manolo galano: un médico al xeito

20
Un médico al xeito Un sainete de Manuel García “Galano” Presentación de Xoán Babarro

Upload: suso-fa

Post on 06-Apr-2016

225 views

Category:

Documents


2 download

DESCRIPTION

Un sainete de manuel García Galano. Presentación de Xoán Babarro

TRANSCRIPT

Page 1: MANOLO GALANO: Un médico al xeito

Un médico al xeito  

Un sainete de Manuel García “Galano” 

Presentación de Xoán Babarro 

Page 2: MANOLO GALANO: Un médico al xeito

2

Grupo de actores, con Manolo no centro, que representaron en torno a 1940 Doña Clarines de S. e J. Álvarez Quintero. [En primeiro lugar, Everardo Fernández González, máximo expoñente dunha vida dedicada ao teatro, que levou á escena a maior parte das obras de García Sánchez]. 

Page 3: MANOLO GALANO: Un médico al xeito

3

 

Manuel  García  Sánchez  “Galano”  nace  o  24  de  maio  de  1922,  ano  en  que 

aparece publicado Un  feixe de tapiegadas, de Villar Loza, “pasillo en dialecto tapiego en un acto y en prosa”, obra de referencia no Rexurdimento literario galegoasturiano, que se estreara en Tapia en 1921. Coñecedor da transcendencia desta peza dramática, vai ser el quen nos ofreza a “Reseña biográfica de don Conrado Villar Loza” na edición facsímil que publica en 1999 a Conseyería de Cultura do Principao d’Asturias. 

Cincuenta e oito anos máis  tarde da mencionada estrea, 1979, despois de  ter desde neno un contacto co teatro e de exercer de actor en diferentes ocasións, será García Sánchez quen se incorpore á tradición teatral da vila cun dos seus primeiros sainetes, Cambian  os  tempos.  En  datas  posteriores  seguirán Mareaxes  tapiegos  (1980), Dous páxaros d’un tiro (1982), ¡Fíxenla búa! (1983) e tantos outros, que constitúen a finais do século XX e nos nosos tempos unha referencia cultural no occidente do Principado.  

A  partir  dos  anos  noventa  incorpora  nas  obras,  ao  lado  do  seu  nome,  o  apelativo familiar, “Galano”, unha denominación que parece ter orixe no feminino “As Galanas”, que  eran  unhas  fermosas  tecedeiras  que  viviron  na  casa  a  onde  foi  contraer matrimonio o avolo materno de Manuel, persoa da que parte a forma masculina.  

García Sánchez  foi cofundador do grupo de  teatro Ameicer, que dirixiu entre 1979 e 1991,  etapa  da  súa  vida  que,  segundo  confesa  na  presentación  da  recompilatoria Mareaxes  tapiegos  (1993),  “recordaré  siempre  con  singular  agrado,  como seguramente  lo  harán  la mayoría  de  los más  de  treinta  intérpretes  cuyos  nombres figuran al final de cada una de las once obras”.  

Exerceu  tamén  como  director  da  banda  La  Lira  de  Salave  e  como  animador  de diferentes grupos musicais. O seu labor cultural e a súa calidade humana ben merecían a condición de fillo predilecto outorgada polo Concello de Tapia de Casarego en 2006 e o  ser distinguido pola Asociación Cultural L’Arribada en 2009 co Premio Timón, pola traxectoria literaria de toda a súa vida. 

Aos tres sainetes que demos a coñecer no número 4 desta colección amecemos agora un novo título que, por diferentes razóns, permaneceu inédito no “caixón” e que agora recupera o autor para darlle a versión definitiva. “El Galano” segue sorprendéndonos con ese daqué que o caracteriza, un humor que consegue partindo de situacións cotiás e con prototipos cos que facilmente conecta o espectador ou o lector. 

Aproveito  a  oportunidade  para  deixar  aquí  constancia  do  meu  agradecemento  a Manolo, que me honra desde hai décadas coa súa amizade, por outorgarme agora o privilexio de divulgar a súa obra a través destes modestos fascículos. 

X. B. G. Novembro de 2014 

 

 

Page 4: MANOLO GALANO: Un médico al xeito

4

                             

 

 

Debuxo  de  García  Sánchez  para  a  primeira  edición  da  comedia  Dous  páxaros  d’un  tiro, estreada no Cine Edén de Tapia o 13 de xullo de 1982. 

