MA

NU

AL

P

R P

R

KTH

IMIN

E L

EG

JIS

LAC

ION

IT S

HQ

IPTA

R N

A

NG

LIS

HT

PR PRKTHIMIN ELEGJISLACIONIT SHQIPTAR N ANGLISHT

MANUAL

1manual

pr prkthimin e legjislacionit shqiptar n gjuhn angleze n kuadr t integrimit t republiks s

shqipris n bashkimin europian

REPUBLIKA E SHQIPRISMINISTRIA E INTEGRIMIT EUROPIAN

TIRAN, 2011

2Botim i: Ministris s Integrimit Europian

Ky botim u mbshtet nga: Projekti: Support to the Albanian Ministry of European Integration (SMEI II).

Ky projekt financohet nga Bashkimi Europian (IPA 2008) dhe Qeveria Gjermane dhe zbatohet nga Bashkpunimi Ndrkombtar Gjerman (GIZ).

Prgatitur nga: Ilir Bai

Blerina Raa

Bashkpunuan:Maksim Sinemati, Pranvera Xhelo, Viktor Gumi, Denata Mesi, Sonila Meksi, Rudina Vuksani

Rishikimi gjuhsor:Dhurata Agalli

Paraqitja Grafike:Erald Lamja

Shtypi:Shtypshkronja Kumi

Ky botim sht mundsuar me mbshtetjen e Bashkimit Europian dhe Qeveris Gjermane. Prmbajtja e ktij botimi sht prgjegjsi e vetme e projektit Support to the Albanian Ministry of European Integration (SMEI II) dhe n asnj mnyre nuk mund t interpretohet si opinion i Bashkimit Europian.

This publication has been produced with the assistance of the European Union and the German Government. The contents of this publication are the sole responsibility of the project Support to the Albanian Ministry of European Integration (SMEI II) and can in no way be taken to reflect the views of the European Union.

3Prmbajtja:

I. PRKTHIMI I RREGULLAVE JURIDIKE PR ATA Q NUK JAN JURIST ...............................5

1. HYrjE ................................................................................................................................7

2. PaSQYr E SHKUrtr E SIStEmIt jUrIDIK t rEPUbLIKS S SHQIPrIS .............9

2.1 aKtEt NDrKOmbtarE .............................................................................................9

2.2 PrOCEDUra E mIratImIt t LIGjEVE t PrOPOZUara NGa KSHILLI I mINIStraVE ......................................................................................11

2.3 StrUKtUra E LIGjIt ..................................................................................................12

3. Far PrCaKtOjN DISPOZItat jUrIDIKE? ...........................................................14

3.1 DISPOZItat Q UrDHrOjN (COmmaNDS) ..........................................................14

3.2 DISPOZItat Q NDaLOjN (PrOHIbItIONS) ...........................................................16

3.3 DISPOZItat Q LEjOjN DHE aUtOrIZOjN (PErmISSIONS, aUtHOrIZatIONS) ..........................................................................17

3.4 PrCaKtImI I DISa tE DrEjtaVE .............................................................................18

3.5 SHPrEHja E PrKUFIZImEVE ....................................................................................19

3.6 DISPOZItat Q SHPjEGOjN, PrSHKrUajN OSE KONStatOjN ....................19

II. SHEMBUJ AKTESH SHQIPTARE T PRKTHYERA N GJUHN ANGLEZE .........................21

III. FJALORT ..........................................................................................................................39

1. tErmat Q KaN LIDHjE mE PUSHtEtIN PUbLIK ....................................................41

1.1 mINIStrIt ..................................................................................................................41

1.2 NDarja aDmINIStratIVO-tErrItOrIaLE E NjSIVE t QEVErISjES VENDOrE N rEPUbLIKN E SHQIPrIS ...........................................41

1.3 VENDEt E PUNS, FUNKSIONEt DHE NjSIt OrGaNIZatIVE N OrGaNEt E aDmINIStratS SHtEtrOrE ........................................................42

1.4 INStItUCIONEt PUbLIKE ............................................................................................43

2. tErma Q KaN LIDHjE mE LEGjISLaCIONIN ...........................................................45

3. SHPrEHjE DHE FOrmULImE jUrIDIKE .......................................................................47

4. tErmat QE KaNE LIDHjE mE bISEDImEt PEr aNEtarESIm NE baSHKImIN EUrOPIaN .................................................................................................57

IV. ENGLISH STYLE GUIDE FOR ALBANIAN LEGISLATION .....................................................61

1. SPELLING ........................................................................................................................63

1.1 CONVENtIONS ............................................................................................................63

1.2 CaPItaLISatION .........................................................................................................64

1.3 HYPHENS aND COmPOUND WOrDS ........................................................................67

42. PUNCtUatION ..............................................................................................................69

2.1 FULL StOP ...................................................................................................................69

2.2 COLON ..........................................................................................................................70

2.3 COmma ........................................................................................................................70

2.4 braCKEtS ....................................................................................................................71

2.5 DaSH VS. HYPHEN .......................................................................................................71

2.6 QUOtatION marKS ....................................................................................................71

2.7 aPOStrOPHE ..............................................................................................................71

2.8 tHE ObLIQUE or SOLDIUS ..........................................................................................72

3. ItaLICS ............................................................................................................................72

4. NUmbErS .......................................................................................................................72

4.1. NUmbErS WrIttEN OUt ...........................................................................................72

4.2 FraCtIONS ..................................................................................................................75

4.3. INCLUSIVE NUmbErS ..................................................................................................75

4.4. rOmaN NUmEraLS ....................................................................................................76

4.5. DatES ...........................................................................................................................76

4.6. tImE ..............................................................................................................................76

5. abbrEVIatIONS, aCrONYmS aND SYmbOLS ...........................................................76

5.1 abbrEVIatIONS aND aCrONYmS ............................................................................76

5.2 matHEmatICaL SYmbOLS ........................................................................................78

5.3 SCIENtIFIC SYmbOLS aND UNItS OF mEaSUrEmENt ...........................................78

6. PErSONaL NamES aND tItLES ...................................................................................79

7. GENDEr NEUtraL LaNGUaGE ....................................................................................80

8. GEOGraPHICaL NamES ...............................................................................................80

9. SCIENtIFIC NamES ........................................................................................................82

10. LIStS aND tabLES .........................................................................................................83

11. FOOtNOtES aND ENDNOtES ......................................................................................83

12. DIaGramS .....................................................................................................................83

13. VErbS .............................................................................................................................83

13.1 SPELLING .....................................................................................................................83

13.2 aGrEEmENt ................................................................................................................84

5PrKtHImI I rrEGULLaVE jUrIDIKEPr ata Q NUK jaN jUrISt

6

71. HYRJE

Ky manual sht hartuar pr ata q merren me prkthimin e normativave juridike nga gjuha shqipe n at

angleze. Duke qen se shumica drrmuese e ktyre personave nuk jan jurist, duhet t vihen n dukje veantit

kryesore q i dallojn normat juridike nga tekstet e tjera. N radh t par, prkthyesit duhet t ken parasysh se

tekstet q krkojn t prkthejn n gjuhn angleze jan norma juridike t Republiks s Shqipris t cilat kan

fuqi ligjore. Vet teksti i prkthyer i ktyre normave nuk ka fuqi ligjore, por vetm qllim informues, pra, me fjal t

tjera, prkthimi i tyre synon ti njoh lexuesit e huaj me sistemin juridik shqiptar. Duke pasur parasysh rndsin e

tyre, prkthimet duhet t jen t sakta si nga ana gjuhsore, ashtu dhe nga ana juridike. Q prkthyesi ta kuptoj dhe

ta prkthej mir tekstin burimor, sht e nevojshme q ai t zotroj, t paktn, njohurit baz pr sistemin juridik

shqiptar, pr llojet e akteve juridike dhe funksionet e pjesve t veanta t tyre, n mnyr q t transmetoj qart dhe

sakt prmbajtjen juridike n gjuhn angleze.

Manuali synon t shrbej si nj instrument prkthimi q t ndihmoj prkthyesit pr prfitimin e njohurive

baz, t nevojshme pr nj pun t suksesshme. N t ka nj numr t madh udhzimesh dhe shembujsh praktik t

modeleve t prkthimit t disa dispozitave standarde q ua lehtsojn punn prkthyesve dhe mundsojn unifikimin e

stilit gjat prkthimit t normave juridike shqiptare n gjuhn angleze. N kt tekst t shkurtr nuk sht e mundur dhe

as nuk synohet t prmenden t gjitha problemet q lindin gjat prkthimit t normativave juridike. Gjithashtu, fjalori

prmban vetm nj numr t vogl termash juridike shqip dhe termash t barasvlershm me kto t fundit n gjuhn

angleze. Termat e barasvlershm n gjuhn angleze nuk konsiderohen zyrtare, por jan dhn me synimin pr t unifikuar

prdorimin e tyre n tekstet e prkthyera nga prkthyes t ndryshm.

Prkthyesi duhet t bj nj prkthim besnik, duke pasur parasysh, n t njjtn koh, llojin dhe qllimin e

rregullit juridik q prkthen. Parimi i besnikris n prkthimet me karakter juridik sot ndryshon trsisht nga ai q

zbatohej n t kaluarn, kur prkthyesi kishte si detyr t transmetonte me rigorozitet do fjal t tekstit burimor, madje

edhe sintaksn. Kurse tani mbizotron mendimi se prkthimi duhet ti qndroj besnik prmbajtjes s tekstit burimor,

megjithse prkthyesi ka njfar lirie pr t krijuar nj tekst t ri n frymn e gjuhs angleze. Sidoqoft, liria e prkthyesit

sht gjithnj e kufizuar: ai, n radh t par, duhet ti prmbahet n mnyr rigoroze forms s tekstit burimor dhe t

prpiqet q, n prputhje me modelet e prkthimit q jepen n kt manual, t prdor formulat standarde, pra ato t

terminologjis t barasvlershme angleze, t sugjeruar pr titujt juridik, shkurtimet, institucionet etj. n gjuhn shqipe.

Njtrajtshmria n prkthimin e termave sht nj kusht i domosdoshm n t gjitha prkthimet, sepse do njri prej tyre

(termave) sht pjes e t gjith sistemit juridik shqiptar. N kto kushte, zgjedhja e termave t barasvlershm anglez

nuk sht e lir. N qoft se nj term i barasvlershm n gjuhn angleze sht prcaktuar tashm pr nj term, pra pr nj

nocion, t caktuar shqiptar, ather ai duhet t prdoret n t gjitha prkthimet n prputhje me rregullin: nj term do t

thot nj nocion, n qoft se kjo sht e mundur. Nga kjo del se n prkthimet e normave juridike nuk duhet t prdoren

sinonimet. Pr hir t njjsis, prkthyesi sht i detyruar t prdor termin zyrtar, megjithse mund t mos jet dakord me

t.1 Kur nuk ka nj term zyrtar dhe as nj propozim t till, ather prparsi kan termat angleze neutrale. Sigurisht, duhet

t shmangen termat juridike angleze t karakterit teknik, me qllim q te lexuesi i huaj t mos krijohet konfuzion kur bhet

fjal pr nocione t njjta n legjislacionin anglo-amerikan. Lexuesi duhet ta ket gjithnj t qart se termat angleze t

prkthyera duhet t interpretohen mbi bazn e nocioneve t sistemit juridik shqiptar. Termat shqipe, n prgjithsi, mund

t prkthehen fjal pr fjal, nse kuptimi i tyre sht i qart n kontekst dhe nse termi prkats anglez nuk ka kuptim

tjetr teknik n legjislacionin anglo-amerikan. Por, n praktik shpesh krijohet keqkuptim, kur prkthyesi prkthen fjal pr

fjal, duke mos e ditur q ekziston termi teknik prkats n gjuhn angleze.2 Pr kt qllim, vlen t theksohet se prkthyesi

1 Nj shembull i mir sht Ligji nr. 9879, dat 21.02.2008 "Pr Titujt". N kt ligj, termi letra me vler sht zvendsuar me termin tituj. Sigurisht, n nj rast t till, prkthyesi nuk mund ta prkthej fjaln titull n title", por securities.

