malİ dİktatÖrlÜk - demokratİk sosyalİzm - celal toprakoğlu

7/23/2019 MALİ DİKTATÖRLÜK - DEMOKRATİK SOSYALİZM - Celal Toprakoğlu

http://slidepdf.com/reader/full/mali-diktatoerluek-demokratik-sosyalizm-celal-toprakoglu 1/104

Av.CelâlToprakoğlu

MALİ DİKTATÖRLÜK(Az ı nl ı ğ ı ndevriminedo ğ ru)

ÜreticiGüçlerSiyasigüçleÇatışıyor

çözüm

DEMOKRATİK SOSYALİZM

DEMOS yay ı nc ı l ı k

YazanDizgiBaskıKapakdüzeniBirincibasımAv.CelalToprakoğluGökhanMatbaacılıkGümüşBasımeviAvcıoğluMatbaacılık1990DemosYayınevi;DivanyoluCad.KöşeHan1/2İstanbulTelefon:5223419-5226371



İÇİNDEKİLER

(Diktatörlük)Azınlığındevrimindendemokratiksosyalizmedoğru:5Ekonomikgelişmevesiyasigüç: 9Siyasigüç,Türkiye'yinereyegötürüyor:11Diktatörlük;azınlığındevriminedoğru:13Olaylarıirdelerkenyanılmapayı: 15Türkiye'dekapitalizm:16Türkiyeçıkmazdannasılkurtulur?: 18Ciddidevletadamlığı:19Anap'ınsosyalkarakteranlayışı:21Anap'ınbatılılaşmakülküsü:25Sosyalyapılanma:31

Ekonomikbunalımınkaynağı:32Otoritebiçimlerinekarşıtutumalış:35Anap'ınmonetaristdüşünceyapısı:39Hayat pahalılığı'nın sebepleriI—İçvedışborçlanmalar:43Ücretartışıfiyatartışınınnedeniolarakgösterilebilirmi?:45KİT'lerenflasyonunsebebimidir?:50II—Faizveiradçılıkilepahalıdevletharcamaları:56Devletnedenparabasar?:62Fiyatlar nasıl düşer

I—Faizindüşürülmesiyle:70II—Iradlannindirilmesiyle:75III—Yapısaldeğişiklikle:79Özelleştirmeveyasalar:81Yenidenyapılaşmavereformlar:92IV—Militarist,bürokrat,kırtasiyecilikdevletyapısınasılaşılabilir?:94Halkınörgütlügücü,militarizminvekırtasiyecilikdevletyapısınınyerinenasılgeçer?:963-4



Azınlığın devriminden«demokratik sosyalizme» doğru

Açık diktatörlük; halk yığınlarının bütün desteğini yitirmiş, sadece korkulan bir zorbadurumunadüşmüş,azınlığınazınlığıbirzümreninyönetimerk'inielegeçirdiğisiyasirejimeverilenad'tır.17 nci yüz yıl İngiliz devriminin hazırlayıcısı Cromwell Oliver , 18nci yüz yıl Fransız kralıNapolyonBonoparte ,20nciyüzyılınyakındantanıdığıHitlerveMussolini kapitalistdünyanın«aç ık diktatörlük»konağınınsimgeleridir.Ekonominin de, siyasetin de yasal çerçevesini, siyasal işlevini ekonomiye egemen, toplumiçinde azınlığın da azınlığı bir zümre belirler.

Toplamnüfusunbelkideonbindebiribileolmayanbuzümrenasılolurdakendisindenonbinlercekatfazlaolantoplumçoğunluğunahükmeder?Halkın yaratım gücünü, üretim ve tüketim istençlerini dilediği gibi yönetip yönlendiren buegemengüç; ekonomiyi, ekonomininüzerindeyükselenvekapitalist sistemde bir üst yapıkuruluşuolanpolitikayı,eğitimivesosyalyaşamıdenetimveetkisialtındabulundurur.5



Toplumyaşamındavarolantümolaylarburejimde«yukarıdanaşağıyadoğru»kendisihiçdegörünmeyen egemen güçler taraf ından belirlenir, siyasi aracıları taraf ından uygulamayakonur.

Oyun tambir«ortaoyunundur.Aynı merkezdenyönetilenveaynı egemengüçlere hizmeteden liberal, muhafazakâr ve sosyal görüntülü siyasi partiler sahaya sürülür. BaşlarınaCromwellveBismark türündennekadar«halkdalkavuğu»varsageçirilir.Bir gece de ansızın gökten zembille inercesine «fücheten=ansızın» başsız develiğimizinbaşınabaşolarakgeçirilenbupaşaözentilikişilerbazen«demokrat»,bazen«cumhuriyetçi»bazende«sosyalist»pozlardaortalığıcadıkazanınaçevirir,sisteministetmesiolurlar.Egemen güçler, bu iki yüzlüMakyavel'lerin açtığı yoldangün begün yürüyerek hedefine;azınlığındevriminedoğruilerler.Egemen güçler taraf ından açık bırakılan kapılardan sızarak kendilerinin de en üst kararorganlarına seçilebileceği günün f ırsatını kollayan bu oligarşi veledleri; en anti-demokratikseçim yasalarının hayata geçmesini içlerine sindirir, demokrasi adına maskeli balohaydutluğuyapmaktangeridurmazlar.Birlik ve beraberlik adına her türlü “panayır tellallığı”nı, eğitimsiz halkı, örgütsüz milletçoğunluğunu hemen yarından tezi yok iktidara geliyormuş gibi göstererek üç-beş yılda biryapılan seçimler de halkı «oy davarı» gibi kullanırlar.6



Geriye dönüp baktıklarında, çıkardıkları bunca gürültüye, «demokrasi ve özgürlük»edebiyatına karşın toplum minaresinin en yüksek tepelerine mali sermayenin simgelerinioturuvermişgörürler.

Kendisiyasalişlevlerinindoğalbirsonucuolarakgerçekleşmişmalidiktatörlüğütanımamapozlarıruhibozuklukdeğilsebilebiryerlerebağlıol¬maktanbaşkacabirşeydeğildir.İnsanlıktarihibutürolaylarladoludur.Açık diktatörlük konağının belirgin özellikleri; siyasi iktidarı ele geçirmiş olanların halkdesteğinibütünüyleyitirmişvesadecekorkulanbirzorbadurumunadüşmüşolmalarıdır.Burejimde;halkörgütsüzveeğitimsizbırakılmaya,yasaloyunlarlaseçmeveseçilmehakk ıkısıntıya,katılımvedenetimdenuzaktutulmayaçal ışılır.Burejimde;ulusalmilligelirdenaslanpay ınıazınlığınazınlığıbiravuçmalizümrealır.Burejimde;oylar ın%30'unualansiyasibirparti,meclislerin%70'inevaranço ğunluğunuelegeçirebilir.Sıkıştığı zaman çareyi “Allahın ipine sarılmakta bulanlar”; demokrasiyi seyirlik bir oyun, halkı da bu oyunun oy davarı olarak görürler.7



Birgünbirdebakarlarki;otoriteyedayananbütünçözümyollar ıyitmiş,halkkitleselbiran ıt

gibikarşılarınadikilivermiş.KemalAtatürk'ündediğigibi;tüm ezilenler, ezenleri yerle bir edivermiş...Türkiyeçalışanlarındiyarıolmuş...Ekonominin siyasal çerçevesini ve sosyal işlevini büyük ölçüde halkın belirleyeceği«demokratik sosyalizm» halkın eğitimli ve örgütlü katılımı ile iktidara gelivermiş...Avukat Celal Toprakoğ lu19908



Ekonomik gelişme ve siyasi güç

Toplumlar, sosyo-ekonomik yapılarına uygun bir üretim biçimi ve ona uygun olan siyasisistem içinde yaşamlarım sürdürürler. Ülkede mevcut üre¬tim biçimi ve siyasi sistemikendisindenfarklıolantoplumlarınbirbirlerineentegreolmalar ımümkündeğildir.Son 10 yıldır sürdürülen Türk ekonomisini, batı ekonomilerine entegre etme çalışmalarıtoplumumuzaacılıgünleryaşatmaktadır.Sosyo-ekonomik yapılan, maddi toplumsal koşulları, genel yasal düzenliği ve toplumsalhedefleri, toplum yapımıza uymayan milletlerin maddi varlık sebeblerine bakarak,toplumumuzuyönetipyönlendirmeyeçal ışmakpolitikbiryanılgıdır.Ülkedemevcut «ulusal üretici güçleri» geliştirmeye yönelik olmayan politikalar, ekonomik

gelişmeninamansızveacımasızdeterminizmialtındaufalanıyor.Batıtoplumuilehiçbirbenzerliğiolmayan;antikasermaye«tefeci-bezir ğanlık»ilemodernsermaye«finanskapitaldinoluşumundanmeydanagelmişmelezbirekonomikyapılanmayıve maddi varlık sebebi ulus egemenliğine dayalı, her türlü yabancı buyurmanlığına karşısiyasi sistemimizi, batı toplumuna entegre etmeye çalışmak zorlama'dan başkaca bir şeydeğildir.9



Ülkedemevcutsiyasigüç;yanılgılarlavezorlamalarlabiryerlerevarmay ıdüşlüyor.Politikadüşlerledeğil,toplumlarınvarlıknedenisosyalveekonomikgüçlerleyapılır.

Topraksorununuçözememiş,köyleşehirarasındakiyaşamfarkınıkaldıramamış,teknolojisive üretim araçları çağ dışılıktan kurtulamamış, milyonlarca bürokrat, memur ve askeribeslemek zorunda bırakılan toplum yapılanmamızın yarattığı işsizlik ve pahalılık çemberinidahikıramayanlarınürettikleripolitikalarülkedemevcutekonomikgelişmeileçatışmaktadır.Siyasi güç, toplumda varolan ekonomik ve toplumsal güçlerin varlığını hesaba katmadan,ticaretinve iktisadifaaliyetlerinserbestliğiadıaltındanefesaldığımızhavayıdahifaturaedipbüyükbirmilletincandamarlar ına,toplumvarlığınaelatıp,hangiyabancımilletinhesabınaçalıştığı belli olmayan bir avuç ekonomik çete'ye sırtını dayamak suretiyle ekonomikgelişmeninbuyruklarınakarşıgelmektedir.Siyasi güç, toplum yapımızın temel yasal düzenliğine, toplumca benimsenmiş hedeflerini,üreticigüçleri,toplumsalgüçlerdengesindekigelişimivedeğişimihiçesaymaktadır.Toplumumuzu,sanayiigelişmiştoplumlaraentegreetmeçalışmaları;ulusalüreticigüçleringelişmesiniengellemeyeyönelik,ekonomikgelişmemizetersbirtavırdır.Bu tavır, toplumumuzu sanayileşmiş milletlerin, sanayi artıklarının satıldığı açık pazarolmaktanöteyegötürmeyecekbirsiyasitercihtir.Budurum,toplumumuzunvarlıksebebine,temelyasaldüzenliğineaykırıdır.10



Ülkede mevcut siyasi güç, uzun dönemde, her zaman ekonomik ve toplumsal güçlerdengesindeki değişikliklere, çeşitliliklere kendini uydurmak ve ekonomik gelişmeninbuyruklarınaboyuneğmekzorundadır.

Ulusal üretici güçlerin gelişimini engelleyenpolitikalar, varlıklarını sürdüremezler, yok olupgiderler.Geçmiştenezamansiyasi güç, ekonomik gelişme ile çatıştıysa, her zaman siyasi güç'ündevrilmesiylesonuçlanmışdır.Ekonomikgelişme,amansızveayrıcalıksızbirbiçimdeekonomikgelişmeyetersdüşensiyasigücüezipgeçmişdir.Siyasi güç, Türkiye'yi nereye götürüyor?Ekonomide; bozulan toplum dengesi, eşitsiz servet dağılımı, iş ve çalışma hayatındadurgunluk, hayat pahalılığı ve işsizlik, durdurulamayan enflasyon canavarı, ama tümolumsuzluklara karşın sanayimize egemen 500 büyük firmanın yılda% 53 oranındaartankârları, rant, iratve faiz'in katma değer içindeyükselenpayınakarşılıkmaaş veücretlerinazalanpayı,500büyük firmaekonominintümüneegemenolurken fakirleşenhalk,bozulanmilligelirdağılımı.Sosyal hayatta; bölgesel dengesizlikler, köyden şehire göç, iş ve aş isteyen milyonlarcainsan,konutsorunu,hayaliihracatzenginleri,FirstLeydiözentileri,yeniOsmanl ıefendileri,bölgecilik vemezhepkavgaları, hanedan yaşamı, hayat pahalılığından yanan aç ve susuzinsanlar.11



Siyaset'te; değiştirilmeye çalışılan toplumun temel yasal düzenliği, antidemokratik seçimyasası,teşkilatsızhalk,susuşkumkumasınagirmişsanayici,işadamı,esnafvesanatkârlar.Kara irtica «tefeci-bezirgan» sermaye'ye tutsak edilmiş köylü. Elinden sendikası alınmış ve

sarı sendikacılığa sağmal edilmiş işçi. İşkence ve hapishane korkusuna boğulmuş aydınlar.İşveren aylığına takla atan bilim adamları. Tüm köşe başlarını tutmuş çift pasaportluparagözler.Kitle desteğinden yoksun bir basın. Kendine güvenini yitirmiş suskun ve umutsuzbir toplum.Kültür'de;çıkartoplumununinsan ınıyetiştirmekiçinbüyükçabagöstereneğitimkurumları,TRT, bankalar ve kültür emperyalizmi, fikri istiklâlimizi yok edebilmek için var gücüyleçalışıyor.Ezbercivenaklibilgiylekafaları şişirilengençlerimiz lotaryacıbirtoplumuninsanıolmayazorlanıyor.Fuhuşrenklibasmadahiolayolmaktançıkmışsankiticaribirmeta.Kapkaççıvetalancıdüşünceheryanımızısarmış.Ekonomik,sosyal,kültürelvesiyasalhayat ımızayeretmiştümbuolumsuzluklararağmen-ben azınlığadadüşsem, sizi 1992'yekadar yöneteceğimdiyen “siyasi iktidar” ulusumuzunereyegötürüyor?12



Diktatörlük; azınlığın devrimine doğruÖzal,“Bugünekadaryapt ı klar ı m ı zbirdevrimdir .”sözüylenedemekistiyordu.

Toplumyapımızdalügatanlamındadahidevrimolarakyaşanmışbirolaybulunmazken,siyasiiktidarınbaşıhangi«devrim»denbahsediyordu?Toplum biliminin kuramcılarınagöre devrim; bir savaştır. Tarihin bildiği bütün savaşlardangerçektendahabüyük,biricikkanunin,hakkaniyetlibirsavaştır.İnsanlıktarihiiçindekiörnekleriyledevrim; daima, o zamana dek ezilmiş, soyulmuş bulunaninsanların, ezenlere ve soyanlara karşı ayaklanmalarıdır. Bu ayaklanma sonunda egemensınıfların bir zaman ekonomi yahut politika zoruyla halktan aşırdıkları kitle mülkleri ellerindenalınır. Bütün mülkler ve haklar eskiden beri sahipleri iken sonra yoksul bırakılmış olan kitleleregeri verilir.

Devrimin biricik kanunu, büyük kitlelerin hakkını araması ve haklı olan milletin bütünüölçüsünde meşru bir düzen yaratmasıdır.Özal'ınsözünüettiği,biliminanlatmayaçalıştığıgibibirdevrimmidir?Hayır.Bilim,olaydanbaşkahiçbirşeyedayanmaz.Ozaman,insanlıktarihiiçindeyaşanmışolaylarabakalım.17.yüzyıl İngilizdevriminiyapanişverensınıf ıderebeyliğinkalıntılarınıtemizlemekvekendiiktidarınıkesincesağlamakuğrunadünyanınenikiyüzlüdiktatörüCromwell'ihürteşebbüsün

tapınçkahramanıyapmadımı?18. yüzyıl Fransız «ulu devrim» ini elde bayrak «hürriyet, adalet, e ş itlik, karde ş lik »parolalarıylabaşlatanFransız İşverenleri, bir yandanyurttavedünyadagerici derebeyi verakipişverensınıflarınakarşıöteyandandevrim'dekendiinsanhaklar ınıarayanişçivehalktabakalarına karşı egemenliğini sınıf olarak teşkilatlandırma başarısını sağlamak uğruna«terrör»e ihtiyaç duyduğu için önce «terör»e sabretti, sonra Napolyon Bonaparte'yiputlaştırmadımı?13



İngiliz ve Fransız işverenleri, göklere çıkardığı «hürriyet» tanrısını kendi eliyle çarmıhagermedi mi?Liberalizminmaddesiolan İngiltere'de17.yüzyılda,liberalizminruhuolanFransa'da18'inci

yüzyıldayaşanan«azınlığın devrimi»bizdeniçinyaşanmasın?Liberalizminkâbesisayılan İngilteregibidünyayahürriyetdersivereverekendisinebir şeykalmayan Fransa bile, ünlü devrimlerini yapar yapmaz, ilkin kaçınılmaz birer «açıkdiktatörlük» konağındangeçmedimi?Toplum biliminin tanımına, insanlık tarihinin yaşadığı örneklere uymayan «devrim» denmuradedilen «azınlığın» çoğunluğa egemenliği olan açık «diktatörlük» olmasın?Açık diktatörlük konağından geçmeden, modern burjuva demokrasisi basamağınavarılamayacağınıngöstergeleriyledolumilletlertarihibizebuolgu'yugöstermiyormu?Siyasi iktidarın başı «Demokratik sistem içerisinde kalkınmak eskiye göre güç ve pahalı»demeksuretiyleniyetiniaçıkçaifadeetmişolmuyormu?14



Olayları irdelerken yanılma payı Bezirgan ekonomisinin bireyci sistemi içeri¬sinde her şey üretici güçlerle, üretim

münasebetleri arasındaki gelişim derecesini ölçmeye engeldir. İster istemezdeğerlendirmelerdeinanılmayacakyanılmapaylangizlenir.Sosyalvesiyasiolaylargibiekonomikhayatıngöstergesiolanmilligelirintoplumkatmanlarıarasındadağılımpaylarınıgösterirelimizdebirveriyok.EngelişmişiletişimaraçlarınıelindebulunduranAmerika'dabiledünyaekonomisiüzerindesanayi'nin ve ticaretin gidişini, üretim metodlarında olagelen değişiklikleri, bunun siyasiyansımalarını, toplumsal sonuçlarını günü gününe takip etmek, hem de istenildiği anda, otürlükarışıkvedaimadeğişkenfaktörleringenelbilançosunuyapabilecektarzdatakibetmekimkânsızkalmakta¬dır.

Ayrıcaekonomik,sosyal,siyasalfaktörlerdenenönemlileriço ğukezansızınvezorla,yüzeyeçıkmadan, gizli bir kuvvet biçiminde etki yaparlar. Belli bir dönemin ekonomik, sosyal vesiyasalolaylarıüzerineoandadupdurubirgörüşeldeedilemez.Ancak,bugünekadaryapılanlardanalacağımızderslerdoğrultusunda,geleceğinportresiniçizmektenbaşkayapacağımızbirşeyyoktur.Ekonomik,sosyalvesiyasalolaylaryaşanıp,iş iştengeçtiktensonra,malzemelerderlenipeleştirilincenetbirgörüşkazanılır.Umalım ve yanılmış olalım ki; Cromwell, Napolyon Bonaparte, Hitler, Mussolini çapındakitipleriyaratanparababalığı sistemi, millet içerisinde hem bir azınlık durumunda olan hem de

millet çoğunluğunu sömürmek durumunda olan «azınlığın diktatörlüğünü, çoğunluğaegemen» kılmasın.15



Türkiye'deki kapitalizm nasıl bir toplum yarattı?Ülkedevarolduğuiddiaedilensiviltoplumdanveparlamentoludemokrasidennas ılbirtoplum

ortayaçı

ktı

?Tüm askeri darbelerin hışmına uğramasına rağmen, sivil demokrasi ve parlamenter rejimüzerineyazılarıylademokrasimücadelesiveren Prof. Dr. Mümtaz Soysal 30Ağustos1989tarihliMilliyetgazetesindeyayınlananRolDa ğ ı t ı m ı başlıklı köşeyazısıvebunabağlıolaraknokta dergisince kendisiyle yapılan söyleşi yazısı Türkiye'de kapitalizmin nasıl bir toplumyarattığınınaynasıveacıgerçeğidir.«...Gerçi,çürüyenbirdevlettevekoku ş anbirtoplumda,birle ş ikkaplarkuram ı n ı nkaç ı n ı lmazsonucu olarak ordunun da y ı pranaca ğ ı m, onun da bu çürüyü ş ten ve koku ş madan pay ı malaca ğ ı n ı söyleyebilirsiniz. Ama, öyle de ğ il. Tam tersine, çürümemi ş ve koku ş mam ı ş sonkurumolarakordununayaktakal ı ş ı ,belkidesürecibirnoktadatersineçevirmekveçürüyen

devletlekoku ş antoplumukurtarmakbak ı

m ı

ndanzorunludur.Geçmi ş te,millimücadeleninkaranl ı kgünlerindeoldu ğ ugibi....

