İŞ SAĞL)Ğ) ve GÜVENLİĞİ

Yangın

MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ

Not: Sunumun bazı kısımları güncel değildir. Derste güncel ifadelerle anlatılmıştır. Bu sunum Kimya Öğretmeni Elif Hanım tarafından paylaşılmıştır./2013

Bu eğitimin amacı, yangın gerçekleşmeden ve yangın sırasında yapılacak faaliyetlerin

bilinmesi, gerekli olan önlemlerin alınarak yangında oluşacak kayıpların minimuma

indirilmesidir.

Yanma Olayı Yanma, maddenin ısı ve oksijenle birleşmesi sonucu oluşan kimyasal bir

olaydır. Yanma olayının oluşabilmesi için madde, ısı ve oksijenin (hava) bir arada

olması gerekir.

YANGIN NEDİR? Yangın kimyasal bir olaydır. Yangının nasıl, nerede ne şiddette olacağı oradaki oluşma ortamına bağlıdır. Diğer bir tanımla söyleyecek olursak

yangın kontrol altına alamadığımız yanma olayıdır ya da kontrol“m“z

dışına çıkan yanma olayıdır. Yanma olayının oluşabilmesi için bazı bileşenlerin bir araya gelmesi

gerekir.

Fuel + Oxygen + Heat = Fire

FUEL

OXYGEN HEAT

The FIRE TRIANGLE represents the three elements

needed for fire to occur: heat, fuel, and oxygen.

Fire Basic - Trimpe/B.Brooks 2006 http://sciencespot.net/

Yanma Olayının Bileşenleri 1. Yanıcı Madde: Doğada; katı, sıvı ve gaz halinde bulunur. Tutuşma sıcaklıkları birbirinden farklı olmakla birlikte, katıların sıvı ve gazlara nazaran tutuşma ve patlama

ihtimali azdır.

2. Yakıcı Madde (oksijen): Normal olarak havada %21 oranında bulunan oksijen yanma olayının temel unsurudur

ve yanmanın s“rmesi için en az %16 oranında oksijene ihtiyaç vardır.

3. )sı: Bir cismin sıcaklığının artmasına sebep olan fiziksel bir

olgudur. Ortamda her zaman sıcak ortamdan soğuk ortama

bir ısı akışı vardır.)sı bir enerjidir.

)sı enerjisi etrafa;

a) Konveksiyon yolu ile (hava yolu): Hava hareketi ile ısının yayılmasıdır. )sının etkisi ile genişleyen hava molek“llerinin

hareketi ile oluşur. Konveksiyon yolu ile ısı transferi sadece akışkanlarda sıvı ve gazlarda) gör“l“r. b) Kond“ksiyon yolu ile: Katı malzemeler yoluyla ısının

transferi olayıdır. Metal borular çelik kirişler gibi

malzemeler ısınarak ısıyı bir taraftan diğer tarafa iletirler.

c) )şıma yolu ile ısı transferi (radyasyon yoluyla): )sının

elektromanyetik dalgalar ile yayılmasıdır.

• Yangın anında bu “ç etkenden birisi ortadan kaldırılırsa yangın söner. • Yanma olayı dört şekilde meydana gelir.

YANMA ÇEŞİTLERİ

Yavaş yanma

Kendi kendine yanma

(ızlı yanma

Parlama – patlama şeklinde yanma

Yavaş Yanma: Yanıcı maddenin yapısı itibariyle, yanıcı buhar veya gaz oluşturmadığı durumlarda,

Ortamda bulunan ısının yetersiz kalması hallerinde,

Ortamda yeterli oksijen olmadığı durumlarda meydana gelir.

Demir, bakır gibi metallerin oksijenle nemli ortamda birleşmesi olayı yavaş

yanma ya örnek verilebilir.

Kendi Kendine Yanma Yavaş yanmanın zaman içerisinde hızlı yanma olayına dön“şmesidir. Özellikle bitkisel kökenli yağlı maddeler, hava içerisindeki oksijenle normal hava ısısında birleşerek ç“r“meye (oksitlenme) başlarlar. Bu oksitlenme ilerledikçe zaman içerisinde ortamda ısı y“kselir. İşte ortamdaki ısı alevlenmeye yetecek dereceye ulaştığı zaman kendi kendine yanma olayı gerçekleşir. (ızlı Yanma Yanmanın b“t“n belirtileriyle başladığı olaydır. Burada yanmanın belirtileri olan alev, ısı, ışık ve korlaşma mevcuttur.

Parlama – Patlama Şeklinde Yanma

Parlama şeklinde yanma; d“ş“k sıcaklıklarda buharlaşan maddelerde gör“len yanma şekli (Benzin)

Patlama şeklinde yanma; d“ş“k sıcaklıkta buharlaşan sıvılar ile gazların serbest kaldıklarında bulundukları hacmin tamamını kaplamaları neticesinde alt ve “st

patlama limitleri arasında, bir ısı kaynağı ile karşılaşmaları halinde meydana

gelen yanma şekli.

YANGINLARIN SINIFLANDIRILMASI

Yangınlar T“rk Standartlar Enstit“s“ tarafından (TS

862) ile sınıflandırılmıştır. Her yangının oluşumu ve gelişimi farklıdır. Bu nedenle yangın yanıcı maddelerin

fiziksel özelliklerine göre dört sınıfta incelenmektedir.

A Sınıfı Yangınlar Katı maddeler alevli veya korlu olarak yanarlar. Alevli yanma maddenin y“zeyinde yanıcı buharların yanması şeklinde olur. Korlu yanma da yanma maddenin içine işler. M“dahale daha kolaydır. Yanan y“zeyi sönd“r“c“ madde ile kaplanması ve oksijenle ilişkisinin kesilmesi yeterli olabilir.

Pamuk, köm“r, sel“loz gibi katı yanıcı maddeler korlu yanarlar.

Temel sönd“rme prensibi soğutmadır. Boğma ve zincirleme reaksiyonu kırma

prensibi ile de sönd“r“l“r. Bu t“r maddelerin en etkili sönd“rme maddesi sudur.

Bununla birlikte KKT, CO2 ve köp“kl“ yangın sönd“r“c“ler de kullanılır. Ancak korlu yangınlarda mutlaka su ile soğutmaya ihtiyaç vardır. B Sınıfı Yangınlar

Yanabilen sıvılar, bu sınıfa girer. Benzin, benzol, yağlar, yağlı boyalar, katran vb. yangınlarıdır. Temel özellikleri korsuz ve alevli yanmalarıdır. Ancak B sınıfı yangınlar, yanıcı madde özelliklerine göre kendi içinde de “ç

kategoride d“ş“n“lebilir. Birinci kategoride su ile karışmayan ham petrol, benzin, gaz yağı, makine yağları, vb. sıvıların oluşturduğu yangınlar yer alır. İkinci kategoride su ile hemen karışan (suda çöz“len alkol vb. sıvıların oluşturduğu yangınlar yer alır. Üç“nc“ kategoride ise katran, asfalt, gres vb. ağır yağların oluşturduğu yangınlar yer alır. B sınıfı yangınlarda yanma y“zeydedir. Yani yanan, ısınan sıvıdan çıkan buharlardır.

C Sınıfı Yangınlar

Gaz halindeki yanıcı madde yangınlarıdır. LPG, doğalgaz, metan, asetilen, kok gazı, vb. gazların yangınlarını kapsar.

Gaz yangınlarına m“dahale ederken genel kural önce gaz akışını kesmek sonra sönd“rmektir. Ç“nk“ önce yangın sönd“r“lecek olursa gaz akışı devam edeceğinden

ortamda yanıcı gaz hava karışımı oluşur ve buda en ufak bir ısı kaynağı ile patlamaya

ve yangının daha da b“y“mesine neden olur.

