1

MAPINFO 4.0, 4.1 4.12 versiyonları için

1. BÖLÜM: İLK AÇILIŞ MapInfo çalıştırıldığında ilk önce Quick Start menüsü görüntülenir. Menüde dört seçenek vardır.

- RESTORE PREVIOUS SESSION: En Son Çalışılan Ortamı Çağır. MapInfo en son kullandığında açık olan tüm dosyalar, bırakıldığı şekilde tekrar açılır. Bu sayede daha önce çalışılan ortam aynen korunmuş olur, tekrar bütün dosyaları açmak gereği ortadan kalmış olur. - OPEN LAST USED WORKSPACE: En Son Çalışılan Projeji Çağır. Birden fazla proje üzerinde çalışan kullanıcılar her bir proje için farklı dosyaları kullanmak durumundadırlar. Bu yüzden her bir proje ile ilgili dosyalar ayrı birer WORKSPACE dosyası olarak kaydedilebilir. Bir projeyi oluşturan dosyalar ve ekrandaki pozisyonları bir workspace adı altında kaydedilebilir. Bu sayede ilgili tüm dosyaların tek tek açılması ve pencerelerin yeniden formata sokulması zorunluluğu ortadan kalkar. Bu seçenek en son üzerinde çalışılan, belli bir ismi olan projeye (workspace) kolayca erişmeyi sağlar. - OPEN A WORKSPACE Proje Aç. En son çalışılan projeden (workspace) farklı bir proje açılmak istendiğinde, bu seçenek önceden oluşturulmuş workspace’leri içinde bulunduğu dizine göre ekrana getirir. Seçilen proje dosyasını açar. - OPEN A TABLE Tablo Aç. Bir veya birden fazla haritayı veya veri tablosunu bağımsız olarak açmak için kullanılır. Yeni bir proje başlangıcında direkt olarak kullanılabilir. Hiç birini seçilmez ve CANCEL butonu kliklenirse boş bir MapInfo ekranı açılır.

2

2. BÖLÜM: MAPINFO TERMİNOLOJİSİ TABLE: MapInfonun bütün dosyaları Tablo olarak adlandırılır. Bir Tablo alttaki uzantılı dosyalardan oluşur. Örnek: Türkiye Tablosu.

Türkiye.TAB Tablo yapısı hakkında bilgiler kayıtlıdır. Türkiye.ID Tablonun referans dosyası. Türkiye.MAP Tablodaki harita nesnelerinin tutulduğu dosya (çizgiler, noktalar, alanlar yazılar). Türkiye.DAT Tablonun veritabanı bilgilerinin saklandığı dosya.

Bunların dışında aşağıdaki uzantılı dosyalarda olabilir: Türkiye.IND Tabloya index oluşturulmuş ise bu dosya oluşur. Türkiye.TMA, Türkiye.TDA,Türkiye.TID Tablo üzerinde editleme işlemleri yapılırken

değişikliklerin tutulduğu dosyalardır. Bu sayede Tablo kaydedilene kadarki yapılan değişiklikler iptal edilebilir(Bkz. File>Revert Table). WORKSPACE: MapInfo Proje dosyası. MapInfo penceresinde yapılan tüm işlemler proje dosyası olarak kaydedilirse, daha sonra proje dosyası açılarak işlemlerin tekrar yapılmasını sağlar. Haritaların görünüşleri, lejantlar, grafikler pencerelerin yeri ve durumu vs. proje dosyasına yazılır. Böylece bu düzenlemeleri tekrar yapmak gerekmez ve zaman kaydedilmez. “.wor” uzantılı bir text dosyasıdır. MAP:

MapInfo Harita penceresi. Çizilen haritalar katmanlar halinde Map penceresinde görülebilir, üzerinde analiz ve değişiklik yapılabilir.

BROWSER: Veritabanı penceresi (Verisayfası). Verisayfasında haritadaki nesnelerin ilgili kayıtları saklanır, analiz ve sorgulama yapılır, diğer tablolarla bağlantı kurulur.

GRAFiK:

Verilerden 3D, Pasta, Çubuk, Çizgi, Alan gibi grafikler oluşturur.

3

LAYOUT:

Belirli bir formatta veya formatsız çıktı hazırlama penceresidir.

REDiSTRiCT:

Haritadaki nesnelerin yüzdesi, sayısı, toplamı gibi istatistiki bilgiler oluşturur.

TEMATiK: Haritadaki nesneleri özelliklerine göre renklendirip analiz yapmaya yarayan bir araçtır. Bkz. Tematik haritalama.

4

3. BÖLÜM: MAPINFO MENÜSÜ ve ARAÇLARI MapInfo Window İşletim Sisteminin ortak menü formatını kullanır. Menüde ana başlıklar vardır ve her

birimin kendi alt menüsü vardır (pulldown - aşağı açılan). Alt menülere ulaşmak için fare ile ilgili menünün üzerine gelip sol tuşuna kliklemek ve yapılacak işin bulunduğu alt menüye kliklemek yeterlidir. Ayrıca klavyeden menüdeki altı çizili harfe ALT tuşu ile beraber basılarak da ulaşılabilir. (Alt tuşuna basılıp kaldırmadan diğer el ile altı çizili harfe basılır). Örneğin, dosya açmak için ALT+F’ye (Alt tuşu basılı iken F tuşuna) basarak alt menü açılabilir ve daha sonra Aç ( Open ) komutunu çalıştırılabilir. Bazı alt menülerin ayrıca alt menüleri de vardır.

MapInfo’nun ana menüsü aşağıdaki gibidir.

Şimdi bu menüleri sırasıyla inceleyelim.

3.1 File

File menüsü aşağıdaki alt menülerden oluşur:

- NEW TABLE : Yeni bir MapInfo tablosu oluşturmak için kullanılır. MapInfo’da Coğrafi altlıkların ve verilerin saklandığı dosyaların genel adı “Table” (tablo) dır. ( Bkz. Yeni Tablo Oluşturma)

- OPEN TABLE : Arşivde bulunan dosyaları açmak için kullanılır. MapInfo, DBase, Delimited Ascii, Excel, Microsoft Access Database tabloları veya Tiff, Bmp, Jpg, Pcx gibi formatlardaki raster görüntüler açılır.(Bkz Tablo Açma)

- OPEN ODBC TABLE : Herhangi bir ilişkisel veritabanındaki verileri tablo olarak MapInfo ortamına aktarır. (Oracle, Sybase, Informix, DB2, Ingres, Access vs gibi)

- CLOSE TABLE : Aktif halde olan tabloyu / tabloları kapatır. - CLOSE ALL : Açılmış olan tüm çalışmaları sonlandırır, değişiklik yapılmış olanların kaydedilip

kaydedil-meyeceğini sorar. - SAVE TABLE : Üzerinde değişiklik ve/veya ekleme/silme yapılan tabloları kaydeder. - SAVE COPY AS : Bir tabloyu başka bir isim altında veya başka bir formatta kaydetmek için kullanılır.

Herhangi bir sorgulama tablosu veya normal bir tablo bu şekilde kaydedilebilir. (Bkz Farklı Kaydetme) - REVERT TABLE : Üzerinde değişiklikler yapılmış olan tabloyu kaydedilmiş en son haline çevirir. - SAVE WORKSPACE : Halihazır çalışmaları o andaki ekran hali ile, verilecek bir isim altında kaydeder.

(bkz. Proje Oluşturma) - RUN MAP BASIC PROGRAM: MapBasic de yazılmış ve derlenmiş programları çalıştırmak için

kullanılır. - PAGE SETUP : Çıktı ayarları için kullanılır.(bkz. Sayfa Ayarı)

5

- PRINT : Çıktı almak için kullanılır. Ekrandaki aktif pencereleri yazıcıya göndermek için kullanılır. Birden fazla pencereyi düzenleyerek yazdırmak için layout oluşturulur. (Bkz. Yazdırma)

- SAVE WINDOW AS : Aktif olan Harita Penceresini Bitmap (.bmp) görüntüsü olarak saklamanızı sağlar. - SEND MAIL : Herhangi bir pencereyi Internet üzerinden postalama işine yarar - EXIT : Bütün açık tabloları kapatır ve MapInfo ortamınından çıkıp Windows’a döner.

3.2 Edit

Edit menüsü aşağıdaki alt menüleri içerir :

- UNDO : En son yapılan editleme işlemini iptal eder . - CUT : Yazı, kayıt ve grafiksel objeleri kesip PANO ya atar. (Pano = Clipboard: Windows’un kopyalama

işlemleri için geçici olarak kullandığı yerdir) - COPY : Yazı, kayıt ve grafiksel objelerin kopyalanıp PANO ya atılması için kullanılır. - PASTE : Cut ve Copy işlemleri ile PANO ya atılan objeleri başka bir ortama (Word gibi) veya aynı

ortamda başka bir yere yapıştırır. - CLEAR : Seçili olan objelerin silinmesi için kullanılır. - CLEAR MAP OBJECTS ONLY : Sadece grafiksel objelerin silinmesi için kullanılır, tablodaki kayıtlar

silinmez. - RESHAPE : Daha önceden varolan bir objenin şeklinin üzerinde değişiklik yapılmak istendiğinde

kullanılır. - NEW ROW : Aktif halde olan tabloya yeni satır eklemek için kullanılır . - GET INFO : Seçili durumda bulunan grafik objenin sınırları, alanı, köşe sayıları gibi bilgileri bir pop-up

pencere ile sunar. Mouse ile objeye çift-klik’leme de aynı işi yapar.

3.3 Objects

Grafiksel objeler ile ilgili araçların toplandığı bir menüdür.

6

- SET TARGET : Bu aracı kullanmak için önce üzerinde işlem yapılacak objenin seçili olması gerekir.Yani -

seçim butonu - aktif halde iken objenin/objelerin işaretlenmesi gerekir. Bu işlem yapıldıktan sonra SET TARGET aracı seçilir. Bu işlemden sonra objenin rengi değişecektir. Hedeflenen objenin renk ayarlamaları için bkz. Harita Penceresi Ayarları - CLEAR TARGET : SET TARGET ile işaretlenmiş tüm grafiksel objeleri normal haline dönüştürür. - COMBINE : Seçili iki aynı türden grafiksel objeyi -aralarında boşluk olsa dahi- tek bir obje haline

getirmekte kullanılır. (Yani alansal objeler birbiriyle, çizgisel objeler birbiriyle eşlenebilir. Alansal objelerle ile çizgisel objeler birbiriyle birleştirilemez )

- SPLIT : Set Target ile işaretlenmiş objeleri bir polygon yardımı ile bölmek için kullanılır. - ERASE : Bir kısmı kapalı alan içerisinde kalan objelerin bu kısımlarının silinmesi işlemi için kullanılır.

Bu işlem için önce silme işlemi yapılacak olan obje SET TARGET ile işaretlenir. MAPINFO silme işlemleri için mutlaka kapalı bir grafiksel obje öngörür. Böyle bir eleman yoksa Çizim butonlarındaki poligon çizim butonları ile rasgele bir poligon çizilip, çizilen poligon seçilebilir. Daha sonra ERASE komutu seçilerek silme işlemini tamamlanır. Bu işlem bir pasta kalıbı yardımıyla hamurdan pastalar üretmek gibi düşünülebilir.

- ERASE OUTSIDE : Bir kısmı kapalı alan dışarısında kalan objelerin dış kısımlarını silmek için kullanılır. Kullanılış şekli ERASE aracı gibidir.

- OVERLAY NODES : Çizgi’ler başlangıç ve bitiş noktalarının koordinatları olan grafiksel objelerdir. Eğer iki çizgi, iki poligon veya bir çizgiyle bir poligon üst üste çakışıyor ise kesişme noktalarından bu çizgileri bölmek için Overlay Nodes işlemi yapılır. Önceobjelerden biri SET TARGET ile belirgin hale getirilir Ardından diğer kesişen obje seçme butonu ile seçilir. Daha sonra OVERLAY NODES aracı ile otomatikman kesişme noktalarına node atılır.

- BUFFER : Seçili objelerin etrafına tampon bölge oluşturmakta kulanılır. Bu aracın kullanılabilmesi için aşağıda sıralanan işlemlerin yapılması gerekir:

1- MAIN toolboxından LAYER CONTROL aracı seçilir.EDITABLE ve SELECTABLE kısımları aktif hale getirilir. (bkz. Katman kontrolü)

2- Obje seçilir. BUFFER menusu seçilir, ekrana gelen menüden istenilen çapta ve eğrilikte tampon bölge oluşturulur. - SMOOTH : Kırık çizgi -polyline- ve eğrilerin (curve) kırıklıklarının düzeltilmesinde kullanılır. - UNSMOOTH : SMOOTH menüsüyle yapılıan işlemi geri alır. - CONVERT TO REGIONS : Çizgisel objeleri alansal objelere dönüştürmek için kullanılır. Kırık çizgi,

çizgi, eğri ve elips gibi objeler ( kapalı bir alan oluşturmalısır) alana dönüşür. - CONVERT TO POLYLINE : Alansal objeleri kırık çizgi ve eğrilere dönüştürür.

3.4 Query

Sorgulama - mantıksal seçim- araçlarının toplandığı menüdür. (Bkz. Sorgulama.)

- SELECT : İstediğiniz kriterlere uygun olan tablo elemanları ve grafiksel objeleri sorgulamak için

kullanılır. Sorgulama sonuçlarını tablo ve/veya grafik olarak sunar. - SQL SELECT : Çok amaçlı bir sorgulama aracıdır.Değişik uygulamalar yapmak mümkündür. - SELECT ALL FROM xxxxx : Aktif pencere bir harita penceresi ise o pencerenin en üst katmanının,

browser (veri tablosu) ise o tablonun bütün kayıtlarını seçer - UNSELECT ALL : Seçili olan bütün kayıtları seçilmemiş duruma getirir. - FIND : Doğruların kesişme noktalarını veritabanındaki kayıtların girilmesi ile bulur ve bir nokta atar. - FIND SELECTION : Sorgulama yolu ile veya ekran üzerinde browserdan seçilen objelerin ekrana seçili

halde getirmek için kullanılır. - CALCULATE STATICS : Herhangi bir tablonun bir sahasına göre istatistiksel sonuçların alınabileceği

bir araçtır. Ekrana gelecek menüden tablo ve kolon ismi seçilir seçilmez sonuç bir rapor halinde menü ile sunulur.