2 Pr shembull, shoqri tregtare nuk prkthehet n commercial society apo trade society por, thjesht, n company. Ose, konta-biliteti mbi bazn e t drejtave dhe detyrimeve t konstatuara prkthehet n anglisht me termin accrual accounting.

8e ka pr detyr t konsultohet me materialet ndihmse t prcaktuara nga Drejtoria e Prkthimit t Legjislacionit pran

Ministris s Integrimit Europian dhe, n munges t sugjerimeve q duhet t jepnin kta fjalor, me specialist t fushs

prkatse t cilt kan njohuri t mjaftueshme t gjuhs angleze.

sht shum e rndsishme q prkthyesi t ket prvoj, me qllim q, n mnyr t pavarur, t mund

t vlersoj se kur, ku dhe n far mase prkthimi mund t jet i lir dhe, n t njjtn koh, t transmetoj

me besnikri prmbajtjen e tekstit shqip. N ndryshim nga dispozitat e prgjithshme, kalimtare dhe prmbyllse

q prsriten shpesh dhe kshtu n shumicn e tyre jan tipike, dispozitat m t rndsishme t legjislacionit

prmbajn urdhra, ndalime, lejime dhe autorizime juridike q nuk jan t zakonshme. Duke qen se do sistem

juridik ka traditn e vet t tekniks legjislative dhe mnyrn e vet t shprehjeve normative, kto dispozita kryesisht

nuk mund t prkthehen me metodat e linguistiks krahasuese, sepse n kt rast do t mund t kishim pasoja

juridike t padshiruara dhe t padobishme. Kjo do t thot q prkthyesi duhet t jet n gjendje t njoh llojet

e dispozitave n gjuhn shqipe dhe t formuloj dispozitat prkatse n gjuhn angleze q do transmetojn

qart kuadrin juridik prkats. Pr shembull, nj nga dallimet baz mes gjuhve juridike shqipe dhe angleze sht

prdorimi i foljes n kohn e tashme n gjuhn shqipe, ndrkoh q n gjuhn angleze prdoret pjesa foljore shall

q shpreh nj form urdhrore juridike dhe jo kohn e ardhme. Duke pasur parasysh rolin ky t dispozitave q

kan karakter urdhrues, ndalues, lejues dhe autorizues, ky manual sjell shembuj praktik t prkthimit t tyre n

gjuhn angleze.

Prkthyesi sht prgjegjs pr saktsin e prkthimit. Prmbajtja e tekstit burimor duhet t transmetohet

gjithnj n mnyr objektive, pra duhet t prkthehet ajo q sht thn dhe jo ajo q prkthyesi mendon se

duhej t ishte thn. N rastin kur teksti shqip sht i paqart n kuptimin e tij, ather prkthyesi ka pr detyr

t krkoj interpretimin zyrtar. Nse edhe ky i fundit nuk e sqaron shtjen, ather duhet t ruhet dykuptimsia,

pra paqartsia n versionin e prkthyer. Prkthyesi duhet t synoj njvlershmrin, qartsin dhe saktsin dhe

madje, nse sht e nevojshme, mund t ndryshoj radhn e fjalve ose t prdor konstruksione sintaksore t tjera,

specifike pr gjuhn juridike angleze, nse sht e nevojshme. Parimisht sintaksa mund t ndryshohet q prkthimi

t jet n frymn e gjuhs angleze, por vetm nse kuptimi dhe raporti logjiko-semantik mbeten t pandryshuar.

Nj vmendje t veant duhet ti kushtohet shprehjes s mohimit, pr m tepr q gjuha angleze nuk mund t

lejoj nj numr t madh mohimesh n fjali, kshtu q nj gj e till mund ta bj dispozitn t pakuptueshme

ose madje ti ndryshoj kuptimin. Po ashtu rekomandohet q prkthyesi t mos i shndrroj dispozitat negative n

pozitive dhe anasjelltas, sidomos kur sht fjala pr dispozita q prcaktojn barrn e provs ose faktet q duhet

t konfirmohen. Pra, vlen t theksohet se sintaksa mund t ndryshohet, me qllim q prkthimi t bhet sa m i

kuptueshm dhe m i qart.

Ky synim pr t pruar qartsi duhet t realizohet duke shmangur prdorimin e fjalve zvendsuese

n normat juridike, kshtu q kryefjala mund t prsritet shum her m tepr sesa ndodh zakonisht n gjuhn

e prditshme. Gjithashtu duhet t kihet parasysh se emrat q n gjuhn shqipe jan n njjs dhe q nuk e

prcaktojn sakt ndonj person ose objekt t caktuar, shpesh prkthehen n gjuhn angleze n shums. Kshtu,

nevojitet nj prvoj e madhe q t prdoret sakt dhe drejt pjesza e trajts s shquar the n prkthimin n

gjuhn angleze. N fund, duhet t theksohet se prkthyesi nuk ka liri veprimi kur teksti burimor prmban ndonj

citat (referim) t marr nga nj tjetr rregull shqiptar, i cili tashm sht prkthyer. N kt rast, prkthyesi ka pr

detyr t prdor prkthimin ekzistues anglisht t tekstit t cituar, qoft edhe sikur t jet fjala vetm pr nj

dispozit. Kshtu duhet vepruar edhe n rastin e emrtimit t ligjeve, rregulloreve, vendimeve etj. shqiptare q

tashm jan prkthyer n gjuhn angleze. Pas korrigjimit t tyre prfundimtar, t gjitha prkthimet vendosen n

internet dhe kshtu prkthyesit i lehtsohet puna, nse ka nevoj pr citime, duke e ndihmuar at pr t siguruar

konsekuenc gjat zgjedhjes s termave t barasvlershm n gjuhn angleze.

92. PASQYR E SHKURTR E SISTEMIT JURIDIK T REPUBLIKS S SHQIPRIS

Hierarkia e legjislacionit shqiptar parashikohet n nenin 4 dhe nenin 116 t Kushtetuts s Republiks

s Shqipris. N baz t tyre, normat ligjore n Republikn e Shqipris parashikohen n aktet normative t

mposhtme, t cilat kan fuqi ligjore n t gjith territorin e Republiks s Shqipris:

a. Kushtetuta;

b. marrveshjet ndrkombtare t ratifikuara;

c. ligjet;

. aktet normative t Kshillit t Ministrave.

Kushtetuta e Republiks s Shqipris Constitution of the Republic of Albania

Marrveshje ndrkombtare t ratifikuara Ratified International Treaties

Ligj Law

Akt normativ i Kshillit t Ministrave Regulation

Vendim i Kshillit t Ministrave Council of Ministers Decree

2.1 aKtEt NDrKOmbtarE

shqip english

AKTET NDRKOMBTARE INTERNATIONAL ACTS

Traktat Treaty

Marrveshje Agreement

Marrveshje kuadr Framework Agreement

Konvent Convention

Kart Charter

Protokoll Protocol

Deklarat Declaration/Statement

Memorandum Mirkuptimi Memorandum of Understanding

10

Kuti shpjeguese: Cilat jan aktet ndrkombtare?

traktati

Pr nga kuptimi i prgjithshm, traktati sht nj nocion q i mbulon t gjitha llojet e akteve ndrkombtare me karakter obligues, t arritur n parim n form t shkruar mes subjekteve ndrkombtare. Pr nga kuptimi i veant, traktati nnkupton zakonisht aktet ndrkombtare m t rndsishme, si pr shembull traktatet pr paqen, pr kufijt, pr miqsin, pr tregtin e lir dhe pr bashkpunimin, etj. N praktikn ndrkombtare ky term po zvendsohet gjithnj e m shum me terma t tjera.

marrveshja

Pr nga kuptimi i prgjithshm, marrveshja sht nj nocion q i mbulon t gjitha llojet e akteve ndrkombtare t cilat nuk e prmbushin prkufizimin e traktatit. Pr nga kuptimi i veant, marrveshja, n parim, sht nj akt zyrtar i nj niveli m t ult q rregullon fushat e ngushta t traktatit. Ekziston nj tendenc e prgjithshme e prdorimit t termit marrveshje pr traktatet dypalshe ose shumpalshe t kufizuara. Integrimi rajonal ndrkombtar mbshtetet n marrveshje kuadr t prgjithshme t karakterit juridiko-kushtetues. Ndryshimet dhe plotsimet n kto marrveshje, si pr shembull n rastin e pranimit t shteteve antare t tjera, gjithashtu quhen marrveshje. Aktet q nnshkruhen brenda kuadrit t nj marrveshjeje t karakterit juridiko-kushtetues ose nga organet e institucioneve rajonale quhen zakonisht marrveshje, n mnyr q t dallohen nga traktatet baz (pr shembull Traktati i Parisit, Traktati i Roms, Traktati i Amsterdamit, por themi Marrveshja pr Stabilizimin dhe Asociimin mes Republiks s Shqipris dhe Bashkimit Europian).

Konventa

Pr nga kuptimi i prgjithshm, konventa sht nj nocion q i mbulon burimet e s drejts q nuk jan ligje ndrkombtare, parime t prgjithshme t s drejts ndrkombtare, terma juridike ndrkombtare ose analiza shkencore dhe didaktike. Prdorimi termit konvent prfshin t gjitha marrveshjet ndrkombtare kshtu q n kt kuptim ky term sht i njjt me termin traktat. Pr nga kuptimi i veant, konventa n t kaluarn sht prdorur rregullisht pr marrveshjet dypalshe, kurse sot shrben pr traktatet shumpalshe zyrtare me nj numr m t madh palsh. Konventat zakonisht jan t hapura ndaj t gjith bashksis ndrkombtare ose numrit m t madh t shteteve. N shum raste, marrveshjet q arrihen nn kujdestarin e organeve t organizatave ndrkombtare ose q i kan miratuar ato, quhen konventa.

Karta

Termi kart nnkupton n mnyr t veant nj akt zyrtar dhe formal, pr shembull traktati q rregullon nj organizat ndrkombtare (Karta e Kombeve t Bashkuara, etj.).

Protokolli

Termi Protokoll nnkupton akte zyrtare t nivelit m t ult sesa ato q quhen traktate ose konventa. Ky nocion mbulon nj sr aktesh ndrkombtare, si jan aktet q rregullojn interpretimin e dispozitave baz q jan rregulluar me traktat, aktet q prmbajn dispozita zyrtare q nuk jan prfshir n kuadrin e traktatit ose akte q rregullojn shtje teknike dhe t zbatimit t dispozitave t vet traktatit. Gjithashtu, ndonjher protokolle quhen edhe ato akte me t cilat plotsohen ose ndryshohen akte t tjera.

Deklarata

Deklarat quhen aktet ndrkombtare t ndryshme q n shum raste shprehin vullnetin e palve pr akte t natyrs jo obliguese. Megjithat, deklaratat mund t jen traktate obliguese, pra karakteri obligues i dispozitave duhet t prcaktohet sipas do rasti t veant t deklarats. Deklarata, pr shembull, jan aktet e prfshira n traktat pr hir t interpretimit ose t argumentimit t dispozitave t traktateve, akte t natyrs jo zyrtare pr shtje m pak t rndsishme etj.

memorandumi i mirkuptimit

Termi Memorandum Mirkuptimi nnkupton akte ndrkombtare t natyrs m pak zyrtare. N shpesh raste, ai prdoret pr prcaktimin e rregullave operative, duke u mbshtetur te marrveshja kuadr prkatse ndrkombtare, por edhe pr prcaktimin e shtjeve teknike ose t specializuara t ngushta.