 

Page 5: MANOLO GALANO: Un médico al xeito

5

 

 

 

 

      

 

 

 

 

 

 

 

 

UN  MÉDICO AL XEITO (Sainete breve) 

Manuel García‐Galano 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Page 6: MANOLO GALANO: Un médico al xeito

6

 

 

 

 

  

PERSONAJES 

 

MÉDICO:  Chico  joven,  de  buen  carácter,  que  se  está  iniciando  en  el  ejercicio  de  la 

profesión, y trata de esmerarse en la atención a los pacientes. Viste la tradicional bata 

blanca. 

ALONSO:  Paisano  de  pueblo,  más  cerca  de  los  sesenta  que  de  los  cincuenta, 

campechano pero  con  cierta  zorrería. Viste  traje dominguero,  sin  corbata. Al hablar, 

mezcla a veces el castellano y nuestra “fala”. 

SINFOROSA: Mujer de cualquier aldea del occidente asturiano. Tiene sesenta y tantos 

años, muy desenvuelta. Viste normalmente, pero sin ningún modernismo. 

 

 

ESCENARIO 

 

Despacho de la consulta de un médico. Hacia el centro de la escena, la mesa (colocada 

de  forma  ladeada para que el paciente pueda mostrar, al menos, buena parte de su 

cara). A ambos lados, dos sillas, una para el médico y otra para el paciente. Carteles de 

temas de salud en las paredes para ambientar la escena. Un teléfono y todo aquello de 

que se disponga para dar  la sensación de consulta. Los actores, aunque han de estar 

uno frente a otro, procurarán no ocultar su cara al público más de lo necesario. 

 

 

 

 

 

  

 

Page 7: MANOLO GALANO: Un médico al xeito

7

 

 

PACIENTE I 

 

Al abrirse  el  telón,  el médico,  con un papel  en  la mano,  se dirige a  la 

puerta, la abre y, en alta voz, llama...  

MÉDICO  ¡Alonso Martínez Monteserín!  (Inicia  la  vuelta hacia  su mesa, a  la  vez 

que entra Alonso). 

ALONSO  ¡Buenos días! 

MÉDICO  Buenos días. Siéntese, Alonso,  siéntese.  (Se  sientan ambos  con  calma) 

Dígame, ¿qué le trae a la consulta? 

ALONSO  Pos verá usté, veño... veño por el asunto da memoria. 

MÉDICO  ¿De la memoria, dice Vd.? ¿Qué pasa, nota que pierde memoria? 

ALONSO  Pos... sí, ando un pouco desmemoriado fai tempo, sí, y como ta habendo 

tantas enfermedades que empezan por ei... Fálase tanto del alzheimer, y 

esas cousas... pos... 

MÉDICO  Pero, vamos a ver... ¿Eso es algo reciente? ¿Hace mucho que empezó a 

notar la pérdida de memoria? 

ALONSO  Pos... xa ye fai unha temporadía, sí, unha búa temporadía. 

MÉDICO  Escuche, ¿y qué es  lo que se  le olvida? ¿Algo cercano? ¿Algo reciente? 

¿Algo pasado? (Haciendo pequeñas pausas entre cada pregunta) Dígame 

algo concreto... ¿O tampoco se acuerda? 

ALONSO  Acordo, acordo, sí; inda ayer, por telo máis cerca, anduven dando voltas 

porque  nun me  acordaba  del  nombre  del  defensa  izquierdo  del  Real 

Madrid, ¡mire! 

MÉDICO  (Sonriendo) ¿¡Hombre, no me diga que se sabe Vd.  todos  los nombres 

de los jugadores del Real Madrid!? 

ALONSO  Sí, sí los sé; y del Barcelona... y del Spórting... ¡Soiye mui aficionado! 

MÉDICO  ¡Vaya, vaya! Así que se preocupa Vd. porque no se acordaba del nombre 

de un jugador de fútbol. 

Page 8: MANOLO GALANO: Un médico al xeito

8

ALONSO  Bueno,  y  también  de  máis  cousas,  ¡eh!,  nun  pense.  El  outro  día, 

vénseme agora á memoria que nun me acordéi de comprar el periódico 

hasta aló á tardía. 

MÉDICO  (Que empiezan a chocarle  las explicaciones) Vamos a ver, Alonso... ¿Se 

acuerda Vd. del día que se casó? 

ALONSO  ¡Si, ho! ¡Nun me vou a acordar! Caséime el día de San Bartolo, vai a fer 

treinta y dous anos; ¡y había festa en Piñeira, mire! 

MÉDICO  Otra pregunta, Alonso... ¿Qué día nació Vd.? 

ALONSO  El 24 de Mayo de mil novecientos corenta y cuatro. 