7

3.5 Table

Tablolara ilişkin işlemler için kullanılan araçları içerir.

-UPDATE COLUMN: Tabloların kolonları üzerinde belirli formlarda değişiklikler yapmak amacıyla kullanılır. Aşağıdaki aşamaları izleyerek bu uygulama yapılabilir:

Table To Update : Güncellenecek tablo ismi seçilir. Bu herhangi bir sorgulama veya seçim sonucunda elde edilen bir tablo da olabilir. Column to Update :Güncellenecek olan kolonun ismi. Get Value From Table: Verilerin alınacağı tablo. Güncellenecek tablodan farklı bir tablo seçilirse join ile bu iki tablo arasındaki ilişki tanımlanmalıdır. Bağlantı ya mantıksal olarak iki kolonun eşleşmesiyle veya objelerin coğrafi özelliklerine göre (kesişme, kapsama ve üst üste olma gibi) yapılır. Value : Yeni değer. ( Satır sırası için Rowid yazılır, Get value from table kısmındaki tablonun herhangi bir kolonunun adı yazılabilir, herhangi bir sayı - 100 gibi - veya tırnak içinde bir karakter -“Az” gibi- girilebilir.) -APPEND ROW TO TABLE : Bir tabloyu diğer bir tabloya eklemek için kullanılır . Nongrafik ve grafik veriler ilk tablo altında toplanır. Her iki tablonun sahalarının aynı olması veri kaybının engellenmesi için gereklidir. (kolon tipleri ve uzunlukları kontrol edilmelidir)

8

-GEOCODING : Var olan ulusal adres veri tabanı kullanılarak verilen adreslerin ekranda coğrafi olarak görüntülenmesi işlemine Geocoding denir. Türkiye’de maalesef böyle bir adres veri tabanı standartı yoktur. Geocoding daha çok Amerika ve Avrupa ülkelerinde kolaylıkla kullanılan bir seçenektir. -CREATE POINTS: Bir veri tabanında var olan X, Y koordinatlarından nokta objeleri oluşturmak için kullanılır. Sembolül şekli ve rengi Using Symbol butonu ile seçilebilir.

Create points for table: Nokta atılacak tablo ismi Get X Coordinate from column: noktanın x pozisyonunun olduğu kolon. Multiply the X coordinats by kısmında X kordinatının geldiği kolondeki sayı ile sağındaki kutuya girilen sayı çarpılarak noktanın kordinatı belirlenir ve o yere nokta atılır. Projection: atılacak noktanın projeksiyonu (bkz. Projeksiyon seçimi)

-COMBINE OBJECTS USING COLUMNS : Belli kolonlarında, sahalarında belli özellikleri taşıyan grafik objelerini birleştirmeye yarar.

İlk satırda birleştirilecek objelerin bulunduğu

tablo seçilir

Ortadaki satırda objelerin birleştirilmesinde esas alınan kolon seçilir,

Son satırda seçilen tabloda objeler birleştirilir. Daha sonra Next butonuna basılır ve kolonların

nasıl birleştirileceği belirlenir. (bkz. Objeleri İşleme- Birleştirme)

-IMPORT : MAPINFO formatında olmayan dosyaları MapInfo formatına almak için kullanılır .Veri tabanı dosyaları , AutoCAD dosyaları gibi dosyaları bu araçla MapInfo altında çalıştırabilirsiniz. (Bkz. Veri Alış-Verişi) -EXPORT : MapInfo’dan dosya transfer etmek için kullanılır . (Bkz. Veri Alış-Verişi)

- MAINTENANCE : Tablolar üzerinde değişiklikler yapmak istenildiğinde kullanılabilir. TABLE STRUCTURE: Tabloya yeni kolon ekleme, kolon silme, index atma / kaldırma, kolonların sırasını ve tipini değiştirme gibi işlemler için kullanılır. (Bkz. Yeni Tablo Oluşturma ) DELETE TABLE: Tabloyu ve ilişkili tüm dosyaları fiziksel olarak diskten siler. RENAME TABLE: Tablonun ve ilişkili dosyaların adını değiştirir. PACK TABLE: Tablodaki silinen kayıtlardan kalan gri satırları temizler. MAKE ODBC TABLE MAPPABLE: ODBC Tablosunda X,Y kordinatları varsa bu kordinatlara göre Odbc tablosu harita oluşturur. CHANGE ODBC TABLE SYMBOL: Haritalanmış ODBC Tablosunun sembolünü değiştirir. UNLINK ODBC TABLE: ODBC ile bağlanılıp alınmış tablonun kaynağina olan bağlantısını keser.

9

REFRESH ODBC TABLE: ODBC Tablosunda herhangi bir değişiklik yapılmışsa MapInfo tarafındaki kayıtları yenilemek için kullanılır. -RASTER : Sayısallaştırıcı veya ekrandan girilerek hazırlanan vektör haritalar bir GIS ortamı için her zaman yeterli olmayabilir. Hava fotoğrafları ve/veya uydu görüntüleri sisteme altlık olarak eklenebilir. Raster seçeneği ile tablo olarak açılan raster görüntülerin parlaklık ve renkler arası zıtlıklar ayarlanabilir, görüntünün kordinat kayıtları ayarlanabilir.

3.6 Options

Bu araçla yazı, çizgi, alan sitillerini, kenarda görünen Drawing, Main ve Tools toolbox’ları ile ilgili işlemler yapılabilir. MapInfo’nun önyüz olarak kullandığı lejant, istatistic ve mapbasic pencereleri kontrol edilir.

- LINE STYLE : Doğruların kalınlık ve renk gibi özelliklerinin ayarları yapılabilir.(bkz. Nesne görünüm ayarları -

Çizgi) - REGION STYLE : Alansal objeleri özellikleri buradan değiştirilebilir. (bkz. Nesne Gör. Ayr. -Alan) - SYMBOL STYLE : Sembollerin özellikleri değiştirilebilir. (bkz. Nesne görünüm ayarları- Sembol) - TEXT STYLE : Yazılarınızın özellikleri değiştirilebilir. (bkz. Nesne görünüm ayarları-Yazı) - TOOLBARS : Araçkutuları. Drawing , Main, ODBC, Standart ve Tools araçkutularını görünüp görünmeyeceğinin

ayarlaması yapılır. - SHOW / HIDE LEGEND WINDOW: Lejant penceresini ekrana getirir/ekrandan kaldırır. - SHOW / HIDE STATISTICS WINDOW : Statistic penceresini ekrana getirir/ekrandan kaldırır. - SHOW / HIDE MAPBASIC WINDOW : MAPBASIC penceresini ekrana getirir / ekrandan kaldırır. Bu

penceredeki komutlar direk işletilebilir ve menu kullanılarak yapılan işlemler otomatik olarak bu pencereden izlenebilir.

- SHOW STATUS WINDOW : Status penceresini ekrana getirir. - CUSTOM COLORS: Renk tablosunu getirir. - PREFERENCES : Öncelik ve tercih ayarlarının yapıldığı alt menü. (Bkz Tercihler)

3.7 Window

Bu araçla yeni pencereler açılır veya pencerelerin ekranda yerleri ayarlanır.

10

- NEW BROWSER WINDOW: Seçilen tabloya ait yeni bir BROWSER -veri tablosu- penceresi açar . - NEW MAP WINDOW: Seçilen tabloya ait yeni bir MAP -harita- penceresi açar . - NEW GRAPH WINDOW: Seçilen tabloya ait yeni bir GRAPH -grafik- penceresi açar . - NEW LAYOUT WINDOW: Seçilen tabloya ait yeni bir LAYOUT -çıktı- penceresi açar . - NEW REDISTRICT WINDOW: Seçilen tabloya ait yeni bir REDISTRICT -bülge- penceresi açar. Redistrict işlemi

özellikle satış bölgeleri gibi “territory assignment” işlemlerinde kullanılır. - REDRAW WINDOWS: Aktif olan MAP penceresini yeniden çizer. - TILE WINDOWS : Aktif olan pencerelerin sayısına göre ekranı eşit parçalar . - CASCADE WINDOWS: Açık olan pencereleri basamaklar. - ARRANGE ICONS : Birden fazla Map açık olduğunda, minimized olanları düzenler.

3.8 Map

Katman kontrolü, tematik haritalar ,görüntü ayarları, sayısallaştırıcı ayarları ve koordinat dönüşümlerinin yapıldığı menüdür.

- LAYER CONTROL: Katmanların kontrolleri ve etiketlemede kullanılır olur. (Bkz. Katman kontrolü.) - CREATE THEMATIC MAP : Tablolardaki verilere göre tematik harita oluşturmakta kullanılır olur. Bu menü

seçildiğinde ekrana gelen menüden isteğe göre tematık harita tipi seçilir, Next butonu ile geçilir. Burada kullanılacak verilerin tablo ve kolon isimlei girilir. Next işaretlenir. Preview menüsünden ayarlar yapılır. OK butonunu işaretlenerek tematik harita oluşturulur.

- MODIFY THEMATIC MAP : Daha önce oluşturulmuş tematik haritalar üzerinde renk, lejant ve isim ayarlamaları yapılır.

- CHANGE VIEW: Harita ölçeklerinin, zoom ayarları ve merkezleme gibi ayarları yapmada yardımcı olur. - PREVIOUS VIEW :Görüntüyü önceki ölçeğe geri alır. - VIEW ENTIRE LAYER : Seçilen tablonun tamamını ekrana getirir. Bütün katmanlar için All layers seçilir. - SAVE COSMETIC LAYER OBJECTS : Ekran üzerinde eklenilen başlıklar, etiketler MapInfo’da “cosmetic layer”

adı altında geçici bir yerde tutulur. Bunları kalıcı yapmak için bu seçenek kullanılır. (Bkz Kozmetik Katman) - CLEAR COSMETIC LAYER: Geçici editlemeleri siler, kaydetmez. - DIGITIZER SETUP: MapInfo’ya sayısallaştırıcıyı tanıtmak için kullanılır. - OPTIONS : Koordinat, uzaklık ve alan birimleri ayarları için kullanılır.

3.9 Browse

En önde açılı olan veritablosunun ayarlamalarının yapıldığı menüdür.

11

- PICK FIELDS: Veri tablosunda görüntülenecek kolonların ayarlaması, kolon adlarının değişitirilip görüntülenmesi ve sıralaması gibi işlemler yapar.

- OPTIONS: Veri penceresinde ızgaranın görüntülenmesi veya görüntülenmemesi ayarını yapar.

3.10 Graph

Grafik penceresi üzerinde değişiklik yapılmasını sağlar. (bkz. Grafik Hazırlama)

-GRAPH TYPE: Grafik tipi. Başlıca grafik tipleri şunlardır: Alan, Çubuk, Çizgi, Pasta,X-Y. (2 ve 3 Boyutlu) -LABEL AXIS: Etiket ekseni. Minimum, maksimum değerler ayarlanabilir. Izgara çizdirilebilir. -VALUE AXIS: Değer ekseni. Minimum, maksimum değerler ayarlanabilir. Izgara çizdirilebilir. -SERIES: Seriler. Grafiğin renk ve desen ayarları buradan yapılır. Bkz. Grafik Hazırlama

3.11 Layout:

Çıktı penceresi ayarları buradan yapılır.

- CHANGE ZOOM: Görüntüye yakınlaşma / uzaklaşma ayarları. - VIEW ACTUAL SIZE: Ölçeğe göre ekrana bire bir getirir. Ölçek 1:1000 ise 1000 metreyi 1 cm olarak ekrana

getirir. - VIEW ENTIRE LAYOUT: Layoutun tamamını ekrana getir. - PREVIOUS VIEW: Bir önceki görüntüye geri döndürür. - BRING TO FRONT: Seçili çerçeveyi öne getirir.

12

- SEND TO BACK: Seçili çerçeveyi geriye bönder. - ALIGN OBJECTS: Objeleri birbirine göre hizalar. - CREATE DROP SHADOWS: Çerçevelere gölge oluştur. - OPTIONS: Çıktı penceresi ile ilgili seçenekler.

3.12 Help

Menüsü MapInfo kullanımı ile ilgili bigiler içerir.

3.13 BUTONLAR

3.13.1 Standart Butonlar

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 1: Yeni tablo oluşturmak için kullanılır. Önce tabloda kullanılacak saha isimleri ve nitelikleri girildikten sonra create komutundan sonra oluşturulacak tablonun adı ve fiziksel yeri girilir. (bkz. Yeni Tablo Oluşturma) 2: Tablo aç. 3: Değişiklikleri kaydet 4: Yazdır 5: Seçili objeyi veya kaydı kes 6: Seçili objeyi veya kaydı kopyala, hazızaya at. 7: Kopyalanan veya kesilen kaydı ve/veya objeyi yapıştır 8: En son yapılan işlemi geri al 9: Browser -veri tablosu- penceresi aç 10: Harita penceresi aç. 11: Grafik hazırla. 12: Layout hazırla; Çıktı hazırlama ortamı 13: Redristic map hazırla; Herhangi bir sahaya göre bir katmanı renklendirir ve istatistik bilgileri gösterir. 14: Yardım; üzerine tıklanılan nesne ve/veya pencere ile ilgili bilgi verir.

3.13.2 ODBC Butonları

1 2 3 4 5 1: ODBC Tablosu aç: Open DataBase Connectivity sürücüsü ile herhangi bir ilişkisel veritabanından MapInfo ortamına veri aktarımı için kullanılır. ODBC sürücüsü yüklenmiş ORACLE, SYBASE,INFORMIX vs gibi veritabanı tabloları tamamen veya sorgulama ile MapInfo ortamına çağrılabilir. 2: ODBC Tablosunu Yenile; Çağrılan tabloda yapılan değişiklikler Server’da da güncellenir. 3: Unlink ODBC Table;ODBC bağlantısını kaldırır. 4: ODBC Tablosunu Haritalanabilir Yap; Grafik objeler veritabanında saklanabilir. 5: ODBC Tablosunun Sembolünü Değiştir.