11

2.1 PrOCEDUra E mIratImIt t LIGjEVE t PrOPOZUara NGa KSHILLI I mINIStraVE

12

2.3 StrUKtUra E LIGjIt

Ndarjet strukturore t ligjit n rend zbrits jan:

1. pjest

2. titujt

3. krert

4. seksionet

Struktura-baz e nj teksti ligjor sht neni.

Pjest prbrse t nj neni n rend zbrits jan:

1. numri i nenit

2. paragrafi

3. nnparagrafi

4. nn-nnparagrafi

Pjest: Kto prdoren zakonisht n rastin e ligjeve m voluminoze, si jan Kushtetuta ose kodet.

Titujt: Mund t jet e nevojshme q pjest e nj ligji t ndahen n tituj, pr shembull, n rastin e Kodit Civil. Pjesa I sht ndar n Titulli I, i cili parashikon subjektet e s drejts civile; Titulli II, i cili parashikon institutin e prfaqsimit; Titulli III, q rregullon veprimet juridike etj.

Kreu: Kur kemi ligje t gjata, q prmbajn m shum se 15-20 nene. Mnyra m e mir e organizimit t tyre sht bashkimi i neneve me objekte t njjta, n krer.

Seksionet: Nenet e nj kreu, q kan objekt t njjt, mund t grupohen n seksione.

Tabela XX: Prkthimi anglisht i pjesve prbrse t ligjeve

shqip anglisht

LIGJ LAW

PJESA PART

TITULLI TITLE

KREU CHAPTER

SEKSIONI SECTION

Neni Article

Paragrafi/Pika Paragraph

Nnparagrafi/Germa Subparagraph/Point/Indent

Shnim: Gjat prkthimit t paragrafve dhe nnparagrafve duhet ruajtur sistemi i renditjes q sht prdorur n versionin shqip. Kur pikat jan renditur me shkronja (a, b, c, , d, dh,...) i njjti sistem duhet prdorur edhe n anglisht, pavarsisht se kto shkronja i mungojn alfabetit anglez, pra (a, b, c, , d, dh,...)

13

LIGJ11

PR TREGTART DHE SHOQRIT TREGTARE.................PJESA I

DISPOZITA T PRGJITHSHME

TITULLI IDISPOZITA T ZBATUESHME PR TREGTARIN

DHE SHOQRIT TREGTARE

.................

Neni 73Mnyrat e fitimit dhe kalimit t kuotave

1. Kuotat e kapitalit t nj shoqrie me prgjegjsi t kufizuar e t drejtat q rrjedhin prej tyre mund t fitohen apo kalohen nprmjet:

a) kontributit n kapitalin e shoqris;

.................

LIGJ22

PR TITUJT.................

PJESA E PAR

KREU I DISPOZITA T PRGJITHSHME

.................

KREU IIILLOJET E TITUJVE

.................

Seksioni IAksionet

Neni 30Miratimi i prospektit

Prospekti, prpara publikimit ose dorzimit t tij tek investitort e mundshm, paraqitet pr miratim pran Autoritetit. Emetuesi, s bashku me krkesn pr miratimin e prospektit, paraqet prospektin, vendimin pr emetimin e titujve, si dhe do dokumentacion tjetr, t parashikuar nga ky ligj apo q i krkohet nga Autoriteti.

Prospekti publikohet dhe u jepet investitorve t mundshm, vetm pasi ai t miratohet nga Autoriteti.

.................

Pjesa/Part

Titulli/Title

Neni/Article

Pika/Paragraph

Kreu/Chapter

Seksion/Section

Paragrafi 1/Paragraph 1

Paragrafi 2/Paragraph 2

1 Nr.9901, dat 14.04.20082 Nr.9879, dat 21.02.2008

14

3. FAR PRCAKTOJN DISPOZITAT JURIDIKE?

Legjislacioni prmban norma juridike q n parim shprehen dhe hartohen me an t shum dispozitave. Dispozita juridike, n shum raste, sht hipotetike, ka do t thot se raporti mes kryefjals dhe kundrinorit kushtzohet nga dika. Dispozita hipotetike prbhet nga kushti dhe pasoja. Dispozita hipotetike, n shum raste, shprehet me fjali kushtore, n t ciln hipoteza ndodhet n fjalin e varur, ndrsa pasoja n fjalin kryesore, kshtu q raporti baz logjiko-semantik gjen vend qart te shprehja :n qoft se x, ather duhet y. Pra, pr shembull, nse sht shkaktuar dm, ai q e ka shkaktuar dmin duhet t paguaj dmshprblim. Ekzistojn shum mnyra pr shprehjen e dispozitave hipotetike t s njjts prmbajtje. Pr shembull, personi q shkakton dmin, sht i detyruar t paguaj dmshprblim.

Shembull 1: Neni 5 i Ligjit nr. 9880 Pr nnshkrimin elektronik

Nse transaksioni ligjor sht nj kontrat ather secila prej palve duhet t nnshkruaj t njjtin dokument me nnshkrimet elektronike t kualifikuara prkatse.

If the legal transaction is a contract then each party shall sign the same document with its respective qualified electronic signature.

Normat juridike ose dispozitat kan nj funksion normativ t prgjithshm, megjithse n to ka jo vetm shprehje normative, por edhe shprehje t tjera treguese dhe prshkruese. Pjesa m e rndsishme e dispozits sht prmbajtja normative e saj, sepse ktu prcaktohen detyrimet n formn e urdhrave dhe t ndalimeve, si dhe lejet, kompetencat dhe t drejtat. Ve ksaj, ka edhe dispozita q japin prkufizime dhe dispozita q prshkruajn ndonj gjendje faktike ose konstatojn ekzistencn e disa entiteteve, sikurse jan shtetet, organet administrative, etj. Megjithat, shumica e dispozitave jan norma sjelljeje q urdhrojn nj subjekt t caktuar t bj dika (URDHRI), apo q ia ndalojn nj subjekti t caktuar t bj dika (NDALIMI), apo q e lejojn nj subjekt t caktuar t bj dika (LEJA) ose e autorizojn nj subjekt t caktuar t bj dika (AUTORIZIMI). Pr shprehjen e prmbajtjes normative, rol ky ka folja kryesore e saj.

Gjat prkthimit t rregullave juridike nga gjuha shqipe n at angleze, prkthyesi duhet t dalloj, n radh t par, se pr ciln lloj dispozite bhet fjal, dhe, m pas, t formoj anglisht dispozitn prkatse, e cila do t paraqiste pasojn juridike t dshiruar. Mirpo, nj dispozit e caktuar nuk shprehet medoemos n t njjtn mnyr n sisteme juridike t ndryshme, kshtu q prkthyesi nuk duhet ti prkthej rregullat juridike sipas metodave t linguistiks krahasuese. Pra, ai ka pr detyr t msoj ti formuloj urdhrat (commands), ndalimet (prohibitions), lejet (permissions), autorizimet (authorizations), t drejtat (rights), prkufizimet (definitions) dhe dispozitat me karakter deklarativ n prputhje me rregullat e gjuhs angleze q ekzistojn n teknikn legjislative anglo-amerikane ose n teknikn legjislative t Bashkimit Europian. N vijim, jepen shpjegime lidhur me prkthimin e llojeve kryesore t dispozitave ligjore.

3.1 DISPOZItat Q UrDHrOjN (COmmaNDS)

Vshtirsit m t mdha shfaqen gjat prkthimit t dispozitave q e imponojn detyrimin n formn e urdhrit, sepse n gjuhn juridike shqiptare shpesh prdoret koha e tashme, ndrsa n at angleze prdoret folja ndihmse shall. Duhet t kuptohet se kjo nuk shpreh kohn e ardhshme, por nj mnyr urdhrore juridike, e cila, n gjuhn angleze, do t mund t shprehej ndryshe has a duty to. Gjithashtu, duhet t theksohet menjher se shall prdoret vetm n pjesn vendimore t dispozits dhe asnjher n hipotez (shih Shembullin 1). Shprehja e urdhrave me ndihmn e foljes ndihmse shall sht tradit n gjuhn juridike angleze dhe fillesat i ka n shekujt e mesjets, kur sht prkthyer e drejta romake. Me ndrmarrjen, koht e fundit, t nismave Plain English, Clarity dhe Fight the Fog, n Bashkimin Europian po bhen prpjekje q gjuha legjislative t bhet m e kuptueshme pr njeriun e zakonshm, kshtu q, midis t tjerave, sht propozuar q n vend t shall t prdoret must pr shprehjen e imperativit n rregullat juridike. Megjithat, deri tani ky propozim nuk sht pranuar gjersisht n teknikn legjislative t shteteve q i prkasin sistemit juridik anglo-amerikan. Pr m tepr, korrektort juridik n Bashkimin Evropian

15

vazhdojn ti prmbahen parimit t prdorimit t foljes ndihmse shall n gjuhn angleze n dispozitat e pjess qendrore t t gjitha akteve juridike detyruese, si dhe t prdorimit t kohs s tashme n gjuhn franceze. Prdorimi i kohs s tashme n vend t mnyrs urdhrore pr shprehjen e nj qndrimi prshkrues sht praktik e zakonshme n shum sisteme juridike kontinentale, po ashtu edhe n Shqipri, sikurse duket kjo edhe nga kta shembuj:

Shembull 2: Neni 6, Ligji nr. 10236, dt. 18.2.2010, Pr marrjen n kontroll t shoqrive publike

Prpara se t bj ofertn e marrjes n kontroll, ofruesi njofton me shkrim Autoritetin dhe administratort e shoqris, objekt i oferts.

Before the takeover bid, the offeror shall notify the Authority and the management of the offeree company in writing.

Shembull 3: Neni 13, pika 1, ligji nr. 9952, dt. 14.7.2008, Pr parandalimin dhe kontrollin e HIV/AIDS-it

Institucionet shtetrore prgjegjse e organizatat jofitimprurse prgatisin dhe e shprndajn informacionin, si dhe realizojn edukimin dhe komunikimin, pr parandalimin dhe kontrollin e HIV/AIDS-it, n prputhje me pikn 2 t nenit 10 t ktij ligji.

Responsible state institutions and non-profit organizations shall prepare and propagate information and carry out education and communication activities on preventing and controlling HIV/AIDS in accordance with Article 10 (2) of this Law.

Shprehja e detyrimit me ndihmn e pjess foljore shall bn t ditur qart se fjala sht pr nj dispozit me karakter detyrues. Kjo do t thot se subjekti, me t cilin ka t bj dispozita, duhet t bj ose ti jap dika nj subjekti tjetr; pra nuk ka asnj paqartsi lidhur me sjelljen n nj situat t till. Mosrespektimi ose shkelja e saj sjell si pasoj vendosjen e sanksioneve, si edhe brjen t pavlefshme t nj akti, dokumenti ose veprimi juridik. Kur detyrimi shprehet n form dftore tipike t kohs s tashme, ekziston rreziku q kuptimi prshkrues i dispozitave t mos gjej shprehje, nse nuk kuptohet nga konteksti. Pr kt arsye, n raste t tilla, ligjvnsi shqiptar prdor shprehje t tilla foljore si ka pr detyr ose duhet.

Shembull 4: Neni 11, ligji nr. 9952, dt. 14.7.2008, Pr parandalimin dhe kontrollin e HIV/AIDS-it

Informimi, edukimi dhe komunikimi pr parandalimin dhe kontrollin e HIV/AIDS-it duhet t prmbajn t dhna pr:

Information, education and communication for preventing and controlling HIV/AIDS shall include:

Shembull 5: Neni 74, pika 1, Ligji nr. 9154, dt. 06.11.2003, Pr arkivat

Shrbimi arkivor dhe autoritetet publike krijuese t dokumenteve jan t detyruara:

The Archive Service and public authorities generating any documents shall:

Vlen t prmendet se Joint Practical Guide e Bashkimit Evropian rekomandon shmangien e prdorimit t kohs s ardhshme n dispozitat juridike n gjuht angleze dhe franceze ather kur kjo sht e mundur. E njjta gj vlen, si rregull, edhe pr normat juridike shqipe, sepse ligjet kan funksion ekstratemporan (jo-kohor).