MÉDICO  Y si le pregunto a Vd. qué posición tienen las agujas de un reloj cuando 

marca las doce menos cuarto, ¿sabría decírmelo? 

ALONSO  Penso que sí... A ver, a pequena pra riba y  la grande prá esquerda.  (Lo 

escenifica con los brazos como si dibujara en el aire). 

MÉDICO  Bueno,  Alonso;  creo  que  el  problema  de  su  memoria  no  tiene  que 

preocuparle de momento,  si  sólo es  lo que me comenta. Lo que  tiene 

Vd. son... pues... pequeños olvidos, que no se pueden confundir con  la 

pérdida de memoria; esos los tiene todo el mundo. De todas formas, la 

memoria, o se usa o se pierde; así que conviene ejercitarla. 

ALONSO  Bueno,  ¡yo  hago  todos  os  días  el  crucigrama  del  periódico!  ¿Qué  ye 

pinta? 

MÉDICO  Me parece muy bien. Eso está bien, mire. 

ALONSO  ¡Sí, pero ás veces nun soi quen a acabalo! 

MÉDICO  No  importa,  siga  haciéndolo,  siga  haciéndolo;  aunque  su  pérdida  de 

memoria, de momento, ya le digo, no es para que Vd. esté preocupado. 

Si todos sus males son  los de  la memoria... pienso que puede estar Vd. 

tranquilo. ¿Tiene Vd. algún otro problema? 

ALONSO  (Como  costándole,  se  rasca  la  cabeza)  Pois...  mire,  sí.  Tengo  otro 

problema...  que me  amola  inda máis  qu’el  de  la memoria, mire  usté. 

Peró..., claro, pode que me diga Vd. que vaya a outro sitio a contalo. 

MÉDICO  ¿A  otro  sitio,  dice?  Pues  sí  que  está  Vd.  enigmático.  ¡Si  yo  puedo 

ayudarle...! (Transición en el tono, como pareciéndole que Alonso oculta 

Page 9: MANOLO GALANO: Un médico al xeito

9

algo) Porque... no sé por qué me parece que Vd. no vino aquí a quejarse 

sólo de la memoria. 

ALONSO  (Sincerándose)  Pues…  mire  usté,  non.  La  verdá  es  que  teño  outros 

problemas  –como  decimos  aquí–  enrestrados,  pero  el  que  más  me 

amola...  ¡Vou  deciryo...!  ¡É  que  cada  dous  por  tres  encórnome  con  a 

muyer!  

MÉDICO  (Que muestra cierta sorpresa) ¿Qué se encorna, dice? ¿Quiere decir que 

discuten, que se pelean? 

ALONSO  ¡Eso  mismo!  Y  si  tiene  úa  pouca  de  pacencia,  cuentoyo  enseguidía, 

porque...  ¡pode Vd.  tener daqué que opinar neste pleito, pode que sí! 

(Animándose) ¡Y en busca de eso veño, mire! 

MÉDICO  ¡Bueno,  bueno!  Cada  vez  lo  entiendo menos.  Pero  cuénteme,  ande, 

cuénteme sin reparos; a ver si es verdad que yo puedo hacer algo por 

Vd. 

ALONSO  Pois… xa verá, don Cipriano... La mía muyer y yo parecemos el que pode 

chamárseye un matrimonio ben avenido; ben avenido… das portas pra 

fóra... ¿Entende Vd.?  ¡Y el caso é que tampouco pode decirse que nos 

levemos  mal,  que  nun  nos  levamos  mal,  mire  usté!  ¡Peró…  es  que 

sempre andamos al tira y afroxa! Y cada pouco, ¡qué cada pouco..., cada 

bocadín, nos encornamos y tenemos unhas agarradas...! 

MÉDICO  ¿Y por qué, Alonso? ¿Por qué discuten...? ¿Por qué se pelean...? 

ALONSO  Pos mire... Pode decirse que por nada. ¡Por nada, esa é a costión! Pero 

empezamos  tu  me  la  das  y  yo  te  la  vuelvo...  ¡Y  amañamos  cada 

rebambaramba...!  (Gesto  con  los brazos) Y es que  vamos  a  cual berre 

máis,  porque  é  verdá  que  yo  teré  culpa,  nun  lo  nego,  peró  ela...  ela 

tamén ye é fiya de súa madre, y tampouco me pasa unha, dígoyo eu. 

MÉDICO  ¿Y por qué tenía que pasarle una, Alonso? No le entiendo. 