3.13.3 Çizim Butonları

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 1. Nokta (sembol) ekleme 2. Çizgi ekleme

13

3. Çoklu çizgi (Polyline) 4. Arc (eğri) ekleme 5. Çokgen ekleme ( Kapalı alan) 6. Daire ekleme ( Kapalı alan) 7. Dikdörtgen ekleme ( kapalı alan) 8. Düzenli Çokgen ekleme ( kapalı alan) 9. Yazı ekleme 10. Çıktı için çerçeve ekleme 11. Seçilen objenin şeklini değiştirme 12. Yeni node ekleme 13. Sembol tipi sorgulaması ve değiştirilmesi 14. Çizgi tipi sorgulaması ve değiştirilmesi 15. Alan tipi sorgulaması ve değiştirilmesi 16. Yazı tipi sorgulaması ve değiştirilmesi

3.13.4 Ana ( Seçim, Ölçek ve Araç) Butonlar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

12 13 14 15 16 17 18 19 1: Seçim butonu; üzerini tıkladığınınz objeyi seçer. 2: Oluşturulan Dörtgen içindeki objeleri seçer 3: Oluşturulan daire içindeki objeleri seçer 4: Polygon içindeki objeleri seçer 5: Yakınlaş 6: Uzaklaş 7: Ölçeği değiştir; istenilen ölçek girildiğinde harita ölçeği değişir 8: Görüntüyü kaydır 9: Info tool; Üzerine tıklanan objenin bağlantılı verilerini getirir. Bu menüden veri değişiklikleri de yapılabilir. 10: Label; obje tıklandığında veritabanındaki seçilen saha obje üzerine yazılır. 11: Pencerenin kopyasını oluşturur. 12: Layer Kontrol; Katmanların özellikleri kontrol edilir.(bkz. Katman kontrolü) 13: Uzaklık ölçer; tıklanan noktalar arasındaki mesafeyi ölçer 14: Lejant penceresini çağırır. 15: Herhangi bir tablonun istatistiğini yapar 16: Redistricter için hedef belirler 17: Seçili nesneleri Redistrictere atar 18: Klips edilen bölgeyi gösterme/kapama işlemi yapar 19: Seçilen nesneyi / nesneleri klips eder. Dış kısmını kapatır

14

4. MAPINFO BAŞLANGIÇ.

4.1 Dosya Açmak.

1. File menüsünden Open Table seçilir. 2. World Dizininin içine girilir 3. World ve Worldcap Tabloları seçilir. Aç (Open) butonu kliklenir. Ekrana aşağıdaki gibi bir pencere açılır.

Dünya ülkeleri ve başkentlerinin haritası ekrana gelir. Bu tabloların verilerini görmek için Map New Browser Window seçilir. Diyalogdan World tablosu seçilir. Ekrana alltaki verisayfası (Browser) gelecektir.

Haritadaki her ülkenin veya başkentin birebir kayıtlı olduğu bir kayıt vardır. Verisayfasın (Browser) dan veya

Haritadan (Map) seçilen objeler her iki taraftada seçilir. Seçilen objenin harita üzerinde rengi değişir, veri sayfasında ise sol baştaki kutucuk siyah olur.

Pencereleri yanyana görmek için Window Tile Windows ‘u seçiniz. Mesela Antarctica kaydının başındaki kutucuk seçilirse ekran aşağıdaki şekle gelecektir.

Harita penceresindeki antartikanın renginin değiştiğine dikkat edin. Kapatmak için File Close All seçilir. Devam etmek için 2. Bölüme bakınız.

15

4.2 Tematik Harita Yapmak

Tematik harita, harita üzerindeki nesneleri renklendirerek analiz yapmamızı sağlar. World tablosu açık değilse File Open Table menüsünden World dizininden world tablosu açılır.

Harita penceresi aktifken, Map Create Thematic Map seçilir.

Önce tematik tipi seçilir, sonra tablonun adı ve kolonun adı seçilir.

En sonunda aralıklar, renkler ve yazılar ayarlanır, yukarıdaki gibi ülkeleri endüstriyel büyümelerine göre renklendirilmiş olur.

4.3 Nesne Hakkında Bilgi Almak.

Herhangi bir nesnenin bilgilerine ulaşmak için INFO tuşu kullanıulır. Açık tablo yoksa Open Table ile açılır. Info tuşuna basıldıktan sonra hartita veya veri penceresi üzerindeki herhangi bir objeye veya kayda kliklenir. Program info penceresi açık değilse otomatikmen açar . Birden fazla objeye kliklenmiş ise önce liste gelir (Sağdaki şekil). Listeden tablo seçilerek, bilgilere ulaşılabilir. Aynı zamanda kolonlardan herhangi birisine veri girliebilir, değişiklik yapılabilir.

16

4.4 Grafik Hazırlama.

MapInfo’da Excel gibi grafikler hazırlanabilir. Seçilen nesnelerin veya tüm tablonun grafiği hazırlanabilir. Açık tablo yoksa World tablosunu açınız. Window New Graph Window menüsü seçilir. Tablo adi ve grafiği istenilen kolonlar seçilir. Program grafiği hazırlar. 1. Daire seçim butonu ile Türkiye ve etrafındaki ülkelerden bir kısmını seçin. 2. Window New Graph Window menüsünü seçin. 3. Using column kısmından birincisine Pop_male, ikincisine Pop_Fem’i seçin OK butonuna klikleyin.

4. Ekrana sağdaki grafik penceresi gelecektir. 5. Grafik tipini değiştirmek için Graph Graph Type menüsü seçilir. 6. Ekrana gelen diyalogdan Graph Title: kısmına “İlk Grafiğim” yazınız. Options kısmından Show 3D kutucuğunu

işaretleyin ve Rotated kutucuğundaki işareti kaldırın. Grafik sağdaki şekilde değişecektir.

7. Diğer seçenekler de seçilerek uygun grafik hazırlanır. 8. Graph menüsünden Value Axis’den değerlerle ilgili değişiklikler yapılabilir, yatay çizgiler çizdirmek için Major

Gridlines seçilir. 9. Graph menüsünden Label Axis’den Etiketlerle ilgili değişiklikler yapılabilir, dikey çizgiler çizdirmek için Major

Gridlines seçilir.

17

4.5 Yeni Bir Tablo Oluşturmak

Yeni bir tablo oluşturmak için 1. File menüsünden New Table seçilir. 2. Ekrana New Table Diyaloğu gelir.

3. Open new browser: Yeni verisayfası açar. Open new mapper yeni harita penceresi açar Add to Current mapper

açık harita penceresine yeni katman olarak ekler. 4. Ekrana alttaki diyalog gelir. Name kısmına kolon ismi girilir ve Type kısmından kolon tipi seçilir.

5. Yeni tablonun kolon isimleri (Name) ve tipleri (Type) klavyeden girilir. Yeni kolon eklemek için Add Field

butonuna kliklenir. Mesela altta bütün tiplerle ilgili kolonlar girilmiştir.

6. Kolonların sıralarını değiştirmek için Up (Yukarı) ve Down (Aşağı) butonları kullanılır. 7. Remove Field bir kolonu silmek için kullanılır. 8. Projection butonu yeni tablonun projeksiyonunu belirlemek içindir.(Öndeğer, Derece Dakikadır 45 60 30),

UTM, Lambert vs kordinat sistemi seçilebilir. 9. Index kutucuğu kolonu indexlemek içindir, daha sonra verileri Query Find ile arayıp bulmak için kullanılır. 10. Create butonu ile tablo oluşturulur.

18

4.6 Katman Kontrolü

Harita Pencerelerinde birden fazla katman (Tablo) olabilir. Bu katmanların sıralaması, görünüm özellikleri, bilgilerin etiket olarak gösterilmesi işlemleri Map Layer Control ile yapılır. Veya farenini sağ tuşuna kliklenerek Layer Control’a girilebilir. 1. Açık tablo yoksa tablonuzu açınız veya World, Worldcap, Ocean tablolarını açınız. 2. Harita penceresi açıkken Map Layer Control seçilir. Harita penceresindeki tablolar Layer kısmında sıralanmıştır.

Göz ikonunun altındaki kutucuklar solundaki tablonun görünür olup olmadığını gösterir.

Kalem ikonunun altındaki kutucuklar solundaki tablonun işlenebilir, değiştirilebilir olmasını sağlar aynı anda ancak bir tablo işlenebilir.

Seçim ikonunun altındaki kutucuklar solundaki tablonun nesnelerinin seçilebilir veya seçilemez olmasını sağlar.

Etiket ikonunun altındaki kutucuklar solundaki tablonun nesnelerinin seçilebilir veya seçilemez

olmasını sağlar. 3. Display butonu ile seçili dosyanın belli bir ölçek aralığında görünmesi, renk ayarlarını, nodeların, çizgi yönlerinin ve

ağırlık merkezlerinin görünmesini sağlar. Style Override seçeneği seçilirse alltaki nesne butonu(ları) aktif hale gelir ve o dosyadaki nesnelerin rengini, stilini ve büyüklüğünü ayarlanılabilir. Butona klikleyip nokta sembolünü daire olarak seçin ve rengini kırmızı yapın.

Display within Zoom Range butonuna klikleyip Max Zoom kısmına 10,000 yazın.

OK butonuna klikleyin ve haritadaki değişmeyi inceleyin.

19

4. Label butonu veritabanındaki bilgileri nesnelerin üzerine etiket olarak yazdırır.

a-) Öncelikle etiketlenebilirlik seçeneğini aktif hale getirin (soldaki gibi). b-) Label butonuna klikleyin. c-) Label with kısmından hangi kolonu etiket olarak görmek istiyorsanız o kolonu seçin.

d-) Styles kısmından etiketin yazı fontu ve büyüklüğü seçilebilir.

e-) Position kısmından etiketin nesnenin neresine yerleştirilice ayarları yapılır. Sekiz yönde ve nesnenin üstünde olmak üzere dokuz seçenek vardır . f-) Visibility kısmından etiketin hangi ölçekler arasında görüneceğini, her etiketten tek veya çok olmasını, etiketlerin üstüste gelip gelmemelerinin ve parçaların üzerine etiketin atılıp atılmayacağının ayarları yapılır.

5. ADD butonu haritaya yeni bir katman(dosya) eklemek için kullanılır. 6. REMOVE butonu seçili katmanı harita penceresinden kaldırır. 7. UP / DOWN butonları katmanları sıralarını yukarıya / aşağıya değiştirir. 8. Kozmetik Katman (Cosmetic Layer) geçici işlemler, için kullanılabilir, daha sonra bu katmandaki nesneler

kaydedilebilir, veya silinebilir.

20

4.7 SORGULAMA

Sorgulama işlemleri ile aranılan nesnelerin bulunması, üzerinde analiz yapılması, ve kolona göre sıralama yapılması sağlanır.

a-) QUERY SELECT menüsünden sorgulama.

Seçim/Sorgulama yapılacak tablo ismi. Sorgulama kriteri.( =, >, <, >=, <=, <>, like vb gibi operatörlerle (and, or) gibi mantıksal sorgulamalar yapılabilir.) Seçimin sunulacağı tablo ismi( öndeğer selection) Seçimin küçükten büyüğe sıralanacağı kolon ismi Sorgulama sonuçlarının veritablosu (browser) olarak görülmek istenilip istenilmediği.

b-) QUERY SQL SELECT menüsünden sorgulama 1-) from Tables kısmına Tables pulldown menüsünden (sağ üstteki) sorgulama yapılacak tablo / tablolar seçilir. 2-) Sorgulama sonucu görülecek kolon isimleri.(Columns kutucuğundanseçilir.*)

3-) Seçim yapılacak tabloların isimleri. 4-) Sorgulama kriterlerinin yazılıdığı yer(**) Gruplanacak kolon ismi (***) Sıralanacak kolon ismi (****) Sorgunun görüntülenceği tablo ismi Sorgulama sonucunun verisayfasında görüntülenmesi

Tablolar Kolonlar İşlemciler (=,>, <,>=, and, or vb.) Birleştiriciler (Sum, Count, Max) Fonksiyonlar (alan, çevre, sin, tarih, uzunluk, sağ, sol, vb.)

(*) isteğe bağlı. Öndeğer * dır ve bütün kolonları seçer. Toplam kayıt sayısı için Count(*), kolon toplamı için Sum(kolon_adı) yazılır ve kolon_adı Group by kısmına yazılır. (**) isteğe bağlı. Kolonlar columns, functions kutucuğundan, işlemciler operators kısmından seçilir. (***) isteğe bağlı. Group by kısmında yazılan kolon isimleri sorgu sonunda ortak her bir eleman için tek kayıt döndürür. Birden fazla kolon yazılabilir (****) isteğe bağlı. Sorgulama sonucunun azalan veya artan biçimde sıralanacağı yazılır. Birden fazla kolon yazılabilir. Sorgulama sonuçları normalde Query1, Query2,….QueryN şeklinde sıralanarak gider. Harita üzerinde veya verisayfasında seçilenleri bulmak için Query Find Selection menüsü kullanılır.

21

5. PRATİK BİLGİLER

5.1 X-Y Kordinatlarını Nasıl Görebilirim?

MapInfo harita pencerelerinde öndeğer zoom oranıdır. X – Y kordinatlarının görmek için, Map Options seçilir. Ekrana gelen diyalogda Display in Status Bar kısmından Cursor Location Seçilir. Map Units kısmından derece /metre/feet’ seçeneklerinden istenilen ayarlanır.

5.2 Tabloya Yeni Kolon Nasıl Eklenir/Çıkarılır?

Table Maintenance Table Structure alt menüsünden Add Column ile yeni bir kolon eklenir. Kolonun adı Name, tipi (Yazı, Sayı, Ondalık, Tarih vs) Type kısmından seçilir. Sıralamak için Up/Down butonları kullanılır. Bir kolonu silmek için kolon seçilir ve Remove Field butonu kliklenir.

