makroekonomiye g iriş
DESCRIPTION
Makroekonomiye G iriş. Makroekonomi. ekonom inin bütünüyle ilgilenir genel toplamlarla ilgilidir (toplumsal talep gibi) iktisadi konular hakkında mikroekonomi de olduğu gibi çalışır. M a k roe k onomi deki bazı anahtar terimler. Enflasyon genel fiyat seviyesi değişme oranı İşsizlik - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
©The McGraw-Hill Companies, 2002
Makroekonomiye Giriş
2©The McGraw-Hill Companies, 2002
Makroekonomi ...
• ekonominin bütünüyle ilgilenir
• genel toplamlarla ilgilidir (toplumsal talep gibi)
• iktisadi konular hakkında mikroekonomi de olduğu gibi çalışır.
3©The McGraw-Hill Companies, 2002
Makroekonomi deki bazı anahtar terimler
• Enflasyon– genel fiyat seviyesi değişme oranı
• İşsizlik– iş arayan işsiz insan sayısı
• Hasıla (Çıktı) ya da (Üretim)– reel gayri safi milli hasıla (GSMH)
ekonominin toplam gelirini ölçer• ekonomideki toplam üretimle yakından ilgilidir
4©The McGraw-Hill Companies, 2002
Diğer anahtar terimler
• Ekonomik büyüme– reel GSMH’daki artışlar, ekonomideki
toplam üretimin artması anlamına gelir
• Makroekonomik politika– ekonominin genel performansını
etkilemek için hükümetin kullandığı politikalar
5©The McGraw-Hill Companies, 2002
6©The McGraw-Hill Companies, 2002
İngiltere, ABD ve Almanya’da enflasyon
1960 - 2001
0
2
4
6
8
10
12
14
16
Yıllık %
1960-73 1973-81 1981-90 1990-01
İngiltereABDAlmanya
7©The McGraw-Hill Companies, 2002
İngiltere, ABD ve Almanya’da işsizlik
0
2
4
6
8
10
% y
ıllık
.
1960-73 1973-81 1981-90 1990-01
İngiltere ABD Almanya
8©The McGraw-Hill Companies, 2002
İngiltere, ABD ve Almanya’da ekonomik büyüme
0
1
2
3
4
5
% y
ıllık
1960-73 1973-81 1981-90 1990-01
İngiltere ABD Almanya
9©The McGraw-Hill Companies, 2002
Gelir, harcama ve üretimin ekonomik çevrimi
Y
Hanehalkları Firmalar
C + I
I
CS
10©The McGraw-Hill Companies, 2002
Ekonomik çevrimde hükümet
Y
C + I + G
I
CS
Hanehalkları FirmalarHükümet
C + I + G - Te
Te
G
B - Td
Y + B - Td
11©The McGraw-Hill Companies, 2002
Dış Alem
• biz dışardan mal ve hizmet satın alırız, yani ithal ederiz
• yerli firmalarımız mal ve hizmetlerini dışarı satarlar, yani ihracat.
12©The McGraw-Hill Companies, 2002
GSYİH ve GSMH
• Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYİH)– yerli ekonomide yerleşik üretim
faktörleri tarafından üretilen hasılayı ölçer
• Gayrisafi Milli Hasıla (GSMH)– ülke vatandaşları tarafından üretilen
üretimi ölçer• GSMH = GSYİH + dışardan gelen net gelir
13©The McGraw-Hill Companies, 2002
Milli gelir (hasıla) üç şekilde hesaplanır
• Harcama– ekonomideki harcamaların toplamı– Y = C + I + G + X - Z
• Gelir– faktörlere yapılan ödemelerin toplamıör. ücret, kar, vs.
• Üretim– ekonomide üretilen toplam üretim
(katma değer)
14©The McGraw-Hill Companies, 2002
GSMH neyi ölçer neyi ölçmez?