Duhet t theksohet se folja ndihmse angleze should nuk ka kuptim prshkrues dhe, pr kt arsye, nuk prdoret kurr n dispozitat detyruese. N rregullat dhe direktivat europiane fjala should prdoret vetm n preambula dhe kjo n kuptimin rekomandohet.

N ndryshim nga krkohet, prdorimi i foljes modale duhet bn t qart se mosprmbushja e detyrimit e bn t pavlefshm aktin, dokumentin ose procedurn prkatse. Kur dispozita shqip formulohet me duhet, prkthyesi mund t prdor shall ose must, por megjithat prparsi ka must. Si rregull, folja ndihmse must

16

prdoret pr shprehjen e dispozitave, n t cilat ekzekutuesi i veprimit as nuk prmendet dhe as nuk dihet nga konteksti, pra kryesisht n fjalit vetvetore (apo, passive voice n anglisht). Must gjithashtu prdoret n dispozitat q krkojn plotsimin ose prmbushjen e disa kushteve, ndrsa subjekti nuk sht qenie e gjall:

Shembull 6: Neni 17, pika 4, Ligji nr. 10236, dt. 18.2.2010 Pr marrjen n kontroll t shoqrive me ofert publike

Shuma minimale e dmshprblimit duhet t prcaktohet n dokumentet e themelimit t shoqris, objekt i oferts, dhe nuk duhet t tejkaloj vlern e kapitalit t ksaj shoqrie shumzuar me numrin e t drejtave t vots, q kan aksionet me prparsi.

The minimum amount of compensation must be specified in the acts of association of the offeree company and must not be bigger than the capital of the company multiplied by the number of voting rights assigned to preferential shares.

Sot nuk ka qndrim unik pr prdorimin e foljes ndihmse must n rregullat juridike n gjuhn angleze. Ndrsa mbshtetsit e nisms Plain English shprehen n favor t prdorimit t foljes must n vend t shall n t gjitha dispozitat detyruese, juristt e sistemit juridik anglo-amerikan, n shumicn e tyre, jan kundr ktij prdorimi. Sikurse sht thn tashm, redaktort juridik t Bashkimit Evropian e kan kundrshtuar propozimin pr prdorimin e prgjithshm t foljes must. Prgjithsisht, mund t themi se must prdoret n ato dispozita detyruese, n t cilat krkohet q t prmbushet ose t plotsohet dika, me qllim q t prodhoj pasoja juridike. N teknikn legjislative anglo-amerikane dispozita t tilla quhen requirements, ndrkoh q n gjuhn shqipe nuk bhet dallim mes commands dhe requirements, por flitet prgjithsisht pr krkesa ligjore me karakter urdhrues. Duke pasur parasysh prmbajtjen, nuk sht gjithnj e leht t vendoset nse duhet t prdoret must apo shall, sepse jan t mundshme rastet kufizuese, sidomos kur sht fjala pr formalitete procedurale. N dispozitn pasardhse, fjalia e par prcakton natyrn detyruese t procedurs, kurse fjalia tjetr prcakton kushtin q duhet t prmbushet n mnyr q vendimi t jet i vlefshm.

Save as otherwise provided in this Statute, decisions of the Board of Governors shall be taken by a majority

of its members. This majority must represent at least 50% of the subscribed capital. (Pika 1 e Nenit 8

Protokolli pr Statutin e Banks Europiane t Investimeve, Traktatit Themelues i Kushtetuts s Europs).

Sidoqoft, prdorimi i foljes must n prkthim krkon kujdes. Nse prkthyesi nuk sht i sigurt, duhet t prdor shall n vend t must, sepse shall mund t prdoret n vend t must, ndrsa ende nuk sht pranuar gjersisht q must mund ta zvendsoj gjithnj shall. Duhet t theksohet se koha e tashme prdoret edhe n gjuhn angleze pr shprehjen e detyrimeve procedurale n aktet nnligjore, pr shembull The candidate signs the application.

3.2 DISPOZItat Q NDaLOjN (PrOHIbItIONS)

Ndalimi sht nj detyrim negativ q ndalon qart nj subjekt t caktuar t bj dika. Pra, krkon q nj subjekt i caktuar t mos e kryej nj veprimtari t caktuar, sepse, n rast t kundrt, mund t paditet, pra t akuzohet dhe t sanksionohet. Pr shprehjen e detyrimit pr moskryerjen e nj veprimtarie t caktuar (nuk duhet), m shpesh prdoret forma negative e mnyrs urdhrore shall not ose asnj person nuk (pr shembull No person shall...) (Kujdes prdorimin e mohimit t dyfisht!). Kur thuhet qart se dika ndalohet (ndalohet, sht e ndaluar), kjo prkthehet it is prohibited.

Shembull 7: Pika 1, Neni 32 i Kodit t Familjes dhe Legjislacionit pr Birsimet s Shqipris

Asnjri nuk duhet t nxjerr prfitime t parregullta financiare ose prfitime t tjera nga veprimtari q lidhen me birsimin jasht vendit.

No person shall make any unlawful financial gains or any ther gains from adopton activities abroad.

17

Shembull 8: Neni 13 i Kodit t Familjes dhe Legjislacionit pr Birsimet s Shqipris

Ndalohet martesa midis kujdestarit dhe dhe personit q ndodhet n kujdesin e tij gjat kohs q vazhdon kujdestaria.

Guardians shall not marry their wards during the term of guardianship.

Dispozita, me ann e s cils hiqet nj kompetenc, leje ose e drejt e caktuar, gjithashtu prbn ndalim q shprehet me nuk mund ose nuk lejohet, pra may not n anglisht. Dispozita analoge prcaktojn se nj subjekt ose pushtet publik i caktuar nuk ka kompetenc, leje ose t drejt t bj dika:

Shembull 9: Neni 12, Kodi Civil i Republiks s Shqipris

Personi nuk mund t ket njkohsisht m shum se nj vendbanim.

A person may not have more than one place of residence at any time.

Shembull 10: Pika 2, Neni 4, Ligji Nr.10 273, dat 29.4.2010 Pr dokumentin elektronik

Marrsi, i cili ka pranuar prdorimin dhe qarkullimin e dokumentit elektronik, nuk mund t refuzoj dokumentin elektronik n mnyr t njanshme, vetm pr faktin q ai sht prgatitur, prdorur dhe qarkulluar n form elektronike.

Addressees who have recognized the use and circulation of electronic documents may not refuse any electronic documents unilaterally based on the ground that such documents have been prepared, used and circulated electronically.

Pr mohimin e detyrimit t prmbushjes n gjuhn shqipe prdoret nuk sht nevoja ose nuk duhet, ndrsa n gjuhn angleze need not ose no person must:

Shembull 11: Pika 1, Neni 25, Ligji nr. 9917, dat 19.5.2008 Pr parandalimin e pastrimit t parave dhe financimit t terrorizmit

Subjektet nuk duhet ta prdorin sekretin profesional ose prfitimet prej tij si arsye pr mosrespektimin e detyrimeve, q rrjedhin nga ky ligj, kur krkohet informacion ose kur, n prputhje me kt ligj, urdhrohet nxjerrja e nj dokumenti, q ka lidhje me informacionin.

Subjects must not use any professional secrets or any benefits thereof as reasons for noncompliance with this Law if information is requested or if, in accordance with this Law, the production of any documents in relation to such information is ordered.

3.3 DISPOZItat Q LEjOjN DHE aUtOrIZOjN (PErmISSIONS, aUtHOrIZatIONS)

Lejimi shpreh dika q lejohet qart, pra dika q nuk ndalohet. Shpesh prdoret pr shprehjen e prjashtimit nga rregullat e prgjithshme t prcaktuara q urdhrojn ose ndalojn. N qoft se nj veprimtari e caktuar lejohet, kjo do t thot se subjekti, me t cilin ka lidhje dispozita, mund ta kryej kt veprimtari t caktuar, por edhe mund t mos e kryej. Pra, dispozita nuk sht detyruese. Sa i prket autorizimit (pra, kompetencs), organi ose personi i autorizuar e kryen nj veprimtari t caktuar, sepse pr kt sht i autorizuar me ligj dhe kryerja e veprimtaris, n shpesh raste, konsiderohet e detyrueshme. Hera hers sht e vshtir t dallohet lejimi nga autorizimi, por kjo nuk prbn ndonj problem pr prkthyesin, sepse, megjithse funksionet e tyre jan t ndryshme, n gjuhn angleze prdoret kryesisht may pr shprehjen e lejimit ose t autorizimit. Lejimi n gjuhn shqipe shprehet me mund, lejohet ose sht e lejuar. N dispozitat procedurale shprehja sht e lejuar prkthehet it is admissible, ndrsa shprehjet it is permitted dhe it is allowed nuk prdoren n normat juridike n gjuhn angleze. Autorizimi n normat n gjuhn shqipe shprehet me fjalt sht i autorizuar ose mund. Pr shprehjen e autorizimit n gjuhn angleze, krahas foljes modale may, prdoren edhe shprehjet is authorised to, is empowered to, si dhe has the power to. N

18

qoft se autorizimi sht i detyrueshm, pra nse krkon nj veprimtari t caktuar, prkthyesi duhet t prdor foljen modale shall, pr t ciln kemi folur m lart n kt material, kur diskutuam pr dispozitat prshkruese ose detyruese.

Shembull 12: Pika 1, Neni 4, Ligji Nr.10 253, dat 11.3.2010 Pr gjuetin

1. Gjuajtja e individve t llojeve t ndaluara, prjashtimisht, mund t bhet n rastet:

1. As a derogation, individuals from prohibited species may be hunted in the following cases:

Shembull 13: Pika 2, Neni 5, Ligji Nr. 10 216, dat 21.1.2010 Pr detergjentt

Aplikuesi mund t krkoj rishikimin e aplikimit pr prjashtim pasi ka plotsuar krkesat e prcaktuara sipas ktij ligji. Mbi bazn e informacionit t siguruar nprmjet dosjes teknike t rishikuar, ministria mund t marr vendimin pr ta zgjatur, modifikuar ose hequr prjashtimin.

Applicants may apply for a revision of their applications for exemption after they have complied with the requirements of this Law. Basen on the information contained in the revised technical file, the Ministry may take a decision to extend, modify or revoke an exemption.

Shembull 14: Pika 2, Neni 20, Ligji Nr.10 197, dat 10.12.2009 Pr fondet e pensionit vullnetar

2. Veprimtaria e vetme e nj shoqrie administruese sht administrimi i fondit t pensionit. Autoriteti mund t lejoj dhe t nxjerr rregullore pr kushtet, q duhet t prmbush shoqria administruese, n mnyr q t kryej veprimtari, t cilat jan t lidhura ngusht me administrimin e fondit t pensionit, si administrimi i fondeve t investimeve dhe administrimi i aseteve, me kusht q shoqria administruese t jet e pajisur me licencn e duhur, pr t kryer kto lloj veprimtarish.

2. The only activity a management company shall undertake is the management of pension funds. The Authority is authorized permit and issue regulations on the conditions a management company has to meet to also undertake activities that are closely related to pension fund management, such as the management of investment funds and asset management, provided the management company obtains the appropriate license to conduct such activities.

