UNIVERZITET U SARAJEVU FAKULTET POLITI KIH NAUKA ODSJEK:SOCIOLGIJA PREDMET:SOCIOLO KE TEORIJE I

SEMINARSKI RAD Tema:MARKSIZAM

STUDENTI:Softi Muhamed Alibegi Armin

MENTOR:Prof.dr. iga Jusuf ASS: Sofrad ija Halima

Sarajevo,Januar.2011

SADR AJUvod............................................................................................................................................2 O marksizmu...............................................................................................................................3 .....................................................................................................................................................4 Istaknuti marksisti.......................................................................................................................5 Karl Marks................................................................................................................................. 5 Fridrih Engels............................................................................................................................. 6 Lenjin......................................................................................................................................... 7 .....................................................................................................................................................8 ....................................................................................................................................................9 ...................................................................................................................................................10 Staljin........................................................................................................................................11 ...................................................................................................................................................12 ...................................................................................................................................................13 Rosa Rosa Luksembugr..............................................................................................................................14 Lav Trocki.................................................................................................................................15 Komunisti ki manifest..............................................................................................................16 Zaklju ak...................................................................................................................................17 Literatura...................................................................................................................................18

1.

Uvod

Marksizam je teorija i politi ka djelatnost tj. praxis dobivena iz radova Karla Marxa i Friedricha Engelsa. Svaka politi ka praksa koje se temeljena na radovima Marxa i Engelsa mo e se zvati marksizam; u to spadaju razli iti oblici politika i misli kao onih od komunisti kih stranaka i komunisti kih dr ava kao i akademsko istra ivanje unutar mnogih polja. Iako postoje mnoge teorijske i prakti ne razlike izme u razli itih oblika marksizma ve ina marksizama se dijele:y y y y y

y

pa nju na materijalne uvjete ljudskih ivota i dru tvene odnose me u ljudima vjerovanje da svijest ljudi o uvjetima njihovih ivota odra ava te materijalne uvjete i odnose razumijevanje klase u pogledu razli itih ekonomskih proizvodnih odnosa i kao odre eni polo aj unutar tih odnosa razumijevanje materijalnih uvjeta i dru tvenih odnosa kao povijesno promjenjive pogled na povijest prema kojemu klasna borba, tj. razvijaju i sukob izme u klasa sa suprotnim interesima, izgra uje svako povijesno razdoblje i pokre e povijesnu promjenu simpatija prema radni koj klasi i proletarijatu

Glavne ta ke razdora me u marksistima je stupanj njihove posvete prema revoluciji radnika kao sredstvo postizanja ljudske emancipacije i prosvjetiteljstva i ta an mehanizam sa kojim se takva revolucija mo e dogoditi i uspjeti. Marksizam je ta no ali ne iscrpno opisan kao vrsta socijalizma bivaju i vrsta za koju ima najvi e povijesnog iskustva kao revolucionarni pokret i kao temelj dr ava. Neke vrste marksizma kao trockizam smatraju da nijedna dosada nja dr ava nije potpuno ispunila principe marksizma.

2.