16



...Ekonomik geli ş menin toplumdaki eski yap ı y ı ve de ğ er yarg ı lar ı n ı de ğ i ş tirmesi do ğ ald ı r.Ancak,kapitalistmodelvebununenvah ş ibiçimdeuygulan ı ş ı olanThatcher'c ı çe ş idi,Türkiyegibigeli ş mesinitamamlamam ı ş birülkeninko ş ullaniçindeyürürlü ğ ekonunca,eskiŞ anghay,Saygoncinsindensoysuzla ş mayayüztutmu ş birtoplumortayaç ı kt ı .Devlethukukununtemel

kurallar ı na ald ı r ı ş etmeyenbir iktidar anlay ı ş ı danas ı l ve kimin için i ş ledi ğ i belli olmayan,neresindentutsan ı zelinizdekalanbirdevletyap ı s ı yaratt ı .Çürüyenbir devletin, kokuşanbir toplumun yaratıcısı siyasi güç gün be gün tırmandırdığıolaylarladevletivetoplumunereyegötürüyor?Prof. Dr. Mümtaz Soysal gibi, sivil toplumun ve demokratik parlamenter sistemin yiğit veyılmazsavaşçısıtoplumkılavuzuBülent Ecevit Demokratik Sol Parti Genel Başkanıolarak23Eylül1989günüMilliyetgazetesineverdiğisöyleşide;«... Ş imdi, hükümet, çok daha tehlikeli bir güvenlik düzenlemesine yöneliyor: Bölgede, içgüvenliğ i sağ lama görev ve yetkisini aşiret reisleriyle paylaşmaya kalkışıyor. O yüzden,Türkiye, bir Aş iretler Devleti durumuna gelebilir.TürkiyebirLübnan'adönü ş ebilir.» gözlemineyidoğruluyor?Ülke ekonomisinin gelişiminde temel ekonomik tercih olarak; uluslararası sermaye ilederebeyi sermayesinin melez karışımını temel alan Anap iktidarının devlet yönetimindevaracağı nokta;devlet gücünüderebeyi kalıntısı aşiret reisleriyle paylaşmak veTürkiye'yeortaçağkalıntısı«aşiretlerdevleti»görüntüsüvermekolacaktı.17



Çünkü,biliyoruzki;ensontahlildetoplumgidişinibelirleyengüç“Ekonomi”dir.Ekonomide temel tercihinizi çağ dışı «tefeci-bezirğan» derebeyi sermayeden yana yapıp,faizciliği ve vurgunculuğu her şeye egemen kıldınız mı? Bunun doğal bir neticesi olarak

«devlet gücünü» de, derebeyi sermayeyi elinde bulunduran «aşiret reisleriyle» paylaşırsınız.

Türkiye çıkmazdan nasıl kurtulur?DevletadamıBülent Ecevit,buçıkmazdankurtuluşuşöylegösteriyor:«...gerçek bir toprak reformu yap ı lmazsa, bölgenin gelir da ğ ı l ı m ı adaletsizli ğ i 15-20 katartacakt ı r.Budasosyalpatlamalarayolaçacakd ı r...Toprakreformudakendiba ş ı nayeterliolmaz.Bunungüçlübirkooperatifçilikhareketiyledesteklenmesivebütünle ş tirilmesigerekir.Oyöndeciddibirçal ı ş mayap ı lm ı yor.

Bunun yerine, yerli toprak a ğ alar ı yla, d ı ş ardan gelecek büyük sermayenin ortakla ş aolu ş turacaklar ı büyük tar ı m i ş letmeleri kurulmas ı n ı n öngörüldü ğ ü anla ş ı l ı yor. Bu durumda,güneydo ğ uanadoluda,güneyamerikadakigibi,plantasyonlar,yaniemeksömürüsünedayal ı tar ı m i ş letmeleriortayaç ı kacakd ı r.Oyüzdende,Türkiye'ninbaz ı güneyamerikaülkelerinebenzer bir duruma gelme tehlikesi belirecekdir. O durumda bölgenin sosyal ve siyasalsorunlar ı büsbütüna ğ ı rla ş acakd ı r.Bu tehlikeleri önlemek üzere, DSP, toprak reformunu, güçlü ve yayg ın kooperatifçilikhareketini ve halk katılım ıyla yapılacak sanayi yatırımların ı içeren bir bölgesel geliştirme plan ı öngörmektedir.

18



K ı rsal alanda hem güvenlik önlemlerini kolayla ş t ı rmak, hem, de kalk ı nmay ı h ı zland ı rmakbak ı m ı ndan,DSP program ındaki «köy-kent» düzenlemesinesüratlegeçilmelidir.Venitekimeskiden bazı çevrelerce iyi anlaşılmad ığ ı için ciddiye alınmayan köy-kent projesi,ş imdi,güneydo ğ udakisongeli ş melerüzerinekendili ğ indengündemegelmi ş dir.»

Ciddi devlet adamlığı neyi gerektiriyor?Cumhuriyet tarihimizde, toplumsal bir nolu sorunumuz “Toprak Reformu”nu kim ağzınaaldıysa; dış güçlerin de yardımıyla iktidardan tepe taklak alaşağı edilmişdir.Kurtuluş savaşı kahramanlarından İsmet İnönü; Toprak reformu istediği için Başbakanlıktanalaşağı edildi.OnunyerineBaşbakanlıkkoltuğunaoturtturulanfinanskapitalins ınangılıadamıCelalBayar'ınönündeA.B.D.'leri,arkasındaise,bankalaradayanmıştefecihacıağalarvardı.

Cumhuriyet Halk Partisi'nin milli şefi İsmet Paşanı

n Atatürk'ün ölümünden sonra iktidaraçıktığıCumhurbaşkanlığındandevrilişininnedeniise;tıpkıilk«toprakkanunu»nuT.B.M.M.'negetirir getirmez Başbakanlıktan düşürüldüğü gibi ikinci defa «toprak kanunu»nu meclisegetirir getirmez «A.B.D. + tefeci» desteğini alan Demokrat Parti'nin toprak kanununa karşıtutumuvardı.Yıllarca siyaseti tekellerine almış, orta çağ kalıntısı bezirgan güçler; Türkiye'de topraksorunununçözülmesiniengellediler.

19



Geçmişte olduğu gibi yakın tarihimiz içinde, kısa bir süre hükümette bulunan BaşbakanBülent Ecevit, «...ülkede ekonominin yap ı s ı ve düzeni de ğ i ş tirilmeden sosyal adalet yayg ı nla ş t ı r ı lamaz...Seçimdeancakdüzende ğ i ş ikli ğ iyolunuaçacaksabirç ı k ı ş yoludur...» (5mart1977Ankara).

«...Ekonomikgüçdevlettendeçokbelliki ş ilerdendeçok,do ğ rudando ğ ruyahalk ı nelindetoplanmal ı d ı r...» (27mart1977).“...Bizbuköykenthareketleriylebirliktebiryandantoprakreformunuyapaca ğ ı z;yaniadaletlitoprakda ğ ı l ı m ı n ı sa ğ layaca ğ ı z,biryandandabütünköylümüzükooperatifleryoluylasosyalsigortalara kavu ş turaca ğ ı z. T ı pk ı i ş çiler gibi, ihtiyarl ı k sigortas ı , anal ı k sigortas ı kaza veyasakatl ı k sigortas ı , bunlar ı n hepsinden yararlanabilecek köylüler... Bütün köylüler ya ş l ı l ı klar ı nda emekli ayl ı ğ ı alabilecekler, hastal ı klar ı nda bedava bak ı labilecekler. Ayr ı casosyal sigortalar yoluyla, t ı pk ı i ş çilergibi, dü ş ük faizli kredi alarak ev deyapt ı rabilecekler.Öylece köyde kendi yöresinde daha iyi eve kavu ş abilecekdir. Ş ehirlerde gecekondular ı nartmas ı sorunudakendili ğ indenortadankalkm ı ş olacakt ı r...” (25mart1977).Dediği, köyle şehir arasındaki yaşam farkının kaldırılmasını savunduğu, köy çalışanlarının dakent çalışanlarının sahip olduğu haklara kavuşturulmasını istediği ve bu yolda mücadele ettiğiiçin; kara irtica derebeyi artığı güçler tarafından tıpkı İsmet Paşa gibi iki defa Başbakanlıkkoltuğundan alaşağı edilmekle kalmadı, düzen değişikliği istediği için «siyaset yapamaz»damgasıyla hiçbir mahkeme kararı olmadan mahkûm edildi.

Tarihin,,tekerrürolmadığınıkanıtlayacakbukısırdöngünasılkırılır?20



Anap iktidarının kapitalizm'de «sosyal karakter» anlayışı çağ dışıdır.Anap iktidarı;ücretlerisabittutaraküretilenmallarkitlesindevetoplamtaleptebirdeğişikliğe

yol açmadan fiyatları

sabit tutacağı

nı

,ücretlerin üretim maliyetleri içerisindeki payın

ıdüşüktutarak da; yabancı sermaye yoluyla sanayie dış kaynak sağlanacağını, ucuz emek nedeniyle

ürünlerimizin dış rekabet gücünün artacağını savunur.Anap iktidarının kapitalist sistem içerisindeki bu «sosyal karakter» anlayışı çağ dışıdır.Anap iktidarı, tasarrufa dayalı 19 uncu yüzyıl kapitalist yaşam biçimini yerleştirmeyeçalışmakla,tasarrufunsermayebirikiminihızlandıracağını,toplamtalebik ısacağını,tüketiminböylece kısılacağını, tüketimin kısılması neticesinde sağlanacak tasarrufun; faize, hissesenedi ve tahvil gibi kıymetli evrak alımlarıyla da sermayenin tabana yayılacağı savı bütünüyle hayâl'dir.

1983'lüyı

lları

nbaşları

ndayaşanan«Banker»facia'ları

nı

n,1981-1982yı

lları

ndakibatı

kşirketve banka olaylarınınaltındaki temel neden «Anap iktidarı»ınınbuçağ dışı sosyal karakteranlayışıdır.Anapiktidarınınsosyal içeriktenyoksunbukapitalizmanlayışı,temeltercihlerindekibuçağdışıyanılgısıTürkiye'nin«AvrupaTopluluğu»kapısındanitilmesineananedenolmuşdur.Ensaygındeğer«Emek»eödenenücretinçokucuzolmasısebebiylebirAvrupal ıileTürk'ün«alışgücü»arasındabüyükfarkdoğduğunu,birTürk'ünbirAvrupa'l ıyagörealışgücü'nün1/3oranında olduğunu, bu durumun ise Avrupa Topluluğu'nun istediği daha fazla tüketen birTürkiye olmaktan yani çağdaş toplumnormlarından bizi uzaklaştırdığım, tüketiminkısılarakteknolojide yenileşmenin sağlanamayacağını, tüketimi kısıtlı bir ülkede yeni yatırımlar için

AvrupaTopluluğu'ndankaynaktransferininolmayacağı

nı

bizzatAvrupatopluluğuTürkiye'yeraporediyordu.21



Avrupa Topluluğu bizden ne istiyor?Sanayide;yeniyatırım,yeniteknoloji,eğitimvearaştırma.

Ekonomide; çalışmahayatının düzeltilmesi, ucuz emek'e paydos, en az Avrupa topluluğukadartüketenbirTürkiye,Sosyalhayatta;tasarrufason,yaygınsosyalgüvenliksistemiiçindetüketimiartırın,Siyasette;özgürlükvedemokrasininönündekitümyasaklar ıkaldırın,AvrupaTopluluğu'nunbuyalınisteklerinekarşın,1980-1990'lıyıllaradamgasınıvuranAnapiktidarıneyapıyordu?Sanayi'de; yatırımlar durma noktasına gelmiş, kalkınma hızı % 1'lere inmiş, işsiz sayısı 5

milyonu geçmiş, bı

rakı

n teknolojide yenileşmeyi, eğitim ve araştı

rma yapmayı

; Türkiyeyabancı sermaye'nin ilgisini çekebilmek için yasak ve baskılarla «ucuz emek cenneti»nedönüştürüldü.Ekonomi'de; aşırı zam ve vergilerle, pahalı devlet harcamalarının genel bütçede yarattığıaçıkları kapatma yoluna gidilerek halkın satın alma gücü iyice kısılmış bu da yetmeyince«banknotmatbaası»karşılıksızparabasımınıhızlandırmış,yanlışmalipolitikalarlahalkkıtlıkekonomisiiçindeyaşamayazorlanmışdır.

22



Sosyal hayat'ta; tümdemokratik kitle örgütleri kapatılmış, halk olağanüstü koşullar altındayaşamayazorlanmış,militaristvekırtasiyecilyapısiviltoplumaegemenkılınmışdır.

Siyaset'te; yasaklar ve anti-demokratik yasalar topluma egemen olmuş, halk egemenliğinihiçe sayan seçim sistemleriyle azınlığın çoğunluğa istibdadı olan mali oligarşinin açıkdiktatörlüğükurulmayaçalışılmışdır.Toplumkatmanlarıarasındakiçiftiradelitoplusözleşmelerdevedemokratikhesaplaşmalarda tarafsız denge unsuru olmasıgerekençağdaş «devlet» normları terk edilerek,devlet'in«sosyal»işlevibirkenaraitilmiş, «militarist + bürokrat + k ırtasiyecil» devlet anlayışı toplumaegemenkılınmışdır.Doğublokunda,halkhareketleriylebirbiriardınayıkılan «militarist,bürokrat vekırtasiyecil»devlet yapısı bizde bireysel özgürlüğün ve özel sektörün gelişmesi «serbest pazarekonomistinegeçiş «devletin, özel sektöre entegrasyonu»adıaltındaenyasakçı biçimiylehayatageçirilmişdir,2 milyona yaklaşan «asker-sivil» memurlar ordusunun maaşları, bunların donanım veyerleşim masrafları, bölgedeki sıcak savaş halinin silahlanma giderleri, ulusal milli gelirdenkarşılanamaz duruma geldi.Ulusal milli gelirden karşılanamayan pahalı devlet harcamalarını karşılamak için devlet«borçlanma»larınaveaşırı«zam-vergi»yükümlülüklerinebaşvuruldu.Bütçe'nin hemen hemen tamamına yakın kısmı; pahalı devlet harcamalarını ve devletborçlarınıödemeyeayrılınca,yatırımdurdu.23



Yatırımlar durunca işsizlik arttı.5milyonayakınişsizinsaniçinherşeypahalıolmayabaşladı.Pahalıdevletharcamalarınıvedevletborçlarınıödemekiçinyeterliolmayandevletgelirleriaçıkverdikçe;karşılıksızparabasımı, KİTürünlerinezamveyenivergi şahmınagidildikçe

hayatpahalılığı(enflasyon)arttı.Enflasyon yükseldikçehayat çekilmezhale geldi.Halkındemokratik tepki ve başkaldırısınıbastırmakiçin«militarist ve kırtasiyecil»devletyapısınasarılmaktanbaşkaçaregörülemedi.Böylece;«Türkiye'dehery ılmahkûmolanlarınsayısı52binkişi'yibuldu.MahkûmlarınülkenüfusunaoramAvrupaKonseyirakamlarınagöreAvrupa'dalistebaşıoldu.10yılda650binkişi göz altına alındı. Gözaltılar sonucu açılan 210 bin siyasi davada 6353 sanığın idamıistendi.50kişiidamedildi.255kişininkesinleşenidamdosyalaniçvedışbaskılarnedeniyleMeclis'te beklemeye alındı. Göz altına alınanlardan 171 kişi işkencede öldü. Bu gerçekbelgelerle saptandı. Göz altında şüpheli ölümler ise 300'ü buldu. Öğrenci eylemleri içinistenenhapiscezaları1280yılı,gazetecilereverilenağırhapiscezalarıtoplamı3binyılıgeçti.Türkiye'devarolan644cezavetutukeviihtiyacıkarşılamayayeterliolmayınca39cezaevi'ninde yapımına başlandı, askeri kışlalar cezaevine dönüştürüldü. 141, 142 ve 163'üncümaddelerdenyargılananinsanlarınsayısı100binigeçti. Geçim sıkıntısından boşanmalar arttı,fuhuş için uydu kentler oluştu. Spekülasyon, yağma, talan, tefecilik ve hayali ihracat meslekhaline geldi. İşyeri kapama ve iflaslar büyük boyutlara vardı. Borç-alacak sıkıntıları içerisindebunalan halk sıhhatini kaybetti.24



Akılhastalarınınoranıgünbegünarttı.Eğitimticarileşti,insanlığınortakkültürdeğeridoğatahribivehayatpahalılığıyaşamıçekilmezkıldı.Enbüyükerdemparaoldu.»

Yolsuzluk,rüşvetveiltimasınmilyarlıkolmayanlarınabasınındahiyervermediğiçürüyenbirdevletanlayışıilekokuşmuşbirtoplumyapılanmasınınadına«Ç ağ Atlayan Türkiye»denildi.100'ün üzerinde ülke “vize” uygulaması koymak suretiyle vatandaşımıza «vebalı insan»muamelesi yaparken; Türkiye'nin dünyadaki saygınlığı ve güvenilirliğinin gün geçtikçearttığından söz edilir oldu.Anap iktidarının yaratmaya çalıştığı, çağın normlarına uymayan «sosyal karakter» anlayışıTürkiye'yiekonomikvesiyasibunalımasoktu.

Anap'ın maskeli balo haydutluğu, batılılaşmak ülküsü

Batılılaşmak ülküsü; bir ülkede k

ısaca «Kapitalizmi» kurmakt

ır. Kapitalizmi kurmak ise, lâflaolacak bir iş değildir. Her siyasi rejimin bir «maddi temeli» vardır. Kapitalizmin ve Batı

Demokrasilerinin maddi temeli; kapitalist üretim biçimi ve yordamıdır. Batı Demokrasilerininmaddi temelini oluşturan, kapitalist üretim biçimi ve yordamından yoksun ülkelerin«Batılılaşmak Ülküsü» tam bir ham hayâl ve geri kalmış toplumları aldatma iki yüzlülüğü'dür.Üreticigüçlerigelişmemiş,tekniğiçağdışı,insangücününönemlibirbölümüfeodalilişkilerintutsağı,işçisinebatıülkelerininücret,müddet,çal ışmahaklarınısağlayamamış,yeraltıveyerüstükaynaklarıatılbırakılmış,maliyesidışborçlanmalarla,ekonomisitekellereliyletahakkümaltınaalınmış,«sosyo-ekonomik»yapılanmalarda«Bat ı Demokrasisi» olmaz.Olamaz.

25



BatıDemokrasisininolabilirliliği;kapitalizminönündekiengellerikald ırmaklamümkündür.Bat ıdemokrasisidemek;Amerikaderecesindeyüksektekniklimedeniyetkurmakdemektir.Amerikaderecesinde«yüksekteknikli»medeniyetikurabilmekiçinse;

1- Topluma ağ ır bir yük olan devlet harcamaların ın minimal düzeye indirilmesi, devletin«k ı rtasiyeci,bürokratvemilitarist»yap ı lanmas ı n ı n,halkagüvenesas ı üzerinekuruluolarakortadan kald ı r ı larak «Demokratik» yap ı ya kavu ş turulmas ı , yasakç ı l ı ğ a son verilerek, pahal ı devletinyerini;Hürriyet ve Özgürlüğün alması, Tam Dem okrasi ister.2- Köleli ğ i kald ı rma u ğ runa, tüm derebeği artıklarına karşı mücadele aç ı lmas ı , köyle ş ehiraras ı ndaki ya ş am fark ı n ı n kald ı r ı l ı p, köye Demokrasi'nin götürülerek «Köylü Meselesininçözümekavu ş turulmas ı ,3- Sanayii her ş eyden üstün tutma, teknik yarat ı c ı l ı ğ ı n «sanayileşme» temeline kuruludinamizmi üzerinde « İş sizli ğ i» ve «Pahal ı l ı ğ ı » yok edip müzmin «Üretim K ı tl ı ğ ı »n ı ortadankald ı rma,Esasına dayanır. Bu üç şart, modern medeniyet yükselişi için, birbirinden ayrılmaz birbütündür. Biri eksik oldu mu, hiç birisi gerçekleşemez. Tam Demokrasi olmadan, KöylüMeselesininçözümü,yahutSanayileşmekmümkünolmadığıgibi,teknikyaratıcılıkolmadanveköyedemokrasigötürülmeden,hürriyetveözgürlüğünvarolmasımümkündeğildir.26



Amerikabuüçproblemiyüzyılönce«vatandaşharbini»gözealmaksuretiyleçözmüş,batıdünyasıkeskin«Burjuva İhtilalleri»yoluilekapitalizminönündekiengelleritam500yılsürenbirmücadeleninsonundayenilgiyeuğratmışdır.

BatıDemokrasi'sibugünkükonumunaveyüksektekniklimedeniyetseviyesinesanayile şerekgelmişdir. Batı demokrasisi, sanayileşmiş bir «sosyo-ekonomik» yapılanmanın ürünüdür.Sanayileşmeningerektirdiği«ÜretimBiçimininveoüretimtemeliüzerindeyükselen«ÜreticiGüçlerin» gelişimini sağlayarak toplumda varolan üretici güçler ile «Üretim İlişkileri»arasındaki «Denge»yi kuramadınız mı ortaya demokrasi adına «Melez»" bir «Toplum»yapılanmasıçıkar.Siyasimücadelekatırdövüşünedöner.Aynıtoplumyapılanmasıiçindekarmavekırmabirekonomikolgutabandaüreticigüçleringelişiminin,üstyapıdamülkiyetilişkilerininvepolitikanınkısırlaşmasınavarır.Toplum yap ılanmas ındaki bu «Modern + Feodal» melez unsurlar ın ekonomik ve sosyal hayatüzerindeki etki ve baskısından kurtulabilmek için;

1- Toprağ ın derebeyi kalınt ılarından kurtarılmas ı yani köye demokrasinin götürülerek «ToprakRe formu» nun yapılmas ın ı,

2- Modern Sanayi üzerindeki yabancı buyurmanlığın ın, çok uluslu ş irket baskıs ı ve tekellerininkaldırılmas ın ı «İktisadi Bağ ımsızl ığ ı» gerektirir ki; Bunun anlam ı, Türk toplumunda yaşanm ış ve kurtuluş savaşları yoluyla I. Kuvayi Milliyecilerimiz tarafından zaferle taçland ırılm ış «Antiemperyalizm + Antifeodalizm»e dayalı bir mücadeleyi öngörür.27



Türkiye Cumhuriyet tarihi, Milli Kurtuluş şeklinde bir Demokratik İnkılâp tarihidir.KapitalizmevemüstebitOsmanl ısaraysoysuzlarıFeodalkalıntılarakarşı«UlusalKurtuluş

Savaşı» vermiş bir ülkede yaşadığımızı bilenlerin açıkça «Kapitalizmi» ve «Orta Çağı»savunamadıkları için uydurdukları «Batılılaşmak Ülküsü» maskeli balo haydutluğundanbaşkaca bir şey değildir.Sanayileşmiş bir toplumun ekonomik temel yapılanması ve bu yapılanmanın unsurlarıTürkiye'de yoktur. Ekonomik maddi temeli bulunmayan bir üst yapı kurumlaşmasınınolamayacağını bilenler ve bireyin çıkarım, toplumsal çıkarların üstünde tutanlar, açıkça butopraklarda «Kapitalizmi» tüm işlerliğiyle kurmaya soyunamayanlar iki yüzlü tutum vedavranışlarıyla65yıldır«Cici Demokrasi» oyununuoynuyorlar.