3. 4 PrCaKtImI I DISa tE DrEjtaVE

T drejtat dhe lirit baz q jan t garantuara n Kushtetutn e Republiks s Shqipris dhe shprehen n formn e urdhrave q e detyrojn shtetin t ofroj mbrojtjen e caktuar (Republika e Shqipris u siguron ndihm shtetasve shqiptar q jetojn e punojn jasht shtetit pr t ruajtur e pr t zhvilluar lidhjet me trashgimin kulturore kombtare. / The Republic of Albania shall protect the rights of its citizens with a temporary or permanent residence outside its borders. Neni 8, Pika 2, e Kushtetuts) dhe n formn e ndalimeve q e detyrojn shtetin t mos kryej veprimtari ose veprime t caktuara (Censura paraprake e mjeteve t komunikimit ndalohet. / Prior censorship of the media is prohibited. Neni 22, Pika 3, e Kushtetuts). Megjithat, m shpesh t drejtat prcaktohen n dispozita me an t shprehjes treguese ka t drejt, pra has the right to (Kushdo ka t drejt, n prputhje me ligjin, t marr informacion pr veprimtarin e organeve shtetrore, si dhe t personave q ushtrojn funksione shtetrore. / Everyone has the right, in compliance with the law, to get information about the activity of state bodies, as well as of persons who exercise state functions. Neni 23 i Kushtetuts). N norma juridike t tjera, nj form tjetr e shpesht pr prcaktimin e disa t drejtave n gjuhn shqipe sht edhe ka t drejt, ndrsa n gjuhn angleze prdoren has the right to, is entitled to ose madje may.

Shembulli 15: Pika 1, Neni 6 i Kodit t Procedurs Penale

I pandehuri ka t drejt t mbrohet vet ose me ndihmn e mbrojtsit. Kur nuk ka mjete t mjaftueshme i sigurohet mbrojtja falas me avokat.

Defendants have the right to self-representation or assistance of defence counsels. If they have insufficient means they are entitled to free legal aid.

19

3.5 SHPrEHja E PrKUFIZImEVE

Dispozitat q prcaktojn kuptimin e nocioneve juridike, domethn prkufizimet ligjore, kan funksion prshkrues, po t kemi parasysh se autori i prkufizimit normativ krijon kuptime t reja q kan natyr detyruese zyrtare. Pr kt arsye, n normat juridike n gjuhn angleze prkufizimet jan shprehur rregullisht me prdorimin e foljes ndihmse shall. Megjithat, sot pr formulimin e prkufizimit, gjithnj e m shum, po prdoret koha e tashme si n gjuhn shqipe, ashtu dhe n at angleze, pr shembull: Termat n kt Ligj kan kuptimin e mposhtm:/ For the purpose of this Law, the following terms mean:. Pr prcaktimin e pjesve t veanta t nj nocioni ose t elementeve t veanta t nj gjendjeje faktike, pra t kriterit pr ekzistencn e nj gjendjeje t caktuar, shpesh n gjuhn juridike prdoret konsiderohet, pra is deemed to be.:

Shembull 16: Germa a, Neni 3 i Ligjit Nr. 10 263, dat 8.4.2010, Pr prdorimin dhe shfrytzimin e tokave bujqsore t pakultivuara

Tok bujqsore ka kuptimin e prcaktuar n pikn 3 t nenit 2 t ligjit nr. 9244, dat 17.6.2004 Pr mbrojtjen e toks bujqsore

Agricultural land has the meaning specified in Article 2 (3) of Law No. 9244 of 17 June 2004 On the Protection of Agricultural Land

Shembull 17: Paragrafi 4 i Aneksit 1 t Ligjit Nr.9199, dat 26.2.2004 Pr prodhimin, prpunimin, certifikimin dhe tregtimin e produkteve bio

Mbledhja e bimve dhe pjesve t ngrnshme, q rriten n mnyr natyrale n zona natyrale, pyje dhe zona bujqsore, konsiderohet metod e prodhimit organik me kusht q:

The harvesting of edible parts and plants which grow naturally in natural areas, forests and agricultural land is deemed to be a method of organic production provided that:

3.6 DISPOZItat Q SHPjEGOjN, PrSHKrUajN OSE KONStatOjN

N normat juridike qndrimet orientuese dhe prshkruese grshetohen dhe plotsohen n mnyr t ndrsjell. Kshtu, ka dispozita t tilla q kan funksion prshkrues dhe konstatues. Kto dispozita, kryesisht, prshkruajn nj gjendje faktike t caktuar ose konstatojn ekzistencn e subjekteve, sikurse jan t tilla shtetet, organet administrative, etj. Kuptimi i ktyre qndrimeve shprehet me an t pjesve t foljes me qen dhe t foljeve q e zvendsojn at, me ekzistuar, me u ndodhur, me pasur, etj. Ndrsa m par n dispozita t tilla, kryesisht, prdorej shall n gjuhn angleze, sot n to, gjithnj e m shum, prdoret koha e tashme. Pr shembull, n dispozitat pr krijimin e nj subjekti ose organi n rregullat juridike t mparshme prdorej There shall be..., kurse sot prdoret There is hereby established... (psh.: There is hereby established a corporation n vend t There shall be a corporation).

Megjithat, prkthyesi duhet t ket kujdes. Pr shembull, Nuk ka dnim me vdekje duhet t prkthehet There shall be no death penalty, sepse kjo prbn ndalim. Sot prdorimi i kohs s tashme sht pranuar gjersisht edhe pr formulimin e dispozitave q prcaktojn fushat e zbatimit t nj ligji t caktuar, kshtu This Law applies n vend t This Law shall apply.

Shembull 18: Pika 1, Neni 1 i Kushtetuts s Republiks s Shqipris

Shqipria sht republik parlamentare. Albania is a parliamentary republic.

20

21

SHEmbUj aKtESH SHQIPtarE t PrKtHYEra N GjUHN aNGLEZE

22

L I G JNr.9062, dat 08.05.2003

KODI I FAMILJES

N mbshtetje t neneve 53, 54, 81 dhe 83 pika 1 t Kushtetuts, me propozimin e Kshillit t Ministrave,

K U V E N D II REPUBLIKS S SHQIPRIS

V E N D O S I:

PJESA E PARPARIME T PRGJITHSHME

Neni 1

Martesa, si nj bashkjetes ligjore, mbshtetet n barazin morale dhe juridike t bashkshortve, n ndjenjn e dashuris, respektit dhe mirkuptimit reciprok, si baza e unitetit n familje. Martesa dhe familja gzojn mbrojtjen e veant t shtetit.

Neni 2

Prindrit, organet kompetente dhe gjykatat, n vendimet dhe veprimtarin e tyre duhet t ken si konsiderat parsore interesin m t lart t fmijs.

Neni 3

Prindrit kan detyr dhe t drejt t kujdesen pr mirrritjen, zhvillimin, mirqenien, edukimin dhe arsimimin e fmijve t lindur nga martesa ose jasht martese. Shteti dhe shoqria duhet tu ofrojn familjeve mbshtetjen e nevojshme pr t mbajtur n gjirin e tyre fmijt, pr t parandaluar keqtrajtimin dhe braktisjen e tyre, si dhe pr t ruajtur qndrueshmrin e familjes.

Neni 4

Fmijt e lindur jasht martese kan t njjtat t drejta dhe detyra si fmijt e lindur nga martesa.

Neni 5

do fmij, pr nj zhvillim t plot dhe harmonik t personalitetit, ka t drejt t rritet n nj mjedis familjar, n nj atmosfer gzimi, dashurie dhe mirkuptimi.

Neni 6

N do procedur q i prket t miturit, ai ka t drejt t dgjohet, n prputhje me moshn dhe aftsin e tij pr t kuptuar, duke ruajtur t drejtn q i japin dispozitat e veanta q garantojn ndrhyrjen dhe dhnien e plqimit nga ana e tij. N rastet kur i mituri krkon t dgjohet, krkesa e tij nuk mund t rrzohet, vese

23

LAWNo. 9062 of 8 May 2003

FAMILy CODE

Pursuant to Articles 53, 54, 81 and 83 (1) of the Constitution of the Republic of Albania, upon the Council of Ministers proposal,

THE PARLIAMENTOF THE REPUBLIC OF ALBANIA

D E C I D E D:

PART IGeneral Principles

Article 1

Marriage, as legal cohabitation, rests on the consorts moral and legal equality, their feeling of love, respect and mutual understanding, as the basis for domestic unity. Marriage and family shall enjoy special protection by the State.

Article 2

Parents, resonsible bodies, and courts shall in their decisions and activities consider the best interest of the child as a high priority.

Article 3

Parents have the obligation and the right to look after the upbringing, development, well-being and education of children born in or out of wedlock.The State and society must provide families with the necessary support to keep their children with them, so that they are not ill-treated and abandoned, and the family stability is retained.

Article 4

Children born out of wedlock shall enjoy the same rights and obligations as those born in the wedlock.

Article 5

In orden to have comprehensive and harmonious development of their personalities all children are entitled to growing up in family conditions and in an atmosphere of joy, love, and understanding.

Article 6

In all the procedures involving children, they shall enjoy the right to being heard, according to their age and capacity to understand, including the right recognised under special provisions guaranteeing their intervention and granting of consent. Where a minor requires to be heard, his/her request cannot be denied, except ...

24

LIGJNr. 9887, dat 10.03.2008

PR MBROJTJEN E T DHNAVE PERSONALE

N mbshtetje t neneve 78 dhe 83, pika 1 t Kushtetuts, me propozimin e Kshillit t Ministrave,

KUVENDII REPUBLIKS S SHQIPRIS

VENDOSI:

KREU IDISPOZITA T PRGJITHSHME

Neni 1Objekti

Ky ligj ka pr objekt prcaktimin e rregullave pr mbrojtjen dhe prpunimin e ligjshm t t dhnave personale.

Neni 2Parim i prgjithshm

Prpunimi i ligjshm i t dhnave personale bhet duke respektuar dhe garantuar t drejtat dhe lirit themelore t njeriut dhe, n veanti, t drejtn e ruajtjes s jets private.

Neni 3Prkufizime

N kt ligj termat e mposhtme kan kto kuptime:

1. T dhna personale sht do informacion pr nj person fizik, i cili sht i identifikuar ose i identifikueshm. Elementet, me t cilat realizohet identifikimi i nj personi, drejtprdrejt apo trthorazi, jan numrat e identitetit ose faktor t tjer t veant fizik, psikologjik, ekonomik, social, kulturor etj.

2. T dhna sensitive sht do informacion pr personin fizik, q ka t bj me origjinn e tij racore ose etnike, mendimet politike, antarsimin n sindikata, besimin fetar apo filozofik, dnimin penal, si dhe t dhna pr shndetin dhe jetn seksuale.

3. Kontrollues sht do person fizik ose juridik, autoritet publik, agjenci apo njsi tjetr, t cilt, vetm apo n bashkpunim me t tjer, mbajn, prpunojn, administrojn, arkivojn dhe, pr kt shkak kontrollojn t dhna personale.

4. Subjekti i t dhnave personale sht do person fizik, t cilit i prpunohen t dhnat personale.

5. Prpunues sht do person fizik ose juridik, autoritet publike, agjenci ose do njsi tjetr, prve punonjsve t kontrolluesit, q prpunojn t dhna pr vet kontrolluesin.

6. Sistem arkivimi sht grup i strukturuar t dhnash personale, t aksesueshme sipas, t paktn nj kriteri specifik.

25

LAWNo. 9887 of 10 March 2008

ON THE PROTECTION OF PERSONAL DATA

Pursuant to Articles 78 and 83 (1) of the Constitution of the Republic of Albania, upon the Council of Ministerss proposal

The Parliament of the Republic of Albania

DECIDED:

CHAPTER IGENERAL PROVISIONS

Article 1Scope

The scope of this Law is to establish the rules on the protection and legal processing of personal data.