• Dikkat gerektirenler:– reel ve nominal ölçüler– nüfus değişmelerini hesaba katmak– refah değişmeleri
©The McGraw-Hill Companies, 2002
Üretim ve
Toplam Talep
16©The McGraw-Hill Companies, 2002
Kısa dönemde toplam üretim
• Potansiyel üretim– tüm üretim faktörleri istihdam
edildiğinde üretilebilecek üretim
• Gerçekleşen üretim– bir dönem içerisinde gerçekleşen
üretim– potansiyel seviyeden farklı olabilir
17©The McGraw-Hill Companies, 2002
Bazı basitleştirici varsayımlar
• Fiyatlar ve ücretler sabit• Toplam üretim miktarı talep-yanlı
belirlenir– “Keynesian” model
• Şimdilik:– hükümet yok– dış ticaret yok
• İleride bu varsayımları kaldırıcaz
18©The McGraw-Hill Companies, 2002
Toplam talep• Hhükümet ve dış ticaret olmadığında,
toplam talep iki kısımdan oluşur:– Yatırım
• firmaların fiziki sermaye & envanterlerine arzulanan veya planlanan eklemeler
• şimdilik otonom olduğunu varsayalım
– Tüketim• mal ve hizmetlere olan hanehalkı talebi
• AD = C + I
19©The McGraw-Hill Companies, 2002
Tüketim talebi
• Hanehalkı gelirini TÜKETİM ve TASARRUF arasında dağıtır
• Kişisel harcanabilir gelir– hanehalkının harcayabileceği ya da
tasarruf edebileceği gelir
– faktör arzından elde edilen gelir (+ transferler - vergiler)
20©The McGraw-Hill Companies, 2002
Tüketim fonksiyonu
GelirGelir
Tü
ketim
Tü
ketim
C = 8 + 0.7 YC = 8 + 0.7 Y
TTüketim fonksiyonuüketim fonksiyonu her gelir seviyesinden arzulananher gelir seviyesinden arzulanantoplam talebi gösterirtoplam talebi gösterir
00
MarjMarjiinal tüketim eğiliminal tüketim eğilimi fonksiyonun eğimifonksiyonun eğimi) 0.7 ) 0.7 – – yani, heryani, her £1 £1 geliringelirin, 70p , 70p kadarı tüketilmektedirkadarı tüketilmektedir..
Gelir sıfırkenGelir sıfırken,,arzulanan tüketimarzulanan tüketim 8 (“8 (“ototonomonom tüketim tüketim”).”).
88
21©The McGraw-Hill Companies, 2002
Tasarruf fonksiyonu
S = -8 + 0.3 YS = -8 + 0.3 Y
GelirGelir
Ta
sarr
uf
Ta
sarr
uf
00
Tasarruf fonksiyonu, herTasarruf fonksiyonu, hergelir düzeyi için arzulanan gelir düzeyi için arzulanan tasarrufu gösterirtasarrufu gösterir..
Tüm gelir tasarruf edildiği ya da Tüm gelir tasarruf edildiği ya da tüketime harcandığı için,tüketime harcandığı için,tasarruf fonksiyonu tüketimtasarruf fonksiyonu tüketim fonksiyonundan çıkarılabilirfonksiyonundan çıkarılabilirya da tam tersiya da tam tersi..
22©The McGraw-Hill Companies, 2002
Toplam talep
GelirGelir
To
pla
m ta
lep
To
pla
m ta
lep
CC
Toplam talep hanehalkınınToplam talep hanehalkınınyapmayı planladığı tüketim yapmayı planladığı tüketim harcamaları ve firmaların harcamaları ve firmaların yatırım harcamalarıdıryatırım harcamalarıdır
AD = C + IAD = C + I
IIAD fonksiyonuAD fonksiyonu C C veve I I’nın ’nın yatay toplamıdıryatay toplamıdır..((şimdilik I otonom şimdilik I otonom varsayılıyorvarsayılıyor.).)
23©The McGraw-Hill Companies, 2002
Denge üretim/gelir
Üretim, GelirÜretim, Gelir
arzu
lana
n ha
rcam
aar
zula
nan
harc
ama
4545oo doğrudoğru 4545o o lilik doğru arzulanank doğru arzulananharcamanın gelir ya da harcamanın gelir ya da üretime eşit olduğu noktalarıüretime eşit olduğu noktalarıgösterirgösterir..
ADAD
AD fonksiyonu verildiğindeAD fonksiyonu verildiğinde,,
Bu harcamaların, gerçekleşenBu harcamaların, gerçekleşengelir ya da üretime eşitgelir ya da üretime eşitolduğu notadırolduğu notadır..
denge denge EE noktasında noktasında..
EE
24©The McGraw-Hill Companies, 2002
Toplam talepte düşmenin etkisi
ÜretimÜretim, , GelirGelir
Arz
ulan
an h
arca
ma
Arz
ulan
an h
arca
ma 4545oo doğrusudoğrusuADAD00
YY00
Varsayalım ki Varsayalım ki ekonominin ekonominin bulunduğu noktabulunduğu nokta Y Y0.0.