Bu nedenle gaz yangını hemen sönd“r“lmemeli, gaz akışı kesilene kadar yanmasına

izin verilmelidir. Bu arada gaz kesilerek yangın sönd“r“l“nceye kadar, yanındaki yanabilir maddelerin, tutuşmasını önlemek için malzemeler uzaklaştırılmalı veya çevre su ile soğutularak korunmalıdır. Şayet akan gazı kesecek vanayı kapatmak için yangının sönd“r“lmesi mutlaka

gerekiyorsa çok kısa bir s“rede gaz alevleri sönd“r“lerek vana kapatılmalıdır.

D Sınıfı Yangınlar

Yanabilen hafif metal yangınlarıdır. Al“minyum, magnezyum, titanyum, çinko, sodyum, potasyum yangınları bu sınıfa girer. Temel özellikleri korlu, alevsiz y“ksek sıcaklıkta yanmalarıdır.

Temel sönd“rme prensibi boğmadır. ABC t“r“ kuru kimyevi sönd“r“c“ler faydasızdır. Su kesinlikle kullanılmamalıdır. Ç“nk“ bu yangınlarda y“ksek sıcaklık meydana geldiğinden su ayrışmasına bileşenlerine ayrışmasına ve hidrojen gazı açığa çıkmasına neden olur.

D sınıfı yangınların sönd“rme maddesi alkali borat bazlı D tipi kuru kimyevi

tozdur. Kuru kum ile yanan malzemenin “zeri ört“lerek de sönd“r“lebilir. Magnezyum nem, su ve asit ile reaksiyona girer. Reaksiyon sonucu hidrojen gazı açığa çıkar. Magnezyum yangınlarına en fazla 1 metre yaklaşılmalıdır. Ancak nemli

ortamlarda bu mesafe sakıncalıdır. Yangın sonucu oluşan dumanın solunmamasına

dikkat edilmelidir.

Ayrıca; sanayide jet yangınları , havuz yangınları ve bleve

olarak adlandırılan yangınlar da vardır. • Jet Yangını: İnce uzun alevle yanar ve gaz borusu kaçaklarının tutuşmasında gör“l“r. • Havuz Yangını: Ham petrol“n tanktan sızması ve tutuşmasında gör“l“r. • BLEVE : Ateş topu olarak da adlandırılır. Yangın ve patlamanın karışımıdır. Çok kısa zamanda çok yoğun ısı açığa çıkar. Bir tank içinde sıvılaştırılmış gazın atmosferik kaynama noktasının “st“nde muhafazasında bu tank yarılır veya açılırsa tank içindeki madde gaz ve sıvı karışımı halinde akmaya başlar, hava içinde çok hızlı genişler ve

bulut oluşturur. Bu buhar bulutu bir ateş kaynağına denk gelirse ateş

topu oluşturur. Birkaç saniye içerisinde çok y“ksek ısı açığa çıkar. Böyle bir yangında birkaç y“z metre ötelerde bile derin yanıklara ve öl“mlere maruz kalınabilir.

Elektrik Sebepli Yangınlar

Yangının Temel Nedenleri

- Bilgisizlik

- İhmalkarlık korunma önlemlerinin alınmaması

- Beklenmeyen kazalar

- Sabotajlar

- Tabiat olayları - Yanıcı madde sıçramaları - Sigara ve kibrit

- Soba ve bacalar

- Elektrik

- Statik elektrik

-Bazı kimyasal karışımlar

• Örnek : Asitle su karışımı, yanıcılarla tutuşturucuların karışımı. - Kıvılcımlar. -Doğal etkenler.

Sanayi Yangınları Nedenleri Sanayi yangınları çoğunlukla; Elektrik arıza ve kontağından

S“rt“nmeden

Mekanik kıvılcımlardan

Sigara ve kibrit alevinden

Sıcak satıhlardan

Açık alevlerden

Kaynak ve kesme işlerinden

Fazla ısınan malzemelerden

Statik elektrikten

Kendiliğinden meydana gelen yanmadan meydana gelir.

Dikkat edilecek işler

Kaynak işleri Elektrikli aletlerle çalışma

Enerji hat ve panelleri

Yağlı ve gazlı bölgeler

Yasak bölgeler

Alevlenen maddelerin sıçramaları, kıvılcım

Oksi-asetilen takım bağlantıları Gazlı-yanıcı maddelerin nakli, boru ve vanaları

YANG)N SÖNDÜRME İŞLERİ Taşınabilir sönd“rme cihazlarının tipi ve sayısı, Mekânlarda var olan durum ve risklere göre belirlenir.

Buna göre;

a) A sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle çok maksatlı kuru kimyevi tozlu veya sulu,

b) B sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle kuru kimyevi tozlu, karbondioksitli veya köp“kl“,

c) C sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle kuru kimyevi tozlu veya karbondioksitli,

d) D sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle kuru metal tozlu, sönd“rme cihazları bulundurulur.

Hastanelerde, huzurevlerinde, anaokullarında ve benzeri yerlerde sulu

veya temiz gazlı sönd“rme cihazlarının tercih edilmesi gerekir.

En İyi Yangın Söndürme Yöntemi Tedbir Almaktır!

Yangın “ç ayaklı saç ayağa benzer. Bu ayaklar ısı, oksijen ve yanıcı madde dir. Bunlardan herhangi birinin olmaması dengeyi bozar ve yangın sönd“r“lebilir. Yani yangının önlenmesi yada sönd“r“lmesinde ana husus yanıcı maddenin, ısının ve oksijenin kontrol edilmesi şeklinde özetlenebilir. Yangın t“rlerine göre sönd“rme metodu ve kullanılacak malzemeler

Yangın Sınıfı Sönd“rme Metodu Kullanılacak Malzeme

A Soğutma Su ve su esaslı cihazlar, kuru kimyasal tozlu cihazlar

B (avayı kesme Kum, toprak, köp“kl“, karbonhidratlı ve kuru kimyasal tozlu cihazlar

C Yanıcı maddeyi ortadan kaldırıma

Önce yanıcı madde olan gaz, musluğundan kapatılmalı, daha sonra etrafta tutuşturduğu ve yanmasına sebep olduğu maddelerin cinsine uygun sönd“rme uygulanır

D Kimyasal reaksiyon Yanan metale uygun kimyasal sönd“rme maddesi kullanılır

Soğutma Soğutarak söndürme işleminde, ısıyı azaltma veya ortadan kaldırmaya yönelik çalışma yapılır. Bu da üç şekilde gerçekleşir: su ile soğutma, yanıcı maddeyi dağıtma ve kuvvetli üfleme. 1. Su ile soğutma: . Su, yangının söndürülmesinde ısı ile temas ettiği takdirde buhar haline geçer ve buharlaşma esnasında çevresindeki ısıyı emer. Bu da yanan cisimden emilen ısı olup, yanma ısısını düşürür. Böylelikle yanıcı maddenin ısısı düştüğünden yanma olayı da ortadan kalkar. Ayrıca su yağmurlama şeklinde kullanıldığı zaman oksijeni kesme özelliğine sahiptir. Genellikle A sınıfı yangınlarda kullanılan su ile söndürmede, işleme başlamadan evvel bölgede elektrik olmamasına dikkat edilmelidir.

2. Yanıcı maddeyi dağıtma: Soğutarak söndürmenin bir başka türü de yanan maddeyi dağıtmaktır. Yanıcı maddenin dağıtılması, bir an için daha geniş alanı hava ile temasa geçmesini sağlayacağından yangının genişlemesine neden olacaktır. Ancak yanan maddenin dağıtılmasıyla yangından oluşan toplam ısı bölünecek, yanan cismin bir kütlesine düşen ısı azalacak ve yangın yavaş yavaş sönecektir. Bu tip söndürmelerde dağıtılan yanan maddelerin çevresinde başka bir yanıcı madde bulunmamasına dikkat edilmelidir. Genellikle A sınıfı yangınlarda uygulanır.

3. Kuvvetli üfleme: Yanan madde üzerine kuvvetli olarak üflenen hava, alevin sönmesine ve yanan madde ısısının belirli oranda azalmasına neden olacaktır. Bu tip söndürme uygulaması ile başlangıç noktasında bulunan A sınıfı yangınlarda başarı elde edilebilir. Büyümüş ve belirli boyutlara ulaşmış yangınlarda yeterli söndürmeyi sağlayacak üflemeyi her an pratikte uygulamak mümkün olamamaktadır.

(avayı Kesme

Yanma olayının meydana gelmesi için gerekli şarttan biri olan oksijen yanma esnasında ortadan kaldırılır veya % “n altına d“ş“r“l“rse yanma olayı sona erecektir. Oksijeni azaltarak veya ortadan kaldırarak yangın sönd“r“lmesi usul“ne havayı kesme denir. Bu usul pratikte örtme, boğma veya oksijeni azaltma teknikleriyle uygulanır.

1. Örtme: Yanan maddenin “zerine oksijenle teması yok etmek için ört“len veya yayılan maddelerle yapılan sönd“rme işlemidir. Katı kuru yanıcı madde yangınlarında ve başlangıç halindeki yangınlarda ört“ olarak, halı, battaniye, kilim ve kum gibi maddeler kullanılır. Akaryakıt yangınlarında ise ört“ olarak köp“k, klor ve azot gibi maddeler kullanılır.

2. Boğma: Oluşan yangının oksijenle ilgisini önlemek veya yanma için gerekli oksijen oranını azaltmak amacıyla yapılan işlemdir. Bu t“r sönd“rmeler özellikle kapalı bir mekanda oluşan yangında yanma için gerekli olan oksijenin girmesini önlemek amacıyla kapı, pencere, baca ve havalandırma delikleri gibi açıklıkların kapatılması şeklinde uygulanır. 3. Oksijeni azaltma: Oksijen miktarının % “n altında olduğu ortamlarda yanma olayı gerçekleşmez. Bu esasa dayanılarak oluşturulan sönd“rme prensibine ise oksijeni azaltma yöntemi denilmektedir. Oksijen azaltıcı maddeler, kimyevi tozlar ve karbondioksit C gazı gibi maddelerdir. Bunlar hem örtme hem de oksijeni azaltma suretiyle yangını sönd“r“c“ niteliktedirler.

.Yanıcı Maddeyi Ortadan Kaldırma Yanıcı maddelerin yangından uzaklaştırılması çoğu kez zor yada imkansız olmaktadır. Ancak bazı durumlarda yangınla yanıcı maddenin ilişiği akaryakıt musluğunun kesilmesi gibi kesilebilir. Yanıcı maddeyi ortadan kaldırma, yanma olayını meydana getiren “ç şarttan biri olan yanıcı maddeyi ortadan kaldırmak sureti ile yanma olayını giderme tekniğidir.

Bu teknik pratikte yanıcı maddeyi ortadan kaldırma, yanıcı maddeyi ısıdan ayırma ve ara boşluğu meydana getirme teknikleriyle uygulanır.

1. Yanıcı maddeyi ortadan kaldırma: Bu yöntemle yapılan sönd“rmelerde bizzat yanan maddelerin ortadan kaldırılması gerekmektedir. Bu yöntem genellikle gaz halindeki yanıcı madde yangınlarında etkendir. Örneğin, yanan bir LPG t“p“n“n vanasının kapatılması gibi.

2. Yanıcı maddeyi ısıdan ayırma: Katı yanıcı maddenin ana k“tleden ayrılması sureti ile yapılan sönd“rmedir.

3. Ara boşluğu meydana getirmek: Bu yöntem, yangının genişlemesini önlemek ve zamana bağlı olarak sönd“r“lmesini sağlamak için uygulanır. Ara boşluğu, meydana gelmiş yangınların r“zgar etkisiyle civardaki yanıcı diğer maddeleri etkileyerek yanma olayının b“y“me ihtimali olduğu durumlarda, yanan kısım ile yanabilecek kısım arasındaki yanıcı maddelerin ortadan kaldırılmasıyla meydan getirilen boşluklardır. Örneğin, orman yangınlarında yanan kısım ile yanabilecek kısım arasında bulunan ağaçların kesilmesi, otların temizlenmesi gibi.

Yangın Sönd“rmede Kullanılan Maddeler

Su (H2O):

Yangın sönd“rmede en fazla kullanılan madde sudur. B“y“k miktarlarda ve kolayca temin edilebilmesi, ucuzluğu, soğutma ve boğma gibi bir takım özellikleri suyun en yaygın kullanılan sönd“rme maddesi olmasını sağlamıştır. Öte yandan suyun sönd“r“c“ olarak kullanımındaki bazı tehlikeler suyun kullanımını sınırlandırır. Bu tehlikeler:

► Elektriği iletmesi ve çevresindeki yanmayan bazı maddelere zarar vermesi,

► Bazı kimyasal maddelerle reaksiyona girmesi sonucu reaksiyon sırasında yanıcı gaz hidrojenin açığa çıkması tutuşma ve patlamaya neden olur, ► Akaryakıt yangınlarında kullanılmaz. Bu özellikleri nedeniyle yalnız A sınıfı yangınlarda kullanılır.

. Karbondioksit (CO2):

Karbondioksit, y“ksek basınç altında sıvılaştırarak t“plere doldurulan, p“sk“rt“lmesiyle normal basınçta gaz haline geçerek ortamdaki oksijen miktarını azaltan, yani boğucu etkisi ile yangını sönd“ren bir kimyasal sönd“r“c“ maddedir. Yanıcı olmayıp kimyevi maddelerle pek kolay birleşemez. Kullanım esnasında gaz halinde bulunduğu için, ateşin “zerine kolayca dağılarak yanıcı maddenin “zerini kaplar. Karbondioksitin p“sk“rt“lme esnasındaki ani basınç d“şmesi, bir kısmının ortamdan ısı alarak -78° C'lık soğuklukta kar haline gelmesine sebep olur. Ancak soğutarak yangını sönd“rme etkisi ikinci derecededir. Sınırlı sönd“rme etkisi ile sadece B sınıfı olarak tanımlanan sıvı maddelerin y“zey yangınları ve yalıtkanlık özelliğinden dolayı elektrik yangınlarını sönd“rmekte kullanılır.

sodyum, potasyum, magnezyum, titanyum gibi reaktif (alkali) metal yangınlarını karbondioksit sönd“rmez. Ç“nk“ bu metaller karbondioksiti ayrıştırırlar ve bu durumda sönd“rme değil, yangını b“y“tme sonucu ortaya çıkar.

3. Kuru Kimyasal Tozlar

Kuru toz, yanan maddenin y“zeyini kaplayarak hava ile temasını kesmekte ve yapısındaki kimyasal maddelerin ayrışması ile sönd“rme işlemi gerçekleşmektedir.

Yangın sınıflarına göre farklı kimyasal birleşimlerde kuru toz kullanılmaktadır. B, C ve D sınıfı, yani sıvı madde, gaz madde ve elektrik yangınlarında kullanılan tozun esas maddesi sodyum bikarbonattır. Çok maksatlı olarak bilinen veya A, B, C ve D sınıfı yangınları sönd“ren toz ise amonyum fosfat esaslıdır.

Taşınabilir sönd“r“c“lerde, yangın araçlarında ve sabit sistemlerde depolanan kuru toz, azot veya karbondioksit gazıyla p“sk“rt“lmektedir. Kuru kimyevi tozlar, ateşin “zerine tatbik edildikleri zaman, sodyum bikarbonat ve su şekline dön“şerek ayrışır ve ateşi sönd“r“r.

Kuru kimyasal tozlar, uygulama esasında ısı ile kimyasal reaksiyona uğrayarak çok önemli ve her biri ayrı ayrı sınıf yangınlara etkin olan, su ve karbondioksite dön“şmektedir. Kuru kimyevi tozlar zehirli değildir, ancak teneff“s edilen yerlerde bol miktarda bulunursa solunumu g“çleştirdiği gibi, etrafı da kapladığı için gör“ş“ de zorlaştırır. Kuru tozun yangına yeterli uzaklıktan p“sk“rt“lmesi ve y“zey kaplama özelliği, akışkanlığı ve tane iriliği ile ilişkilidir. Ayrıca bulunduğu cihazda ve depolandığı yerlerde zamanla bozulmaması, nem kaparak sertleşmemesi gereklidir

Kuru kimyevi tozlar aşağıdaki başlıklar altında izah edilen özelliklere sahiptirler: ► Boğma özelliği: Kuru kimyevi tozlar ateşe p“sk“r“ld“ğ“ zaman çıkardıkları karbondioksitle alevi kısmen boğarlar.

► Soğutucu özelliği: Kuru kimyasal tozlar ateşe p“sk“rt“ld“kleri zaman sıcaklığın belirli bir kısmını emerler

► Aleve kalkan olma özelliği: Alevi yanan bir ateş “zerine p“sk“rt“len kuru kimyevi toz, alev ile yanıcı madde arasında bir toz bulutu oluşturarak yanıcı maddeyi alevden gelen sıcaklığa karşı korur.

► Zincirleme yanma olayını engelleme özelliği: kuru kimyevi tozlar, yanma sonucu açığa çıkan maddelerin birleşmesini engellemekte ve yanma zincirinin oluşmasını önlemektedir. Böylece yanma olayı genişleyememekte ve dolayısı ile daha kısa s“rede sönd“r“lmektedir.

. Yangın Sönd“rme Köp“ğ“

Belli oranlarda suyla karışan köp“k yapıcı maddenin meydana getirdiği köp“k, yanan sıvının y“zeyini kaplayarak hava ile temasını keser ve yanma ısısını d“ş“r“r. Kimyasal köp“k olarak adlandırılan yangın sönd“rme köp“klerinin g“n“m“zde en yaygın kullanılanları mekanik ve sentetik t“rleridir.

► Kimyasal köpük: Al“minyum s“lfat ile sodyum bikarbonatın kohesin bir madde beraberliğinde suda çöz“lmesi sonunda oluşan köp“k olup, yaygın kullanılmaktadır.

► Mekanik protein esaslı köpük: Bu köp“k kimyasal yollarla özel olarak form“l“ze edilmiş hayvansal ve bitkisel atıkların hidrolize edilerek %3- oranlarında su ile karışmasından elde edilir.

► Sentetik köpük: Sentetik deterjan terkibinde olup, y“ksek genleşme ve çabuk köp“k yapma özelliği vardır. Köp“k jeneratörleri ile kullanılıp, A sınıfı yangınlararın meydana geldiği depo, hangar gibi geniş hacimli mekanların köp“kle doldurulması şeklinde de tatbik edilebilir.

Alkole dayanıklı köpük: Regular proteinli köp“k sıvısına metal sabunları ilave edilerek hazırlanır. Bu köp“k maddesi bilhassa polar solventler tipinde parlayabilen sıvıları yangınlarında iyi bir sönd“r“c“d“r.

► AFFF tipi köpük: Flora karbon bileşikleri ile sentetik köp“k sıvılarının bir kombinasyonudur. Yangını aniden sönd“r“r.

Köp“k kullanılmaması gereken yerler:

► LPG yangınları, ► Sıcak asfalt ve ağır yağ yangınları, ► Elektrik tesisatı yangınları, ► Gıda maddeleri yangını, ► Kuru kimyevi toz kullanılan yangınlar aynı anda kullanılmaz .

Yangın Ekipmanları

. Yangın Uyarı Sistemleri Yangın sönd“rme işleminde en önemli faktör olan ilk m“dahale zamanını en aza indirmek için çeşitli uyarı sistemleri mevcuttur. Yangını algılayacak duyar elemanlar ise muhtemel tehlike kaynaklan ve yangın cinsine göre seçilmekte olup başlıca çeşitleri aşağıya çıkartılmıştır

► )sı duyarlı elemanlar: Ortam sıcaklığındaki değişmeyle uyarı veren bu tip duyarlı elemanlar iki çeşittir. Birincisi, normal ısı şartlarının mevcut olduğu yerlerde kullanılıp, önceden yapılan ayarlama ile belli sıcaklığın “zerine çıkıldığında uyarı veren tipidir. İkincisi ise, sıcaklığın çok kısa zamanda ve hızla y“kselebileceği yerlerde, ısı tehlikeli sınıra gelmeden ısı artış uyarısını vermek için "y“kselmeli ısı duyar eleman" kullanılan tipidir.

► Duman duyarlı elemanlar: Bir çok durumda yanma olayı başlamadan önce duman ve gazlar meydana gelir. Bu aşamada uyarı vermek için dumana hassas duyar elemanlar kullanılır. Başlıca ve yaygın olarak kullanılan iki çeşidi mevcuttur. Sistemin duyar elemanı içinde bulunan radyoaktif kaynak vasıtası ile ortamdaki gaz değişimini hisseder ve uyarı verir. Diğer çeşidi ise fotosel ışığa duyarlık prensibine göre optik olarak çalışır.

► Alev duyarlı elemanlar: Duman ve sıcaklık gibi belirtilerin ortaya çıkmasından önce, alevle birlikte hızla yayılan yangınların uyarılması için alev duyarlı elemanlar kullanılmaktadır.

► Patlama uyarıcı duyar elemanlar: Patlayıcı maddelerin depolandığı yerlerde kullanılan bu tip elemanlar, patlama öncesi oluşan gazların hissedilmesi ile çalışmaktadır.

. Manuel Yangın Sönd“r“c“ler

Manuel elle taşınır sönd“rme ve p“sk“rtme aletlerinin kullanımında en önemli nokta, yangın başladığı anda sönd“r“c“n“n en ufak bir gecikmeye meydan verilmeksizin kullanılmasıdır. Elle taşınır yangın sönd“rme araç ve gereçleri klasik araçlar ve yangın t“pleri olmak “zere iki gurupta incelenir.

Klasik yangın sönd“rme araç ve gereçleri olarak, su kovalan, kum kovaları, branda ve battaniye, k“rek, kazma balta vb. d“ş“n“l“r.

1. Sulu Söndürücüler: Kapalı bir kap içine konan suyun, ufak bir t“pte bulunan İtici gaz vasıtası ile p“sk“rt“lmesi şeklinde çalışır. Gaz t“p“ kabın içine veya dışına yerleştirilebilir. Etken madde olarak sodyum bikarbonatın sudaki çözeltisidir. litredir ve A sınıfı yangınlarda kullanılır. 2. Köpüklü Söndürücüler: Köp“k yapıcı sıvı ve su, kap İçine birlikte konur ve itici gaz vasıtası İle p“sk“rt“l“r. Etken madde olarak sodyum karbonatın sudaki çözeltisi kullanılmıştır. litredir ve B tipi yangınlara kullanılır. Köp“k yangını alevinin hava ve oksijen İle ilişkisini keserek bastırır.

3. Karbondioksitli Söndürücüler: ■ Karbon tetraklor“rl“ yangın sönd“r“c“ler: Yangın sırasında karbon tetraklor“r tatbik edilerek oluşturulan gaz ört“s“ ile yangın boğulur. C sınıfı yangınlarda kullanılır. Pompalı ve statik basınçlı olmak “zere iki tipi mevcuttur. Bu cihazlar kapı ve pencere gibi havalandırmalara yakın, soba ve kalorifer gibi ısıtıcılardan ise uzak yerlere yerleştirilmelidir. ■ Basınç altında sıvı karbondioksitli, yangın sönd“r“c“ler: Sıvı karbondioksit, y“ksek gaz basıncı ile sıvı halden katı hale geçerek meydana getirdiği kar ile yangın sönd“r“r. B ve C sınıfı yangınlar için kullanılır.

4. Kuru Kimyasal Maddeli Tozlu Söndürücüler: En yangın şekilde imal edilen ve kullanılan kuru kimyasal maddeli tozlu sönd“r“c“ler, kuru kimyasal madde ile basınçlı karbondioksit ya da azot gazı bulundurup, B ve C tipi yangınlarda kullanılır. Gövdelerindeki tozun itici gaz vasıtasıyla p“sk“rt“lmesi esasına göre çalışır. P“sk“rtme hortumu ise y“ksek basınca dayanıklı olup ucunda veya gövdeye bağlı bir yan t“p içerisinde olur.

. Sabit Sönd“rme Sistemleri Sabit sönd“rme sistemleri, bir mekanda oluşacak yangınların sönd“r“lmesi için, daha önceden alınan tedbir ve ortaya monte edilen sistem ile sönd“rme işleminin yapılmasını temin eden cihazlardır. Uyarıcı sistemler ile birlikte de kullanılabilir. Çeşitleri aşağıdaki başlıklar altında izah edilebilir

■ Karbondioksit gazlı söndürme sistemleri: ■ Kuru tozlu söndürme sistemleri: ■ Köpüklü söndürme sistemleri: ■ Yağmurlama sistemleri:

■ Yağmurlama sistemleri: Yangın anında suyun yağmurlama veya pulvarize sistem şeklinde boşaltılması esasına dayanan sprinkler tesisatları en yaygın kullanma sahası olan sönd“rme sistemleridir.

Bina İçi yangın muslukları: Bina içinde olabilecek yangınlara karşı korunmayı sağlamak amacıyla, su şebekesi “zerine kurulan sisteme monte edilen musluklardır. Genellikle duvara adapte edilen bir saç yangın dolabı içinde olup, makarası “zerinde - m hortum ve lansı bulunur. Dolap kapağı kırmızı renkte olup, yerden , m y“kseklikte bulunur.

■

Bina dışı yangın muslukları (hidrantlar): Şehir su şebekesine bağlı olarak inşa edilmiş, itfaiye araçlarının su teminini kısa mesafe ve sürede İkmali için oluşturulan sistemlerdir. Genellikte 100-150 m aralıklarla ve köşe başlarına konulur.

. Arazöz ve Ekipmanları Arazözler, itfaiyece her t“rl“ yangına karşı sönd“r“c“ maddelerle teçhiz edilmiş ve bu maddeleri belirli mesafelerden yangına tazyikle işleyebilme sistemine sahip olan motorlu araçlardır. Arazözler genellikle araç kısmı ve tank kısmı olmak “zere iki ana kısımdan meydana gelmiştir.

Yangın hortumları, Yangın sönd“rmede en önemli gereçlerden birisidir. Arazözden veya yangın musluklarından çıkan suyu yangın yerine ulaştırarak yangının sönd“r“lmesinde etkin görev yapar. (ortumlar Atm basınç altında çalışma ve Atm basmç altında patlama tazyikine dayanıklı olmalıdır. Kullanılan hortumların boylan genellikle -25 m'dir.

(ortumlar imal edildikleri maddelerin cinslerine göre iki tipte sınıflandırılır: ■ Kauçuk hortumlar: İç kısımları )ateks kauçuk ile kaplı olan bu hortumların “zerinde uzun elyaflı pamuk

ve naylon ipliğinden imal edilmiş bir kılıf vardır. Dayanıklılıkları arttırılmak için “st kısımları kimyasal bir madde ile kaplanmıştır. ■ Keten hortumlar: Uzun elyaflı veya

telli keten ipliğinden yapılır. Keten hortumlar çalışma basıncı altında

terlememelidir.

Yangın Sönd“rme Ekipleri BİNALAR)N YANG)NDAN KORUNMAS) (AKK)NDA

YÖNETMELİK

Bakanlar Kurulu Kararı: / / -2002/4390

Resmî Gazete : 26.7.2002/24822 Ek ve

Değişiklikler: 1) 26/52004-2004/7382

B.K.K. (11.6.2004/25489 RG)

Madde 127- Yapı, bina, tesis ve işletmelerden; bağımsız böl“m“ olan konutlar ile kişiden fazla insan bulunan her t“rl“ yapı, bina, tesis ve işletmelerde aşağıdaki ekipler oluşturulur.

-Sönd“rme Ekibi, -Kurtarma Ekibi,

-Koruma Ekibi,

-İlkyardım Ekibi,

Sönd“rme ve kurtarma ekipleri en az 3'er, koruma

ve ilk yardım ekipleri ise en az 2'şer kişiden oluşur. Kurumda sivil savunma servisleri kurulmuşsa; söz

konusu ekiplerin görevleri, bu servislerce y“r“t“l“r.

Her ekipte bir ekip başı bulunur. Ekip başı, aynı zamanda yönergeyi uygulamakla görevli amirin yardımcısıdır.

SÖNDÜRME VE KURTARMA EKİBİNİN GÖREVLERİ: 1-YANG)N (ABERİ ULAŞT)Ğ)NDA, YANG)N YERİNE GELEREK YANGININ NE TÜR YANG)N OLDUĞUNU BELİRLEYEREK İŞ YERİNDEKİ YANG)N SÖNDÜRME MALZEMELERİNİ KULLANARAK YANG)N) SÖNDÜRMEYE VE KONTROL ALT)NA ALMAYA ÇAL)ŞMAK

2-YANG)N İÇERİSİNDE KALM)Ş (ER(ANGİ BİR CANL) BELİRLEDİKLERİNDE KURTARMA VE TA(LİYE EKİBİNE BİLDİREREK KURTARILMASINI SAĞLAMAK.

3-İTFAİYE EKİBİ GELDİKTEN SONRA SÖNDÜRME ÇAL)ŞMALAR) İTFAİYE EKİBİNE BIRAKILACAK, YALNIZCA YARDIM İSTENDİĞİ DURUMLARDA İTFAİYE EKİBİNE YARDIMCI OLUNACAKTIR.

4-YANGIN SÖNDÜRÜLDÜKTEN SONRA KULLANILAN YANGIN SÖNDÜRME MALZEME VE TEÇ(İZAT DÜZENLİ BİR ŞEKİLDE TOPLANACAK , BOŞALAN SÖNDÜRME Cİ(AZLAR) VE EKSİLEN TEÇ(İZAT BELİRLENEREK OPERASYON SORUMLUSUNA BİLDİRİLECEKTİR.

İLK YARD)M EKİBİNİN GÖREVLERİ: 1. KURTARMA VE TA(LİYE EKİBİ TARAFINDAN YANGINDAN ZARAR GÖRMÜŞ

OLARAK KURTARILAN İNSANLARA GEREKEN İLK YARDIM MÜDA(ALESİNİ YAPARAK DURUMUNA GÖRE EN SERİ ŞEKİLDE EN YAKIN SAĞL)K MERKEZİNE GÖNDERİLMELERİNİ SAĞLAMAK.

2. YANGIN YERİNE GELECEK OLAN AMBULANS VE İLKYARD)M EKİBİNE YARDIMCI OLMAK.

KORUMA EKİBİNİN GÖREVLERİ : YANGIN Ç)KT)Ğ)N) ÖĞRENİR ÖĞRENMEZ EKİP KOMUTANI YANGINI İTFAİYEYE VE İLGİLİ KİŞİLERE EN KISA ZAMANDA TELEFONLA HABER VERECEKTİR. İTFAİYEYE YANGIN YERİNİ TAM ADRESİNİ Ç)K)Ş SAATİNİ VE YANGININ TÜRÜNÜ BİLDİRECEKTİR.

YANGIN BÖLGESİNİN ÇEVRESİNİ GÜVENLİK ŞERİTLERİYLE ÇEVİRECEK VE İLGİSİZ ŞA()SLAR)N YANGIN BÖLGESİNE GİRMESİNİ ENGELEYECEKTİR. BU ŞA()SLAR KÖTÜ NİYETLİ OLABİLİRLER, YA DA BİLGİSİZLİKLERİ VE TECRÜBESİZLİKLERİ NEDENİYLE YANGINDAN ZARAR GÖREBİLİRLER.

Acil Durum Ekipleri ve Organizasyonu

Acil Durum meydana geldiğinde herhangi bir komut almaksızın çalışabilecek durumda eğitilmekteler.

Tesis dışı ve hayati risk tespiti yapılması durumunda organizasyon başkanı tarafından verilen alarm ile görev yaparlar.

Sivil Savunma Müdürlüğünce verilen emir doğrultusunda da görev yapabilirler.

EKİPLERİN EĞİTİMİ VE UYGULAMA

Alarm tahliye denemeleri

Denemelerde aksayan yönler

Sektördeki benzer olayların incelenmesi

Ölçme İzleme

Tatbikat sonuçları Gözden geçirmeler

Kayıtların incelenmesi Geri beslemeler

Teknolojik gelişmeler

G“ncelleme-İyileştirme

Gör“len aksaklıklar

Verilerin değerlendirilmesi Yasal değişiklikler

(edeflerin y“kselmesi

Sönd“rme Cihazlarının Etkinliği:

Sönd“rme maddeleri yanma olayını yavaşlatıp durduran

maddeler olup katı, sıvı, gaz ve çok bileşim şekillerinde gör“l“r

Taşınabilir sönd“rme cihazları daha çok kuru kimyasal

tozlu, karbondioksitli ve köp“kl“ cihazlardır. Sulu ve gazlı sönd“rme t“pleri de mevcuttur

Gaz yangın sönd“r“c“ler içinde en önemli yeri karbondioksit alır. Taşınabilir bir Karbondioksitli yangın sönd“rme t“p“ kuvvetle sıkıştırılmış sıvı karbondioksit ihtiva eder.

Karbondioksit gazı, ateşin sıcaklığını yanma sıcaklığının altına d“ş“r“r ve ortamdaki oksijeni azaltarak yangını sönd“r“r. Karbondioksit, yangın mahallinde atık bırakmaz. Karbondioksitli sönd“r“c“lerin bulunduğu yerin sıcaklığı C° in “zerine çıkmamalıdır; aksi halde sıvı karbondioksitin genişlemesi ile t“p patlayabilir.

Sönd“rme T“plerinin Tipi, Yeri ve Sayısı:

En iyi yangın sönd“r“c“, sönd“r“lecek maddeye uygun olanıdır. Her yangın sönd“r“c“s“n“n bir diğerine göre “st“nl“kleri mevcuttur. B“t“n arabalı yangın sönd“r“c“ler TS 11749- EN 1866 kalite belgeli ve diğer taşınabilir yangın sönd“rme t“pleri TS 862-EN 3 kalite belgeli olmalıdır.

Akaryakıt ve yağ yangınları için en uygun taşınabilir sönd“r“c“ karbondioksittir. Tozun zarar vereceği elektrikli ve elektronik cihazlar için de karbondioksitli sönd“r“c“ uygundur. Bürolarda, evlerde, katı madde bulunan bütün yerlerde kimyasal kuru tozlu cihazlar tercih edilmelidir.

Köp“kl“ sönd“r“c“ler, benzin, petrol, yağ, ahşap, kağıt, saman, katran gibi maddelerin bulunduğu laboratuar,

fabrika, garaj, mineral yağ depolarında daha etkilidir.

Yönetmeliğe göre, sönd“rme t“plerinin sayısı mekanlarda var olan durum ve risklere göre

belirlenmelidir. Her bağımsız böl“m için en az 1 adet

olmak “zere, beher 200 m2 taban alanı için 1 adet ilave

edilerek uygun tipte 6 kg lık yangın sönd“r“c“ bulundurulması esas alınır.

Otopark, depo, tesisat daireleri ve benzeri yerlerde ayrıca tekerlekli tip sönd“rme cihazı bulundurulması gerekmektedir.

Komple trafik kitleri arasında yer alan sprey tipi yangın sönd“r“c“ler yarar sağlamayabilir. Bu t“r

cihazlar yerine ABC tipi Kuru Kimyasal sönd“rme cihazı bulundurulmalıdır.

Otomobillerde 1-2 kg., b“y“k taşıtlarda 4 - 6 kg. yangın sönd“rme cihazı olmasında yarar vardır.

YANG)N SÖNDÜRÜCÜNÜN BÖLÜMLERİ • 1. Basınç saati: Yangın söndürücüde yeterli basınç olup olmadığını gösterir.

• 2. Pim: Yangın söndürücü kullanılmadan önce çekilip çıkartılmalıdır.

• 3. Hortum başı: Yangının kaynağına doğrultulmalıdır.

• 4. Hortum: Esnek, kaliteli ve kullanılması kolay olmalıdır.

• 5. Etiket: Yangın söndürücünün hangi tür yangınlar için olduğunu ve nasıl kullanılacağını gösterir. ( A-B-C )

• 6. Tarih etiketi: Son kullanım tarihini gösterir.

A Sınıfı Yangın çıkması muhtemel yerlerde çok maksatlı kuru kimyevi tozlu veya sulu, B Sınıfı Yangın çıkması muhtemel yerlerde kuru kimyevi tozlu, karbondioksitli veya köp“kl“

C Sınıfı Yangın çıkması muhtemel yerlerde kuru kimyevi tozlu veya karbondioksitli,

D Sınıfı Yangın çıkması muhtemel yerlerde kuru metal tozlu sönd“rme cihazları bulundurulmalıdır.

Yangın Sönd“rme T“plerinin Bakımı :

TS belgeli taşınabilir sönd“rme cihazları yılda bir

periyodik kontrolleri ve her 5 yılda bir hidrostatik

testleri yapılmalıdır.

Kontrol tarihinde yılını dolduran t“plerin bar basınçta hidrostatik testi yapılmalıdır.

Yangın Sönd“rme cihazlarının görev yapamamasının nedenleri : Yangın sönd“r“c“n“n içine konulan maddenin

standartlara uygun olmaması , Sönd“r“lecek maddeye uygun sönd“rme maddesinin kullanılmaması, Sönd“r“lecek maddeye uygun sönd“rme maddesinin kullanılmaması,

30 kg arabalı CO2 (Karbondioksit)

10 kg arabalı CO2 (Karbondioksit)

6 kg tetikli CO2 (Karbondioksit)

6 kg vanalı CO2 (Karbondioksit)

CO2 Yangın söndürme cihazları

CO t“pleri boşalma sırasında -78 C° ye kadar soğur. Bu nedenle çıkan gazın % i kar haline dön“ş“r. Bu cihazlar +40 C° nin altında muhafaza edilmelidir

9. .Yangın sönd“r“c“ kullanımı Basınç Göstergesini kontrol et

Pimini kontrol et

Yangın anında!!!

Telaşlanmayın

Yangın ekibine - İtfaiyeye haber veriniz

Çevrenizdekilere duyurun- varsa butona basın-

telefon edin

Mevcut yangın malzemeleri ile ilk m“dahaleyi yapın

Kapı ve pencereleri kapatın

Kendinizin ve başkalarının g“venliğini d“ş“n“n

Yangında kurtarmada önceliği olan malzemeleri tahliye edin

Görevli olmayanları uzaklaştırın

Yangın ihbarının verilmesi

YANG)N İ(BAR) ÖZ, K)SA VE NET OLARAK VERİLİR

AD VE SOYAD

TELEFON NUMARASI

YANG)N)N TAM YERİ

YANG)N TÜRÜ

Yangın yerindeki tehlikeler

Alev Dili Tehlikesi

(Flame-Over) Ani Tam Tutuşma Tehlikesi

(Flash-Over)

Yangın Safhalarındaki tehlikeler

Yangın Patlaması Backdraft

Zehirli Gazların Oluşturduğu Solunum Zorluğu Tehlikesi

.GRUP GAZLAR: Oksijeni azaltarak Boğulmaya neden olurlar. Su Buharı, Azot, Asal Gazlar (elyum, Neon, Argon, Kripton.. (idrojen, LPG, Doğalgaz vb. .GRUP GAZLAR: Nefes yollarını tahriş ederler. Göz ve deriye de zarar verirler. Bunlar asidik ve bazik gazlardır. .GRUP GAZLAR: Kana,sinir sistemine ve h“crelere tesir ederler. Karbonmonoksit CO , (idrojen Siyan“r (CN

Patlama Tehlikesi

Yangın yerinde, içinde gaz olsun veya olmasın b“t“n basınçlı kaplar fiziksel patlama tehlikesi oluştururlar.

Çökme Tehlikesi Y“ksek sıcaklıktan dolayı yapı malzemelerinin taşıma g“c“n“n zayıflaması çökme nedenidir.

Kimyasal Tehlike Yangın yerinde tehlikeli kimyasal maddeler bulunabilir. Tehlikeli kimyasal maddelerin çoğunluğunu, tahriş edici kimyasal maddeler oluşturur. 1- Su ile Reaksiyona girerek Yanıcı gaz “reten maddeler

2- Zehirleyici Kimyasal Maddeler

3- Radyoaktif Maddeler

4- Tahriş Edici Sıvı Kimyasal Maddeler

Elektrik Tehlikesi

Yangın yerindeki elektrik kaçağı itfaiyecileri en çok tehdit

eden tehlikelerdendir. Dolayısıyla su sıkarken çarpılma ve ayrıca dokunarak çarpılma tehlikesi vardır. Yangın yerinde öncelikle şalter indirilerek veya sigorta sök“lmelidir.

.İtfaiyeci Malzemeleri

Yangın Elbisesi

Baret

Eldiven

Çizme

Megafon

Emniyet Kemeri

Balta Kürek

Kurtarma ipi Temiz Hava Tüpü

Ağır Köpük lansı

Köpük Menanjörü

Orta Köpük lansı

Lans

Turbo lans

Hortumlar

Hidrant Anahtarı

DİĞER MALZEMELER

Bina Yangın Algılama ve Sönd“rme Sistemleri Binaların yangın algılama ve sönd“rme projeleri, tesisat projelerinden ayrı olarak hazırlanır. Bir kat alanı m den fazla olan katların tahliye projeleri mimari projelerden ayrı olarak hazırlanır. Tahliye projeleri diğer yapılarda mimari projelerde gösterilir. Projeler; ilgili belediye itfaiye birimlerinin uygun gör“ş“ alındıktan sonra, ruhsat vermeye yetkili merciler tarafından onaylanarak uygulanır. Belediye itfaiye birimlerince, projelerde değişiklik veya ilâve gerekli gör“lmesi halinde, istenilen değişiklik veya ilâvenin bu Yönetmeliğin hangi maddesine istinaden gerekli gör“ld“ğ“n“n belirtilmesi mecburidir. Yorumlanması gereken, açıklık gerektiren veya belirsiz olan konularda Bayındırlık ve İskân Bakanlığının gör“ş“ alındıktan sonra işlem ve uygulama yapılır.

Yangın Algılama Sistemi T“m fabrika içine monte edilmiş olan Yangın algılama sensörleri; Duman dedektörleri Beam dedektörler

)sı dedektörleri Acil durum butonları vasıtasıyla yangının çıkış aşamasında noktasal olarak tespitini sağlayan

sistem

.Yangın algılama Sensörleri (erhangi bir noktada çıkan yangın sonucu yangın öncesi çıkan dumanı algılayarak G“venlikte bulunan panele sinyal gönderip alarm sitemini harekete geçirir.

Duman Dedektörleri Beam Dedektörler

Acil Durum Butonları Oluşan acil durumun, g“venlik birimine ve diğer birimlere ve t“m çalışanlara bildirilmesi

ACİL DURUM AYD)NLATMA SİSTEMİ Acil Tahliyenin gece olması durumunda veya karanlık kalan bölgelerde; 1. Acil çıkış kapı yollarını 2. Genel mekanları aydınlatan iki t“r sistemden

oluşur.

ACİL ANONS SİSTEMİ

Acil durumda, çalışanların doğru yönlendirilmesini sağlamak amacıyla işletmenin t“m noktalarından duyulabilecek anonsun yapılmasını sağlar.

ACİL Ç)K)Ş KAP)LAR) Acil çıkışlarda kullanılması gereken kapılardır. Sadece içeriden açılır. Bu kapılar sadece acil çıkış durumlarında kullanılmalıdır, kesinlikle g“nl“k kullanımlar için değildir.

Acil Çıkış Yönlendirme Tabelaları Acil Durumlarda çıkış yönlerini gösteren ışıklı tabelalardır

Sesli Yangın İhbar Sistemleri

Sesli uyarı cihazları binanın her yerinde, yerden cm y“kseklikte ölç“lecek ve ses seviyesi ortalama ortam ses seviyesinin en az 15 dBA “zerinde olacak şekilde yerleştirilir. Uyuma maksatlı böl“mler ile banyo ve duşlarda, ses seviyesinin en az dBA olması gerekir. Sesli uyarı cihazlarının m uzaklıkta en az dBA ve en çok dBA ses seviyesi elde edilecek özellikte olması şarttır. Acil anons sistemi hoparlör“ olan hacimlerde ayrıca siren sistemi konulması gerekli değildir.

PANEL VE İ(BAR SİSTEMİ YANGIN KONTROL PANELLERİ

MANUEL İHBAR VE ALARM SİSTEMLERİ

Yangın Merdiveni Kaçış merdivenleri bodrum

katlar dahil b“t“n katlara hizmet

verebilir. Aksi belirtilmedikçe kaçış merdivenlerine, bir yangın g“venlik hol“nden veya kullanım alanlarından bir kapı ile ayrılan hol, koridor veya lobiden geçilerek ulaşılır.

Acil durum asansör“ ile yapı y“ksekliği . m den fazla olan binalarda kaçış merdiveni ön“ne yangın g“venlik hol“ yapılması zorunludur. Acil durum asansör“n“n yangın merdiveni ön“ndeki g“venlik hol“ne açılması gerekir.

Bir kat inilerek veya çıkılarak doğrudan bina dışına ulaşılan ve eğimi % dan fazla olmayan araç rampaları, kaçış rampası olarak kabul edilir. B“t“n korunmuş kaçış merdivenlerinin, doğal yolla veya Altıncı Kısımdaki gereklere uygun olarak mekanik yolla havalandırılması veya basınçlandırılması gerekir. Kaçış merdiveni ve kullanım alanları, aydınlatma ve havalandırma amacı ile aynı aydınlığı veya baca boşluğunu paylaşamaz.

YANGINA YAKALANIRSANIZ

Duman ateşten daha öld“r“c“d“r! (emen yere yakın bir pozisyon alın. Y“z“n“z“ ıslak bir havlu ile ört“n. G“venli bir çıkış noktasına doğru s“r“nerek ilerleyin. Sıcak olan bir kapıyı açmayın. Eğer bir yerde kapalı kalırsanız, kapıyı kapatın ve kapının altını ıslak bezlerle tıkayın. Sizinle çıkış arasındaki yangın k“ç“kse, hızla çıkışa doğru

gidin.

Eğer giysinizin tutuştuğunu fark ederseniz,yardım istemek için bağırın.

DUR, YAT, YUVARLAN!

Dur: Koşarsanız havadaki oksijen alevlerin artmasına neden olacaktır. Yat: Ayakta durursanız alevler hızla hayati organlarınıza doğru y“kselecektir. Yuvarlan: Ateşi sönd“rmek için yerde yuvarlanın. Eğer başka birinin tutuştuğunu gör“rseniz o kişiyi

durdurun, yere yatırın ve yuvarlayın.

YANG)N KAP)N)Z) ÇALARSA

- Telaşlanmayın, Bulunduğunuz yerde yangın ihbar d“ğmesi varsa basın

İtfaiyeye telefon edin. Yangın yerinin adresini en kısa ve doğru şekilde

bildirin

M“mk“nse yangının cinsini de belirtin.

-Yangını çevrenizdekilere duyurun.

- İtfaiye gelinceye kadar yangını sönd“rmek için elde mevcut malzeme ve imkanlardan faydalanın. - Yangın yayılmasını önlemek için kapı ve pencereleri kapatın. - Bunları yaparken kendinizi ve başkalarını tehlikeye atmayın. - Görevlilerden başkasının yangın sahasına girmesine

engel olun.

Yangın çıkarsa binadan dışarı çıkın. Dışarıda kalın

Duman içinde bir bölgeden geçmeniz yada böyle bir bölgede kalmanız gerekirse yere yakın kalın; ç“nk“ orada hava daha temizdir.

Asla asansöre binmeyin

Yangın nedeniyle öl“m ve yaralanmaların çoğu insanlar uyurken gerçekleşir. Gece bir yangın çıkarsa nereden kaçacağınızı önceden planlayın. - Kapıyı ellediğinizde sıcaksa açmayın. Ç“nk“ b“y“k bir

ihtimalle arkasında yangın var demektir.

İLGİLİ MEVZUAT

İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve G“venlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik

Şubat Tarihli Resmi Gazete

Sayı:

Yeni Açılacak İşyerleri Madde 5 — Bu Yönetmeliğin y“r“rl“ğe girdiği tarihten sonra açılacak işyerleri Ek-) deki asgari sağlık ve g“venlik koşullarını yerine getirecektir. . Acil çıkış yolları ve kapıları . . Acil çıkış yolları ve kapıları doğrudan dışarıya veya g“venli bir alana açılacak ve çıkışı önleyecek hiçbir engel bulunmayacaktır. . . (erhangi bir tehlike durumunda, t“m çalışanların işyerini derhal ve g“venli bir şekilde terk etmeleri m“mk“n olacaktır. . . Acil çıkış yolları ve kapılarının sayısı, boyutları ve yerleri yapılan işin niteliğine, işyerinin b“y“kl“ğ“ne ve çalışanların sayısına uygun olacaktır. . . Acil çıkış kapıları dışarıya doğru açılacaktır.

Acil çıkış kapısı olarak raylı veya döner kapılar kullanılmayacaktır. Acil çıkış kapıları, acil durumlarda çalışanların hemen ve kolayca açabilecekleri şekilde olacaktır. . . Acil çıkış yolları ve kapıları / / tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan G“venlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenmiş olacaktır. İşaretler uygun yerlere konulacak ve kalıcı olacaktır. . . Acil çıkış kapıları kilitli veya bağlı olmayacaktır. Acil çıkış yolları ve kapıları ile buralara açılan yol ve kapılarda çıkışı zorlaştıracak hiçbir engel bulunmayacaktır. . . Aydınlatılması gereken acil çıkış yolları ve kapılarında elektrik kesilmesi halinde yeterli aydınlatmayı sağlayacak yedek aydınlatma sistemi bulunacaktır.

. Yangınla m“cadele

. . İşyerinin b“y“kl“ğ“ne, yapılan işin özelliğine, kullanılan maddelerin fiziksel ve kimyasal özelliklerine ve çalışanların sayısına göre işyerinde etkili ve yeterli yangın sönd“rme ekipmanı ile gerektiğinde yangın dedektörleri ve alarm sistemleri bulunacaktır. . . Yangın sönd“rme ekipmanı kolay kullanılır olacak, gör“n“r ve kolay erişilir yerlere konulacak, önlerinde engel bulunmayacaktır. Yangın sönd“rme ekipmanı ve bulunduğu yerler G“venlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenecek, işaretler uygun yerlere konulacak ve kalıcı olacaktır.

İş sağlığı ve iş g“venliği t“z“ğ“

1974

MADDE:113

ve daha fazla işçi çalıştırılan işyerlerinde en az çıkış kapısı bulunacaktır. çıkış kapıları arasındaki uzaklık en az m.kapı genişlikleri de cm den az olmayacaktır.

MADDE :114

İşyerlerinde çalışma saatleri içinde hiç bir giriş ve çıkış kapısı kilitli veya bağlı bulundurulmayacaktır.

MADDE:120

İşyerlerinin uygun yerlerinde yeterli miktarda yangın hortumu bulundurulacak, yangın hortumları, yangın muslukları, ve diğer yangın sönd“rme tertibatının bağlantıları rekor ve vanaları mahalli itfaiye normlarına uygun olacaktır. Lastik olmayan hortumlar, her kullanıştan sonra boşaltılıp

kurutularak kontrol edilecektir.

Lastikli hortumlar en geç “ç ayda bir kontrol edilecektir.

MADDE:128

Seyyar yangın sönd“rme cihazları,en az yılda bir defa kontrol edilecek ve kontrol tarihleri, cihazlar “zerine yazılacaktır. Köp“kl“ tip Sodyum bikarbonat - asitli yangın sönd“rme cihazları, en az senede bir defa tamamen boşaltılıp yeniden doldurulacaktır. MADDE:130

Yangın ve alarm tesisleri işyerinin aydınlatma ve kuvvet şebekesinden ayrı bir kaynaktan beslenecektir

MADDE:131

İşyerlerinde ayda bir alarm ve tahliye denemeleri yapılacak

MADDE:132

Özel itfaiye teşkilatı bulunan işyerlerinde, en az ayda bir defa yangın savunma ve sönd“rme denemeleri yapılacak

YANG)NLA MÜCADELEDE ALT)N ÖĞÜT

1- YANG)N,DOĞAL AFETLER D)Ş)NDA ,GENELDE İNSAN (ATAS)NDAN DOLAY) MEYDANA GELİR.

2- YANGINI ÖNLEMEK SÖNDÜRMEKTEN DA(A KOLAYD)R VE RİSK TAŞ)MAZ.

3- YANG)N) ÖNLEMEK BİR VEYA BİRKAÇ KİŞİNİN GÖREV VE SORUMLULUĞU DEĞİL ,TÜM İNSANLAR)N GÖREVİDİR. YANGINI SÖNDÜRMEK İSE BU KONUDA EĞİTİLMİŞ İNSANLAR)N GÖREVİDİR.

4- YANG)N CAN VE MAL DÜŞMAN)D)R.ANCAK, YANG)N AN)NDA İNSANA EN BÜYÜK DÜŞMAN ,PANİK VE MANT)KS)Z (AREKETTİR.