5.3 Kolon İsmimi veya Tipini Değiştirmek

Bir kolonun tipini veya adını değiştirmek için önce Table Maintenance Table Structure alt menüsü seçilir. Ekrana gelen diyalogdan kolon seçilir ve tipi veya ismi değiştirilir. Kolon isminde “_” dışındaki karakterler kullanılamaz ve boşluk bırakılamaz.

5.4 Tablo Adını Nasıl Değiştirilir?

Herhangi bir tablonun adını değiştirmek için Table Maintenance Rename Table alt menüsü seçilir. Daha sonra isme değiştirilecek tablo seçilir ve yeni ismi yazılır.

5.5 Nesnelerin Kordinatları, Uzunlukları, Alanları Hakkında

Bilgi Edinmek

Map-Harita penceresinden obje seçilir ve klavyeden F7 tuşuna basılırsa veya EditGet Info menüsü ile, o obje hakkında bilgi ekrana gelir. Veya SQL Select’de Select kısmına functions kısmındaki alan, merkezX, merkezY, uzunluk fonksiyonları yazılarak

5.6 İki veya Daha Çok Nesneyi Birleştirme

Öncelikle harita penceresi aktif olmalıdır. Katman kontrolüne (MapLayer Control) girilip birleştirilecek nesnelerin olduğu tablo editable yapılır.(Tablo karşısındaki 4 kutucuktan 2.cisi aktif hale getirilir). Daha sonra nesneler seçilir ve Objects Combine alt menüsü seçilir.

5.7 Bir Objeyi Bölme

Öncelikle harita penceresi aktif olmalıdır. Katman kontrolüne (MapLayer Control) girilip birleştirilecek nesnelerin olduğu tablo editable yapılır.(Tablo karşısındaki 4 kutucuktan 2.cisi aktif hale getirilir). Daha sonra obje seçilerek ObjectsSet Target alt menüsü seçilir. Daha sonra poligon çizme butonuna kliklenerek objenin bölünecek kısmının üzerine rastgele bir poligon çizilir ve çizilen bu poligon seçilir. Objects Split alt menüsü seçilir.

5.8 Verileri Sıralama

Herhangi bir tablonun bir kolonunu sıralamak isteniliyorsa, QuerySelect menüsü seçilir, Select Records From Table kısmından tablo ismi seçilir, Sort results by column kısmından sıralanacak kolon ismi seçilir.

22

5.9 Önceki Ölçeğe/Görüntüye Dönme

Farenin sağ tuşundan veya Map menüsünden Previous View seçeneği seçilirek bir önceki ölçeğe veya görüntüye dönülebilir.

5.10 İstatistiki Bilgiler Elde Etme

Eğer bir tablonun tamamından istatistiki bilgi etmek isteniliyorsa, QuerySelect menüsü seçilir, ekrana gelen dialogtaki Select Records From Table kısmından tablo ismi seçilir ve OK butonuna kliklenir. Daha sonra Options –>Show Statistics Window alt menüsü seçilir. İstatistik penceresinde toplam ve averajlar görüntülenir. Aynı zamanda seçili nesneler varsa onların bilgiside istatistik penceresi açılarak görülebilir. (Ayrıca bkz. Redistricter)

Diğer bir yol ise Query-Calculate Statistics menüsüdür. Tablo ve kolon sırasıyla seçilir ve OK butonuna kliklenir.

23

6. BÖLÜM: MAPINFO KULLANIMI

6.1 FARE KULLANIMI

MapInfo, Windows 95’in getirdiği farenin sağ tuşu kullanma özelliğini desteklemektedir. Harita

üzerinde farenin sağ tuşuna kliklediğinizde aşağıdaki menu görülür.

Farenin Sağ Tuşuna Basıldığında Ekranda Açılan Menü

Layer Control : Layer kontrol menusüne erişimi sağlar. ( Bkz. Layer Kontrol, Katman Kontrolü)

Clear Cosmetic Layer : Kozmetik katmandaki elemanları temizler. (Bkz. Kozmetik Katman)

Change View : Haritanın o anki ölçeğini gösterir ve ölçeği değiştirmeyi sağlar. ( Bkz. Pencere Ayarları )

Clone View : Haritayı başka bir pencere olarak çoğaltır. ( Bkz. Pencere Çoğaltma)

Previous view : Bir önceki görüntüye döner.

View Entire Level : Herhangi bir tabloyu veya tüm tabloları gösterecek ölçeğe getirir.

Edit Objects : Seçilmiş obje varsa onun üzerinde “Edit” menüsündeki işlemlerin yapılmasını sağlar.

Get Info : Objenin coğrafi özellikleri ve stili hakkında bilgi verir.

24

6.2 FARKLI KAYDETME :

Herhangi bir MapInfo tablosunu başka bir formatta kaydetmek veya hafızada tutulan sorgulamaları kalıcı MapInfo tablosu olarak kaydedilmek istendiğinde File menüsünden Save Copy As alt menüsü seçilir. Ekrana ortamdaki bütün açık tablo ve sorgulanan tablolarının isimleri bir kutu içinde gelecektir. Farklı olarak kaydedilmek istenilen tablo ismi seçildikten sonra dosya adlarının ve dizinin belirleneceği pencere ekrana gelecektir. Bu pencerede Save As Type yazan kısımdan MapInfo, MapInfo 2.x, DBF veya Microsoft Access veri formatlarından biri seçilerek tablo kaydedilebilir.

Ayrıca haritanın projeksiyonunu değiştirerek kaydetmek istenilirse Projection butonuna

kliklenmelidir. (Bkz. Projeksiyon Seçimi) Save butonuna basıldığında işlem tamamlanmış olacaktır. Vazgeçmek için Cancel butonuna basılır. Tabloları MapInfo Interchange, Delimited ASCII (.txt), DBF ve DXF olarak kaydetmek için bkz.

Veri Alış-Verişi.

25

6.3 FONKSİYONLAR:

6.3.1 Matematiksel Fonksiyonlar: Abs ( sayı ) Sayının mutlak değerini döndürür. Cos ( sayı ) Sayının kosinüsünü döndürür, sayı radyan cinsindendir ( =180º). Int ( sayı ) Sayıyı tamsayı olarak döndürür. Maximum ( sayı1 , sayı2 ) İki sayıdan büyüğünü döndürür. Minimum ( sayı1 , sayı2 ) İki sayıdan küçüğünü döndürür. Round ( sayı1, sayı2 ) Sayı1’i sayı2’ nin en yakın tam katına çevirir. Mesela Round(12,10) = 10 Sin ( sayı ) Sayının sinüsünü döndürür, sayı radyan cinsindendir ( =180º). Tan ( sayı ) Sayının tanjantını döndürür, sayı radyan cinsindendir ( =180º).

6.3.2 Tarih Fonksiyonları: CurDate( ) Bugünkü tarihi döndürür(Sistemin tarihi). Day( tarih ) Date (tarih) olarak tanımlanmış verinin gün (1 - 31) bölümünü getirir. Month( tarih ) Date (tarih) olarak tanımlanmış verinin ay (1 - 12) bölümünü getirir. Weekday( tarih ) Date (tarih) olarak tanımlanmış verinin haftanın günü (1 - 7) bölümünü getirir (1=Pazar). Year( tarih ) Date (tarih) olarak tanımlanmış verinin yıl ( 1995 gibi) bölümünü getirir.

6.3.3 String Fonksiyonları: Chr$( sayı ) Sayının Ascii koduna göre karakterini döndürür (Mes.. Chr$(65) string olarak "A" döndürür). DeformatNumber$( yazı) FormatNumber$ fonksiyonun yaptığıını ters çevirir, dönen sayıda bin ayırıcısı bulunmaz. Format$( sayı , yazı ) Bir stringi Formatlı bir b-numara olarak döndürür. Mes.:Format$( 12345.678, ”$,#.##”) ün sonucu “$12,345.68” dir. FormatNumber$( sayı ) Formatlı bir numarayı bir string olarak döndürür. Bu fonksiyonun kullanımı Format$ fonksiyonundan daha kolaydır, ama formatlama üzerinde daha az kontrol şansı verir. ( Mesela sayı her zaman virgülle bin ayırıcılı olarak string’e döner). InStr( sayı , yazı1 , yazı2 ) Eğer yazı2 yazı1’in içindevarsa, yazı2’nin yazı1 içinde sayı’ncı pozisyondan itibaren başladığı pozisyonu döndürür. Eğer bulamazsa sıfır(0) döndürür. Yazı1’in başından aramaya başlaması için sayı yerine 1 yazılır. LCase$( yazı ) String yazı nın küçük harflerle yazımını döndürür.. Left$( yazı, sayı)Yazı nın 1’den sayı’ya kadar olaan bölümünü döndürür. Len( yazı ) Yazı nın uzunluğunu döndürür. LTrim$( yazı ) Yazının başında “ “ (boş karakterler) bulunuyorsa bu bölümü kaldırıp sonucu döndürür. Mid$( yazı , sayı1, sayı2 ) yazı nın sayı1 den sayı2 kadar uzunlukta olan bölümünü getirir. Proper$( yazı ) yazı nın bütün kelimelerinin baş harfini büyülterek döndürür. Right$( yazı, sayı) yazı nın son sayı kadar bölümünü döndürür. RTrim$( yazı ) Yazının sonunda “ “ (boş karakterler) bulunuyorsa bu bölümü kaldırıp sonucu döndürür.. Str$( ifade ) Bir ifadeyi string olarak döndürür. UCase$( yazı ) yazı yı tamamen büyük harfli olarak döndürür. Val( yazı ) Bir stringin nümerik değerini döndürür; Mesela, Val("18") stringi 18 sayısı olarak döner.

6.3.4 Coğrafi Hesaplama Fonksiyonları: Area( obj , yazı ) Bir objenin alanını hesaplar. Yazı kısmına hangi birimle hesaplama yapılacaksa o yazılmalıdır ("sq mi" veya "sq km" gibi). CentroidX( obj ) Objenin ağırlık merkezimin x-koordinatını döndürür. CentroidY( obj ) Objenin ağırlık merkezimin y-koordinatını döndürür. Distance( num_x , num_y , num_x2 , num_y2 , yazı ) İki koordinat arasındaki uzunluğu verir. İlk 2 parametre başlangıç noktasının x ve y koordinatlarını, sonraki iki parametre bitiş noktasının x ve y koordinatlarını verir, yazı ile belirtilen bölümde uzunluk birimi yazılmalıdır ("mi", "km", “m” gibi). ObjectLen( obj , yazı ) Bir objenin uzunluğunu döndürür. Yazı ile belirtilen bölümde uzunluk birimi yazılmalıdır ("mi", "km", “m” gibi). Sadece çizgi, çoklu çizgi ve eğrilerin uzunluğu sıfır değildir. Perimeter( obj , yazı ) Bir objenin çevresini döndürür. Yazı ile belirtilen bölümde uzunluk birimi yazılmalıdır ("in", "cm", “m” gibi). Sadece kapal alan(poligon)ların, elipsin, ve dikdörtgenin çevresi sıfır değildir.

26

6.4 GRAFİK HAZIRLAMA:

MapInfo Excel ve Lotus gibi programlarda hazırlanan grafikler gibi nümerik kayıtlardan grafik hazırlayabilir. Bazen grafikler sayılardan daha çok anlam ifade edeler. Grafik hazırlamak için 1- Window menüsünden New Graph alt menüsünü şeçilir,veya ikonuna kliklenir. 2- Ekrana aşağıdaki gibi bir pencere gelecektir. Bu pencereden grafik hazırlanak tablo, değer ve etiket

kolonları aşağıda açıklandığı şekilde seçilir.

Graph Table: Grafiği hazırlanacak tablo adı. Using Column: Hangi kolonların grafik hazırlamak için kullanılacağı ( değer kolonları-aynı anda dört kolon açılabilir.) Label with Column: Etiket kolonu.

3- Ok butonuna basıldığında kolonların değerlerine göre alltaki gibi bir pencere açılacaktır.

4- Dikey pozisyondaki sayılar Using Columns bölümünde seçilen kolonların değerleridir. 5- Yatay pozisyondaki etiketler Label with Column bölümünde seçilen kolondan gelir. Üstteki grafiğin özelliklerini değiştirmek için Graph menüsünden Graph Type alt menüsü seçilir. Ekrana yukarıdaki grafiğin özelliklerinin ayarlandığı pencere gelecektir.

Graph Title’ bölümünden grafiğin başlığı değiştirilir. Yandaki A butonundan başlığın yazı tipi ve rengi değiştirilir. Graph Type bölümünden grafiğin tipi değiştirilir. Sırayla deneyerek uygun olan seçilebilir. Options bölümünden çakışmalar, 90 º döndürme (rotated) ve 3 boyutlu (Show 3-D) görüntü ayarları yapılır. Pasta grafik için başlangıç açısı ( Start Pie Angle) verilebilir. Çubuk inceliği Bar Gutter ‘den ayarlanabilir.

27

Etiket ekseni ile ilgili ayarlamalar yapmak için Graph menüsünden Label Axis alt menüsü seçilir. Ekrana alltaki pencere gelecektir.

Bu pencerede otamatik min ve max değerler, basamaklar ayarlanır. Major ve Minor Tick Marks bölümlerinden etiketin olduğu yere çizgi atılması sağlanılabilir. Major Gridlines: Ana ızgara çizgilerini Minor Gridlines ara ızgaraların görüntülenmesi için kullanılır. Axis Line yazan kısımdan kenar çizgisinin kalınlığı ve rengi ayarlanır. Axis Labels kısmından etiket kolonu değiştirilebilir. Axis Title kısmından etiket ekseninin ismi girilir.

Değerler ekseni ile ilgili ayarlamalar yapmak için Graph menüsünden Value Axis alt menüsü seçilir.

Yukarıdaki pencerenin aynısı değerler kolonu/kolonları için görüntülenecektir. Ayarlamalar aynen yapılabilir. Grafiğin renk ve desen ayarları için Graph menüsünden Series alt menüsü seçilir. Ekran alttaki pencere

gelecektir.

Data Column kısmından renk ayarı yapılacak

kolon seçilir. Area/Ear bölümünden çubuk ve alan grafikleri için, Line/Symbol kısmından ise çizgi ve noktasal grafikler için renk ve desen ayarlaması yapılır.