Article 2General Principle

The legal processing of personal data shall take place by respecting and guaranteeing fundamental human rights and freedoms, and particularly, the right to privacy.

Article 3Definitions

For the purpose of this law, the following terms shall mean:

1. Personal data is any information about a physical person, who is identified or identifiable. The elements which help identify a person, directly or indirectly include the identity numbers, or other specific physical, psychological, economic, social, and cultural factors.

2. Sensitive data is any information about natural persons concerning their racial or ethnic origins, political opinions, membership in trade unions, religious affiliation or philosophical belief, criminal records, and information about their health and sexual life.

3. Screener is any physical or legal person, public authority, agency or other unit, which, on their own or in collusion with others, keep, process, manage, file, and for that reason, screens personal data.

4. Subject of personal data is any natural person, whose personal data are processed.

5. Processor is any natural or legal person, public authority, agency or any other unit, except for the screeners employees, who process data for the screener.

6. Filing system is a structured set of personal data, accessible at least basen on a specific criterion.

26

LIGJNr.9901, dat 14.4.2008

PR TREGTART DHE SHOQRIT TREGTARE N mbshtetje t neneve 78 dhe 83 pika 1 t Kushtetuts, me propozimin e Kshillit t Ministrave,

KUVENDII REPUBLIKS S SHQIPRIS

VENDOSI:

PJESA IDISPOZITA T PRGJITHSHME

TITULLI I

DISPOZITA T ZBATUESHME PR TREGTARINDHE SHOQRIT TREGTARE

Neni 1Objekti i ligjit, prkufizime, regjistrime t detyrueshme

1. Ky ligj rregullon statusin e tregtarit, themelimin dhe administrimin e shoqrive tregtare, t drejtat dhe detyrimet e themeluesve, t ortakve dhe aksionarve, riorganizimin dhe likuidimin e shoqrive tregtare. Shoqrit tregtare jan shoqrit kolektive, shoqrit komandite, shoqrit me prgjegjsi t kufizuara dhe shoqrit aksionare.

2. Tregtart dhe shoqrit tregtare regjistrohen n Qendrn Kombtare t Regjistrimit, n prputhje me kt ligj dhe me ligjin nr.9723, dat 3.5.2007 Pr Qendrn Kombtare t Regjistrimit, t ndryshuar.

3. Tregtart dhe shoqrit tregtare mbajn libra kontabl, hartojn e publikojn t dhnat financiare dhe raportet pr gjendjen e ecuris s veprimtaris, prfshir dhe raportet e kontrollit t ekspertve kontabl t autorizuar n prputhje me ligjin pr kontabilitetin dhe pasqyrat financiare.

4. Nse nuk parashikohet ndryshe, gjykata e prmendur n kt ligj sht seksioni tregtar i gjykats s rrethit gjyqsor prkats, sipas dispozitave t neneve 334 deri n 336 t Kodit t Procedurs Civile.

5. Dispozitat, q krkojn dhnie informacioni n faqen e shoqris n internet, mund t zbatohen nprmjet krijimit t nj lidhjeje informatike t drejtprdrejt me faqen n internet, ku Qendra Kombtare e Regjistrimit publikon informacionin pr tregtarin apo shoqrin prkatse.

6. N kuptim t ktij ligji, shprehjet n njjs prfshijn ato n shums e anasjelltas, me prjashtim t rastit kur sipas kontekstit t dispozits rezulton ndryshe. Premri vetor ai prfshin edhe premrin vetor ajo dhe premri vetor at i nnkupton t dyja gjinit, me prjashtim t rastit kur sipas kontekstit t dispozits rezulton ndryshe.

27

LAWNr.9901, date 14.04.2008

ON ENTREPRENEURS AND COMPANIES

Pursuant to Articles 78, 83 Paragraph 1 of the Constitution, upon the Council of Ministers proposal

THE PARLIAMENTOF THE REPUBLIC OF ALBANIA

DECIDED:

PART ICOMMON PROVISIONS

TITLE I

Entrepreneurs and Companies

Article 1Scope of the Law, definitions, different registrations

(1) This Law regulates the status of entrepreneurs, the founding and managing of companies, the rights and obligations of founders, partners, members, and shareholders, companies reorganization and liquidation. Companies are gjeneral partnerships, limited partnerships, limited liability companies or joint-stock companies.

(2) Entrepreneurs and companies shall register with the National Registration Centre in accordance with this law and Law No. 9723 of 3 May 2007 on the National Registration Centre, as amended.

(3) Entrepreneurs and companies shall keep books, compile and disclose annual accounts and performance reports including verification of authorized auditors in compliance with Law on Accounting and Financial Statements.

(4) If not provided otherwise, the court referred to in this Law is the competent court in accordance with Articles 334 to 336 of the Civil Procedure Code.

(5) Provisions requiring disclosure of information on a company website may be satisfied by establishing an effective link to the registered information held by the National Registration Centre on the concerned entrepreneurs or companies.

(6) As used in this Law, the singular includes the plural and the plural includes the singular, unless the context otherwise requires. The personal pronoun he includes she and it; and the word him includes her and it unless the context otherwise requires.

28

Neni 2

Tregtari

1. Tregtari sht personi fizik, sipas kuptimit t Kodit Civil, i cili ushtron veprimtari ekonomike t pavarur, q krkon nj organizim tregtar t zakonshm.

2. Personi fizik, i cili ushtron nj profesion t pavarur (si avokat, noter, kontabilist, mjek, inxhinier, arkitekt, artist etj.), vlersohet tregtar, nse nj ligj i posam i ngarkon kt status.

3. Personi fizik, i cili ushtron veprimtari bujqsore, blegtorale, pyjore e t ngjashme, vlersohet tregtar, nse veprimtaria e tij prqendrohet kryesisht n prpunimin dhe shitjen e produkteve bujqsore, blegtorale, pyjore (agrobiznes).

4. Personi fizik, veprimtaria ekonomike e t cilit, pr shkak t vllimit t tij, nuk krkon nj organizim t zakonshm tregtar (tregtar i vogl), nuk vlersohet tregtar e nuk i nnshtrohet ktij ligji. Ministri i Financave dhe ministri prgjegjs pr ekonomin, me urdhr t prbashkt, miratojn pragjet e vllimit t veprimtaris, n baz t t cilave lind detyrimi i regjistrimit si tregtar.

5. Tregtari regjistrohet sipas neneve 28 pika 1 dhe 30 t ligjit nr.9723, dat 3.5.2007 Pr Qendrn Kombtare t Regjistrimit. Nse tregtari ka krijuar nj faqe n internet, t gjitha t dhnat e njoftuara pran Qendrs Kombtare t Regjistrimit publikohen n kt faqe.

6. Tregtari sht i detyruar t ndjek parimet e ndershmris profesionale, t zbatueshme n mjedisin tregtar, ku ai vepron. Tregtari, pr detyrimet q rrjedhin nga veprimtarit e ushtruara, prgjigjet personalisht me t gjith pasurin e t drejtat e tij t tashme dhe t ardhshme, prfshir pasurit e luajtshme e t paluajtshme, pronsit industriale e intelektuale, kredit ndaj t tretve e do t drejt apo pasuri tjetr, vlera e t cilave mund t shprehet n para.

7. Tregtari e humbet statusin e tij kur pushon ushtrimin e veprimtaris ose kur sht i detyruar ta pushoj at. N nj rast t till ai regjistrohet nga regjistri, n prputhje me nenet 48 deri n 53 t ligjit nr.9723, dat 3.5.2007 Pr Qendrn Kombtare t Regjistrimit.

Neni 3

Shoqrit tregtare

1. Shoqrit tregtare themelohen nga dy ose m shum persona fizik dhe/ose juridik, q bien dakord pr arritjen e objektivave ekonomik t prbashkt, duke dhn kontribute n shoqri, sipas prcaktimeve n statutin e saj. Shoqrit me prgjegjsi t kufizuar dhe shoqrit aksionare mund t themelohen edhe vetm nga nj person fizik dhe/ose juridik (shoqrit me ortak apo aksionar t vetm).

2. Shoqrit tregtare duhet t regjistrohen sipas nenit 22 t ligjit nr.9723, dat 3.5.2007 Pr Qendrn Kombtare t Regjistrimit, si dhe neneve n vijim, sipas forms prkatse t shoqris tregtare.

3. Shoqrit tregtare fitojn personalitetin juridik n datn kur kryhet regjistrimi i tyre n Qendrn Kombtare t Regjistrimit. Shoqrit prgjigjen me t gjitha aktivet e tyre pr detyrimet, q rrjedhin nga veprimtarit e ushtruara.

29

Article 2

Entrepreneurs

(1) An entrepreneur is a natural person, in accordance with the Civil Code definition, whose independent economic activities require an ordinary business organisation.

(2) A natural person pursuing an independent profession (such as lawyers, notaries, accountants, physicians, engineers, architects, artists, etc.) is deemed to be an entrepreneur if so provided by special laws.

(3) A natural person conducting agricultural or forestry activities is deemded to be an entrepreneur if he is mainly organizing the processing and sale of agricultural or forestry products (agro-business).

(4) Economic activities, which, due to their volume, do not require an ordinary business organization (small scale businesses) are not deemed to be entrepreneurs and are not subjected to this law. The Minister of Finance and the minister responsible for economy shall determine by joint regulation the threshold volume of business at which registration as an entrepreneur is required.

(5) Entrepreneurs shall register under Art. 28 (1) and 30 of Law No. 9723 of 3 May 2007 on the National Registration Centre. In case an entrepreneur has created a website, all data reported to the National Registration Centre shall be placed on that website.

(6) Entrepreneurs shall apply the standard of professional diligence that their business environment is entitled to expect. They shall be held personally liable for any obligations deriving from their activities with all their assets, including their movables and immovables, intellectual and industrial property, claims, concessions, and any other property the value of which can be expressed in money.

(7) An entrepreneur shall lose his status once he ceases or is obliged to cease his activities. In this case he will be deleted from the Registry in accordance with Art. 48 to 53 of Law No. 9723 of 3 May 2007 on the National Registration Centre.

Article 3

Companies

(1) Companies are founded by two or more persons, who agree on achieving

joint economic objectives through contributions defined by the articles of association. Limited liability companies and jonit-stock companies may also be formed by one person only (single-member company).

(2) Companies shall register in accordance with Art. 22 and subsequent articles of Law No. 9723 of 3 May 2007 on the National Registration Centre as relevant to the form of company in question.

(3) Companies shall acquire legal personality on the date of their registration with the National Registration Centre. They shall be liable with all their assets for the obligations deriving from their activities.

30

REPUBLIKA E SHQIPERISEKSHILLI I MINISTRAVE

VENDIMNr.96, dat 03.08.2008

PR AKTIVET N MBULIM T PROVIGJONEVE TEKNIKE DHE MATEMATIKE, DHE INVESTIMET E TyRE NGA SHOQRIT E SIGURIMEVE

N mbshtetje t nenit 100 t Kushtetuts dhe t piks 2 t nenit 105 t ligjit nr.9267, dat 29.7.2004 Pr veprimtarin e sigurimit, t risigurimit dhe t ndrmjetsimit n sigurime dhe risigurime, me propozimin e Ministrit t Financave, Kshilli i Ministrave

VENDOSI:

1. Ky vendim ka pr qllim t prcaktoj:

a) kategorit e investimeve t aktiveve n mbulim t provigjoneve teknike e matematike;

b) kufijt maksimal t lejueshm t investimit t aktiveve n mbulim t provigjoneve teknike e matematike;

2. Shoqrit e sigurimit jan t detyruara t mbajn aktive n mbulim t provigjoneve teknike dhe matematike, jo m pak se vlera bruto e provigjoneve teknike. Aktivet n mbulim t provigjoneve teknike dhe matematike duhet t jen t kategorizuara dhe t shprndara n mnyr, q t mos jen t lidhura me nj lloj t vetm aktivi apo enti si dhe t mos jen t lidhura me detyrime t tjera, prve atyre q rrjedhin nga kontratat e sigurimit.