ALONSO  (Muy discriptivo y gesticulante) Verá, quero decir que condo a min me 

dá el  retento, ou  sía, el calentón –porque é verdad que cuase  sempre 

me  dá  a min primeiro–,  si  ela me  asosegara,  si  ela me  axudara  y me 

contuvera… Si tuvera un daqué de pacencia comigo… Peró non; inda me 

berra máis y me trata a la baqueta... (En alta voz) “¡Teis qu’ir al médico!” 

“¡El tou problema é de médico!” Y despós ta dous días sin falarme, pra 

más amolar; porque ela... tamén é fiya de súa madre, ¡eh! Digoyo eu... 

¡É d’armas tomar! ¡Ai sí! 

Page 10: MANOLO GALANO: Un médico al xeito

10

MÉDICO  Vamos a ver, Alonso. ¿Viven Vds. solos los dos? ¿Tienen algún problema 

común que pueda ser la raíz de esas peleas? 

ALONSO  Pos non, non; esa, esa é a costión. Mire, eu tou prejubilado, y problemas 

de  cuartos,  que  son  ás  veces  a madre  del  cordeiro,  nun  los  temos, 

gracias a Dios. Y vivimos solos, sí; nun tuvemos familia, eso é lo pior. 

MÉDICO  Escuche... Aparte de cuando le da a Vd. “el calentón” que, según dice, es 

el  motivo  de  las  discusiones,  ¿su  vida  en  familia  es  normal?  ¿Se 

comunican Vds.? ¿Se cuentan sus cosas? ¿O anda cada uno por su lado? 

(Hacer breves pausas entre las preguntas, no soltarlas de chorro). 

ALONSO   ¡Home...! Chistes é verdá que nun nos contamos... (Breve pausa) ¡Pero 

tampouco nos levamos mal, nun pense! Claro que as cousas xa nun son 

como condo éramos mozos; peró, de todos os xeitos... si nun fora por as 

agarradas... 

MÉDICO  (En tono amistoso) Pues mire, Alonso, pienso que a ambos les interesa, 

al menos,  tener  la  fiesta  en paz. Ya no  son ustedes unos  chiquillos,  y 

para eso pienso también que tienen que sentarse  los dos y decidirse a 

hablar el uno con el otro, ¡sin acusarse mutuamente, eh!, con voluntad 

de  solucionar  las  cosas,  y  decidir  cómo  deben  comportarse  para 

conseguir  que  su  convivencia  sea,  ya  digo,  al  menos,  ¡al  menos!, 

pacífica. Si no, van Vds. por mal camino; y eso es malo para  los dos. Es 

todo lo que yo puedo decirle. 

ALONSO  (Meditando) Sí, pode que teña usté razón. Que la ten, como non, eu ben 

lo sei, peró... ¿Quén ye pon el cascabel al gato? Ou sía…, la gata. 

MÉDICO  Veo que no tiene Vd. ganas de poner mucho de su parte. 

ALONSO  Pois mire, ¡qué quer que ye diga...! Reconozo que me vai a costar caro, 

sí señor; porque testarudo sí que é verdá que lo soy, sí.  

MÉDICO  Pues la testarudez, en este caso, tiene que aparcarla, Alonso. 

ALONSO  (Como dudando de que sea capaz) Sí, claro; claro que tiene usté toda a 

razón. Pero... nun sei, nun sei... Ademáis...  (Se  rasca  la cabeza) Verá... 

Hai outra cousa que me preocupa y que nun ye dixen inda. 

MÉDICO  ¿¡Otra cosa!? ¿¡Todavía otra cosa!? 

ALONSO  Sí, otra cosa. (Carraspea y hace breves pausas en cada frase. Se le nota 

nervioso.  Incluso se puede  levantar de  la silla) Verá... Es que  fai tempo 

Page 11: MANOLO GALANO: Un médico al xeito

11

que me topo... como raro, ¿sabe usté?   Parezme como si nun  fora eu, 

que  no  soi  el  mismo  de  sempre,  vaya.  Outras  veces  póñome 

enfurruñado... Y pra fóra nun se nota, penso eu; porque é úa cousa que 

vai  por  dentro,  pero  eu  sí  que  lo  noto.  Es...  como  si  me  houbera 

cambiado  algo  el  carácter,  vaya.  El  caso  é  que  nun  podo  esplicaryo 

miyor.  ¡Y  nun  sei  por  qué  me  pasa  esto!  Mire,  teño  un  vecín  de 

confianza al que cuento estas, chamemos,  intimidades y dizme... –¡qué 

cosas ten el mi vecín!–  ¿A que nun sabe el que me dice? 

MÉDICO  Pues no, claro. 