Use Color Defaults bölümü seçildiğnde MapInfo kendi öndeğer renk ve desenlerini görüntüler.

28

6.5 HARİTA PENCERESİ AYARLARI:

Harita penceresinde seçilen objelerin diğerlerinden ayrı olarak izlenebilmesi için MapInfo bu objelerin renk ve desenini değiştirir. Bu renk ve desenler bu pencereden özelleştirilebilir. Böylece kullanıcı seçilen objeler için istediği renk ve deseni seçebilir. Bu işlemi yapmak için Highlight Control yazan bölümde sırasıyla seçilen (Selected object) çizgi ve kapalı alanların renk ayarları ilgili butonlara kliklenerek yapılabilir. Hedef objelerin renk ayarları ise (Target Objects) kısmındaki butonlardan yapılır.

Warn Prior to Loos of kısmında kozmetik objeler (cosmetic object), etiketler (map labels) ve tematik

haritalar (Thematic Layers) pencereden kaldırılırken bu objeleri kaybetmemek için çalışmanın bir proje olarak saklanmasının istenilip istenilmediği sorulur. When Resizing Map Window , Harita penceresinin boyutlarında herhangi bir değişiklik yapıldığında ekrandaki haritanın yeni boyuta uydurulması (Fit Map to New Window) veya ölçeği değiştirmeyip (Preserve Current Scale) objelerin aynı ölçekte kalması arasında seçim yapılmasını sağlar. Move Dublicate Nodes in , herhangi bir objeyi yeniden şekillendirme (bkz. Edit menüsü - reshape) sırasında o objeyle yapışık diğer objelerin nodlarınında (aynı katman içindeki) hareket etmesi için the Same Layer , hiçbir katmandaki nodeların hareket etmemesi için None of the layers seçeneklerini seçilebilir. Snap Tolerance ___ pixels Herhangi bir objenin herhangi bir noduna yapışık başka bir obje çizmek veya taşımak istendiğinde hangi toleransda o nodu yakalaması gerektiğni bu kısındaki boşluğu yazılır. MapInfo çizim ve editleme sırasında SNAP moduna geçmesi için klavyeden S tuşuna basmak gerekir. SNAP modundan çıkmak için yine S tuşuna basılır. (Bkz. Snap - Ortho) Metric Distance and Area Units: Yeni harita oluşturulurken metrik birimlerin (km ve km kare) kullanılmasını sağlar. Aksi halde ABD birimleri kullanılacaktır ( mil ve mil kare)

Scroll Bars: Harita pencerelerinde ekranın sağ ve altında kayan imleçlerin görülmesini / görülmemesini sağlar.

6.6 IMPORT - EXPORT :

Bakınız Veri Alış-Verişi.

29

6.7 KATMAN KONTROLÜ (LAYER CONTROL)

Katman kontrol menüsü haritalar üzerinde çalışırken ayarlamalar yapılmasını sağlar. Her haritada bir

tane Cosmetic Layer bulunur. Kozmetik katman geçici editleme işlemlerinin yapılabilmesi için açılmış bir

katmandır. Burada yapılan işlemleri üstteki MAP menüsündeki Save Cosmotic Layer seçeneği ile

kaydedebilirsiniz. (Bkz. Kozmetik katman). Her katman için dört tane özellik bulunur. Bunlar : Görülebilirlik

(Göz kutusu), Yazılabilirlik(Kalem kutusu), Seçilebilirlik(imleç kutusu) ve Etiketlenebilirlik(etiket kutusu) ‘dir.

Katman Kontrolü Penceresi

Görülebilirlik: Tablonun haritada görülüp görülemeyeceğini ayarlar. Seçenek kapatıldığında tablo

haritada olduğu halde görüntülenmeyecek, seçme, işleme ve etiketleme işlemi yapılamayacaktır.

Yazılabilirlik: Bu özellik harita penceresinde bulunan tablolardan sadece birisi için uygulanabilir.

Aynı anda aynı penceredeki 1 tablo üzerinde editleme işlemi yapılabilir. Bu tablodaki objeleri ( Yazı, çizgi,

nokta, poligon) seçip silebilir, kopyalayıp yapıştırabilir, başka bir pencereden kopyaladığınız objeleri

ekleyebilir, eğme, uzatma, kısaltma işlemleri yapılabilir.

Seçilebilirlik: Bu özellik herhangi bir tablo için aktif olduğunda o tablodaki objeleri harita

penceresinden seçilebilir ve kopyalanabilir. Kapatıldığında ise o tablodaki objeler seçilemez. Bu özelliği her

hangi bir tablodan seçim yapmak istenmediğinde seçilebilirlik kapatılarak yapılabilir.

Etiketlenebilirlik: Herhangi bir tablodaki

objeleri etiketlemek ( herhangi bir kolondaki bilgi-

lerin o objenin üzerine yazdırılması ) istenildiğinde bu

kutucuk aktif hale getirilmelidir. Daha sonra <Label>

tuşuna basılarak o katmandaki hangi kolonun (Label

With) etiket olarak yazdırılacağı seçilebilir, etiketin

objeye göre pozisyonunu (Position) ayarlayabilir,

çakışmalara izin verebilirsiniz (Allow Overlapping).

Pencerenin Label With kısmındaki kombonun en

sonunda -Expression- yazan kısım seçilerek kolondaki

bilginin yanına başka bilgiler ve/veya yazılar girilebilir.

Aşağıdaki şekilde bunun örneği verilmiştir. Örnekte

etiket olarak her nesnenin üzerine nesnenin id

kolonundaki sayının yarısı önüne “id = “ yazısı gelecek

şekilde (mesela 8 ise) id = 4 yazdırılacaktır.

Etiketleme Seçenekleri Penceresi

30

Her hangi bir tablonun görünüm ayarları <Display> tuşuna basılarak ayarlanabilir (Alttaki şekil).

Böylece o tabloda bulunan poligon, çizgi, yazı ve sembollerin (noktaların) renk, desen ve diğer özellikleri

değiştirilebilir. Bu özelliği sağlamak için penceredaki Style Override seçeneği aktif hale getirilmelidir. Daha

sonra her bir obje tipinin üzerinde bulunduğu butonlara basılıp renk, desen ayarı yapılabilir (bkz. Nesne

Görünüm Ayarları )

Haritadaki tabloların belli bir ölçekte görüntülenip o ölçek dışında görünmesi istenmiyorsa Display

within Zoom Range seçeneği aktif hale getirilirp. İstenilen minimum ve maksimum ölçekler yandaki birime

göre kutucuklara yazılır.

Eğer çizgilerin başlangıçdan bitişe doğru yönünün görüntülenmesi isteniyorsa Show Line Direction

seçeneğini, Başlangıç ve bitişteki noktaların (nodeların) görünmesi isteniyorsa Show Nodes seçenekleri

işaretlenmelidir. Poligonların ağırlık merkezlerinin görünmesi isteniyorsa Show Centroids seçeneği

işaretlenmelidir.

Katmandaki tabloların yerleri yukarı ( Up) ve aşağı ( Down) butonları ile değiştilebilir.

Katmana yeni harita eklemek için Add, varolan haritayı katmandan uzaklaştırmak için Remove

düğmesi -butonu- kullanılmalıdır.

Görüntüleme (Display) Seçenekleri Penceresi

31

6.8 KOZMETİK KATMAN (COSMETIC LAYER)

Her harita penceresinde bir adet kozmetik katman bulunur. Harita üzerinde çalışırken atılan etiketler,

oluşturulan tampon bölgeler vs gibi geçici işlemler bu katmanda yapılır. Bu katmanı kullanıcıda geçici

çalışmaları için kullanabilir. Örneğin bir ortofoto veya raster görüntü açıldığında bu görüntü üzerinde

sayısallaştırma yapmak için kozmetik katman kullanılabilir.

Yapılan çalışmaları kaydetmek için Map menüsünden Save Cosmetic Layer seçilirse ekrana

aşağıdaki gibi bir pencere gelir.

Kozmetik Obje Kaydetme/Ekleme Penceresi

Yapılan çalışmaları yeni bir tablo ( <New> seçeneği) olarak kaydedebilir veya açık olan herhangi bir

tabloya eklenebilir.

Farenin sağ tuşuna basıldığında ekrana gelen pencereden Clear Cosmetic Layer veya Map

Menüsünden Clear Cosmetic Layer seçilirse kozmetik katmanlar yapılan çalışmaların silinip silinmeyeceği

sorulur. Discard (kaydetme-sil) seçeneği seçildiğinde bu çalışmalar ekrandan ve kozmetik katmandan

temizlenir.

32

6.9 NESNE BİLGİSİ:

Seçilen objenin coğrafi özellikleri ( minimum çevreleyen alan, merkez vs) ve stili hakkında bilgi verir.

Bu komutu çalıştırmak için objeyi seçip aşağıdaki seçeneklerden biri yapılabilir.

1 - F7 tuşuna basılır.

2 - Edit menüsünden Get Info seçilir.

3 - Farenin sağ düğmesine basıp Get Info seçilir.

Eğer seçilen objenin bulunduğu tablo yazılabilir ise ( bkz. Katman kontrolü) ekrana aşağıdaki gibi bir

pencere gelecektir. Bu penceden objenin görünümü Style butonuna basılarak değiştirebilir.

Dikdörtgen Alanlar Ýçin Nesne Bilgisi (Yazýlabilir -Editable-)

Eğer seçilen objenin bulunduğu tablo yazılabilir değilse aşağıdaki pencere ekrana gelir. Bu penceden

objenin görünümü değiştirilemez.

Dikdörtgen Alanlar İçin Nesne Bilgisi (Yazılabilir -Editable- olmayan)

33

6.10 NESNE GÖRÜNÜM AYARLARI (OBJECT STYLES)

MapInfo’da 4 tane nesne( obje) türü vardır: Region (poligon, kapalı alan), Line (çizgi), Symbol

(Nokta, Sembol) ve Text (Yazı). Bu objelerin ayarlarını değiştirmek için:

1 - Seçenekler(Options) menüsündeki nesne ( Region, Line, Text, Symbol Style) tipi seçilir.

2 - Katman kontrolü penceresinden Display (Görünüm) butonundan Style Override seçeneği aktif hale

getirildikten sonra ilgili nesnenin butonuna kliklenir.

3 - Edit menüsünden veya Farenin sağ tuşuyla Get Info seçilir, daha sonra (yazılabilir tablo ise) nesne

butonuna kliklenir.

POLİGON nesneler için görüntü ayarları

için yukarıdaki yollardan biri seçildikten sonra

ekrana şekildeki gibi bir pencere gelir. Desen

(Pattern) ve Önalan rengi (Foreground) yazıların

yanında bulunan kombo kutularında seçim

yapılarak ayarlanır. Artalanında renklenmesi için

Background‘un önündeki kontrol kutusu

işaretlenmelidir. Böylece artalan içinde bir renk

ataması yapılabilir. Poligonun etrafını çevreleyen

çizginin renk, stil ve kalınlık ayarları Border

grupundan yapılabilir. Yapılan değişiklikler en

altda Sample bölümünden izlenilebilir. Bu

değişiklikleri uygulamaya geçirmek için OK,

vazgeçmek için Cancel tuşlarına basılır.

Poligon Nesnesi Tip Değiştirme Penceresi

ÇİZGİ nesnelerin görüntü ayarları için yukarıdaki metodlardan biri seçildiğinde ekrana aşağıdaki

şekildeki gibi bir pencere gelir. Çizginin tipi (Style), rengi (Color) kalınlığı (Width) kombo kutularından

ayarlanabilir. Değişiklikleri uygulamak için Ok, vazgeçmek için Cancel düğmeleri kullanılmalıdır.

Çizgi Nesnesi Tip Değiştirme Penceresi

SEMBOL (NOKTA) nesneler için görüntü ayarları diğerleri gibi şeçildikten sonra ekrana alltaki

şekildeki gibi bir pencere gelir. Bu penceredeki Fonts kısmından değişik font ve semboller seçildikten sonra

Symbol kısmından istenilen sembol seçilebilir. Bu sembol için Color seçeneğinden renk ayarlaması yapılabilir.

Sembole eğim vermek için Rotation Angle‘a açı yazılmalıdır (öndeğer sıfırdır). Font’un en sağındaki kutudan

sembol büyüklüğü değiştirilebilir. Show Background kutucuğu aktif hale getirilirse sembolün artalanında beyaz

34

bir kare oluşur. Soldaki Background bölümü aktif halde olduğunda, burdan Halo seçildiğinde sembolün

etrafında bir hale, border seçildiğinde sembole çerçeve çizilecektir.

Sembol (Nokta) Nesnesi Tip Değiştirme Penceresi

YAZI (Text) nesnelerinin ayarlarında ise alttaki şekildeki gibi bir pencere gelecektir. Buradan Font

bölümündeki fontlardan yazı türü ve sağındaki kombo kutusundan büyüklük ayarları yapılır. Yazı rengi ise

Text Color dan seçilerek yapılır. Arka plan Background bölümünden ayarlanabilir, yazıya değişik efektler

vermek için Efects bölümünden seçim yapılabilir (Kalın yazı için BOLD, Yatık yazı için ITALIC, Altçizgi için

UNDERLINE, Büyük harf için ALL CAPS, Gölge için SHADOW, Aralıklı yazı için EXPANDED seçenekleri

seçilebilir). Yapılan değişiklikler Sample bölümünden izlenebilir.

Yazı Nesnesi Tip Değiştirme Penceresi

35

6.11 OBJELERİ İŞLEME ( EDITING OBJECTS)

Objelerin bölme, çıkıntıları silme, kesişimlere node atma, tampon oluşturma, poligonlaştırma vs gibi

işlemler yapılması gerektiğinde Object menüsündeki alt menüler kullanılır. Ayrıca farenin sağ tuşu ile de bu

menüdeki işlemlere ulaşılabilir.

HEDEF BELİRLE: (Set Target) Herhangi bir objeji bölmek, başka bir obje ile kesiştirip silmek veya

kesişimlere node attırmak için o objejnin seçilip Objects Set Target komutunu çalıştırılmalıdır.