3. Shoqrit e sigurimeve t mbulojn provigjonet e tyre teknike dhe matematike vetm me kategorit e aktiveve, t prcaktuara si m posht:

a) bono thesari, obligacione, instrumente t tregut t paras e t kapitalit, q krijohen apo vrtetojn borxhin, e emetuar dhe t garantuar, nga organet e qeverisjes qendrore n Republikn e Shqipris. Me krkes t vecant t shoqris dhe me miratim t Autoritetit, shoqrit e sigurimit mund t investojn n instrumentat e lartprmendur t vendeve antare t BE-se, SHBA, Japoni si dhe letra borxhi t garantuara nga organizata ndrkombtare ku Republika e Shqipris bn pjes;

b) t tjera letra me vler, letra borxhi me t ardhura fikse e t ardhura t ndryshueshme, t tregtuara n nj treg te rregulluar;

c) aksione n fonde investimesh, brenda territorit t RSH;

d) aksione si pjes t kapitalit t nj shoqrie tregtare, t listuar n nj treg t rregulluar ligjrisht brenda territorit t Republiks s Shqipris;

e) aksione n shoqri sigurimi dhe shoqri risigurimi, vetm me miratim t Autoritetit;

f ) toka, ndrtesa dhe t drejta mbi pasuri t patundshme n Republikn e Shqipris;

g) kredi individuale hipotekore pr apartamente banimi vetm pr punonjsit e shoqris s sigurimit;

h) ertifikata depozitash dhe letra t tjera me vler, t lshuara nga banka t licensuara nga Banka e Shqipris;

i) para dhe ekuivalent t saj (t cilat prfaqsojn mjete monetare n ark, mjete monetare n bank dhe depozita me afat maturimi m t vogl se 3 muaj), n banka t licencuara nga Banka e Shqipris, me seli n Republikn e Shqipris;

31

REPUBLIC OF ALBANIACOUNCIL OF MINISTERS

DECREENo. 96 of 3 August 2008

ON ASSETS COVERING TECHNICAL AND MATHEMATICAL PROVISIONS, AND THEIR INVESTMENT By INSURANCE COMPANIES

Pursuant to Article 100 of the Constitution and Article 105 (2) of Law No 9267 of 29 July 2004 On Insurance and Reinsurance Activities, and Insurance and Reinsurance Intermediation Activities, upon the Minister of Finances proposal, the Council of Ministers

DECIDED:

1. The purpose of this Decree is to specify:

a) investment categories for assets covering technical and mathematical provisions;

b) maximum limits for investing assets covering mathematical or technical provisions;

2. Insurance companies must hold assets to cover their technical and mathematical provisions that cannot be less than the gross amount of technical provisions. Assets covering technical and mathematical provisions must be categorized and distributed in such a way that they are not linked to a single type of assets or entity, and must not be linked to other liabilities except for those deriving from insurance contracts.

3. Insurance companies must cover their technical and mathematical provisions only with the following categories of assets:

a) Treasury bills, bonds, money and capital market instruments deriving from, or certifying, debt, issued and guaranteed by local governments in the Republic of Albania. After applying with the Authority and receiving its approval, insurance companies may also invest in the abovementioned instruments in EU Member States, USA and Japan, and in debt securities guaranteed by international organizations the Republic of Albania adheres to;

b) other securities, debt securities with fixed income and variable income, traded on a regulated market;

c) shares in investment funds in the Republic of Albania;

d) equity shares of companies listed in a legally regulated market in the Republic of Albania;

e) shares in insurance companies and reinsurance companies provided this is approved by the Authority;

f ) land, buildings and rights on immovable properties in the Republic of Albania;

g) individual mortgage housing loans extended only to the staff of the respective insurance company;

h) certificates of deposit and other securities issued by banks that have been licensed by the Bank of Albania;

i) cash and cash equivalents (including cash on hand, cash in bank and time deposits with maturity periods of less than 3 months) with banks that have been licensed by the Bank of Albania and the registered offices of which are in the Republic of Albania;

j) amounts due from reinsurers, which are not pending for more than a year from their accrual;

k) reinsurers shares in technical provisions;

32

j) shumat q detyrohen nga risiguruesit, q nuk jan pezull m shum se nj vit nga lindja e detyrimit.

k) pjesn e risiguruesit n provigjonet teknike;

l) depozita me shoqri ceduese dhe borxhe t zotruara nga ato;

m) shuma, q detyrohen nga policmbajtsit dhe ndrmjetsit, e q rrjedhin nga veprimtaria e sigurimeve t drejtprdrejta dhe risiguruese, n.q.s nga dita e detyrimit t pagess nuk kan kaluar m shum se 3 muaj, por jo me shume se 20 % e provigjonit te primit te pafituar;

n) krkespagesa, q rrjedhin nga pjest e shptuara dhe subrogimet, t cilat nuk jan pezull m shum se 1 vit;

o) interesa dhe qera t maturuara, t ardhura t tjera t maturuara dhe shpenzime te parapaguara;

p) aktive t qendrueshme t trupzuara, prvec atyre t parashikuara n shkronjn f t piks 3 t ksaj VKM, t vlersuar n baz t normave t amortizimit;

Nuk do t konsiderohen aktive n mbulim t provigjoneve teknike pr shoqrin e sigurimit:

a) Aktivet q shrbejn pr financimin e kapitaleve t veta t nj shoqrie sigurimi, apo t nj subjekti tjetr q sht objekt kufizimesh rregullative nga nj Autoritet Mbikqyrs, brenda t njjtit grup kapitali.

b) Letrat me vler t shoqrive t cilat jan filiale, shoqri mbshtetse, aksioner, n shoqrin e sigurimit apo do rast tjetr q konsiderohet si pal e lidhur me shoqrin e sigurimit;

4. Shoqrit e sigurimit, prsa i prket aktiveve dhe investimeve t aktiveve, n mbulim t provigjoneve teknike dhe matematike, mund t investojn jo m shum se:

a) 40 pr qind t provigjoneve teknike dhe matematike bruto n letra me vler t listuara si dhe letra me vlere t tregtuara n nj treg t rregulluar dhe pjesmarrje n fonde investimesh, apo n skemat e investimeve kolektive;

b) 20 pr qind t provigjoneve teknike dhe matematike bruto n Toka dhe Ndrtesa, prfshir 10 pr qind n do pjes toke a ndrtese ose n nj numr pjessh toke apo ndrtesash, afr njra tjetrs, sa mund t vlersohen efektivisht nj investim;

c) 5 pr qind t provigjoneve teknike dhe matematike bruto n aksione dhe letra t tjera me vler t listuara n nj treg t licensuar letrash me vler, si: aksione, obligacione dhe instrumente t tjera t tregut t paras dhe kapitalit t s njjts siprmarrje apo hua, dhn t njjtit huamarrs. Ky kufi mund t ngrihet n 10 pr qind nse siprmarrja nuk investon m shum se 40 pr qind t provigjoneve teknike bruto n hua ose letra me vler t institucioneve emetuese a huamarrse, ku n seciln prej tyre ka investuar m shum se 5 pr qind t aktiveve t veta;

d) 10 pr qind t provigjoneve teknike dhe matematike bruto n, letra borxhi, obligacione t garantuara me aktive dhe n aksione q nuk jan t listuara, si dhe t tjera letra me vler me t ardhura fikse apo t ndryshueshme, me kusht q investimi i shoqris s sigurimit n nj subjekt q emeton kto letra me vler nuk tejkalon 10 pr qind t kapitalit t ktij t fundit;

e) 5 pr qind t provigjoneve teknike dhe matematike bruto n hua t pasiguruara, prfshir 1 pr qind pr do hua t vetme;

f ) 25 % e vlers s provigjoneve teknike dhe matematike n shuma q detyrohen nga cesort, risiguruesit, si dhe pjesa e risiguruesit n provigjonet teknike, n prputhje dhe me pikn 3 (j). Bjn prjashtim nga ky kufizim risiguruesit q jan t klasifikuar si BBB- e m lart nga Standart & Poor;

g) 3 pr qind t provigjoneve teknike bruto n formn e paras dhe ekuivalentve t saj;

33

l) deposits in ceding companies and debts possessed by them;

m) amounts due from policyholders and intermediaries deriving from direct insurance and reinsurance activities, if no more than 3 months have passed from the due date, but no more than 20% of the unearned premium provision;

n) claims deriving from salvaged parts and subrogation that have not been pending for more than a year;

o) due interests and rents, other due income and advance payments;

p) tangible fixed assets, except for those provided for in Paragraph 3 (f ) of this Decree, valued based on depreciation rates;

The following shall not be considered assets covering technical provisions of insurance companies:

a) Assets used to finance an insurance company equity or the equity of another entity that is under regulatory restrictions imposed by the Supervisory Authority, within the same equity group;

b) Securities of companies that are subsidiaries, auxiliary companies or shareholders of the insurance company, or otherwise considered as parties related to the insurance company.

4. Regarding assets covering technical and mathematical provisions and their investment, insurance companies may not invest more than:

a) 40 percent of their gross technical and mathematical provisions in listed securities and securities traded on a regulated market and shares in investment funds or collective investment plans;

b) 20 percent of their gross technical and mathematical provisions in land and buildings, including 10 percent in any part of land or building or a number of parts of land of buildings that are sufficiently close to each other to be effectively considered a single investment;

c) 5 percent of their gross technical and mathematical provisions in shares and other securities listed on a licensed securities market, such as: shares, bonds and other money and capital market instruments of the same undertaking or loans extended to the same borrower. This ceiling may be extended to 10 percent if the undertaking does not invest more than 40 percent of its gross technical provisions in loans or securities of issuing or borrowing institutions, investing more than 5 percent of its assets in each of them;

d) 10 percent of their gross technical and mathematical provisions in debt securities, secured bonds and shares that are not listed, and other securities with fixed or variable income, provided that an insurance companys investment in an entity issuing such securities does not exceed 10 percent of the equity of the latter;

e) 5 percent of their gross technical and mathematical provisions in unsecured loans, including 1 percent in each individual loan;

f ) 25 percent of their technical and mathematical provisions in amounts due from ceding companies and reinsurers, and a reinsurers share in the technical provisions, in accordance with Paragraph 3 (j). This rule shall not apply to reinsurers rated by Standard & Poor as BBB- or above;

g) 3 percent of their gross technical provisions in the form of cash or cash equivalents;

h) 5 percent of their gross technical provisions in fixed tangible assets, other than those specified in subparagraph b;

i) 15 percent of their gross technical provisions in mortgage loans as per the provisions of Paragraph 3 (g), including 5 percent of their net technical provisions in a single loan;

j) 2 percent of their gross technical provisions in claims deriving from salvaged parts and subrogation, including 1 percent for each individual amount, in accordance with Paragraph 3 (n);

34

h) 5 pr qind t provigjoneve teknike bruto n aktive t qndrueshme t trupzuara, t ndryshme nga ato t prcaktuara n pikn b);

i) 15 pr qind t provigjoneve teknike bruto pr kredit hipotekore, sipas prcaktimit t piks 3, shkronja g, prfshir 5 pr qind t provigjoneve teknike neto pr do hua t vetme;

j) 2 pr qind t provigjoneve teknike bruto n krkespagesa q rrjedhin nga pjest e shptuara dhe subrogimet, prfshir 1 pr qind pr do vler individuale, n prputhje me shkronjn n) t piks 3;

k) 20 pr qind t provigjoneve teknike bruto n depozita me shoqri ceduese dhe borxhe t zotruara nga ato;

l) 5 pr qind t provigjoneve teknike bruto n interesa t llogaritur, qira t pagueshme dhe shpenzime te parapaguara;

5. Shoqrit e sigurimit t cilat jane te liensuara prpara hyrjes n fuqi t ktij vendimi, t prshtasin aktivet n mbulim t provigjoneve teknike e matematike dhe kufijt e investimit t tyre brenda dats 31.03.2008. Pr prshtatjen e aktiveve sipas piks 4 (b) t ktij vendimi, vetm pr periudhn nga hyrja n fuqi e vendimit deri n 30.06.2008, zbatohet kufiri i siprm n masn 30% t provigjoneve teknike bruto.