O Marksizmu

Marksizam je filozovski pravac, odnosno politi ka ideologija temeljena na spisima njema kog filozofa Karla Marksa ( po kojoj je dobio ime ) i Marksovog prijatelja i saradnika Fridriha Engelsa. Od svih tih spisa najva nija je Marksova nedovr ena knjiga Das Kapital. Marksizam, koji se temelji na engleskoj politi koj ekonomiji, francuskom utopijskom socijalizmu i njema koj idealisti koj filozofiji iz prve polovine 19. vijeka, nastoji dati kritiku dru tva koja je istovremeno nau na i revolucionarna. Marksizam historiju tuma i kroz sukob povla tenih i potla enih dru tveni klasa, te smatra da e svi dru tveni problemi biti rije eni stvaranjem besklasnog dru tva zvanog komunizam. Kao prijelazna faza izme u kapitalizma (koga marksisti smatraju poslijednjim stadijem klasnog dru tva) i komunizma bi se trebao uspostaviti socijalizam u kome bi postepeno trebalo biti ukinuto privatno vlasni tvo nad sredstvima za proizvodnju. Marksizam se danas uglavnom povezuje sa revolucionarnim socijalizmom, odnosno raznim komunisti kim pokretima i dr avama, iako su sve do 20. vijeka me u marksiste spadali i umjereni socijalisti od kojih e kasnije nastati moderna socijaldemokratija. Nakon pada Berlinskog zida i propasti komunisti ki re ima u Isto noj Evropi, marksizam ( koji je bio njihova slu bena ideologija ) je izgubio dosta pristalica. Postoje i druga odre enja marksizma, kao to su: 1. marksizam je istorijski i dijalekti ki materijalizam; 2. marksizam je teorija socijalizma; 3. marksizam je mi ljenje revolucije; 4. marksizam je filozofija revolucije; 5. marksizam je teorija komunisti ke revolucije; 6. marksizam je kriti ka teorija istorije; 7. marksizam je najop tija koncepcija svijeta; 8. marksizam je kriti ka teorija dru tva; 9. marksizam je Weltanschaung, tj. osnova stvaranja nove integralne civilizacije; 10. marksizam je cjelovito shvatanje; 11. marksizam je nauka o istoriji i dru tvu; 12. marksizam je filozofski sistem; 13. marksizam je filozofsko shvatanje istorije; 14. marksizam je teorija o istorijskom procesu; 15. marksizam je filozofija slobode; 16. marksizam je rukovodstvo za akciju, itd. Kao to smo mogli vidjeti, postoje razli ita odre enja pojma marksizma. Svako od njih je manje ili vi e marksisti ko, isvako od njih je manje ili vi e kontroverzno.

3.

Osnovna dru tveno ekonomska postavka marksizma je: U dru tvenoj proizvodnji svoga ivota ljudi stupaju u odre ene, nu ne, od njihove volje nezavisne odnose odnose proizvodnje, koje odgovaraju odre enom stepenu razvitka njihovih materijalnih proizvodni snaga. Cjelokupnost tih odnosa proizvodnje sa injava ekonomsku strukturu dru tva, realnu osnovu na kojoj se di e pravna i politi ka nadgradnja i kojoj odgovaraju odre eni oblici dru tvene svijesti. Na in proizvodnje materijalnog ivota uslovljava dru tveni, politi ki i duhovni proces ivota uop te. Ne odre uje svijest ljudi njihovo bi e, ve obrnuto, njihovo dru tveno bi e odre uje njihovu svijest. Na izvjesnom stepenu svoga razvitka materijalne proizvodne snage dru tva dolaze u protivrije nost sa postoje im odnosima proizvodnje, ili ( to je samo pravni izraz za to ) sa odnosima svojine u kojima su se dotle razvijale. Iz oblika razvitka proizvodnih snaga ti se odnosi pretvaraju u njihove okove. Tada nastupa epoha socijalne revolucije. Sa promjenom ekonomske osnove vr i se br i ili sporiji prevrat u itavoj ogromnoj nadgradnji... U op tim crtama mogu se azijatski, anti ki, feudalni i savremeni bur oaski na in proizvodnje ozna iti kao naredne epohe ekonomske dru tvene formacije. (Marks )