HEDEFLİKTEN ÇIKAR: (Clear Target) Hedef olarak belirlenen objeji hedef olmaktan çıkarır. Başka bir

obje hedef olarak belirlendiğinde bir önceki otomatikmen hedef olmaktan çıkar.

BİRLEŞTİR (Combine) Seçilen iki veya daha fazla nesneji birleştirir. Birleşme sırasında ekrana alttaki

şekildeki gibi bir pencere gelecektir. MapInfo bu pencerede birleştirdiğiniz objelerin verilerini nasıl

birleştirileceğini görüntüler. Objelerin verilerini toplanabilir (Sum), herhangi birinin verisini alınabilir(Value),

ortalamasını alınabilir (Average) veya boş olarak bırakılabilir (Blank). Birleştirilecek objelerin yanyana

olmasına gerek yoktur. Aralarında mesafe dahi olsa objeleri birleştirilir, ve herhangi bir kısmı seçildiğinde

diğer taraflar da seçilir. Mesela Çanakkale gibi iki ayrı parçası olduğu halde tek bir obje olması gereken

nesneler bu şekilde birleştirilir ve herhangi bir parça seçildiğinde diğer parçada otomatikmen seçilir.

Obje Birleştirme Penceresi

BÖL (Split): Her hangi bir objeji ikiye böler. Bu işlemi yapmak için bölünecek objeji seçip Objects Set

Target (Hedef Yap) komutunu seçmeniz gerekir. Daha sonra böleceğiniz objeyi seçip Objects Split

komutunu seçin. Bu işlem sırasında aşağıdaki pencere gelecektir. Yine verilerin neye göre bölüneceği size

sorulacak, sizin belirlemenize göre veriler girilecektir. (Blank: Boşluk, Area Proportion: Alan oranına göre,

Value: Değer değişmez)

36

Obje Bölme Penceresi

SİL (Erase): Hedeflenen obje ile seçilen objenin kesiştiği ( altında kalan) kısımı hedeflene objedef siler. Bu

sırada yine yukarıdaki şekilde bir veri bölme penceresi ekrana gelir.

DIŞINDA KALANLARI SİL (Erase outside) Hedeflenen obje ile seçilen objenin kesişmediği ( dışında kalan)

kısımı hedeflene objedef siler. Bu sırada yine yukarıdaki şekilde bir veri bölme penceresi ekrana gelir. ( Silme

işleminin tersidir.)

KESİŞİMLERE NODE AT (Overlay Nodes): Hedeflenen obje ile seçilen objenin keseşim noktalarına node

ekler.

TAMPON BÖLGE OLUŞTURMA (Buffer):

Seçilen objenin/objelerin etrafına herbirisi için ayrı

ayrı veya hepsi için bir tane tanpon bölge yaratır.

Tamponun çapı herhangi bir sabit değer ( Value )

olabileceği gibi her obje için veritabanında kayıtlı

(From Column) bir değerde olabilir. Uzaklık

birimini ( Units ) den seçebilirsiniz.Tamponun

daireselliğini Smoothness __ segment per circle

dan ayarlayabilirsiniz. Her obje için ayrı ayrı ( One

buffer for all objects ) veya bütün objeler için tek

bir tampon (One buffer for each object)

seçeneklerinden uygun olanı seçerek komutu

uygulayabilirsiniz.

Tampon Oluşturma Penceresi

GENELLEŞTİRME: (Smooth) Sadece kırık çizgilerin köşelerini (node) yumuşatarak daha pürüzsüz bir

objeye dönüştürür. İşlemi seçilen objeler üzerinde yapar. Tersi Unsmooth ile yapılır.

KALINLAŞTIRMA ( Unsmooth): Genelleştirilmiş objeleri eski haline getirir.

POLİGONA OBJEYE ÇEVİR :(Convert To Region): Kapalı kırık çizgileri alansal objelere çevirir.

KIRIK ÇİZGİYE ÇEVİR ( Convert to polylines): Alansal objeleri kırık çizgilere çevirir.

37

6.12 PENCERE ÇOĞALTMA ( CLONE VIEW)

Herhangi bir haritanın kopyasını oluşturur ve böylece aynı haritadan farklı ölçekte iki tane harita ile

çalışılabilir. Bu işlemi yapmak için Map menüsünden CloneView veya sağ fare tuşuna basılarak Clone View

seçilerek veya Main Toolbox (Ana Araçkutusun) dan butonuna kliklenerek de bu işlem yapılabilir.

Birisinde seçilen obje/objeler diğerinde de aynı anda seçilir. Bir obje üzerinde yapılan değişiklikler diğerinde de

aynen değişir.

Yukarıda bahsedilen herhangi bir yöntem seçildikten sonra kopyalanmak istenen pencerenin üzerine

imleci (cursor) getirip farenin sol tuşuna basılı olarak kopyalacak pencerenin dışına bir yere imleç çekilerek

pencere çoğaltma işlemi tamamlanmış olur.

6.13 PENCERE ÖLÇEK AYARLARI (ZOOM CONTROL)

Pencere ayarlarının bir kısmı Map (harita) menüsünden bir kısmı ise Main Toolbardan (Ana

Araçkutusu) yapılır. Bu işlemler:

Görüntüye Yakınlaşma ( Main Toolbar)

Görüntüden Uzaklaşma ( Main Toolbar)

Ölçek değiştirme ( Main Toolbar ve Map menüsü)

Görüntü Kaydırma ( Main Toolbar)

Önceki Görüntüye dönme (Map menüsü)

Sırasıyla : Yaklaş, Uzaklaş, Ölçek Değiştir, Sağa-Sola Kaydır

Yakınlaşma: (Zoom In) Haritayı daha detaylı incelemek için kullanılır. Bunun için yukarıda bir

kısmı görülen Main Toolbar’dan içinde “+” işareti bulunan baştaki buton kliklenerek aktif hale getirilmelidir.

Bu yapıldıktan sonra ya ekranın büyültülmek istenen kısmına fare ile kliklenir veya detaylı incelenmek istenen

bölgeyi içine alacak şekilde bir dikdörtgen farenin sol tuşuna basılıp bırakılmadan çekilerek yapılır.

Uzaklaşma: (Zoom Out) Haritanın tümünü veya daha büyük bir bölümünü görmek için kullanılır.

Bunun için yukarıdaki şekilden içinde “ - “ işareti bulunan buton kliklenerek aktif hale getirilmelidir. Bu

yapıldıktan sonra ya haritanın küçültülmek istenen kısmına fare ile kliklenerek veya farenin sol tuşuna basılıp

bırakılmadan bir dikdörtgen çizilerek uzaklaşma işlemi yapılır.

Ölçeği Değiştir: ( Change View ) Haritanın penceresinin ölçeğini öğrenmek ve/veya değiştirmek için

yukarıdaki şekildeki içinde “ ? “ bulunan butona kliklenir. Bu seçenek işaretlendiğinde önce ekrana aşağıdaki

pencere gelir. Bu pencede geçerli pencere genişliği, harita ölçeği ve pencere merkezinin X ve Y koordinatları

görünür. Zoom (Büyüklük/Küçüklük) değeri arttırıldığında haritadan uzaklaşılır, azaltıldığında haritaya

yaklaşır ve pencerden girilen ölçeğe göre harita ayarlanır.

38

Ölçek Değiştirme Penceresi

Görüntü Kaydırma :(Pan) Ekrandaki görüntüyü herhangi bir yönde kaydırarak haritanın o tarafının

görünntülenmesini sağlar. Sağa, sola, yukarıya, aşağıya veya herhangi bir doğrultuda harita kaydırılarak

görüntülenebilir. Bunu yapmak için ana araçkutusundan ( main toolbar) yukarıdaki şekildeki “ El ” işaretinin

bulunduğu buton kliklenerek aktif hale getirilmesi gerekir. Daha sonra farenin sol tuşuna basıp imleci görmek

istenilen yönün tersine sürükleyerek haritaynın görüntülenmek istenilen bölümü ekrana getirilmiş olur.

Önceki Görüntüye Dönme : ( Previous View) Bu araç yanlışlıkla yakınlaşma, uzaklaşma veya

kaydırma işlemi yapıldığında bir önceki görüntüye dönmeyi sağlar. Ayrıca detaya inip tekrar geriye dönme

veya uzaklaşıp tekrar yakınlaşılmak istenildiğinde kullanabilir. Bu komutu farenin sağ tuşuna basarak veya

Map menüsünden Previous View’i seçerek uygulayabilirsiniz.

39

6.14 PROJE AÇMA :

Daha önceden kaydedilen proje dosyalarını açmak için File menüsünden Open Workspace alt

menüsünü seçilir. Bu işlemi MapInfo ilk açıldığında da Hızlı Açılış penceresinden yapılabilir. (bkz. 1.Bölüm:

İlk Açılış) Standart dosya açma penceresinden proje dosyasının bulunduğu dizine gidilir, proje dosyasını

seçilir ve aç (open) butonuna basılırsa daha önceden proje dosyası adı altında kaydedilen bütün tablolar

otomatikmen kaydedildiği halde açılır.

6.15 PROJE OLUŞTURMA :

MapInfo birden fazla dosya ile çalışılması gereken projeler için her seferinde aynı dosyaları tek tek

açmaktansa bunları bir proje dosyası olarak kaydedip bir seferde hepsinin açılmasını sağlar. Proje dosyası

oluşturmak için gerekli olan dosyaların tamamını açıp ekranda yerlerini ayarladıktan sonra File menüsünden

Save Workspace alt menüsü seçilmelidir. Ekrana gelen pencereden proje doyası kaydedileceği dizine gidilip

proje dosyasının ismi yazılmalıdır. MapInfo otomatik olarak dosyanın uzantısını .wor olarak kaydedecektir.

40

6.16 PROJEKSİYON SEÇİMİ:

MapInfo dahili olarak birçok projeksiyon sistemini destekler. Bunlardan bazıları Enlem / Boylam, Dünya projeksiyonu, Yarıküre projeksiyonu, Kıta Projeksiyonları, Eşit -Alan projeksiyonu, AMG, İngiliz Kordinat Sistemi, Gauss-Kruger, Quebec Modifike Transverse Merkatör, Uluslararası Kutup Sistemi, UTM ve daha birçok yerel kordinat sistemileridir. Ayrıca projeksiyonsuz çizim yapmak için de Non-Earth (Düzgün 2 boyutlu) seçeneği vardır. Her hangi bir tabloyu başka bir projeksiyon sistemine çevirmek gerekirse, File menüsünden Save Copy As (Bkz. Farklı Kaydetme) seçeneği seçildikten sonra ekrana gelen pencereden Projection butonuna kliklenmelidir. Daha sonra alltaki şekildeki gibi üst kutudan kordinat sistemini seçildikten sonra, alt kutudanda ilgili alt kategori seçilir.

Türkiyenin UTM projeksiyonu için Category bölümünden Universal Transverse Mercator (ED 50) seçilip Category Members bölümünden UTM Zone 35,36,37vaya38 seçilir.

Ayrıca bir harita penceresinin projeksiyonunu o an için değiştirmek için Map menüsünden Options alt menüsü seçilmelidir. Alttaki pencerede ekrana gelecektir. Bu pencereden kordinat birimini (derece veya metrik birim), uzunluk ve alan birimlerini ayarlanılabilir. Projection butonuna kliklendiğinde yine üstteki projeksiyon seçim penceresi gelecektir. İstenilen projeksiyon seçimi yapıldıktan sonra Ok butonuna basılarak yapılan değişiklikler uygulamaya geçirilir.

6.17 SAYFA AYARI :

Çıktı alınacak sayfanın boyutlarının ayarlarını değiştirmek için File menüsünden Page Setup alt menüsü seçilir. Ekrana gelen menüden istenilen sayfa boyutu seçilir. Sayfa yatay ( Landscape) veya Dikey (Portrait) olarak seçilebilir.

41

6.18 SİSTEM AYARLAMALARI:

Sistem ayarlarında tercihlerin belirlenmesi için aşağıdaki pencere kullanılır. İlk bölümde ( Copy To Clipboard) panoya (klipbord) kesme-kopyalame ( Crtl + C ve Ctrl + X)

işlemleri ile kopyalanan objelerin hangi türlerde kopyalanacağının ayarları yapılmaktadır. Copy Text to Clipboard : Yazıların seçilip panoya kopyalanmasını sağlar. Veri tablosundan veya

harita penceresi üzerinden herhangi bir yazı kopyalanıp aynı haritaya, başka bir haritaya veya başka bir ortama (Word gibi) kopyalanabilir.

Copy Bitmap to Clipboard : Resimlerin seçilip panoya kopyalanmasını sağlar. Herhangi bir obje (çizgi, poligon gibi) başka bir haritaya veya aynı harita içinde başka bir yere veya başka bir ortama ( Word gibi) bitmap olarak.

Copy Metafile to Clipboard : Metafile denilen (bir pencere gibi) objelerin panoya kopyalanmasını sağlar. MapInfo’nun herhangi bir penceresi (üzerinde seçili obje yok iken) Ctrl + C ile kopyalanıp Word veya Excel içine yapıştırılırsa ve daha sonra yapıştırılan pencereye çift tıklanırsa Word veya Excel’de MapInfo’nun görüntü ayarlarının ve etiketleme butonunun olduğu araç kutusu Word/Excel içinde açılacak ve MapInfo programı içinde imiş gibi işlem yapacaktır.

İkinci bölümde (Color Defaults) renklerle ilgili ayarlamalar yapılır. Renklerin öndeğeri sırasıyla

Monitör ayarları gibi, Siyah - Beyaz veya Renkli olarak seçilebilir. Açılan pencereler için özel bir pencere boyu ayarlamak için Use Custom Screen Size kutucuğunu

işaretlemek gerekir. Daha sonra istenilen genişlik (Width) ve yükseklik yazılabilir (Height) uygun yerlere yazılabilir.