ALONSO  ¡Pos dizme que  los homes  tamén  temos a nosa menopausia! ¿Qué ye 

parece?  ¡Peró  como é un  coñón... nun podo acabar de  creyo! Y mire, 

vou  a  deciryo  sin  máis  reviravoltas,  aunque  tardéi...  (Con  cierta 

vehemencia)  ¡Quería  que me  sacase  usté  de  dudas!  ¡Quería  que me 

dixese usté si é verdá eso de que os homes tamén podemos ter a nosa 

menopausia! 

MÉDICO  (Sonriendo) Pues no  le engañó  su vecino, no  le engañó; aunque no es 

como en el caso de las mujeres... 

ALONSO  (Cortándolo  y  poniéndose  en  pie)  ¡Arre,  coño!  ¡Resulta  que  va  a  ser 

verdá!  ¡¡Así  que menopausia!!  ¡Pos  tamos  amañados,  xura  diez!  ¡Me 

cago  en...!  Perdone,  perdone...  (Se  sienta)  Escuite...  Peró  a  nosoutros 

nun se nos retira nada, ¿ou qué? 

MÉDICO  No, hombre, no; no se nos retira nada que se vea. El proceso es distinto 

al de  la mujer, pero  también hay problemas hormonales por el medio 

que,  aunque  no  siempre,  pueden  influir,  y  de  hecho  influyen,  en  el 

ánimo..., en el carácter de la persona, vaya.  

ALONSO  ¡Anda,  coño!  Perdone  por  el  taco. O  sía,  que,  falando  en  plata...  ¡eo 

ando con a menopausia! 

MÉDICO  No se llama menopausia. 

ALONSO  Xa  lo  sei,  xa  lo  sei...  (Se  pone  en  pie  de  nuevo  y  saca  un  papelín  del 

bolsillo) Se llama... (Mirando al médico) Díxomo el meu vecín y apuntéilo 

neste  papelín...  Chámase…  chámase  (leyendo)  an‐dro‐pau‐sia;  eso, 

andropausia. ¡Chupa que che morre! ¿É así ou non? (Se sienta). 

MÉDICO  ¡Veo que su vecino está muy enterado! 

Page 12: MANOLO GALANO: Un médico al xeito

12

ALONSO  ¡¡Uf...!! ¡Enteradísimo! Ten libros na casa, y ten internet... ¡y todo! ¡Sabe 

la tira! Escuite, don Cipriano, pos sí que me amolóu usté... Y eso... ¿tiene 

arreglo, ho? 

MÉDICO  Eso, Alonso, es una  consecuencia de  la edad, es un proceso que  llega 

con los años, pero no creo que deba Vd. preocuparse. No tiene por qué 

obsesionarse con ese pensamiento, estese  tranquilo. De  todas  formas, 

le voy a recetar unas cápsulas que puede que  le ayuden  también para 

recuperar  la paz familiar, que es  lo que creo que debe Vd. de tratar de 

conseguir.  Lo  demás,  como  dice  el  Evangelio,  vendrá  por  añadidura. 

(Escribe) Tome... (Le da la receta. Alonso la recoge y se levanta. También 

lo hace el médico). 

ALONSO  A  ver...,  a  ver  si me  fain  daqué  as  pastillas;  peró...  ¡qué  quer  que  ye 

diga...! Penso que esto é cousa da veyez; peró, síalo ou non, amólayeme 

ben. 

MÉDICO  ¡No, hombre, no! ¡Vaya Vd. tranquilo, que aún está lejos de la vejez! 

ALONSO  (Haciendo un gesto de duda con la cabeza. Se levanta y también lo hace 

el médico)  Nun  lo  sei,  nun  lo  sei;  pero...,  así  y  todo,  quero  darye  as 

gracias  por  a  pacencia  que  tuvo  comigo,  ¿eh?  ¡Y  por  os  conseyos,  sí, 

señor, por os conseyos! (Alonso da la vuelta y camina hacia la puerta). 

MÉDICO  No  hay  de  qué,  Alonso,  no  hay  de  qué.  (Cuando  Alonso  ya  enfila  la 

puerta) ¡A ver...! ¿Cómo se llama el defensa izquierdo del Real Madrid? 

ALONSO  (Que  se  vuelve muy  sonriente) Chocóuye, ¿eh? ¿Y quén  sabe  cómo  se 

llama  el  defensa  izquierdo  del Madrid?  Desde  que marchóu  Roberto 

Carlos...,  tan axina xoga Marcelo..., como Torres..., como un argentino 

que ten un nombre enrevesado... 

MÉDICO  Y se quejaba Vd. de la memoria, ¿eh? ¡Ande, ande...! ¡Adiós, Alonso! 