6. Vendimi i Kshillit t Ministrave nr. 268, dat 28.4.2005 Pr prcaktimin e kufijve maksimal t lejueshm pr aktivet dhe investimet e aktiveve, pr mbulimin e provigjoneve teknike dhe matematike, nga shoqrit e sigurimeve, shfuqizohet;

7. Ky vendim hyn n fuqi pas botimit n Fletoren Zyrtare.

K R y E M I N I S T R I

SALI BERISHA

35

k) 20 percent of their gross technical provisions in deposits with ceding companies and debts owned by them;

l) 5 percent of their gross technical provisions in accrued interest, payable rent and advances.

5. Insurance companies that have been licensed prior to this Decree entering into force shall adjust their assets covering technical and mathematical provisions and their investment limits by 31 March 2008. The maximum limit of 30 percent of the gross technical provisions shall be applied to adjust assets in accordance with Paragraph 4 (b) of this Decree only from the effective date of this Decree till 30 June 2008.

6. The Council of Ministers Decree no 268 of 28 April 2005 On Specifying the Maximum Allowed Limits for Assets Covering Technical and Mathematical Provisions and Their Investment by Insurance Companies shall be repealed.

7. This Decree shall enter into force after its publication in the Official Gazette.

P R I M E M I N I S T E R

SALI BERISHA

36

N prputhje me vendimin Nr. 201, dat 29.3.2006 t Kshillit t Ministrave t Republiks s Shqipris, PR DISA NDRySHIME DHE SHTESA N VENDIMIN NR.584, DAT 28.8.2003 T KSHILLIT T MINISTRAVE PR MIRATIMIN E RREGULLORES S KSHILLIT T MINISTRAVE, projektaktet shqiptare duhet t shoqrohen, ndr t tjera, edhe nga tabela e prputhshmris me acquis communautaire pr projektaktet normative. M posht, jepet modeli n shqip i ksaj tabele, si edhe prkthimi n gjuhn angleze, i cili lipset mbajtur parasysh nga prkthyesi gjat prkthimit t legjislacionit shqiptar n gjuhn angleze.

Tabela 1 e prputhshmris duhet t prmbaj:

1. Numrin natyror, titullin e plot dhe numrin n Fletoren Zyrtare t legjislacionit t BE-s q synohet t prafrohet nga projektakti, subjekti dhe objekti q synon t rregulloj

2. Titulli i projektaktit (aktit), subjekti dhe objekti q synon t rregulloj

3. Shkalla e prafrimit

a b C d e

Pjest e legjislacionit t BE-s q prafrohen (neni, paragrafi, shtja) (n disa raste mund t prshkruhen citime dhe prmbledhje t acquis)

Parashikimet e projektaktit (aktit) (titulli, seksioni, neni, paragrafi, shtja etj.)

Prputhja e projektaktit (aktit) me legjislacionin e BE-s (i plot, i pjesshm ose jo i aplikueshm)

Arsyet pr prputhje t pjesshme

Periudha e parashikuar pr arritjen e prputhjes s plot

1. Natural number, full title and the number of publication in the Official Journal of the E legislation, the subject and the objective of its regulatory scope

2. Title of the draft legislation and the subject and objective of its regulatory scope

3. Degree of approximation

a) b) c) d) e)

Provisions and parts of EU legislation to be approximated with (article, paragraph, issue) (in some cases quotations and summaries of the Acquis might be given)

Provisions of the draft legislation (title, section, article, paragraph, item, etc.)

Compatibility between the draft legislation with the EU legislation (complies fully, complies in part, not applicable)

Reasons for partial compatibility

Date foreseen to achieve full compatibility.

Tabela 2 e prputhshmris duhet t prmbaj:

1. Titulli i projektaktit (aktit), subjekti dhe objekti q synon t rregulloj

2. Numrin natyror, titullin e plot dhe numrin n Fletoren Zyrtare t legjislacionit t BE-s q synohet t prafrohet nga projektakti, subjekti dhe objekti q synon t rregulloj

3. Shkalla e prafrimit

a b C d e

Parashikimet e projektaktit (aktit) (titulli, seksioni, neni paragrafi, shtja etj.)

Parashikimet dhe krkesat e legjislacionit t BE-s (neni, paragrafi, shtja)

Prputhja e projektaktit (aktit) me legjislacionin e BE-s (i plot, i pjesshm ose jo i aplikueshm)

Arsyet e prputhjes s pjesshme ose t mosprputhjes

Periudha e parashikuar pr arritjen e prputhjes s plot

37

1. Title of the draft legislation and the subject and objective of its regulatory scope

2. Natural number, full title and the number of publication in the Official Journal of the E legislation, the subject and the objective of its regulatory scope

3. Degree of approximation

a) b) c) d) e)

Provisions of the draft legislation (title, section, article, paragraph, issue, etc)

Provisions and demands of EU legislation (article, paragraph, issue)

Compatibility between the draft legislation with the provisions of EU legislation (complies, partially complies, not applicable)

Reasons for partial compatibility or non-compliance

Date foreseen to achieve full compatibility.

38

39

FjaLOrt

40

41

1. TERMAT Q KAN LIDHJE ME PUSHTETIN PUBLIK

N fjalort, sipas rendit alfabetik, jepen emrtimet e ministrive dhe t organeve t pushtetit publik, midis t cilve ka edhe nga ato institucione q sot nuk ekzistojn m ose u jan ndryshuar emrtimet. Megjithat, duke qen se n tekste edhe kto emrtime shfaqen, ato prmenden ktu n mnyr q emrtimet e tyre t prkthehen njlloj n anglisht. Ju kujtojm n mnyr t veant q t ndiqni me kujdes jo vetm prkthimin e emrtimit, por edhe mnyrn e shkrimit, pra prdorimin e germave t mdha/t vogla, etj. Kto veanti kan t bjn edhe me emrtimet q kan lidhje me legjislacionin.

1.1 mINIStrIt

Enti shqiptar shkurt Prkthimi n anglisht shkurt

Qeveria e Shqipris QSH Government of Albania GoA

Kshilli i Ministrave KM Council of Ministers CoM

Ministria e Punve t Jashtme MPJ Ministry of Foreign Affairs MoFA

Ministria e Integrimit MIE Ministry of European Integration MoEI

Ministria e Mbrojtjes MM Ministry of Defense MoD

Ministria e Brendshme MB Ministry of Interior MoI

Ministria e Financave MF Ministry of Finance MoF

Ministria e Drejtsis MD Ministry of Justice MoJ

Ministria e Ekonomis, Tregtis dhe Energjetiks METE Ministry of Economy, Trade and Energy MoETE

Ministria e Bujqsis, Ushqimit dhe Mbrojtjes s Konsumatorit

MBUMK Ministry of Agriculture, Food and Consumer Protection

MoAFCP

Ministria e Punve Publike, Transportit dhe Telekomunikacionit

MPPTT Ministry of Public Works, Transportation and Telecommunications

MoPWTT

Ministria e Puns, shtjeve Sociale dhe Shanseve t Barabarta

MPSSHB Ministry of Labour, Social Affairs and Equal Opportunities

MoLSAEO

Ministria e Turizmit, Kulturs, Rinis dhe Sporteve MTKR Ministry of Tourism, Culture, youth and Sports MoTCyS

Ministria e Arsimit dhe Shkencs MASH Ministry of Education and Science MoES

Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave

MMPAP Ministry of Environment, Forestry and Water Administration

MoEFWA

Ministria e Shndetsis MSH Ministry of Health MoH

Minister Shteti Minister of State

1.2 NDarja aDmINIStratIVO-tErrItOrIaLE E NjSIVE t QEVErISjES VENDOrE N rEPUbLIKN E SHQIPrIS

shqip anglisht

Qark Region

Qarku i Tirans Region of Tirana

Rreth District

Rrethi i Skraparit District of Skrapar

42

1.3 VENDEt E PUNS, FUNKSIONEt DHE NjSIt OrGaNIZatIVE N OrGaNEt E aDmINIStratS SHtEtrOrE

shqip anglisht

Ministria Ministry

Kabineti Cabinet

Drejtoria Directorate

Drejtoria e Prgjithshme Directorate General

Sektori Unit

Ministr Minister

Drejtor kabineti Chief of Cabinet

Kshilltar ligjor Legal advisor

Kshilltar ekonomik Economic advisor

Kshilltar pr median Media advisor

Zdhns shtypi Spokesperson

Zvendsministr Deputy Minister

Sekretar i Prgjithshm Secretary General

Drejtor departamenti Director of Department

Drejtor i prgjithshm Director General

Drejtor drejtorie Director of Directorate

Specialist Expert

Shef sektori Head of unit

Specialist prokurimesh Procurement expert

Specialiste e arkiv-protokollit Filing-protocol expert

Kshilli i Komuns Communal council

Kshilli Bashkiak Municipal council

Kshilli i Qarkut Regional council

Kryetari i komuns Mayor

Kryetari i Bashkis Mayor

Kryetari i Kshillit t Qarkut Head of regional council

Kryesia e Kshillit t Qarkut Chairmanship of the regional council

Antar t Kshillit Komunal Members of the communal council

Antar t Kshillit Bashkiak Members of the municipal council

Sekretari i Kshillit Komunal Secretary of the communal council

Sekretari i Kshillit Bashkiak Secretary of the municipal council

Prefekti Prefect

43

1.4 INStItUCIONEt PUbLIKE

shqip shkurt anglisht shkurt

Banka e Shqipris BSH Bank of Albania BoA

Agjencia pr Kthimin dhe Kompensimin e Pronave

AKKP Property Restitution and Compensation Agency

PRCA

Zyra pr Regjistrimin e Pasurive t Paluajtshme ZRPP Immovable Property Registration Office IPRO

Departamenti i Administrats Publike DAP Department of Public Administration DoPA

Instituti i Statistiks IS Institute of Statistics IS

Drejtoria e Prgjithshme e Doganave DPD Directorate General of Customs DGC

Drejtoria e Prgjithshme e Tatim-Taksave DPT Directorate General of Taxes DGT

Drejtoria e Prgjithshme e Standardizimit dhe Certifikimit

DPSC Directorate General of Standardisation and Certification

DGSC

Agjencia e Prokurimit Publik APP Public Procurement Agency PPA

Drejtoria e Prgjithshme e Metrologjis dhe Kalibrimit

DPMK Directorate General of Metrology and Calibration

DGMC

Drejtoria e Prgjithshme e Patentave dhe e Markave

DPPM Directorate General of Patents and Trademarks

DGPT

Drejtoria e Akreditimit DA Accreditation Directorate AD

Avokati i Popullit AP Peoples Advocate PA

Autoriteti i Konkurrencs AK Competition Authority CA

Inspektorati i Kontrollit t Nafts, Gazit dhe Produkteve t Tjera

IKNG Oil, Gas and other Products Inspectorate

OGI

Agjencia Kombtare e Energjis AKE National Energy Agency NEA

Enti Rregullator i Energjetiks ERE Energy Regulatory Entity ERE

Instituti i Studimeve Industriale dhe Projekteve ISIP Industrial Research and Design Institute IRDI

Instituti i Sigurimeve Shoqrore ISSH Social Insurance Institute SII

In