Toplam taleptekiToplam taleptekidüşme sonucudüşme sonucu AD AD11 ‘e ‘e
kaydıkkaydık
ADAD11
Yeni denge noktasıYeni denge noktası Y Y11..
YY11
Dikkat edersek denge üretimdeki değişmeninDikkat edersek denge üretimdeki değişmeninADAD’deki değişmeden büyük olduğunu görürüz’deki değişmeden büyük olduğunu görürüz..
25©The McGraw-Hill Companies, 2002
Çoğaltan (çarpan)• Çoğaltan otonom harcamalarda
meydana gelen bir değişmenin üretimde yaratacağı toplam değişme.
• Marjinal tüketim eğilimi ne kadar büyükse, çoğaltan da o denli büyüktür.– Marjinal tasarruf eğilimi ne kadar büyükse,
gelirdeki her birimden ekonomik çevrim dışına sızıntı o denli büyük olur.
©The McGraw-Hill Companies, 2002
Mali Politikalarve
Dış Ticaret
27©The McGraw-Hill Companies, 2002
Bazı terimler• Mali politikalar
– hükümetin vergi ve harcama kararları
• İstikrar politikaları– üretim seviyesini potansiyel seviyesine yakın
tutmayı amaçlayan hükümet politikaları
• Bütçe açığı– hükümet gelirlerinin giderlerinden az olması
• Ulusal borç– hükümetin borç stoğu
28©The McGraw-Hill Companies, 2002
Gelir-harcama modeli ve hükümet
• Y=C+I+G (varsayım: dış ticaret yok)
• Dolaysız vergiler– tüketim foksiyonunun eğimini etkiler– ve böylece AD eğrisinin eğimini
etkiler.
• Hükümet harcamaları AD eğrisinin pozisyonunu etkiler
29©The McGraw-Hill Companies, 2002
Mali politika?
Gelir,Üretim
Top
lam
tal
ep
45o doğrusu
AD0
Y0
Fakat bu kez bazı önemli şeyleri gözardı ediyor olabiliriz – fiyatlar, faiz oranları, ve hükümet harcamalarının finansmanı.
AD1
Hükümet ekonomideki toplam üretimi toplam talebi AD0
dan AD1, ‘a çekerek etkileyebilir
Y1
Böylece üretim de artar Y0 dan Y1 ‘a.
30©The McGraw-Hill Companies, 2002
yüksek seviyelerde ise fazla
düşük gelir seviyelerindebütçe açık verecektir
Hükümet bütçesiBütçe açığı eşittir hükümet harcamaları eksi vergi gelirleri.
Hükümet harcamaları gelirden bağımsızsa
GG
, N
T
Gelir, Hasıla
Dengelenmiş bütçe çoğaltanı hükümet harcamalarındaki bir artışlabirlikte vergilerde de eşit oranlı bir artış daha yüksek denge üretimseviyelerine ulaşmamızı sağlar.
Dengelenmiş bütçe
fakat vergiler gelirebağlıysa,
NT
Y0
31©The McGraw-Hill Companies, 2002
Dış ticaret ve gelir
• İhracat (X) & ithalat (Z)• TİCARET DENGESİ
– net ihracatın değeri (X - Z)
• TİCARET AÇIĞI– Z>X
• TİCARET FAZLASI– X>Z
• Denge– Y = C + I + G + X - Z
32©The McGraw-Hill Companies, 2002
Yüksek gelir seviyelerinde, M>X ticaret açığı.
Düşük gelir seviyelerinde,X>M– ticaret fazlası.
İhracat, ithalat ve ticaret dengesi
GelirX
, Z
fakat ithalat gelirlebirlikte artıyor
İthalatVarsayalım ki ihracat gelire bağlı değil,
İhracat
Y* seviyesinde dış denge var ama butam istihdam seviyesinde olduğumuzu göstermez.
Y*
33©The McGraw-Hill Companies, 2002
Dış ticaret ve çoğaltan
• Marjinal ithalat eğilimi – gelirdeki değişmenin ne kadarının
ithalata gideceğini gösterir.
• Dış ticaret çoğaltanı küçültür– marjinal ithalat eğilimi ne kadar
büyükse, çoğaltan o denli küçüktür.