ALONSO  (Ya saliendo) ¡Adiós, don Cipriano! 

Antes de que se siente, suena el teléfono, el médico lo toma y lo atiende 

dando pequeños pasos por la sala.    

MÉDICO  ¡Sí, diga! (......) ¡Hombre, Paquín, ¿qué tal? (......) Sí, hombre, sí, todo va 

bien; no os preocupéis. (......) Mamá me  llama todos  los días, y  la noto 

algo tensa; no acaba de creer que yo esté preparado para navegar solo. 

(......) Has de decirle que se tranquilice, que me defiendo perfectamente. 

(......)   Ya, ya  lo sé  (......) Sí, estoy  terminando  la consulta y, por cierto, 

Page 13: MANOLO GALANO: Un médico al xeito

13

acaba  de  salir  un  paciente  que  hasta  me  planteó  sus  problemas 

matrimoniales.  ¿Qué  te  parece?  (......)  Pues  como  te  lo  cuento.  (......) 

¡Hala,  hoy  tengo  guardia,  pero  el  domingo  nos  vemos,  ¿eh?  (......)  Sí, 

¡adiós, Paquín, un abrazo! 

 

PACIENTE II 

El médico coge la lista y se dirige a la puerta y, en alta voz, llama…   

MÉDICO  ¡Sinforosa  Pérez  del  Trobo!  (Inicia  la  vuelta,  a  la  vez  que  entra 

Sinforosa). 

SINFOROSA  (Muy sonriente) ¡Buenos días! 

MÉDICO  (Volviéndose)  Buenos  días,  Sinforosa.  (Se  va  hacia  su  silla)  Siéntese, 

Sinforosa, siéntese... 

SINFOROSA  Muitas gracias.  (Se sienta) ¿Usté é el médico novo que ta nel canto de 

Don Servando, nu’é, verdá? 

MÉDICO  El mismo, sí, señora, estoy solamente hasta que D. Servando termine las 

vacaciones. 

SINFOROSA  ¡Bueno, bueno! Díxomo úa vecía que  topéi na porta. É ben novín usté 

pra ser xa médico. ¡Acabóu ben axina os estudios, jura diez! ¡Parece usté 

un  rapacín  talmente!  (Breve pausa mientras  se acomoda  y pone  en  el 

regazo el bolso) ¡Debéu estudiar a todo meter! ¡Con tanto que tein que 

saber os médicos de enfermedades..., de melecías..., de tanta cousa... 

MÉDICO  (Sonriendo)  ¿Qué...?  ¿Tiene  miedo  a  que  no  esté  preparado  para 

atenderla bien? 

SINFOROSA  (Enseguida) ¡Ai, non, señor, non! É un xeito de falar meu; como soi eu 

así esfaragayada... Peró nun me faga caso, nun me faga caso que a veyo 

lougo se chega,  jura diez. A todo eso... ¿Usté enténdeme...? Porque eu 

con el castellano nun ye m’amaño miga ben, ¡qué quer que ye diga! 

MÉDICO  No  se  preocupe,  que  la  entiendo  perfectamente.  Mi  madre  fue  de 

Viavélez, y yo conozco bien estas tierras. Pero dígame qué es  lo que  la 

trae  a  Vd.  a  la  consulta;  porque  a  algo  vendrá,  digo  yo, más  que  a 

decirme que debí ser buen estudiante. 

Page 14: MANOLO GALANO: Un médico al xeito

14

SINFOROSA  Veño,  veño...  Anque  ben  sabe  Dios  el  caro  que me  costóu.  ¡Nun  ye 

quero  decir!  Tuvo  qu’apuxarme  el  home,  qu’é  un  bendito,  déixeme 

deciryo, y nun lo digo por chufalo. ¡Xa leva peliando comigo un montón 

de tempo... y non, nun m’atrevía a vir. Si nun fora el home..., pos hasta 

nun viría, mire usté, hasta nun viría. 

MÉDICO  (Amablemente) ¿Y por qué, Sinforosa? ¿Por qué  le costó  tanto  trabajo 

venir? 

SINFOROSA  ¿Quer que ye diga a verdá? 

MÉDICO  Pues sí, dígamelo, a ver si yo puedo ayudarle a que se le pase el miedo. 

SINFOROSA  Pos mire, vou deciryo...  ¡Por vergonza! Nun mo vai a creer. Pero mire, 

cayéume usté ben, a pesar de  ser novín como é y  todo. Y xa  tou más 

animada, porque é usté un rapaz simpático, sí, señor, caime ben. 