Paper and Layout Unit bölümünden sayfa ve çıktı (layout) penceresi için ölçüm birimi seçilir. Number of Undo Objects: Geri alınabilir nesnesel işlem sayısı. Pre-Version 4 Symbol: MapInfo 3.0 ve daha önceki versiyonlardaki fontların True-Type Font olarak

görüntülenmesi için son kutucuğu işaretlemesi gerekir.

42

6.19 SNAP-ORTHO (Çizim Araçları):

Snap (Yakalama) bütün CAD programlarında herhangi bir objeji başka bir objeye yapışık çizmek, hedef objenin yapıştırılacak noktası (merkez, uç nokrası, node vb) nı yakalayabilmek için kullanılan bir araçtır. MapInfo sayısallaştırma-çizim yapılırken çizili olan nesnenin herhangi bir nodunu veya merkezini yakalayabilmek için kalvyeden S tuşuna basıldığında snap moduna geçer. Snap modundan çıkmak için yine S tuşuna basmak yeterlidir.

Snap modunda iken fareyi hedef objenin hedeflenen noduna yaklaştırıldığında imleç şeklini alacaktır. Böylece çizilecek veya düzeltilecek obje hedeflenen objeye yapıştırılmış olur. Ortho modu AutoCAD’da 0, 90, 180, 270,360 derece açılarla çizim yapmanızı sağlar. Böylece tam dik veya tam yatay bir çizgi elde edersiniz. MapInfo’da ortho olayı biraz daha genişletilmiştir. 0, 45 , 90, 135, 180 vs gibi 45 derecelik açılarla düz çizgi çizilebilir. Çizim modunda iken klavyeden SHIFT tuşuna basılırsa (kaldırmadan) MapInfo otomatikmen ortho moduna geçer. Böylece belli bir açıda düzgün bir çizgi çizilebilir. Ayrıca eğri (arc) çizimi sırasında klavyeden SHIFT tuşuna basılırsa bir dairenin ¼ ü bir eğri çizilmiş olur. Daire çizmek içinse elips çizereken SHIFT’e basılmalıdır.

43

6.20 SORGULAMA :

6.20.1 Normal Sorgulama: Query menüsünden Select bölümü seçildiğinde aşağıdaki pencere ekrana gelecektir. Sorgulama yapmak için aşağıdaki adımlar takip edilmelidir.

a) SELECT aracını seçtikten sonra ekrana gelen menüden Select Records From Table menüsünden

sorgulama yapmak istenilen tablonun ismi seçilir ( Bu menüde o anda açık olan tabloların isimleri gelir). b) Yapılmak istenilen sorgulama That Satisfy bölümüne yazılır. ( Assist butonuna klikleyerek sorgulama

otomatik olarak yazdırılabilir. Aşağıdaki şekilde sırasıyla “Koor_x” kısmını Columns yazan kombo kutusundan -bu kısımda yukarıdaki SearchRecords from Table kısmında seçilen tablonun kolonları bulunur - , “>” operatörünü Operators yazan kombo kutusundan, 1000 ise klavyeden yazılarak soldaki bölmede sorgulama oluşturulabilir, eğer mantıksal sorgulamada eklenlecekse “and” kısmı yine Operators kombosundan seçilerek veya klavyeden girilebilir. Geri kalan kısım başta anlatıldığı gibi tekrarlanabilir.)

c) Store Results in Table kısmına sorgulama sonuçlarının tutulacağı tablo ismi girilir. Bu isim açık olan

tabloların isimleriyle aynı olamaz. d) Eğer sorgulama sonuçları bir kolona göre sıralanması isteniyorsa Sort Results By Column dan sıralamanın

yapılması istenilen kolonun seçilmelidir. e) Sorgulama sonucunu hem grafik hemde tablosal olarak görmek için Browse Results kısmı işaretli

bırakılmalıdır, sadece harita üzerinde ( grafik olarak ) seçili olarak görülmek istenirse bu kısmın işareti kaldırılmalıdır.

f) OK ‘yi işaretlenir. Sorgulama sonuçları seçime göre ya tablo ve grafik olarak veya sadece grafik olarak gelecektir.

44

6.20.2 SQL Sorgulama : Query menüsünden SQL Select alt menüsü seçildiğinde alttaki pencere ekrana gelecektir.

SQL (Structured Query Language) sorqulama bütün veritabanı programlarında dünya standardı haline

gelen bir sorqulama çeşididir. Aşağıdaki aşamalar izlenerek sorgulamalar yapılabilir : a) From Tables Menüsüne sorgulama yapılacak tablonun veya tabloların isimleri seçilir. b) Select Columns bölümüne hangi kolonların üzerinde çalışılacak ise onların isimleri girilir Eğer tüm

kolonların seçilmesi ve görüntülenmesi isteniyorsa * işaretini konulur. Eğer birden fazla tablo üzerinde çalışılacaksa kolon isimleri şu şekilde girilir: tablo adı. kolon adı . (Columns bölümünden seçilir)

c) Where Condition: Yapılacak sorgulama kriterini girilir. d) Order By Column: Sorgulama sonuçlarının herhangi bir kolona göre sıralamasını sağlar. İsteğe bağlı

olduğu için boş bırakılabilir. e) Group By Column : Üzerinde sorgulama yapılmış tabloların gruplandırılması için kullanılır.

Gruplandırma yapılması istenilen kolon ismi Columns bölümünden seçilebilir. İsteğe bağlı olduğu için boş bırakılabilinir.

OPERATORS:

“ =, + , - , * , / , > , <, >=, <=, <>, ( ), ^ “ gibi matematiksel operatörler, “And, Or, Not, Like “ gibi mantıksal operatörler ve Contains ( Çoğunluğunu Kapsar), Contains Entire (Tamamen Kapsar), Within Çoğunluğu İçindedir), Entirely Within (Tamamen İçindedir) ve Intersects (Kesişir) gibi obje bazlı operatörleri içerir.

AGGREGATES:

MapInfonun kütüphanesinde bulunan SQL fonksiyonlarıdır.Bunlar: Count(*) : verilen kritere göre seçilen kolon sayısını verir. Sum(<Kolon_ismi>) : sorgulama sonucunda Kolon_ismi olarak verilen kolonun matematiksel toplamını getirir. Avg(<Kolon_ismi>): sorgulama sonucunda Kolon_ismi olarak verilen kolonun matematiksel averajını getirir. Max(Kolon_ismi) :sorgulama sonucunda Kolon_ismi olarak verilen kolonun maksimumunu bulur. Min (Kolon_ismi): sorgulama sonucunda Kolon_ismi olarak verilen kolonun minimumunu bulur. FUNCTIONS:

Matematiksel fonsiyonlar ve obje bazlı fonksiyonları içerir. Bunlar aşağıdaki gibidir: Area, Centroidx, CentroidY, Chr$, CurDate, Day, DeformatNumber$, Distance, Format$, FormatNumber$, InStr, Int, Lcase$, Left$, Len, Ltrim$, Maximum, Mid$, Minimum, Month, Objlen, Perimeter, Proper$, Right$, Rtrim$, Str$, Ucase$, Val, Weekday, Year . (Bkz Fonksiyonlar.)

45

6.21 TABLO AÇMA :

MapInfo grafik ve nongrafik verilerinin hepsini Table - tablo - (.tab uzantısı ile) diye adlandırılan

dosyalarda tutar. Daha önceden oluşturulmuş dosyaları tekrar açmak için File menüsünden Open Table alt

menüsü kullanılır. MapInfo aşağıdaki şekildede görülebileceği gibi kendi dosyalarından başka dBase DBF, text

(delimited ASCII) , Lotus 1-2-3, Excel, Access gibi programların da dosyalarını direkt olark açar. Ayrıca

JPEG, GIF, TIFF, PCX, BMP, TGA (Targa), ve BIL (SPOT uydusu) formatlı raster görüntüleride MapInfo

kendi ortamına tablo olarak açar. Raster görüntüler istenirse kordinatı belli olan noktalara kordinatları girilerek

dünya üzerindeki gerçek kordinatlarına taşınabilir.

Eğer bir Excel dosyası açılacaksa aşağıdaki şekildeki gibi bir pencere ekrana gelir. Eğer excel

dosyasında ilk satırda kolon isimleri varsa Use Row Above Selected Range For Column Titles kutusunu

işaretlemek gerekir.

46

6.22 TERCİHLER

MapInfo’da açılan harita pencerelerinin, sistemin, ilk açılış pencersinin ve dizinlerin ayarlamalarını yapmak için Options menüsünden Preferences alt menüsü seçilir. Ekrana alltaki şekildeki gibi bir pencere gelir.

Bu penceredeki kategoriler sırasıyla aşağıdaki işlemler için kullanılır. System Settings: Sistem ayarlamaları. Bu kategoride kesme-kopyalama-yapıştırma ile ilgili ayarlar, renk öndeğerleri, pencerelerin yükseklik-genişlik ayarları, sayfa ve çıktı ayaları, eski MapInfo versiyonlarının font ayarları yapılır. (bkz. Sistem Ayarlamaları) Map Window: Harita Pencesesi Ayarları. Bu kategoride seçilen ve hedeflenen (Bkz. Objeleri İşleme) objelerin renk ve desen ayarları, kozmetik katman, etiket ve tematik katmanların kaldırıldığında uyarı mesajı verip vermemesi ayarı, pencere boyutları değiştirildiğnde ölçek ayarlamaları, yapışık nodeların beraber veya ayrı ayrı hareket etmesi, snap ( yakalama) toleransı gibi ayarlamalar yapılır. (bkz. Harita Penceresi Ayarları) Startup: Açılış ayarları kategorisi. MapInfo programı çalıştırıldığında Hızlı Açılış penceresinin görüntülenmesi, kapatılırken ortamın kaydedilmesi ve açılışta son halin yüklenmesi ayarlarının yapıldığı kategoridir.

Address Matching: Adres birleştirme kategorisi. ABD, Avrup ve Avustralya gibi tek bir adres sistemi oluşturulmuş ülkeler için numaraların sokak adından sonra / önce gelmesini ayarlayan kategori. Directories: Tablolar, Projeler (workspaces), Mapbasic uygulamaları, Import dosyaları,ODBC sorgu dosyaları-nın bulunduğu dizinlerin öndeğer olarak atanması ayarlamalarının yapıldığı kategoridir.

47

6.23 TRANSFORMASYON:

Herhangi bir AutoCAD DXF dosyasını MapInfo ortamına import etmek için Table menüsünden

Import seçeneği seçildiğinde (bkz. Veri Alış-Verişi) ekrana gelen pencerede Set Transformation butonu ile

AutoCAD kordinatlarının MapInfo kordinatına çevrilirken nasıl bir transformasyon yapılacağını belirlenir.

Aşağıdaki pencerede DXF koordinatları bire bir olarak MapInfo kordinatlarına aktarılmaktadır. DXF

kordinatlarını MapInfo ortamına farklı olarak çevirilmesi isteniyorsa sağ taraftaki Point 1 ve Point 2

noktalarının X ve Y kordinatları girilerek tranformasyon sağlanır.

Yukarıdaki diyalogda öndeğer olarak en alt sol ve en üst sağ sınır noktaları gelir. Ama transformasyon yapmak için bu değerler bağlı kalınması gerekmez. Her hangi iki nokta girilebilir.

48

6.24 VERİ ALIŞ-VERİŞİ (IMPORT - EXPORT) :

6.24.1 Import: Bu komut Table menüsünden seçildiğinde aşağıdaki gibi bir pencere gelecek ve MapInfo File Type -

(dosya türü)‘ına göre ( MIF = MapInfo Interchange File, DXF = AutoCAD in standart Data Exchange File, MMI , MBI gibi MapInfo Dos değişim dosyası veya IMG = MapInfo Dos Raster Görüntüsü) dosyalarını MapInfo ortamına alınmasını sağlayacaktır. Mesela herhangi bir .dxf dosyasını MapInfo ortamına almak için import komutu seçildikten sonra dosya türü (file type) AutoCAD DXF olarak seçiilir. Dosyanızın bulunduğu dizine gidilip dosya seçilir ve Open Butonu kliklenir. (Şekil 1)

Şekil 1

Ekrana aşağıdaki pencere gelecektir. DXF Layers to Import bölümünden import edilecek katmanlar seçilir. Eğer birden fazla katman seçilmiş ise (Shift tuşuna basılarak birden fazla seçim yapılabilir) MapInfo bunların hepsini bir tablo olarak açar, Eğer her bir katmanı ayrı bir tablo olarak import etmek istenirse Create Seperate Tables kutucuğunu işaretlenmelidir. (Şekil 2)

Şekil 2

Her bir layer için MapInfo otomatik bir isim verecektir, ama layer isimleri Next> butonuna basıldıktan sonra aşağıdaki pencereki Change Table Name butonuna basılarak değiştirilebilir. (Şekil 3)

Eğer non-grafik veriler varsa bunlarıda import etmek için Preserve Attribute Data kutucuğu işaretlenmelidir. (Şekil 2)

Şekil 3 Tablo Adları

49

Ok butonuna basıldıktan sonra MapInfo tabloyu/tabloları kendi ortamın import eder. Haritaları görmek için Window menüsünden Yeni Harita ( New Map)yı seçilir veya varolan bir haritanın (Map Layer Control) Katman kontrolü pencedesinden Add butonu ile o haritaya eklenir.

6.24.2 Export: Bu komut Table menüsünden seçildiğinde alttaki ilk şekildeki gibi bir pencere gelecek ve MapInfo export etmek istenilen tablonun adının seçilmesini isteyecektir. Tablo adı seçildiğinde ikinci pencere ekrana gelecektir. Dosya hangi formatta export edilecekse Save as Type bölümünden seçilmelidir. (MIF = MapInfo Interchange File, DXF = AutoCAD in standart Data Exchange Format dosyası, Dbase DBF veya Delimited ASCII= sonlandırılmış ASCII (tab karakteri veya “,”,”;” gibi sonlandırıcılı karakterlerle) formatları seçilebilir).

MapInfo Save butonuna basıldığında export tipine göre aşağıdaki pencereler gelecektir. Eğer DXF’e export edilecekse alltaki pencere gelecektir: Non-grafik verileride export etmek için Preserve Attribure Data seçeneğini işaretlenmelidir. Transformasyon uygulamak istenirse Set Transformation butonuna basılmalıdır. (Bkz. Transformasyon)

Ok butonuna basıldığında MapInfo dosyayı export etmeye başlayacaktır.