Istaknuti Marksisti Karl MarxKarl Hajnrih Marks (1818 1883) je bio uticajan njema ki filozof, ekonomista i revolucionar. Iako je imao dosta uspjeha kao novinar i kao filozof, poznat je po istorijskim analizama me uklasnih odnosa i konflikata. Karl Marks je bio Njemac, iz bogate jevrejske porodice. Njegov otac, koji je bio advokat, poslao ga je da studira pravo, me utim Marks je nakon prve godine napustio pravo i pre ao na filozofiju. Najzna ajnija djela su mu Kapital, u kojem prakti no uspostavlja politi ku ekonomiju kao, nauku, i Komunisti ki manifest u ijem je pisanju u estvovao i Fridrih Engels. Komunisti ki manifest postavlja osnovne ideje koje e kasnije uticati na formiranje i irenje komunisti kog pokreta u svijetu. Jo u svojoj mladosti, Marks raskida sa svojom hegelijanskom pro lo u i spekulativnom filozofijom i prelazi na materijalisti ko shvatanje dru tva. Po inju da ga interesuju oblici dru tvene prakse, jer njegova te nja nije da tuma i svijet ve da ga promjeni. Glavni akcenat u svom radu Marks stavlja na ekonomiju. On zapravo dolazi do zaklju ka da su proizvodne snage temelj dru tvenog ivota i istorijskog kretanja svakog dru tva. tavi e, na in proizvodnje materijalnog ivota uslovljava dru tveni, politi ki i intelektualni ivot. Ovakva materijalisti ka percepcija dru tva vodi nas do Marksovog tuma enja istorije kao niza na ina proizvodnje koji se dijalekti ki nadovezuju jedni na druge. Proizvodni odnosi ine ekonomsku bazu koja se reflektuje i vr i ogroman uticaj na dru tvenu nadgradnju: dr avu, religiju, porodicu...

4.

Za Marksa istorija svakog dosada njeg dru tva je zapravo istorija klasnih borbi. Ako napravimo jedan istorijski pregled razvoja dosada njih dru tava uo i e mo da je ovje anstvo uvjek bilo podjeljeno na klase. Od drevnih civilizacija pa do danas postojali su klasni antagonizmi koji su, kako to Marks primje uje, gurali to ak istorije unapred. Upravo je tu, on video polugu itavog dru tvenog razvoja. Za kapitalisti ko dru tvo karakteristi no je to to je pojednostavilo klasne antagonizme i ovje anstvo podjelilo u dve glavne klase: klasu bur uja i klasu proletera. Marks je podjelu izvr io na osnovu odnosa prema sredstvima za proizvodnju. Bur uji posjeduju sredstva na kojima rade proleteri. Rad proletera stvara vi ak vrijednosti profit, koji prisvajaju bur uji. Marks je isticao ugro enost i potrebu za samoorganizovanjem radni ke klase. Marksovo djelo uticalo je na brojne kasnije, pa i savremene autore poput Gram ija, Froma, Sartra, Altiesera i drugih. Marks se smatra jednim od klasika i temelja modernih dru tvenih nauka.

Fridrih Engels

Fridrih Engels (Barmen, 28. septembra 1820. London, 5. avgusta 1895.) je bio njema ki sociolog, filozof i revolucionar poznat kao bliski saradnik Karla Marksa i jedan od suosniva a filozofskog pravca i ideologije zvane marksizam. Porijeklom je bio iz izrazito religiozne i bogate trgova ke porodice. Gimnaziju je u rodnom mjestu, nakon ega odlazi u Bremen 1838. godine gdje se posve uje trgovini. Humanisti ke i slobodarske ideje u Njema koj kr e put, te ostavljaju dubok trag na njemu. Tada tampa prve pjesme i kriti ke prikaze o raznim njema kim piscima u hambur kom asopisu Telegraph. Seminarski rad iz Sociologije - Marksizam Na Engelsa naro ito djeluje trausovo djelo ivot Isusov, koje ga osvaja. U jesen 1841. odlazi u Berlin na odslu enje vojnog roka gdje se upoznaje sa mladohegelijancima i postaje njihov odu evljeni prista a. Krajem 1842 upoznaje se sa socijalizmom i komunizmom. Ka komunizmu e se usmjeriti u Engleskoj gdje radi (zahvaljuju i o evim vezama) u firmi Erment i Engels. U periodu od 1845. do 1849. Engels se najvi e zadr ava u Bruxellu (gdje je Marks morao emigrirati iz Pariza) i Parizu te sa Marksom osniva komunisti ke dopisni ke komitete i agitira me u radnicima ire i socijalisti ke ideje. Nakon izbijanja revolucije u Njema koj (1848.) Engels se vra a u domovinu, gdje zajedno sa Karl Marksom stoji na krajnje lijevom krilu revolucionarnih snaga i u estvuje u osnivanju lista Nove rajnske novine. Gu enjem revolucije, kao i prestankom izla enja spomenutih novina 19.maja 1849. Engels se pridru uje ustanku Fala koj i kao a utant Wilichova dobrovolja kog odreda, nakon sloma ustanka i revolucije, emigrira u vicarsku, a odatle u London. Poslije propasti revolucije dolazi do sukoba u njema kom komunisti kom pokretu u kojem Engels i Marks slikovito re eno izvla e deblji kraj. Marks odlu ujuje zavr iti ekonomske studije, a Engels ponovo po inje raditi u firmi svoga oca u Man esteru te materijalno poma e Marksa kako bi ovaj mogao zavr iti svoju knjigu Kapital. 5.