MÉDICO  Bueno, pues ya tengo algo a favor para que se decida a contarme lo que 

le pasa. A ver, ande... 

SINFOROSA  Pos vou contaryo, mire usté, vou deciryo. (Pequeña pausa) Anque... inda 

me dá búa vergonza, ¿pode crermo? 

MÉDICO  ¿Vergüenza? ¿Por qué, Sinforosa? ¿Por qué le da vergüenza? 

SINFOROSA  Pos...  porque  sí,  mire;  porque  estas  cousas...  ás  muyeres  d’aldea 

entradas  en  anos  como  eu...  dános  un  daqué  ter  que  contalas  a  un 

home, ¿enténdeme? 

MÉDICO  Pienso que  la voy entendiendo, pienso que  la voy entendiendo. Seguro 

que se trata de algo relacionado con las partes íntimas de su cuerpo; ¿a 

que sí? 

SINFOROSA  (Apuntando con el dedo) ¡Ve como acertóu! Pos sí, señor, por ei ye vai a 

cousa... É usté listo. Dáyo ben a cara, ¡vive Dios! 

MÉDICO  Pues no se apure, ande, y cuénteme; no tenga Vd. reparos. Mire...,  los 

médicos  somos  como  los  confesores,  no  nos  asustamos  de  nada,  ¡de 

nada!  Ya  estamos  de  vuelta  de  todo  en  cuanto  a  eso  que  a  usté  le 

preocupa contar. A ver, Sinforosa, dígame... 

SINFOROSA  (Como avergonzada) Pos verá... ¡Váiseme el pis! 

MÉDICO  ¡Vaya, mujer...! ¿Y eso era todo lo que no se atrevía a contar? 

Page 15: MANOLO GALANO: Un médico al xeito

15

SINFOROSA  ¿Y paréceye pouco? 

MÉDICO  Pero si eso le pasa a mucha gente, Sinforosa; sobre todo en mujeres de 

cierta edad es algo muy corriente. 

SINFOROSA  ¡Ai serálo! Peró condo ye pasa a úa... 

MÉDICO  Tranquilícese,  ande,  tranquilícese. A  ver...  ¿Se  le  va  el pis  al hacer un 

esfuerzo? 

SINFOROSA  ¿Al fer un esfuerzo, dice? 

MÉDICO  Sí, al levantar un peso, por ejemplo. 

SINFOROSA  Pois... non. Nun ye m’acordo ben. 

MÉDICO  Entonces... ¿se le va de vez en cuando? ¿Se le va sin darse cuenta? 

SINFOROSA  Pos máis ben sin darme cuenta, sí, señor. ¡Y dáme úas rabias...! ¡Si vira 

qué rabias me dá! 

MÉDICO  ¿Y qué es...? ¿Un poquito...? ¿Mucho...? 

SINFOROSA  Bueno, úas veces más y outras menos; nun é que sía muito, pero  inda, 

así  y  todo,  é  ben  abondo  pra  que m’amole  nun  sabe  cónto. Hai  que 

mudarse...  Hai  que  lavarse...  Bueno,  xa  sabe.  Poño  úas  forras,  como 

podo, peró..., qué quer que ye diga, ¡é úa puñeta! 

MÉDICO  Sí, sí, claro que es una lata, ya lo sé. 

SINFOROSA  Lata, non, é máis que lata, dígoyo eu. (Ya más confiada) ¿Y por qué pasa 

esto, don Cipriano? ¿Quer decirmo? 

MÉDICO  ¿Por qué pasa? Pues  verá... Usté  tiene un  grifo, o más de uno, en  su 

casa, ¿verdad? 

SINFOROSA  Sí, señor, sí;  teño  tres ou cuatro... Teño el del augadeiro... Teño el del 

baño... Teño... 

MÉDICO  Basta,  basta...  Y  seguro  que  a  veces  un  grifo  se  le  estropea  y  pierde 

agua, ¿o no? 

SINFOROSA  Pos sí, a miudo; ahora as cousas nun duran como antes, son úa engañifa 

ás veces. 

Page 16: MANOLO GALANO: Un médico al xeito

16

MÉDICO  (Muy afectuoso, despacio, y en  tono magistral) Pues verá... El aparato 

urinario viene a  ser  como un grifo que,  cuando  las gomas –que no  se 

llaman gomas, sino de otra manera– se van, digamos, deteriorando, no 

cierran bien la vejiga, ¿me entiende?, y la orina se escapa por la uretra.  

SINFOROSA  ¡Cata, cata...! ¿Y pos as muyeres tamén temos uretra? 