Batılılaşmak Ü lküsününArd ında Yatan Gerçeklik

KapitalizmgibiDerebeyilikdebirsistemdi.Buherikisistemdevarolangerçeklik;toplumunüretim temeline dayalı fakat birbirinden farklı iki eğilimden, iki kımıldanıştan, bu iki olguarasındakidövüştenibarettir.Kapitalizmin oluşumu içinde gördük biliyoruz ki; kapitalizm, kurulu derebeyi düzeninimuhafaza etmek, korumak isteyenlere karşı, o düzeni adalet, eşitlik, hürriyet ve toplumungenel çıkarları doğrultusunda değiştirmek isteyenler var. Kapitalist sistemi, ekonomik vepolitik yönden kontroluna alan, kurulu sistemi muhafaza etmek, korumak isteyen, düzenibireyinkendisınıfçıkandoğrultusundakullananlarakarşı,kapitalistsistemisosyaladaletve

toplumungenelçıkarlarıyönündedeğiştirmekisteyenlervar.28



Kısacası, sosyal gerçekliğe bakınca; Devrim isteyenlerle, devrim istemeyenleri iki sosyalkampa ayrılmış olarak görürüz.Devrimle,gericiliğingüncelliğinigöremeyecekyetenekteolanbirbaşkakümelenmeise;ne

devrimdenyana,nedegericiliktenyanay ımdiyemez.Ortadadurmayaçalışır.Tarafsızlıkiddiasındaolanvekapitalizminkabuğunuçatlatmaksızınbirsüredahayaşamasınısağlamayaçalışan,özellikle«BurjuvaLiberalizmininetkisialt ındadüşünen«KüçükBurjuvaAydınları» demokrasi kavgasının özünü, demokrat olmanın gereğini «Batılılaşmak Ülküsü»altında gözlerden saklamaya, toplumda varolan iki farklı eğilimi birbirine karıştırmayaçalışırlar.Açıkçası, yiğitçe ve iki yüzlülüğe kaçmadan, ne Kapitalizmi ve ne de Sosyalizmisavunamazlar.İkiateşhattınınortasındakalarak,herikieğilimedetatlıtebessümlersalarak,aktüel burjuva liberalizminin getirdiği düşünce kargaşalığın-sistemleştirmeye, iki ateş hattıarasında«SiperiSaika» olmayaçalışırlar.İnsanın insan taraf ından ezilmesinin, ücretli bir kölelik sisteminin ve bundan çıkan bütünsonuçlarınbirbirinebağlıyolsuzluklarını ılımlaştırmaya,sömürüyüveücretliköleliğidahaazhaddeindirmeyeçalışırlar.29



Toplumdavarolanbuikieğilimkarşısındagerçekten«Tarafsız»kalınabilirmi?Fransızlarınenternasyonal düşünürü Hanri Barbüs busoruyahayırdiyor:« İ kisi ortas ı durum yoktur. İş lerin hay ı rl ı s ı ortas ı de ğ ildir. Bir üçüncü durum kuruntu ve

hayalettir.Ohayaleteyönelenler,demokratiközgürlüklerisavunamazlar.Olsaolsa,biraniçinkendikeyifveistirahatlerinisavunurlar.Hareketsizlikmi,dediniz?Hay ı r, onun ad ı ; kötü harekettir. Onlar bütün tarafs ı zlar gibi, kendi tembellikleri,bo ş vermi ş likleriile,kuruluiktidar ı kuvvetlendirmi ş olurlar.Onlar,bütünapolitiklasiyasilergibi,hakim politikaya yard ı m ederler. Ve bunun da sebebi daima ayn ı d ı r. Çünkü, bütün yolsuzluklar ve kötülükler bir tek vücut halindedirler. Derin dü ş ünülmü ş bir bütünlükanlay ı ş ı nakat ı ş mayanhertürlümanevigörü ş ,tuzlabuzolurgider.Hattasosyalvemanevi yoksulluklar ı n ı birprensipvebirsüshalinegetirensanatiçinsanatsekreterleribile,kollektif ya ş amdanayr ı l ı ş lar ı ile,i ş iolurunaba ğ lay ı c ı (konformist)vetutucudurlar.»Ohalde«Gerçek»nedir?Neredearanmal ıdır?Kapitalist sınıf ıiçinahlâkisayılan insanıninsantaraf ından soyulması veyaezilmesi,ezilenhalk yığınları için en büyük ahlâksızlıkdır. Yeni pazarlar ve ucuz ham madde kaynaklarıuğrunaçıkarılan savaşlar, sömürgeci politikalar, faşizm için uygarlıkahlâkıdır.Halk kültürüaçısındanise,enemperyalistçeahlaksızlıktır.Gerçek; insanlığın ilerici prensibinde aranmalıdır. Gerçek toplumların «Sosyo-Ekonomik»gelişimidir.30



Sosyal Yapılanma

Hertoplum,birdizinesnelkoşullarıngereklikıldığıbiçimlerdeörgütlenirveişler.Bukoşullar,üretimbiçimiveyöntemi,buyönteminbağlıbulunduğuhammaddekaynakları,endüstriyelteknikgüç,iklim,nüfus,diğerüreticigüçlervetoplumunkarşılaştığısiyasal,kültürelveötekietkileriiçinealır.Toplumsal sistemlerin ekonomik temelleri ile siyasal ve hukuki durumlar ı, felsefesi, sanatı vedini arasında, aşağıdan yukarıya doğru bir etkilenme ve bağımlılık vardır.Ekonomik yapı ve ilişkiler, toplumun ideolojik üst yapılanmasını onun kurum ve değişkenlerinitayin eder.Toplumlarvebellibirtoplumdakisınıflarbuetkilenmenedeniylekendilerineözgübir«SosyalYapıya»sahiptirler.

Modernendüstritoplumu,yaratıcıinsangücünübugünekadarbaşkabirörneğigörülmemişderecede,işeveüretimeyöneltmişdir. İnsanenerjisinin, toplumsal ilişkileringereklerinevekoşullarına elverişli yönde biçimlendirme ve kanalize etme zorunluluğu, toplumun «YasalDüzenlemesi»nigündemegetirmişdir.Toplumlardaki ekonomik, sosyal, hukukçu ve siyasal yapılanma; her toplumun kendisineözgü bir «Sosyal Karakter» ve aynı toplumda yaşayan bireyinde içinde bulunduğukümelenmeninsınıfçıkarınauygun«BireyselKarakter»yapılanmasınısağladı.Sosyal karakterin fonksiyonu, belli bir toplumdaki insan enerjisini, toplumsal ilişkileringereklerinevekoşullarınaelverişliyöndevebiçimdeşekillendirip,kanalizeetmekti.

31



Bunedenle,insanınenerjisininbüyükbirkısmınıseveseveişineayıran,disiplinli,düzenlivezamanında hareket etme niteliklerine sahip, başı boşluktan kurtulmuş bir kişilik kalıbınadökülmesigerekiyordu.

Öz olarak, kişi toplumun genel yasal düzenliliğine uymak, toplumca belirlenmiş amaçlarauygun hareket etmek zorunluluğunda idi. Bireyin tek başına vereceği kararlar, moderntoplumun nesnel koşullarına, endüstriyel sistemin gereklerine aykırıydı. Bireye tanınacakböyle bir özgürlük, toplumca benimsenen amaçlara ters olduğu gibi, toplumun düzenli veverimliçalışmasını,hizmetteverimlilikvedevamlılıkesaslarınısarsardı.Kuvvet kullanma yoluyla düzen sağlama çabası da yeterli bir güdü sağlıyamazdı. Çünkü,modernendüstriyeltoplumdaileriderecedeuzmanla şmışyetenekleristeyengörevlerin,uzunvadede zorla çalıştırılan kölelerce değil de, çalışma özgürlüğüne sahip kişiler taraf ındanyapılabileceği apaçık ortadaydı. Emeğin birlikteliğinden ve örgütlü gücünden kaynaklanandüzenliliğin ve disiplinli hareket etmenin, sosyal gerekleri ve güçlülüğü, çalışma hayatının«İnsancıl»biryapıyaçevrilmesizorunluluğunuortayakoymuşdu.

Ekonomik Bunalım ın Kaynağı Demokratik Sosyalist akımın güçlü sözcülerinden biri olan Erich Fromm 19 uncu yüz yılkapitalizmiyle 20nci yüz yıl kapitalizmi arasındaki «Sosyal Karakter» farklılığını şöyleanlatıyor:«Zamanl ı vedüzenlibirdavran ı ş aduyulansosyalihtiyaç,herhangibirendüstriyelsistenimi ş lemesi için gerekli olmakla birlikte, sistemin on-dokuzuncu ve yirminci yüz y ı llardakigeli ş mesi sonucu olarak, yeni ve farkl ı davran ı ş niteliklerine de ihtiyaç duyuldu ğ ugörülmü ş dür.

32



On dokuzuncu yüz yıl kapitalizmi; temelde, sermayenin birikimi ve yatırım için gerekli tasarrufsorununun çözümüyle uğraşıyordu.Sermayeveyatırımihtiyacınınsonucuolarak,aile,din,iş

hayatı,devletvekilise,aynıotokratiktutumla,disiplinvekararlılıkülkülerinidesteklemişlerdi.Öyleki,ondokuzuncuyüzyıltoplumlarınınortasınıflarındatutumluluk,istifçilikadıverilenbireğilimegemenolmuşdur.Tüketime karşı genel bir çekingenlik, tutumluluk ve otoriteye saygı,orta sınıfın ortalama üyesi açısından yalnız erdem sayılmakla kalmamış, ona bir doyum dasağlamışdır.Yüzyılın«sosyalkarakter»yapısı, ekonomiksisteminbireyden istediklerini vebeklediklerini severek yerine getirecekşekilde kurulmuşdur.Batı'nınendüstritoplumlarındarastlanançağdaş«sosyalkarakter»isebütünüylefarklıdır;Bu günün ekonomisi; tüketimin s ı n ı rland ı r ı lmas ı yerine art ı r ı lmas ı , hatta sonuna kadaraç ı lmas ı veözendirilmesiilkesinedayan ı yor.Bugünün emekçi ve orta s ı n ı flar ı , gelirlerinin önemli bir bölümünü tüketim mallan içinsarfetmeyip de biriktirmeye ba ş lasalard ı ; ekonomimiz çok ş iddetli bir «bunal ı mla» kar ş ı kar ş ı yakal ı rd ı .Tüketici davran ı ş , bugün, halk ı n büyük ço ğ unlu ğ u için sadece bir hayat ülküsü olmaklakalmad ı fakatayn ı samandabirErdemoldu.Ça ğ da ş tüketici;—taksitlemal/mülkedinenvatanda ş —kendidedesinesorumsuzvehesab ı n ı bilmeyenbirmirasyedigibigörünür.Dedenindee ğ erhayattaise—kar ş ı l ı kolaraktorununa«çirkinbirpinti»gibigörünmesimümkündür.33



Ondokuzuncuyüzy ı l ı nsosyalkarakteri,bugünart ı kancakAvrupa'n ı nveKuzeyAmerika'n ı ngerikalm ı ş sosyaltabakalar ı ndagörülebilir.Busosyalkarakteras ı lamac ı «sahipolmak»olanbirdavran ı ş ş eklindetan ı mlanabilir.

Oysa yirminci yüz y ı l ı n bask ı n «sosyal karakteri» kullanmay ı ve tüketmeyi kendine amaçedinmi ş dir.»Yirminciyüzy ılinsanını,ondokuzuncuyüzyılinsanıgibiyaşamayavedavranmayazorlayan,sermayebirikiminiveyatırımiçingereklitasarrufsorununu,halkıntüketimgücünük ısarak,ucuzteknoloji-ucuzişgücükullanarak,halkı«KıtlıkEkonomisi»içindeyaşatarak,toplumsalsorunlarıçözmeyeçalışmakçağımızıngerçeklerineuymamaktadır.İnsanlık 20. yüzyılın tüketim toplumu özelliğini taşımakta, makinalaşmanın tüm veriminitatmakta,uzayçağınageçişçalışmasıyapmaktaiken;Bizlerin;tefeci-bezirğânbirsosyalyapılanmanınürünüolan19.yüzy ılın,tasarrufuönplanaalan, «sahip olma» içgüdüsü içindeki «çirkin ve pinti» görünümündeki çağdışı bir sosyalkaraktertipiniyaratmayaçalışmamızantikalığımızınaynasıolmaktadır.34



Otorite Biçimlerine Karşı Tutum Alış

Ondokuzuncuyüzyılsonunakadar,toplumda«Dengeleme»görevini;militarizm,kırtasiyecilyapı,devletgibiotoritebiçimleriyerinegetiriyordu.Demokrasininözünü,hukukdevletiesasıteşkil ediyordu. Otoritenin «Hukuka» bağlılığı, siyasi iktidarın idari teşkilat üzerinde baskıunsuruolmaması,tarafsızbiridare,yargıdenetimi,siyasipartilerinkorunmas ıgibisorunlardemokrasiningündeminiteşkilediyordu.YirminciyüzyıldaveözellikleBatıKapitalizminingelişmişolduğuülkelerde,herkeseyetecekkadar mal ve eşya bulunduğundan, otoriteye dayanan bir denetime duyulan ihtiyaçazalmışdır. İletişim araçlarının etkinliği, ses ve görüntü cihazlarının teknolojik üstünlüğü,halkın örgütlü gücü, siyasi partilerle sosyal müesseselerin dinamik kuvvetleri, otoriteyedayananbirdenetimeduyulanihtiyac ıazaltmışdır.

Devletbürokrasisinin,militarizmin, kırtasiyecilyapınınyerini,halkınşuurluteşkilatlanalmış,sosyal kontrol; görevini kuvvete baş vurmadan, inandırma, özendirme yoluyla yapan,psikolojiden ve halkla ilişkiler adı verilen yepyeni bir bilim dalının geliştirdiği tekniklerdenyararlanan,demokratikkitleörgütlerininelinegeçmişdir.Otorite biçimlerinekarşıtutumalıştaikiyüzyılarasındaki«sosyal karakter» farklılaşmasınıErichFrommşöyleanalizediyor:«Toplumun ve kültürel sistemin nesnel ko ş ullar ı bir kararl ı l ı k gösterdi ğ i sürece, sosyalkarakterde esas itibar ı yla bir «Dengeleme» görevi yapar. Fakat nesnel ko ş ullar, sosyalkaraktereuymayanbiryöndede ğ i ş meyeba ş larsa,sosyalyap ı ileki ş iliksistemiaras ı ndabiruçurumdo ğ arvesosyalkarakter,birle ş tirici-uzla ş t ı nc ı birharçgöreviyapmakyerine,patlay ı c ı

bir madde halinegelebilir, onun asl ı nda«Dengeleyici»olan fonksiyonunun yerini çözülmealabilir.35



Sosyo-ekonomik yapının, toplumdaki kişilerin karakterini belirlediğine işaret ederken,unutmayalımki,insanlasosyal-yapıarasındakikarşılıklıilişkilerinsadecebirucunuincelemiş

oluyoruz. Öteki uçta, insanın tabiatı da içinde yaşadığı toplumun koşullarınıbiçimlendirmektedir. Toplumsal süreç, insan realitesinden hareket edip onun psişik vefizyolojik özelliklerini dikkate alarak, insanla doğa arasındaki karşılıklıi l işkileri inceleyerek,insanı etkileyen bütün dış etkenleri ve —insanın bekası açısından— bunlardan hangilerineegemenolmamızgerektiğiniöğrendiğimiztakdirdeanlaşılabilir.Mutluluk,bağımlılık,sevgiveözgürlükinsantabiat ınınbirparçasıdır.Bunlar,aynızamanda,tarihsürecinindedinamikyanideğişkenolanetkenleridir.Ş ayetherhangibirsosyalsistem,insan ı ntemelihtiyaçlar ı n ı dikkatealamaz,umursamazvebellibirs ı n ı r ı nötesindekörle ş tirmeyeçal ı ş ı rsa,otoplumunüyelerinininsaniihtiyaçlaradahaelveri ş libirtoplumtipiniyaratmay ı denemelerikaç ı n ı lmazhalegelebilir.»36



Modern endüstriyel toplumun, üretici güçleriyle, üretim ilişkilerinin gelişkinliğine ermekisteyen, bu toplumlar insanı kadar tüketimi düşleyen az gelişmiş, veya geri bıraktırılmıştoplumlarda,nesnelkoşullar«SosyalKaraktere»uymayanbirbiçimdegeliştiğiiçindirki;a- D ış borçlanmalar,

b- Para ile kurtuluş arayış ları,c- Aşırı vergiler ve zamlar,d- İşsizlik ve Pahalılık,e- Çağ d ış ı teknoloji,f- Ucuz emek,g- Tefeci/Bezirgan baskı,h- Feodal ilişkiler,ı- Halkın kıtlık ekonom isi içinde yaşamaya zorlanması,gibinesnelkoşulların,sosyalkarakteretersetkileri,sosyalyapıilekişiliksistemiarasındapatlamalarameydanvermektedir.Ekonomik ve sosyal baskı altında ezilen insanların Demokrasi arayışlarının özünü; İnsanihtiyaçlarınındahaevrenselvedahaiyişartlardaarayıp-bulunmasıteşkilediyor.Günümüz «Demokrasi»si; Yalnızca «Hukukçıl» değildir. İfadesini yalnızca «Anayasa» ve«Kanunlar» da bulmaz. İnsanın temel ihtiyaçlarının karşılanmasını esas alır. Düzeninkısıtlayıcıkoşullarınakarşı«Ekonomik»bir«Özgürlük»ister.Yenivegüçlenensınıf çıkarlarınınsosyalvesiyasalbirdeğişmeyizorunlukıldığı,nekadargerçekise; İnsanihtiyaçlarınındahamedenivemodernölçüleriçindeevrenselbirçözümekavuşturulmamasının«Patlayıcı»birmaddeolacağıdaokadargerçektir.37



DemokratikSosyalistakımınbusorunabakışaçısınıErichFrommşöyleaçıklıyor:«...FransızDevriminiyapanortas ınıf (Burjuvazi), eski feodaldüzenin kısıtlayıcı koşullarınakarşı ekonomikbir özgürlük istiyordu.Fakatdevrimcilerbirerinsanolarak, insan tabiatında

kendiliğinden var olan bir özgürlüğün de gerçekleşmesini arzu etmekten geri kalmadılar.Devrimdensonra,gerçektens ınırlıbirözgürlükkavramı,çoğunluğutatminettiğihalde,ortasınıf ınyürekliveaydınfikirliöncüleri,busınırlıözgürlükledeyetinmediler;insanihtiyaçlarınındahaevrenselbirçözümünüarad ılar,özgürlüğütamvekusursuzinsanınbirvarlıkşartısayanevrenselbir«özgürlük»kavramınaulaştılar.Demokrasi'nin de, evrensel özgürlük anlayışının da, temelini; Ekonomik yapılanma, oyapılanmanınüzerindeoluşanüst-yapıilişkilerioluşturuyor.Builişkilerin«Hukukçu»ifadesiolan«Anayasa»da,«Parlamento»da,«Hukuk Devleti»de,«Sosyal Adalet»de;ancak halkegemenliğinin şuurlu teşkilatlar içinde örgütlenme özgürlüğünün, ekonomik ve sosyalistemlerinin tanınması halinde bir kıymet ifade eder.Aksi halde, demokrasi kavgaları «hoş kubbe de bir seda» olarak kalır.38



Anap'ın monetarist düşünce yapısı Enflasyon'un sebebini nas ıl saklar!Egemengüçlerhayatpahalılığı(enflasyon'un)sebebiolarakheronyıldabirdeğişiksavlarilerisürdüler.1960'lıyıllardahayatpahal ılığı'nınsebebiolarak;köyvekentçal ışanlarınındemokratikhakveistemlerim,gençlikeylemlerinigösterenler,1960Anayasas ınısuçlubulanlar,sendikalhakvedüşünce özgürlüğünün gelişmesini istemeyenler toplumda yaşanan olayların günah tekesiolarak«gençliği»seçtiler.Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan gibi gençlik liderlerini tanrılara kurban ederek, işsizlik vepahalılığın, anarşi ve terör'ün bir daha yaşanmayacağını, toplumca çekilen tüm acılarınyaratıcısının gençler olduğunu, bunların idamından sonra bir daha bu acılarınyaşanmayacağınıilanettiler.1960 Anayasası ile kazanılmış demokratik hakları 12 Mart 1970 askeri darbesiyle budadılar.1960 Anayasasını kuşa çevirdiler. Demokrasinin üzerine «şal» örttüler.1970'li yıllarda ise; hayat pahalılığının sebebi olarak çalışanların «ücret artışlarını», işçilerinsendikalaşarak «Grev» yapmalarını, tarım ürünlerine uygulanan yüksek fiyat politikalarını,KİT'lerin zararlarını göstermek suretiyle bir taşla bir kaç kuş birden vururlardı.Amaç;butürmavihikâyelerleekonomiyeegemenbiravuçparababas ınınçıkarkaynaklarınıgizlerler, düşünce suçları adlı baskı yasaları ile toplum katmanları arasında açıkçahesaplaşmayı yasaklarlar, devletin militarist ve yasakçı yapısı arkasına gizlenerekenflasyon'un gerçeksebebini konuşulur olmaktan çıkarırlar, ücret artışları ve KİT açıklarını

bahane ederek de devlet kapitalizmi'ni solculuk ya da sosyalizm gibi gösterip, halkı

demokratik sol düşünceden ve demokratik kitle örgütlerinden soğutmaya çalışır; «devletsektörümü,özelsektörmü?»kayıkçıdövüşleriylemilletingözünekülatarlardı.39



Ülke ekonomisine egemen güçlerin uyguladığı yanlış mali politikaların yarattığı «cadıkazanındancayırcayıryananhalk,içinedüşürüldüğühayatpahalılığıcehennemindegüncelsorunlarının derdiyle uğraşırken bu kaos'un yaratıcıları «sen mi, ben mi» daha çok kâr

ediyorum'unkavgasınıediyorlardı.Suskun bir toplum yaratmak içinse, devlet cihazının büyütülmesi gerekiyordu. Bir taraftan«faşist milisler» örgütlenip işsiz halkın içine salınırken, diğer taraftan da halkın gelişendemokrasi ve özgürlük istemlerine karşı; sıkıyönetim ilanı, devlet güvenlik mahkemeleri,olağanüstühalyasaları,yenihapisanelervekollukgüçleriningeli ştirilmesiyoluylademokratikgelişmenin,halkkatılımınınönütıkanıyordu.Düzeninsonuçlarınınfaturasıhalkaçıkarılıyordu.Türkiye hızla bir ikileme götürülüyordu. Ya »faşizm» ya da «suskunluk». Kıpırdarsanız«faşizm»gelirkorkusutoplumusarmışdı.27 Mayıs 1960'dan sonra, işçi sınıfının sendikal örgütlenmesine olanak veren yeni yapılanma,işçi sınıfının ekonomik mücadelesini hızlandırdı. Milyonlarca işçi sendikalarda birleşti. İşçileriçin daha iyi yaşam şartları kazanma mücadelesi gelişti. İşçinin birliği yolunda önemli adımlaratıldı. İşçilerin yaşam düzeyi yükselirken patronların kâr oranları azaldı.40



Çalışma Bakanı Bülent Ecevit'in, Türk İşçi Sınıfı'na kazandırdığı yasal ivme; işçi sınıfınınkitlesel hareketlerini hızlandırdı. Çalışanların demokratik istemleri «devrimci» bir nitelikkazandı.1960'lı yılların 15-16Haziranolayları, 1970'li yılların1Mayıs olaylarıkarşısında; toplumunüretim tabanına dayalı demokratik gelişimini köstekleme, provake etme yolunda karşıhareketlergeliştirildi.1960'lı yıllarda tohumu atılan 1970'li yıllarda ürünü alınmaya başlayan «Ortan ın Solu»hareketininkırsalkesimdetaraftarbulmas ı,köylühareketleriningelişmesikarşısındakuruludüzendençıkarıolanegemengüçlerkorkuyakapıldı.İşçisınıf ınınartan«ücret»,köylülüğündemokratikhakveözgürlük,burjuvaveküçükburjuvaaydınlarınınsosyalizmistemleriniönlemegirişimlerigelişti.İçvedışegemengüçlerinkontrolvedesteğindeanarşiveterörhareketleribaşlatıldı.Köy ve kent çalışanlarının, ülke aydınlarının demokratikleşme yolunda başlattıkları hareket;kanla bastırılmaya, zorla sindirilmeye çalışıldı.

İşsizlik ve pahalılığın, anarşi ve terör'ün faturası halka çıkarıldı.

Önce aydınlar zindanlara dolduruldu. Arkasından halkın tüm demokratik kitle örgütleri,sendikalar, dernekler, birlik ve kooperatifleri ile siyasi partiler kapatıldı.41



Egemengüçlerinülkeyibildiklerigibiyönetebilmelerinintümkoşullanyaratılarak, halk «köle»konumuna getirildi.

Halkın birliği, örgütsel gücüparçalandıktansonra;dengeunsuruolmas ıgerekendevlet'eyenibiryapıverilmeyebaşlandı.«Güçlü Devlet» istemleri, terör ve baskı ortamında her kesime kabul ettirilmeye çalışıldı.Ancak sömürge halklarına uygulanabilirliği olan, lâtin amerika türü ekonomik ve siyasisistemin ayakta durabilmesi için her gün yeniden büyüyen, halkı baskı altında tutmayayarayan«GüçlüDevlet»egerekvardı.Çünkü; küçük bir sömürücü azınlığın (militarist, bürokrat ve kırtasiyecil) devlet cihazı elinde veegemenliğinde olmaksızın halkı baskı altında tutup, milleti soyması mümkün olamazdı.42



HAYAT PAHALILIĞI’NIN SEBEPLERİ

I — İç ve D ış BorçlanmalarAnapiktidarınınmimarıTurgutÖzal’ın6yıllıkBaşbakanlığıdönemindeTürkiyetambir“borçbatağı”nagömülmüş,1983yılısonunda18milyar385milyondolarolandışborçlartoplam ı1989yılısonunda38milyardolanaşmıştır.Türkiye'nindışborçlarında%92'likbirartışolurken,kalkınmahızı%1.8'leredüşmüştür.1983sonundal trilyon633milyar TLolan kamunun iç borçstokuda1989 sonrasında32trilyonTL'yigeçti.

Özaliktidarı'nın6yıllıkdöneminde35milyardolarıbulaniçvedışborçstokunereyegitti?Devlet borçlanmaları genellikle o ülkenin kalkınması, sanayileşmesi için kaynak olarakkullanılır.Uluslararasıverileregöre;ağırsanayidefertbaşına20bindolar,hafifsanayide6bindolaryatırımyapmakgerekir.Türkiye dış ve iç borçlanmaları;yatırımları hızlandırmak, sanayileşmemize kaynak yapmakiçin yaptıysa, son6 yıldayaptığı dış ve iç borç miktarı 35milyar dolarla; 1.700.000 kişi'yiistihdam edecek ağır sanayi fabrikaları, 6.000.000 kişi'yi istihdam edecek hafif sanayi

tesislerinikurarak,işletmeyeaçmasıgerekirdi.43



Kaynakların sanayi hamlemize kullanılması ile sağlanacak üretimin ülke ekonomisinegetirecekolduğuyararlarsaymaklabitmeyecekkadarçoktur.

Devlet borçlanmaları yatırıma, özellikle sanayileşme hamlemize kaynak yapılmadığına görenereye gitti?IMF gibi uluslararası tefeci kurumların kasasına, Anap döneminin türedi zenginlerininboğazına,pahalıdevletharcamalarınagidiyordu.Anapiktidarı,Türkiye'yikredilimitienyüksekülkegöstermeklekimehizmetediyordu?Türkiye'nin kredi limiti artmakla, dış borçlanması % 92 oranında iç borç stoku 30 misliyükselmekle;fiyatlarmı düştü,işsizlikmiazaldı,kişibaşınamilligelirdağılımımı yükseldi,çalışanlarınmillihasıladanaldığıpaymıarttı?Özalhükümeti'niniktidarageldiği1983yılında%30olanenflasyon1989'unsonlar ında%70'igeçti.Carifiyatlarlaartm ışgibigörünenfertbaşınamilligelirdağılımı1968yılıdeflaktörüesasalındığındasabitfiyatlarla1290dolar'dan900dolaradüştü.1983yılında2.5milyonolanişsizsayısı1989'da5milyonubuldu.Fiyatendeksleri6yılda%1079arttı.Çalışanların GSMH'danaldıkları pay % 35'lerden % 15'lere indi.Bütünbugelişmelerneyigösteriyordu?Son10yıllıkekonomikvesosyal ızdıraplarınsonunda;Türkinsan ı1990'lara«umutdolubirmerhaba»diyebilecekmiydi?44



Son10yıldaolmasıgerekenileolan'ınsenteziniOsmanUlagayCumhuriyetGazetesi'nin1Ocak1990günlüekonominotlar ındaşöylesözegetiriyordu:«Sonony ı l ı nveözelliklesonbirikiy ı l ı nçarp ı c ı geli ş meleriniş öylebirgözünüzünönünden

geçirin.Belirginözelli ğ ineydibugeli ş melerin?İ nsan ı n kendini geli ş tirme ve kendine özgü niteliklerini öne ç ı kartarak kendi gelece ğ ineegemenolmayolundaçokönemliad ı mlaratmas ı de ğ ilmiydi?İnsan ı sağ lıks ız bir çevrede makina gibi çalıştıran, davar gibi güden; kiş iliksiz bir y ığ ın ınparçası haline getiren anlayışın ve ideolojilerin çökü ş ünü simgelemiyor muydu son y ı llar ı nçarp ı c ı geli ş meleri?İ nsana«insan»olarakönemvermeden,insandakiinsanpotansiyeliniortayaç ı karmadanhiçbiralandaba ş ar ı yaula ş man ı n,toplumlar ı mutlulu ğ akavu ş turman ı nolanaks ı zoldu ğ ununaç ı kbirkan ı t ı de ğ ilmiydi,tümbugeli ş meler?»Anap iktidar ı n ı nborçbata ğ ı nagömdü ğ üTürk insan ı ;geçenony ı l ı n «militarist vebask ı c ı » yönetimiyan ı nda,90milyardolar ı a ş andevletborçlar ı 'ndannefesal ı pda1990'laraumutdolubirmerhabadiyebilmesininözleminita ş ı yor...

Ücret artışları, fiyat artışlarınınbir nedeni olarak gösterilebilir m i?Uluslararası finans kuruluşları ve özellikle Uluslararası Para Fonu (IMF) kredi vermeşartlarındanbiriolarak«ücretlerindondurulmas ını»istemektedir.

45



Evrensel bir mali politika izlediğini iddia eden Anap iktidarı da «ücret art ı ş lar ı n ı , fiyatart ı ş lar ı n ı nbirnedeniolarakgördü ğ ünü »hemuygulamadavehemdeenyetkilia ğızlardan

toplumaaçıklamışbulunmaktadır.Turgut Özal, işveren sendikaları genel başkanı iken MESS adına yaptığı açıklamada«... aşırı talepler karşısında toplu işçi çıkarma yoluna gideceklerini»söylemekle,ücretartışlarınakarşıolduğunu, ücret artışı isteyenleri ise 31 Temmuz1979günüyaptığı açıklama ile açlığaveişsizliğe mahkûm edeceklerini ima yollu söylemekle işçinin ücret artışı istemlerine karşıtepkisinikoymuşbulunmaktadır.Uluslararası finans kuruluşları ve Anap iktidarı;fiyatartışlarınınnedeniolarakücretartışlarınıgöstermeyipolitikbirsilaholarakkullanmışlardır.Kent çalışanlarının yaşam biçimini gerileten bu ekonomik anlayış; işverenlerin kârlarınıyükseltmektenbaşkabirişeyaramamışdır.Özel sektörün «sermaye birikimi»ni arttırmaya yönelik bumali anlayışınbir neticesi olarak1980'denbuyanaücretlilerin«alımgücü»heryılsürekliolarakgerilemiş,işverenlerinkârlar ıisesürekliolarakartmışdır.İşçiücretleriniheryılartanenflasyonkarşısındasabittutmakyadaenflasyonunaltındaücretartışlarıvermeksuretiyleçalışanlarınalımgücünüazaltmakfakiribirazdahafakirleştirmekten,zenginiisebirazdahazenginleştirmektenbaşkacabirişeyaramamışdır.46



Toplumun bir kesimi günden güne fakirleşirken diğer bir kesiminin giderek zenginleşmesiserveteşitsizliğinenedenolmaklakalmam ıştoplumsaldengebütünüylebozulmanoktas ınagelmişdir.Bozulantoplumsaldengeyiayaktatutabilmek,halkınisyanınıbastırabilmekiçinse;devletcihazınıbüyültmekyolunagidilmişdir.

Devletin «militarist, bürokrat ve kırtasiyecil» yapısının genişlemesi devlet masraflarınınartmasına,artandevletmasraflarınınkarşılanabilmesiiçin«vergivezamlar»yoluylahergünyenidenkaynakyarat ımyolunabaşvurulmuşböylece;geliriylesat ınalmagücüsürekliazalanhalkınomuzunavergivezamlaryoluylayükletilenpahalıdevletharcamalarıhayatıçekilmezhalegetirmişdir.Ucuzemekkullanmaksuretiyleteknolojikyeniliğe,modernmakinakullan ımınayönelmeyenözel sektörün bu yanlış anlayışına yol açanmali politikaların bir neticesi olarak sanayimizgerilemiş,çağdaştoplumnormlarınaerişmemizzorlaşmışdır.Çokuluslu şirketlere «ucuz emek cenneti» olarak sunulan ülkemize egemen bu siyasalanlayışı ayaktatutabilmekiçinbaskıcıveyasakçısistemlergeliştirilmiş,devletgüngeçtikçebiraz daha militarist bir yapıya büründürülmüş, yalnız Fonlarla ilgili 750'ye yakın kanungücünde kararname, Türk Parasının Değerini korumakla ilgili binlerce tebliğ çıkarılmaklakırtasiyecil yapı devlete egemen kılınmış,devlet çarkının «militarist ve kırtasiyecil» yapısını işletebilmek için pahalı harcamalar yoluyla yeni memur alımları yapılmış böylece devletmasrafları bütçe gelirlerinin yarısından fazlasını teşkil eder hale getirilmiş, artan devletharcamaları, içvedış faiz ve borç ödemelerinden geriye bir şey kalmadığı için yatırımlartamamendurmanoktasınagelmiş,böyleceaçıkişsizsayısı5milyonugeçmişdir.47



Anapiktidarınınve12Eylülaskeriyönetimininyalnızcaişçiücretlerikonusundakiyanlışmalipolitikasınınbirtekneticesininbileülkeyinereleregetirdiğiniartıksağırsultanbilegörüyorvebiliyor.

Onun için vatandaşın ayağı tökezlese ya da Başbakan yardımcısı Ali Bozer'in dediği gibi«geceninbiryans ı elektrikbilekesilsemilletsebebiniÖzal'danbiliyor .»Çünkü, toplumların gidişinde «temel tercih»leriniz yanlışsa onun neticelerine katlanmakzorundasınız.Kimki;vatandaşıngeliriyle,satınalmagücünündüşük,faizveiradçılıkiledevletmasraflarınınyüksekolmasınanedenoluyor,işteorada«HayatPahalılığı»başlıyor.Onuniçindirki;Pahalılık«ÖzalEkonomisi»nindoğalbirneticesidir,deniyor.Daha 1979'lu yıllarda işveren sendikaları temsilcisi iken, vatandaşın geliriyle, satın almagücünündüşüktutulmasını,işçilerinkıtlıkekonomisi,içindeyaşamlarınısürdürmesiniaçıkçaisteyen bir düşüncenin elde edeceği sonuç «hayat pahalılığı”ndan başkaca bir şeyolmayacağıdahaogünlerdebiliniyordu.Devleti özel sektöre, Türkiye'yi çokuluslu şirketlere entegre etmeyi, evrensel ekonominingereği sayan Anap iktidarı; Avrupa ülkelerinin Türk insanına uyguladığı «vize» sorununu dahiçözmeden gümrükleri kaldırmayı düşlemekle de az gelişmişlik sürecindeki ekonomimiziancak sömürge halklarına uygulanan “açık pazar ekonomisi”nin batağında boğulmayaitmektedir.48



Çalışan nüfusumuzun % 67'sinin ortalama 240 bin TL ayl ıkla yaşamaya zorlandığı, nüfusun% 25'inin gizli ve açık işsiz olduğu, 50 milyar dolar dış borç, trilyonlarca lira iç borç batağına

gömülmüş, bütçesinin hemen hemen yarısı borç ödemeye ayrılmış, yatırımların durmanoktasına geldiği, servet eşitsizliğinin yol açtığı baskı ve koruma tedbirleri nedeniyle devletin“militarist, bürokrat ve kırtasiyecil” bir yapıya büründüğü, bu yapılanmanın devletharcamalarını artırdığı, harcamaları karşılamak için aşırı zam ve dolaylı vergiler yoluylahalktan yapılan tahsilatın bütün yükünü çalışan halkın sırtına yüklediği bir ekonomik yapınınyarattığı siyasal ve sosyal sorunlar çağdaş toplum normlarına erişmemizi zorlaştırmaktadır.Anapiktidar ınınuyguladığıyanlışmalipolitikalarınbirneticesiolarakortayaçıkanaşırıdevletmasrafları, yüksek faiz ve iradçılık ile birleşince vatandaşın geliriyle satın alma gücüihtiyaçlarınıkarşılamayayeterliolamadı.Çalışan halk kıtlık ekonomisi içinde kıvranıp, ekonomiye egemen bir avuç zenginler lüksiçinde yaşar olunca, halkın demokratik istem ve tepkilerini bastırmak için devlet cihazınıbüyültmek,devletmasraflarınıartırmakgereğiortayaçıktı.Anapiktidarınınboynunukıranda,ekonomikçıkmazasokanda,hayatıçekilmezhalegetirende;aşırıdevletmasraflarınınkarşılanmasıiçinhalkınomuzlarınayüklenenyenizamlar,dolayl ıvergilervefongelirleriadıaltındatoplumuyoksulluğaitenbuyanlışmalipolitikalaroldu.49



Kam u iktisadi devlet teşebbüsleri (KİT)'lerenflasyonun sebebi midir?

Mülkiyetiveyönetimidevletinkontrolüaltındaolanekonomikişletmelerstratejikönemiolankamukuruluşlarıdır.Toplumsal ihtiyaçların bir gereği olarak ve kamu yaran esas kabul edilerek, kamubütçesindenayrılankaynaklarlatesisveinşaedilmişlerdir.Sosyal niteliği ağır basan sektörlere yönelik (KİT)'ler Türkiye ekonomisi için hayati önemtaşıyan kuruluşlardır.Devletinsosyalişlevleriniyerinegetirmesininbirgere ğivestratejiksektörlerdedevletinvarl ıksebebininbirneticesiolarakkurulmuşlardır.

KİT'ler sanayimize yön veren, temel madde üreten sektörlerde kalkınmamızı destekleyen anakuruluşlardır.Demir-çelikendüstrisinebağlıotomotivsanayii,madenieşyasanayileriningelişmesiErdemirgibi, İskenderun demir çelik tesisleri gibi kamu iktisadi devlet teşebbüslerinin varlığısayesindemümkünolabilmişdir.Türkiyedemir-çelikişletmelerindekisübvansiyonadayal ıfiyatpolitikaları,tüketimmalıüretensektörlerde ve demir-çeliğe dayalı nihai ürünlerde rekabet gücünün oluşmasına, istihdamsorunununçözümüne,kalkınmahızınınyükselmesineönemlikatkılardabulunmuşdur.

PETKİMgibikamuiktisadidevletteşebbüsleriise,petroledayal ısanayimizingelişmesindeiticigüçfonksiyonunuyerinegetirmişdir.Sanayileşmiş batı ülkelerinin yöneldiği elektronik ve uzay sanayinin akıl almaz gelişmelerikarşısındaeldeetmeyebaşladığıyüksekkarlılıknedeniyleterketmeyebaşladığıdemir-çelikvepetro-kimyasanayileriTürkiyegibisanayile şmesinitamamlamamışekonomileriçinistikbalvaad-edensektörniteliğinitaşımaktadır.50



Batı toplumu karşısında rekabet gücü yüksek, emek ağırlıklı (KİT)'lerin enflasyonun sebebiolarak gösterilmeye çalışılmasıdışabağımlıAnapiktidarınınenönemliyanılgılarındanbiridir.

Siyasalvebürokratikmüdahalelerinhedefiolankamukurulu şları,fiyatvepersonelpolitikalar ıaçısındanpahalı devlet harcamalarının arpalığı olarakkullanılmışdır.Sosyal hizmet niteliği ağır basan ve kamu yararına çalışması gereken KİT'lerinüretim,yatırımfiyatları ve personel politikalarındaki yanlışlıklar KİT ürünlerinin maliyetini artırmış, devletbütçesindekiaçıklarıkapatmakiçinyap ılangereksizveaşırı zamlar nedeniylehalkınartantepkisinekarşıKİT'lerülkedeyaşananenflasyonunsebebiolarakgösterilmeyeçal ışılmışdır.Kamu kuruluşlarının, özel sektör mülkiyetine transfer edilmesinin de gerekçelerinioluşturmaya yarayan suçlamalarKiT'lerikamuoyundahayatpahal ılığınınbaşlıcasorumlusuolarakgöstermişdir.Kamukuruluşlarınahükmetmeerkinielindebulunduransiyasigüç;KİT'lerinyönetimbiçiminiçalışanlara açmak suretiyle yeniden reorganizasyona uğratacağı, işletmelerin teknolojikyenilenmeyoluilerekabetgücünüveetkinli ğiniartıracağı,çokuygunpazararaştırmalarıyoluiledışaaçılımısağlayacağıyerdekendiyanlışmalipolitikalarının“günahtekesi”olarakKİT'lerigöstermeyeçalışması«milli sermaye» düşmanlığındanbaşkabirşeydeğildir.51



KİT'ler ulusal gelirin artmasına, işsizlik sorununun çözümüne, milli sanayiin gelişmesine,araştırma ve yatırım ruhunun yerleşmesine, ekonominin dinamik bir yapıyakavuşturulmasındaseçeneklerdenbiriolabilir.

Toplum mal varlığının kuruluş amaçlan doğrultusunda idari özerkliğe kavuşturulmaması,ekonomiketkinlikkurallarıiçerisindeçalıştırılmaması,siyasiiktidarınpolitikpropagandaaracıolarakkullanılması, özel sektöre girdi sağlamakamacıyla ürünlerinin düşük fiyatlarla çıkargruplarına yağmaettirilmesi, bol ve acil kaynak ihtiyacı içinde olan özel sektörün KİT'leriyutmaistinasınınyarattığısosyo-ekonomiksorunlarKİT'lerinolumsuzluğuolamaz.Ulusalkaynaklarınenetkinveverimlibirşekildekullanılması,hizmetveüretiminartırılması,gelir dağılımının iyileştirilmesi, sosyal adaletin ve sosyal güvenlik sistemininyaygınlaştırılması,bölgeseldengesizlikleringiderilmesiözellikleköyle şehirarasındakiyaşamfarkınınkaldırılmasıiçinüretimtemelinedayal ıreformlaryapılmasıgere¬kirken;heryıl%60oranında artan personel giderlerini, iç ve dış borç ödemelerini karşılamak amacıyla bütçeaçığınıkapamakiçinyapılanaşırızamlartamamenyanlışbirmalipolitikanınsonuçlarıolupKİT'lerindevletbütçesiüzerindeyaratılmışfinansalbiryükolarakdeğerlendirilmesineolanaktanımaktadır.Gelirin%50'sinidışveiçborçödemeyeay ırmışdevletbütçesininönemligelirkaynaklar ındanbiri olanKİT'leri kamu maliyesine finansal bir yük olarak görmek ekonomi bilmemezliktenbaşkabirşeydeğildir.52



Devlet daire ve kurumlarının, personel giderlerinin kamu maliyesi üzerindeki yüküazaltılmadan,pahalıdevletmasraflarınınuzamvevergiyoluyla»halkınomuzlarınayüklenenekonomikvesosyalağırlığıortadankaldırılmadanenflasyonundüşürülmesineolanakyoktur.

Devletin,serveteşitsizliğindenkaynaklanan“militarist,bürokratvekırtasiyecil”yapısınınağırmasraflarıenflasyonunbaşlıcanedenlerindenbiridir.1989maliyılıiçerisindebelirlenenhedeflerevarmakiçin;(kibuhedefler«borçvepersonel»giderleriniödemekten başkacabirşeydeğildir.) 32 trilyon 920milyar lira olarakbelirlenenkamugelirlerinin24trilyon370milyarlirasınıvergigelirleri,“trilyon970milyarliras ınınözelgelirvefonlardanoluşmasıbekleniyordu.26 trilyon 340 milyar lira tutarındaki vergi gelirleri içerisinde servet üzerinden alınacakvergilerinpayı220milyarliraolaraktesbitediliyordu.Servetten alınan verginin genel vergi gelirleri içindeki payının binde dokuzu dahi bulmaması,ülke yönetimine egemen siyasi iktidarın sosyal adalet anlayışındaki sakatlığın en önemligöstergesidir.Servet eşitsizliğinin yol açtığı toplumsal dengesizlikleri önlemek için geliştirilen militarist,bürokrat ve kırtasiyecil yapının tüm giderlerini kamu maliyesinden karşılayacak, servetsahipleriningüvenliğiiçinalınanönlemleringiderlerineise;servetsahiplerininkat ılımınıbindedokuzlar civarında tutacak sonra da toplumda yaşananacılı ve sancılı ekonomik olaylarınyaratıcısıolarakKİT'lerigöstereceksiniz!53



Sosyal işlevi ve toplumsal yararı inkâr edilemez bir gerçeklik olan KİT'leri; verimli çalışan, kâr

eden kurumlar haline getirmek, eskiyen teknolojiyi yenilemek, atıl personeli üretken konumagetirmek, yönetimde çalışanları söz ve kontrol sahibi yapmak gibi reel önlemleri göz ardıederek aşırı zamlar yoluyla KİT açıklarını kapamaya yönelik mali politikalar enflasyonunbaşlıcayaratıcısıolmuştur.1983'lü yıllarınbaşındaKİTaçıklarının enflasyonun nedenlerindenbiri olduğunu ileri sürenÖzal'ınbukehanetinindedoğruolmadığızamaniçerisindeanlaşıldı.12 Eylül yönetimini % 25 enflasyonla devralan Özal Hükümeti, % 25'lik enflasyonunnedenlerindenbiriolarakgördüğüKİTaçıklarınınyıllıkbüyümehızı1980'liyıllarda%50'ninüzerindeiken1983y ılında%28'e,1984yılında%21,1985yılında%3.6,1986yılında%2.7,1987 yılında% 2.47'ye, 1988 yılında% 2.2'ye düşüyor, 1989 yılında ise% 2.0 civarındaseyredeceğitahminediliyordu.ZamyoluylaKİT'leri«verimliçalışanvekâredenkuruluşlar»halinegetirmekleenflasyonunönleneceğiniiddiaedenÖzalekonomisi'ninbusav ıdayanlışçıktı.KİTürünlerinisüreklizamlayanÖzalHükümetleridöneminde;KİT'lersürekliartanoranlardakâr eden kuruluşlar haline gelmelerine rağmen, enflasyonun azalmasını bir yana bırakınenflasyonsürekliyükselenbirseyirtakipediyordu.Ücretartışlarını,fiyatartışlarınınbirnedeni,KİTaçıklarınıenflasyonunbirnedeniolarakgörenÖzalekonomisi'nin«balon»uekonomininverilirakamlar ıkarşısındabirdefadahapatlıyordu.54



AşırızamlaryoluylaKİTaçıklarınınkapanması, KİT'lerin1984yılı465milyar,1985yılı833milyar 685 milyon, 1987 yılı 1 trilyon 398 milyar lira kâr ederek gerçekleşmiş olmasınarağmenenflasyon1983yılındanbuyanasüreklibiçimdeartmışdır.

Yatırım ve üretim temeli bazında yapılan sübvansiyonlar ve teşviklerin enflasyonuartırmayacağı, aksine gerileteceği Özal ekonomisi'nin uygulamalarıyla bir defa dahaanlaşılmışdır.KİT açıkları, yükü halkın sırtına binen, ücretlilerin alım gücünü zam yaptıkça azaltan malipolitikalarlakapatılsadahienflasyondurmaz.EkonomidetekeldurumundaolanK İTürünlerineyapılanherzam,göleatılantaşgibihergünyenidengenişleyenzamdalgalarınanedenolmaktan,zamlıveenflasyonluhayatıngünbegünartmasınanedenolmaktanbaşkabirişeyaramaz.KİT açıkları; hayatı çekilmez hale getiren insanlarımızı kıtlık ekonomisi içinde yaşamayazorlayan,ücretlilerinsat ınalmagücünüsürekliazaltanzamlar'la.kapat ılamaz.Kapatılsadahifiyatartışlarınınartmasınayarayanbirivmeolmasınedeniyleenflasyonayolaçar.Sürekli açık veren KİT'lerin enflasyonun nedenlerinden biri olduğunu ileri süren Özaldöneminde KİT açıkları azaldığı, KiT'ler kâra geçtiği halde enflasyonun sürekli olarakyükselmesiÖzalekonomisi'ninenönemliyanılgılarındanbiriolmuşdur.Düşen KİT açıkları paralelinde enflasyon oranının da düşmemesi bu yanılgının göstergesiolmuşdur.55



II- Faiz ve iradçılık ilePahalı devlet harcamaları,Enflasyon; sınıfsal ve siyasal bir olgudur. Siyasi iktidarların uyguladıkları yanlış malipolitikalarınçıkmazınabirçaredir.Enflasyon; ekonomi münasebetleri içinde bir çok felaketin sebebidir. Ama kendisi temelsebebdeğildir.Netice'dir.1957maliyılıbütçegörüşmelerindeAdnanMenderes'indediğigibi«...Hanodalar ı nas ı k ı ş m ı ş kalm ı ş özel te ş ebbüsün, s ı k ı ş ı p kald ı ğ ı han odalar ı ndan kurtar ı l ı p...» kamumaliyesi eliyleHolding'leştirilmesi, 1980'li yıllarda da devlet'in bu holding'lere entegre edilmesinin aracıolarakkullanılanyanlışmalipolitikalarınneticesi'dir.

Temelsebeb;üreticigüçleringeli şiminiönleyen,üretimivetüketimikısıtlayanekonomikvesiyasaltercihlerdekitemelyanlışlıktır.Sanayimize egemen 500 büyük sanayi kuruluşunun 1988'de 4.1 trilyon liralıkMr'ının 1.8trilyonlirasınıilkonşirketinpayettiği,Toplam katma değer'den «maaş ve ücretli»lerin % 33.5, faiz ve irad'ın % 44.2, kâr'ın ise %22.3 pay aldığı bir ekonomik yapıda enflasyon kaçınılmaz bir olgu'dur.Maaşveücretlerinyıldanyılagerilediği,faizinyaratılandeğerdenaldığıpay'ıniseyıldanyılaarttığı, kâr'ın ise genel durumunu koruduğu ekonomik hayatta maaş ve ücretlilerin satın

gücünündüşeceğimaddibirgerçektir.56



Anap iktidarının uyguladığı yanlış mali politikaların bir neticesi olarak; 1988'de maaş ve

ücretlilerin katma değer'den aldığı pay her 100 lirada bir önceki yıla göre 34.4 liradan 33.5liraya gerilerken, kâr'dan aldığı pay da 27 liradan 22.3 liraya düştü. Faizin katma değer'denaldığı pay ise 38.2 liradan 43.9 liraya yükseldi.Kirayı da hesaba kattığımızda «faiz + irad»ınkatma değer içindeki payı 44.2 liraya çıktı.1978'liyıllarda(İMF)UluslararasıParaFonu,hükümeteverdiğirapor'da«ücretartışları,fiyatartışlarınınönemlibirnedenidir.»diyeyaz ıyordu.Aynı yıllarda MESS Genel Başkanı Turgut Özal, İzmir'de yaptığı açıklamada vasin ücrettaleplerikarşısındatopluişçiçıkarmayolunagideceklerini»söyledi.YineMESS başkanı olarak Turgut Özalşunlarısöylüyordu;«Gerçekçiolmayantaleplerikabuletmeyiz.Kriznedeniylebu dönemdayanmagücümüzçok fazla.BizMESSolarak,grevsizlokavts ı z problemin çözümünü istiyoruz, ancak sendikalar ı n da gerçekçi olmalar ı gerekir .»(Hürriyet31Temmuz1979)UluslararasıfinanskuruluşlarınınherzamangüvenilirliğinikazanmışolanodöneminMESSbaşkanıTurgutÖzal,bunlarısöylemeklekalmadı.Tüm yaşamı boyunca uluslararası finans kuruluşlarının Türkiye ile ilgili olarak verdiklerireçeteleriharfiyenuygulad ı.O nedenle de 12 Eylül 1980 »Askeri Rejimi»nin aranan ilk adam ı oldu.57



Ulusal çıkarları savunmakla ünlü ve Uluslararası Para Fonu ile yıldızı bir türlü bağdaşmayanBülent Ecevit Hükümeti'ne karşı MESS'li ve TÜSİAD'lı iş adamlarımızın «ücret artışların ı, fiyat

artışların ın bir nedeni olarak gösteren» ve «Tedavüle ç ıkarılan banknotun toplam üretimdendaha hızl ı arttığ ın ı» yani ücret artışlarını fiyat artışlarının, piyasaya para arzının enflasyonunnedeni olduğunu, Ecevit Hükümeti'nin bu olaylara sebebiyet verdiğini çarşaf çarşaf gazeteilanlarıyla duyuruluyordu.MESS'liveTÜSİAD'lı işadamlarımızİMF'denaldıklarısinyaldoğrultusundaveaçıktanaçığa“Ecevit Hükümeti”ne savaş açtılar. MESS başkanı Turgut Özal'm dediği gibi “... Kriznedeniyle... dayanmagücü çok fazla olan...” işverenlerimiz stoklarını piyasaya sürmemek,üretimi yavaşlatmak, toplu sözleşmeleri yokuşa sürmek suretiyle yarattıkları «kıtlıkekonomisi» de yeterli olamayınca kara yüzlü «sivil milis»lerin kan dökücü eylemleriniyoğunlaştırdılar.Bir ucu «Pentagon ve İMF.»ye, bir ucu “MESS ve TÜSİAD”lı iş adamlarımıza bir diğer ucu«faşist çeteler» e dayalı üçlü sacayağı'nın yarattığı ekonomik yokluklar ve siyasi terör olaylarıiçindeyapılanSenatoAraSeçimleri'nde(5-0)yenikdüşenBülentEcevit Hükümeti'ni önceistifaya daha sonra da gerçekleştirilen 12 Eylül 1980 Askeri Harekâtı'ndan sonra hiç birmahkemekararıolmadan«siyasikısıtlı»lığamahkûmettiler.Bu ortam yaratıldıktan sonradır ki; 24 Ocak 1980 kararları uygulamaya konabildi. İMFReçeteleri 10 yılı aşkındır eksiksiz olarak uygulanabildi.58



Uygulandıdaneoldu?MaaşlarveücretlerMESSbaşkanınınve İMF'ninistediğiüzeredonduruldu. Türkiye «ucuz

emek diyarı»na çevrildi.Vatandaşıngeliriylesatınalmagücüdüşürülerek,patronlar ınkar'ıylaholdingbankalarınınfaizyoluylakatmadeğerdenaldığıpayyükseltildi.«Kâr + Faiz» katma değer'den % 66.5 pay alırken, «maaş+ücret»liler % 33.5 pay almayabaşladılar.Bununsonucuneoldu?Sonucunda; Türkiye'de en düşük gelire sahip % 20'lik çalışanlar kesiminin milli gelirdensadece % 4'lük pay aldığı halde, en yüksek gelire sahip % 20'lik bölümün milli gelirden ald ığı payın % 55'e yükseldiği bir toplum yapısı ortaya çıktı.Busonuç;Türkiye'deyalnızcamilligelirindüşüklüğünüdeğil,aynızamandayaratılangelirintoplumkatmanlarıarasındakipayedilişinçarpıklığınıdaortayakoymuşoluyordu.Enflasyonun,sınıfsalvesiyasalbirolguolduğu (sonony ı l ı nuygulananekonomik vemalipolitikalar ı yla )birdefadahaanlaşılmışoluyordu.Faizveiradçılıkilepahalıdevletharcamalarınınbirsonucuolarakvatandaşıngeliriylesatınalma gücü düşüyor. Enflasyon yüzde yüzlere doğru tırmanarak hayatı çekilmez halegetiriyordu.Peki; MESS'li ve TÜSİAD'lı iş adamlarımız, çalışanlardan yana Ecevit Hükümeti işbaşındaykençokçaşikâyetçiolduklar ıpiyasayaparaarzı'nıkendileriiktidarageldiktensonraaskeri yönetime «ekonomiyi bize bırakın» siz «anar ş iyle u ğ ra ş ı n » fetvaları «pa ş alar ı m ı z »taraf ındanuygungörülüp,ekonomibütünüylebaşbakanyardımcımızTurgutÖzalveekibininkontrolunadeviredildiktensonrapiyasayaparaarz ıdurdumu?59



Yok,durmadı.Gerçekten, işverenlerimizin dediği gibi «Tedavüldeki paranın hızlı artışı, enflasyonun

nedenidir.»,desek,enflasyonunnedeniniaç ıklamışolurmuyuz?Hayır.Çünkü,piyasayakarşılıksızparaçıkarmakuygulananyanlışmalipolitikalarınbirsonucu'dur.Piyasaya«nedenkar ş ı l ı ks ı zparaç ı kar ı l ı yor,kimç ı kar ı yor? »diyesormakgerekir.Ancakozamanenflasyonungerçeknedenlerinikavramayabaşlayabiliriz.Parahacmini(emisyonu)kimgenişletir,parayıkimbasar?Devlet.Niçinbasar?Gelirlerigiderlerinikarşılamayayetmediğiiçin...Peki,gelirlergiderlerikarşılamayaniçinyetmez?..Devletmasraflarıvergilerlekarşılanamayacakkadarçoğaldığıiçin...Peki,niçindevletmasraflarıböyleçokbüyümektedir?Nedirbudevletmasrafları?İşte.meseleburada...MESSbaşkanıTurgutÖzal'adevletinnedenbukadarçokparabast ığınısorarsanız;1979'luyıllardaalacağınızcevapşuolurdu:«K İ T'ler zarar ediyor. Devlet de bunlar ı n zarar ı n ı kapamak için para basmakta, dolay ı s ı ylaenflasyonolmaktad ı r .»60



Peki,bu gün KİT'ler zarar etmiyor. 1989'un sonlarında 2 trilyona yakın kâr etmesi bekleniyor,bunarağmenenflasyondurmuyoryüzdeyüzlürakamlaradoğrutırmanıyor.

Demekki;1979'luyıllardateşhisinikoyduğunuz,1989'luyıllarınsonunakadardatedavisiniyaptığınız«enflasyonhastalığı»nınnedenlerihakkındakigörüşlerinizyanlış,dediğinizde:«Bunların rasyonel çalışmadığı, amaesas olarak işçiücretlerinin yüksek olması nedeniylezararettiği»yolundacevapalırdınız.Peki,bugörüşünüzdoğrultusunda işçi ücretleri 1980'den bu yana donduruldu. Ücret artışları enflasyonun çok gerisinde kaldı.1983-1989 yıllarında başbakan olan Turgut Özal'ın 6 yıllık başbakanlığı sırasında fiyatlaryüzde1079.1artışgösterdi.1983 -1989dönemindekamukesimindeçalışanişçivememurlarıngeçimsıkıntısıdahadaarttı. DPT'nin verilerine göre söz konusu dönemde kamu işçilerinin reel ücretleri, bu yılınortasında yapılan yüksek oranlı ücret artışlarına rağmen yüzde 31.3 oranında gerilerkenmemurlarınnetreelgelirlerideyüzde8.4oran ındaaşındı.KİT'lerinrasyonelçalışmasıiçinBaşbakanlığınızdöneminde«Bürokrasi'nin Özelleştirilmesi»yoluyla«özelsektördendevletebeyingöçü»ithalettiniz.Bunarağmenenflasyonunyükselişinidurduramadınız.Demek ki; bu teşhisinizde de hataya düştünüz. Devletin özel sektöre entegrasyonu adıaltında;DünyaBankas ı,IMF,OECDveMorgangibikuruluşlardanekadarÖzalailesi«ahbapçavuştu ve «yuppi» varsa bürokrasi'nin ve KİT'lerin önemli noktalarına geçirmek suretiylehemdevlet'idenemetahtasınaçeviriphemdeAmerikanDolarıkarşılığıücret'leçalıştırdığınız«Prenslerin»kamumaliyesinekülfetiniKİTürünlerinezamyoluylamilleteödettirdiniz.61



Enflasyonu,neyuppi'lerlevenedeprenslerlebirtürlüdurduramad ınız.Devletanlayışınıdaallakbullakettiniz.

Devlet neden para basar?Para basılmasınıngerçeknedeni; ne KİT'lerdir, ne işçi ücretleri'dir ve nede tarımürünleritabanfiyatları'dır.Dikkat edilirse; KİT'lere, işçi ücretlerine, taban fiyatlarına saldıranlar, askeri ve güvenlikmasraflarının yüksekliğinden, memurlar ordusunun büyümesinden, güçlü devlet'ten hiçşikâyet etmezler.Aksine;militarizmi,bürokrasiyi,kırtasiyecildevletyapısınıherkesimdençokonlaristerler.

Para basılmasının gerçek nedeni; pahalı, baskıcı, bürokratik muazzam devlet cihazınınvarlığınıgizlerler,bucihazışiringösterebilmekiçinhertürlüşaklabanlığıyaparlar.Devlet'inkarşılıksızparabasmasınanedenolanolaylaraşöylebirgözatalım.Türkiye kendi dışındaki güçler tarafından NATO'nun güney-doğu kanadının ileri karakolukonumuna getirilmişdir.Türkiye bağlı bulunduğu NATO ülkelerinin en yoksulu durumundadır. Toplum katmanlarıarasındaki korkunç servet eşitsizliğini ve milli gelirin pay edilişindeki çarpıklığı bir kenarabıraksakdahieniyimserhesaplaragörekişibasma1340dolarlıktakribibirrakamavarırız.

62



Busonuç,milligelirdağılımındaAvrupaülkeleriarasındaendüşükseviyedir.

Kaldı ki; bölgesel eşitsizliklernedeniyle doğu ve güneydoğu anadolu bölgesindemilligelirdağılımı kişibaşına340dolarlıkseviyelere inmektedir.KöylüMehmetefendiyede,Koç veSabancıya damilli gelirden 1340dolar düştüğünüvarsaysak dahi bu rakamavrupa'daendüşükseviyedir.Türkiye, NATO ülkelerinin en yoksulu olmasına rağmen, askeri masraflara en yüksek payayıran, en çok asker bulunduran ülkedir.Türkiye'nin1989'daUlusalMilliGeliri;carifiyatlarla164trilyon340milyaravesabitfiyatlarla311milyaraulaşmışbulunuyor.TürkiyeUlusalGelir'in(UlusalGelir:biryıldayaratılanmaddideğerlerintümü)yüzde10'unayakınınıaskeriharcamalaraayırmaktadır.Bunakarşılık,zenginHollandaulusalgelirinin%3.6'sını,Yunanistan%4'ünü,Norveç%3.1'ini,DanimarkaveKanada%2.2'siniaskeriharcamalaraay ırmaktadır.Zenginülkelerin,yoksulTürkiye'yeoranlaaskeriharcamalaradahadü şükorandaUlusalGe-lir'denpayayırmasıbirçarpıklıkdeğilmidir?Bırakalımbuçarpıklığı,bizdezenginülkelerkadarUlusalMilliGelir'denaskeriharcamalarapayayırsakneolur?Birkereaskeriharcamalarda,ulusalgelir'in%6'sıkadartasarrufedilmişolur.1989yılında164trilyon340milyarliracivarındakiulusalgelirin%10'unuaskeriharcamalaraayırdığımızıvarsaysakburakamsalolarak16trilyon434milyareder.Bunun%6's ı9trilyon860milyarTLeder.Bu10trilyonayakıntasarruflanelerolur?63



1990maliyılıbütçesininazami9trilyonliraaç ıkvereceği,hükümetinbuaçığıkapatmakiçinyenidenzam,vergisalımıveparabasmaksuretiylebütçeaçıklarınıkapatmayolunagideceği

bu da yeterli olmadığı takdirde ve örneği geçmiş yıllarda görüldüğü üzere iç ve dışborçlanmalaryolunagideceğibumalipolitikalarınise;hayatpahal ılığınıdahadaartıracağıiddiaedilmektedir.9trilyonlira«aç ık»vereceğiiddiaedilen1990maliyılıbütçesindekibuaç ığı;zam,vergi,parabasımıyoluylakapatmaz;askeriharcamalardanyapılacaktasarruflakapatırsakneolur?Yalnızca, savunma bütçesinin oranını diğer NATO ülkelerinin ulusal gelirden ayırdıklarıoranlardaeşitleyecekolsak,sağlanacaktasarruflahemenilkelde«bütçeaç ığınkapatılarak,yenivergi,zamveparabasımınınönünegeçilerekPahalılıkyokedilebilir.Yalnızca, askeri harcamalardaki bu örnek bile pahalı devlet harcamalarını karşılamak içinyenidenparabasımınagerekduyulmayabilineceğininkanıtıdır.Yatırıma ayrılan kaynaklar; Devletin militer (askercil) yanına ayrılan masraflar, devletinmuazzam lüksü yanında hiç kalır. Bu devlet lüksünün ortadan kaldırılmasıyla sağlanacaktrilyonlarla«işsizlik»sorunuçözülür.Sanayimizyeterlikaynakbulur.64



Hele,1milyon500binkişilikmemurlarordusunanedemeli?Yarıaç,yarıtokyaşamaktanbeden ve ruh yapılan bozulmuş, üretimden uzak,masa başı beklemektenbaşkabirişleviolmayanbuinsanlaranedemeli?

İşlevleri çarpık ekonomik sistemi, siyasal iktidarların kapıkulluğu'na takla atarak aldıklarımaaşlaaysonunuzorgetirenbuinsanlar ınüreticigüçhalinegetirildiğini,devletkapıkuluolmaktankurtarıldığınıbirdüşünün.Hizmetlerin, doğrudan doğruya halkın kendi örgütlerinden oluşan «halk gönüllüleri» eliyleyapılacağını bir gözünüzün önünegetirin. Bizanstankalma (militarist, bürokrat,kırtasiyecil)devletyapılanmasınınyeriniçağdaştoplumnormlarınauygunbasitveucuzbircihazın,halkayükolmayanbirdevletyapılanmasınaterkedebilsek.İşte o zaman, pahalı devlet harcamalarından sağlanacak tasarrufla; Endüstri devriminineksikliklerinigiderir,elektronikdevrimçağının«BilgiToplumu»naulaşabiliriz.Kapitalist toplum insanımhayat pahalılığı (enflasyon) cehenneminde yaşatan da, Sosyalisttoplum insanını sokağa döken de bu yasakçı ve pahalı (militarist + bürokrat+ kırtasiyecil)devletyapısıdır.Doğublokuülkelerindeyaşananbunalımsonrasıyenileşmehareketininözündekigerçeklik;baskıcı,pahalı,halkayükolan,teknolojikaraştırmavegelişmeyiengelleyen,militer(askercil)vebürokratikdevletinaşılmayaçalışılmasıdır.Halka yük olan pahalı devlet yapısı; elektronik devrim konağını yakalamak isteyen her ulusiçin bir engeldir.65



Ülkeler,pahalıdevletharcamalar ınıkarşılamaktançağımızelektronikdevriminingerektirdiği«araştırma-geliştirmeveteknolojiüretimini»yapamazhalegelmişlerdir.

Özellikle «sosyalist ülkeler; güçlü devlet anlayışının silahlanmadan geçeceği anlayışınınyarattığı askeri harcamaların, devletin baskıcı militer yanının ağırlığı altında ezilmektenelektronikdevrimi'ningerisindekalmışlardır.Kapitalistülkelerin«BilgiToplumu»nukurmakiçinulusalmilligelirlerininaskeriharcamalaraayrılanındandaçoğunu%3'lerevaranoranlarda«araştırmavegeliştirmeye»ayırdığınıbilenSosyalist ülkeler; elektronik çağın gerisindekalmamak için (militarist, bürokrat,kırtasiyecil)pahalıvebaskıcıdevletcihazınıparçalamak,yerineemekçilerinkullanabileceğiucuz,pratik,basitvehalkadayalıbirdevletcihazıkurmakiçinhareketegeçmişlerdir.Türkiyebusadegerçekliğianlamak,doğubloku'nunda,bat:bloku'nundaortakderdiolanpahalıdevletcihazınınyerine,halkadayalıucuzdevletcihazınıkurmakzorundadır.Ekonominin de, eğitim sistemimizin de üretim temelinden başlamak üzere araştırmaya,geliştirmeye,yaratıcılığaveteknolojiüretimineağırlıkverecekşekildeyenidendüzenlenmesigerekmektedir.ElektronikdevrimçağınıyakalamayaçalışanA.B.D.'ninde,SovyetSosyalistCumhuriyetlerBirliği'nindekendiözkaynaklarıbunayetmemektedir.Çünkü; «Bu toplum yap ı s ı Bilgi Toplumu olacakt ı r. Art ı k Bilgi Bankalar ı , Bilgisayarlar,Bilgiyazarlar ve İ leti ş imAraçlar ı ak ı l almazboyutlardaki bilgileri insanlar ı n önlerine an ı ndagetirebilmektedir .»66



Elektronik çağda, sanayinin yapısı da değişecektir. Üretim zamana veya mekâna bağlı

olmayacaktır.Fabrikalarırobotlarçalıştıracaklarvefabrikalardakiüretimlerkitleselolabilece ğigibibireyseldeolabilecektir.Bilgibankalarıvebilgimerkezleriilehergünsadecesiziniçinçıkanbirgazetenindizilmesiolası hale gelecektir. Yine evinizdeki bilgi sayar ile hangi yazarın yorumlan ile ilgiliolduğunuzu veya hangi çeşit bilgileri öğrenmek ve görmek istediğinizi çeşitli bilgimerkezlerineilettiğinizdeevinizdekiekrandanderhalokuyabilecekvegörebileceksiniz.Ülkeolarakbizimdebutoplumyap ısınaulaşabilmemiziçinSanayiyapımızıgelişmişülkelerdüzeyineçıkarmamızgerekmektedir.Bununiçin;Endüstri devriminin kapitalist toplum konağını kaçıran endüstri öncesi toplumların doğrudandoğruya halk hareketleriyle sosyalist toplum konağına geçebildikleri gibi, endüstri devrimininher iki toplum konağını da kaçıran Türkiye'nin', kaçırdığı endüstri devrimini yaşamaksızındoğru¬dan doğruya kendi öz kaynaklarıyla yakalayacağı elektronik devrimi bizi yepyeni birtoplum yapısı olan Bilgi Toplumu'na götürebilir.Yeterki;AmerikaBirleşikDevletleri'nin200yılönce,SosyalistÜlkelerin1989'dagözealdığı«militarist,bürokrat,kırtasiyecil»pahalıdevletyapısınıaşmayıbizdegözealabilelim.67



Buradan sağlanacak kaynaklarla, sanayimizin gelişmesi ve ülkemizin gelişen ülkelerseviyesineyükselmesimümkünolabilecektir.

Çağdaş toplum normlarına sahip olmak için sadece sanayileşmemiz de yeterli değildir.Araştırma-geliştirme yöntemiyle teknoloji üretmeliyiz. Üretilen teknolojilerin dünyapazarlarında alıcı bulabilmesi için teknik üstünlüklerinin yanı sıra maliyetinin de düşükolmasınıteminetmeliyiz.Bunun için «anap iktidarı»gibi,üretici güçlerin gelişimini önleyen ucuz emek, düşük ücretyerine; üretilen mamullerin maliyetine tesir eden en önemlilerinden “irad”ı düşürmeli, faizinkatma değer içindeki pay'ını % 44'lerden % 5'lere indirmeli, yüzde yüzler civarında faizlealınıp üretilen mamullerin batı toplumunda olduğu üzere yüzde on'lar civarında faizle borçpara alınabilirliğini temin ederek «irad+faiz»in. toplam maliyet içerisindeki payını azaltarak,üretilen mamullerimize rekabet gücü kazandırmalıyız.Bununiçinyenibirpaylaşmayaihtiyaçvardır.«Finans+Teknoloji»esasalınmaküzerekurulacakihtisasbankaları;yeni yapılaşmanın ortakpaydasını oluşturacak “Halk Sektörü”nünfinansihtiyacınıkarşılamaktan,uluslararas ıbilimveteknolojienstitülerikurmayakadarvaracak,halk ımızıntasarruflarınıfaizyerineyüksekkârlılığıolan sanayie yöneltecek, altına endeksli «altın hisse» ve «altın sertifikası» çıkarımı gibiekonomiyiüretkenkılacakbirdiziyenilikleryapabilir.68



Böylebiryap ı la ş mada,HalkSektörü;devlettede,özelsektördedea ş ı ngüçyo ğ unla ş mas ı n ı önleyerek,halk ı ngücüveözgürlü ğ üiçin,demokrasininesenli ğ iiçin,toplumundirlikdüzenli ğ iiçin,birgüvenceolu ş turacakt ı r.

Yaln ı z halk sektörüyle de ğ il, i ş yerinden siyasete kadar her alanda örgün demokratikka tılım ıyla da,halk,ekonomiyiyönlendiripdenetleyecektir;ekonomininsiyasalçerçevesinivesosyali ş levinibüyükölçüdehalkbelirleyecektir .»(DSPProgramı,sh.74-75)Bunuanapiktidarıyapamaz.Çünküonlaregemenliklerinibizzatbudevletcihaz ıaracılığıylasürdürmektedirler.Egemenliklerinin aracı konumuna getirmeye çalıştıkları devlet cihazını kontrolda tutabilmekiçin özel sektörden bürokrasiye « yuppi ve prens » ithal ederek bürokrasiyi daha da pahalıkılaraközelleştirmeyeçalışmaktadırlar.Siyasalbirrejimsorunuhalinegelen«Fonlar»ı,TBMM'sidenetiminealmak,anti-demokratikseçimyasalarınıkaldırmak,ekonominin siyasalçerçevesinivesosyal işlevinibüyükölçüdehalkınbelirleyeceğisorunlarıçözmekbir“siyasiiktidar”ınmeselesidir.Halk;siyasiiktidarmücadelesiyapanbirsiyasipartiiçerisindeenflasyonuveişsizliğikaldırmasorumluluğunuüzerinealmayıbilmediğisürece;Pahalılığın nedeni; para basma, Para basılmasının nedeni; devlet masrafları, Masraflarınçokluğunun nedeni; güçlü devlet, Güçlü devletin nedeni; bir avuç «parababasınınegemenliği» olmaya devam edecektir.

69



Fiyatlar nasıl düşer,Halk ın alım gücü nasıl yükselir?

I- Faiz'in düşürülmesiyle,Fiyatdenince;aklımızabellibirüretimyordamıiçindeüretilenmeta,satılacakmal,eşyagelir.Kapitalist üretim biçiminin gelişkin olduğu ülkelerde emtia (meta, mal) üretimine geçensektörlergenellikleüççeşittir:1- Devlet sektörü,2- Özel sektör (kapitalist),3- Halk sektörü.Bu sektörler klasik anlamda, kullandıkları sermayenin mülkiyetine dahi sahip değildir.Başkalarına ait parayı «/car» ve «yatırım» gayesiyle kiralarlar. Kiraladıkları paranın

karşılığındadabir«faiz»öderler.Onuniçinüretimigüdenbusektörlerdahadoğarkenyanıbaşındasırfparaişleriyleuğraşanbirzümreyaratır,ozümrenintopunabirdenbankac ıdenir.Elektronikçağagirerkensanayiningeliştirilmesininenönemlikaynaklarındanbirihalinegelen«Bankacılık»;devlet, özel ve halk sektörü'nün sermaye ve kredi kaynaklarının yaratılması,toplanan paranın riskinin azaltılması için «Bilgi Bankası» niteliğine bürünerek “Finans veTeknoloji”yönündenihtisaslaşmışlardır.Amaç; üretilen mamullerin maliyetine tesir eden faktörler içinde en önemlisi olan kullan ılankredilerin maliyetini (faiz oranını) düşürmek, kullanılan kredinin yüksek kâr getirecek

yatırımlara yöneltilmesi yoluyla kredi rizkini (kiralanan sermayenin batmasını) önlemektir.70



Gelişmiş ülkelerde, üretilen mamullerin mali yetine tesir eden kredilerin genel maliyetiçerisindekipayı%10'larcivarındadır.

FinansveTeknolojiyönündengüçlü İsviçre, İsveç,Japonya,Kanada,NorveçgibiülkelerinUluslararası Bankaların; sanayi yatırımlarında kullandırdıkları kredinin faizi % 10'ları bilegeçmez.Türkiye'deki “Bankacılık Sektörü”nün sermaye için kullandırdığı kredi'den aldığı faiz ise%100'lerigeçmektedir.Üretilenmamullerinmaliyetinebudereceyüksekorandatesiredenvekatmadeğeriçindekipayı%44olanfaizlealınaraküretilenmamullernasıl«ucuz»olabilir?Gelişmişülkelerde%10'larcivarındafaizlealınaraküretilenmamullerlenasılrekabetedebilir?Bununiçin,üretilenmamullerinmaliyetinetesiredenfaktörlerdenbiriolan«Faiz»inoran ınıenazından gelişmiş ülkeler seviyesine indirmek, faizin katma değer içindeki payını % 5'lereçekmekgerekir.AdnanMenderes'in«hanodalar ınasıkışmışolarakbulduğuözelsektörün...»hanodalar ındankurtulupHoldinglerhalinegelirkenkulland ığısermaye'yeödediğifaiz'in1950'liyıllarda%3civarındabileolmadığınıdüşünmekgerekir.Paranınmaliyetinindüşmesi,üretilenemtia'-n ındışpazarlardarekabetgücününartmasınıvefiyatlarındüşmesinisağlar.Paranın maliyeti nasıl düşer?Paranın maliyetinin düşmesi Türkiye Cumhuriyeti'nin tarihi, siyasal rejimi ve ekonomi'dekitemeltercihleriyleyakındanilgilidir.71



Türkiye Cumhuriyeti'nin Tarihi; “Milli Kurtuluş” biçiminde «Demokratik Devrim» tarihidir.Kurtuluş; emperyalist sermaye'yi kovmak, Devrim; Türkiye'yi modern toplum normlar ınayükseltmektir.

Modernteknikvesermayeemperyalistbiçimdegirerse«KurtuluşveDevrim»gerçekleşemez.Moderntoplumnormlarınınenönemlileriise;ileriteknolojivemodernişgücüdemektir.Modernişgücü;demokratikhaklarınıkazanmış«İşçi»demektir.İşçi'nindemokratikhakları,Türkiye'ninileriteknolojilimodernbirtoplumolmas ınınhayatibirmeselesidir.Tekniğinilerlemesi,işçi-işverenarasındayapılacak“çiftiradelitoplusözleşmeler”le gelişen“demokratikmücadele”yleolur.Türkiyeendüstrisi;baskıcıveyasakçı«derebeyiartıkları»ndankurtulmadıkçaileriteknolojiyevemodernişgücü'nekavuşamaz.Türkiye'nin tarihi vesiyasal gerçeğinibu temel tercihler üzerineoturtmak birinci derecedegörevdir.İkincisi;hermilliyetdavasıgibi,onabağlıolanher“demokratikdevrim”mücadelesideherşeydenöncetemelitoprağadayananbir“KöylüMeselesi”dir.Türkiye'dekiasıl“DemokratikDevrim”in,konusu“Köylü”çoğunluğudur.72



Klasik anlamıyla «Demokrasin demek, genellikle köyde ve şehirde her türlü derebeyiartıklarını, özellikle “faiz”ciliği ve “vurgunculuğu” temizlemek, köyle-şehir arasındaki yaşamfarkınıkaldırmak,köylüyütopraksahibiyapmakdemektir.

Köye demokrasi'yi sokmakla «yerli ve yabancı sermeye»yi hem de sömürücü bir biçimdesokmakikibambaşkaproblemdir.Onun için, Türkiye'de “Demokratik Devrim”e tabandan yani «Köylü ve Toprak»sorunundan başlanmak zorunluluğu vardır.Bununçözümüise;siyasaliktidarsorununugündemegetirir.Hepimizbiliyoruzki;anapiktidar ıgenelliklebüyükşehirlerdekümelenmişmalioligarşi,büyükemlak sahipleri ile bankaların çıkarına dayalı orta çağ kalıntısı tefeci-bezirğan sınıf ı dayedeğinealmışsiyasibirgüç'tür.Ülkeekonomisi'nebusiyasigüçbuyurmanlıkeder.Ülkeekonomisineegemensiyasigüç'üntemeltercihleriniise;DünyaBankas ı,UluslararasıParaFonugibiemperyalistfinanskuruluşlarıbelirler.İşte bu noktada Türkiye Cumhuriyeti'nin tarihi, siyasal yapısı, ekonomik gücü ile ülkeyeegemensiyasigüç'üntemeltercihleriçatışıyor.Toplum yapımız içinde kendisi «azınlığın az ınlığı» olmasına rağmen sahip olduğu büyük maligüç, anti-demokratik seçim yasaları, IMF, MESS, TÜSİAD, TO, SO gibi modem sermayeörgütlerinin, Kuran Kursu, İlim Yayma Cemiyetleri gibi «Allahın ipine sarılanlar ın» desteğiyleiktidar olan siyasi güç; Yahudi ekonomisini temel tercih olarak seçtiği için faizlerin aşağı çekilmesine, katma değer içinde faizin aldığı payın % 44'lerden % 4'lere indirilmesine olanakyoktur.73



Sektörel bankacılığın gelişen güvencesi altın da ekonomik halk kuruluşlarının “proje veorganizasyonu”na kaynak temin edilmiş olunmakla kalmayacak «camgözler» yaratmaktan

başkabirişleviolmayanfaizcilikilletidetoplumhayatındançekilmişolacaktır.II — Gayrimenkul İradlannın İndirilmesiyle,AnapiktidannınyanlışmalipolitikalarınınbirsonucuolarakTürkiye'nin«KonutAçığı»son10yıldagiderekartarak5milyonsınırınadayanmışdır.Her yıl 360 bin yeni konut yapımına gereksinme duyulurken, tüm sektörlerin hareketegeçirilmesihalindebileyılda140binkonutyapımısağlanabilir.Halkın "evini barkını sattırmak suretiyle yaşanan «Banker Faciası»nın ardından,mevduataödenen yüksek faiz nedeniyle kaynaklar bankalara akmış, inşaat sektörü büyük birdurgunluğuniçinegirmiş,1980'liyıllarda2milyonolankonutaç ığı,uygulananyanlışmaliveparapolitikalarınedeniyle5milyonaulaşmışdır.inşaat sektörü; Holdingler için yüksek kâr getiren spekülatif kazanç yollarından biri olmuş,kamu hizmetleri dahi «ihale» sistemiyle müteahhit şirketlere yaptırılır hale gelmiş, KamuOrtaklığı ve Toplu Konut Fonlarının tüm kaynakları büyük şirketlere peşkeş çekilmişdir.Servet eşitsizliği, ekonomideki dengesizlikler aşın fiyat artışlarıyla birleşince “konut arzı(sunusu)=konuttalebi(istemi)”nikarşılayamazolmuşdur.75



Konut istemi'nin, konut sunusu'ndan çok olması nedeniyle kiralar artmış, memurmaaşlarıçalışanların ev kiralarını dahi karşılamaz hale gelmiş, ücretliler insan sağlığına zararlıgecekonduyaşamınadahihasretkalmışdır.

Gayrimenkul iradları (kiraları )nın süratle artması karşısındamaaşveücretlilerinsatınalmagücüdüşerek;hayatpahalılığıtoplumukanserilletigibisarsmışdır.Köyden kente göçün de etkisiyle konut sorunu içinden çıkılamaz bir kaos'a dönmüşdür.Halkınalımgücünündüşmesininenbüyüketmenlerindenbiriolankonutsorunuçözülmedenfiyatlarındüşmesimümkündeğildir.Konut Sorunu Nas ıl Çözülür?Türkiye'deçalışanhalkın konutsorununuçözmekbir siyasi iktidar sorunudur.Köy ve kentçalışanları; örgütlenme, dayanışma ve işbirliği alışkanlığını toplum yaşamının her alanınayerleştirmedikçe, ekonomide ve siyasal yaşamda yapısal değişiklik yapılarak devletinbugünküişlevihalktanyanadeğiştirilmedikçekonutsorunununçözümüneolanakyoktur.Konut sorununun çözümü bir program ve iktidar sorunudur. Bu sorunun çözümüne enaydınlıkveberrakbakansiyasiparti'deDemokratikSolParti'dir.«Konutsorununuçözmek için,DemokratikSol Parti, henüz yerleşime açılmam ış yörelerdeyeni yerleşim alanları belirleyecektir. Buralarda, ilgili kamu kuruluşların ın ve yerelyönetimlerin işbirliğ iyle, tüm altyap ıları hazırlanm ış arsalar üretilecektir.76



Bu arsalar, düzenli ve sağ lıkl ı kentleşmeyi güvence altına alıcı ve spekülasyonu önleyicikoşullarla, kooperatiflere, kamunun veya özel sektörün toplu konut kuruluş larına ve kendievini yapmak isteyenlere sunulacaktır.

Devlet eliyle üretilen arsaların toprak değerinde oluşturacağ ı artışlar, arsa ve konut üretimfonlarında birikecektir. Böylelikle, devletin ba ş lang ı çta ay ı raca ğ ı kaynaktan sonra, arsa vekonutsorunu,kendikayna ğ ı n ı büyükölçüdekendiyaratanvemaliyetidü ş ürenbirçözümekavu ş turulmu ş olacakt ı r.Eskiyerle ş immerkezlerindeki,ya ş am ı n ı doldurmam ı ş yap ı lar ı ny ı k ı larakyenilerininyap ı lmas ı yerine,yeniyap ı lariçinyeniyerle ş imalanlar ı n ı nseçilmesiözendirilecektir.Böylecebüyükbirkaynaksavurganl ı ğ ı önlenmi ş olacakt ı r.Oarada,eskiyap ı lar ı nveyagecekondular ı nonar ı m ı ,ça ğ da ş veuygarya ş amauygundurumagetirilmesi,kredikolayl ı klar ı yladesteklenecektir.Sorunlar ı onar ı mla veya iyile ş tirmeyle çözülemeyecek durumdaki gecekondu semtlerinde ya ş ayanlar ı n, yeni yerle ş im alanlar ı aç ı ld ı kça, oralarda ev edinmeleri kolayla ş t ı nl ı pözendirilecektir.Budurumdaki semtlerinarsalar ı ekonomikbak ı mdanverimlibiçimdede ğ erlendirilerekeldeedilecekkaynaklar,öncelikleosemtlerdenyeniyerle ş imalanlar ı nageçecekolanlar ı nkonutgereksinmelerinikar ş ı lamadakullan ı lacakt ı r.Hiçkimseninevi,enaze ş de ğ erdebirkonutedinmeolana ğ ı sa ğ lanmadany ı k ı lmayacakt ı r.Tümbudüzenlemelerle,gecekondusorunuda,kendili ğ indensa ğ l ı kl ı hakçaveekonomikbirçözümeula ş t ı r ı labilecektir.77



Yeni yerle ş im alanlar ı na öncülük eder ve katk ı da bulunurken, devlet ve yerel yönetimler,kiral ı kkonutstoklar ı olu ş turmayaöncelikvereceklerdir

Öylelikle,kirasorunuçözümyolunagirece ğ igibi,darveortagelirliler,konutyapt ı rmakiçinbütçelerinizorlamadurumundankurtulacaklard ı r.Kamugörevlilerininkonutgereksinmesi,biruçtakiralar ı nçokyüksekoldu ğ u,öbüruçtadabar ı nma olanaklar ı n ı n çok yetersiz bulundu ğ u yerlerden ba ş lanarak, devletin ve yerel yönetimlerinkiral ı kkonutyap ı m ı programlar ı çerçevesindekar ş ı lanacakt ı r.Öte yandan, köykentler hareketiyle ve geli ş menin tüm yurda ve k ı rsal alanlara yayg ı nla ş t ı r ı lmas ı yla kentlere ak ı m ı n yava ş lamas ı da, konut sorununu önemli ölçüdehafifletecektir.Köykentler kurulurken, yeni yerle ş im ve konut sorunlar ı ç ı kmamas ı na özen gösterilecektir.Köykentler, yeni yerleşme merkezleri olarak değ il, çevre köylerin ortak gelişme, çalışma,hizmet ve altyap ı merkezi olarak öngörülmektedir. O nedenle, çevre köyler halk ı n ı nköylerinde kalmalar ı , yerle ş im, merkezleri olarak köylerini geli ş tirmeleri ve köylerindekibar ı nmaolanaklar ı n ı iyile ş tir¬meleri,devletdeste ğ iyleözendirilecektir.Yine köykentler kurulurken, buralarda arsa spekülasyonunu kesin olarak önleyici önlemleral ı nacakt ı r.Deprem bölgelerinde depreme dayan ıkl ı konut yap ım ı, devletin, konut alan ı nda öncelikta ş ı yanbirgöreviolacakt ı r .»(D.S.P.Programı)78



Özelleştirme m i?Sanayide yapısal Değişiklik mi?

Türkiye, ekonomik ve siyasal demokrasi açısından gelişen ve değişen dünya şartlarınıirdelemek, temel tercihlerini geleceğin sorunlarını da çözecek biçimde belirlemekdurumundadır.Köprü,barajgibisosyalhizmetağırlıklıaltyapıtesislerinintahvilvehissesenetleri,bireyinkonut gereksinmesini karşılamak için satışa çıkarılan toplu konut ve kamu ortaklığı hissesenetlerisatışınınardındanTELETAŞ'ınhalkasatışıilebaşlatılanözelleştirmeprogramı,1989yılıiçindeÇİTOSANveUSAŞ'ınhisselerininyabancıserma-ye'yedevriilesürdürülmüşolup,yüzdekırkkârlılığıolanPETKİMveERDEMİRgibisanayimizindevkuruluşlarınınsatışlarısözkonusuedilerekçalışmahayatı kısadönemli,yüksekvekolaykârhesaplarıylagüncelçıkargrubukesimleredevredilmeyeçalışılıyor.

Sermaye'yi tabana yayma, halkın ekonomik hayata katılımını sağlama gerekçeleriyle toplummal varlığının halka satıştan, yabancı şirketlere devir şekline dönüşmesi; siyasi iktidarınyabancı buyurmanlığına bağımlılığını bir kez daha gözler önüne serdi.Siyasierk'teolduğugibiekonomikhayatınoldukçaönemlibazı sektörlerindemülkiyetinvekontrolün yabancılara geçmesi; ulusal çıkarların korunmasında endişelerin doğmasına veulusaldüzeydetepkininoluşmasınanedenoldu.ToplummalvarlığınınözelleştirmeadıaltındahalkasatışınasessizkalanTürkmüteşebbisleri;mülkiyetiveyönetimidevletinkontrolüaltındaolanekonomikişletmelerinbütünüileyabancısermaye'yedevrikarşısındatepkilerinigöstermektengerikalmadılar.

79



Özelleştirmeyanlıları,özelleştirmedenbeklenenanaamaçlardan;birincisinin; devletin ekonomik faaliyetler içindeki ağ ırlığ ın ı ve pay ın ı azaltmak,

ikincisinin; bu ekonom ik işletmelerin verimli ve piyasa koşullarına göre çalışmas ın ı sağ lamak,

üçüncüsünün; ekonomik işletmelerdeki mülkiyetin tabana yayılmasını gerçekleştirmek,

dördüncüsünün; hazineye çeşitli harcamaları için kaynak yaratmak şeklinde tan ımlam ışlard ır.İngiltere örneğinden hareketle, Şili, Meksika, Brezilya, Arjantin, Taiwan, Güney Kore veFilipin'lerdesıkçaraslananbutürözelleştirmepolitikalarınınaltındayatangerekçelerinhiçdegeçerliolmadığıyaşanansomutolaylarlaaçığaçıkmışdır.Çokuluslu finans kuruluşlarının az gelişmiş üçüncü dünya ülkelerinden alacaklarına karşılık,toplum mal varlığı hisse senetlerinin devri; ekonomide bazı önemli sektörlerin yabancılarınkontroluna geçmesini sağlayan “borç-hisse senedi takası”ndan başkaca bir şey olmadığı yaşanan dünya gerçekleriyle bilinmektedir.Dünya örneklerinde sıkça görüldüğü üzere, haklılığı hiç de kanıtlanmamış gerekçelerle,toplumsalvarl ığımızıntemelyasaldüzenliğineaykırıbiçimdeyapılmayaçalışılanözelleştirmeadıaltındakimülkiyetinveyönetimineldeğiştirmesineyönelikuygulamanın«sebeb-netice»sıralanışınabakarakolayaçözümgetirmeyeçalışalım.80



Özelleştirme ve Yasalar

7Kasım1982tarihliTürkiyeCumhuriyetiAnayasası,kamugörevvehizmetindebulunanlarınuyması gereken «temel yasal düzenlemelerin belirlemiş, kamu yararının gerektirdiğidurumlarda;Anayasanın46ncımaddesiuyarınca«Kamulaştırma»,47ncimaddesiuyanncada«Devletleştirme»yapılabileceğianayasaldüzenolarakkabuledilmişdir.Anayasamızın özünde ve ruhunda «Özelleştirme» adı altında, kamu tüzel kişiliğine ait malvarlığının mülkiyet ve kontrolünün yabancılara devredileceğine dair kural bulunmamaktadır.Ekonominin, denetimsiz, başıboş bırakılmaya, emeğin daha kolayca sömürülmesine, kaynakdağılımının alabildiğine adaletsizleşeceği, ekonominin siyasal çerçevesini ve sosyal işlevinitekelleşen ve kartelleşen büyük sermayenin belirleyeceği bir düzenin oluşturulmasına yol

açacak bu tür zorlamalar anayasal suçu oluşturmaktadır. Anap iktidarının aksine, çağdaşdemokratiksolpartilerinprogramındabelirtiliolduğuüzere;«Ekonomi politikas ı , yaln ı z ekonomik büyüme ve kalk ı nma anlam ı nda dar kapsaml ı , tekboyutlubirgeli ş meöngörmez.Geli ş me,ekonomik,sosyal,siyasal,kültürelyönleriylebirbütündür.Ekonomi politikas ı , kalk ı nmay ı sosyal adaletle, sosyal güvenlikle ve demokrasiyleba ğ da ş t ı rarakh ı zland ı rabilir.Pazarkurallar ı n ı hiçesayarakekonomiyiyönetmeyekalk ı ş anlarda,toplumupazarkurallar ı na

tutsak etmeye u ğ ra ş anlar da, egemen olduklar ı ülkeleri, ça ğ ı m ı zda, ekonomik bak ı mdanaçmazadü ş ürmü ş ,sosyalbak ı mdanderinhuzursuzluklarasürüklemi ş lerdir.İ kiyakla ş ı m ı ndaözgürlüklevedemokrasiyle,ba ğ da ş mad ı ğ ı görülmü ş tür.81



Ekonominin,pazarkurallar ıuyarınca,kendibaşınaişlemesindenyanaolanlaragöre,biraçıkpazara dönüşen ekonomide herkes ne alıp satacağını, neyi kaça satacağını, nerede nezamanneyatırımyapacağını,özgür'cebelirler;satanlarlaalanlarda,çalışanlarlaçalıştıranlar

da,aralarındaözgür'ceanlaşırlar.Toplum yaran gerekçesiyle devlet ve toplumsal Örgütler işe karışmaksızın, herkes, kendiçıkarına, yalnızca kendi çıkarını, özgür'ce kollarken, bir görülmez el'de toplum yararınıngereklerinikendiliğindenyerinegetirir.Buyaklaşımlaherkeseseçmeözgürlüğütanındığıvarsayılmaktadır;oysa,biryandanda,buyaklaşımseçeneksizolaraktanıtılmaktadır.Seçeneksizlik'leseçmeözgürlüğübirarayagelemez.Buyaklaşım,seçmeözgürlüğünüdeğil,güçlüleringüçsüzleriezmeözgürlüğünügetirir.Bu yaklaşım, ekonomiyi açık pazar durumuna getirmez, tekelleşen, kartelleşen büyüksermayeninoyunvevurgunalanınadönüştürür.Bu yaklaşım, devleti ekonomiye sözde karıştırmaz, fakat, toplumsal örgütlerin ve tümüylehalkın etkisiz kılınmasından yararlanarak, devlet üzerinde tekellerin, kartellerin etkinliğiniartırır ve ekonomiyi bunların yönlendirdiği bir düzenoluşturur.82



Buyaklaşımçalışanlarlaçalıştıranlarınözgür'ceanlaşıpsözleşmelerinisağlamaz;çalışanlarıörgütleme özgürlüğünden ve katılım olanağından yoksun bırakarak, çalıştıranlarca teslimalınmaları sonucunu doğurur. Üstelik, bu yaklaşımda, işsizliğin büyük boyutlara varması,çalıştıranlariçinbirgüvencegibigörülürvepazardakiemekarzıartışındanücretkırıcılığıiçin

yararlanılır.Bu yaklaşımda sihirli bir güç gibi sözü edilen o görünmez el halkın etkisizleşmesindenyararlanarakdevletgücünüdeyanınaçekebilentekelci-görünmezel, karşıtyaklaşımdadadevletingörüleneli,halkınözgürlüğüneveboğazınauzanır.Demokratik Sol'da ise, halkın kaderi halkın ellerindedir; ve devleti de, ekonomiyi de halk,kendi bereketli elleriyle, toplum yararına yönlendirir.(DSP,Programı,EkonomiveGelişme,sh.71-73).Özgürlükçüekonomikvesiyasaldemokrasilerde,gelirinveözverinindağılımını,devletinde,güçlülerindedeğil,halkınbelirlemesiistenir.Neden Özelleştirme?Sanayileşmişyüksekteknolojilibatıtoplumunaözgebirkuram ı,yarıfeodalbirüretimyap ısınasahip,fertbaşınamilligelirdağılımı1300dolangeçmeyen,200y ılöncesiningüneyamerikatoplumbiçimiiçindeyaşamayazorlananülkemizkoşullarındauygulanmaolanağıvarmıdır?83



Engelişmişbatıtoplumlarındadahidoğruluğuveverimliliğikanıtlanmamış,toplumvarlığınıilgilendiren özelleştirme gibi hassas bir konunun gündemin birinci maddesinioluşturmasındakitemelnedenneolabilir?

İngiltere örneği göstermişdir ki; İngiltere'de özelleştirilen tüm kamu kuruluşlarındaözelleştirmeninkârlılığıveverimliliğihızlandırdığıaçıkbirşekildekanıtlanmamışdır.(Yarrow,G.,1986:sh.323-65,SanayiOdasıDergisi;sayı284,sh.20).BritishGas'ınözelleştirmeyoluylasatışındaneldeedilensatıştutarı12£milyaraulaşmışdırveburakambütçeharcamalarının%4'ünetekabületmişdir.Türkiye'de ulusalmilli gelirin yansına eşdeğerde böylesine büyük bir kamu iktisadi devletteşebbüsü olmadığı gibi, 1988-1989 yılları içerisinde yapılan tüm özelleştirme veyabancılaştırmayolu ileeldeedilengelir130milyondolarolupburakamulusalmilligelirinbindeüçünetekabületmektedir.Hazineye çeşitli harcamaları için kaynak yaratacağı söylenen özelleştirme (ki bizdeyabancılaştırma) gelirinin ne kadar önemsiz bir kaynak olduğunu söylemeye dahi gerekyoktur.Bu ekonomik işletmelerin verimli ve piyasa koşullarına göre çalışmasını temin etmek içinsatışaçıkarıldığısavıiseTürkiyeiçinhiçdegeçerlideğildir.Türkiye'deözelleştirilenkuruluşların,kamusektöründeenyüksekkârlılıkveverimlilikartışlarıgösteren,yıllıkkârlılıkoranı%40'laravarankuruluşlarolduğubilinenbirgerçektir.Ekonomikişletmelerdekimülkiyetintabanayayılmasısavıisetamamenaldatmacadanbaşkabirşeydeğildir.84



Devlettekelinikırma,mülkiyetitabanayayma,kamusektöründekârlılığıveverimiartırmaadıaltındayapılan;tekelkarşıtıtedbirleralmadeğil,yabancısermayeyegöbeğindenbağlıbüyüksermayenin yapamadığını çokuluslu şirketlere yaptırmak suretiyle ekonominin bütünü

üzerinde«tekel»kurmayaçalışmaktanbaşkacabirşeydeğildir.1980'den bu yana uygulanan mali politikaların özü; özel teşebbüsün 60 yıldır beslendiği“devlet kapitalizmi”ni kendisine «entegre» ederek, ekonomide ve politikada kontrolütamamen özel teşebbüsün eline verebilmektir.1986yılındasanayimize egemen500büyük firma içine girenözel firma sayısı 409, kamukuruluşusayısı91'dir.1986yılındakamukuruluşlarınetbilançokârı,500büyükfirman ınnetbilançokârının%54,5'ikadardır.1985yılındabuoran%67,4idi.1986yılındakamukuruluşlarınınözsermayedekipay ı%68,3'tür.1985'teisesanayiiegemen500firmaiçindekibupay%72,1idi.1986 yılında 91 kamu kuruluşlarında ücretle çalışanlar sayısı 376.641 kişidir. 500 büyükfirmadaçalışanlartoplamının%57,0'ıkadardır.1985'tebuoran%58,0idi.1986yılındakamukuruluşlarınınyarattığıkatmadeğer,netkatmadeğerin%45,8'iidi.1985yılındabu oran%53,6 idi. Brüt katmadeğerde 500 firma içinde kamu işletmelerininpayı1986'da%52,9olmuşdur.Bupay1985'te%48,3idi.Kamu firmalarının 1986 yılında ödedikleri (KDV)'nin, sanayie egemen 500 büyük firmanınödediği(KDV)'nin%59,2'siolduğugörülmekledir.1985yılındabuoran%51,7idi.86



1986 yılında sanayimize egemen 500 büyük firma içinde 77 kamu kuruluşu ve 370 özelsektörkuruluşukârettiklerinibildirmişlerdir.1986yılındakâreden447firmanınsatışkârlılığı%8,36'dır.1985yılındabuoran%10,13idi.

1986yılındakamukuruluşlarındasatışkârlı¬lığı%8,87olmuştur.Biröncekiyılbuoran%11,80idi.Özelfirmaların1986yılındasatışkârlılığıda%7,84'tür.Biröncekiyılbuoran%8,04idi.Kişibaşınadüşenkâr,1986yılında2.758.500TL'dir.1985y ılındakişibaşınadüşenkârise2.520.000TLidi.Görüldüğügibikişibaşınadüşenkâr,carifiyatlarla%9,5artmışdır.Enflasyonnedeniylehalk ınalımgücü1985'te%43,2düşmüş,1986yılıfiyatlarıylaise%29,6gerilemişdir.Kişibaşınadüşenkâr,1986'dakamukesiminde2.496.000TL.,özelsektördeise3.130.000TLolmuşdur.1985yılındaücretlilerbaşınakamudadüşenkâr2.752.400TL.,özelfirmalardaücretlilerbaşınadüşenkâr2.181.100TL.idi.Kamukesimindekişibaşınadüşenkâr;1986yılında%9,3azalırken,özelsektördeise%43,5oranındaartmışdır.87



Yap ılmak istenen nedir?Sanayimizeegemen500büyükfirmanın;Özsermayesi 5.945.328milyonTL'dir.Netaktifi 19.416.310milyonTL'dir.Sabitkıymetleri 12.879.022mUyonTL'dir.Birikmişamortismanı 4.189.563milyonTL'dir.409özelbüyükfirmanın;Özsermayesi 1.881.050milyonTL'dir.Netaktifleri 7.573.519milyonTL'dir.Sabitkıymetleri 3.849.010milyonTL'dir.Birikmişamortismanı 1.835.137milyonTL'dir.Özelleştirilmekistenen91kamukuruluşunun;Özsermayesi 4.069.277milyonTL'dir.Netaktifleri 11.842.791milyonTL'dir.Sabitkıymetleri 9.030.010milyonTL'dir.Birikmişamortismanı 2.354.425milyonTL'dir.Sanayimizeegemen500büyükfirmanıntoplamdeğerlerinin%70'ikamufirmalarına%30'uözelfirmalaraait.Ekonomininsiyasalçerçevesinivesosyalişlevinibüyükölçüdebuikisektörbelirlemektedir.Devletsektörününde,özelsektöründeişleviniyerinegetirirkenetkinolangüç;tekelle şen,kartelleşenbüyüksermayeninbelirleyiciliğidir.Karma ekonomi adı altında 60 yıla yakın süre ekonominin ve sosyal hayatın işlevine etkinolan büyük sermaye; demokratik kitle örgütlerinin ve tümüyle halkın etkisiz kılınmasındanyararlanarak devlet üzerinde tekellerin, kartellerin etkinliğini artırarak, ekonomiyi ve siyasalhayatı bunların yönlendirdiği bir düzen oluşturmuşlardır.88



Devletsektörününde,özelsektöründekarşısındagüçlüveörgütlü,işyerindensiyasetekadartoplumunherkesimindetoplumhayat ınakatılımıgerçekleştirmişbirhalksektörüolmamasına,piyasa koşullarını büyük sermaye belirlemesine, kamu sektörü özel sektöre kaynak işlevi

görmesinerağmenegemengüçlerinkamusektöründenşikâyetlerininöznedenineolabilir?Özelleştirilmek istenen 91 kamu kuruluşunun mal varlığı değeri 30 trilyonu geçmektedir.Kamu kuruluşlarının bilanço kârı 500 büyük firmanın bilanço kârının % 60'ına yaklaşmaktadır.Öz sermayedeki payı ise % 70'i geçmektedir. Katma değerdeki payı % 50 civarındadır.Kamusektörünün ödediği (KDV)'nin miktarı 500 büyük sanayi kuruluşunun ödediği (KDV)'nin %60'ını oluşturmaktadır. Yalnızca 91 kamu kuruluşunda ücretle çalışanlar sayısı 400 binibulmaktadır.Satış kârlılığı özel sektörün satış kârlılığının üzerindedir.Ücretlibaşınadüşenözsermaye 7.564.600 TL'dir. Özelleştirilmeye çalışılan ERDEMİR ve PETKİM gibi kamukuruluşlarınıbugünyenidenyapmayakalk ışsakkişibaşınaminima20bindolar(TLkarşılığı50milyonlira)özsermayegerekmektedir.Özelleştirmenin adı; kamu sektörünün sanayimize egemen bir avuç büyük sermayetarafından «yalayıp-yutma» hikâyesinden başkaca bir şey değildir.Bir taraftan kamu sektörünü değerinin çok altında bedelle yağmalama istemi, diğer taraftantekelleşen ve kartelleşen büyük sermayenin «seçeneksiz» kalışı karşısında ulusal milliçıkarların bir avuç parababasına tutsak edilişi, güçlülerin güçsüzleri ezme özgürlüğünü bir katdaha artıracaktır.89



Ekonomininsiyasalçerçevesinivesosyali şlevinibüyükölçüdehalksektörününbelirledi ği,devletsektörününde,özelsektöründea şırıgüçyoğunlaşmasınınönlendiği,ekonomiyede,politikayadahalkınkatılımınınsağlandığıözgürvedemokratikortamda;kendiülkesininkredi-faiz, ücret-müddet, çalışma şartlarını getirecek, teknolojinin geliştirilmesi için

«araştırma-geliştirme»yapacakyabancısermaye'yedegereksinmeduyulacaktır.Yüksekteknolojilimoderntoplumlardagerçekleştirilenendüstridevrimininyerini«elektronik»devrimialmışdır.Biz, endüstri toplumuna geçişin yöntemini dahi belirleyemez iken sanayileşmiş moderntoplumbirdebakmışızki;elektronikdevrimkonağınagelmiş.Yıllardır tartışması süren, kalkınmada «plan mı?, pilav mı?», öncelik «kamuya mı?, özelsektöre mi?-» verilsin tartışmalarının bitip tükenmek bilmeyen kayıkçı dövüşlerinin yerini,siyasiiktidarınyanlışekonomikvemalipolitikalar ınınbirneticesiolan;yüksekfaiz,enflasyon,işsizlik,pahalılık,özelleştirmegibikonularalmışbulunuyor.Çağımız; araştırma-geliştirme ve teknoloji üretimini gerçekleştirme çağıdır.Moderntoplumolman ınölçüsü;ülkelerinulusalmilligelirdenbilimselara ştırmaveendüstriyelgelişmeyeayırdıklarıyüzdelerolmaktadır.Amerika Birleşik Devletleri ulusal milli gelirinin % 2,8'ini, İsveç % 2,8'ini, F. Almanya %2,7'sini, İsviçre % 2,6'sını, Japonya % 2,6'sını, İngiltere % 2,3'ünü, Fransa % 2,3'ünü,Hollanda%2,0'ını«BilimselAraştırmaveEndüstriyelGelişme»yeayırmaktadır.91



Sanayileşmiş yüksek teknolojili modern toplumlar; uzay teknolojisi ve bilgisayar üretimiyoluyla insanlığı fezanın derinliklerine taşımaya hazırlanırken, biz toplum mal varlığınıözelleştirmeadıaltındayağmalamanınlafebeliğiniyapıyoruz.

Özelleştirmeyerinesanayideyenidenyapılaşmavereform;Kamu kuruluşlarının mülkiyeti ve kontrolü özel sektör ya da yabancı sermaye'yedevredilemez.Bu kuruluşların ekonomik ve sosyal işlevi «kamu yararı» dışında herhangi birnedenle değiştirilemez.Toplum mal varlığı bu işletmeler; siyasi iktidarların ve devletin karışma ve koruma alanı dışınaçıkartılarak; çalışanların yönetiminde, denetiminde ve sorumluluğunda «özyönetime»kavuşturulabilir.Bugün yapılması gereken, toplum mal varlığının özelleştirilmesi, yabancılaştırılması değil;sanayide ve eğitimde yeniden yapılaşma ve üretim temeline dayalı reformları başlatmadönemidir.Toplumumuzun, yüksek teknolojilimodernsanayie kavuşması için sadecesermaye yeterlideğildir.Üretilenmallarınmaliyetineyüzdeyüzkırklaravaranfaizleveaşırıiradödemeleriiletesir ederek, üretilen mamullerin dış pazarda rekabet edebilme şansı bulunmamaktadır.Üretilenmamullerintekniküstünlüklerininyanısıramaliyetinindedüşükolmasıgerekir.92



Moderntoplumun«elektronikdevrimçağı»nıyakalayabilmemiziçin;sanayiyap ımızı,eğitimsistemimizi,finanskaynaklarımızı,bankacılığımızıüretimtemelinedayal ıreformlarlayenidenyapılanma'yauğratarakhalkaaçılmasınısağlamalıyız.

Sanayidebilim-araştırma,tekniküstünlükvedüşükmaliyetüzerinekuruluüretimreformlar ı,Eğitim sisteminde bilgi toplumunun gerektirdiği «bilgi bankaları ve bilgi merkezleri» iledonanmışbuluşveyaratıcılığıngelişmesinisağlayacakmesleki temelüzerinekurulueğitimreformlarını,Uluslararası yapıya ayak uydurabilecek; ekonomik, sosyal, siyasal, kültürel yapıdeğişiklikleriniiçerenreformları,Yüksek kâr getiren bilgisayar, elektronik cihazlar, lazer, savunma, haberleşme, tıbbilaboratuvarlar,savunmafüzeleri,süperiletkenler,süperulaşımaraçlarıgibitesislerin «halksektörü» eliyle kurulmasını sağlamak suretiyleenbüyükfinanskaynağıhalk tasarruflarınınfaiz ve altın yerine sanayimizin gelişmesine yönlendirilmesi veekonomiyeüretgenyatırımlarşeklinedönüşmesinisağlamakiçin altına endeksli «altın hisse, altın tahvil, altın sertifikası»çıkarılarak, halk sektörünün gelişimini sağlayacak mali reformlar yapılmalı,İçerde ve dışarda özel, kamu, halk sektörü kuruluşlarımızın «finans + kredi» yönündenihtiyaçlarınıkarşılamaküzerekurulacak«ihtisasbankaları»sanayimizdeönemlibiryertutanparanın maliyetinin düşmesini ve rekabet gücümüzün artmasını sağlayacak reformlar güngeçirilmeksizinyapılarak,sanayideyenidenyapılaşmasağlanmalıdır.93



“Militarist, bürokrat, k ırtasiyecil”Devlet yapısı nasıl aşılabilir?

DoğuAvrupa'dayaşanandemokrasiveözgürlükolaylarınında,kapitalistdünyadaya şananekonomikbuhranvesiyasikrizlerindealtındayatangerçeklik;militarist,bürokrat,kırtasiyecildevletyapısınınaşılmasıdır.Doğu'da parti ve bürokratlar, batı'da politikacılar aracılığıyla alınan ve kitlelere kapalı olan«kararlara» halk katılımı nasıl sağlanacak? Yurttaşların politikada ve ekonomide söz vegirişim sahibi olmaları, kararlara katılmalarıpratiktenasılolacak?İnsanlığınortaksancısıbusorularaverilecekcevaplardayatıyor.Ne katışıksız planlı ekonomiyi içeren komünizm, ne de katışıksız piyasa ekonomisini

benimseyenkapitalistsistemler;enkalabalıkveenfakirsınıf ınekonomik,sosyal,siyasalvekültürelbakımdaniyileşmesini,refahvemutluluğunutekbaşınasağlamayayeterliolamadı.Üretimivetüketimiplanlayanvekısansistemlermerkeziyetçiliğinartmasınanedenoldular.Merkeziyetçilik arttıkça ekonomide ve siyasal hayatta baskı ve zorbalık artmakla kalmadıdevletin militer ve kırtasiyecil yapısı da gelişti. Kamu harcamaları, ortaya çıkan çevresorunları,yeniteknolojileringelişimi,hayatstandartınınartırılması,bilgiüretimigibikonularınönünegeçti.Tüminsanlarınmutlulukverefahınınyerinikeskinçelişkilervesınıffarklılıklarıaldı.Toplumbireyleriarasındatüketimdengesizlikleriba şgösterdi.Budasanayiveüretimtıkanıklığınasebeboldu.Üreticigüçlerilesiyasigüçarasındaçatışmalarmeydanageldi.

94



Sanayiveüretimtıkanıklığınınaşılmasını;devletleştirmeler,planlıekonomi,ekonomikhayatadevletin müdahalesi gibi araçlarla çözmeyi «sosyalizm» sayan düşüncelerin yanı sıratoplumun refah ve mutluluğunu serbest pazar ekonomisinde bulan, serbest pazar

ekonomisinin her türlü denetiminekarşı çıkandüşünceyi «kapitalizm» sananların denediğiyollar çalışanlarınhayat standartını yükseltmediğigibiüretimtıkanıklığınadaçareolamadı.Bölüşümaçısındanbüyükadaletsizlikleresebeboldu.Sosyalizmin de, kapitalizmin de anlam ve kapsamı değişti. Anna Linnh'ın dediği gibi«1960'lardasanayinindevletle ş tirilmesiniveplanekonomisinisavunmakradikaldi.1970'lerdeve 1980'lerde ise radikal olmak ademi merkeziyetçili ğ i, demokrasinin derinle ş tirilmesini,kollektif içindeki bireyin rolünün art ı r ı lmas ı n ı savunmak » demokratik sosyalizmindönüşümcülükanlayışıoldu.Doğuülkelerininkomünizmanlayışıdayaşanangüncelolaylarınortayakoyduğuüzerekesindeğişime uğradı. Parti yapılanmalarından ülke isimlerine, kararlara halkın doğrudankatılmalarınısağlayacakbasitsistemlerekadarherşeydeğişti.Militarizme,kırtasiyecildevletyapısına,buyapınınaşılmasınakarşıhalkayaklanmalarıoldu.Ekonomik,politik,sendikalvediğerhalkörgütlenmeleri;devletsektörününde,özelsektöründeaşırıtekelleşmesinekarşı,gelişen«Halk Sektörü»serbestpiyasaekonomisini«denetim»altınaalmayabaşladı.95



Tüminsanlığınmutlubiryaşamsürmekiçineşitf ırsatsağlanmasıamacı değişmedi.Amaçdeğişmediamaaraçlargündengünedeğişiyor.

Kapitalizmin de, sosyalizmin de «ortak paydası» olan demokratik sosyalizm;yalnızca çalışmahayatının iyileştirilmesini yeterli bulmamakta, halkın «ekonomi+politika + yasalar +uluslararası sorunların çözümü» üzerinde gerçekten girişim, denetim, söz ve karar sahibiolmasını istemektedir.İçeridehalkınsiyasiveekonomiközgürlüğüyoksa,köyle-şehirarasındakiyaşamfarkıdevamediyorsa;1919modelidışakarşıbağımsızlıkçağrılarıpanayırtellallığındanöteyegidemez.Toplumsal sınıflar kadar, uluslararası sorunların çözümünde de ülkelerarası işbirliğine vekarşılıklı bağımlılık gibi kavramların geliştirilmesine gereksinme vardır. Yeter ki; karşılıklı işbirliği ve uzlaşma antlaşmaları halkın katılım ve karar verme erk'ini ortadankaldırmasın,halkındemokratikyoldanörgütlenmeistencinik ısıntıyauğratmasın.

Halk ın örgütlü gücü, militarizmin vekırtasiyecil devlet yap ısınınyerine nasıl geçer?Biçimseldemokrasilerdekararlarpolitikac ılararacılığıilealınır.BupolitikaracılarTürkiyegibiülkelerdeise;anti-demokratikseçimyasalarıylabelirlenir.

Halkın üç-beş yılda bir yapılan seçimlerde oy atmak gibi bir işlevi yerine getirmekten başkahakkı bulunmamaktadır.96



Kamu hizmetinin büyük kısmını yüklenen merkezi hükümetin ağır yükü “zam ve vergi” yoluylahalka ödetilir. Bu hizmetlerden yararlananların kararlara katılması yönünde hiç bir demokratik

gelişim yoktur.Politik, sendikal ve diğer halk örgütlenmeleri siyasi iktidarın baskısı altındadır. Bunlarınbirbirleriyle iletişimleri bile yasaktır.Güçlü demokratik kitle eğitiminin yerini güçlü devlet anlayışı almıştır. Her türlü sorununçözümünü devlet bilir, devlet çözer düşüncesi millete egemen kılınmıştır. Millet devlettendeğil, devlet milletten üstündür ilkesi zorla kabul ettirilmiştir. Hapishaneler demokrasininokuluhalinegetirilmişdir.Mahkûm,tutukluvehapishanesayısıylaAvrupa'nınenöndegelenülkesi haline gelinmiş, kalkınma ve çağdaş toplum olma hızımız her yıl yaptırdığımızhapishanesayısıylaölçülürolmayabaşlamışdır.1990 yılında doğu ve güney doğu bölgemizde baş gösteren toplumsal sorunların çözümü içinmiliter harcamalara 1 trilyon TL'nin üzerinde bütçeden para ayrılmıştır. Bu da yetmiyormuş gibi, bölgenin güvenlik sorununun çözümü «aşiret reislerine» bırakılmış, kolcu, korucu gibiişsiz takımı kamu otoritesine ortak edilmişdir.Siyasiiktidar,hükmetmeerkiniaşiretlerlepaylaşırolmuş,hiçbiryasaldayanakolmaks ızınbuaşiretlere adam öldürme hakkını vermiş, demokratik hukuk devleti yerine polis devletianlayışından da geri militarist bir yapıyı egemen kılmaya çalışmışdır.97



Bu yapı nasıl aşılabilir?

Demokrasieğitimi,ancakdemokrasiveözgürlükiçindeeldeedilebilecekbir şeydir.Okullardaverilecek diplomalı mezunlarla sağlanamaz. Demokrasi de olgunlaşmak için; demokrasiyibütünüilekullanmaktanbaşkabirusulhenüzkeşfedilmemiştir.Onuniçindemokrasieğitiminenezamanbaşlarsakokadarzamankazanmışoluruz.Ekonomik, siyasal, sendikal ve diğer halk örgütlenmeleri demokrasi okullarıdır. Toplumgerçekleribuokullardaöğrenilir,buralardaçözümyollarıbulunur.Halk taleplerini bu okullarda dile getirir, siyasal eğitimi buralarda görür. İnsanların tekbaşlarına çözmeleri mümkün olmayan pek çok soruna buralarda ortak çözümler bulunur.Bireylerintekbaşlarınaçözümbulamadığısorunlarkarşısındaprotestoeylemlerinegirişmeleri

yerine örgütlü insan topluluklarının örgütsel güçleri arasında anlaşma ve uzlaşma yollarıaranır, derin sınıf farklılıklarına yol açan katışıksız politikaların uygulanmasının yerinetoplumsal sınıfların karşılıklı bağımlılık ve uzlaşmaları geçer. Toplumda varolan tüm sınıf,tabakavezümrelerinortakçıkarlarınınpaydasıböylebulunabilir.Aksi halde, toplumsal güçler arasında denge görevini üstlenmesi gereken devletin işlevikaybolur.Devlet,devletielegeçirensınıflardanbirininbaskıcihazıhalinedönüşür.Toplumsal olayların «hakça» ve halkça» çözümü nasıl olacaktır?

98



Adlibirsorunuçıkanvatandaş,busorununçözümü,hakveç ıkarlarınınsavunmasıiçinnasıl«avukatı»nı kendisi dilediği gibi seçiyorsa; sorunun çözümünemillet adına karar verecek«hakimleri» de halk doğrudan doğruya kendisi seçebilmelidir.

İnsanındoğumundanölümüne kadar pek çok hizmeteskidenmerkezi hükümet taraf ındanyerinegetirilirken,kamu hizmetlerininbugünbüyükbir kısmıbelediyelertaraf ından yapılıroldu.Bu hizmetlerden yararlananların kararlara katılmalarıyönündebatı'daileriadımlaratıldı.Pekçokkonudamerkeziplanlamanınyerinibölgeselplanlaraldı.Güvenlikhizmetleri,yerelyönetimlerinkontrolvesorumlulu ğunabırakıldı.Çevresağlığıbütüninsanlığı ilgilendirmekle birlikte çevre sorununun çözümü doğrudan doğruya mahalli halkınörgütlü gücüne terk edildi.Bunun gibi, eğitim, sağlık, adli ve güvenlik hizmetlerinin nasıl yönetileceğine çalışanlarlabirliktehizmettenyararlananhalkkararveriroldu.Devletin sırtına yüklenmiş binlerce hizmet, sınırsız görevler; halkın kendi eliyle kendidemokratikörgütlerinceçözülebilir.“Millet namına icrayı kaza” edebilmekle görevli “Hakim”lerin millet taraf ından seçilmesigerekmezmi?Milletadınakararvermekleyetkivegörevlik ılınanlarındevlettaraf ındantayin,terfiveözlükhaklarınınbelirlenmesiçağdaşdemokrasianlayışınanekadaruygundüşer?99



Mahalle muhtarlığı seçimindeki esaslar göz önüne alınarak dahi sorunun çözümüne çarebulunabilir.

Sayısını yargıtay hakimlerinin dahi bilmediği mevzuat hazretlerinin (kanun, kararname, yönetmelik, tebli ğ , v.s.) ilk okul gören sade vatandaşın bile yolunu bulabileceği kadarsadeleştirilmesi gerekir.KırtasiyecilyapımızınkanserilletinebirörnekolsundiyeTBMM'nindenetimid ışındatutulan,eski padişah bütçelerinin yerini alan «Fonlar»ıelealalım.Bu gün Türkiye'de 169 adet Fon olduğu söylenmekte bu Fonların adını, işlevini, gelir vegiderleriniCumhurbaşkanıdahibilmemektedir.Bu fonların kaçı çalışıyor, ne işe yarıyor, kimlerin çıkarına hizmet ediyor, kimse bilemez.Yalnızca bu fonların çalışmasını düzenleyen 750 tane mevzuat vardır.Gümrükmevzuat ınınadedini«GümrükBakanı»dahibilmez.Böylesinekırtasiyecilbiryapıdevletisarmıştır.Kırtasiyecil yapının bir kesitinin dahi nelere yol açtığını, ulusal çıkarlarla nasıl çatıştığınıMümtaz Soysal hocamız6Ocak1990günlüyazısındaşöyleaçıklıyordu:«TopluKonutveKamuOrtakl ı ğ ı İ daresidenenkurulu ş unnetoplukonutlailgisivard ı r,nedekamu ortayl ı ğ ı yla.Ş imdiyekadar kimseye konut verdi ğ ini ya daelindekilere kamuyuortaketti ğ ini duydunuz mu? Bu ne idü ğ ü belirsiz yarat ı k, yabanc ı ya pe ş ke ş çekilecek devletkurumlar ı n ı devralan,Allahbilirnas ı lyönetiyorsabirsüreyöneten,ondansonradatopatm ı ş tüccar ı nmal ı gibi d ı ş taki akbabalara pazarlay ı veren bir sat ı ş acentesinden ba ş ka bir ş eyde ğ ildir.101



Küçük Bey, hiç olmazsa stratejik de ğ erdeki büyük sanayi kurulu ş lar ı n ı n sat ı lmas ı na kar ş ı ç ı kan özel kesim temsilcisininde fersah fersah gerisindekald ı . Özelle ş tirmeyi ele ş tirenleri

«ideolojik» olmakla suçlayan ve pek yak ı nda ülke yönetiminde yabanc ı lar ı görmeyeal ı ş mam ı z gerekti ğ ini söyleyen Profesör Alkin bile böylesine kalitesiz bir özelle ş tirmesavunucusuylaayn ı cephedeolmaktanherhaldeutanm ı ş t ı r.İ stanbulÜniversitesi'ndenBurhanŞ enatalar,«Birkamuoyuyoklamas ı yap ı nda,ülkedekaçki ş ininyabanc ı larasat ı ş anlam ı ndakiözelle ş tirmedenyanaoldu ğ unuö ğ renin»demi ş ti.E ğ erböyle bir özelle ş tirmeye kar ş ı olan vatanda ş lar ı n oran ı yüzde 90 idiyse, programda sat ı ş acentesininyöneticisinidinleyipseyrettiktensonrabuoranherhaldeyüzde99'aç ı km ı ş t ı r.Anapiktidar ı ise,halk ı nulusalvarl ı ğ ı n ı bugibisat ı c ı lar ı nelineb ı rakmakta ı sraretti ğ isürecekamuoyuyoklamalar ı nda yüzde15'lerin de alt ı na dü ş er. Akl ı varsa, pasaportlar ı n ı ellerineveripgeldikleriyerleregeriyollamal ı kendilerini.Ha,birdebonservisvermeli:« Satandan çok alanı memnun etmeyi iyi bilir»diyen.103



İşte,buörneklemedeolduğugibidevletinsırtınahiçyoktanyereyükletilmiş«Toplu Konut veKamu Ortaklığı İdaresi» denen benzer kuruluşların sınırsız ve hesapsız görevleri halkınyaşamınabindirilmişağırbiryükolmaktadır.

Yalnızcaköyvekentçalışanlarınındeğil;öğretmen,sağlıkgörevlisi,adliyecivememurlardahür sendikalar, serbest birlikler, kooperatifler ve demokratik kitle örgütleri içerisinde yeraldıkları zaman devletin sırtına yüklenmiş bu sınırsız görevler, halkın kendi eliyle kendidemokratikörgütlerinceçözümekavuşturulmuşolacaktır.İnsanlığınortaksorunu“militarist,bürokrat,kırtasiyecil”devletyapısınıaşmaktır.Bu pahalı devlet yapısı aşılmadan «işsizlik» ve «hayat pahalılığı» denen canavarınyenilmesineekonomikvesiyasidemokrasiningerçekleşmesineolanakyoktur.104

malİ dİktatÖrlÜk - demokratİk sosyalİzm - celal toprakoğlu

Documents