Engelsova pomo Marksu ogledala se i na drugi na in. Kako je Marks po etkom 1850. ih jo uvijek slabo vladao engleskim jezikom, Engels za njega pi e lanke za asopis New York Tribune, a kasnije (1857. 1858.) poma e mu i u saradnji u jednoj ameri koj enciklopediji. Engels je boravak u Man esteru iskoristio i za studij prirodnih i dru tvenih nauka. Krajem 1870. godine Engels se definizivno preselio u London i odmah se uklju io u rad Internacionale ( iji je jedan od osniva a) te postao lan njenog Generalnog vije a. U okviru Internacionale bio je o tar kriti ar anarhiste Bakunjina i tra io je da se on isklju i iz te organizacije. Nakon Marksove smrti 1883. godine Engels intezivno radi na izdanju drugog i tre eg sveska Kapitala. Drugi svezak zavr ava 1884., a tre i 1894. godine. Zanimljivo je spomenuti da je Engels te no itao i pisao na dvadeset jezika .

Vladimir Ilji Uljanov LenjinVladimir Ilji Uljanov Lenjin ( Simbirsk, 22. aprila 1870 Gorki kraj Moskve, 21. januara 1924 ), ruski revolucionar, dr avnik, filozof i publicist; predvodnik Oktobarske revolucuje 1917. u Rusiji; osniva prve Komunisti ke partije i Komiterne; utemeljitelj Ruske Socijalisti ke Federacije Sovjetskih Republika i Sovjetskog saveza. Potekao je iz ugledne i dobro stoje e bur oaske porodice, a otac mu je, tavi e, za svoje zasluge bio nagrd en od cara naslednim plemstvom ( kao advokatski pripravnik Lenjin se, ak i potopisivao kao "nasledni plemi "). Briljantan ak, obrazovan i inteligentan studira i diplomira prava iako je morao mjenjati univerzitet, zato to je imao neprilika zbog ume anosti brata Aleksandra u pripremanje atentata na cara (Aleksandar je obej en kada je Vladimir imao dvadeset godina, ali taj doga aj, uprkos legendi nije, izgleda, uticao na Lenjinovo revolucionarno opredjeljenje). Po diplomiranju odlazi u Petrograd gde boravi dve godine kao advokatski pripravnik i, u svojoj dvadeset i petoj godini, upoznaje Nadezdu Krupskaju, takodje plemi kog porekla, koja ce ga povezati s revolucionarnim krugovima i mlobrojnim ruskim socijal-demokratima marksisti ke orijentacije. U dvadeset petoj godini, 1895, odlazi prvi put u inostranstvo gde, u vajcarskoj, upoznaje velike figure ruskog marksizma toga doba - Plehanova, Akselroda i Veru Zasulic . Niko njime nije naro ito impresioniran, vra a se u Petrograd, postaje "aktivni revolucionar", biva uhap en i osu en i poslan u dvogodi nje progonstvo u Sibir, na obale reke Lene. Tamo ce se o eniti Krupskajom, koja e mu ostati saputnica i saradnica itavog ivota, a po reci Leni je uzeo i svoj pseudonim, Lenjin. Tokom dve godine progonstva ita, lovi, eta i pi e svoje prve radove. To progonstvo je dobar primjer kako se "krvavi carski rezim" odnosio prema svojim neprijateljima - Lenjin je sam otputovao Transsibirskom eljeznicom u mjesto prinudnog boravka, tamo ne samo da je iveo slobodno, vec je radio i itao sta je hteo, a i vi ao se bez problema sa svoji

problem a (najpre

se izdr ava od o eve

imovine , poma u ga

majka i sestra Ana, a potom

e ta ta, majka Nade d e

Krupska je da mu obezbje

uje egzisten ciju, udeci

se kako jedan tko

pametan ovjek mo e da ivi a da

"ne radi"). Sa svojom

velikom ljubavi, tako e revoluci

onarko m Inesom

Arman, je prekinu o iz

obzira prema supruzi i bio je

veliki protivni k tzv.

"slobod ne ljubavi" za koju

se zalagala Aleksan dra

Kolonta j. Malobr ojnim

prijatelji ma ukoliko se u

prijatelj stvo nije ume ala

politika - ostao je vjeran i

privr en do kraja ivota. iveo je

uvek komfor no, upravo

mlogra anski, bez pravih

materija lnih problem

a, pa i kad je postao diktator

nikakav preteran luksuz ga nije

zanimao , niti je grabio nekakve

materija lne prednos ti,

privilegi je ili sli no.

U politici, me uti m, to je

potpuno drugi ovjek beskrup

ulozan, do krajnost i

menoral an, pragmat i an,

surov i krajnje nemilos rdan

prema svakom ko mu se

usprotiv i. "Neradn ik" on je

zapravo veliki radnik, koji je

dobar deo svog boravka

u inostran stvu

proveo po bibliote kama,

itajuci i pi u i iako njegov

doprino s teoriji marksiz ma nije,

izgleda, posebno zna aja n kako

zaklju u je Elen Dankos ( autor

ovog djela ), a ovo stoga

to je doktrina za njega "politi

ki instrum ent" kako

do i na vlast i o uvati je.

Bore i se, od samog

po etka, za prevlast u

malobro jnoj ruskoj socijlde

mokrats koj partiji iji je

"krem" u inostran stvu,

dolazi do zaklju k a da je i

radni k a klasa zapravo jedna

primitiv na, neobraz ovana

gomila, sklona zbog "stihijno

sti", kompro misu kroz

sindikal izam s bur oaz ijom i

kapitalo m. On tu gomilu,

a seljake posebno

, prezire i 1902. Objavlj uje svoj

uveni tekst ta da se radi? u

kome se zala e za stvaranj

e vrste, vojni ki organiz ovane,

centrali zovane partije profesio

nalnih revoluci onara

koja e oteloviti "klasnu svijest"

i biti "avanga rda" radni k

e klase. Br e pameti, sjajan

polemi ar, on cjepa

na kongres ima socijald

emokrat ije svoju partiju

na "menj e vike" (koji su,

zapravo , ve ina)

i "bolj ev ike" na ije se

elo uzdi e. U politici,

zaista, ne poznaje

prijatelj a, niti je zlopamt ilo pa i

dugogo di nje saradnik e

odbacuj e ako se s njim ne

sla u, a bez prekora

prima u redove svoje partije

doju er a nje protivni ke samo

ako mu se priklone .U

svjetsko m ratu vidi ansu

revoluci je ukoliko Rusija

pretrpi poraz. Dolazi

u Rusiju kad je, zahvalju ju i

Februar skoj revoluci ji, sve

zapravo gotovo i ta no je da

koristi njema k e

pare i uveni "plombi rani

voz" da bi stigao u Rusiju.

Ali taj novac nije

nikakvo "mito", ve naprost

o sredstvo da se, propaga

ndom, sru i privrem ena

vlada, kao sto ni

"njema ki voz"nije pomo

neprijat elju ve sredstvo da se,

pomo u jednih "kapitali sta"

sru e oni "doma i ". Kao

sto ni BrestLitovski mir nije

nikakva izdaja zemlje, ve

naprost o nu nost

da se o uva Revoluc ija.

to se samog Oktobar skog

prevrata ti e, jer tu nikakve

"revoluc ije narodni h masa"

nije ni bilo, Lenjino ve anse

da uspije bile su objektiv

no zaista ravne

nuli, ali je tu on vojnika, a svega

je oko 20000 bilo bolj evi

cki nastroje no.

Medjuti m, Lenjin je imao