MÉDICO  También,  también,  pero  pequeña;  quiero  decir más  corta,  por  eso  se 

escapa más fácil el pis a las mujeres, ¿me entiende? 

SINFOROSA  ¡Claro  que  lo  entendo!  ¡Vaya...,  vaya..., mira  lo  que  tou  aprendendo! 

Gústame  usté  por  lo  ben  qu’esplica  as  cousas,  mire.  Peró...  el  grifo 

amáñase, é verdá, pero... ¿pode amañarse tamén lo meu, don Cipriano? 

Porque a min nun me irá a poñer úa arandela de goma, como ye poin al 

grifo, ¿ou qué? 

MÉDICO  No, mujer, no; no le vamos a poner ninguna arandela, estése tranquila. 

En cuanto a si se puede “amañar”, como Vd. dice, hay varias maneras de 

intentarlo. De momento vamos a empezar por la más sencilla... Le voy a 

recetar unas pastillinas... 

SINFOROSA  (Muy interesada) Entonces... ¿nun ten que mirarme, don Cipriano? 

MÉDICO  No, señora, no me hace falta; ya sé de lo que se trata. 

SINFOROSA  (Muy contenta) ¡Ai, cónto yo estimo! ¡Nun lo sabe usté ben! 

MÉDICO  ¿Ve...? ¿Ve qué pronto le pasó el susto? (Escribe rápidamente y le da la 

receta y le explica con pausa) Mire... Estos comprimidos los toma Vd. en 

desayuno, comida y cena hasta terminar la caja. Entonces, vuelve Vd. a 

pedir consulta, y como ya estará aquí D. Servando, el médico titular,  le 

dice  Vd.  si  las  pastillas  le  hicieron  efecto  o  no.  Y  don  Servando  o  le 

mandará al urólogo a Jarrio o  le dirá  lo que estime oportuno. Así que... 

vamos a esperar a ver el efecto que le hace el medicamento, ¿eh?  

SINFOROSA  (Que coge la receta y se levanta. También lo hace el médico) Pos muitas 

gracias, don Cipriano, muitas gracias... A verdá é que vía eu con medo y 

vou mui  contenta,  créamo;  pos  teño  fe  de  que me  ha  acertar  cuas 

pastillas.  ¡Y  condo  se  toman  as  cousas  con  fe... dígoye eu...!  (Inicia  la 

salida hacia la puerta). 

MÉDICO  (Siguiéndola) Vamos  a  ver,  vamos a  ver...;  a  veces, en estas  cosas, no 

basta  la fe.  (Se vuelve Sinforosa para escucharlo) Ya  le dije que esto es 

Page 17: MANOLO GALANO: Un médico al xeito

17

sólo  un  primer  paso;  luego,  a  lo mejor,  hay  que  dar  otros  algo más 

complicados. 

SINFOROSA  Escuite,  don  Cipriano,  nun  ye  pinte mal,  pero...  ¿nun me  podería  dar 

tamén usté outras pastillías pral meu home? 

MÉDICO  (Como sorprendido) ¿Para su marido, dice? Y para qué, Sinforosa. 

SINFOROSA  (Con  cierta  picardía)  Pos...  a  ver  si  espabila  un  pouco,  que  ta  algo 

apazguatado. 

MÉDICO  ¿Apazguatado, dice Vd.? 

SINFOROSA  Sí, píntame que ten pouca batería, ¡vaya! 

MÉDICO  (Sonriendo) No, no, para eso tiene que venir él. 

SINFOROSA  (Ya  saliendo)  Bueno,  pos mandaréiyo, mandaréiyo.  ¡Hala,  hasta  outro 

día, don Cipriano! 

MÉDICO  (Que  lleva  la  lista  en  la  mano)  ¡Adiós,  Sinforosa,  adiós!  (Y  llama...) 

¡Marcial Trelles Piñeirúa! ¿No está? ¿Hay alguien más para mi consulta? 

(Como no hay nadie  se da  la  vuelta y dirigiéndose al proscenio dice...) 

¡Cuando se lo cuente a mi madre...! 

            TELÓN 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Page 18: MANOLO GALANO: Un médico al xeito

18

Debuxo de García Sánchez para a primeira edición da comedia Cásasenos a nena, estreada no 

teatro Edén de Tapia o día 11 de xullo de 1985 polo grupo Ameicer. 

 

Page 19: MANOLO GALANO: Un médico al xeito

19

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Firma do autor nunha carta de 7 de febreiro de 1992. 

 

Page 20: MANOLO GALANO: Un médico al xeito

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

OS TEIXEDAIS