50

6.25 YAZDIRMA :

MapInfo’da iki çeşit yazdırma işlemi vardır. Birincisi herhangi bir pencereyi olduğu gibi print etmek, ikincisi ise bir Layout hazırlamak. Birincisi durum için çıktı almak istenilen pencere ( Map, Browser, Layout, Graphic, District vs.) açılıp, aktif hale getirilmelidir. Daha sonra File menüsünden Print alt menüsü seçilir. MapInfo Windows işletim sisteminde kurulu bütün yazıcılara çıktı gönderir.

6.25.1 Pencere Yazdırma Print penceresinden Ok butonuna basıldığında MapInfo standart çıktı alma işlemini yapacaktır. Çıktı

alınacak pencerenin boyutlarında ve yerleşiminde ayarlama yapmak için Print penceresinden Options butonunu kliklenmelidir.

Eğer bir harita penceresinin çıktısı alınacaksa ekrana aşağıdaki diyalog gelecektir.

Map Size bölümünde haritanın boyutları ile ilgili seçenekler vardır.

Window Size: Pencere boyutu Fit to Page: Sayfaya sığdır. Custom: Özel boyut

Map Content bölümünde haritanın içeriği ile ilgili seçenekler vardır.

Same As Window: Pencere ile aynı. Centered on Window: Pencere merkezde.

Custom Scale: Özel Ölçek ( kullanıcını isteğine bağlı) Custom Width: Özel pencere genişliği Custom Height: Özel pencere yüksekliği

Eğer bir veri tablosu veya redistricter penceresinin çıktısı alınacaksa ekrana aşağıdaki diyalog gelecektir.

Bu diyalogda yazdırılmak istenilen kayıt satırları belirlenir. Eğer bütün satırların çıktısı alınacaksa All seçeneği işaretlenmelidir. Eğer belli kayıtlar (örneğin 10.uncu satırdan dan 35’e kadar) yazdırılacaksa From - To (10-den - 35‘e kadar gibi) kısmı işaretlemmelidir.

Eğer bir grafik penceresinin çıktısı alınacaksa ekrana aşağıdaki diyalog gelecektir.

Bu diyalogda Size kısmında pencere boyutu ayarları yapılır. Window Size: Pencere boyutu Fit to Page: Sayfaya sığdır Full Page: Tüm sayfa Custom: Özel boyut Width: Özel genişlik Height: Özel yükseklik

Gerekli ayarlamalar yapıldıktan sonra Ok butonuna basılıp print penceresine dönülür ve normal çıktı

alma işlemi yapılır.

51

6.25.2 Layout Çıktısı Alma MapInfo’nun çıktı alma ortamı Layout penceresidir. Layout penceresine birçok harita, veri tablosu, grafik, lejant vs yerleştirilebilir. Ayrıca başlık ve logolar eklenebilir. Bu işlemi yapmak için Window menüsünden New Layout Window alt menüsü seçilir. Eğer hiç açık tablo yoksa ekrana boş bir layout gelecektir. Eğer açık tablo varsa ekrana alttaki pencere gelecektir.

One Frame For Window: Kutudan seçilecek pencere için bir çerçeve yerleştir. ( istatistik, info, mesaj pencereleri de seçilebilir) Frames for All CurrentlyOpen Windows: Açık olan bütün pencereler için birer çerçeve yerleştir. No Windows: Boş bir layout aç.

Seçim yapıldıktan sonra ekrana layout penceresi açılır. Pencere içinde butonları ile görüntüye yaklaşılabilir veya uzaklaşılabilir. (bkz. Pencere Ölçek Ayarları) .Eğer herhangi bir çerçeve layoutdan silinmek istenirse o çerçeveyi fare ile seçip klavyeden Delete tuşuna basmak yeterlidir. Layout’a yeni bir çerçeve eklemek için butonuna basılır. Ekrana gelen diyalogdan eklenemek istenen pencere adı seçilir.

Herhangi bir çerçenin yerini değiştirmek için seçip fare ile taşımak yeterlidir. Boyutlarını değiştirmek için ise çerçeve seçildikten sonra kenarlarındaki noktalardan istenilen yöne doğru çekilerek büyültüp/küçültme ve uzatıp/kısaltma işlemleri yapılabilir.

Layouta yazı yazmak için butonuna basılır. Yazı yazılacak yere imleç ile kliklenir, daha sonra yazı klavyeden yazılır. Yazılan yazının fontunu, büyüklüğünü değiştirmek için yazıya çifk kliklenir. Ekrana gelen pencereden yazı ile ilgili değişiklikler yapılır. (Bkz. Nesne görünüm ayarları’ndan Yazı)

Layout penceresi aktifken ana menüye Layout menüsü yerleşir. Layout menüsünün Options alt menüsü seçilerek layout penceresi ile ilgili ayarlamalar yapılır.

Show Rulers: Cetveli göster. Show Page Breaks: Sayfa sınırlarının göster. Show Frame Contents: Çerçeve içeriği gösterimi. Always: Her zaman

Only When Layout Window is Active: Sadece Layout penceresi aktif iken (tercih edilen!!)

Newer: Hiçbir zaman Layout Size: Çıktı Penceresi Boyutu. Width -1- page: Genişlik -1- sayfa Heigth -1- page: Yükseklik -1- sayfa Page Size: 21 cm-26.69 cm Sayfa en boy boyutları. Total Size: Çerçevenin sığabileceği toplam boyutlar.

52

6.26 YENİ TABLO OLUŞTURMA :

Yeni bir MapInfo tablosu yaratır. Yeni tablo sadece grafik olmayan ( non-graphic) verilerden veya birbirine birebir bağlı grafik ve non-grafik verilerden oluşturulabilir. Bunu yapmak için File menüsünden New Table (Yeni Tablo) seçeneği veya < Crtl + N > tuş kombinasyonu ( Klavyeden Ctrl tuşuna basıp kadırmadan N

ye basılarak ) veyahutta standart araçkutusundan butonu seçilerek yapılır. Ekrana alltaki ilk şekildeki gibi bir pencere gelir. Bu pencerede oluşturulan yeni tablonun ne tip bir pencere olarak açılacağını seçmenizi sağlar. İlk seçenek (Open New Browser) yeni oluşturulan tablonun grafik olmayan verileri için bir veri tablosu penceresi açar (Browser ). İkinci seçenek (Open New Mapper)seçildiğinde ekrana yeni oluşturulan tabloyu bir harita penceresi olarak açar (Map). Son seçenek seçildiğinde ekranda açık harita (map) varsa yeni haritayı bu pencereye bir katman olarak ekler. Bu üç seçeneği tek tek, çifterli veya hepsi beraber kullanılabilir. Daha sonra Create tuşuna basılarak yeni tablo oluşturma işlemine başlanılır.

Create butonuna kliklendiğinde ekrana sol alttaki gibi bir pencere gelir. Name (Kolon ismi) bölümüne

yeni oluşturulacak tablo için en az bir kolon ismi yazılmalıdır. Kolonun tipi Type kutusundan seçilebilir. Eğer birden fazla veri kolonu oluşturulacaksa Add Field butonu kullanılarak diğer kolon isimleri ve tipleri girilir. Character ve Decimal tipler için kolon genişliği Width bölümünden, decimal tipler için noktadan sonraki rakamların sayısı decimal bölümünden ayarlanabilir. Eğer sadece non-grafik veri girişi yapılacaksa Table is Mappable yazısının önündeki işaret kaldırılmalıdır. Yeni oluşturulacak haritanın projeksiyonunu Projection butonundan ayarlanabilir. (Bkz. Projeksiyon Seçimi)

Sağdaki şekilde kolon isimleri ve tipleri girilmiş yeni bir tablo yapısı görülmektedir.

Tablodaki kolon sıralaması Yukarı (Up) ve Aşağı (Down) butonlarından ayarlanabilir. Eğer var olan bir kolon kaldırılmak istenirse Kolonu Kaldır (Remove Field) butonununa basılmalıdır. Oluştur (Create) butonuna basılarak tablo oluşturulur. Eğer daha sonra yeni bir kolon eklenecekse veya varolan bir kolonun silinmecekse Table meüsünden Table Maintenance Table Structure seçilerek istenilen işlemler yukarıda anlatılan şekilde yapılabilir.

İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM: İLK AÇILIŞ ............................................................................................................................. 1 2. BÖLÜM: MAPINFO TERMİNOLOJİSİ ................................................................................................... 2 3. BÖLÜM: MAPINFO MENÜSÜ ve ARAÇLARI ...................................................................................... 4

3.1 File.................................................................................................................................................... 4 1.2 Edit ................................................................................................................................................... 5 1.3 Objects .............................................................................................................................................. 5 1.4 Query ................................................................................................................................................ 6 1.5 Table................................................................................................................................................. 7 1.6 Options ............................................................................................................................................. 9 1.7 Window............................................................................................................................................. 9 1.8 Map................................................................................................................................................. 10 1.9 Browse ............................................................................................................................................ 10 1.10 Graph.............................................................................................................................................. 11 1.11 Layout: ............................................................................................................................................ 11 1.12 Help ................................................................................................................................................ 12 1.13 BUTONLAR ................................................................................................................................... 12

1.13.1 Standart Butonlar..................................................................................................................... 12 1.1.2 ODBC Butonları ...................................................................................................................... 12 1.1.3 Çizim Butonları ....................................................................................................................... 12 1.1.4 Ana ( Seçim, Ölçek ve Araç) Butonlar .................................................................................... 13

4. MAPINFO BAŞLANGIÇ........................................................................................................................ 14 Dosya Açmak. ............................................................................................................................................ 14 1.2 Tematik Harita Yapmak .................................................................................................................. 15 1.3 Nesne Hakkında Bilgi Almak. ......................................................................................................... 15 1.4 Grafik Hazırlama. ........................................................................................................................... 16 1.5 Yeni Bir Tablo Oluşturmak ............................................................................................................. 17 1.6 Katman Kontrolü ............................................................................................................................ 18 1.7 SORGULAMA................................................................................................................................ 20

5. PRATİK BİLGİLER ............................................................................................................................... 21 5.1 X-Y Kordinatlarını Nasıl Görebilirim?............................................................................................ 21 1.2 Tabloya Yeni Kolon Nasıl Eklenir/Çıkarılır?................................................................................... 21 1.3 Kolon İsmimi veya Tipini Değiştirmek............................................................................................ 21 1.4 Tablo Adını Nasıl Değiştirilir? ........................................................................................................ 21 1.5 Nesnelerin Kordinatları, Uzunlukları, Alanları Hakkında Bilgi Edinmek ........................................ 21 1.6 İki veya Daha Çok Nesneyi Birleştirme ........................................................................................... 21 1.7 Bir Objeyi Bölme............................................................................................................................. 21 1.8 Verileri Sıralama............................................................................................................................. 21 1.9 Önceki Ölçeğe/Görüntüye Dönme ................................................................................................... 22 1.10 İstatistiki Bilgiler Elde Etme ........................................................................................................... 22

6. BÖLÜM: MAPINFO KULLANIMI ....................................................................................................... 23 1.1 FARE KULLANIMI........................................................................................................................ 23 1.2 FARKLI KAYDETME :.................................................................................................................. 24 1.3 FONKSİYONLAR: ......................................................................................................................... 25

1.3.1 Matematiksel Fonksiyonlar: ..................................................................................................... 25 1.3.2 Tarih Fonksiyonları: ................................................................................................................ 25 1.1.3 String Fonksiyonları: ............................................................................................................... 25 1.1.4 Coğrafi Hesaplama Fonksiyonları: ........................................................................................... 25

1.4 GRAFİK HAZIRLAMA: ................................................................................................................. 26 1.5 HARİTA PENCERESİ AYARLARI:............................................................................................... 28 1.6 IMPORT - EXPORT : ..................................................................................................................... 28 1.7 KATMAN KONTROLÜ (LAYER CONTROL) .............................................................................. 29 1.8 KOZMETİK KATMAN (COSMETIC LAYER).............................................................................. 31 1.9 NESNE BİLGİSİ:............................................................................................................................ 32 1.10 NESNE GÖRÜNÜM AYARLARI (OBJECT STYLES) .................................................................. 33 1.11 OBJELERİ İŞLEME ( EDITING OBJECTS) .................................................................................. 35 1.12 PENCERE ÇOĞALTMA ( CLONE VIEW) .................................................................................... 37 1.13 PENCERE ÖLÇEK AYARLARI (ZOOM CONTROL) ................................................................... 37 1.14 PROJE AÇMA : .............................................................................................................................. 39

1.15 PROJE OLUŞTURMA : .................................................................................................................. 39 1.16 PROJEKSİYON SEÇİMİ: ............................................................................................................... 40 1.17 SAYFA AYARI : ............................................................................................................................ 40 1.18 SİSTEM AYARLAMALARI: ......................................................................................................... 41 1.19 SNAP-ORTHO (Çizim Araçları): .................................................................................................... 42 1.20 SORGULAMA :.............................................................................................................................. 43

1.1.1 Normal Sorgulama:.................................................................................................................. 43 1.1.2 SQL Sorgulama : ..................................................................................................................... 44

1.21 TABLO AÇMA :............................................................................................................................. 45 1.22 TERCİHLER................................................................................................................................... 46 1.23 TRANSFORMASYON: .................................................................................................................. 47 1.24 VERİ ALIŞ-VERİŞİ (IMPORT - EXPORT) : .................................................................................. 48

1.24.1 Import: .................................................................................................................................... 48 1.1.2 Export: .................................................................................................................................... 49

1.25 YAZDIRMA : ................................................................................................................................. 50 1.25.1 Pencere Yazdırma.................................................................................................................... 50 1.1.2 Layout Çıktısı Alma................................................................................................................. 51

1.26 YENİ TABLO OLUŞTURMA :....................................................................................................... 52

THE POWER OF DESKTOP GIS

KULLANIM KILAVUZU

Ahmet Dabanlı

Ankara Mayıs 1998