Ko

tro

tsio

s, C

entr

e S

uiss

e d

'Ele

ctro

niq

ue e

t M

icro

tech

niq

ue S

A (

CS

EM),

Neu

chât

el•

Dr.

Etie

nne

Mai

llefe

r, P

rom

otio

n éc

ono

miq

ue d

u ca

nto

n d

e B

erne

, rep

rése

ntan

t d

u ca

nto

n d

e B

erne

che

z

MIN

NO

VAR

C, B

ienn

e•

Céc

ile M

asca

ro, C

hef

de

pro

jet

CC

I (C

ham

bre

de

Co

mm

erce

et

d’In

dus

trie

Inte

rnat

iona

l Do

ubs

Jura

Hau

te-S

aône

), M

ont

bél

iard

• P

rof.

Dr.

Hei

ke M

ayer

, Geo

gra

phi

sche

s In

stitu

t, U

nive

rsitä

t B

ern

• P

eter

Mo

ser,

Unt

erne

hmer

und

Gro

ssra

t, B

iel

• P

rof.

Dr.

Lutz

No

lte, D

irect

or

AR

TOR

G C

ente

r fo

r B

iom

edic

al E

ngin

eerin

g R

esea

rch,

Uni

vers

ität

Ber

n•

Ale

xand

re R

emy,

Dire

cteu

r CC

I (C

ham

bre

de C

omm

erce

et d

’Indu

strie

Inte

rnat

iona

l Dou

bs J

ura

Hau

te-S

aône

), Be

sanç

on•

Dr.

Pie

rre

Ro

ssel

, Sen

ior

Sci

entifi

c Fe

llow

- D

eput

y D

ean

EPFL

et

resp

ons

able

po

ur M

INN

OVA

RC

, Lau

sann

e•

Bär

bel

Sel

m, L

eite

rin W

isse

ns-

und

Tec

hno

log

ietr

ansf

er B

erne

r Fa

chho

chsc

hule

Tec

hnik

und

Info

rmat

ik, B

iel

• C

hris

tina

Tayl

or,

Hea

d o

f B

rand

Exp

erie

nce

Sw

issc

om

Sch

wei

z A

G, B

ern

• S

ybill

e Th

om

ke, A

rchi

tekt

in S

PAX

Str

ateg

isch

e P

lanu

ng +

Arc

hite

ktur

, Bie

l / P

räsi

den

tin W

irts

chaf

tska

mm

er

Bie

l-S

eela

nd, B

iel

Page 45: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne

88

Mitg

lied

er S

oun

din

g B

oar

d (

24. A

pril

201

0 un

d/o

der

1. J

uli 2

010

)•

Mar

cel A

esch

liman

n, C

reah

olic

AG

, Bie

l•

Pro

f. D

r. A

rtur

Bal

dau

f, D

epar

tmen

t o

f M

anag

emen

t, U

nive

rsitä

t B

ern

• M

anfr

ed B

öb

ner,

Wir

tsch

afts

förd

erun

g K

anto

n B

ern

• P

rof.

Dr.

Ro

man

Bo

utel

lier,

Viz

eprä

sid

ent

ETH

Zür

ich

• P

ierr

e-O

livie

r C

have

, CEO

PX

Gro

up, L

a-C

haux

-de

-Fo

nds

• Je

an-P

ierr

e D

an, C

entr

e S

uiss

e d

'Ele

ctro

niq

ue e

t M

icro

tech

niq

ue S

A (

CS

EM),

Neu

chât

el•

Pet

er F

rei,

Die

Po

st, L

eite

r P

ost

Lab

, Ber

n•

Ste

fan

Gas

sman

, Ges

chäf

tsfü

hrer

Prä

zisi

ons

clus

ter,

Bie

l•

Tho

mas

Gfe

ller,

Leite

r S

tad

tmar

ketin

g S

tad

t B

iel

• D

r. R

olf

Hüg

li, G

esch

äfts

führ

er S

chw

eize

risch

e A

kad

emie

der

Tec

hnis

chen

Wis

sens

chaf

ten

SA

TW

, Zür

ich

• M

ario

Jen

ni, M

anag

ing

Dire

cto

r B

IO-T

ECH

NO

PAR

K, S

chlie

ren

• A

ndré

Klo

pfe

nste

in, C

reah

olic

AG

, Bie

l•

Fran

çois

Kuo

nen,

Sta

dtp

lane

r S

tad

t B

iel

• G

iorg

io M

acch

i, K

anto

nsb

aum

eist

er K

anto

n B

ern

• M

arku

s M

ettle

r, C

EO B

rain

sto

re, B

iel

• D

r. Lu

kas

Ro

hr, D

irekt

or

Ber

ner

Fach

hoch

schu

le T

echn

ik u

nd In

form

atik

, Bie

l•

Flo

renc

e S

chm

oll,

Sta

dtp

lanu

ng S

tad

t B

iel

• A

dria

n S

tud

er, L

eite

r B

eco

Kan

ton

Ber

n

Stand: 27.09.2010

Page 46: Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne